Split (1)

train · 272 rows

lang stringlengths 2 9	url stringlengths 33 168	langname stringlengths 2 37	autonym stringlengths 2 31	title stringlengths 1 25	text_url stringlengths 57 198	text stringlengths 30 232k
ht	https://ht.wikipedia.org/wiki/Chat	Haitian Creole	Kreyòl ayisyen	Chat	https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Chat&action=raw	felide \|chat \|IVY2.JPG\|Yon chat \|Linnaeus \|1758 \| \| \|Felis \| \|silvestris definisyon \|fanmi=non komen \|rejis= \|domen= \|sans= \|imaj= \|gade= \|nòt= \|referans= '''Chat''' se yon bèt ak pwal. Li genyen 4 pat, 2 zorèy epi yon ke. Li ka grenpe pye bwa. Li mange sourit, w byen fwa bef. Li renmen monte tab. Li pa zanmi chyen. Li ka grafoyen w. Je chat gri, chat konn manje menm manje ak nou. Chat bwè soup, chat konn manje sourit, ravèt. li konn manje vyann. == Tradiksyon == Lòt kreyòl: franse\|Franse: chat angle\|Angle: cat alman\|Alman: die Katze panyòl\|Panyòl: gato == Istwa == Istwa mo sa == Referans == referans == Lyen deyò == [https://lapkins.ru/cat/shotlandskaya-visloukhaya-koshka/ Foto chat ekosè] sou lapkins.ru
hu	https://hu.wikipedia.org/wiki/Macska	Hungarian	magyar	Macska	https://hu.wikipedia.org/w/index.php?title=Macska&action=raw	kiemelt részben nincs forrás nem semleges\|indok= A "macskák" mint általános fogalom ide irányít át, mintha ez alatt mindenki csak a házi macskát mint fajt értené és más macskaféléket nem! Ugyankkor a faj sincs megfelelően definiálva a cikkben, hiszen a kedvencként tartott háziállatok között más nemekkel keresztezett hibridjei is találhatók, ilyen például az itt felsorolt sziámi macska v. bengáli macska is.\|dátum= 2025 júniusából Taxobox \| name = Macska \| status = DO \| image = Cat poster 1.jpg \| image_caption = \| regnum = Állatok ''(Animalia)'' \| phylum = Gerinchúrosok ''(Chordata)'' \| subphylum = Gerincesek ''(Vertebrata)'' \| superclassis = Négylábúak ''(Tetrapoda)'' \| classis = Emlősök ''(Mammalia)'' \| subclassis = Elevenszülő emlősök ''(Theria)'' \| infraclassis+ = ''Eutheria'' \| infraclassis = Méhlepényesek ''(Placentalia)'' \| superordo = ''Laurasiatheria'' \| ordo+ = ''Ferae'' \| ordo = Ragadozók ''(Carnivora)'' \| subordo = Macskaalkatúak ''(Feliformia)'' \| familia = Macskafélék ''(Felidae)'' \| subfamilia = Macskaformák ''(Felinae)'' \| genus = ''Felis'' \| species = Vadmacska ''(F. silvestris)'' \| subspecies = '''''F. s. catus''''' \| binomial = Felis silvestris catus \| binomial_authority = (Carl von Linné\|Linnaeus, 1758) \| synonyms = \| range_map = \| range_map_caption = Elterjedési területe \| wikispecies = Felis silvestris catus \| wikicommonscat = Felis silvestris catus egyért2\|az állatfajról\|A macska (egyértelműsítő lap) A '''macska''', más néven '''házi macska''' ''(Felis silvestris catus)'' kisebb termetű húsevő emlősök\|emlős, ami a ragadozók rendjén belül a macskafélék ''(Felidae)'' családjának ''Felis'' neméhez és ''vadmacska (Felis silvestris)'' fajához tartozik. A vadmacska alfaja. Ügyes ragadozó, több mint 1000 faj tekinthető a zsákmányának. Emellett meglehetősen intelligens, beidomítható egyszerű parancsok végrehajtására vagy szerkezetek működtetésére – illetve képes önállóan is kisebb feladatok betanulására (lásd: A macska intelligenciája). Körülbelül 10 000 évvel ezelőtt kezdett az ember társaságában élni, háziasításának első ábrázolása mintegy 4000 éve Egyiptomban történt.<ref>cite web\|title=Speaking of Animals\|accessdate=2007-01-25\|url=http://www.judithstock.com/Speaking_of_Animals/History_of_Cats/history_of_cats.html\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070126201248/http://www.judithstock.com/Speaking_of_Animals/History_of_Cats/history_of_cats.html\|archivedate=2007-01-26</ref> 2004-ben Jean-Denis Vigne és kollégái (Nemzeti Természettudományi Múzeum, Párizs) jelentése a macska háziasítására vonatkozó legkorábbi tárgyi bizonyíték feltárásával foglalkozik. A lelet egy Ciprus (sziget)\|ciprusi emberi sírból került elő, melyben egy meghatározatlan nemű felnőtt ember és egy macska csontjai találhatók. A lelet mintegy 9500 éves. A sírból a csontok mellett kőszerszámok, vasoxid-maradványok, maroknyi tengeri kagyló és (az emberi csontoktól 40 cm-re) a saját sírjából egy nyolc hónapos macska csontváza került elő, melyet az emberrel megegyezően nyugati irányba nézve fektettek. Mivel a macska nem őshonos a Mediterrán medence szigetein, ezért csak a szárazföldről kerülhetett oda, minden bizonnyal a közeli levantei partokról. A lelet az ember és a macska tudatos együttélésének bizonyítéka kb. 10 000 évvel ezelőttről a mai Közel-Keletnek nevezett területen. Ez összhangban van a genetikai kutatások eredményeivel is, melyek szintén ezt a földrajzi és időbeli eredetet erősítik. Úgy tűnik, a macska háziasítása az első emberi települések létrejöttének idején, a Újkőkorszak\|neolitikus korban történhetett a termékeny félholdként ismert területen.<ref>Scientific American, June, 2009, By Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O’Brien</ref> A macskának számos Macskafajták listája\|fajtája és színváltozata létezik. Szfinx (macskafajta)\|Csupasz és Man-szigeti macska\|farok nélküli változatait is kitenyésztették. A macskák több mint százféle hangjel és testbeszéd segítségével kommunikálnak, mint például nyávogás („miaú”), dorombolás, bújás, fújás, morgás, perregés.<ref>cite web\|url=http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.htm\|title=Meows Mean More To Cat Lovers. ''Channel3000.com''\|accessdate=2006-06-14\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171207085947/https://www.channel3000.com/news/1472741/detail.htm#\|archivedate=2017-12-07</ref> A ló\|lovakhoz és más háziállatokhoz hasonlóan a macskák is képesek vadon élve fennmaradni. Az önállóan élő macskák gyakran kisebb kolóniákat alkotnak. Az állatvédők beszámolói szerint azonban hosszú távon csak igen kevés példány képes gazdátlanul életben maradni, többségüket elpusztítják a járművek, a ragadozók, az éhség, az időjárás viszontagságai és a betegségek. Ezért számos országban, köztük hazánkban is a macskák és más társállatok elhagyása, illetve otthonukból való szándékos eltávolítása (bántalmazásukhoz hasonlóan) büntetendő.<ref>cite web\|url=http://www.complex.hu/kzldat/t0400010.htm/t0400010.htm#kagy1\|title=2004. évi X. törvény (hatályát vesztette)\|accessdate=2007-02-20. A jelenleg hatályos büntető törvénykönyvben a [http://net.jogtar.hu/btk 244. § b) pontja] foglalkozik a kérdéssel.</ref> A macska sok kultúra legendáiban és mítoszaiban tölt be jelentős szerepet, az egyiptomiak, a kínaiak és a vikingek ősi történeteiben is szerepel.<ref>cite web\|url=http://www.geocities.com/heartland/estates/6913/magicat.htm\|title=Magic names for mystic cats\|accessdate=2007-01-11\|archiveurl=https://web.archive.org/20071015140502/www.geocities.com/heartland/estates/6913/magicat.htm\|archivedate=2007-10-15</ref> Általában tisztelik, de olykor becsmérlik is. == Etimológia == A „macska” szó Szláv nyelvek\|szláv eredetű; szerbül, szlovákul, szlovénül, horvátul is ''mačka''. Ez a szláv nyelvekben jelen levő macskahangutánzó vagy macskahívogató szóból ered.<ref>Cite book \|author=Tótfalusi István \|title=Magyar szótörténeti szótár \|publisher=Anno \|isbn=963-375-178-0 \|page=323</ref> A szerbeknél ma is „macs-macs-macs” szóval csalogatják a macskát.<ref>Cite web \|url=https://www.boredpanda.com/cat-calling-in-different-languages \|title=How People Call Cats In Different Countries \|accessdate=2023-06-08</ref> == Tudományos osztályozás == A háziasítása előtti legközelebbi őse az afrikai vadmacska, avagy líbiai fakómacska ''(Felis silvestris lybica)''.<ref name="robinson">cite book\|author=Vella, Carolyn, et. al\|year=2002\|title=Robinson's Genetics for Cat Breeders and Veterinarians\|edition=4th ed\|location=Oxford\|publisher=Butterworh-Heinemann\|isbn=0-7506-4069-3</ref> Fájl:Wildkatze 002.jpg\|bélyegkép\|balra\|Európai vadmacska ''(Felis silvestris)'' Fájl:AfricanWildCat.jpg\|bélyegkép\|Afrikai vadmacska ''(Felis silvestris lybica)'' 1758-ban Carl von Linné\|Linné a házi macskának a ''Felis catus'' rendszertani nevet adta, 1775-ben Johann Christian Daniel von Schreber a vadmacskát ''Felis silvestris'' néven sorolta be. Jelenleg a házi macskát ennek alfajaként tartják számon; a Zoológiai Nevezéktan Nemzetközi Szabályzata értelmében a faj hivatalos neve azonban ''F. catus'', mivel ezt Linné elsőként publikálta. A gyakorlatban azonban a biológusok a vadmacska példányait ''F. silvestris'', a házi macska példányait pedig ''F. catus'' néven tartják számon. A Zoológiai Nevezéktan Közleménye (2003. március 31.\|március 31-én megjelent 60. kötetének 1. részében<ref>cite journal\|last = ICZN\|title = OPINION 2027: Usage of 17 specific names based on wild species which are pre-dated by or contemporary with those based on domestic animals (Lepidoptera, Osteichthyes, Mammalia): conserved\|journal = Bulletin of Zoological Nomenclature\|volume = 60\|issue = 1\|publisher = Nemzetközi Zoológiai Nómenklatúrabizottság\|International Commission on Zoological Nomenclature\|date = March 31 2003\|accessdate = 2007-01-25\|url = http://www.iczn.org/BZNMar2003opinions.htm#opinion2027\|archiveurl = https://web.archive.org/web/20080422031319/http://www.iczn.org/BZNMar2003opinions.htm#opinion2027\|archivedate = 2008-04-22</ref>) 2027-es számú szakvéleménye alapján 17 meghatározott faj a vad fajok alapján nevezendő meg, amennyiben azok egyidősek a vadmacskával vagy annak háziasított formáival. Ennek értelmében a vadmacska neve ''F. silvestris'', a háziasított alfajaié pedig ''F. silvestris catus'' (a ''F. catus'' továbbra is érvényes marad azokra a háziasított formákra, melyek más őstől származnak). Johann Christian Polycarp Erxleben ''Anfangsgründe der Naturlehre'' (1772) és ''Systema regni animalis'' (1777) című műveiben ''Felis domesticus'' néven jegyezte fel a házi macskát. A Zoológiai Nevezéktan Nemzetközi Szabályzata értelmében ez az elnevezés és változatai a ''Felis catus domesticus'' és a ''Felis silvestris domesticus'' habár gyakran láthatók, érvénytelenek. Ha a régebbi rendszertant nézzük, a házi macskának két külön alfaja létezik vagy tenyésztették ki: a közönséges vagy európai házi macska és a sziámi macska\|sziáminak is nevezett ázsiai házi macska. Ha viszont magát a házi macskát alfajnak nevezzük, akkor e két állat csak variációnak vagy fővariációnak mondható, vagyis nem sorolható be semmilyen rendszertani egységbe. E két változatot még sok alvariáció követi, például az amerikai macska, mely a közönséges vagy a keleti macska, mely a sziámi macska egyik változata. Persze létezik ezek közül hosszú szőrű is, amely mégcsak nem is variáció, hanem egy bizonyos génkombinálódás következménye, egyfajta mutálásnak nevezhető. == Ismertebb macskafajták == bővebben\|Macskafajták listája === Hosszú szőrű macskák === ==== Egyszínű perzsák ==== * vörös cirmos perzsa (a 17. század közepén alakulhatott ki) * fehér perzsa * fekete perzsa (a 16. század végén alakulhatott ki) * kámea perzsa * csincsilla * füst perzsa ==== Kétszínű perzsák ==== * vörös-fehér perzsa * fekete-fehér perzsa * teknőctarka perzsa * teknőctarka és fehér perzsa * ezüst cirmos perzsa * barna cirmos perzsa ==== Egyéb hosszú szőrű macskák ==== * balinéz * birman (másnéven Burmai szent templommacska) * Maine Coon * Van-macska * török angóramacska * himalája * Norvég erdei macska * ragdoll * ragamuffin * szomáli === Rövid szőrű macskák === ==== Brit rövidszőrűek ==== * krém * kék-krém * fekete * fekete spriccelt * fehér * barna cirmos * teknőctarka * teknőctarka és fehér * márványmintás ==== Amerikai rövidszőrűek ==== * makréla ezüst * foltos vörös cirmos * bengáli macska\|bengáli * Szavanna (macskafajta)\|szavanna ==== Egyéb rövidszőrű macskák ==== * japán csonkafarkú macska * ocicat * man-szigeti macska * chartreux * keleti macska * korat * Szfinx (macskafajta)\|szfinx * szingapúri macska * skót lógófülű macska * cymric * európai rövidszőrű ==== Abeszin ==== * orosz kék * cirmos házi macska * fehér házi macska ==== Burma macskák ==== * barna burma * vörös burma ==== Sziámi macskák ==== * Sziámi macska#Színei\|fókaszínű sziámi * Sziámi macska#Színei\|csokoládészínű sziámi ==== Rex macskák ==== * cornish rex * devon rex == Története == === A macska háziasítása és története === A macska háziasítása rendkívül sokáig tartott, kezdete az ember letelepedésének időszakára tehető. Egyre több bizonyíték kerül elő, melyek azt bizonyítják, hogy a folyamat már jóval előbb elkezdődött, mint ahogyan azt korábban gondoltuk. Különböző maradványokat találtak Jerikó mellett, melyek korát 9000 évesre becsülik. Egy ideig nem volt bizonyíték arra, hogy ezek tényleg háziasított állatok lehettek, de egy Franciaország\|francia Ősállattan\|paleozoológus, Jean-Denis Vigne és munkatársai 2004 áprilisában a Ciprus (sziget)\|ciprusi Shilloukambos mellett feltártak egy egykori kőkorszaki település temetőjében egy sírt, amelyben az eltemetett ember mellett egy macska csontjait is megtalálták.<ref>cite web\|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html\|title=Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus\|accessdate=2007-01-10</ref><ref>cite web\|url=http://www.magyarhirlap.hu/kronika/szellemi_baratunk_a_macska.html\|title=Szellemi barátunk, a macska\|accessdate=2007-01-18\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131025013238/http://www.magyarhirlap.hu/kronika/szellemi_baratunk_a_macska.html\|archivedate=2013-10-25</ref> Anatólia\|Anatóliában is találtak olyan, körülbelül I. e. 6. évezred\|i. e. 6000 táján készült szobrokat, amelyek macskával játszó asszonyokat ábrázolnak. Ezek alapján feltételezhető, hogy a macska háziasítása Délnyugat-Ázsia\|Elő-Ázsia területén már 9500 évvel ezelőtt is elkezdődhetett. Egy 2007-es DNS-vizsgálat eredménye szerint ősétől már 100-130 ezer évvel ezelőtt elvált, jóval korábban, mint azt a régészeti leletek bizonyítják, majd a termékeny félhold területén élő emberekhez szegődött, hamarabb, mint a kutya.<ref>cite web\|title=A macska lehet az ember legrégibb barátja\|accessdate=2007-07-18\|publisher=Múlt-kor történelmi portál\|url=http://www.mult-kor.hu/cikk.php?article=17820</ref> Fájl:Egypte louvre 058.jpg\|bélyegkép\|250px\|Básztet istennő mint macska (Louvre). Básztetet eleinte oroszlán-, később macskaformában tisztelték és az ókori egyiptomiak egyik legnépszerűbb istensége volt Az ókori Egyiptomból az ember és a macska közötti kapcsolatot igazoló első leletek (Múmia\|múmiák és írásos adatok) az Ó- és Középbirodalom közötti időszakban, az első átmeneti korban (I. e. 20. század\|i. e. 2000 körül) keletkeztek,<ref>cite journal \|author= Nora E. Scott \|title= The Cat of Bastet \|journal= The Metropolitan Museum of Art Bulletin \|year= 1958 \|volume= 17 \|issue=1 \|pages= 1-7 \|doi=10.2307/3258805 \|url= http://links.jstor.org/sici?sici=0026-1521%28195822%292%3A17%3A1%3C1%3ATCOB%3E2.0.CO%3B2-C&size=SMALL \|issn= 0026-1521</ref><ref>cite web\|url=http://www.freerepublic.com/focus/news/833609/posts\|title=The Cat in Ancient Egypt\|author=Ilene Springer\|accessdate=2007-04-03</ref> mikor a macska háziasítása már valószínűleg megtörtént,<ref>cite web\|url=http://www.touregypt.net/magazine/mag04012001/magf1.htm\|title=The Cat in Ancient Egypt\|author=Ilene Springer\|accessdate=2007-03-22</ref> ugyanis a „miú” és „mií” (avagy „imiú” és „imií”<ref>cite web\|url=http://www.thebritishmuseum.ac.uk/aes/galleries/understand2.html\|title=Hieroglyphs and the Written Record\|accessdate=2007-03-22</ref>) néven feljegyzett hím és nőstény macskákról nem derült ki egyértelműen, hogy vadállatok voltak-e. Kezdetben csak szent állatként – Básztet szent állataként – tisztelték őket (elpusztításuk halálbüntetést vont maga után<ref name="AnghiCsaba">cite book\|author=Anghi Csaba\|title=Macskák, cicák\|edition=3. átd. kiadás\|location=Budapest\|publisher=Mezőgazdasági Kiadó\|year=1990\|isbn=963-234-083-3</ref>) és saját kultuszuk alakult ki, később azonban már amiatt is tenyésztették a macskákat, mert magtáraiktól távol tartották az egér\|egereket és más rágcsálókat, sőt a sivatagból betévedő kígyókat is. A macskakultusz erejét jól példázza az az i. e. 525-ben lezajlott hadjárat, mely során II. Kambüszész, Perzsa Birodalom\|perzsa király meghódította Egyiptomot, miután Pelusium ostrománál katonái fedezéséhez élő macskákat (és más az egyiptomiak által szentként tisztelt állatokat) használt fel, mivel rájött, hogy emiatt hadseregével az egyiptomiak nem lesznek hajlandók harcba szállni.<ref>cite web\|url=http://www.origo.hu/allatbarat/20050407barsonytalp1.html\|title=Bársonytalp\|accessdate=2007-03-12\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071111214309/http://www.origo.hu/allatbarat/20050407barsonytalp1.html#\|archivedate=2007-11-11</ref> (Megjegyzendő, hogy Perzsiában, ahol ez idő tájt a macskákat nem kedvelték különösebben, a iszlám\|muzulmán hit elterjedéséig a kutya számított szent állatnak, bár a fekete macska ezután is a gonoszságot szimbolizálta.) Diodórosz (történetíró)\|Szicíliai Diodórosz is feljegyzett egy Caius Iulius Caesar\|Julius Caesar idejében történt esetet, mikor a feldühödött tömeg végzett egy Ókori Róma\|rómaival, aki véletlenül megölt egy macskát. Közvetett bizonyítékok alapján valószínűsíthető, hogy az ősi Egyiptom szent macskáinak egyenes ági leszármazottai napjainkban a kenyai Lamu szigetvilágában élnek.<ref>cite book\|author=Couffer, Jack\|title=The Cats of Lamu\|place=New York\|publisher=The Lyons Press\|year=1998\|isbn=1-55821-662-6</ref> A közvetett bizonyítékok: a hasonló testfelépítés, az archeológiai bizonyíték az évezredes élőhelyekre vonatkozóan, a Lamu és Egyiptom között zajlott vörös-tengeri kereskedelem és a szigetek genetikai elkülönülése. Számos kínai rajz bizonyítja, hogy a Távol-Keleten már i. e. 15. század\|i. e. 1500 körül ismerték a macskát, mely az Egyiptommal ősidők óta kapcsolatban álló<ref>cite web\|url=http://www.hinduwisdom.info/India_and_Egypt.htm\|title=Hindu wisdom – India and Egypt\|accessdate=2007-03-21</ref> India\|Indiából kerülhetett oda, ahol vallási ceremóniáknál kapott fontos szerepet. Kezdetben a gazdagok státusszimbóluma volt, majd a későbbiekben az értékes selyem kártevőktől való megvédéséhez használták fel. Japánban a szent iratok megóvásában nyújtott segítséget. Az ókori Görögország története\|görögök és rómaiak az egyiptomiakhoz hasonlóan nagy tiszteletben tartották őket. Habár Európa\|Európában már az i. e. 5. században megjelentek a macskák az Appennini-félszigeten létrehozott görög területen, Magna Graecia\|Magna Graeciában,<ref name="AnghiCsaba"/> viszonylag későn, az 1. században kezdtek elterjedni az Észak-Afrika\|Észak-Afrikából és a Közel-Keletről érkező állatok, melyek génállományát a későbbiekben az európai vadmacskával történő kereszteződés gazdagította.<ref>cite web\|url=http://mek.oszk.hu/03400/03408/html/378.html\|title=Brehm: Az állatok világa – 11. Valódi macskák\|accessdate=2007-03-12</ref> Egyiptomból az akkortájt féltve őrzött macskák első példányait a görögök csempészték ki, és mire a fáraó csapatokat küldött a visszaszerzésükre, már megkezdődött az állatok terjesztése (a föníciaiak részvételével) a Földközi-tengeren keresztül. Britannia (provincia)\|Britanniába (ahogy Pannonia (provincia)\|Pannóniába is), az első példányokat a rómaiak vitték be, akik számára az eleinte luxusállatként tartott macskák a szabadság és a függetlenség jelképévé váltak. A kora középkorban a macskák Európa-szerte elterjedtek, mivel egyértelműen hasznosnak bizonyultak a földműveléssel foglalkozó területeken és a városokban is. A 9-10. század táján élt walesi uralkodó, Hywel Dda (avagy Jó Hovel) még törvényben tiltotta meg a macskák bántalmazását és elpusztítását (amellett, hogy árukat is meghatározta). Ekkortájt Angliában a ritka és értékes macskák még az udvari nemesség hölgytagjainak társállataiként éltek. A későbbiekben azonban a kereszténység\|keresztény egyház a sátán képmásának, valósággal a gonosz megtestesülésének kezdte tekinteni őket, és híveinek a macskák megkínzását és megölését javasolta. Azt is hirdették, hogy a boszorkányok éjszaka macska alakját öltik magukra. 1484-ben VIII. Ince pápa Pogányság\|pogány állatoknak kiáltotta ki őket, és ezzel hivatalosan is megkezdődött az évszázadokon át tartó üldözésük. Számuk gyors ütemben csökkent, ennek hatására az egerek és a patkányok óriási számban elszaporodtak, és egyúttal ez tehető felelőssé a járványok, köztük a fekete halál, azaz a pestis megjelenéséért is.<ref>cite web\|url=http://drinfo.eum.hu/drinfo/pid/0/betegsegKonyvProperties/oid/0/KonyvReszegyseg.4_4811;jsessionid=81932D055CA8B84B6334713560A1B780\|title=Dr. Info – Lakossági egészségügyi információs portál\|accessdate=2008-01-21\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511110950/http://drinfo.eum.hu/drinfo/pid/0/betegsegKonyvProperties/oid/0/KonyvReszegyseg.4_4811;jsessionid=81932D055CA8B84B6334713560A1B780#\|archivedate=2013-05-11</ref> A tengerészek ebben az időszakban is kedvelték őket, az Anglia\|angol haditengerészetnél például bekerültek a legénységi állományba. Úgy vélték, hogy szerencsét hoznak gazdájuknak, és megmutatják a kedvező Szél\|szeleket. Saját nyelvükben gyakran megjelenik például a ''cicamancs'', ami gyenge szellőt jelent. A hajókon, a 15. és a 18. század között a világ összes tájára eljutottak, köztük Új-Zélandra is, ahol helyrehozhatatlan pusztítást végeztek az őshonos, röpképtelen Struccalakúak\|futómadarak körében. A kor haladtával az emberek egyre jobban felismerték hasznukat, tartásuk ismét természetessé vált. A 19. században még mindig akadtak olyan könyvek, melyek rossz színben tüntették fel a macskákat. Tudatos tenyésztésük kezdete is erre az időszakra tehető. 1871-ben került sor az első európai macskakiállítás megrendezésére, a londoni Crystal Palace, London\|Crystal Palace-ben. A 20. századra az egyik leggyakoribb háziállattá vált, emellett orvosi, genetikai és fiziológiai kutatások alanyaként kezdték felhasználni. Magatartásuk az 1960-as években lett vizsgálat tárgya. Egyes példányaik az első Űrtörténelem\|emberes űrutazásokat előkészítő kísérleti repüléseken is részt vettek. A becslések alapján a kedvtelésből tartott egyedek száma az 1990-es években a történelem során először haladta meg a kutyákét, a 21. század elejére pedig a házi macskák létszáma világszerte meghaladta az 500 milliót. A háziasítás ellenére is képesek vadon élni, és gyakran kisebb kolóniákat alkotnak. Jelenleg fajtamegőrző program indult a rejtőzködve élő vadmacskák érdekében, életmódjának megismerése, melyet élőhelyeik feltérképezése és a genetikai vizsgálatokhoz szükséges minták gyűjtése követ. A programot a Budakeszi Vadaspark indította márciusban, mivel a vadmacska hazánk egyik legveszélyeztetettebb faja. A Vadmacska Fajmegőrzési Program a Duna–Ipoly Nemzeti Park Igazgatóság és a Pilisi Parkerdő Zrt. közös együttműködése révén, az Agrárminisztérium támogatásával valósul meg.forrás === Mítoszok, hiedelmek és legendák === Fájl:Bastet-E 3915-Egypte louvre 070 statue.jpg\|bélyegkép\|balra\|100px\|Básztet istennő rquote\|40%\|right\|A macska az egyetlen állat, amelynek sikerült megszelídítenie az embert.\|Marcel Mauss Számos ősi vallás szerint a macskák felemelkedett lelkek, melyek az emberek társai vagy vezetői, minden dolgok tudói, akik azért hallgatnak, hogy ne befolyásolják pártfogoltjaikat. Egyes hiedelmek szerint hatodik érzékkel rendelkeznek, képesek a lelkek, a szellemek és a gonoszság észlelésére. Peru partjai mentén lakó indiánok legfőbb istenüket, Aiapaecet öregemberként ábrázolták hosszú macskafogakkal és bajusszal. Ő őrködött a vadászat sikere és a nemi aktus termékenysége felett.<ref name="kalauz">cite book\|author=Szinák János, Veress István\|title=Macskakalauz\|publisher=Gondolat\|year=1989\|isbn=963-282-207-2</ref> Egyiptomban Básztet istennő az otthonok, a termékenység és a házi macskák istennője volt. Alakja később több istennőével is egybemosódott, tekintették Szahmet oroszlánistennő békés alakjának, és Hathorral is azonosították. Így Ré szemeként is utaltak rá, mely a napisten bosszújának eszköze volt. Macskaként vagy macskafejű emberalakként ábrázolták, többnyire egy szisztrummal a kezében. Kultusza központjául a Nílus deltájánál álló Per-Basztet (görög nevén ''Bubasztisz)'' városa szolgált, ahol a kultusz i. e. 390-ben történt betiltásáig, mintegy 2000 éven át minden évben nagy ünnepségeket tartottak a tiszteletére, és ahol az évezredek során egy nekropoliszban mumifikált macskák százezreit helyezték el – melyeket (egy kivételével) később az angol gyarmatosítók gőzhajóik üzemanyagaként elégettek, illetőleg őrölt formában trágyaként hasznosítottak.<ref name="AnghiCsaba"/><ref name="DesmondMorris">cite book\|author=Desmond Morris\|title=Miért csinálja…? A macska\|location=Budapest\|publisher=Európa\|year=1990\|url=http://konyv.uw.hu/a_macska.zip\|accessdate=2007-01-09\|archívurl=https://web.archive.org/web/20051029142352/http://konyv.uw.hu/a_macska.zip\|archívdátum=2005-10-29</ref> A görög istenek közül Artemisz (akinek római megfelelője Diana (mitológia)\|Diana) és Hekaté kötődik ehhez az állathoz. Egy ősi keleti legenda szerint a macska az oroszlán tüsszentéséből született, Noé bárkája\|Noé bárkáján.<ref name="MagicPaw">cite web\|url=http://pio.tripod.com/magicpaw/catmyths.html#Noah'sArk\|title=The Magic Paw – Cats and World Mythology\|accessdate=2007-05-17</ref> A macska Cat Sidhe illetve Cait Sith néven, időnként emberi alakot is öltő lélekrablóként bukkan fel a kelta mitológia\|kelta mitológiában.<ref>cite web\|url=http://www.geocities.com/pookaplace/misc/home/grimalkin.htm\|title=Grimalkin\|accessdate=2007-05-17\|archiveurl=https://web.archive.org/20091026185046/www.geocities.com/pookaplace/misc/home/grimalkin.htm\|archivedate=2009-10-26</ref> Fájl:Freyja and cats and angels by Blommer.jpg\|bélyegkép\|Niels Blommér: ''Freya férje keresése közben'' (1852)<br />(a kocsit két macska húzza) A skandináv mitológia\|skandináv mitológiában is fontos szerepet tölt be, ugyanis a vikingek társállatként és patkányfogásra is használták az általuk háziasított és Skogskattnak nevezett norvég erdei macska\|norvég erdei macskát. A Gleipnirnek nevezett lánc, melyet a törpék kovácsoltak (a Fenrir nevű farkas megkötésére), többek között összetevőként tartalmazza a macska járásának hangját is. Freya, a szerelem, a termékenység és a háború istennője erősen kötődött a macskákhoz, melyeket szent állatainak tekintett. Gyakran ábrázolták egy szekéren utazva, melyet két ló méretű szárnyas macska húzott. A menyasszonyoknak gyakran adtak ajándékba macskakölyköt az istennő nevében. Misztériumában a Hold a macska szimbólumaként jelenik meg (ehhez hasonlóan más népek, például az egyiptomiak mítoszaiban is kötődik a Holdhoz). A hinduizmus\|hindu Shashtit<!-- Sasti? -->, a házasság és a születés istennőjét is gyakran macskán lovagolva ábrázolják. A buddhizmusban a macskalét a jók privilégiuma, a Paradicsomba való belépés előszobája.<ref>cite web\|url=http://www.csepeli.com/kotet/csepeli60_hammer_ferenc.pdf\|author=Hammer Ferenc\|title=Labirintus\|format=PDF\|accessdate=2007-05-17</ref> Mohamed próféta kedvenc macskáját Muezza-nak hívták.<ref>cite book\|author=Geyer, Georgie Anne\|title=When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats\|url=https://archive.org/details/whencatsreignedl00geor\|publisher=Andrews McMeel Publishing\|year=2004\|isbn=0-7407-4697-9</ref> A róla szóló legismertebb történet szerint,<ref name="Reeves">cite book\|author=Minou Reeves\|title=Muhammad in Europe\|date=2003-11-01\|url=https://archive.org/details/muhammadineurope0000mino\|publisher=New York University (NYU) Press\|pages=[https://archive.org/details/muhammadineurope0000mino/page/52 52]\|isbn=0-8147-7564-0</ref> mikor egyszer Mohamed imádkozni indult, fel akarta venni az egyik köntösét, melynek ujján a macska aludt. Mivel nem akarta felébreszteni az állatot, levágta a ruha ujját. Mikor visszatért, a macska felébredt és meghajolt Mohamed felé, aki viszonzásképpen háromszor megsimogatta kedvencét. Egy hasonló történet szól egy megnevezetlen kínai császárról is. Kínában a macskát az ártó szellemek és démonok mágikus erővel felvértezett ellenségének tekintették.<ref>cite web\|url=http://www.terebess.hu/keletkultinfo/lexikon/macska.html\|title=Macska (mao)\|accessdate=2007-01-18</ref> A kínai asztrológia\|asztrológiát alkalmazó régiókban helyenként a Nyúlfélék\|nyúl évét a macska évének nevezték el és az ez évben született emberek személyiségét hozzá hasonlítják.<ref>cite web\|url=http://www.ezoterikus.hu/hir.php?id=75\|title=A Legenda\|accessdate=2007-01-22</ref> Néhol áldozatokat mutattak be a tiszteletére, a déli területeken azonban ínyencségként kezdték fogyasztani. Ahogy a Távol-Keleten sok helyütt, Japánban is szerencsehozóként tekintettek rá. Ehhez egy 17. századi legenda szolgált alapul,<ref>cite web\|url=http://www.actioncat.com/luckycat.html#Maneki\|title=Lucky Cats – Maneki Neko\|accessdate=2007-05-17\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070513032331/http://www.actioncat.com/luckycat.html#Maneki\|archivedate=2007-05-13</ref> amely szerint egyszer a Tokió közelében álló Gotokuji templom szerzetesének macskája megmentett egy gazdag és magas rangú embert, akit elcsalt egy fa alól, amibe rövidesen belecsapott a villám. A boltok bejáratánál még napjainkban is láthatók a felemelt lábukkal integető macskát ábrázoló szobrok (az úgynevezett ''Maneki-neko\|Maneki-nekók'', „köszönő macskák”), melyek a néphit szerint szerencsét és üzleti sikert hoznak. A 15. századi Girolamo Visconti boszorkányokról írt ismertetőjében<ref>citlib \|cím=Quellen und Untersuchungen Zur Geschichte des Hexenwahns und der Hexenverfolgung Im Mittelalter \|szerző=Joseph Hansen \|szerző2=Johannes Franck \|kiadás=2 \|kiadó=Georg Olms \|év=1901 \|isbn=9783487059150 \|oldal=202 \|url=https://books.google.de/books?id=vzIs0hFNtrcC&pg=PA202</ref> megemlíti, hogy éjszakánként a boszorkányok macska alakjában próbálnak az alvó gyermekek közelébe férkőzni. Ezután kezdett elterjedni az a francia szokás, mely szerint a templomok alapjába egy macskát temettek, amivel szimbolikusan elfojtották a gonosz erőket és legyőzték a sátánt. 1607 táján került be az európai folklórba az az elképzelés, amely szerint a macska megfojtja az újszülötteket, és orrát a gyermek szájához téve kiszívja belőlük a lelket<!-- Ld. a History of cats c. szócikket az angol wikiben -->. A történet annyira elterjedt, hogy egyszer egy angol bíróság is ezt a következtetést vonta le egy gyermek halálával kapcsolatos ügyben. Több magyarázat is született arra vonatkozóan, hogy miért történhet mindez. Az egyik elképzelés szerint a macska féltékeny az újszülöttre, akinek a gazdái több figyelmet szentelnek. Egy másik indoklás szerint a gyermek szájából áradó tejszag készteti erre az állatot. Ez utóbbi elképzelésnél nem vették figyelembe, hogy még ha a macska tejen is nevelkedik, általában szívesebben iszik vizet. Bár a Biblia nem ír a macskáról, a keresztény néphagyomány megemlékezik arról, hogy az újszülött Jézust a jászolban egy macska tartotta melegen.<ref>cite web\|url=http://cats.about.com/cs/tabbycats/a/tabby_cats_2.htm\|title=The Glorious Tabby\|accessdate=2007-05-18\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070517002403/http://cats.about.com/cs/tabbycats/a/tabby_cats_2.htm\|archivedate=2007-05-17</ref> A történet egy másik változata szerint a macska pusztította el azt a mérgeskígyót, amit a sátán küldött, hogy végezzen Jézussal. Köszönetképpen Szűz Mária megsimogatta az állatot, melynek fején M betű, hátán pedig sötét sáv vált láthatóvá, amely a cirmos leszármazottain is megmaradt. A közhiedelem szerint a macskáknak kilenc életük van. A szívósságukra vonatkozó elismerés alapja az az észrevétel, hogy a macskák néha látszólag megfeledkeznek létfenntartási ösztönükről, és hogy túlélnek olyan zuhanásokat is, amelyek más állatok számára feltehetőleg végzetesek lennének. Egyes macskákkal kapcsolatos babonák a 21. században is fennmaradtak, például vannak, akik úgy tartják, hogy balszerencsét hoz, ha egy fekete macska keresztezi az útjukat. Az angolszász országokban az október végi halloweent megelőzően az állatvédők rendszerint nem adnak örökbe fekete példányokat, mivel tartanak attól, hogy egyes befogadók csupán a tréfák vagy hiedelmek miatt kívánnak hozzájutni ezen állatokhoz, esetleg sátánista rituálék keretén belül kívánják feláldozni őket. Az állatbarátok Olaszország-szerte első ízben 2007. november 17-én, szombaton ünnepelték a Fekete Macska Napját. A rendezvény gondolata az Olasz Állat- és Környezetvédő Társasághoz fűződik, amely ily módon szeretné eloszlatni a fekete macskákhoz fűződő számtalan babonás hiedelmet. Az állatvédők számítása szerint Itáliában évente 60 ezer fekete bundájú macskának vész nyoma évente: az állatok többségét elrabolják, s feltehetően megölik, sátánista szertartásokon áldozzák fel őket.<ref>cite web\|url=http://www.zoldmagazin.com/belso/feketecica2.html\|title=Balszerencsés fekete macskák\|accessdate=2008-01-21\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080101012010/http://www.zoldmagazin.com/belso/feketecica2.html\|archivedate=2008-01-01</ref> === Híres macskabarátok és macskagyűlölők === rquote\|40%\|right\|Az embernek azért van szüksége macskára, hogy félelem nélkül simogathasson egy ragadozót.\|Léonor Fini Számos hírességről tudni, hogy macskabarát volt. Közéjük tartozik például XII. Piusz pápa, VI. Pál pápa, Armand Jean du Plessis de Richelieu\|Richelieu bíboros, Winston Churchill (miniszterelnök)\|Winston Churchill, Ernest Hemingway, Bohumil Hrabal, Freddie Mercury, II. Miklós orosz cár\|II. Miklós cár,<ref>cite web\|url=http://www.origo.hu/allatbarat/20051219abirodalom.html\|title=A Birodalom macskái\|accessdate=2007-01-11\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071018172256/http://origo.hu/allatbarat/20051219abirodalom.html#\|archivedate=2007-10-18</ref> Howard Phillips Lovecraft\|H. P. Lovecraft, Ottlik Géza és Weöres Sándor is. Egyes ismert személyek pedig megvetették vagy egyenesen gyűlölték ezeket az állatokat, mint például III. Alexandrosz makedón király\|Nagy Sándor, Caius Iulius Caesar\|Julius Caesar, Dzsingisz mongol nagykán\|Dzsingisz kán, I. Napóleon francia császár\|Bonaparte Napóleon, Adolf Hitler\|Hitler vagy Joszif Visszarionovics Sztálin\|Sztálin. === Híres macskák === bővebben\|Híres macskák listája A történelem során számos macska vált ismertté, esetenként híres gazdáik, szokatlan tulajdonságaik vagy tetteik révén. == Anatómia == bővebben\|A macska anatómiája Fájl:Catpupil03042006.jpg\|bélyegkép\|A macska szeme A macskák sportos alkatúak, testük gyors, intenzív tevékenységekre alkalmas, így ideális a ragadozó életmódhoz. Jó futók, rövidtávon képesek elérni az akár 50 km/h-s sebességet is. Ízületeik hajlékonyak, hosszú lábaikkal, rugalmas erős izmaikkal remekül ugranak, képesek függőlegesen felfelé a kerítésekre vagy falakra akár két méter magasságba is felugrani, álló helyzetből. Emellett igen jó az egyensúlyérzékük (egyensúlyuk megtartását hosszú hajlékony farkuk is segíti), reflexeik gyorsak. == Fiziológia == A kölyköket 8-9 hetes korukig az anyjuk eteti, a felnőtt egyedeknek naponta 1-2 étkezésre van szükségük, melyek során testtömeg-kilogrammonként mintegy 4-5 dekagramm<ref name="AnghiCsaba"/> táplálékot fogyasztanak el. Fájl:Cat Ball 00452.jpg\|bélyegkép\|250px\|A macskák gyakran összegömbölyödve alszanak A macskák más állatokhoz képest meglehetősen sok időt töltenek alvással, különösen idősebb korukban. A napi alvásigényük körülbelül 12-16 óra, de átlagosan 13-14 órát alszanak, némelyikük azonban akár napi 20 órát is képes alvással eltölteni. Geoffrey B. West és Van M. Savage amerikai kutatók tanulmánya szerint az emlősállatok alvásigénye testméretük növekedésével csökken, bár az alvásigényt az agy mérete és energiafelhasználásának mértéke, valamint az életmód is befolyásolhatja (például a ragadozók többet alszanak).<ref>cite web\|url=http://www.hirado.hu/cikk.php?id=175324\|title=A testméret és az alvásigény\|accessdate=2007-03-07\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070111022809/http://www.hirado.hu/cikk.php?id=175324#\|archivedate=2007-01-11</ref> A macska időnként félálomban pihen, ehhez általában a lábait behajlítva lekuporodik, ill. lefekszik, szemeit behunyja, füleit előre vagy a zajok irányába fordítja. A félálomban töltött idő végén rendszerint alvó pózt vesz fel (például összegömbölyödik), majd elalszik. Az alvási folyamat az emlősökéhez és a madár\|madarakéhoz hasonlóan zajlik. A felszínes alvást felváltó mélyalvási szakaszban az izmok ellazulnak és bekövetkezik a REM-fázis vagy álomfázis, mely során az agyi aktivitást jelző EEG jelek hasonlítanak az ébrenlétnél megfigyelhetőekre. Ezt az időszakot a gyors szemmozgás mellett a bőr és az izomzat rángatózása is jelezheti. A mintegy 6-7 perces mélyalvási szakaszt körülbelül 20-30 perces felszínes alvás követi, melynek végén a macska néha felébred és testhelyzetét megváltoztatva újra elalszik. Az alvó állat számára a zaj vagy egyéb zavaró körülmény hatására történő hirtelen felébredés stresszt okoz, amely hosszú távon, gyakran megismétlődve pszichikai rendellenességet, betegséget is eredményezhet.<ref>cite web\|url=http://www.diszallatuzlet.hu/index.php?ugras=hirolvaso&hirszama=35887&nyelv=0\|title=Stresszes cicák\|accessdate=2007-01-23</ref> Fájl:Termografia kot.jpg\|bélyegkép\|balra\|220px\|A macska hőfényképe Éjszakai életmódot folytató állatok lévén a macskák (elsősorban a fiatalabb példányok) gyakran hiperaktivitás\|hiperaktívvá és játékossá válnak az esti vagy a hajnali órákban. Az ilyen időszakokat „esti/éjszakai őrületnek” vagy „fél órás őrjöngésnek” is nevezik.<ref>cite journal\|title=Animal Doctor "Dear Dr. Fox"\|date=July 9 2002\|journal=The Washington Post\|pages=C10</ref><ref>cite book\|authors=Ring, Ken and Romhany, Paul\|date=1999-08-01\|title=Pawmistry: How to Read Your Cat's Paws\|publisher=Ten Speed Press\|location=Berkeley, California\|pages=10\|isbn=1-58008-111-8</ref> A macska vérmérséklete nagyban függ fajtájától illetve tartási körülményeitől. A soványabb példányok általában aktívabbak testesebb társaiknál. A macska normál testhőmérséklete 38-39 Celsius-skála\|°C.<ref>cite web\|title=Normal Values For Dog and Cat Temperature, Blood Tests, Urine and other information in ThePetCenter.com\|url=http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050313085435/http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html\|archivedate=2005-03-13</ref> A macskának hőemelkedése van vagy lázas, ha a testhőmérséklete eléri a 39,5 °C -ot vagy feljebb emelkedik, amennyiben pedig 37,5 °C alá csökken, akkor kihűlt. Összehasonlításképpen az ember normális testhőmérséklete körülbelül 36,8 °C.<ref>cite web\|url=http://coolcosmos.ipac.caltech.edu//image_galleries/ir_zoo/cat.html\|title=Infrared Gallery – Cat\|accessdate=2006-12-04\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061208035009/http://coolcosmos.ipac.caltech.edu/image_galleries/ir_zoo/cat.html\|archivedate=2006-12-08</ref> A házi macska szívverése percenként 140 és 220 között van, nagyban függ attól, hogy az állat mennyire izgatott (nyugodt állapotban 150 és 180 közé esik, amely nagyjából a duplája az ember szívverésének). - == Életmód és viselkedés == === Környezet === Fájl:Cath-01.jpg\|bélyegkép\|250px\|Szabadban pihenő macska A vadmacska, a házi macska őse feltehetően sivatagi éghajlaton fejlődött ki, vad és háziasított formáit hasonló viselkedésmód jellemzi. A vadmacskák Ausztrália (kontinens)\|Ausztrália és az Antarktisz kivételével őshonosak valamennyi kontinensen. Az Észak-Afrikában élő kis termetű vadmacskák tűnnek a háziasított fajták legközelebbi ősének. A macskák élvezik a meleget és a napsütést, gyakran alszanak napos helyeken. Magasabb hőmérsékleten érzik jól magukat, mint az emberek, akik számára a 44,5 °C-nál nagyobb bőrfelszíni hőmérséklet már nehezen elviselhető, míg a macskák akkor kezdik kellemetlenül érezni magukat, ha a bőrük 52 °C-ra melegszik. Mivel közeli kapcsolatban állnak a sivatagi állatokkal, rövid időszakokra vonatkozóan aránylag jól tűrik a hőmérséklet ingadozását. Egyes fajták, mint a norvég erdei macska vagy a Maine Coon más macskákhoz viszonyítva vastag szőrzettel rendelkeznek, amely jobb védelmet nyújt a nyirkos hideg időben (ködben, esőben és hóban), és nedves állapotában is 39 °C körüli testhőmérsékletet biztosít. A macskák alapvetően irtóznak a vízbe merüléstől, mivel a többrétegű, vastag szőrzetük lassú száradása miatt fokozott a megfázás kockázata. Kivételt leginkább a török Van-macskafajta képez, amely kimondottan kedveli a vizet.<ref>cite web\|url=http://www.swimmingcats.com/faqs.html\|title=Frequently Asked Questions about Turkish Van Cats\|accessdate=2006-12-01\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061118171210/http://www.swimmingcats.com/faqs.html#\|archivedate=2006-11-18</ref> A beszámolók szerint az Abesszin (macskafajta)\|abesszin macska és a bengáli macska is jó víztűrő képességgel rendelkezik. A kutyákhoz hasonlóan a macskafajták többsége is ügyesen úszik. Ürüléküket, amely rendszerint száraz, igyekeznek a homokos területeken betemetni. Vizeletük nagyon sűrű, amely lehetővé teszi, hogy az állat a lehető legtöbb folyadékot megtartsa. A macskák képesek hosszú időn át mozdulatlanok maradni, különösen a zsákmányra való várakozás közben. A lakóterületük környezetére gyakorolt hatásának, és várható problémakezelésnek felmérésére időnként macskaszámlálást tartanak, pl. az USA-ban, nagyszabású, 3 évig tartó felmérés keretében. A 690 ezer lakosú főváros (Washington (főváros)\|Washington DC) macskáinak megszámlálásához kamerákat, háztartásokban végzett felmérést és egyéb technikákat használtak. A macskaszámlálás támogatói szerint a vállalkozás azért is hasznos, mivel jobban fel lehet majd mérni az állatmenhelyek forrásigényeit és a kóbor macskák is kezelhetőbbé válhatnak. A számlálás 2021 októberére fejeződött be és 200.000 macskát rögzített.<ref>[https://index.hu/kulfold/2021/10/25/macskaszamolas-washington-egyesult-allamok/ Megszámolták a macskákat Washingtonban], Index.hu, 2021. október 25.</ref> A közterületi etetés kérdése nagyon sok kellemetlenséget okoz a lakóközösség számára. Az odaszoktatott állatok folyamatosan a környéken tanyáznak, a lakókat zavarják. Ráadásul a dolgukat is ott végzik, és ennek a szennyezésnek az eltakarítása a lakóközösség kötelezettségévé vált.forrás Megoldást a kóbor állatok befogása és ivartalanítása hozna, de ez egyre nehezebb és költségesebb. Azt még a törvény sem mondja ki egyértelműen, melyik megoldás a helyes, ugyanis az önkormányzatok saját hatáskörükben eltérően rendelkeznek a kérdésben. Vannak olyan települések, kerületek, ahol önkormányzati rendelet mondja ki, hogy a kóbor állatok etetése tilos; viszont vannak olyan városok, ahol erről nem rendelkeztek. Ennek ellenére az állatvédők és az állatorvosok azt tanácsolják, hogy ne etessük a kóbor állatokat.forrás === Vadászat === Fájl:Cat eating mouse.jpg\|bélyegkép\|200px\|egér\|Egeret evő macska Evolúciójuk során a macskák sokkal nagyobb mértékben alkalmazkodtak a vadászathoz, mint a kutyák vagy más emlősök. Ez annak a mutációnak indirekt következménye volt, mellyel ősük elvesztette az édesség ízlelésének képességét, ezáltal pedig lecsökkent a növényi tápanyagbevitele. A növényfogyasztás drasztikus csökkenésével emésztő szervrendszerük lerövidült, így képtelenné vált a növényi táplálék hatékony feldolgozására, azonban mindez a testtömeg lecsökkenéséhez is vezetett, amely elősegítette a vadászathoz szükséges gyors mozgást. Viselkedési mintáik a vadászathoz igazodtak, rövid intenzív tevékenykedésüket hosszú nyugalmi periódusokkal kezdték ellensúlyozni. A nagymacskákhoz hasonlóan a házi macskák is hatékony vadászok. Gerinces zsákmányukat a leopárdoknál és a tigris (állat)\|tigriseknél megfigyelhető taktikával lesből támadva teszik mozgásképtelenné, majd hosszú szemfogukkal megsebzik a gerincvelőt, illetve a nyaki verőeret vagy a nyaki gyűjtőeret átszakítva súlyos vérzést okoznak, esetleg a légcső összezúzásával megfojtják áldozatukat. Míg a házi macska körülbelül ezerféle fajra vadászhat, addig a nagymacskák kevesebb, mint száz különféle állatot tekintenek zsákmányuknak. Bár az utóbbiak általában a nagyobb méretű állatokat igyekeznek elejteni, a kisebbek alacsony tápértéke ugyanis nem éri meg a vadászattal járó fáradtságot. Kivételt képeznek köztük a leopárdok, melyek gyakran vadásznak nyulakra és más kisebb állatokra is. Fájl:Is There Anybody In There.jpg\|bélyegkép\|balra\|200px\|Vadászó házi macska A jól táplált házi macskák is vadásznak a környezetükben élő madarakra, egerekre, patkányokra, skorpió (állat)\|skorpiókra és más kisebb állatokra. Gyakran előfordul, hogy meg is mutatják zsákmányukat a gazdájuknak. Ennek oka nem tisztázott, de a barátságos magatartás gyakran társul ezzel a viselkedéssel. A macskák talán dicséretet remélnek a csoporthoz való tartozás effajta szimbolikus kinyilvánításáért. Némelyik elmélet szerint azonban a macskák abból, hogy embertársaik a nap nagy részét távol töltik tőlük, arra következtetnek, hogy vadászattal töltik az idejüket és ezért vannak bővében az ételnek. Zsákmányuk odaajándékozásával csupán szeretnének hozzájárulni gazdájuk élelmezéséhez.<ref name="DesmondMorris"/> Paul Leyhausen etológus átfogóan tanulmányozta a házi macskák vadászó- és társadalmi magatartását – melyet ''Cat Behavior'' (Macskamagatartás) című könyvében dokumentált –, és saját magyarázattal szolgált az ajándékozás jelenségére. Egyszerűen megfogalmazva, a macskák befogadják az embereket saját társadalmi csoportjukba és a hierarchiában betöltött helyüknek megfelelően feleslegessé vált zsákmányukat megosztják a csoport többi tagjával. A hierarchia tetején vagy annak közelében az ember áll. Vadászó magatartásuk miatt a vadon élő macskákat számos országban kártevőnek tekintik. A házi macskákat esetenként zárt kifutóban vagy lakásban kell tartani, mivel másként pusztíthatják a veszélyeztetett helyi madárfajokat. Ausztráliában a hatóságok törvényt is hoztak ezzel kapcsolatban. Bizonyos helyeken a macskatartók csengőt akasztanak kedvencük nyakába, hogy ezzel figyelmeztessék az esetlegesen kiszemelt zsákmányt. Néha azonban a macska megtanulja hogyan váljon még csendesebbé, hogy a csengővel is képes legyen vadászni. === A macskák táplálkozása === Fájl:Yawning Cat.jpg\|bélyegkép\|220px\|Ásító macska, a jellegzetes szemfogakkal A macskák fogazata és emésztő szervrendszere a húsevéshez alkalmazkodott. A házi macskák kis mennyiségű növényi táplálékot is igényelnek, melyhez alkalmanként fű vagy más növények fogyasztásával jutnak hozzá. Míg a medvefélék\|medvék és a kutyák általában gyümölcsökkel, bogyókkal, gyökerekkel és mézzel egészítik ki étrendjüket, a macskák leginkább húst fogyasztanak. Mivel egy genetikai anomália folytán valamennyi macskaféle képtelen az édesség ízlelésére,<ref name="PLoS">cite journal\|last=Li\|first=Xia\|coauthors=Weihua Li, Hong Wang, Jie Cao, Kenji Maehashi, Liquan Huang, Alexander A. Bachmanov, Danielle R. Reed, Véronique Legrand-Defretin, Gary K. Beauchamp, Joseph G. Brand\|title=Pseudogenization of a Sweet-Receptor Gene Accounts for Cats' Indifference toward Sugar\|journal=PLOS Genetics\|volume=1\|issue=1\|publisher=Public Library of Science\|date=July 2005\|url=http://genetics.plosjournals.org/perlserv/?request=get-document&doi=10.1371/journal.pgen.0010003\|doi=10.1371/journal.pgen.0010003\|accessdate=2006-11-08\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060403162459/http://genetics.plosjournals.org/perlserv/?request=get-document&doi=10.1371%2Fjournal.pgen.0010003\|archivedate=2006-04-03</ref> ezek az állatok többnyire idegenkednek a gyümölcsök és a bogyók elfogyasztásától. Ennek ellenére sok házi macska kedveli a zöldséget.forrás A boltokban kapható macskaeledelek elsősorban húsból állnak, de gyakran tartalmaznak nagy mennyiségű búza\|búzát vagy rizst, amelyet hús melléktermékekkel, ásványi anyagokkal és vitaminokkal egészítenek ki. Előfordul, hogy a macskák füvet, leveleket, cserjéket vagy szobanövényeket rágcsálnak, elősegítve a megemészthetetlen táplálék felöklendezését. A macskák képtelenek pusztán Vegetarianizmus\|vegetáriánus étrenden élni, mivel ekképpen nem tudják előteremteni azokat a számukra szükséges tápanyagokat, melyeket a növények nem vagy csak kis mennyiségben tartalmaznak. Ezek közé tartozik a taurin, az A-vitamin (a macskák szervezete nem képes a növényekben nagy mennyiségben jelen levő provitamin\|A-provitamin A-vitaminná való átalakítására) és ide tartoznak egyes zsírsavak is. A taurin hiányától a macskák szeme lassan leépül, amely kezdetben látásproblémákat végül pedig maradandó vakságot okoz. Ezt az állapotot központi retinadegenerációnak (CRD = Central Retinal Degeneration), nevezik. A tej\|tehéntej kis mértékben tartalmaz taurint, de a felnőtt macskák általában érzékenyek a laktózra. A laktózmentes tejet ugyan biztonságosan fogyaszthatják, de ez nem helyettesítheti a húst. Némelyik vegetáriánus ennek ellenére vegetáriánus étrend szerint eteti kedvencét, kiegészítve az ételt azokkal a tápanyagokkal, amelyek a macskák számára szükségesek.<ref name="VeganSoc">cite web \|title=Vegan Society: Cats \|url=http://www.vegansociety.com/html/animals/care/cats/ \|accessdate=2007-01-25 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080227130850/http://www.vegansociety.com/html/animals/care/cats/ \|archivedate=2008-02-27</ref><ref>cite web\|title=Ami: maker of vegan kibble for cats\|url=http://ami.aminews.net/index.php?lang=en\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070202065110/http://ami.aminews.net/index.php?lang=en#\|archivedate=2007-02-02</ref> Fájl:Fip-cat-numbered.jpg\|bélyegkép\|balra\|220px\|Egy (nem egészséges) macska belső szerveiről készült röntgenfelvétel<!-- Ezt talán érdemes lenne lecserélni egy egészséges állatról készült felvételre vagy esetleg egy sematikus ábrára (a commonsban levő nem ideális az angol feliratok miatt). Emellett a felvétel egy beteg macskáról készült, amelyiknek súlyos fokú folyadékgyülem van a pleurális résében. --> Egyes szobai és kerti növények ártalmasak ezen állatok számára. A húsvéti liliom levelei maradandó és életveszélyes vesekárosodást okozhatnak, de a filodendron, a gyöngyvirág és az aranyeső is mérgező rájuk nézve. A Cat Fanciers' Association egy teljes listával szolgál a [https://web.archive.org/web/20100128034919/http://www.cfainc.org/articles/plants.html macskák számára mérgező növényekről]. Némelyik példány rajong az illatos macskamenta\|illatos macskamentáért. Bár általában nem eszik meg, gyakran hemperegnek rajta, tapogatják és esetenként meg is rágják (hogy a vomeronazális szervük segítségével jobban meg tudják vizsgálni). A hatása aránylag rövid ideig, legfeljebb egy órán át tart, azonban néhány órával később újra felkeltheti az érdeklődésüket. Kisebb hatásfokkal más növények is kiválthatnak hasonló reakciót. A macskamentát is tartalmazó samponnal könnyebb a macskákat megfürdetni, a növény szagától gyorsan lenyugodnak. A macskák néha válogatósak az étkezésnél, amely talán az édesség ízlelésének hiányából is fakad. Más emlősökkel ellentétben akár önként éheznek is, még akkor is ha olyan ételt kapnak, ami elég ízletes vagy olyat, amelyet korábban szívesen elfogyasztottak. Ez akkor is bekövetkezhet, ha a vomeronazális szervük hozzászokott egy adott ételhez vagy ha a gazdái elkényeztették az állatot. Ilyenkor minden olyan ételt elutasítanak, amely nem felel meg az elvárásaiknak. Az is előfordulhat hogy ráunnak a kapott ételre és addig nem esznek belőle, amíg újra meg nem kívánják. Az önkéntes éhezés azonban csak rendkívül ritka esetben tart addig a pontig, ahol az állat szervezete már károsodik a rohamos súlycsökkenés és a máj működési zavara (hepatikus lipidózis) következtében, amely beteges étvágytalanságot okoz és kezeletlenül 48 órán belül az állat pusztulásához vezet. Emellett a macskák érdeklődést mutathatnak az emberi ételek, például a fasírozott, Házi tyúk\|sült csirke, kenyér, pizza, fagylalt\|jégkrém, paradicsom (növény)\|paradicsomleves, Szalonna (étel)\|szalonna, sárgarépalé, olajbogyó, gombák\|gomba iránt, de az olyan ínyencségek is felkelthetik a figyelmüket, mint a főtt kukorica vagy a sárgadinnye. Az emberi étel és a macskaeledel együttes fogyasztása azonban az állat elhízásához vezethet, amely számos problémát okozhat, akár cukorbetegséget is, főként a kasztrált hímeknél. Az elhízás orvosolható diétával és fizikai gyakorlatokkal, azaz játékkal, amely különösen a lakásban tartott példányoknál hasznos. A csokoládé, főleg a keserűcsokoládé igen veszélyes a macskákra nézve, de a kutyákkal ellentétben a legtöbb macska nem fogyasztja el. Kialakulhatnak olyan táplálkozászavarok is, mint a pica, amely során az állat szokatlan dolgokat rág vagy eszik meg, például szövet (textilipar)\|ruhaszövetet, műanyagot vagy gyapjút. Ez kis mennyiség esetén nem ártalmas, a nagy mennyiségű emészthetetlen anyag (például egy teljes zokni) eltávolítása azonban orvosi beavatkozást igényel. Ez a betegség különösen a sziámi macska\|sziámi és a burma (macska)\|burma fajtákat érinti, illetve azokat, amelyek ezek őseitől származnak. A macskák károsak is lehetnek a környezetükre nézve, amennyiben egy olyan területre kerülnek, ahol a helyi fajok nem képesek megfelelően alkalmazkodni hozzájuk. Előfordulhat, hogy fajpusztulást okoznak (mint például a Stephens-szigeti álfakusz esetében). ==== Tiltott ételek ==== Az emberi ételek egy része mérgező a macskák számára. Készételeknél, felvágottaknál figyelni kell, hogy az összetevők között se szerepeljen a macskák számára káros anyag. Vagy kimondottan macskatáppal etessünk, vagy ismert és ártalmatlan összetevőjű, saját készítésű tápot adjunk. A macskák szervezetének nincs szüksége fűszerekre, ízfokozókra, de hozzáadott cukorra sem. '''A legfontosabb tiltott, vagy nem javasolt ételek:''' * Húsok, állati eredetű anyagok: nyers hús, nyers tojás: veszélyes fertőzéseket, szalmonellát, a nyers és nyersen tartósított sertéshús (kolbász, szalonna) halálos Aujeszky-betegséget (álveszettség) okozhat vaj, margarin, szalonna: nagyobb mennyiségben hányást, vagy hasnyálmirigy gyulladást okozhatnak tej: a tejcukor (laktóz) emésztési problémákat, hasmenést okozhat nyers tonhal és lazac: veszélyes baktériumfertőzést okozhat szálkás hal: a szálka az emberhez hasonlóan megakadhat a torokban felvágottak: a benne lévő fűszerek miatt csak kis mennyiségben adhatók * Növények: csokoládé: a benne lévő teobromin szívműködési és idegrendszeri zavarokat válthat ki, akár halált is okozhat kávé, energiaital, tea: a koffeintartalom általános felfokozottságot, akár görcsrohamokat is okozhat hagyma, fokhagyma: emésztőszervi panaszokat, hosszú távon vérszegénységet okoz és mivel a legtöbb felvágott és készétel is tartalmazza, azok is csak kis mennyiségben adhatók zöld és nyers paradicsom, paprika és padlizsán, zöldes héjú krumpli: a szolanintartalom miatt nem adható (a szolanin az emberre is káros hatású) szőlő, különösen mazsola: súlyos, akár halálos veseműködési zavarokat okoz mogyoró, lekvár, savanyúság: a macska szervezete nincs rá felkészülve, komoly problémákat okozhatnak * Egyéb: xylitol: vércukorszint-esést okozhat alkohol: már kis mennyiség is súlyos idegrendszeri zavarokat okoz ** kutyakonzerv, kutya száraztáp: noha nem mérgező, az összetétele nem megfelelő a macskák számára, fehérjetartalma alacsony, kizárólagosan adva súlyos hiánybetegséget okoz. === Higiénia === Fájl:Cat hygiene.jpg\|Egy tisztálkodó cirmos\|170px\|bélyegkép Köztudott, hogy a macskák rendkívül igényesek a tisztaságot illetően, akár napi 3 órát is eltölthetnek tisztálkodással.<ref name="CatTrivia">cite web\|url=http://www.appleblossomart.org/catdesk.htm\|title=Cat Trivia\|accessdate=2007-01-25</ref> A mosakodás elősegíti a test melegének megőrzését, eltávolítja az élősködőket és serkenti a bőr vérkeringését. Nyelvük papilláival és nyáluk használatával tartják tisztán bundájukat. A macska nyála jól tisztítja a szőrzetet, az embernél azonban allergia\|allergikus reakciót válthat ki. A macskára allergiás emberek egy része szénanáthától, asztmától vagy bőrkiütésektől szenved, másokon azonban nem jelentkeznek az allergiára utaló tünetek.<ref>cite web\|url=http://www.animaltrustees.org/ATA_Web/pdfs/dealingwithcatallergies.pdf\|format=PDF\|title=Dealing With Cat Allergies\|accessdate=2007-03-20\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604203854/http://www.animaltrustees.org/ATA_Web/pdfs/dealingwithcatallergies.pdf\|archivedate=2007-06-04</ref> Némelyik macska szívesen mosdatja a fajtársait vagy akár a gazdáját is. A tisztálkodás közben lenyelt és a gyomorban összetapadt és megszilárdult szőrt (melyet bezoárkőnek neveznek) időnként kiöklendezik. A hosszú szőrű fajtáknál ez gyakrabban fordul elő, azonban a felöklendezés megfelelő étrenddel és a bunda gyakori átfésülésével vagy szőrkefével való gondozásával elkerülhető. A macskák körülbelül ugyanannyi folyadékot veszítenek mosakodás közben, mint a vizelés során, ezért fontos hogy a folyadék pótlására mindig álljon a rendelkezésükre friss, tiszta ivóvíz. A szobamacskáknak rendszerint egy alomként kőzúzalékot (például bentonitot vagy zeolitot), Fa (anyag)\|faforgácsot, papírt, esetleg talaj\|virágföldet vagy homokot tartalmazó alomtálcára van szükségük, amely a számukra illemhelyként szolgál. Ez az alkalmatosság a háztartásban élő egyedek számától és az alom fajtájától függően gyakori tisztítást igényel, mivel az állat másképp nem hajlandó használni. Az illemhely használatának mellőzése mögött azonban egyéb ok is állhat, például székrekedés vagy más olyan egészségi probléma, amely az alom használatát megnehezíti. A házból kijáró macskák számára is célszerű egy illemhelyet fenntartani. Az alomtálca napi ellenőrzésével figyelemmel követhető az állat egészségi állapota is. Az alomnak és az alomtálcának is sokféle változata létezik, némelyikük használat után elkülöníti az almot az ürüléktől. Az almok egyes fajtái a vizeletet is magukba szívják, megnövelve az alom felhasználási idejét, bár előfordulhat hogy bizonyos almok némelyik macska számára egészségi problémát okoznak.<ref>cite web\|title=Suspected bentonite toxicosis in a cat from ingestion of clay cat litter\|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=8888544&dopt=Abstract\|accessdate=2007-01-25</ref> Fájl:Toilet Trained Cat 22 Aug 2005.jpg\|bélyegkép\|balra\|150px\|Toaletthez szoktatott macska Az alomtálcák növelhetik a toxoplazmózis fertőzés kockázatát a terhes nőknél és a legyengült immunrendszerű személyeknél, bár a fertőzés esélye a kizárólag lakásban élő macskák esetében kisebb. A fertőzésveszély csökkenthető, ha az alomtálcát naponta egy, a fertőzéssel szemben ellenálló személy kitisztítja. A macskák betaníthatók az emberi használatra készített vécé\|WC használatára is, melynek révén az alomtálca szükségtelenné válik, bár komoly higiéniai okokból ez nem ajánlott. A betanítás, melynek során az alomtálcát egyre közelebb helyezik a vécécsészéhez, általában két-három hetet vesz igénybe. Ehhez egy rövid ideig ajánlatos egy tálat vagy egy kisebb dobozt rögzíteni a vécécsésze fölé, de a betanítás más segédeszközök használatával is könnyíthető.<ref>cite web\|title=Cat toilet-training\|url=http://www.karawynn.net/mishacat/toilet.html\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070127071107/http://www.karawynn.net/mishacat/toilet.html\|archivedate=2007-01-27</ref> Mivel a vécécsészéről történő leesés megsebesítheti az állatot, melynek folytán tartózkodni fog a vécé használatától, célszerű egy rácsot vagy más az ürülék lehullását lehetővé tevő, erre a célra gyártott segédeszközt helyezni a csészére, amely növeli a biztonságot. A vécécsészét ajánlatos lefedve tartani abban az esetben, ha a macska nincs a vécé használatára szoktatva, máskülönben az állat megpróbálhat inni a benne levő vízből. A higiéniának van emberi vonzata is. A kóborló, ugyanakkor körülöttünk élő házi macskák az emberre is veszélyes betegségeket és élősködőket terjesztenek. Sajnálatos módon ennek egyik legjellemzőbb helye a játszóterek homokozója lehet. Ezek különösen kedvelt macska WC-k, ahol a homokba rejtett ürülék fel sem tűnik a szülőknek, a mindent a szájukba vevő gyerekek viszont folyamatosan fertőződhetnek az ürülékkel terjedő, akár fejlődési visszamaradást, vakságot vagy idegrendszeri problémákat is okozó élősködő férgekkel. Általában közismert, hogy a kedvtelésből tartott állat ürülékét az állattartó a közterületről mindenkor köteles eltávolítani. Aki erről nem gondoskodik, köztisztasági szabálysértést követ el. ==== Karomápolás ==== Fájl:Young cat.jpg\|bélyegkép\|250px\|Karomélesítő eszköz (kaparófa) A macskák természetes ösztönük révén időről időre keresnek egy megfelelő felületet, amelybe hegyes karmaikat belemélyeszthetik, hogy lábaikat hátra húzva megszabadulhassanak az elkopott karom burkoktól. A karomélesítés amellett hogy segít az izmok edzésben tartásában, örömet is szerez az állatnak, így gyakran a karomtalan példányok is elvégzik ezt a tevékenységet. A szobamacskáknak ehhez egy erre alkalmas karomélesítő póznára van szükségük, másképp a bútorokat és szőnyegeket kénytelenek használni, amelyeket könnyedén megrongálhatnak.<ref>cite web\|title=Scratching or clawing in the house\|url=http://www.fabcats.org/scratching.html\|accessdate=2007-01-25</ref> Az erre a célra gyártott eszközök általában szövettel vannak borítva, mely összezavarhatja az állatot, így végül nem tudja eldönteni mely felületeket szabad használnia és melyeket nem. Ennek elkerülésére célszerű egy egyszerű fából készült póznát beszerezni vagy a már meglevőt egy olyan durvább felületű textúrával bevonni (például egy aljával kifelé néző régi szőnyeggel), amely nagyban eltér a lakásban fellelhető egyéb szövetektől. A vadon született példányok gyakran nem értik a karomélesítő pózna célját, így a használatára való betanításuk tovább tarthat. Habár a karomélesítés megvédi az állatot attól, hogy a karma túl hosszúra növekedjen, a karomápolás szükség esetén kézzel is elvégezhető egy erre a célra gyártott karom trimmelővel vagy akár egy egyszerű manikűrollóval is. A vágásnál nagyon körültekintően kell eljárni, ugyanis a karom élő részének elvágása az ujj megvágásához hasonlóan vérzéssel és fájdalommal jár. Az áttetsző karmú állatoknál az élő rész jól látható, a sötétebb karmúaknál azonban nem, így ezeknél még inkább vigyázni kell, hogy a vágáskor csak egy apró darabot távolítsunk el. ==== Karomeltávolítás ==== Fájl:Cat claw closeup.jpg\|bélyegkép\|Közelkép egy macska karmáról Magyarországon az állatok védelméről és kíméletéről szóló 1998. évi XXVIII. törvény<ref>cite web\|url=http://njt.hu/cgi_bin/njt_doc.cgi?docid=34584\|title=1998. évi XXVIII. törvény az állatok védelméről és kíméletéről\|accessdate=2015-04-18</ref> tiltja az állatok küllemének megváltoztatása céljából végzendő műtéti beavatkozásokat (10. § (2) bekezdés), köztük a karmok csonkításnak minősülő eltávolítását is, amely azonban az Amerikai Egyesült Államok\|Egyesült Államokban engedélyezett (a bérbeadók néhol elő is írják a lakók számára az operáció elvégeztetését). A karomeltávolítást többnyire fiatal példányokon végzik. A műtét során az állatot érzéstelenítik, majd eltávolítják valamennyi karmát, az általuk okozott esetleges sérülések megelőzése és a berendezési tárgyak megóvása érdekében. Számos állatorvos kritikával illeti az eljárást, mivel a karmok hiánya komoly következményekkel jár a macskára nézve: # Megfosztja fő védelmi eszközeitől, amik nemcsak a harchoz, hanem a meneküléshez (például egy fára történő felmászáshoz) is szükségesek. # Megnehezítheti a mozgást, amely az izmok leépüléséhez vezet. # A kapaszkodás és keskeny felületeken (például korlát, kerítés) történő egyensúlyozás képességének leromlása sérülésekhez vezethet. # Az állatot kiszolgáltatottabbá, bizonytalanná és ingerlékennyé teheti, ennek következtében a szintén hegyes fogaival gyakrabban fog harapni. # Lehetetlenné teszi, hogy az esetleg elveszett állat a szabadban életben maradjon, vadászhasson. Ezen okok miatt a szakértők nem javasolják a karomeltávolításon átesett macskák szabadba való kiengedését. Hazánkhoz hasonlóan több Nyugat-Európa\|nyugat-európai országban, például Finnországban, Németországban, Hollandia\|Hollandiában és Svájcban is törvényileg tiltott a karomeltávolítás,<ref>cite web\|title=Swiss Federal Act on Animal Protection, 1978, Section 8: Prohibited Practices, §22(g)\|url=http://www.animallaw.info/nonus/statutes/stchapa1978.htm\|accessdate=2007-01-25</ref> az Európai Egyezmény az állatok védelméről második fejezete alapján, amely megtiltja a nem gyógyászati célból végzendő műtéteket.<ref>cite web\|title=European Convention for the Protection of Pet Animals, Chapter II – Principles for the keeping of pet animals, Article 10(1)\|url=http://www.animallaw.info/treaties/itceceets125.htm\|accessdate=2007-01-25</ref> Nagy-Britanniában az állatvédők számára nehézséget jelent az országba bekerülő karomeltávolításon átesett macskák örökbeadása, így ezek többségét elaltatják. 2003-ban a kaliforniai West Hollywoodban az állatorvosok és az állatgondozók számára megtiltották a városban végzendő karomeltávolító műtéteket. A karomeltávolítást 5-6 hónapos kor előtt általában nem javasolják, számos állatorvos azonban a lehető legkorábban (az állat méretétől függően már 2-3 hónapos korban) végzi el a műtétet, ugyanis a fiatalabb állatok ujjpercei ekkor még rugalmasabbak, inkább porcosak, mintsem csontosak, ami megkönnyíti az amputációt. A karomtalanított macskának néhány napig pihenésre van szüksége, és (amennyiben lehetséges) meg kell óvni az ugrás közben fellépő terheléstől. Egy hétig vagy néhány napig kellemetlen lehet a számára, ha felemelik vagy játszani próbálnak vele (ez más jellegű műtétek esetében is megeshet). Ritkábban előfordulhat, hogy az operáció során az állat elpusztul, illetve hogy a fellépő komplikációk következtében fertőzést vagy maradandó fájdalommal járó sérülést szenved. A karomtalanítás alternatívájaként alkalmazhatók a tompa, műanyagból készült karomvédők, ezeket mérgező anyagot nem tartalmazó ragasztóval kell rögzíteni és a karomburok elhullajtása esetén (nagyjából 4-6 hetenként) pótolni. Ezen eszközök szintén nehézséget okozhatnak az állat számára, mivel mesterségesen tompított karmait nem képes megfelelően használni.<ref>cite web\|url=http://www.zoldmagazin.com/belso/karom.html\|title=Törvény fogja tiltani a karomkivetetést Kaliforniában?\|date=2003-03-23\|accessdate=2007-01-03\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060910072116/http://www.zoldmagazin.com/belso/karom.html\|archivedate=2006-09-10</ref> === Betegségek === A macskákat a legtöbb degeneratív, szervi, öregségi és daganatos betegség ugyanúgy veszélyezteti, mint az embereket. Sok betegségre kizárólag csak a megváltozott viselkedés és küllem utal, ezért szükség van az egészséges állat viselkedésének figyelésére. Ilyen tünet többek között az étvágytalanság, fogyás, hányás, hasmenés, nyálzás, visszahúzódás, kedvetlenség, izgatottság, feltűnő nyávogás, szőrhullás, vakaródzás, tüsszögés, köhögés, szemfolyás, orrfolyás, vizelési problémák, a harmadik szemhéj láthatóvá válása. Súlyos betegségtünet a kiszáradás is. Több féle oka lehet, jól észrevehető tünete a háton lévő bőr fellazulása, megemelve redőben marad. A fertőző betegségek egy része fajspecifikus (pl. panleukopénia és leukózis), de a veszettség az embert is veszélyezteti. A macskáknál gyakori fertőző betegségek egy részére van védőoltás (pl. panleukopénia, leukózis, veszettség), másokra nincs (pl. macska-AIDS). Külön oltásprogram van lakásban élő és kijáró macskák számára, melyek elvégzése kijáró, vagy kertben élő macskáknál feltétlenül szükséges, lakásban élőknél ajánlott. Lakásban élőknél a veszettség és behozott leukózis esélye csak elméleti, de a panleukopénia esélye reális. Az élősködők (bolha, kullancs, rühatka) által okozott betegségek (pl. Lyme-kór, szívférgesség és babéziózis megelőzhetők spot-on oldatok alkalmazásával, vagy bolhairtó nyakörv használatával. Míg a rühesség viszonylag könnyen, a Lyme-kór lassan és bizonytalanul gyógyítható, a kifejlődött szívférgesség kezelése gyakorlatilag reménytelen, ezért a hangsúly a megelőzésen van. A kutyákra kezelés nélkül halálos babéziózis macskákra veszélyes változata egyelőre Magyarországon nem terjedt el. Kihangsúlyozandó, hogy a macskákat '''szigorúan tilos''' kutyák számára készített bolha- és kullancsellenes készítményekkel kezelni, vagy háztartási rovarirtókkal befújni. Alkalmazásuk esetén gyorsan életveszélyes görcsroham áll be, mely azonnali és több napos intenzív állatkórházi kezelés nélkül halálos lehet. Néhány fontosabb macskabetegség: * Covid19-pandémia\|Covid-19 koronavírus :A vírus képes emberről macskákra átterjedni és megbetegedést okozni. A megbetegedés aktív, fertőző szakaszában lévő embertől a vele szoros kapcsolatban álló, pl. lakásban tartott macska megfertőződhet és megbetegedhet. A magas lázzal, köhögéssel és leromlással járó betegséget a fiatal, egészséges állatok viszonylag könnyen elviselik, de idős macskák számára többek között a hosszú ideig tartó lázas állapot miatt végzetes lehet. :Az emberi fertőződés átadása elkülönítéssel volna megakadályozható, de lakásban tartott macskáknál az állat ellátása miatt ez sok esetben megoldhatatlan, másrészt a vírus már a tünetek megjelenése előtt is fertőzhet. A kialakult betegségnél csak tüneti és támogató kezelés lehetséges. Elfogadott és általánosan használt védőoltás egyelőre nincs, de szakértők szerint ez egy szükséges lépés lenne a koronavírus elleni küzdelemben. :A koronavírust több állatfaj is el tudja kapni (eredetileg emlősökön és madarakon voltak találhatók a Covid vírusok). 2020-ban 17 millió nyércet pusztítottak el Dániában, és ezért dolgoznak most egy nyérceknek készülő védőoltáson. Egyelőre még nincs arra bizonyíték, hogy az ember kutyáktól vagy macskáktól elkaphatja a vírust, a Virulence című folyóiratban megjelent vezércikkében a szakértők mégis aggasztónak értékelik a visszafertőzés lehetőségét. * A veszettség halálos megbetegedés, mely kifejlődött megbetegedésben szenvedő állat harapása útján terjed. Emberre is veszélyes. Hatásos védőoltás van ellene, de csak rendszeresen alkalmazva. Lakásban vagy városi környezetben élő macskáknál a fertőződés esélye szinte nulla, de teljesen nem zárható ki, pl. lakásba berepülő denevér harapása útján. Szabad környezetben élő, rókákkal érintkezhető macskáknál a védőoltás ugyan nem kötelező, de nagyon ajánlott. Fájl:Panleukopéniás macska (macska parvo).jpg\|bélyegkép\|Panleukopéniás macska négy nappal a legelső tünet megjelenése után. Időbeni és szakszerű kezelés ellenére másnapra elpusztult az állatkórházban. A betegség védőoltással megelőzhető lett volna. Mivel a macska lakásban élt, nem volt beoltva. Az előrehaladott betegség tipikus tünete a mellső lábak közé hajtott fej * Panleukopénia (macskaparvo, macskaszopornyica, fertőző bélgyulladás). Igen súlyos, nagyon fertőző, magas lázzal, véres-nyákos hasmenéssel és fehérvérsejtszám-csökkenéssel, teljes elesettséggel járó vírusos megbetegedés. Előrehaladott esetben jellemző tünete a mellső lábak közé hajtott, erőtlen fej. Lakásban tartott macska is megbetegedhet, akár a cipőtalpon bevitt vírustól. Ahol több macska van, szinte bizonyos, hogy a bekerült betegség mindet megfertőzi. A kölyökmacskák többsége, az idős, legyengült állatok jelentős része belepusztulhat. Igen gyorsan alakul ki, a kritikus időpont az ötödik nap. Amelyik macska az ötödik napot túléli, már esélyes a több hétig tartó gyógyulásra, de a nyákos hasmenés még akár hetekig is eltarthat. Védőoltás van ellene, de a kialakult betegséget csak tünetileg lehet kezelni lázcsillapítással, infúziós folyadékpótlással, meleg és száraz helyen tartással, szükség esetén melegítéssel és egyéb támogató kezeléssel. A vírus rendkívül ellenálló, akár több hónapon keresztül is fertőzőképes marad, a 70 fokos meleget is kibírja, de a klóros fertőtlenítő gyorsan elpusztítja. * A macskanátha igen gyakori, erősen ragályos betegség. Emberre veszélytelen. Az emberi náthához hasonló tünetekkel jár. Orrfolyás, orrdugulás, szemgyulladás, torokgyulladás, tüsszögés, láz a leggyakoribb tünete. Több féle kórokozó állhat a hátterében. A baktériumos felülfertőződés, a szövődmények (pl. tüdőgyulladás) elkerülésére antibiotikumos kezelést szoktak alkalmazni. A gyulladt szemet, váladékozó orrot helyileg kell kezelni. Amennyiben a macska a vele járó torokfájás miatt nem tud enni, mindenképpen orvoshoz kell fordulni a kiszáradás és legyengülés elkerülésére. * A ''macska leukémia'', más néven ''leukózis'' (FeLV) nyállal, vérrel és nemi úton terjedő, gyakori vírusos betegség, melyre hosszú lappangási idő jellemző. Ha az anyaállat fertőzött, az utódok is hordozni fogják. A tünetek sokfélék lehetnek, például különböző vérzések, hányás, hasmenés, a nyirokcsomók megduzzadása, ritkább esetben daganatok. Csökken az immunrendszer erőssége, előrehaladott állapotban gyakran másodlagos betegségek jelennek meg. Gyógyíthatatlan, megfelelő védekezés ellene a megelőzés, rendszeres oltással. * Az ''immunhiány-betegség'', azaz a ''macska-AIDS'' (FIV) a leukózishoz hasonló, tüneteiben, a terjedés módjában azonos betegség, főleg párzással és a verekedő kandúrok harapásaival kerül egyik egyedből a másikba. Gyógyíthatatlan, a tünetek gyakran évek múltán, öregebb korban vagy más betegségek folyamán jelentkeznek. Védőoltás hiányában a hangsúly a megelőzésen van. Lakásban tartott macskáknál a behozott fertőzésre csak elméleti az esély. Kinti macskáknál az ivartalanítás (nincs párzás és verekedés) jelentősen csökkenti a fertőződés esélyét.<ref>cite web\|title=Feline immunodeficiency Virus (FIV)\|url=http://www.animalhealthchannel.com/fiv/\|accessdate=2007-04-08\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070404042756/http://www.animalhealthchannel.com/fiv/\|archivedate=2007-04-04</ref> * A ''fertőző hashártyagyulladás''t (feline infectious peritonitis, Fertőző hashártyagyulladás\|FIP) szintén vírus okozta, emberre veszélytelen. Egy kevésbé veszélyes vírus szervezeten belüli mutációja váltja ki. Két fajtája létezik, a ''nedves'' változatnál a kór előrehaladtával a hasüregben folyadék gyűlik fel. A ''száraz'' változatnál ez a tünet nem jelentkezik, helyette szem- és idegi betegségek figyelhetőek meg. Általános az étvágytalanság, hasmenés és a súlyvesztés. A FIP az esetek 95%-ában halálos.<ref>cite web\|title=ASPCA: Pet Care: Cat Care: Feline Infectious Peritonitis\|url=http://www.aspca.org/site/PageServer?pagename=pets_fip\|accessdate=2007-04-08</ref> * Az ''Aujeszky-betegség'' a sertés húsának és belsőségének nyersen való adásakor, vagy a macskák és a kutyák az esetleg fertőzött sertések testnedveivel való találkozásakor alakulhat ki. A vírust a nyersen tartósított szalámik, füstöltkolbászok, szalonnák is tartalmazhatják. Tünetei a veszettséghez hasonlóak, innen kapta korábbi nevét, az ''álveszettség''et. Könnyen terjed egyik macskáról a másikra, ezért a fertőzött példányt el kell különíteni a többiektől. Lappangási ideje nagyon rövid, csupán néhány nap. Gyógyíthatatlan, védőoltás nincs, minden esetben halálos, megelőzni csak a táplálékként adott sertéshús alapos megfőzésével és a macskák és a kutyák a sertésektől való távoltartásával lehet. * A macskák húgycsőelzáródása (obstruktiv urolithopatia) egy fiatal kandúroknál gyakori, azonnali beavatkozást igénylő, kezelés nélkül halálos betegség. A hevennyé vált állapot minden különösebb hozzáértés nélkül is könnyen felismerhető a tünetek és a könnyen kitapintható, ringló szilványira nőtt húgyhólyag alapján. Ez az állapot azonnali orvosi vészhelyzet, mely időben kezelve tökéletesen gyógyítható, kezelés nélkül három napon belül teljes bizonyossággal halálos. * Polycystosis, PCU. A macskák egyik legsúlyosabb genetikai betegsége a policisztás vese. Ha csak egyetlen szülő is hordozza, az utódok 50-75 százaléka továbbörökli. Mindkét szülő esetén az átöröklés és a későbbi megbetegedés 100 százalékos. A betegség gyógyíthatalan és halálos, kezeléssel azonban időt lehet nyerni. Mivel a betegség évekig lappang, majd többnyire a 7. életév után lángol fel, a rendellenesség többnyire már átadásra került. Egyetlen lehetőség a szülők szűrése, a rendellenességet hordozó állatok szaporodásból való kizárása lenne. * Vesebetegségek. A macskák különösen hajlamosak a különféle vesebetegségekre. A tünetek hosszú ideig szinte észrevehetetlenek, majd általában gyorsuló fogyás, étvágytalanság, hányás jelentkezik. Eleinte a vízivás és vizelés mennyisége nő, majd későbbi stádiumban csökken, veseelégtelenség fejlődik ki. Macskáknál gyakori a vese daganatos elfajulása is. A betegség minél előbb kerül felismerésre, annál nagyobb eséllyel gyógyítható. Gyanúra ad okot a lassú leromlás, rossz szájszag, véres vagy gennyes vizelet, később az étel és ital teljes megtagadása, hányás, végső stádiumban vizeletkimaradás. Daganatosan elfajult, vagy erősen duzzadt vese könnyen kitapintható az alsó bordák magasságában, a gerinchez közel. Míg a normál vese rugalmasan puha és homogén, a beteg vese akár diónyira növekvő és kőkemény is lehet. A tapintható vesét nem szabad összetéveszteni a telt állapotban szintén diónyi, vagy akár nagyobb méretű hólyaggal, mely valamivel lejjebb tapintható. A kezeléshez pontos diagnózis szükséges. * Kiszáradás. Ritkábban szomjazás, gyakrabban más betegségek kísérőjelensége. Jól észlelhető tünete a hát bőrének fellazulása. Összecsípve és megemelve nem simul vissza, hanem redőben marad. Azonnali folyadékpótlás szükséges, ennek hiányában néhány napon belül az állat elpusztulhat. Ha betegség kísérőtünete, ezért az állat magától nem iszik, vagy iszik ugyan, de a kiszáradás súlyos fokú, a lehető leghamarabb infúziós folyadékpótlásra van szükség. Mivel a súlyosan kiszáradt macska vénáját nehéz megtalálni, első menetben a hát bőre alá juttatható a speciális infúziós folyadék (sohasem tiszta víz). A kiszáradás javulása után el lehet kezdeni a vénakanülön keresztüli infúziós folyadékpótlást. Kiszáradás esetén a folyadékpótlás csak tüneti javulást hoz, egyértelmű esetek kivételével (pl. hőguta, folyadék nélküli bezártság miatti kiszáradás, hosszú szomjazás, stb.) alaposan ki kell vizsgálni az azt kiváltó okot. Fájl:Szájüregi rákos macska.JPG\|bélyegkép\|Szájüregi laphámrákos macska. A betegség szájüregi vérzéssel kezdődött, majd a szájüregből terjedve néhány hét alatt elérte a bal orrot, bal szemet. A műtét, kemoterápia és hipertermiás terápia csak átmeneti javulást eredményezett. Az időbeni kezelés elkezdését a félrediagnosztizálás (gyulladás, macskanátha) késleltette * Szájüregi daganatok kutyáknál és macskáknál\|Szájüregi rákok. A száj belsejében bárhol (íny, nyelv, szájzug stb.) növekvő, kifekélyesedő, vérezgető duzzanat keletkezik, mely antibiotikus kezelésre nem, vagy csak minimális mértékben javul. Helyileg gyorsan terjed, távoli áttéteket lassabban ad. Sokszor csak előrehaladott állapotban veszik észre, mivel a macskák száját az ellenkezés miatt nehéz vizsgálni. A legelső észrevehető tünet gyakran csak a száj vérzése, vér az ivótálban, az arc elváltozása és a nehézkes táplálkozás. Ha az orr irányába növekszik, gennyes, véres orrfolyást, tüsszögést okozhat. A szem irányába növekedve az adott szem kidülledését, gyulladásos tüneteket, a szemhéj letapadását okozza. A torok irányába növekedve köhögést és nehezebb, hortyogó légzést tapasztalhatunk. A tüneteket az állattartók sokszor macskanáthának, vagy leukózisnak vélik. A végső diagnózis citológiai vizsgálattal történik, de áttéteket is keresni kell. Gyakori változata a laphámrák. Kezelése történhet sebészeti, gyógyszeres (kemoterápia\|kemoterápiás), sugárkezelés\|sugárterápiás, onkotermia\|hipertermiás, lágylézeres és immunterápiás módon, többnyire ezek lehetséges kombinációjával. A nyílt sebek felülfertőződésének megakadályozására antibiotikum, az általános állapot javítására infúziós folyadékpótlás és egyéb támogató kezelés ajánlott. Kezelés nélkül a túlélési idő csak néhány hét. Radikális műtét és optimális utókezelés mellett kezdeti stádiumban akár teljes tünetmentesség is elérhető. Előrehaladott esetben, kevésbé agresszív daganatnál néhány hónappal lehet a macska életét meghosszabbítani a különféle tumortömeg-csökkentő kezeléssel. Gyorsan növekvő, agresszív tumornál a kezelés csak csekély javulást eredményez. Az életminőség súlyos és napról-napra történő folyamatos romlása, az evés és lélegzetvétel nehézsége, a fájdalmak miatt ilyenkor az eutanáziát szokták javasolni. Komplex és sikerorientált kezelést csak néhány helyen végeznek. A betegség oka ismeretlen, szájüregi gyulladás rosszindulatú elfajulása, olykor hosszú ideje beékelődött idegentest irritációja is okozhatja. Lehetséges megelőzése a macska szájának időnkénti átvizsgálása, az esetleges gyulladások, rossz fogak kezeltetése. A gyanús képleteket alaposan meg kell vizsgáltatni, citológiai eltérés esetén a kezelést azonnal meg kell kezdeni, lehetőleg erre felkészült szakrendeléseken. Minden nap késés csökkenti a túlélés esélyét, illetve időtartamát. * Epilepszia :A macskák epilepsziája ritkábban ugyan, mint a kutyáknál, de előfordul. A rosszabbodás elkerülésére minden esetben kivizsgálandó és kezelendő. :A rohamokat ugyanúgy egyfajta agyi „elektromos vihar” váltja ki, mint az embernél. Belgyógyászati megbetegedés, korábbi fejsérülés, mérgezés, akár agydaganat is okozhatja, de a betegség oka többnyire ismeretlen. Többféle rohamtípust lehet megkülönböztetni. :A generalizált nagyroham során az állat többnyire az oldalára dől, lábaival kapálódzó mozdulatokat végez, fejét hátrafeszíti, nyálzik, esetenként bevizel, eszméletét veszti. A roham után az állat egy ideig zavart, esetenként néhány perces látáskimaradás is előfordul. A roham időtartama húsz-harminc másodperctől akár tíz percig is eltarthat. Az öt percnél hosszabb generalizált roham közvetlen életveszélyt jelenthet. :Más rohamtípusoknál néhány másodperces kihagyás, bambulás, nemlétező legyek kergetése, a lakásban való fel-le bóklászás, oktalan nyarvogás, vagy váratlan pánikszerű rohangászás jelentkezhet. :Egy csak macskáknál jelentkező rohamtípus az Audiogén reflexrohamok macskákban (FARS-betegség), mely főként 15 évesnél idősebb állatoknál jelentkezik. Ennek során a rohamot különféle hirtelen és éles hanghatások váltják ki, úgymint alufólia és nejlonzacskó zörgetése, kulcscsörgés, pénzérme csörgése, golyóstoll, egér és billentyű kattintgatása, pohár leejtése, víz csorgása, elektronikus zene, cintányér, dob hangja és hasonlók. Enyhébb esetben csak hirtelen megrángások jelentkeznek, súlyosabb esetben nagyroham is bekövetkezhet. [https://icatcare.org/advice/feline-audiogenic-reflex-seizures-fars/] :A betegség kivizsgálása a tünetek és az azokat kiváltó körülmények pontos és részletes kikérdezésével kezdődik. Az állatorvos számára nagy segítséget jelent a roham levideózása. Ezt követi az általános kivizsgálás, hallgatózás, labor, majd a részletes neurológiai vizsgálat. Ennek során az érzések, reflexek, egyensúly, érzékszervek, ébrenlét, figyelem működését is felmérik. Szükség esetén agyi képalkotó vizsgálat is szóba jön. :Ha a betegség kiváltó oka tisztázódott, annak kiküszöbölésével a rohamok is megszűnnek. Nem ismert okú esetekben többféle gyógyszer is szóbajöhet, melyek szerencsés esetben megszüntetik, vagy legalábbis ritkábbá és enyhébbé teszik a rohamokat. Súlyos és öt percnél hosszabb roham esetén azonnal, többnyire végbélkúpban beadandó gyógyszer szükséges, melyet a beteg állat gazdájának mindig készenlétben kell tartania. A gyógyszerek adagolása nagyfokú fegyelmet igényel, a kihagyott gyógyszeradag akár újabb rohamot indikálhat. A betegség rendszeres orvosi ellenőrzést igényel. :Epilepsziás macska esetében gondoskodni kell, hogy a rohamot kapott állat ne szenvedhesen sérülést, ne eshessen le, stb. * Mérgezések :A macskák a kutyáknál kevésbé falánk, jóval válogatósabb állatok, így a véletlen, vagy rosszindulatú mérgezés veszélye kisebb, de nem zárható ki teljesen. A macskát a kutyával ellentétben viszont szinte lehetetlen rávenni, hogy kizárólag a gazdától fogadjon el ételt, megelőzendő a mérgezést. A mérgezéseknek a legkülönfélébb tünetei lehetnek, az általános vélekedéssel szemben a hányás nem feltétlenül tartozik közéjük. Jellegzetes mérgezési tünet többek között a bizonytalanság, támolygás, nyálzás, görcsrohamok. Az állatot úgy kell tartani, hogy vegyszerekhez, permetező- és növényvédőszerekhez, gyógyszerekhez ne férhessen hozzá. :Előfordulhat, hogy a macska patkánymérgezett egeret, vagy esetleg madarat fog, ebben az esetben egyre súlyosabb vérzések jelennek meg, csak az azonnali orvosi kezelés segíthet. A csigaméreg idegrendszeri tüneteket vált ki, szintén azonnali orvosi segítség szükséges. :Sok olyan hétköznapi gyógyszer van, mely a macskák számára nem adható, ezek közé tartozik az aszpirin és a paracetamol is.<ref name="CanVetJ2003-Allen">cite journal\|author=Allen AL\|title=The diagnosis of acetaminophen toxicosis in a cat\|journal=Can Vet J\|year=2003\|pages=509-10\|volume=44\|issue=6\|pmid=12839249\|url=http://www.pubmedcentral.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=12839249\|accessdate=2007-01-25</ref> :Több háztartási szer, köztük a tisztításra és fertőtlenítésre használt fenolalapú termékek, mint például a Pine-Sol, a Lysol vagy a hexaklorofen is nagyobb veszélyt tartogatnak a macskák, mint a kutyák vagy az emberek számára,<ref>cite web\|url=http://www.vetinfo4cats.com/ctoxin.html\|title=Vetinfo, Toxic to Cats\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080103204216/http://www.vetinfo4cats.com/ctoxin.html\|archivedate=2008-01-03</ref><ref>cite web\|url=http://www.judyshealthcafe.com/articles/substances.html\|title=Substances That Are Poison to Pets\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070206040257/http://www.judyshealthcafe.com/articles/substances.html\|archivedate=2007-02-06</ref> a mérgezés akár végzetes kimenetelű is lehet.<ref>cite journal\|author=Rousseaux CG, Smith RA, Nicholson S\|title=Acute Pinesol toxicity in a domestic cat.\|journal=Vet Hum Toxicol\|year=1986\|pages=316-7\|volume=28\|issue=4\|pmid=3750813\|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=3750813&dopt=Abstract\|accessdate=2007-01-25</ref> :A macskát szigorúan tilos kutyák számára készült bolha- és kullancsellenes szerekkel kezelni, vagy háztartási rovarirtókkal befújni. A gyorsan kialakuló életveszélyes görcsroham csak több napos intenzív kezeléssel gyógyítható. === Társas viselkedés === Fájl:Macskák.jpg\|bélyegkép\|jobbra\|250px\|Szundikáló macskák A macskákat az emberek többsége magányos állatokként ismeri, de valójában nagyon is társaságkedvelők. A legnagyobb különbség a macskák és kutyák (melyekkel gyakran hasonlítják össze őket) társas viselkedése között az, hogy a macskáknak nincs kollektív túlélési stratégiájuk vagy „falka mentalitásuk”; ami mindössze annyit jelent, hogy maguk gondoskodnak alapvető szükségleteikről (például egyedül keresnek élelmet és védekeznek támadás esetén). Ez azonban nem aszociális magatartás. Eklatáns példa a macskák természetes viselkedésére az elvadult példányok kolóniákba szerveződése, amelyekben az egyes tagok magukról, önállóan gondoskodnak. Az emberekkel való szimbiotikus kapcsolatuk évezredek során alakult ki. Gazdájukhoz való kötődésük nehezen vethető össze a vadmacskák magatartásával, de annyi bizonyos, hogy tudatában vannak annak, hogy az ember nem az ő fajukhoz tartozik (és nyilván önmagukat sem tekintik embernek). Ez a különbségtétel a gazdájukkal való kommunikáció során használt hangjelekben és testbeszédben is megnyilvánul. Egyes vélemények szerint pszichológiai szemszögből a macska az embert pótanyának tekinti, így a felnőtt egyedek egyfajta állandósult gyermekkorban élik le az életüket.<ref name="DesmondMorris"/> A macskák emberrel való kapcsolatának az állat 3-7 hetes kora között kell kialakulnia. Némelyik példány később is hozzászoktatható az emberhez, de a többségük félénk marad. Ehhez hasonlóan a macskák összeszoktathatók a kutyákkal és más háziállatokkal is, de a kisebb méretűeket általában zsákmánynak tekintik.<!-- A macskák az idejük nagy részét alvással vagy csendes mozgással töltik. Míg vadon élő macskák vadászattal vezetik le az energiájukat, addig a házi körülmények között tartott egyedek játékkal, esetleg fára vagy egyéb berendezésekre való felmászással tehetik meg ugyanezt. --> === Kommunikáció === bővebben\|A macska kommunikációja A macska által kiadott egyedi hang („miaú”) különböző változatai eltérő jelentést hordoznak. Az állat más hangokat használ fájdalom jelzésére, (etetés vagy játék céljából történő) figyelemfelhívásra és üdvözlésre. A fenyegetésnek, párkeresésnek, a kölykök hívásának külön fajta nyávogása van. Főként a tavasz eleji párzási időben olykor több órás, nehezen elviselhető macskaszerenád hallható. Az egyes példányok hangja igen eltérő lehet, egyes macskák gyakran, mások pedig ritkábban nyávognak. Több macskát tartó gazdák egyértelműen meg tudják különböztetni macskáikat kizárólag a hangjuk alapján is. Érzelmeiket a testbeszéddel is kifejezhetik (például a farok csóválása utalhat izgatottságra vagy idegességre), egyes jelzéseik azonban félreérthetőek (a harapás történhet játékból, de ingerültségből fakadóan is). Elégedettségüket dorombolással hozzák környezetük tudomására. Meg kell jegyezni a dorombolás betegség, sokkos állapot és a fájdalom jele is lehet. === Intelligencia === bővebben\|A macska intelligenciája A macska próbálkozások és hibák, felfedezések és utánzás segítségével képes tanulni. Számos képességgel születik, mint például a vadászat vagy a toalett használata, amelyek azonban gyakorlást igényelnek. Az anyaállat a kölykeit három hetes koruktól a zsákmányállatok segítségével tanítja vadászni. Kezdetben élettelenül, majd később élő állapotban visz eléjük, hogy az utódok láthassák hogyan kell megölni, illetve megenni őket. Egyedülálló tájékozódási képességük, amely a madarak égitestek és mágneses terek alapján történő tájékozódásához hasonlóan működik, lehetővé teszi hogy akár több száz kilométeres távolságból is hazataláljanak. Emellett (jelenleg még nem tisztázott módon) az általuk ismeretlen helyre távozó gazdájukat is tudják követni. === Játékok és velük kapcsolatos óvintézkedések === A házi macskák, különösen a fiatal egyedek, rajonganak a kötéllel való játékért. A legtöbb macska képtelen ellenállni a meglóbált vagy földön húzott kötélnek. Számos képi ábrázolás létezik, amely a macskát egy fonalgombolyaggal jeleníti meg (lásd: giccs). Ez a tulajdonság feltehetően a vadászösztönnel áll összefüggésben, amely arra készteti a kölyköt, hogy más macskák (rendszerint az anyaállat) farkán gyakorolja a vadászatot. A lenyelt kötél, cérna azonban az állat gyomrába vagy beleibe juthat, nyelvére tekerődhet, amely megbetegedéshez, súlyosabb esetben az egyed pusztulásához vezethet. Vannak, akik ennek elkerülésére a kötelet lézermutatóval helyettesítik. A macska azonban a lézerfény rendszeres kergetésétől előbb-utóbb frusztrált lesz [ti. nincs lehetősége elkapni a zsákmányt], ráadásul a macska szemébe villantva komoly károsodást okozhat az eszköz. Sok macska számára kiváló játék a hengeres WC papír, amelyet percek alatt "levadásznak", széthengergetnek, apró darabokra tépnek. Veszélye a papír esetleges lenyelése. A régi, felhúzhatós játékok (például: bólogató kiscsirke) szintén vonzóak a legtöbb macska számára. Nejlonzacskókat, élelmiszeres, csipszes-zacskókat és hasonlókat sem szabad elérhetően tartani, mert a macska játékból belebújása a fulladásveszély kockázatával járhat. Ugyanez vonatkozik a macskakonzerves és hasonló dobozokra, befőttes üvegekre. A macska a fejét beledugja, kihúzni ugyanakkor már nem okvetlenül tudja. Ha nem veszik észre időben, belefulladhat. Nagyon fontos, hogy apró plüssállatokat sem tartsunk elérhető közelben, mert azt vadászzsákmánynak tekintve akár meg is ehetik, amelynek bélelzáródás lehet a következménye. Biztonságos és szórakoztató macskajátékokat célszerű állatszaküzletből beszerezni. === Agresszivitás és sérülések okozása === Kis méretüknek köszönhetően a házi macskák általában nem jelentenek komoly veszélyt az emberre nézve. Egészséges macska a legritkábban támad szándékosan emberre, különösen a gazdájára, viszont félelmében, védekezésképpen előfordulhat, hogy odakarmol, vagy harap. Nekivadultabb játék esetén is előfordulhat nem szándékos karmolás, harapás. Szándékos támadás, arcra ugrás csak nagyon ritkán fordul elő, oka lehet a rossz tartás, az állat verése, vagy annak betegsége, akár veszettsége. Kandúroknál a hasi tájék, különösen a herék megérintése általában automatikus védelmi reakciót vált ki. Verekedő kandúrokat csak a legkörültekintőbben szabad szétszedni, mert ilyenkor komolyabb sérüléseket is be lehet szerezni. Karmolás, harapás során főképp a végtagok sérülhetnek meg. A komoly karmolás a szokottnál hosszasabban vérzik, nehezen gyógyul. Harapásnál főként a hegyes és hosszú szemfogak miatt akár mélyebb sérülések is történhetnek. Ilyenkor előfordulhat fertőződés, a seb elgennyesedése, vagy különösen ujjak esetén az átmeneti érzészavart okozó idegsérülés. Előfordulhat általános reakció, a több napig tartó lázzal, nyirokcsomó-megnagyobbodással járó úgynevezett macskakarmolási betegség és a tetanusz. Rendszeresen kijáró, különösen idegen macska által okozott harapás esetén gondolni kell a veszettségre is.<ref>cite web\|url=http://www.eletforma.hu/?r=4727\|title=Élet-halál között egy macskakarmolástól\|accessdate=2007-02-22</ref> Az orvosi kezelés részét sérülés esetén a seb kitisztítása, szükség esetén antibiotikum és tetanusz injekció adása képezi. Veszettségre gyanús állat harapása esetén azt hatóságilag megfigyelik, szükség esetén a védőoltás-sorozatot azonnal megkezdik. Idegen és ezért nem megfigyelhető macska esetén az oltássorozatot mindenképpen megkezdik. ==== Verekedések ==== Még egymást jól ismerő, közös gazdájú kandúroknál is gyakran alakulhat ki komolyabb verekedés. Ilyenkor egymással szembeállnak, fejük szinte összeér. A füleiket a táplálkozáshoz és zsákmányejtéshez hasonlóan ilyenkor is hátrafelé fordítják. Egyre hangosabb jajongó nyávogással fenyegetik egymást, majd egy pillanat alatt egymásnak esnek. Verekedés közben összekapaszkodva hemperegnek, karmolják és harapják egymást, teljesen kivetkőznek önmagukból. Nem javasolt ilyenkor közbeavatkozni, a szétválasztásuk során komoly karmolásos sérüléseket okozhatnak az embernek. Meg lehet esetleg próbálni a farkuknál fogva széthúzni őket, végszükség esetén a vízzel lefröcskölés is használhat, de általában egy-két perc után maguktól is abbahagyják. A verekedést követően a kandúrok még percekig teljesen felajzott állapotban maradnak. Pupillájuk tág, lihegnek, pulzusuk igen magas, majd lassan megnyugszanak. Előfordulhat, hogy durva verekedés után fél órával a felek már együtt esznek, vagy alszanak. Nőstény macskák között ritka a fizikai konfrontáció. A kandúrok 2-4 éves koruk körül kezdik kivívni maguknak a helyüket a közösségükben. Ilyenkor már aktívan jelölnek átható szagú vizeletükkel. A felségterületüket akár komoly verekedés árán is megvédik a rivális macskáktól. Komoly sérülést is okozhatnak egymásnak, előfordulhat a szem sérülése is, valamint a harapott seb eltályogosodása. Idegen macskák verekedése során leukózis fertőződés vagy akár veszettség is bekövetkezhet. Kisebb bőrsérülést fele töménységűre hígított Betadine oldattal lehet kezelni. Szemsérülés, a seb elfertőződése, tályog esetén állatorvoshoz kell fordulni. === Magasság és zuhanás === Fájl:Cat in tree03.jpg\|bélyegkép\|250px\|Macska a fán A legtöbb macskaféle szívesen tartózkodik magasan levő helyeken. Az állatok viselkedésével foglalkozó Etológia\|etológus kutatók számos példával szolgálhatnak erre vonatkozóan. Kézenfekvő magyarázat, hogy a magasság ideális megfigyelőpont az állat számára, ahonnan áttekintheti a „területét”, szemmel tarthatja az emberek és az esetleges egyéb háziállatok tevékenységét. A vadon élő macskafélék számára a magasban levő leshelyek segítséget nyújtanak a vadászathoz; alkalmanként a házi macskák is a magasból, például egy faágról vagy egy kerítésről vetik rá magukat a zsákmányukra, ahogyan a leopárd.<ref>cite web\|url=http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=1&cat=1313&articleid=1125\|title=Why Do Cats Like High Places?\|author=Drs. Foster & Smith, Inc.. Dr. Holly Nash, DVM, MS.\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20021121101416/http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=1&cat=1313&articleid=1125\|archivedate=2002-11-21</ref> Emellett a macskák számára a magasság tekintélyt és biztonságérzetet is nyújt. Előfordulhat azonban, hogy a túl magasra felmászott macska képtelen lejönni egy fáról. Akár napokig fent ül, amíg végül tűzoltólétrával kell felmenni érte. A magas helyekhez való vonzódás azonban veszélyes is lehet, ugyanis élesben teszteli azt a közismert axiómát, amely szerint „a macska mindig a talpára esik”. Az American Society for the Prevention of Cruelty to Animals (Amerikai Társaság az Állatok Elleni Kegyetlenség Megelőzéséért) nevű szervezet arra figyelmezteti a macskatulajdonosokat, hogy védjék kedvencüket a túlságosan magas helyektől, ugyanis az elbizakodott vagy figyelmetlen állatok megsérülhetnek, vagy akár el is pusztulhatnak egy nagyobb zuhanás során.<ref>cite web\|url=http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=0&cat=2032&articleid=3409\|title="High-Rise Syndrome: Cats Injured Due to Falls"\|author=Veterinary & Aquatic Services Department\|publisher=Drs. Foster & Smith, Inc.\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081012090500/http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=0&cat=2032&articleid=3409\|archivedate=2008-10-12</ref> (A kockázat fokozottabb a magas helyeken, háztetökön vagy fák ágain verekedő kandúrok esetében.) Esés közben a macska, kiváló egyensúlyérzékét és rugalmasságát kihasználva képes testét megcsavarva talppal a föld felé fordulni.<ref>cite web\|title=Falling Cats\|url=http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20051026122408/http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html\|archivedate=2005-10-26</ref><ref>cite web\|url=http://www.damninteresting.com/?p=709\|title=High-Rise Syndrome\|accessdate=2006-12-04</ref><ref>cite web\|url=http://www.sulinet.hu/tart/fcikk/Kig/0/26363/1\|title=Talpraesett cicák, avagy a macska mindig talpra esik?\|accessdate=2006-12-04\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061111030815/http://www.sulinet.hu/tart/fcikk/Kig/0/26363/1#\|archivedate=2006-11-11</ref> Zuhanás közben a macska fülének egyensúlyszerve folyamatosan küldi az ingereket az agynak, fejének földhöz viszonyított helyzetéről. A központi idegrendszer válaszparancsai villámgyorsan utasítják az izmokat a fej és a nyak, majd a test zuhanás irányába való fordítására, így a macska kellő magasságból képes a talpára esni. Ez az „önigazító reflex” avagy „korrekciós reflex” néven is ismert képesség. A legtöbb beszámoló szerint a néhány méteres zuhanások kevésbé károsak a számukra (habár néha komoly sérülésekkel járnak), de ismertek olyan esetek is (5-10), amelyekben az állat nagy magasságból (például egy épület hetedik emeletéről) ért földet sértetlenül. A világrekordot Ken Myer floridai kormányzó Andy nevű macskája állította be, egy 16. emeletről történt 61 méteres zuhanást túlélve.<ref name="RecordBreakingCats">cite web\|url=http://www.cat-world.com.au/CatRecords.htm\|title=Record Breaking Cats\|accessdate=2007-02-12</ref> Mindezek azonban nem jelentik azt, hogy akár egy-két emeletes zuhanás is ne lehetne végzetes a macskára. Igen veszélyes az erkélyen, vagy ablakpárkányon való elszunyókálás közbeni leesés, mert mire az állat egyensúlyba hozhatná magát, már földet ért. Ilyen esetben a rossz esés miatt komoly, vagy végzetes sérülés is bekövetkezhet. Előfordulhat, hogy a macska közvetlenül a zuhanást túléli, de olyan belső sérüléseket szenved (például: hólyagrepedés), hogy kezelés, vagy műtét nélkül pár nap alatt elpusztul, ezért nagyobb zuhanás után állatorvoshoz kell fordulni. A közhiedelemmel ellentétben a farok nélküli macskák is rendelkeznek a talpraesés képességével, ugyanis főként a mellső és hátsó lábuk, valamint a gerincük segítségével fordulnak a megfelelő helyzetbe, a farok kevésbé fontos a mozdulatsor végrehajtásánál.<ref>cite web\|url=http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/\|title=How does a cat always land on its feet?\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20010410235503/http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/\|archivedate=2001-04-10</ref> === Életkor === {\| class="wikitable" border="1" style="border-collapse: collapse;" align="right" \|- !colspan=8\|'''A macska életkorának emberi életkorhoz való megfeleltetése''' \|---- bgcolor="#ffffff" \| bgcolor="#f0fff0" !width="100" \|'''Macska''' \| bgcolor="#f9f9f9" !width="100" \|'''Ember''' \| bgcolor="#f0fff0" !width="100" \|'''Macska''' \| bgcolor="#f9f9f9" !width="100" \|'''Ember''' \| bgcolor="#f0fff0" !width="100" \|'''Macska''' \| bgcolor="#f9f9f9" !width="100" \|'''Ember''' \| bgcolor="#f0fff0" !width="100" \|'''Macska''' \| bgcolor="#f9f9f9" !width="100" \|'''Ember''' \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|1 hónap \|\| 5-6 hónap \|\| bgcolor="#f0fff0" \|1 év \|\| 15-16 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|8 év \|\| 48 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|15 év \|\| 76 év \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|2 hónap \|\| 9-10 hónap \|\| bgcolor="#f0fff0" \|2 év \|\| 24 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|9 év \|\| 52 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|16 év \|\| 80 év \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|3 hónap \|\| 2-3 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|3 év \|\| 28 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|10 év \|\| 56 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|17 év \|\| 84 év \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|4 hónap \|\| 5-6 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|4 év \|\| 32 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|11 év \|\| 60 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|18 év \|\| 88 év \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|5 hónap \|\| 8-9 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|5 év \|\| 36 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|12 év \|\| 64 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|19 év \|\| 92 év \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|6 hónap \|\| 10-12 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|6 év \|\| 40 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|13 év \|\| 68 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|20 év \|\| 96 év \|- \|---- bgcolor="#f9f9f9" \| bgcolor="#f0fff0" \|8 hónap \|\| 13 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|7 év \|\| 44 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|14 év \|\| 72 év \|\| bgcolor="#f0fff0" \|21 év \|\| 100 év \|} A szobában tartott macskák általában 14-20 évig élnek, noha a Guinness Rekordok Könyve szerint a legöregebb ismert macska 34 éves volt.<ref name="RecordBreakingKitties">cite web\|url=http://www.moggies.co.uk/html/records.html\|title=Record Breaking Kitties\|accessdate=2007-01-17\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070117043042/http://www.moggies.co.uk/html/records.html\|archivedate=2007-01-17</ref><ref>cite web\|url=http://www.messybeast.com/longevity.htm\|title=Oldest cats\|accessdate=2007-01-17</ref> A hazai macskák közül a regisztrált legidősebb 21 esztendőt ért meg.<ref>cite web\|url=http://www.famkat.hu/faq.htm#TOPIC1http://www.famkat.hu/faq.htm#TOPIC1\|title=Gyakran feltett kérdések\|accessdate=2007-01-11\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070209011416/http://www.famkat.hu/faq.htm#TOPIC1http://www.famkat.hu/faq.htm#TOPIC1http://www.famkat.hu/faq.htm\|archivedate=2007-02-09</ref> Egyes nem hivatalos beszámolók 37 és 43 éves kort megért példányokról is említést tesznek. A házi macskák tovább élnek, ha nem engedik őket ki a szabadba (így csökken az esélye a harcokból, balesetekből származó sérüléseknek és a betegségeknek) és ha ivartalanítva vagy kasztrálva vannak. Ezáltal a kasztrált hím macskáknak nem lesz hererákjuk, az ivartalanított nőstényeknek pedig petefészekrákjuk, és mindkettőjüknél csökken a tejmirigy daganat kialakulásának esélye.<ref>cite web\|title=Spay and Neuter Your Pet Cats\|url=http://cats.about.com/od/reproduction/a/spay_neuter.htm\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081012054137/http://cats.about.com/od/reproduction/a/spay_neuter.htm\|archivedate=2008-10-12</ref> További fontos lehetőség az élettartam meghosszabbítására a macska életkorának és életmódjának megfelelő táplálék etetése. A vemhes és szoptató nőstényeknek, valamint a kölyköknek általában egyéves korig kölyöktápra, a felnőtteknek 6-7 éves korig felnőtt tápra, ezután pedig idős macskának gyártott tápra van szükségük. Ezzel ellentétben a modern városi környezetben élő elvadult macskák gyakran csak kettő vagy kevesebb évig élnek. A gondozott csoportokban élő vadmacskák élettartama hosszabb: a British Cat Action Trust már 19 éves vad hímet is jelentett. A legöregebb vadmacska „Mark” volt, akit a brit Cats Protection jótékonysági szervezet látott el, 26 évet ért meg. A macskák és az emberek életkorának összehasonlításához általában egy évet 7 macskaévnek feleltetnek meg. Mivel azonban a macskák 2 éves koruk után lassabban fejlődnek az embernél, a skálát módosították, egy emberi évet 4 macskaévnek számítva.<ref>cite web\|url=http://www.miss-kitty.com/cathumor/cat-age.html\|title=Cat = Human Age – Miss Kitty's Cat Humor Pages\|accessdate=2007-01-18\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061218162638/http://miss-kitty.com/cathumor/cat-age.html\|archivedate=2006-12-18</ref> Egy 7 éves példány középkorúnak számít, egy 10 év feletti pedig már idősnek. Az első hónapok összehasonlítását a különböző forrásból származó táblázatok rendszerint másként végzik el, így erre az időszakra vonatkozóan hozzávetőleges értékekkel érdemes számolni.<ref>cite web\|url=http://www.whataboutcats.com/catage.html\|title=What About Cats – cat's age in human years\|accessdate=2007-01-18\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070209095841/http://www.whataboutcats.com/catage.html#\|archivedate=2007-02-09</ref><ref>cite web\|url=http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A707942\|title=How Old Is Your Cat in Relation to You?\|accessdate=2007-01-18</ref> == Szaporodás == Fájl:Charline the cat and her kittens.jpg\|bélyegkép\|Öt macskakölyök az anyaállat gondozásában A macskáknak évente két ivarzási oestrus\|szaporodási időszaka van (bagzás), egy tavasszal és egy ősszel, amely minimálisan 4-7 napig tart, amennyiben a nőstény vemhes lesz. A hímek hímvessző\|péniszén hátrafelé mutató tüskék találhatók, ezek a pénisz kihúzásakor hozzáérnek a nőstény vagina\|vaginájának falához. A nőstényt ez az ovuláció megkezdésére serkenti, de mivel erre nem minden esetben kerül sor, a nőstények ritkán esnek teherbe az első párzás során. A tüzelő nőstények több hímmel is párosodnak, így előfordulhat hogy az egy alomba tartozó kölykeik több apától származnak. A szaporodási folyamat erős zajjal járhat, mivel mindkét állat hallatja a hangját. A zaj leginkább a harcoló macskák által kiadott hangokra emlékeztet. A vemhességi időszak 63-65 napig tart. Az alom átlagosan 3-5 kölyökből áll. A legelső alom általában a későbbieknél kisebb létszámú. A kölykök elválasztása 6-7 hetes korban történik meg, ivaréretté pedig (nőstények esetében) 4-10, illetve (hímek esetében) 5-7 hónap után válnak. Egy átlagos nőstény a nemileg aktív életszakaszában összesen akár 100 utódot is világra hozhat.<ref name="AmazingCatFacts">cite web\|url=http://www.catscans.com/facts.htm\|title=Amazing facts about cats!\|accessdate=2007-01-26\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080831020633/http://www.catscans.com/facts.htm\|archivedate=2008-08-31</ref> A rekordot 1952-ben egy Dusty nevű texasi cirmos nőstény érte el, még a 18. életéve előtt, 420 utóddal. Az eddig ismert legnagyobb alom 15 kölyökből állt.<ref name="CatRecords"/> A kölykök átlagos tömege 85 gramm.<ref name="CatFactsAndTrivia">cite web\|url=http://www.xmission.com/~emailbox/trivia.htm\|title=Cat Facts And Trivia\|accessdate=2007-01-26</ref> A 20. századra az egyik leggyakoribb háziállattá vált, emellett orvosi, genetikai és fiziológiai kutatások alanyaként kezdték felhasználni. Magatartásuk az 1960-as években lett vizsgálat tárgya. A kedvtelésből tartott egyedek száma az 1990-es években a történelem során először haladta meg a kutyákét, a 21. század elejére pedig a házi macskák létszáma világszerte meghaladta az 500 milliót. A magyarországi kóbor és kóborló macskák állományának nagyságával kapcsolatban a 2 milliós becslés is reális lehet. == Szülés == Fájl:Youngkitten.JPG\|bélyegkép\|220px\|Szemét először kinyitó macskakölyök A macskánál a vemhesség fizikai és személyiségi változásokat okoz. A fizikai változások közé tartozik a hasüreg megnagyobbodása, a hányás, a megnövekedett étvágy, a mellbimbók rózsaszínűvé válása és a tüzelési időszak elmaradása. A vemhesség végső stádiumában az állat fészkelőhelyet keres, gazdájához pedig egyre jobban ragaszkodik.<ref>cite web\|url=http://www.cathealthcareguide.com/cat-pregnant-signs.php\|title=Cat Health – Pregnant Signs\|accessdate=2006-12-01\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070212101731/http://www.cathealthcareguide.com/cat-pregnant-signs.php#\|archivedate=2007-02-12</ref> Előfordul, hogy az egymással jó viszonyban álló nőstények segítik is egymást a szülés során. A szülés általában könnyen megy, de néha előfordulhatnak komoly problémák. Ilyen lehet a szülési képtelenség, mely vérzéssel, komoly fájdalommal, gyorsan romló állapottal, majd halállal végződik. Azonnali orvosi kezelés, gyakran műtét szükséges. Előfordulhat, hogy az anyamacskában elhalt magzat van, mely általános szepszist és halált okoz, ilyen esetben azonnali műtét és intenzív kezelés szükséges. Problémára kell gondolni, ha a szülés nem indul meg, ha az összes kölyök nem születik meg időben, ha az anyamacska láthatóan szenved, állapota romlik. Ha csak egy kölyök születik, bizonyosan probléma van. Ilyenkor azonnali orvosi segítség szükséges az anya életének a megmentéséért. A vajúdás megkezdésekor az anya magzatvize folyni kezd, először sűrű, mustárszínű furcsa állagú, később válik szappanosvíz-állagúvá. Az anya keresni kezdi az elléshez megfelelő helyet. Ha az anya házhoz van szokva, pl. : lakásban élő, emberhez szokott, szelíd a cica, akkor szó nélkül beköltözik az ember által előkészített ládába, kosárba, dobozba, lavórba, de a lakásban elő cicus, akár a szekrényben is ellhet. Átlagosan tíz és harminc perc közötti időközönként születnek a kiscicák, de természetesen vannak kivételek. Ha gyöngének tűnnek a cicusok, akkor törülközővel serkenthetjük őket. Első ellésnél átlagosan maximum 3-5 cica jön világra. Szemük 1-2 hétig csukva marad, a cicák nem hallanak születésükkor, szaglásuk kiváló. Szülés után az anya elrágja a köldökzsinórt, megeszi a méhlepényt, majd szoptatni kezdi utódait. == A kölykök nevelése == A kölykök körülbelül hétnapos korukban nyitják ki a szemüket és négy-öt hetes korukig, vagy amíg az anyjuk engedi, szopnak. A (a Fédération Internationale Féline ajánlása szerint) legkorábban 12 hetesen állnak készen arra, hogy új otthonba költözzenek, illetve akkor, amikor már készek elhagyni az anyjukat. A macskák 6-8 hónapos koruktól sebészeti úton sterilizálhatók a nem kívánt szaporulat elkerülése érdekében. Ez a beavatkozás megelőzi az olyan szexualitással kapcsolatos magatartásformák kialakulását, mint a vizelettel történő terület megjelölés (a hímeknél) és a hívó szándékkal történő nyivákolás (a nőstényeknél). Amennyiben az állatot az efféle magatartásformák elsajátítása után kasztrálják vagy ivartalanítják, akkor a viselkedésében ezek a jellegzetességek a későbbiekben is felbukkannak. === Túlszaporodás === A Humane Society of the United States állítása szerint évente 3-4 millió macska és kutya elaltatására kerül sor, és még több kerül közülük az állatmenhelyekre, mivel jelentősen több állat születik, mint ahány számára otthont lehet biztosítani. A kasztrálás és ivartalanítás azonban segíthet leküzdeni a túlszaporodás problémáját.<ref>cite web\|url=http://www.spayusa.org/main_directory/02-facts_and_education/stats_surveys/javma_articles/02dogs-cats-sterilized.asp\|author=Jane C. Mahlow, DVM, MS\|title=Estimation of the proportions of dogs and cats that are surgically sterilized\|accessdate=2006-12-01</ref><ref>cite web\|url=http://www.harmonet.hu/cikk.php?rovat=104&alrovat=131&cikkid=5115\|title=Védjük az utcán élő macskákat is?!?\|accessdate=2007-01-18</ref> A helyi állatvédelmi szervezetek is arra biztatják a lakosságot, hogy lehetőség szerint kasztráltassák/ivartalaníttassák házikedvenceiket, és hogy újak megvásárlása helyett inkább fogadjanak örökbe állatmenhelyekre került példányokat. A túlszaporodásnál viszonyításra alkalmas a természetes környezetben lévő vadmacskák egyedsűrűsége. A Magyarországon is őshonos vadmacskánál a kifejlett állatok mozgáskörzete 100-500 hektár között van, és mivel a szaporodási időn kívül magányosan élő állatokról van szó, ezt többnyire azt is jelenti, hogy ekkora területen maximum néhány példány él és vadászik. Ezzel szemben a házi macskák hektáronkénti állománysűrűsége településeinken átlag 3-4 egyed, egyes részeken akár ennek százszorosa (!) is lehet, ami összehasonlíthatatlanul nagyobb, a normálist messze meghaladó ragadozó terhelést jelent. == Tartás == Más háziasított állatokhoz hasonlóan a macskák szimbiózis\|mutualista kapcsolatban állnak az emberrel. A patkányok és egerek irtása az élelmiszerraktárakban nyilván fontosabb feladat volt, mint a település védelme az egykor vad állattal szemben, így befogadták azt. A rágcsálókra szintén vadászó kutyákkal ellentétben a macska rendszerint nem fogyaszt gabonát, gyümölcsöket vagy zöldséget, így könnyen beilleszkedhetett. A kutyával szemben azonban a macska kevésbé idomítható, ugyanis annak ellenére, hogy közösségben kezdett élni, magányos vadász maradt. rquote\|40%\|right\|Egyetlen állatfaj sem alakított ki olyan meghitt viszonyt az emberrel, s őrizte meg annyira mozgási és cselekvési szabadságát, mint a macska.\|Desmond Morris Nem véletlen, hogy a macskák „tiszta” állatok; nyáluk, melyet gyakran használnak tisztálkodásra, természetes szagtalanítóként működik. Ez azért is hasznos, mert csökkenti annak esélyét, hogy a zsákmány megérzi a rá vadászó macska szagát. Ezzel ellentétben a kutyák számára a szag előnyös, ugyanis a csapat szélirányból érkező fele ennek segítségével könnyebben terelheti a zsákmányt a csapat széllel szemben érkező tagjai felé. A közösen végzett tevékenységhez fontos a kommunikáció, egy magányos vadász számára azonban ez nem szükséges. Ez is egyike azon okoknak, amik miatt egy ilyen állattal nehézkes az együttműködés; a macskákat többnyire nehézfejűnek vagy kifürkészhetetlennek tartják, és habár nem ostobák, zárkózottak és önállóak. Azonban szeretettel viseltethetnek emberi társaik iránt, amennyiben fiatal korukban kialakult náluk az emberekhez való ragaszkodás. {\| class="wikitable" style="float:left; border-collapse: collapse; margin-right:1em;" \|+ A macskák száma országonként \|- ! Ország ! Macska ! Év \|- \|Egyesült Államok \|\| 90-93 millió<sup></sup> \|\| 2007<ref>cite web\|url=http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/pet_overpopulation_and_ownership_statistics/us_pet_ownership_statistics.html\|title=U.S. Pet Ownership Statistics\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090328002104/http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/pet_overpopulation_and_ownership_statistics/us_pet_ownership_statistics.html\|archivedate=2009-03-28</ref><ref>cite web\|url=http://www.columbia.edu/itc/cerc/danoff-burg/invasion_bio/inv_spp_summ/Felis_catus.html\|title=Introduced Species Summary Project\|accessdate=2007-01-25</ref> \|- \|Kanada \|\| 5 millió \|\| 1996<ref name="CatRecords">cite web\|url=http://rulingcatsanddogs.com/cat-world-records.htm\|title=Cat Record Breakers\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070208053942/http://www.rulingcatsanddogs.com/cat-world-records.htm\|archivedate=2007-02-08</ref> \|- \|Ausztrália \|\| 2,6 millió \|\| 2001<ref>cite web\|url=http://www.iimage.com.au/ava.com.au/UAM/proc01/chaseling\|title=Pet populations in Australia\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929034636/http://www.iimage.com.au/ava.com.au/UAM/proc01/chaseling#\|archivedate=2007-09-29</ref> \|- \|Japán \|\| 8 millió \|\| 2007<ref>cite web\|url=http://www.petpublishing.com/catkit/breeds/bobtail.shtml\|title=Japanese Bobtails\|accessdate=2007-02-07\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061021163308/http://www.petpublishing.com/catkit/breeds/bobtail.shtml#\|archivedate=2006-10-21</ref> \|- \|Egyesült Királyság \|\| 8 millió<sup></sup> \|\| 2004<ref>cite web\|url=http://www.euromonitor.com/UK_cats_get_the_cream\|title=UK cats get the cream\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061110081903/http://www.euromonitor.com/UK_cats_get_the_cream\|archivedate=2006-11-10</ref> \|- \|Franciaország \|\| 8,5 millió \|\| 2002<ref>cite web\|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m3723/is_3_14/ai_84879839\|title=France's little animal kingdom\|accessdate=2007-01-25</ref> \|- \|Németország \|\| 7,5 millió \|\| 2006<ref>cite web\|url=http://www.spiegel.de/international/0,1518,403764,00.html\|title=Germany Warns People to Keep Cats Inside\|accessdate=2007-01-25</ref> \|- \|Svájc \|\| 1,35 millió \|\| 2006<ref>cite web\|url=http://www2.t-online.ch/c/70/74/48/7074486.html\|title=Wer ist klüger – Katze oder Hund?\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927004453/http://www2.t-online.ch/c/70/74/48/7074486.html\|archivedate=2007-09-27</ref> \|- \|Ausztria \|\| 2,5 millió \|\| 2006<ref>cite web\|url=http://www.katze-und-du.at/index/Pflege-Hygiene.html\|title=Katze & Du – Pflege und Hygiene\|accessdate=2007-01-25Halott link\|url=http://www.katze-und-du.at/index/Pflege-Hygiene.html \|date=2018-11 </ref> \|- \|Magyarország \|\| 3 millió \|\| 2006<ref>cite web\|url=https://index.hu/politika/bulvar/macskaboom\|title=Hárommillió macska országa vagyunk\|accessdate=2007-01-25</ref> \|- \|colspan=3\|<sup></sup> a háztartások 37%-ában legalább 1 példány <sup>*</sup> a háztartások 18%-ában legalább 1 példány \|}<!-- A táblázatot lehet hogy érdemes lenne több országra vonatkozó adatokkal kibővíteni és néha aktualizálni. Ehhez talán jobb lenne egy külön szócikkbe átmozgatni az egészet és kiegészíteni más háziállatokra vonatkozó adatokkal is. Esetleg grafikont is lehetne rajzolni az egészből, ami kontinensenként/országonként éves/évtizedes bontásban jelzi a macskák és egyéb háziállatok számát. Az angol wikiben jelenleg nincs ilyesmi. --> Az emberek különbözőképpen viselkednek a macskákkal szemben. Vannak akik társállatként, házikedvencként tartják őket. Mások elkényeztetik macskájukat, szinte saját gyermekükként bánnak vele. Megeshet, hogy a gondviselőjéhez kötődő állat át is vesz egyes emberi szokásokat. Például lefekvés előtt meglátogatja az alomtálcáját, a gazdája mellé fekszik az ágyon vagy a heverőn, esetleg kizárólag azt az ételt fogadja el, amit a gazdája is eszik. Egyesek emberi hangokat próbálnak utánozni; jelezve gazdájuk számára a szükségleteiket. Egy bizonyos hangszínű nyávogás és a szemkontaktus felvétele például a macska éhségére vagy szomjúságára utalhat. Emellett az állat képes hang nélküli kommunikáció (testbeszéd) kialakítására is, például dörgölőzéssel nyilvánítja ki szeretetét, arckifejezés és szemkontaktus segítségével jelzi ha szüksége van valamire (például ha szeretne átjutni egy csukott ajtón vagy ha esetleg egy bogarat talált a szőnyegen, amitől emberi segítséggel kíván megszabadulni). Ritkábban az is előfordul, hogy a macskatartók a kutyáknál is bevált étellel történő jutalmazás segítségével egyszerű trükköket tanítanak be kedvencüknek, például karikán való átugrást. Tudományosan igazolt tény, hogy a macskatartás jót tesz az egészségnek, ugyanis az ölben doromboló macska simogatása, kényelmet és biztonságérzetet nyújtva segíti az ellazulást, feloldva a stresszt, amely a magas vérnyomás és más betegségek kialakulásában játszik szerepet.<ref name="IntCatFacts">cite web\|url=http://www.catsinfo.com/catfacts.html\|title=Interesting cat facts, trivia and snippets\|accessdate=2007-01-23</ref><ref>cite web\|url=http://www.hazikedvencek.hu/macska/m_gyogyito_allatok.php\|title=Gyógyító állatok – állatterápia\|accessdate=2007-01-25\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070428075819/http://www.hazikedvencek.hu/macska/m_gyogyito_allatok.php#\|archivedate=2007-04-28</ref> Fájl:Marci_Macska-174x131.jpg\|bélyegkép\|Vadkamerával lefotózott macska egy győri kertben A macskaszőrrel szembeni allergia az egyik legfőbb oka annak, hogy egyes emberek nem kedvelik ezeket az állatokat. Habár vannak, akiknek allergiájuk ellenére is örömére szolgál a macska társasága, így betegségüket gyógyszerekkel és az állat rendszeres fürdetésével próbálják leküzdeni. A Dezoxiribonukleinsav\|DNS-ükben található természetes eltérés folytán minden ötvenezredik macska mentes az allergiát okozó proteintől. Ezt a tulajdonságot kihasználva 2006-ban amerikai kutatók kitenyésztettek egy hipoallergén fajtát, amely szintén megoldást jelenthet a problémára.<ref>cite web\|url=http://www.hetek.hu/node/5708\|title=Nincs tovább allergia\|accessdate=2007-01-04\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927003514/http://www.hetek.hu/node/5708#\|archivedate=2007-09-27</ref> Nemrégiben végzett vizsgálatok kimutatták, hogy kevesebb az állatokra allergiás beteg azon emberek között, akik életük első évét macskák vagy kutyák társaságában töltötték el, mint azok között, akik gyermekkorukban nem kerültek kapcsolatba állatokkal.<ref>cite web\|url=http://www.kfki.hu/~cheminfo/hun/olvaso/kemia/allergia.html\|author=Hutás Imre\|title=A fejlett világ járványa: az allergia\|accessdate=2007-03-20</ref> Czeizel Endre szerint az allergiára való hajlam örökletes, de a betegség kialakulásának esélye 10%-ra csökkenthető a gyermek egy éven át tartó szoptatásával.<ref>cite web\|url=http://velvet.hu/onleany/cic061003/\|title=Jön a 3500 dolláros hipoallergén macska\|accessdate=2007-01-04</ref> Fájl:Macskagyülekezet.JPG\|bélyegkép\|220px\|Macskagyülekezet A városokban élő emberek számára zavaróak lehetnek az elvadult, szabadon kóborló macskák, mivel éjszakai nyávogásuk és vizelettel történő terület megjelölési szokásuk bosszantóvá válhat, ha egy területen nagy számban vannak jelen. Védekezésképpen az állatvédő szervezetek igyekeznek a gazdátlan egyedeket kasztrálni, ivartalanítani. Emellett létezik lehetőség a macskák elektronikus eszközzel történő távoltartására is, amely az emberi fül számára nem érzékelhető magas frekvenciájú hang segítségével riasztja el a zajra érzékeny állatokat. A vidéki gazdaságokban néhol tucatnyi félvad macska él, melyek a pajtákban és a mezőkön vadásznak a takarmányra veszélyt jelentő rágcsálókra. A kedvencként tartott macskák is képesek rágcsálók, nyulak, madarak, gyíkok, békák, halak és rovarok elejtésére, de zsákmányukat nem minden esetben fogyasztják el. Néha csupán megmutatják gazdájuknak a megölt vagy megbénított prédát a dicséret vagy a jutalom reményében. Egyes vélemények szerint ez a magatartás része a macska és az ember közti különös kapcsolatnak, melyben a macska néha „kölyök” (játszik, dédelgetésre vágyik), néha pedig „felnőtt” szerepet tölt be (bemutatva a furcsa, csupasz bőrű, óriás „macskakölyöknek”, hogy mi a vadászat lényege). Fájl:Gato enervado pola presencia dun can.jpg\|bélyegkép\|A dühös macska hátát domborítva ráfúj ellenfelére Annak ellenére, hogy magányos állatként ismert, a házi macska szociálisan elég fejlett ahhoz, hogy kolóniákat alkosson, ahhoz azonban már nem, hogy az oroszlánhoz hasonlóan csapatban támadjon. Egyes fajták, mint például a bengáli macska, az ocicat és a Man-szigeti macska\|manx kimondottan társaságkedvelők, de akadnak köztük kivételek. Miközben az egyedek őrzik saját területüket (a szexuálisan aktív hímeké a legnagyobb, a kasztráltaké a legkisebb), léteznek semleges zónák, melyekben a macskák konfliktusok nélkül üdvözlik egymást. A semleges zónákon kívüli területekről rendszerint azonnal, agresszíven fújva és morogva kísérlik meg elzavarni az idegen példányt, amennyiben pedig ez nem jár sikerrel, rövid, de zajos és vad támadást intéznek a betolakodó ellen. A harcoló macskák szőrüket felborzolva és hátukat domborítva igyekeznek megnövelni látszólagos méretüket, hogy ellenfelüket elrettentsék. Néha játék közben is gyakorolják ezt a magatartást. A támadás során többnyire a mellső lábuk segítségével ütéseket mérnek az ellenfél arcára és testére, emellett pedig harapnak is, de ennek ellenére a súlyos sérülések aránylag ritkák; a vesztes az arcát vagy a fülét ért néhány karmolás után, rövidesen elrohan (esetenként a győztes rövid távon üldözi). A súlyos sérülések normális esetben a karmolásokból és harapásokból eredő fertőzésekre korlátozódnak; ezekbe azonban az állat bele is pusztulhat, ha a sebeket nem kezelik megfelelően. A harcokból eredő sérülések biztosítják az elsődleges terjedési módot a macskák immunhiányos betegségét kiváltó Macska immunhiány vírus\|FIV vírus (macska-AIDS) számára. A szexuálisan aktív hímek életük során számos harcot vívnak, arcukon és fülükön gyakran láthatók az összecsapásokban szerzett sérülések nyomai. A nőstények szintén harcolnak a területük és kölykeik védelme érdekében, még az ivartalanítottak is megvédik saját birtokukat. A tartásra vonatkozóan több magyar rendelet is vonatkozik általában állattartásra és különösen a kedvtelésből tartott állatokra. Ilyenek: Az élelmiszerláncról és hatósági felügyeletéről szóló 2008. évi XLVI. Törvény, Az állatok védelméről és kíméletéről szóló 1998. évi XXVIII. törvény (Ávt.), 41/2010. (II. 26.) Korm. Rendelet a kedvtelésből tartott állatok tartásáról és forgalmazásáról, Az Állategészségügyi Szabályzat kiadásáról szóló 41/1997. (V. 28.) FVM rendelet, 13/2001. (V. 9.) KöM rendelet a védett és a fokozottan védett növény- és állatfajokról,... 100/2012. (IX. 28.) VM rendelet: (2021. 02. 23. hatályos állapota a jogtárban nincs, helyette két másik rendelet van), Magyar Közlöny 2012 évi 128 szám. A védett és a fokozottan védett növény- és állatfajokról, a fokozottan védett barlangok köréről, valamint az Európai Közösségben természetvédelmi szempontból jelentős növény- és állatfajok közzétételéről szóló 13/2001. (V. 9.) KöM rendelet és a növényvédelmi tevékenységről szóló 43/2010. (IV. 23.) FVM rendelet módosításáról. Jellemző ezzel kapcsolatban pl.a Mancs Állatvédő Egyesület tájékoztatója: "Különböző nézőpontok vannak azzal kapcsolatban, hogy egy cica lakásban tartott, vagy kijárós legyen. Legoptimálisabb számukra a zárt kert, ahonnan a cica nem tud kimenni, azonban ennek a megvalósítása nehézkes és költséges dolog, de létezik ilyen. Ha egy nem forgalmas helyen lakunk, ahol a szomszédokat sem zavarja, hogy a cicánk időnkként a kertjükben napozik, akkor bár nem a legjobb megoldás, de lehet kijárós a cica. Viszont városban, főút, vasút, macskát nem kedvelő szomszéd, gyilkos kutya mellett tartsuk inkább lakásban kis kedvencünket. A statisztikák szerint a kijárós cicák átlag életkora 2-4 év, ezzel szemben genetikai adottságaik révén, megfelelő gondozással, helyes táplálással, lakásban vagy zárt kertben tartva 15-20 évig is élhetnek." Hasonló érvelés olvasható a Tappancs Állatvédő Alapítvány tájékoztatójában,ahol a honlapon bemutatják az erre alkalmas kifutókat, kerti elkerített területeket. === Elvadult macskák === <!-- bővebben\|Elvadult macska az angol nyelvű szócikk eléggé angolszász vonatkozású, így talán érdemesebb valamelyik másikat lefordítani, ha van benne plusz információ --> Fájl:Street cats.jpg\|bélyegkép\|balra\|200px\|Macskák az utcán Az elvadult macskák egyedül vagy csoportokban, úgynevezett kolóniákban élnek, melyek az elérhető élelemforrások függvényében otthont biztosítanak a kölykök számára. Egyes elveszett vagy elhagyott házikedvencek is csatlakoznak ezekhez a csoportokhoz (feltehetően jobb lehetőség hiányában). Az elvadult macskák élettartama rövidebb a házi körülmények között tartottakéhoz képest, melyek tizenhat évig vagy annál tovább is elélhetnek. Az emberi igények számára átalakított barátságtalan városi környezethez a macskák nehezen tudnak alkalmazkodni; a legtöbb háziasított macska őse sivatagos területekről terjedt el az utazó emberek által. Ennek ellenére számos macskakolónia található a nagyvárosokban, például a római Colosseum és a Forum Romanum környékén.<ref>cite web\|url=http://www.origo.hu/allatbarat/20050114roma.html\|title=Róma élő műemlékei\|accessdate=2007-01-04\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071111214304/http://www.origo.hu/allatbarat/20050114roma.html#\|archivedate=2007-11-11</ref> Habár a macskák alkalmazkodók, az elvadult macskák nem képesek túlélni az extrém hideget és a forróságot, valamint magas fehérjeigényük kielégítésére nehezen találnak megfelelő élelmet az utcákon. Emellett ki vannak szolgáltatva a kutyák és a városokba betérő vadállatok (kutyafélék, medvék, hüllők) támadásainak, az autóknak és a macskákat gyűlölő, vagy sorsukkal szemben közömbös állatkínzó embereknek is<!--<ref>cite web\|url=http://gportal.hu/gindex.php?pg=5950733&PHPSESSID=205f32ebff25de84445d0f0ea46b782c\|title=Macskaverés Marcaliban\|accessdate=2007-02-09</ref><ref>cite web\|url=http://gportal.hu/gindex.php?pg=5758039&PHPSESSID=205f32ebff25de84445d0f0ea46b782c\|title=Élve nyúzott magyar macskák\|accessdate=2007-02-09</ref>-->. Világszerte több ezer állatvédő szervezet és önkéntes próbál segíteni a helyzeten azzal, hogy befogja és sterilizáltatja ezeket az emberhez nem szokott és emiatt örökbefogadásra alkalmatlannak ítélt állatokat, valamint beoltja őket a veszettség és a macska leukémia (FeLV) ellen, továbbá ellátja őket hosszú élettartamú bolhairtó eszközzel. A beavatkozásokat végző állatorvosok általában megjelölik a macskákat, a fülük hegyének lemetszésével, mivel némelyikük többször is az állatvédők által kihelyezett csapdákba kerül. Az önkéntesek rendszeresen gondozzák is az elvadult állatokat, amellett hogy ételt biztosítanak a számukra, igyekeznek enyhíteni beilleszkedési problémáikat. Miután a teljes kolóniát sikerült sterilizálni és nem születnek további kölykök, lassan az egész csoport kihal. Sokan ezen erőfeszítésektől remélik a városi macskakolóniák helyzetének megoldását. rquote\|30%\|right\|Aki gyűlöli a macskákat, az a következő életében egér lesz.\|Faith Resnick === Környezetre gyakorolt hatás === Két eltérő nézet létezik a macska természetes környezettel való kapcsolatáról. Az első szerint: Az elvadult macskákkal kapcsolatos programok és a szabadba kijáró házi macskák témája jelenleg nem a súlyosságának megfelelően kezelt probléma. Kevéssé ismert tény, hogy a házi macskák több tanulmány a szerint csak az USA-ban évente több milliárd madarat pusztítanak el.<ref>Cite web \|url=http://www.hir24.hu/miafhu/2013/01/30/sulyos-karokat-okoznak-a-gyilkos-cicak/ \|title=Súlyos károkat okoznak a gyilkos cicák \|accessdate=2013-04-29 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130407001731/http://www.hir24.hu/miafhu/2013/01/30/sulyos-karokat-okoznak-a-gyilkos-cicak/ \|archivedate=2013-04-07 </ref><ref>''Outdoor cats kill between 1.4 billion and 3.7 billion birds a year, study says.'' ''Washington Post'', 2013. január 31. [http://articles.washingtonpost.com/2013-01-31/national/36650863_1_outdoor-cats-feral-cat-george-h-fenwick Online hozzáférés] Wayback\|url=http://articles.washingtonpost.com/2013-01-31/national/36650863_1_outdoor-cats-feral-cat-george-h-fenwick \|date=20130328025412 </ref> A szabadba kijáró macskák környezetkárosító hatásának mértéke a helyi körülményektől függ. A legsúlyosabb kárt a szigetekre kerülő macskák okozhatják. Komoly problémát jelentenek Floridában is ahol nem őshonosak, és ahol számos kis méretű veszélyeztetett faj él a mocsaras területre egyre inkább betelepülő házak közelében, illetőleg ahol a macskák a kedvező klíma miatt egész évben könnyen szaporodhatnak. Az Egyesült Királyságban kevésbé okoznak problémát, mivel már régen meghonosodtak és a helyi vadon élő állatokra nem jelentnek veszélyt. Az állattartók az állatorvosok, az ökológiai szervezetek és az egyetemek véleményét is kikérhetik arra vonatkozóan, hogy egy-egy területen kiengedhetők-e a házi macskák a szabadba. Nemcsak a macskák lehetnek ártalmasak a környezetre, a nagyobb ragadozók és a fertőző betegségek rájuk is veszélyt jelenthetnek. Az Egyesült Államok délnyugati részén élő prérifarkasok számos házi macskát ejtenek el a városok körzetében. Emellett felbukkanhat a térségben a macska leukémia (FeLV), a macska-AIDS vírus (FIV) és a veszettség is. Egymásnak ellent mondó vélemények esetén biztonságosabb a macskát a házon belül tartani. A házi körülményekhez szokott állatokat pedig, az erre alkalmas területeken érdemes fokozatosan hozzászoktatni a szabadban való tartózkodáshoz. * A második nézet szerint a természetkárosításra nincs egyértelmű bizonyíték. E szerint az álláspont szerint a káros hatások nem feltétlenül következnek abból a tényből, hogy a macskák ragadozók. Ez a nézet azonban nem állja meg a helyét, a macskák mennyiségileg több állatot ölnek meg, mint a többi háziállat, emellett a macskák a zsákmányállatok többségével nem táplálkozási célból, hanem vadászösztönből végeznek (hasonlóan a többi macskaféléhez, pl. a hiúzhoz). A környezet és ezen belül a környezetvédelem az utóbbi évtizedekben jelentős fejlődésen ment át, ami megmutatkozik a természetvédelmi értékek megállapításában is. Megjegyezzük, hogy a macska ellenőrzés nélkül pusztíthat nagy értékű (10000-50000 Ft-kárértékű) énekes madarakat, gyíkokat anélkül, hogy bárki tudna róla (hacsak nem tudja egy fotós éppen lefényképezni, és bizonyítani). Az ismertebb énekesmadarak természetvédelmi értéke: őszapó 25000 Ft, széncinege 25000 Ft, szürke légykapó 50000 Ft, vörösbegy 25000 Ft, mezei veréb 25000 Ft. Gyíkok kb. 10000 Ft, példányonként. A kár értéke általában nagyobb, mint a macska értéke. Állatvédő egyesületek ajánlása a befogás ás menhelyre vitel. Egy macska élve fogó csapda kb. 14000 Ft.mikorforr Vannak egyesületek, amelyek vállalják a befogást. == Macskafajták csoportosítása== lásd még\|Macskafajták listája Fájl:Greece-Cat.jpg\|bélyegkép\|175px\|Macska kétszínű Van mintázattal Az ismert fajták listája meglehetősen hosszú: a szervezetek többsége nagyjából 30-40 fajtát tart nyilván, de emellett számos fajta tenyésztése van folyamatban, így minden évben újabbak látnak napvilágot, melyek különböző jellemzőkkel és vérvonallal rendelkeznek. A legalapvetőbb csoportosítás szerint vannak: # hosszú szőrű és félig hosszú szőrű fajták, # rövid szőrű fajták, # különleges fizikai tulajdonságú fajták. A kiállításon szereplő állatokról a tulajdonosok és a tenyésztők véleménye alapján döntik el, mennyire állnak közel a fajta ideális példányához (lásd szelektív tenyésztés). A számos kereszteződés miatt egyes macskákat csak egy adott fajta rövid vagy hosszú szőrű változataként azonosítanak. Sokféle színváltozat és mintázat létezik, melyek azonban nem minden esetben tartoznak külön fajtához. Némelyik fajta a külleme alapján is jól megkülönböztethető, így a házi macska alfajaként szokták megnevezni, azonban ezek az elnevezések nem hivatalos rendszertani nevek.<ref>cite book\|title=Mammal Species of the World \|author= W. C. Wozencraft \|pages=534-535\|edition=3rd edition \|editor= D. E. Wilson, D. M. Reeder \|year=2005\|publisher=Johns Hopkins University Press\|isbn=0-8018-8221-4</ref> Az érintett fajták: * ''F. catus anura'' – manx * ''F. catus siamensis'' – sziámi macska\|sziámi * ''F. catus cartusenensis'' – karthauzi (macska)\|karthauzi * ''F. catus angorensis'' – Török angóramacska\|török angóra Másrészről az olyan fajtákat, mint a Sokoke (macska)\|Sokoke, a Singapura (macska)\|Singapura, a norvég erdei macska vagy a Maine Coon, forr\|habár a házi macska alfajainak tekinthetők, nem szokták alfajként megnevezni. A fajtatiszta példányok kevesebb mint egy százalékát teszik ki a világ teljes macskaállományának. A tudatos macskatartás egyre jobban elterjed, és a macskák tartása gyakran kiterjed a születésszabályozásukra is. === Szőrzetváltozatok === A leggyakoribb szőrzetváltozatok az alábbiak: Fájl:Filou5.jpg\|bélyegkép\|Bicolor tuxedo hím ; Bicolor, tuxedo és Van :A mintázat egyik változata a tuxedo (avagy szmoking), melynél a hát sötét színű, a mellkas és esetlegesen az arc, valamint a mancsok/lábak egy része pedig fehér, míg a Van-mintázatnál (amely a törökországi Van-tó környékéről Van-macskafajta\|származó fajtáról kapta a nevét), csak a farok és a fejtető (a fülekkel együtt) sötét színű. E két véglet között több átmenetet is megkülönböztetnek, ilyen például a harlekin. A sötét színű rész lehet fekete, vörös vagy a teknőctarka mintázat halványabb változata. Fájl:Koscat2.jpg\|bélyegkép\|Egy klasszikus példa a makrélacirmos fajtára ; Cirmos :Csíkos szőrzet, különféle mintákkal. Leggyakoribb a márványfoltos mintázat, amely tartalmazhat lepkeszárnyra és szemre emlékeztető rajzolatokat. A makréla változat oldalán a halakéhoz hasonló hosszirányú csíkok találhatók, a pöttyös cirmosoknál pedig a mintázatot apró sötét foltok szakítják meg, amelyek apróbb és halványabb változatban az Abesszin (macskafajta)\|abesszin fajtánál is megtalálhatók. Egyes változatokat a kitenyésztésüket végző országról neveznek el, a foltos cirmosok például meglehetősen ritkák Északnyugat-Európán kívül, ahol viszont igen elterjedtek. Fájl:Tortoiseshell tabby - TortiePuff.jpg\|bélyegkép\|Calico macska fekete, narancssárga és fehér színű szőrzettel rendelkezik Fájl:Teknőctarka házimacska.jpg\|bélyegkép\|Teknőctarka házimacska ; Teknőctarka és calico :Ez a mintázat calimanco és ködfoltos tigris néven is ismert. A szőrzet vörös (vagy krémszínű) alapon fekete (esetleg barna vagy kék) színű pettyekkel díszített.<ref>cite web\|title=Torties, Calicos and Tricolor Cats\|url=http://www.fanciers.com/cat-faqs/tricolors.shtml\|accessdate=2007-01-25</ref> A bunda tartalmazhat fehér foltokat is (teknőctarka és fehér) vagy a márványmintánál nagyobb kiterjedésű összefüggő fehér területet (calico). A calico mintázatot, tricolornak, Japánban ''mi-ke''-nek („hármas bunda”), Dánia\|Dániában pedig ''lapjeskat''nak („foltos macska”) is nevezik. A teknőctarka és calico macskák általában nőstények, mivel a mintázat a különböző X-kromoszómák hatására alakul ki. A hímek általában sterilként születnek. Azok a példányok, melyek mindenütt vörösek, többnyire hímek (nagyjából 3:1 arányban). A vörös színű hímektől származó nőstények, egy almon belül általában teknőctarkák vagy vörösek.<ref name="WhiteCats"/> Fájl:Sealpoint.jpg\|bélyegkép\|Fóka jegyű sziámi ; Colorpoint :A colorpoint (avagy színes jegyű) mintázat leggyakrabban a sziámi macskáknál fordul elő, de bármely másik házi macskánál is megjelenhet. A colorpoint macska arca, fülei, lábai és farka sötét színűek, míg a test többi része világosabb árnyalatú vagy fehér. A colorpoint mintázatú fajta neve függ a példány színeitől, többek között létezik fóka jegyű (sötétbarna), csokoládé jegyű (világosbarna), kék jegyű (sötétszürke), lila jegyű (ezüstös szürkés-rózsaszínű), vörös jegyű (narancssárga) és teknőctarka jegyű változat is. Megjegyzendő, hogy a colorpoint macskák szőrzete idővel sötétebbé válik, emellett a szőrzet sötétebbé vagy világosabbá válhat az esetleges sérülések és a hőmérséklet hatására is, ugyanis a szőrszálak pigmentösszetétele hőmérsékletfüggő. Fájl:Sphynx cat, lit from one side.jpg\|bélyegkép\|Szfinx macska ; Szőrtelen fajták :A mutáns példányokból kitenyésztett szőrtelen fajták, például a Szfinx (macskafajta)\|szfinx, a doni szfinx és a peterbald egyes példányai rövid, pihés szőrzettel rendelkeznek, mely a szfinx esetében a faroknál vastagabbá válhat. Mintázatuk többféle lehet, színezetüket nagyrészt a bőrük pigmentációja adja. A doni szfinx és a peterbald fajtánál a szőrzet nagy része általában kétéves korra eltűnik. === Testfelépítés === A macskák testfelépítése két véglet között változhat: ; Keleti :Nem kötődik egyik fajtához sem, bármely macska rendelkezhet hosszú, vékony testtel, mandulavágású szemekkel, hosszú orral, nagy fülekkel. Erre a típusra jó példával szolgálnak a sziámi és egyéb keleti rövid szőrű fajták. ; Cobby :Bármely macska, melynek rövid, izmos, zömök teste és kis fülei vannak. Zömmel a Perzsa (macska)\|perzsák és az egzotikus fajták tartoznak ebbe a csoportba. === Genetikai háttér === A házi macska és legközelebbi vad őse 38 kromoszóma\|kromoszómával rendelkezik. Jelenleg több mint 200 öröklődő genetikai betegség ismert, amelyek közül jó néhány hasonlít az embernél is fellépő genetikai rendellenességekre, egy részük pedig anyagcserezavarokat okoz. A szőrzet színéért több gén felelős, kombinációjuk eltérő fenotípust eredményez. Érdekesség, hogy a fekete–vörös teknőctarka, vagy a fehér–fekete–vörös kalikó színű macskák gyakorlatilag minden esetben nőstények, míg a tiszta vörös macskák mintegy 90 százaléka kandúr. Ennek oka, hogy egy X-kromoszómán csak vörös, vagy csak fekete szín öröklődhet. Mivel a nőstény macskáknak 2 „X” nemi kromoszómájuk van, ők az egy X-kromoszómás kandúrokkal ellentétben lehetnek egyszerre vörösök és feketék. Újabb kutatások szerint a teljesen fekete macskák immunrendszere erősebb. A szőrzet és a farok hosszát vagy hiányát egy-egy allél határozza meg, tulajdonságaikat pedig poligének befolyásolják. A macskáknál előfordul az albinizmus, amely öt allélhez kötődik,<ref name="WhiteCats">cite web\|url=http://www.messybeast.com/whitecat.htm\|title=White cats, eye colours and deafness\|accessdate=2007-03-20</ref> léteznek kék és rózsaszín szemű albínó példányok is. A Laboratory of Genomic Diversity (National Cancer Institute, Frederick, Maryland, USA) által támogatott '''Cat Genome Project''' annak lehetőségeit vizsgálja, hogyan használható fel a macska az örökletes emberi betegségek, a fertőző betegségek és a génállomány evolúció működésének modellezésére. 2002 februárjában bejelentették az első klónozott macska születését. Copy Cat, avagy CC (az angol „Carbon Copy” – azaz Másodpéldány szó rövidítéséből) 2001. december 22.\|december 22-én jött világra, 2006 szeptemberében pedig 3 utódnak adott életet, melyek természetes módon születtek meg.<ref>cite web\|url=http://www.hirtv.hu/?tPath=/tud-tech/&article_hid=129689\|title=Kölyköket nevel a klónozott macska\|accessdate=2007-03-07</ref> == A macska a művészetekben == bővebben\|Híres macskák listája A macskák korán megjelentek a művészetekben. Elsőként az ókori Egyiptomban játszottak fontos szerepet, ahol i. e. 2000 után már kéziratokon, sírfeliratokon, képeken és szobrok formájában is feltűntek. Megtalálhatók az i. e. 5. századból származó görög, majd a későbbi római pénzérméken is. A rómaiak emellett mozaikokon, Festőművészet\|festményeken, kerámiákon és pajzsokon is megörökítették a macskákat. A középkori Európában egy nyolcadik századi evangeliárium illusztrációján bukkant elő, majd a reneszánsz idején tűnt fel ismét. Az irodalomban mindig is jelen volt. A zenében is előfordulnak macskára való utalások, de kevés a kimondottan macska témájú szerzemény. A filmművészettől sem áll távol, számos filmben és sorozatban látható, bár fontosabb szerepet inkább csak rajzfilmekben kap. Az internet és a jó minőségű kamerával felszerelt okostelefonok elterjedésével a vicces, rendszerint pórul járó macskákról készült amatőr videók megjelentek a közösségi videómegosztó oldalakon, ahol az egyik legnépszerűbb témává váltak, néhány macskát pont az internet tett híressé (pl. Grumpy Cat). Egy kutatás szerint ráadásul éppen hogy lélekerősítő hatása van az ilyen videóknak. Jessica Gall Myrick minnesotai Média (kommunikáció)\|médiakutató kérdőíves felmérésben 7000 internetfelhasználó tulajdonságait, viselkedését, macskavideó-néző szokásait és ez utóbbi okát térképezte fel, a felmérés szerint a videók lejátszását követően a legtöbb ember reménytelibbnek, pozitívabbnak, inspiráltabbnak érezte magát, miközben a szorongás és a düh érzése általában csökkent bennük.<ref>cite web \|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0747563215004343 \|title=Emotion regulation, procrastination, and watching cat videos online: Who watches Internet cats, why, and to what effect? \|date=2015-06-12 \|accessdate=2015-06-19 \|author=Jessica Gall Myrick \|authorlink= \| publisher=Computers in Human Behavior \|work= \|format= </ref> == Jegyzetek == jegyzetek == Ajánlott irodalom == * cite book\|author=László Erika\|title=Gondoskodás a macskáról\|year=1982 * cite book\|author=Desmond Morris\|title=Miért csinálja…? A macska\|location=Budapest\|publisher=Európa\|year=1990\|url=http://konyv.uw.hu/a_macska.zip\|accessdate=2007-01-09\|archívurl=https://web.archive.org/web/20051029142352/http://konyv.uw.hu/a_macska.zip\|archívdátum=2005-10-29 * cite book\|author=David Alderton\|title=Macskák\|edition=2. kiadás\|publisher=Grafo\|year=1999\|isbn=963-9090-26-3 * cite book\|author=Dr. Vera Weingärtner\|title=Beteg a cicánk\|publisher=Elektra Kiadóház\|year=2004\|isbn=963-9205-93-1 * cite book\|author=Roger Tabor\|title=Kedvencünk a macska\|publisher=Replica\|year=2006\|isbn=963-229-324-X * cite book\|author=Szinák János\|coauthors=Veress István\|title=Macskakalauz\|\|location=Budapest\|publisher=Gondolat\|year=1989\|isbn=963-282-207-2 * cite book\|author=Helga Fritzsche\|title=Macskák - Hasznos tudnivalók vásárlásról, gondozásról, táplálásról, betegségekről\|location=Budapest\|publisher=Gondolat\|year=1986\|isbn=963-281-652-8 * cite book\|author=Veress István\|coauthors=König Frigyes\|title=Macskák\|location=Budapest\|publisher=Móra\|year=1987\|isbn=963-11-5193-X * cite book\|author=Veress István\|title=A macska ezer arca - Cicaantológia\|location=Budapest\|publisher=Arión\|year=2010\|isbn=978-963-9699-40-3 == További információk == commonskat\|Felis_silvestris_catus\|macska wikifajok\|Felis silvestris catus\|macska wikiszótárpár\|macska Wikidézet * cite web\|url=http://macska.lap.hu/\|title=macska.lap.hu\|accessdate=2007-01-08 <!-- Linkgyűjtemény --> * cite web\|url=http://www.haziallat.hu/macska/\|title=Háziállat.hu - Macska: tartás, gondozás, viselkedés * cite web\|url=http://www.macska.hu\|title=Macska.hu\|accessdate=2007-01-08 * [http://mek.oszk.hu/06300/06309 Zimmermann Ágoston, Zimmermann Gusztáv: A házi macska] (MEK) * cite web\|url=http://www.macskabetegseg.lap.hu/\|title=Macskabetegségekkel kapcsolatos linkgyűjtemény\|accessdate=2007-01-08 * cite web\|url=http://www.macsek.hu/\|title=A Macska-Egészségügyi Központ honlapja, sok oldala az egészségvédelemről szól\|accessdate=2007-04-29 * [https://www.tappancs.hu/hirek/hogyan-tartsuk-a-cicankat-a-sajat-telkunkon/ Tappancs Állatvédő Alapítvány] * [https://www.haziallat.hu/macska/gondozas/macskatartas-macskaapolas-alapjai/3992// Macskatartás alapjai] * [https://mancsrancs.hu/felelos-allattartas-macska// Mancs Állatvédő Egyesület] * [https://luckypet.hu/macska/ Macska tartási tippek és hasznos információk] Nemzetközi katalógusok Portál\|ókor\|\|macskafélék\|\|biológia <!-- A kapcsolódó szócikkek és a fajtaleírások miatt – így nem keveredik a téma a nagymacskákról szóló szócikkekkel (többek között a német wikiben is ezt a megoldást választották). --> Kategória:Macska\| Kategória:Macskafélealfajok Kategória:Kezdőlapon szerepelt szócikkek Kategória:Inváziós fajok Ausztráliában
hy	https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80	Armenian	հայերեն	Կատուներ	https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=raw	Աուդիո հոդված\|Hy-Կատուներ (Cats).ogg\|հունիսի 20, 2019\|6392801 Այլ կիրառումներ\|Կատուներ (այլ կիրառումներ) Taxobox \| name = Ընտանի կատու<ref name="MSW3fc" /> \| image file = Collage of Six Cats-02.jpg \| image title = Կատուներ \| image descr = \| latin = ''Felis silvestris catus, Felis catus domestica''<ref name="ITIS F.c.d.">Cite web \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119080913/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|archivedate=2012 թ․ հունվարի 19 \|accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14 \|work=ITIS Online Database \|df=dmy-all</ref> \| author =Linnaeus, 1758 \| syn = * btname\|Felis catus\|(Linnaeus, 1758) * btname\|Felis catus domestica<ref name="ITIS F.c.d.">Cite web \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119080913/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|archivedate=2012 թ․ հունվարի 19 \|accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14 \|work=ITIS Online Database \|df=dmy-all</ref>\|<br>(Erxleben, 1777) * btname\|Felis domestica\|Erxleben, 1777 \| section name = \| section text = \| regnum=Կենդանիներ \| phylum=Քորդավորներ (Chordata) \| classis=Կաթնասուններ (Mammalia) \| ordo=Գիշատիչներ (Carnivora) \| familia=Կատվազգիներ (Felidae) \| genus=Կատուներ (ցեղ)\|Կատուներ (Felis) \| species= Felis silvestris catus \| authority = <!-- Linnaeus, 1758<ref name="Linaeus1758" /> --> \| range map = \| range legend = \| iucnstatus = \| wikispecies = \| commons = Category:Felis silvestris catus \| iucn = 4443860 \| itis = 183798 \| ncbi = 9685 '''Ընտանի կատուներ''' (lang-la\|Felis silvestris catus կամ Felis catus)<ref name="MSW3fc">Wozencraft, W.C. (2005). "[http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=14000031 Species Felis catus]". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M. [https://books.google.am/books?id=JgAMbNSt8ikC&pg=PA534%E2%80%93535&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference] (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 534–535. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.</ref><ref name="ITIS F.c.">Cite web \|year=2011 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus \|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120110180909/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|archivedate=2012 թ․ հունվարի 10 \|accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14 \|work=ITIS Online Database \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|location=Reston, Virginia</ref>, փոքր, սովորաբար մորթածածկ, մսակեր կաթնասուններ։ Համարվում են ամենատարածված<ref>Cite web \|title=Top Ten Most Popular Pets in the UK \|url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCelchd?url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 18 \|publisher=Top-Ten-10.com \|lang=en</ref> (շուն\|շան հետ միասին) «ընկերակից կենդանիներից» մեկը<ref>Cite web \|title=Resources for Dogs, Cats, Horses, Birds, and other Companion Animals, Assistance Animals, & Special-Needs Animals \|url=http://www.catanddoghelp.com/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCfDgtB?url=http://www.catanddoghelp.com/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 18 \|publisher=Catanddoghelp.com \|lang=en</ref><ref>Cite web \|title=Companion Animal Vaccines \|url=http://www.intervet.com/ipg/companion-animals.aspx \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCfhtUh?url=http://www.merck-animal-health.com/ipg/companion-animals.aspx \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 18 \|publisher=Intervet/Schering-Plough Animal Health \|lang=en</ref><ref>Cite web \|title=Companion Animals \|url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCgQ7KN?url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 16 \|publisher=WSPA \|lang=en</ref>։ Ներկայումս աշխարհում հաշվվում է շուրջ 600 մլն ընտանի կատու<ref>Cite web \|author=Nicholas Wade \|date=2007 թ․ հունիսի 29 \|title=DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats \|url=https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 31 \|lang=en</ref>, որոնք դասակարգված են շուրջ 200 ցեղատեսակների՝ երկարամազերից (պարսկական կատու) մինչև մազազուրկ (սֆինքս (կատու)\|սֆինքսներ), որոնք ճանաչված և գրանցված են Ֆելինոլոգիական կազմակերպություններ\|ֆելինոլոգիական կազմակերպությունների կողմից։ Կենդանաբանություն\|Կենդանաբանության տեսանկյունից ընտանի կատուները գիշատիչների կարգի կատվազգիների ընտանիքին պատկանող կաթնասուններ են։ Նախկինում հաճախ համարվել են առանձին կենսաբանական տեսակ։ Ներկայիս դասակարգման համաձայն՝ ընտանի կատուն (''Felis silvestris catus'') անտառային կատվի (lang-lat\|Felis silvestris) ենթատեսակն է<ref name="Names in Zoology 2010" />։ Կատուներն ունեն ճկուն մարմին, արագ ռեֆլեքսներ, սուր ճանկեր ու ատամներ, որ հարմարեցված են մանր կենդանիներ որսալու համար։ Կատուները կարող են լսել շատ ցածր և բարձր հաճախականություն ունեցող (մարդու համար ոչ լսելի) ձայներ, որ արձակում են մկներն ու այլ մանր կենդանիներ։ Նրանք կարող են տեսնել մթության մեջ։ Ինչպես և կաթնասունների մեծ մասը, կատուներն ունեն ավելի թույլ գունավոր տեսողություն և ավելի լավ հոտառություն, քան մարդը։ Միայնակ որսալով կրծողներ ու այլ մանր կենդանիներ՝ կատուն սոցիալական կենդանի է<ref>Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf \|автор=Sharon L. Crowell-Davis, Terry M. Curtis, Rebecca J. Knowles \|заглавие=Social organization in the cat: a modern understanding \|год=2004 \|язык=en \|издание=Journal of Feline Medicine and Surgery \|номер=6 \|страницы=19–28 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf \|archivedate=2011 թ․ հուլիսի 20 \|deadlink=404<blockquote>… while the '''feral and free-living domestic cat, Felis catus,''' can survive in the solitary state …, social groups that have internal structure, and in which group members recognize each other and engage in a variety of social behaviors, are formed whenever there are sufficient food resources to support a group … '''In other words, they are a social species.'''</blockquote></ref>, որը շփման համար օգտագործում է ձայնային ազդանշանների լայն դիապազոն, ինչպես նաև ֆերոմոններ և մարմնի շարժումներ<ref name=Moelk/>։ Կատուներն արագ բազմացող կենդանիներ են<ref name="The Lion in the Living Room: How House Cats Tamed Us and Took Over the World">Cite book \|last1=Tucker \|first1=Abigail \|url=http://www.abigailtucker.com/#/book \|title=The Lion in the Living Room: How House Cats Tamed Us and Took Over the World \|date=2016 \|publisher=Simon & Schuster \|isbn=1476738238 \|url-status=dead \|df=dmy-all \|accessdate=2016 թ․ նոյեմբերի 13 \|archivedate=2016 թ․ նոյեմբերի 14 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114084202/http://www.abigailtucker.com/#/book</ref>։ Վերահսկողության ներքո նրանք կարող են բազմացվել և գրանցվել որպես զտարյուն ցեղատեսակների ներկայացուցիչներ։ Սակայն ստերիլիզացիայի միջոցով կատուների թվաքանակի աճի վերահսկման անհնարինության, ինչպես նաև նախկինում տանը պահվող կատուներին ազատ արձակելու արդյունքում ամբողջ աշխարհում առկա է վայրենացած ու թափառող կատուների մեծ թվաքանակ, ինչը պահանջում է հատուկ վերահսկողություն<ref name="Rochlitz">Cite book \|last=Rochlitz \|first=Irene \|url=https://archive.org/details/welfareofcatsani0000iren \|title=The Welfare of Cats \|publisher=Springer \|year=2007 \|isbn=1-4020-6143-9 \|series="Animal Welfare" series \|location=Berlin \|pages=[https://archive.org/details/welfareofcatsani0000iren/page/141 141]–175</ref>։ Որոշ տարածքերում կատուները նպաստել են թռչունների բազմաթիվ տեսակների ոչնչացմանը։ Հայտնի է, որ կատուները դարձել են որոշ մեկուսի կղզիներում թռչունների պոպուլյացիաների ոչնչացման պատճառ<ref>[http://laptop.deh.gov.au/biodiversity/invasive/publications/pubs/impacts-feral-cats.pdf Impact of Feral Cats in Australia] webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20150720183723/http://laptop.deh.gov.au/biodiversity/invasive/publications/pubs/impacts-feral-cats.pdf \|date=20 July 2015 </ref>։<!-- Նրանք պատասխանատու են 33 տեսակի թռչունների ոչնչացման համար, և վայրենացած ու թափառող կատուների ներկայությունը թույլ չի տալիս այդպիսի տեսակների վերաբնակեցնել որոշ հարմար վայրերում<ref>Winters, L, Walter GE [http://www.abcbirds.org/newsandreports/NFWF.pdf IMPACTS of FERAL and FREE-RANGING CATS on Bird Species of Conservation Concern] American Bird Conservancy, 31 May 2005. webarchive \|url=https://web.archive.org/web/20150413052640/http://www.abcbirds.org/newsandreports/NFWF.pdf \|date=13 April 2015 </ref>։ --> Հին Եգիպտոսում կատուների պաշտամունքի առկայության պատճառով համարվում է, որ դրանք ընտելացվել են այնտեղ<ref name="NYT">Cite news \|last=Wade \|first=Nicholas \|date=2007 \|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East \|url=https://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090418082840/http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html \|archivedate=2009 թ․ ապրիլի 18 \|accessdate=2008 թ․ ապրիլի 2 \|work=New York Times \|publisher=New York Times Company\|NYTC \|location=New York \|df=dmy-all</ref>, սակայն հնարավոր է, որ ընտելացման դեպքեր եղած լինեն դեռ նեոլիթյան ժամանակաշրջանում՝ 9,500 տարի առաջ (մ.թ.ա. 7,500)<ref name="Science Magazine">Cite journal \|vauthors=Vigne JD, Guilaine J, Debue K, Haye L, Gérard P \|date=2004 \|title=Early taming of the cat in Cyprus \|journal=Science \|volume=304 \|issue=5668 \|page=259 \|doi=10.1126/science.1095335 \|issn=0036-8075 \|pmid=15073370</ref>։ 2007 թվականին կատարված գենետիկական ուսումնասիրության<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007">Cite journal \|last1=Driscoll \|first1=C. A. \|last2=Menotti-Raymond \|first2=M. \|last3=Roca \|first3=A. L. \|last4=Hupe \|first4=K. \|last5=Johnson \|first5=W. E. \|last6=Geffen \|first6=E. \|last7=Harley \|first7=E. H. \|last8=Delibes \|first8=M. \|last9=Pontier \|first9=D. \|last10=Kitchener \|first10=A. C. \|last11=Yamaguchi \|first11=N. \|last12=O'Brien \|first12=S. J. \|last13=Macdonald \|first13=D. W. \|year=2007 \|title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication \|url=https://archive.org/details/sim_science_2007-07-27_317_5837/page/518 \|journal=Science \|volume=317 \|issue=5837 \|pages=519–523 \|doi=10.1126/science.1139518 \|issn=0036-8075 \|pmc=5612713 \|pmid=17600185</ref> արդյունքում պարզվել է, որ բոլոր ընտանի կատուները ծագել են մերձավորարևելյան վայրի կատվից և նրանից բաժանվել են մեր թվարկությունից շուրջ 8,000 տարի առաջ Մերձավոր Արևելքում<ref name="NYT" /><ref name="9500 years">Cite web \|date=2004 \|title=Oldest Known Pet Cat? 9,500-year-old Burial Found on Cyprus \|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070303121828/http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|archivedate=2007 թ․ մարտի 3 \|accessdate=2007 թ․ մարտի 6 \|work=National Geographic News \|publisher=National Geographic Society</ref>։ 2006 թվականին ապացուցվել է, որ ընձառյուծային կատուն առանձնաբար ընտելացվել է շուրջ մ.թ.ա. 5500 թվականին, սակայն այդ մասամբ ընտելացված այդ ցեղատեսակի գիծը չունի իր շարունակությունը ներկայիս ընտանի կատուների շարքում<ref>Cite journal \|last=Vigne \|first=J.-D. \|last2=Evin \|first2=A. \|last3=Cucchi \|first3=T. \|last4=Dai \|first4=L. \|last5=Yu \|first5=C. \|last6=Hu \|first6=S. \|last7=Soulages \|first7=N. \|last8=Wang \|first8=W. \|last9=Sun \|first9=Z. \|year=2016 \|title=Earliest "Domestic" Cats in China Identified as Leopard Cat (Prionailurus bengalensis) \|url=https://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0147295 \|journal=PLoS ONE \|volume=11 \|issue=1 \|pages=e0147295 \|doi=10.1371/journal.pone.0147295 \|pmc=4723238 \|pmid=26799955</ref><ref>Cite web \|last=Grimm \|first=David \|date=2016 թ․ հունվարի 27 \|title=Were cats domesticated more than once? \|url=http://www.sciencemag.org/news/2016/01/were-cats-domesticated-more-once \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160127101326/http://www.sciencemag.org/news/2016/01/were-cats-domesticated-more-once \|archivedate=2016 թ․ հունվարի 27 \|access-date=2016 թ․ հունվարի 27 \|website=sciencemag.org \|df=dmy-all</ref>։ 2017 թվականին կատարված ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ընտանի կատուներն այն կատուների սերունդներն են, որոնք ընտելացվել են Մերձավոր Արևելքում շուրջ 9000 տարի առաջ<ref>Cite web \|last=Sample \|first=Ian \|date=2017 թ․ հունիսի 19 \|title=Africats to the Purr-ymids: DNA study reveals long tale of cat domestication \|url=https://www.theguardian.com/science/2017/jun/19/africats-to-the-purr-ymids-dna-study-reveals-long-tale-of-cat-domestication \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170619172639/https://www.theguardian.com/science/2017/jun/19/africats-to-the-purr-ymids-dna-study-reveals-long-tale-of-cat-domestication \|archivedate=2017 թ․ հունիսի 19 \|access-date=2017 թ․ հունիսի 19 \|website=theguardian.com \|df=dmy-all</ref><ref name="OttoniVan Neer2017">Cite journal \|last1=Ottoni \|first1=Claudio \|last2=Van Neer \|first2=Wim \|last3=De Cupere \|first3=Bea \|last4=Daligault \|first4=Julien \|last5=Guimaraes \|first5=Silvia \|last6=Peters \|first6=Joris \|last7=Spassov \|first7=Nikolai \|last8=Prendergast \|first8=Mary E. \|last9=Boivin \|first9=Nicole \|last10=Morales-Muñiz \|first10=Arturo \|last11=Bălăşescu \|first11=Adrian \|last12=Becker \|first12=Cornelia \|last13=Benecke \|first13=Norbert \|last14=Boroneant \|first14=Adina \|last15=Buitenhuis \|first15=Hijlke \|year=2017 \|title=The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world \|journal=Nature Ecology & Evolution \|volume=1 \|issue=7 \|pages=0139 \|doi=10.1038/s41559-017-0139 \|issn=2397-334X \|first16=Jwana \|first17=Alison \|first18=Laura \|first19=Nina \|first20=Hervé \|first21=Vedat \|first22=Marta \|first23=Olivier \|first24=Eréndira M. \|first25=Jacqueline \|first26=Ursula \|first27=Ronny \|first28=Thierry \|first29=Eva-Maria \|last16=Chahoud \|last17=Crowther \|last18=Llorente \|last19=Manaseryan \|last20=Monchot \|last21=Onar \|last22=Osypińska \|last23=Putelat \|last24=Quintana Morales \|last25=Studer \|last26=Wierer \|last27=Decorte \|last28=Grange \|last29=Geigl</ref>։ 2007 թվականի տվյալներով՝ Միացյալ Նահանգներում կատուներն իրենց թվաքանակով երկրորդ տեղն են զբաղեցնում ընտանի կենդանիների շարքում՝ զիջելով քաղցրահամ ջրերի ձկներին<ref>Cite web \|last1=Thompson \|first1=Andrea \|title=What's the Most Popular Pet? \|url=http://www.livescience.com/32415-whats-the-most-popular-pet.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222093046/http://www.livescience.com/32415-whats-the-most-popular-pet.html \|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 22 \|accessdate=2015 թ․ դեկտեմբերի 15 \|website=LiveScience \|df=dmy-all</ref>։ 2010 թվականի տվյալներով՝ կատուները երրորդ ամենաշատ ժողովրդականություն վայելող ընտանի կենդանիներն են Մեծ Բրիտանիայում ձկներից ու շներից հետո և կազմում են շուրջ ութ միլիոն<ref>[http://www.scas.org.uk/1825/facts-and-figures.html "Statistics about pets in the UK"] webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20121226041847/http://www.scas.org.uk/1825/facts-and-figures.html \|date=26 December 2012 . 2010 Society for Companion Animal Studies. Retrieved 15 November 2016</ref>։ Դրանք մարդու կողմից բարձր են գնահատվում նաև կրծողներ և տնային այլ վնասակար կենդանիների որսալու ունակության համար<ref>Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat&page=2 \|заглавие=The Evolution of House Cats \|язык=en</ref><ref>Cite web \|author=Rob Stein \|date=2008 թ․ մարտի 17 \|title=Tracing Kitty's Genes \|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/60ulH2lzf?url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236 \|archivedate=2011 թ․ օգոստոսի 13 \|accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 8 \|publisher=The Washington Post \|lang=en><blockquote>Descending from the wild cats of the Fertile Crescent more than 10,000 years ago, domestic cats spread with human agriculture, trade and colonization.</blockquote></ref>։ Կատվազգիների ընտանիքի մյուս ներկայացուցիչներին (առյուծ, վագր, լեոպարդ, յագուար, լուսան, հեպարդ, պումա) այլ կերպ կարելի է անվանել ''մեծ կատուներ''։ Հյուսիսային Եվրոպայում տարածված են ''լինքս'' կոչվող փոքր կատուները, որոնք չեն համարվում ընտանի կենդանիներ։ == Ստուգաբանություն == Հայերենի ''կատու'' բառը գործածվում է հետոսկեդարյան շրջանից և հավանաբար փոխառություն է ասորերենից<ref name="Աճառյան">[http://nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82&forceIndex=yes Հրաչեայ Աճառեան, Հայերէն արմատական բառարան, Երեւանի համալսարանի հրատարակչութիւն, Երեւան, 1926։]</ref><ref>[http://nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=51&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82&forceIndex=yes Գևորգ Ջահուկյան, Հայերեն ստուգաբանական բառարան, «Ասողիկ» հրատարակչություն, Երեւան, 2010։]</ref>։ Նրան ամենամոտ ձևերն են լատիներենը (lang-la\|cattus — կատու<ref name=autogenerated2>Ռուսերեն գիրք \|заглавие=Этимологический словарь славянских языков \|год=1984 \|место=М. \|издательство=Наука \|том=11 \|страницы=209—211</ref>, ուշ լատիներենում, սկսած 5-րդ դարից՝ ի տարբերություն դասական լատիներենում օգտագործված ''felis'' բառի) և ասորերենը<ref name="Աճառյան" />։ Եվրոպայի և Մերձավոր Արևելքի շատ լեզուներում նույնպես օգտագործվում են նման բառեր (lang-en\|cat, lang-hy\|''k’at’u'', գալլ.՝ ''cath'', lang-ga\|catt, lang-es\|gato, lang-it\|gatto, լեզգիերեն\|լեզգ.՝ кац, lang-lt\|katė, lang-de\|Katze, պրուսերեն\|պրուս.` catto<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Топоров В. Н. \|заглавие=Прусский язык. Словарь. Т. 3 \|год=1980 \|место=М \|издательство=Наука \|страниц=384 — С. 269—273.</ref>, lang-fr\|chat, lang-eo\|kato, lang-nl\|kat, katte, lang-sv\|katt, katta, lang-fi\|kissa, katti և այլն<ref name="Աճառյան" />)։ Որոշ ուսումնասիրողներ ենթադրում են, որ հնդեվրոպական լեզուներում գործածվող և ''կատու'' նշանակող բառերի հիմքում ընկած է Հնդեվրոպական նախալեզու\|հնդեվրոպական նախալեզվի «kat-» արմատը, որից ծագում է հնդեվրոպական լեզուների՝ «ցնկնել» նշանակող բայը, որից հետագայում ծագել են մանր կենդանիների ձագերի անվանումները հնդեվրոպական լեզուներում<ref>Cite web \|author=Tʻamaz Gamqreliże, Vi︠a︡cheslav Vsevolodovich Ivanov, :de:Werner Winter (Sprachwissenschaftler)\|Werner Winter \|date=1995 \|title=Indo-European and the Indo-Europeans: a reconstruction and historical analysis of a Proto-language and a Proto-culture, Volume 1 \|url=https://books.google.am/books?id=8GhwAAAAIAAJ&q=Indo-European+and+the+Indo-Europeans:+a+reconstruction+and+historical+analysis+of+a+Proto-language+and+a+Proto-culture,+Volume+1&dq=Indo-European+and+the+Indo-Europeans:+a+reconstruction+and+historical+analysis+of+a+Proto-language+and+a+Proto-culture,+Volume+1&hl=en&ei=6a0zTeKHOsyFhQf97MXzCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA \|accessdate=2010 թ․ դեկտեմբերի 10 \|publisher=de Gruyter Mouton \|lang=en \|isbn=978-3110147285<blockquote>This shows that the whole set of words is fairly old. It is based on khath- 'cat', from which are derived verbs meaning 'give birth' (to small animals) and names for the young of small animals.</blockquote></ref><ref>''Сергей Корневский.'' [http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=3&article=5139 Берегите кошку. 12.03.2004]<blockquote>Основа слова «кот» у европейцев древняя, поэтому столь одинаково она звучит на многих языках. Слово «кот» теснейшим образом связано с очень важным глаголом, обозначающим рождение, — котиться, оно также является составной частью слова, обозначающего звериного детёныша — catulus (по латыни).</blockquote></ref>։ Այլ ուսումնասիրողներ այդ կապը համարում են երկրորդային մերձեցման արդյունք<ref name=autogenerated2 /><ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=http://starling.rinet.ru/cgi-bin/query.cgi?basename=\usr\local\share\starling\morpho\vasmer\vasmer&root=/usr/local/share/starling/morpho&morpho=0 \|автор=Фасмер М. \|заглавие=Этимологический словарь русского языка \|год=1964—1973 \|издание=1-е изд. \|место=М. \|том=1—4</ref>։ «Մյաու» ձայնարկությանը մոտ բնաձայնական բառերով են կոչվում կատուները հին եգիպտերենում (''mj.w''<ref>''Takács D.'' Etymological Dictionary of Egyptian. Vol.3. Leiden; Brill, 2008. P. 134</ref>) և չինարենում (''māo''<ref>''Schuessler A.'' ABC Etymological Dictionary of Old Chinese. University of Hawai’i Press, 2007. P. 375</ref>)։ == Գիտական դասակարգում == Համարվում է, որ ընտանի կատուն ծագել է մերձավորարևելյան վայրի կատվից, որի բնակության տարածքն եղել է բավական ընդարձակ և ձգվել Մերձավոր Արևելքից մինչև Աֆրիկայի ատլանտյան ափեր<ref>Cite web \|date=2015 \|title=''Felis silvestris'' (Wildcat, Wild Cat) \|url=http://www.iucnredlist.org/details/60354712/0 \|url-status=live \|archive-url=https://web.archive.org/web/20161216162830/http://www.iucnredlist.org/details/60354712/0 \|archive-date=2016 թ․ դեկտեմբերի 16 \|access-date=2017 թ․ մարտի 24 \|work=The IUCN Red List of Threatened Species \|vauthors=Yamaguchi N, Kitchener A, Driscoll C, Nussberger B</ref><ref>Cite book \|last=Francis \|first=Richard C. \|url=https://archive.org/details/domesticatedevol0000fran \|title=Domesticated: Evolution in a Man-Made World \|publisher=W.W. Norton \|year=2015</ref>։ 70000-100000 տարի առաջ ընկած ժամանակահատվածում ստեղծվել է գենետիկական գիծը, որից հետագայում առաջացել են բոլոր ընտանի կատուները<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html House Cat Origin Traced to Middle Eastern Wildcat Ancestor] webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20170131051635/http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html \|date=31 January 2017 Brian Handwerk for National Geographic News, 28 June 2007</ref>, որոնք մերձավորարևելյան վայրի կատվից առանձնացել են մեր թվարկությունում շուրջ 8000 տարի առաջ Մերձավոր Արևելքում<ref name="NYT" /><ref name="9500 years"/>։ Կատվազգիների ընտանիքը արագ զարգացող կաթնասունների ընտանիք է, որոնց ընդհանուր նախնին գոյություն է ունեցել 10–15 մլն տարի առաջ<ref name="Johnson 1997">Cite journal \|last=Johnson \|first=Warren \|last2=O'Brien \|first2=Stephen J. \|year=1997 \|title=Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes \|journal=Journal of Molecular Evolution \|volume=44 \|issue=0 \|pages=S98–S116 \|doi=10.1007/PL00000060 \|pmid=9071018</ref> և ներառում է առյուծներին, վագրերին, կուգուարներին և բազմաթիվ այլ տեսակներ։ Այդ ընտանիքի ներսում ընտանի կատուները (''Felis catus'') ընդգրկված են կատուներ (ցեղ)\|կատուներ (''Felis'') ցեղում, որ ներառում է փոքր կատուների շուրջ յոթ տեսակ (կախված դասակարգման սխեմայից)<ref name="MSW3fc" /><ref name="ITIS F.">Cite web \|title=ITIS Standard Report Page: Felis \|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mClA4T7?url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14 \|work=ITIS Online Database \|df=dmy-all</ref>։ Ցեղի ներկայացուցիչները տարածված են ամբողջ աշխարհում և ներառում են Հյուսիսարևելյան Ասիայի Եղեգնակատու\|եղեգնակատվին (''Felis chaus''), Եվրոպական անտառային կատվին (''F. silvestris silvestris''), Տափաստանային կատու\|տափաստանային կատվին (''F. s. lybica''), չինական կատու\|չինական կատվին (''F. bieti''), արաբական ավազի կատվին (''F. margarita'') և այլն<ref name="Stefoff">Cite book \|last=Stefoff \|first=Rebecca \|url=https://archive.org/details/cats00stef \|title=Cats \|date=2003 թ․ նոյեմբեր \|publisher=Benchmark Books \|isbn=0-7614-1577-7 \|location=New York \|page=[https://archive.org/details/cats00stef/page/34 34]</ref>։ 1758 թվականին Կառլ Լիննեյը «Բնության համակարգը» աշխատության մեջ ընտանի կատվին տվել է ''Felis catus'' անվանումը<ref>Cite web \|author=Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder (editors) \|date=2005 \|title=SPECIES Felis catus \|url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14000031 \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCj2T0n?url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14000031 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 29 \|work=Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed) \|publisher=Johns Hopkins University Press \|lang=en</ref>։ Յոհան Քրիստիան ֆոն Շրեբերը 1775 թվականին վայրի կատվին անվանել է ''Felis silvestris''<ref>Cite web \|author=Anthea Gentrya, Juliet Clutton-Brockb, Colin P. Grovesc \|date=2004 \|title=The naming of wild animal species and their domestic derivatives \|url=http://arts.anu.edu.au/grovco/J%20Arch%20Sci.pdf \|url-status=dead \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCjVzqR?url=http://arts.anu.edu.au/grovco/J%20Arch%20Sci.pdf \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 29 \|publisher=Journal of Archaeological Science 31 (2004) 645–651 \|page=647, 649 \|lang=en</ref><ref>Cite web \|author=Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder (editors) \|date=2005 \|title=SPECIES Felis silvestris \|url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?s=y&id=14000057 \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCk4kMd?url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?s=y \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 29 \|work=Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed) \|publisher=Johns Hopkins University Press</ref>։ Ժամանակակից ֆիլոգենետիկայի ստացած տվյալները ցույց են տալիս, որ ընտանի կատուն ''Felis silvestris'' վայրի կատվի 5 ենթատեսակներից մեկն է<ref>Cite web \|author=Carlos A. Driscoll и другие \|date=2007 թ․ հունիսի 18 \|title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication \|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/1139518v1 \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCkXV6H?url=http://www.sciencemag.org/content/317/5837/519.abstract \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 26 \|publisher=Science Magazine \|lang=անգլերեն<blockquote>A genetic assessment of 979 domestic cats and their wild progenitors (Felis silvestris silvestris — European wildcat; F. s. lybica — Near Eastern wildcat; F. s. ornata — Central Asian wildcat; F. s. cafra — sub Saharan African wildcat; and F. s. bieti — Chinese desert cat) indicated that each wild group represents a distinctive subspecies of Felis silvestris.</blockquote></ref>, և դրա ճիշտ միջազգային անվանումն է ''Felis silvestris catus''<ref name="Names in Zoology 2010">Cite web \|date=2003 թ․ մարտ \|title=Official Lists and Indexes of Names in Zoology, Updated March 2010 \|url=http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/lists&indexes.pdf \|url-status=404 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 29 \|publisher=The International Commission on Zoological Nomenclature \|page=795 \|lang=en</ref><ref>Cite web \|title=Taxonomic Hierarchy, Taxonomic Serial No.: 180586 \|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mClA4T7?url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 29 \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|lang=en</ref>։ Վայրի կատվին ''Felis silvestris'' և ընտանի ենթատիպին ''Felis silvestris catus'' անվանումներով կոչելու որոշումն ընդունվել է 2003 թվականի մարտին Կենդանաբանական անվանակարգման միջազգային հանձնաժողովի կողմից<ref>Cite web \|date=2003 թ․ մարտ \|title=Opinion 2027, Bulletin of Zoological Nomenclature 60(1) \|url=http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|url-status=404 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 29</ref>, դրա հետ միաժամանակ որոշվել է, որ եթե որոշակի դասակարգման դեպքում ընտանի կատուն նկարագրվի որպես առանձին տեսակ, այդ դեպքում համապատասխան տաքսոնի անվանման համար պետք է կիրառվի Լիննեյի առաջարկած անվանումը՝ Felis catus։ Գրականության մեջ հանդիպում են նաև այլ անվանումներ, որոնք օգտագործվում են որպես ընտանի կատվի միջազգային գիտական (լատիներեն) անվանումներ՝ ''Felis catus domesticus'', ''Felis silvestris domesticus'', ինչպես նաև «Բնագիտության սկզբունքներ» աշխատությունում Յոհան Քրիստիան Պոլիկարպ Էրկլեսեբենի կողմից 1777 թվականին առաջարկված ''Felis domesticus'' (ի սկզբանե՝ ''Felis domestica'', քանի որ ''Felis'' բառն այդ ժամանակ համարվել է իգական սեռի բառ) անվանումը։ Բոլոր այս անվանումները մտնում են տաքսոնի հոմանիշների մեջ, ուստի չպետք է կիրառվեն։ == Ծագում և ընտելացման պատմություն == Պատկեր:Parc des Felins Chat de Gordoni 28082013 1.jpg\|200px\|մինի\|աջից\|Տափաստանային կատու, որից ծագել է ընտանի կատուն Պատկեր:Jammlich crop.jpg\|մինի\|200px\|Ընտանի կատու թաբի-մաքրել գունավորմամբ (վայրի գունավորում) Երեք մայրցամաքների 979 ընտանի, վայրի ու վայրենացած կատուների, այդ թվում նաև ավազի կատուների (''Felis margarita''), աուտոսոմային մարկերների ու Միտոքոնդրիումներ\|միտոքոնդրիումային ԴՆԹ-ի գենետիկական վերլուծության արդյունքների համաձայն՝ բոլոր ընտանի կատուները մայրական կողմից ծագել են տափաստանային կատու ենթատեսակի (Felis silvestris lybica) առնվազն հինգ ներկայացուցիչներից, որոնք ունեցել են միտոքոնդրիումային ԴՆԹ-ի տարբեր հապլոտիպեր։ Միտոքոնդրիումային IV հապլոխումբ\|հապլոխմբում, որ հատուկ է մերձավորարևելյան ու ընտանի կատուներին, նույնականացվել են վեց ենթախմբեր և պարզել, որ նրանց ընդհանուր նախնին ապրել է շուրջ 13 հազար տարի առաջ, ինչը զգալիորեն գերազանցում է մերձավորարևելյան կատվի ընտելացման ենթադրյալ ժամանակը<ref>Cite web \|author=Nicholas Wade \|date=2007 թ․ հունիսի 29 \|title=DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats \|url=https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 \|accessdate=2010 թ․ նոյեմբերի 27 \|lang=en<blockquote>'''At least five females''', of the wildcat subspecies known as Felis silvestris lybica, accomplished this delicate transition from forest to village, scientists have concluded, based on new DNA research. And from these five matriarchs, all the world’s 600 million house cats are descended.</blockquote></ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://www.facstaff.bucknell.edu/sdjordan/PDFs/Driscoll%20Science%20Cat.pdf \|автор=Driscoll C. A., Menotti-Raymond M., Roca A. L., Hupe K., Johnson W. E., Geffen E., Harley E. H., Delibes M., Pontier D., Kitchener A. C., Yamaguchi N., O’brien S. J., Macdonald D. W. \|заглавие=The Near Eastern origin of cat domestication \|год=2007 \|издание=Science \|том=317(5837) \|страницы=519—523 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304115842/http://www.facstaff.bucknell.edu/sdjordan/PDFs/Driscoll%20Science%20Cat.pdf \|archivedate=2016-03-04</ref>։ Եվրոպայի, Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի 30 վայրերում 209 կատուների միտոքոնդրիումային ԴՆԹ-ների գենետիկական վերլուծությունը ցույց է տվել, որ ընտանի կատուներն աշխարհով մեկ տարածվել են երկու մեծ ալիքներով։ Առաջին ալիքը եղել է գյուղատնտեսություն\|գյուղատնտեսության զարգացման արշալույսին՝ 12-9 հազար տարի առաջ, երբ Բարեբեր մահիկ\|Բարեբեր Մահիկից ու նրա ծայրամասերից ընտանի կատուները հողագործների վերաբնակեցման հետ միասին տարածվել են ամբողջ Մերձավոր Արևելքում։ Մի քանի հազար տարի անց եղել է երկրորդ ալիքը, որ սկիզբ է առել Եգիպտոսից և ընդգրկել գրեթե ողջ Եվրոպան ու Հյուսիսային Աֆրիկան<ref>[http://phys.org/news/2016-09-dna-hints-cat-domestication-history.html DNA study offers some hints of cat domestication history. September 23, 2016.]</ref><ref>[http://www.nature.com/news/how-cats-conquered-the-world-and-a-few-viking-ships-1.20643 How cats conquered the world (and a few Viking ships), 20 September 2016.]</ref><ref name="NKJ201708">Ռուսերեն հոդված \|автор=Кирилл Стасевич \|заглавие=[https://www.nkj.ru/archive/articles/31867/ Как появились домашние кошки] \|год=2017 \|издание=Наука и жизнь \|номер=8 \|страницы=107—111</ref>։ ''Felis silvestris lybica'' ենթատեսակի ընտելացումը կատարվել է ավելի քան 130 տարի առաջ։ Տափաստանային կատուն մինչ օրս տարածված է ամբողջ Հյուսիսային Աֆրիկայում և Միջերկրական ծովից միջև Չինաստան ընկած տարածքում, որտեղ այն բնակվում է անապատում՝ սաքսաուլի թփուտներում, ջրավազանների մոտի թփուտներում, լեռներում և նախալեռներում։ Չնայած տարբեր ենթատեսակի փոքր վայրի կատուներ կարող են խաչասերվել միմյանց հետ և սերունդ տալ, գենետիկական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ընտելացված կատուների ֆիլոգենեզին ''Felis silvestris''-ի այլ ենթատեսակներ, բացի տափաստանային կատուն, մասնակցություն չեն ունեցել<ref>Cite web \|author=Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien \|date=2009 թ․ հունիսի 10 \|title=The Evolution of House Cats \|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mClm4zr?url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 21 \|publisher=Scientific American \|lang=en</ref>։ Կատուների ընտելացումը տեղի է ունեցել մոտ 9500 տարի առաջ՝ Մերձավոր Արևելքի Բարեբեր մահիկի շրջանում, որտեղ ծագել և զարգացել են մարդկային հնագույն քաղաքակրթությունները<ref>Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/B6WG1-4R8KT3B-3/2/3a963ce4b99082e9321dcb5a20204211 \|автор=Monika J. Lipinski и другие \|заглавие=The ascent of cat breeds: Genetic evaluations of breeds and worldwide random-bred populations \|год=2008 \|язык=en \|издание=ScienceDirect \|doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009</ref>։ Կատուների ընտելացումն սկսվել է մարդու նստակյաց կյանքին անցնելիս՝ հողագործության զարգացման սկզբում, երբ առաջացել է սննդի ավելցուկ և զգացվել է դրա պահպանման ու կրծողներից պաշտպանության անհրաժեշտություն<ref>Ռուսերեն հոդված \|заглавие=The Near Eastern Origin of Cat Domestication \|год=2007 \|язык=en \|издание=Science \|страницы=519 - 523 \|doi=10.1126/science.1139518</ref>։ Կատուների ընտելացման ամենավաղ հնագիտական վկայությունները հայտնաբերվել են Կիպրոսում, որտեղ հնագիտական պեղումների ընթացքում գտնվել է մարդու և կատվի համատեղ գերեզման, որը վերաբերում է մ. թ. ա. 7500 թվականին<ref>Cite web \|author=Paul Rincon \|date=2004 թ․ ապրիլի 8 \|title=Dig discovery is oldest 'pet cat' \|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCnbDCw?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 17 \|publisher=BBC News \|lang=en<blockquote>The evidence comes from the Neolithic, or late stone age, village of Shillourokambos '''on Cyprus, which was inhabited from the 9th to the 8th millennia BC.'''</blockquote></ref><ref>Cite web \|title=Обнаружены останки самого древнего домашнего кота. \|url=http://www.membrana.ru/lenta/?2940 \|url-status=dead \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCoYOft?url=http://www.membrana.ru/particle/6704 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24</ref>։ Պարզվել է նաև, որ Կիպրոսի կղզին գաղութացվել է ժամանակակից Անատոլիայի (Թուրքիա) և Սիրիայի տարածքներից հեռացած եկվորների կողմից<ref>Cite web \|author=Stuart Swiny \|date=2002 \|title=The Earliest Prehistory of Cyprus \|url=http://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCpzi9Z?url=http://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 31 \|publisher=Boston University \|page=10<blockquote>In view of the finds at Shillourokambos, an Anatolian origin seems more likely.</blockquote></ref>։ Նախկինում գիտնականները կարծում էին, թե առաջինը կատվին ընտելացրել են Հին Եգիպտոս\|հին եգիպտացիները։ Սակայն եգիպտացիների կողմից կատուների ընտելացման ամենավաղ վկայությունները վերաբերում են մ.թ.ա. 2000-1900 թվականներին։ Իսկ վերջերս պարզվել է, որ Հին Եգիպտոս, ինչպես նաև Կիպրոս ընտանի կատուն եկել է Անատոլիայից<ref>Cite web \|author=Carlos A. Driscolla,b, David W. Macdonalda and Stephen J. O'Brien \|date=16-June-2009 \|title=From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication \|url=http://www.pnas.org/content/early/2009/06/15/0901586106.abstract?etoc \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCqRcNW?url=http://www.pnas.org/content/early/2009/06/15/0901586106.abstract?etoc \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 31 \|publisher=Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA \|page=9976<blockquote>The available archaeological evidence indicates that the process of wildcat domestication began in the Neolithic in the same place and time as the development of year-round settlements and the onset of an agricultural economy.</blockquote></ref>։ Այժմ կատուն ամենատարածված ընտանի կենդանիներից մեկն է<ref name="firs">Cite book \|last=Фирсова \|first=Е. \|title=Кошки от А до Я \|publisher=Вече \|year=2006 \|isbn=5-9533-1220-2 \|pages=1 (fb2) Введение</ref>։ Չնայած կատուները ընտելացվել են շատ վաղուց, կատուների մեծամասնությունը ընդունակ է գոյատևել մարդկային բնակավայրերից դուրս՝ համալրելով երկրորդային վայրենացած կատուների շարքերը։ Թափառական կյանքի պայմաններում կատուները կրկին արագ վայրենանում են։ Վերավայրենացած կատուները ապրում և որս են անում միայնակ, բայց երբեմն ձևավորում են մի քանի էգերից և ձագերից կազմված ոչ մեծ գաղութներ։ == Կենսաբանություն == === Ֆիզիոլոգիա === Հասուն կատվի ներքին նորմալ ջերմաստիճանը տատանվում է 38-39.5 °C-ի սահմաններում, կատվի ձագերի մոտ այն մի քիչ ավելի բարձր է։ Անմազ կատուների մարմնի ներքին ջերմաստիճանը համարյա հավասար է մյուս կատուների ջերմաստիճանին<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.am/books?id=wxgf-CwKlLoC&pg=PA195&dq=body+temperature+of+sphynx+cat&hl=en&ei=wZ4jTffzA4WZOq3Z4I0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CE4Q6AEwBw#v=onepage&q=body%20temperature%20of%20sphynx%20cat&f=false \|автор=Carolyn M. Vella, Roy Robinson \|заглавие=Robinson's genetics for cat breeders and veterinarians \|ответственный=Carolyn M. Vella, Roy Robinson \|год=1999 \|издательство=Elsevier Health Sciences \|страницы=195 \|страниц=253 \|isbn=0750640693, 9780750640695</ref>, բայց մորթու բացակայության պատճառով Սֆինքս (կատու)\|սֆինքսներին կամ Փիթրբալդ (կատու)\|փիթրբալդներին շոյելիս մարդուն թվում է, թե նրա ջերմաստիճանն ավելի բարձր է։ {\| class="wikitable" 0" style="float:right; float:right; border:1.5px solid #bbb; margin:0.5em 0 0 0.5em;" \| colspan="2" style="text-align:center;"\|'''Նորմալ ֆիզիոլոգիական ցուցանիշներ'''<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Kahn, Cynthia M.; Line, Scott \|заглавие=The Merck/Merial Manual for Pet Health \|год=2007 \|издательство=Merck \|страницы=330 \|isbn=0911910999</ref> \|- \|- \| Մարմնի ջերմաստիճան \|\| 38,6 °C \|- \| Անոթազարկ\|Անոթազարկի հաճախականությունը \|\| 110-140 զարկ մեկ րոպեում<ref>Cite web \|title=The heart of the cat \|url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/heart.asp \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCquxle?url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/heart.asp \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 17 \|publisher=Еurocatfancy \|lang=en</ref> \|- \| Շնչառական շարժումներ \|\| 16-40 ներշնչում մեկ րոպեում \|} Հասուն կատուների մոտ անոթազարկի հաճախությունը կախված է նրանց ֆիզիկական և հոգեկան ակտիվությունից և կազմում է 120-220 զարկ մեկ րոպեում։ Շնչառություն\|Շնչառության հաճախությունը միջինում կազմում է 20-40 Շնչառական շարժումներ\|շնչառական շարժում մեկ րոպեում։ Կատուների մոտ առանձնացվում է արյան երեք արյան խումբ\|խումբ` A, B և AB։ A խմբին պատկանող կատուները կարող են ունենալ B խմբի հակամարմիններ և հակառակը։ AB խմբին պատկանող կատուները չունեն A և B խմբերի հակամարմիններ<ref>Cite web \|author=Sarah Hartwell \|title=Blood Goup Incompatibility in Cats \|url=http://www.messybeast.com/bloodgroups.htm \|archive-url=https://web.archive.org/web/20080617194902/http://www.messybeast.com/bloodgroups.htm \|archive-date=2008 թ․ հունիսի 17 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Messybeast</ref>, ինչի շնորհիվ նրանք ցանկացած կատվից կարող են արյուն ընդունել։ AB արյան խումբը հազվադեպ է և հանդիպում է տնային կատուների 1%-ի մոտ, որի պատճառով էլ մնում է քիչ հետազոտված։ Կատուն խմում է հեղուկ լեզվի շարժման արագության շնորհիվ, որը շարժվում է 1մ/վ արագությամբ։ Լեզուն շատ արագ իջնում է ներքև, կպչում հեղուկի մակերևույթին, սակայն, ի տարբերության շների լեզվի, չի թափանցում ջրի մեջ։ Ապա լեզուն բարձրանում է վեր, և նրա հետ բարձրանում է ջուրը։ Կատուն կլանում է հեղուկը այն ժամանակ, երբ ուղղահայաց հեղուկի արագության բաղադրիչը ձգողականության ազդեցությամբ դանդաղում է և հավասարվում զրոյի։ Այդ պահին կատվի ծնոտները միանում են և հեղուկը կուլ է գնում։ Այդ գործընթացը կրկնվում է վայրկյանում չորս անգամ<ref>Cite web \|last=Telis \|first=Gisela \|date=2010 թ․ նոյեմբերի 11 \|title=Cats' Tongues Employ Tricky Physics \|url=http://news.sciencemag.org/sciencenow/2010/11/cats-tongues-employ-tricky-physi.html \|url-status=dead \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCrevEl?url=http://news.sciencemag.org/sciencenow/2010/11/cats-tongues-employ-tricky-physi.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 \|work=ScienceNOW</ref><ref>[http://www.nytimes.com/2010/11/12/science/12cats.html?_r=1&ref=science For Cats, a Big Gulp With a Touch of the Tongue].ref-en // The New York Times, 11.11.2010</ref><ref>Cite web \|last=Попов \|first=Леонид \|date=2010 թ․ նոյեմբերի 12 \|title=Скоростная съёмка раскрыла секрет кошачьего лакания \|url=http://www.membrana.ru/particle/2030 \|url-status=dead \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mCsO7tv?url=http://www.membrana.ru/particle/2030 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 26 \|work=Membrana.ru</ref>։ === Կազմախոսություն === <imagemap> Image:Scheme cat anatomy-hy.png\|Կատվի ներքին օրգանները\|375px\|left\|thumb rect 48 19 115 46 Ուղեղ rect 130 19 292 45 Ողնուղեղ rect 303 16 438 41 Ստոծանի rect 409 50 494 74 Լյարդ rect 472 10 580 35 Ստամոքս rect 532 55 602 79 Երիկամ rect 659 21 758 75 Հաստ աղիք rect 659 111 721 139 Անուս rect 657 156 773 182 Սերմնարաններ rect 635 317 720 346 Միզուկ rect 509 302 611 355 Միզապարկ rect 480 366 610 393 Փայծաղ rect 369 287 478 338 Լեղապարկ rect 328 365 417 392 Սիրտ rect 233 365 314 391 Թոքեր rect 114 264 223 292 Կերակրափող rect 102 210 190 240 Շնչափող rect 18 154 111 204 Բերանի խոռոչ rect 38 76 135 129 Քթի խոռոչ desc bottom-left </imagemap> Պատկեր:CreativeTools.se - PackshotCreator - Cat's skulll.jpg\|thumb\|200px\|Կատվի գանգ Կատվի մարմնի միջին երկարությունը, առանց պոչի, կազմում է 60 սմ, պոչի երկարությունը՝ 25-35 սմ։ Որպես կանոն՝ էգերն ավելի փոքր են, քան արուները, ինչպես մյուս կաթնասունների մոտ է (Սեռական երկձևություն\|սեռական երկձևության արտահայտություն)։ Ամենախոշոր կատուն, ըստ Գինեսի ռեկորդների գիրք\|Գինեսի ռեկորդների գրքի, ունի 121,9 սմ երկարություն<ref name="bolshoy_kot">Cite web \|title=Гиннесс представляет: самая длинная кошка в мире \|url=http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20090112011400/http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm \|archive-date=2009 թ․ հունվարի 12 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24</ref><ref name="long_cat">Cite web \|title=2006 Guinness World Record Holder for Longest Cat \|url=http://www.verismocat.com/htmscripts/leo-guinness.htm \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20081110123948/http://www.verismocat.com/htmscripts/leo-guinness.htm \|archive-date=2008 թ․ նոյեմբերի 10 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Maine Coon Cats by Verismo \|lang=en</ref>։ Միջին չափի առողջ կատվի քաշը կազմում է 2,5-6,5 կիլոգրամ\|կգ, սակայն հանդիպում են նաև ավելի խոշոր առանձնյակներ, որոնց քաշը հասնում է մինչև 7-9 կգ։ Սիբիրյան կատուներն ու մեյն կուն ցեղատեսակի կատուների քաշը կարող է հասնել 11,5-13 կգ<ref>Cite web \|title=И создал Бог кошку... (часть 3) \|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD0rzve?url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 13 \|publisher=Zooprice</ref>։ Կատուների քաշը կարող է հասնել մինչև 20 կգ, իսկ ամենածանր կատուն կշռել է 21,3 կգ<ref name="cwr">Cite web \|title=Cat World Records: Heaviest Cat \|url=http://www.cat-world.com.au/CatRecords.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD2xqS3?url=http://www.cat-world.com.au/cat-world-records \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Cat World \|lang=en</ref><ref>Cite web \|author=Glenda Moore \|title=Those Amazing Cats \|url=http://www.xmission.com/~emailbox/records.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD3uDTz?url=http://user.xmission.com/~emailbox/records.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=CatStuff \|lang=en</ref>։ Սովորաբար կատուների համեմատաբար մեծ քաշը ճարպակալման արդյունք է։ Պատկեր:Cat's Eyes.jpg\|thumb\|Կատվի աչքեր տեսանելի երրորդ կոպովԿատուն տիպիկ մանր գիշատիչ է, որն ունի կազմախոսական բնութագրիչ առանձնահատկություններ։ Կատվի կմախքը բաղկացած է մոտավորապես 240 ոսկորներից և կազմված է երկու բաժիններից՝ առանցքային և պերիֆերիկ։ Կմախքի առանցքային բաժինը կազմում են գանգը, ողնաշարն ու կրծքավանդակը։ Պերիֆերիկ կմախքը կամ վերջույթների կմախքը կազմված է 2 կրծքային (առջևի) և 2 կոնքային (հետևի) վերջույթներից<ref>Cite web \|date=2008 \|title=Анатомия кошки \|url=http://my-dog-cat.ru/cat/002.html \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20100127053800/http://my-dog-cat.ru/cat/002.html \|archive-date=2010 թ․ հունվարի 27 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 1 \|publisher=my-dog-cat.ru</ref>։ Գանգն ու ողնաշարը պաշտպանում են կենտրոնական նյարդային համակարգը (գլխուղեղ և ողնուղեղ) վնասվածքներից։ Կատվի ողնաշարը կազմված է 7 վզային, 13 կրծքային, գոտկատեղի ողերից, 3 սերտաճած սրբոսկրերից և 20-26 պոչային ողերից։ Ողնաշարին միացած են 13 զույգ կողոսկրեր։ Վերջիններս կրծքային ողնաշարի ու կրծոսկրի հետ կազմում է կրծքավանդակը։ Առաջին 9 զույգ կողոսկրերն ամիջականորեն միացված են կրծոսկրին, մյուս 4 զույգն ազատ են։ Առջևի վերջույթների ոսկորները միացված են կրծքավանդակին շարակցական հյուսվածքով ու մկաններով։ Կատվի գանգը տարբերվում է մյուս կաթնասունների գանգերից նրանով, որ ունի շատ մեծ ակնակապիճներ և ուժեղ ծնոտներ<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Linda P. Case \|заглавие=The cat: its behavior, nutrition, and health \|год=2003 \|место=Iowa \|издательство=Iowa State Press \|страницы=35 \|isbn=0-8138-0331-4</ref>, ինչպես նաև դիմային և ուղեղային բաժինների մոտավորապես նման զարգացմամբ։ Կատվի գանգի ուղեղային մասը կազմված է 11 ոսկորներից, իսկ դիմայինը՝ 13<ref name="Вече">Cite book \|author=Мария Дорош \|title=Ветеринарный справочник для владельцев кошек \|publisher=Вече \|year=2006 \|isbn=5-9533-1644-5</ref>։ Միջին չափի կատվի ուղեղն ունի 5 երկարություն և կշռում է 30 գրամ։ Պատկեր:Cat toothline (HY).svg\|մինի\|Կատվի ատամնաշարը Կատուն ունի 30 ատամ (16 ատամ վերին ծնոտի վրա, 14 ատամ՝ ստորին)<ref>Cite web \|title=Анатомия пищеварительной системы кошки(ротовая полость) \|url=http://www.veterinarka.ru/content/view/13/66 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD4X9zI?url=http://www.veterinarka.ru/content/view/13/66 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24</ref>, այդ թվում՝ 12 կտրիչներ, չորս ժանիքներ, 10 նախասեղանատամներ և 4 սեղնատամներ։ Կատվի ատամները հարմարեցված են զոհին սպանելու և միսը մասնատելու համար։ Բռնելով զոհին՝ կատուն կծում է երկու երկար ժանիքներով՝ դրանք խրելով զոհի երկու ողերի միջև և դրանով իսկ կտրելով նրա ողնուղեղը, ինչը հանգեցնում է անդարձելի կաթվածահարության ու մահվան<ref name="Smith1992">Cite book \|author=Patricia Smith, Eitan Tchernov \|title=Structure, function and evolution of teeth \|publisher=Freund Publishing House Ltd. \|year=1992 \|isbn=9652222704, 9789652222701 \|page=217</ref>։ Կատուների ատամների բանաձևը տիպիկ է կատվազգիների համար՝ <math>I{3 \over 3} C{1 \over 1} P{3 \over 2} M{1 \over 1}</math>։ Կատվի աչքի կառուցվածքի տարբերակիչ գիծը, որ բնութագրական է շատ կաթնասունների համար, թարթիչ թաղանթի (այսպես կոչված ''երրորդ կոպ'') առկայությունն է։ Այն Շաղկապենաբորբ\|շաղկապենու բարակ շերտ է, որ դուրս է գալիս աչքի ներքին անկյունից և կատարում պաշտպանական գործառույթ։ Երրորդ կոպը մաքրում է աչքի տեսանելի եղջերաթաղանթը փոշուց և խոնավացնում այն։ Երրորդ կոպը կարելի է տեսնել, երբ կատուն քնած է բաց աչքերով կամ զգում է հոգնածություն։ Եթե երրորդ կապը մշտապես տեսանելի է, այդ թվում նաև կատվի աշխույժ ժամանակ, դա մեծ մասամբ կարող է լինել հիվանդության նշան։ Կատվի մազածածկույթն ունի շփումից էլեկտրականացվելու հատկություն, այդ պատճառով խոզանակով մաքրելու և սանրելու ժամանակ թեթևակի խոնավացնում են կատվի մազերը կամ խոզանակը։ Ստատիկ էլեկտրականության կուտակումը կարող է տեղի ունենալ մշտապես կատվի չափազանց չոր մթնոլորտում գտնվելու դեպքում. այդ ժամանակ օգտագործում են օդի խոնավացուցիչ<ref>Cite web \|title=Keeping Up with Your Cat's Hygiene \|url=http://life.familyeducation.com/cats/hygiene/45696.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mD5bdZo?url=http://life.familyeducation.com/cats/hygiene/45696.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 25 \|publisher=Family Education</ref>։ === Զգայարաններ ===<!-- Պատկեր:Shiro 200504-2.jpg\|thumb\|Բբերի գույնը կախված է եղջերաթաղանթի գույնից և պայմանավորված է տապետումի գունավորման աստիճանից Պատկեր:Thai cats eyeshine 2.JPG\|thumb\|200px\|Սիամական կատուներ. նկատելի է աչքերի տարբերությունը --> ==== Տեսողություն ==== Պատկեր:Cat eye (HY).svg\|մինի\|222x222փքս\|Կատվի աչքի կառուցվածքը Կատուներն ունեն գերազանց գիշերային տեսողություն և կարող են տեսնել մարդու համար անհրաժեշտ լույսի մեկ վեցերորդի առկայության դեպքում<ref name="Case">Cite book \|last=Case \|first=Linda P. \|title=The Cat: Its Behavior, Nutrition, and Health \|publisher=Iowa State University Press \|year=2003 \|isbn=0-8138-0331-4 \|location=Ames, IA</ref>rp\|43։ Դա մասամբ այն բանի շնորհիվ է, որ կատուներն ունեն tapetum lucidum, որը ցանցաթաղանթի միջով անցնող ցանկացած լույս անդրադարձնում է աչքի մեջ՝ դրանով իսկ ուժեղացնելով աչքի ընկալունակությունը աղոտ լույսի նկատմամբ<ref name="Olliver 2004">Cite journal \|last=Ollivier \|first=F. J. \|author2=Samuelson, D. A. \|author3=Brooks, D. E. \|author4=Lewis, P. A. \|author5=Kallberg, M. E. \|author6=Komaromy, A. M. \|year=2004 \|title=Comparative Morphology of the Tapetum Lucidum (among Selected Species) \|journal=Veterinary Ophthalmology \|volume=7 \|issue=1 \|pages=11–22 \|doi=10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x \|pmid=14738502</ref>։ Աղոտ լույսի պայմաններում կատուների տեսնելուն նպաստում են նրա աչքերի մեծ բբերը։ Ի տարբերություն մեծ կատվազգիների, ինչպիսին է վագրը, ընտանի կատուներն ունեն ճեղքավոր բբեր<ref name="Malmstrom" />։ Վերջիններս կարող են պայծառ լույսը կենտրոնացնել առանց խրոմատիկ խոտորման, ինչն անհրաժեշտ է, քանի որ ընտանի կատուների բբերն իրենց աչքերի համար բավական մեծ են, ի տարբերություն մեծ կատվազգիների բբերի<ref name="Malmstrom">Cite journal \|vauthors=Malmström T, Kröger RH \|year=2006 \|title=Pupil shapes and lens optics in the eyes of terrestrial vertebrates \|journal=J. Exp. Biol. \|volume=209 \|issue=Pt 1 \|pages=18–25 \|doi=10.1242/jeb.01959 \|pmid=16354774</ref>։ Թույլ լուսավորության դեպքում կատվի բբերը մեծանում են՝ ծածկելով աչքի բաց հատվածի մեծ մասը<ref name="Hammond 1985">Cite journal \|last=Hammond \|first=P. \|last2=Mouat \|first2=G. S. V. \|year=1985 \|title=The relationship between feline pupil size and luminance \|url=https://archive.org/details/sim_experimental-brain-research_1985-08_59_3/page/485 \|journal=Experimental Brain Research \|volume=59 \|issue=3 \|pages=485–490 \|doi=10.1007/BF00261338</ref>։ Հակառակ ընդունված տեսակետի՝ բացարձակ մթության մեջ կատուները չեն տեսնում<ref name="interesdom" />։ Ընտանի կատուներն ունեն թույլ գունային տեսողություն և ընդամենը երկու գունաընկալման տարրեր, որոնք ընկալում են Կապույտ (գույն)\|կապույտն ու դեղնավուն կանաչը։ Նրանք ունեն սահմանափակ ունակություն՝ տարբերելու Կարմիր գույն\|կարմիրն ու կանաչը<ref name="Loop 1978">Cite journal \|last=Loop \|first=M. S. \|last2=Bruce \|first2=L. L. \|year=1978 \|title=Cat Color Vision: The Effect of Stimulus Size \|url=https://archive.org/details/sim_science_1978-03-17_199_4334/page/1220 \|journal=Science \|volume=199 \|issue=4334 \|pages=1221–1222 \|bibcode=1978Sci...199.1221L \|doi=10.1126/science.628838 \|pmid=628838</ref>։ Նկատվել է, որ անշարժ և մոտ տեղակայված առարկաները կատուներն ընկալում են ավելի վատ, քան շարժվողները<ref name="interesdom">Cite web \|title=Зрение кошки.Третье веко \|url=http://www.interesdom.ru/articles.php?article_id=115 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDBJgLi?url=http://www.interesdom.ru/articles.php?article_id=115 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 12</ref>։ Կատուների մոտ առարկաների վրա տեսողության կենտրոնացումը 2-3 անգամ ավելի վատ է, քան մարդանման կապիկների և մարդու մոտ։ Պատկեր:Katzenohr seitlich.JPG\|thumb\|right\|200px\|Կատվի ականջ ==== Լսողություն ==== Ընտանի կատվի լսողության օրգանը բաժանվում է երեք հատվածի՝ արտաքին ականջ, ականջ\|միջին ականջ և ներքին ականջ, որտեղից ազդակները հաղորդվում են գլխուղեղում գտնվող լսողության կենտրոն։ Կատուներն ունեն ուղղորդված լսողություն, այսինքն՝ աղմուկի ձայներն առանձնացնում են ըստ ուղղության։ Կատուները կարող են շարժել իրենց ականջախեցին, ընդ որում՝ յուրաքանչյուր ականջախեցի կարող է շարժվել մյուսից անկախ, ինչի շնորհիվ կատուն կարող է միաժամանակ հետևել ձայնի երկու աղբյուրի։ Այդ շարժումները ղեկավարում են ավելի քան տասը մկաններ, որոնց շնորհիվ ականջախեցին կարող է շրջվել գրեթե 180°։ Միաժամանակ կատուն ունի նաև տարածական լսողություն, այսինքն՝ կարող է որոշել ձայնի ուժգնությունը, հեռավորությունն ու բարձրությունը և այդ տվյալների հիման վրա ստույգ որոշել ձայնի աղբյուրի տեղադրությունը։ Կատուն փակ աչքերով կարող է միայն լսողությամբ կողմնորոշվել տարածության մեջ և որսալ իր մոտով անցնող մկանը. մարդու լսողությունն ընդունակ չէ նույնքան ճշգրտությամբ որոշել ձայնի աղբյուրի տեղադրությունը<ref name="Ильичёв1">Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://www.zooclub.ru/cats/sost/17.shtml \|автор=Ильичёв В. Д. \|заглавие=Слух кошки \|год=1998 \|издание=Друг \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170824075341/http://www.zooclub.ru/cats/sost/17.shtml \|archivedate=2017-08-24</ref><ref name="Ильичёв2"/>։ Կատվի լսողության համար ընկալելի են ավելի բարձր հաճախականության ձայներ՝ 55 Հց-ից մինչև 79000 Հց (այլ տվյալներով՝ 45 Հց-ից 64 000 Հց<ref>Cite web \|date=2003 թ․ հունիսի 3 \|title=How Well Do Dogs and Other Animals Hear? \|url=http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/61H1Nogft?url=http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html \|archivedate=2011 թ․ օգոստոսի 28 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 2 \|work=[http://www.lsu.edu/deafness/deaf.htm Deafness in dogs & cats] \|lang=en</ref>, կամ մինչև 100 000 Հց<ref name="Ильичёв2">Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://www.zooclub.ru/cats/sost/17-2.shtml \|автор=Ильичёв В. Д. \|заглавие=Слух кошки \|год=1998 \|издание=Друг \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907024458/http://www.zooclub.ru/cats/sost/17-2.shtml \|archivedate=2017-09-07</ref>), 10,5 օկտավ դիապազոնում, այնինչ մարդունն ու շներինը մոտ 9 օկտավ է<ref name="PMID15472899">Cite journal \|last=Heffner \|first=Rickye S. \|date=2004 թ․ նոյեմբեր \|title=Primate hearing from a mammalian perspective \|url=http://psychology.utoledo.edu/images/users/74/Primate%20Hearing%20from%20a%20Mammalian%20Perspective.pdf \|url-status=dead \|journal=The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology \|volume=281 \|issue=1 \|pages=1111–1122 \|doi=10.1002/ar.a.20117 \|pmid=15472899 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20060919003302/http://psychology.utoledo.edu/images/users/74/Primate%20Hearing%20from%20a%20Mammalian%20Perspective.pdf \|archive-date=2006 թ․ սեպտեմբերի 19 \|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 20</ref><ref name="H. Heffner 1998">Cite journal \|last=Heffner \|first=Henry E. \|date=1998 թ․ մայիս \|title=Auditory awareness \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|volume=57 \|issue=3–4 \|pages=259–268 \|doi=10.1016/S0168-1591(98)00101-4</ref>։ Կատուները կարող են ընկալել ուլտրաձայներ, ինչը կարևոր է որսի ժամանակ<ref name="Sunquist">Cite book \|last1=Sunquist \|first1=Melvin E. \|url=https://archive.org/details/wildcatsworld00sunq \|title=Wild Cats of the World \|last2=Sunquist \|first2=Fiona \|publisher=University of Chicago Press \|year=2002 \|isbn=0-226-77999-8 \|page=[https://archive.org/details/wildcatsworld00sunq/page/n42 10]</ref>, քանի որ կրծողների շատ տեսակներ արձակում են ուլտրաձայներ<ref name="Blumberg 1992">Cite journal \|last=Blumberg \|first=M. S. \|year=1992 \|title=Rodent ultrasonic short calls: locomotion, biomechanics, and communication \|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-comparative-psychology_1992-12_106_4/page/360 \|journal=Journal of Comparative Psychology \|volume=106 \|issue=4 \|pages=360–365 \|doi=10.1037/0735-7036.106.4.360 \|pmid=1451418</ref>. կրծողները կարող են արձակել ուլտրաձայներ 20-50 կՀց միջակայքում, իսկ կատուները կրող են լսել մինչև 65-70 կՀց հաճախականությամբ ուլտրաձայներ<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Melvin E. Sunquist, Fiona Sunquist \|заглавие=Wild cats of the world \|год=2002 \|издательство=University of Chicago Press \|страницы=10 \|страниц=452 \|isbn=0226779998, 9780226779997</ref>։ Կատուներն իրենց ուլտրաձայներ արձակել չեն կարող։ Կատվի ականջում կան շուրջ 13 հազար ընկալող բջիջներ, ինչն ավելի քիչ է, քան մարդունը, սակայն կատվի մոտ կան շուրջ 52 000 փոխանցող նյարդային ծայրելուստներ լսողության նյարդում, այնինչ մարդու մոտ դրանք ընդամենը 31 000 հատ են<ref name="Ильичёв2"/>։ ==== Շոշափելիք ==== Պատկեր:Kittyply edit1.jpg\|մինի\|Կատվի շոշափողական մազիկներ Կատվի մոտ շոշափելիքի ֆունկցիան կատարում են հատուկ շոշափողական մազիկները, որ տեղակայված են չորս շարքով վերին շրթունքից վեր՝ նրա երկու կողմերում, աչքերի վերևում, կզակի տակ (առօրյայում կոչվում են բեղ), ինչպես նաև զգայում մազիկները պոչի վրա, վերջույթների ներսի և թիկունքային կողմերում, թաթերի բարձիկների վրա, մատների միջև, ականջների ծայրերին և ականջների վրա<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.am/books?id=mdg0R6nDWgoC&dq=The+cat:+its+behavior,+nutrition,+%26+health.+Ames,+Iowa:+Iowa+State+Press.+ISBN+0-8138-0331-4.&source=gbs_navlinks_s \|автор=Linda P. Case \|заглавие=The cat: its behavior, nutrition, & health \|год=2003 \|издательство=Wiley-Blackwell \|pages=46—47 \|allpages=392 \|isbn=0813803314, 9780813803319</ref>։ Առանց այդ մազիկների կատուն գրեթե կզրկվի տարածության մեջ իր «կողմնորոշման համակարգից»<ref>Cite web \|title=Vibrissae in cats \|url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/vibrissae.asp \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDECAzZ?url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/vibrissae.asp \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 25</ref>։ Փորձնական ճանապարհով պարզվել է, թե որքան թույլ է կատվի տեսողությունը, այնքան երկար ու հաստ են նրա շոշափողական մազիկները, իսկ տեսողության խնդիրներով ծնված կատուների մոտ այդ մազիկների երկարությունը գերազանցում է 8 սմ-ը<ref>Cite web \|title=Crossmodal changes in the somatosensory vibrissa \|url=http://pnas.org/content/89/11/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDEtYJ7?url=http://www.pnas.org/content/89/11 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 25 \|work=5063.full.pdf \|publisher=pnas</ref>։ ==== Հոտառություն ==== Պատկեր:Neko-no-hana.jpg\|thumb\|200px\|Կատվի քիթ Կատուների հոտառությունը ուժեղ է, ինչը պայմանավորված է նրանց մոտ լավ զարգացած հոտառական սոխուկով և քթի խոռոչի հոտառական էպիթելի զգայական բջիջների մեծ քանակով։ Կատուների մոտ հոտառական էպիթելի մակերեսը կազմում է 5,8 սմ², ինչը երկու անգամ ավելի մեծ է, քան մարդունը, և միայն 1,7 անգամ է փոքր, քան միջին չափի շանինը<ref>Cite journal \|author=David G. Moulton \|date=1967 թ․ օգոստոսի 1 \|title=Olfaction in Mammals \|url=http://icb.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/7/3/421 \|journal=Amer. Zool. \|volume=7 \|issue=3 \|pages=421–429 \|doi=10.1093/icb/7.3.421 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26</ref>։ Դրա շնորհիվ կատվի հոտառությունը մոտ 14 անգամ ավելի ուժեղ է մարդկայինից, ինչը նրանց թույլ է տալիս զգալ հատկապես նուրբ հոտերը հոտոտելու ժամանակ։ Այդ ժամանակ կատուն բացում է բերանն ու ձգում շրթունքները և գլխի մաշկով կատարում ինքնատիպ ծամածռություն՝ ձևացնելով այսպես կոչված ֆլեմենի ռեակցիան, որ հատուկ է նաև շներին, ձիերին և մի շարք այլ կաթնասունների<ref name="oboyanie_i_vkus">Cite web \|author=Ильичёв, Валерий Дмитриевич\|Ильичёв В. Д \|title=Обоняние и вкус у кошек \|url=http://zooclub.ru/cats/sost/19.shtml \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDGQhh2?url=http://zooclub.ru/cats/sost/19.shtml \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Журнал «Друг» (кошки), 1997, № 6 // ЗооКлуб</ref>։ Կատուները խիստ զգայուն են նաև կատվային ֆերոմոնների նկատմամբ, ինչպիսին է այն, որ ձևավորվում է կատուների կողմից սինթեզվող ֆելինինի 3-մերկապտո-3-մեթիլբութան-1-օլ ամինաթթուների քայքայման ժամանակ<ref name="felinine">Cite journal \|author=M. Miyazaki, T. Yamashita, Y. Suzuki, Y. Saito, S. Soeta, H. Taira, and A. Suzuki \|first1=M \|first2=T \|first3=Y \|first4=Y \|first5=S \|first6=H \|first7=A \|date=2006 թ․ հոկտեմբեր \|title=A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor \|format=PDF \|journal=Chem. Biol. \|volume=13 \|issue=10 \|pages=1071–1079 \|doi=10.1016/j.chembiol.2006.08.013 \|issn=1074-5521 \|pmid=17052611 \|lang=en</ref>, որոնք կատուներն օգտագործում են միմյանց հետ շփվելու ժամանակ՝ միզելով և նշելով իրենց տարածքը հոտային գեղձերի արտադրած նյութերով։ Կատվի ձագերի հոտային գեղձերն սկսում են արտադրել սուր հոտ արձակող նյութեր երեք ամսական հասակից։ Կատուները սուր հոտ արձակող քիչ քանակով նյութեր արտադրում են նաև սրբանային գեղձերով<ref>Cite journal \|author=Sommerville B. A. \|year=1998 \|title=Olfactory awareness \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|volume=57 \|issue=3—4 \|pages=269–286 \|doi=10.1016/S0168-1591(98)00102-6 \|issn=0168-1591 \|lang=en</ref>։ Այդպիսի գեղձեր ունեն բոլոր գիշատիչները, իսկ մասնավորապես ժանտաքիսներն այն օգտագործում են ինքնապաշտպանության համար։ ==== Համ ==== Կատուներն ունեն համի ավելի քիչ ընկալիչներ լեզվի վրա, քան մարդիկ (կատուներինը՝ շուրջ 470, մարդունը՝ ավելի քան 9000)<ref name=sch>Cite web \|last=Schelling \|first=Christianne \|title=Do Cats Have a Sense of Taste? \|url=http://www.cathealth.com/nutrition/do-cats-have-a-sense-of-taste \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160128163535/http://www.cathealth.com/nutrition/do-cats-have-a-sense-of-taste \|archivedate=2016 թ․ հունվարի 28 \|accessdate=2018 թ․ մարտի 24 \|publisher=cathealth.com \|df=dmy-all</ref>։ Ընտանի և վայրի կատուներն ունեն գենային մուտացիա, որի պատճառով չեն զգում քաղցրը<ref>Cite web \|date=2012 թ․ մարտի 13 \|title=Why Cats Can't Taste Sweets \|url=http://www.petside.com/article/why-cats-can-t-taste-sweets \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130125141059/http://www.petside.com/article/why-cats-can-t-taste-sweets \|archivedate=2013 թ․ հունվարի 25 \|accessdate=2013 թ․ հունվարի 11 \|publisher=Petside</ref>։ Նրանց համի ընկալիչներն զգում են ամինաթթուները, դառը համերն ու թթուները<ref name="Bradshaw2006">Cite journal \|last=Bradshaw \|first=John W. S. \|date=2006 թ․ հուլիսի 1 \|title=The Evolutionary Basis for the Feeding Behavior of Domestic Dogs (Canis familiaris) and Cats (Felis catus) \|journal=Journal of Nutrition \|volume=136 \|issue=7 \|pages=1927S–1931 \|pmid=16772461</ref>։ Կատուները, ինչպես և շատ այլ կենդանիներ, իրենց բերանում ունեն Յակոբսոնի օրգան, որն օգտագործվում է ֆլեմենի գործընթացում։ Այն թույլ է տալիս զգալ որոշակի հոտեր, որոնք անընկալելի են մարդու համար։ Կատուները նախընտրում են այն սնունդը, որի ջերմաստիճանը կազմում է մոտ 38 °C, ինչը համապատասխանում է նոր սպանված զոհի ջերմաստիճանին, և սովորաբար հրաժարվում են սառը կամ սառեցված ուտելիքից (ինչը կարող է ազդանշան լինել, որ «զոհը» սատկած է արդեն երկար ժամանակ և կարող է լինել թունավոր կամ նեխած)<ref name=sch/>։ ==== Հավասարակշռություն ==== Կատուների հավասարակշռության համար պատասխանատու է լավ զարգացած հավասարակշռության օրգաններ\|վեստիբուլյար ապարատը, որ տեղակայված է ներքին ականջում։ Կատուները կարող են անվախորեն շարժվել պատուհանագոգերով, ցանկապատերի ու ծառերի ճյուղերի վրայով։ Ընկնելիս նրանք ռեֆլեքսորեն օդում ընդունում են այն դիրքը, որ անհրաժեշտ է թաթերի վրա վայրէջք կատարելու համար։ Այդ ժամանակ կայունարարի դեր է կատարում շարժուն պոչը (անպոչ կատուների մոտ որպես կայունարար հանդես է գալիս նրանց ողջ մարմինը)։ Լրացուցիչ նախապահպանական միջոց է ծառայում թաթերի ռեֆլեքսային տարածումը կողքերին, ինչի շնորհիվ կատվի մարմնի մակերեսը մեծանում է, և գործում է «պարաշյուտի էֆեկտը»<ref name="Allan Parachini">Cite web \|author=Allan Parachini \|title=They Land on Little Cat Feet \|url=http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/58791292.html?dids=58791292:58791292&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Dec+28%2C+1987&author=ALLAN+PARACHINI&pub=Los+Angeles+Times+(pre-1997+F \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20111028033233/http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/58791292.html?dids=58791292:58791292&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Dec+28%2C+1987&author=ALLAN+PARACHINI&pub=Los+Angeles+Times+(pre-1997+F \|archive-date=2011 թ․ հոկտեմբերի 28 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 16 \|publisher=Los Angeles Times</ref>։ Երեք մետրից մեծ բարձրությունից ընկնելիս կատուն ուղղում է մարմինն ու վայրէջք կատարում թաթերի վրա<ref name="Kent et al. 2010">Cite journal \|last=Kent \|first=Marc \|last2=Platt \|first2=Simon R. \|date=2010 թ․ սեպտեմբեր \|title=The neurology of balance: Function and dysfunction of the vestibular system in dogs and cats \|url=https://doi.org/10.1016/j.tvjl.2009.10.029 \|journal=The Veterinary Journal \|volume=185 \|issue=3 \|pages=247–249 \|doi=10.1016/j.tvjl.2009.10.029</ref>։ Սակայն շատ մեծ բարձրություններից ընկնելիս (օրինակ՝ բարձրահարկ շենքի պատուհանից) այդ ռեֆլեքսը ոչ միշտ է գործում, և կենդանին կարող է ջարդվածքներ ստանալ, ինչը կապված է պատուհանից ընկնելուց առաջացած «շոկի» էֆեկտով։ Փոքր բարձրությունից ընկնելիս (օրինակ՝ երեխայի ձեռքից) շրջվելու համար ժամանակը կարող է չբավականացնել, և կատուն կարող է վնասվածք ստանալ<ref>Cite web \|title=Keeping Indoor Cats Safe From Harm! \|url=http://www.a-house-full-of-cats.com/indoorcats.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDMn3jS?url=http://www.a-house-full-of-cats.com/indoorcats.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 13 \|publisher=www.a-house-full-of-cats.com</ref><ref>Cite web \|title=High-Rise Syndrome \|url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/high-rise-syndrome.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDSaUqw?url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/high-rise-syndrome.aspx \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 13 \|publisher=The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals (ASPCA)</ref>։ Նոր ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մեծ բարձրությունից ընկնելիս կատուն վայրէջք է կատարում ոչ թե թաթերի, այլ ավելի շուտ որովայնի վրա<ref>Cite web \|date=1987 թ․ դեկտեմբերի 29 \|title=Study finds the mystery of cats' falls \|url=https://news.google.com/newspapers?id=970sAAAAIBAJ&sjid=JBQEAAAAIBAJ&pg=6991,5564153&hl=en \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Star-News</ref><ref>Cite web \|author=Vnuk D, Pirkić B, Maticić D, Radisić B, Stejskal M, Babić T, Kreszinger M, Lemo N. \|title=Feline high-rise syndrome: 119 cases (1998-2001) \|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15363762 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 3 \|publisher=PubMed <blockquote>High-rise syndrome was diagnosed in 119 cats over a 4-year period. 59,6 % of cats were younger than one year, and the average height of the fall was four stories. High-rise syndrome was more frequent during the warmer period of the year. 96,5 % of the presented cats, survived after the fall. 46,2 % of cats had fractured limbs; 38,5 % of fractures were of the forelimb, 61,5 % of the hindlimb. The tibia was fractured most often (36.4 %), followed by the femur (23.6 %). 78,6 % of femoral fractures were distal. The mean age of patients with femoral fractures was 9.1 months, and with tibial fractures 29.2 months. Thoracic trauma was diagnosed in 33,6 % of cats. Pneumothorax was diagnosed in 20 % of cats, and pulmonary contusions in 13,4 %. Falls from the seventh or higher stories, are associated with more severe injuries and with a higher incidence of thoracic trauma.</blockquote></ref>։ 1976 թվականին Նյու Յորքից անասնաբույժ Գորդոն Ռոբինսոնի կողմից նկարագրվել է այսպես կոչված «կատուների բարձրության սինդրոմը»<ref>Cite web \|author=Дж. Дайамонд \|title=Высотный синдром кошек \|url=http://oldcats.ru/myr-fakty/myr-fakty/visotnyi_sindrom.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDTM7H7?url=http://oldcats.ru/myr-fakty/myr-fakty/visotnyi_sindrom.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 3</ref>, համաձայն որի՝ «որքան բարձր է շենքը, որից ընկել է կատուն, այնքան փոքր վնասվածք կստանա կատուն<ref>Cite web \|title=The Straight Dope: Do cats always land unharmed on their feet, no matter how far they fall? \|url=http://www.straightdope.com/classics/a5_190.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDV0UME?url=http://www.straightdope.com/columns/read/1143/do-cats-always-land-unharmed-on-their-feet-no-matter-how-far-they-fall \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 28<blockquote>Above seven stories, however, the number of injuries per cat sharply declined.</blockquote></ref>։ Այսինքն, որքան էլ պարադոքսալ է, 15-րդ հարկն ավելի անվտանգ է, քան 2-րդը»<ref>Cite web \|author=Ирина Павленко \|date=2007 թ․ հունվարի 19 \|title=Сколько жизней у кошки? Человек спас кошачью жизнь. И его собственная судьба изменилась к лучшему \|url=http://www.rodgaz.ru/index.php?action=Articles&dirid=16&tek=22133&issue=306 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDVWrQ5?url=http://www.rodgaz.ru/index.php?action=Articles \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 3 \|work=«Родная газета» № 2(186), 19 января 2007 г., полоса 72</ref><ref>Cite web \|author=Силагадзе З. К. \|date=2004 թ․ հունվարի 20 \|title=Почему у кошек девять жизней? \|url=http://www.scientific.ru/journal/translations/cat.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDWe4p9?url=http://www.scientific.ru/journal/translations/cat.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 3</ref>։ Մաթեմատիկոս Ռիչարդ Մոնտգոմերին մշակել է տեսություն, որ կոչվել է «ընկնող կատվի թեորեմ», ըստ որի՝ մեջքի վրա ընկնող կատուն շրջվում է մեջքով վերև նույնիսկ այն դեպքում, երբ Իմպուլսի մոմենտ\|կինետիկ մոմենտը հավասար է զրոյի<ref>Cite web \|title=Richard Montgomery \|url=http://www.math.ucsc.edu/faculty/montgomery.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDXUzLi?url=http://www.math.ucsc.edu/faculty/montgomery.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 3 \|publisher=UCSC Mathematics Faculty</ref>։ === Բազմացում === Պատկեր:Domestic cats breeding.ogg\|thumb\|Կատուների զուգավորում Պատկեր:Cornish rex kittens een dag oud.JPG\|thumb\|Նորածին կատուներ Պատկեր:De Campos.JPG\|thumb\|Կատվի 2-3 ամսական ձագեր Կատուները բազմաէստրալային կենդանիներ են, այսինքն՝ կտղուցի շրջանը նրանց մոտ կատարվում է տարեկան մի քանի անգամ և տևում 4-7 օր։ Հյուսիսային լայնություններում էստրալային ցիկլի սկիզբը լինում է փետրարից ապրիլ և կրկնվում ապրիլից օգոստոս։ Եթե առաջին կտղուցի ժամանակ բեղմնավորում տեղի չի ունեցել, 14-21 օր անց կտղուցը կարող է կրկնվել։ Զուգավորման շրջանում արու կատուներն սկսում են նշել իրենց տարածքը<ref name="firs1">Cite book \|first=Фирсова Е. \|title=Кошки от А до Я \|publisher=Вече \|year=2006 \|isbn=5-9533-1220-2 \|pages=66 (fb2) Кошки очень чистоплотны</ref>։ Նախաէստրուսային փուլում էգ կատուներն աղիողորմ մլավում են, դունչը քսում առարկաներին, այլ կատուների կամ տան այլ կենդանիներին, սկսում են մեջքի վրա սահել տան հատակին։ Էստրուսի այդ փուլում արու կատվի հայտնվելու դեպքում էգը կարող է վանել նրան իրենից։ Նախաէստրուսի շրջանը տևում է 12 ժամից մինչև երեք օր։ Նախաէստրուսը բոլոր էգ կատուների մոտ չէ, որ վառ արտահայտված է։ Էստրուսի շրջանը, երբ կատուն պատրաստ է զուգավորման, տևում է 4-7 օր։ Այդ ընթացքում էգ կատուները բարձր մլավում են և կանչում արուին։ Այդ շրջանում էգ կատուները կարող են դնել նշաններ։ Էգ կատուների մոտ օվուլյացիան տեղի է ունենում զուգավորման ժամանակ և պահանջում է խթանում, այդ պատճառով էլ կատուների մոտ հազվադեպ է բեղմնավորումը տեղի ունենում առաջին զուգավորման ժամանակ<ref name="Wildt 1980">Cite journal \|last=Wildt \|first=D. E. \|last2=Seager \|first2=S. W. \|last3=Chakraborty \|first3=P. K. \|year=1980 \|title=Effect of Copulatory Stimuli on Incidence of Ovulation and on Serum Luteinizing Hormone in the Cat \|journal=Endocrinology \|volume=107 \|issue=4 \|pages=1212–7 \|doi=10.1210/endo-107-4-1212 \|pmid=7190893</ref>։ Զուգավորումից հետո էգ կատուն խնամքով մաքրում է իր սեռական օրգանները։ Եթե արու կատուն փորձում է մոտենալ նրան այդ ընթացքում, էգը կարող է հարձակվել նրա վրա։ Շուրջ 20-30 րոպե անց, երբ կատուն վերջացնում է մաքրելը, ցիկլը կրկնվում է<ref name="compendium" />։ Զուգավորման ժամանակ կատուների մոտ հաճախ տեղի է ունենում սուպերֆեկունդացիա, այսինքն՝ նույն կտղուցի ընթացքում երկու ձվաբջիջների բեղմնավորում, այդ պատճառով էլ միաժամանակ ծնված ձագերը կարող են ունենալ տարբեր հայրեր<ref name="compendium">Cite web \|title=Prolific Cats: The Estrous Cycle \|url=http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20161209220101/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf \|archive-date=2016 թ․ դեկտեմբերի 9 \|accessdate=2009 թ․ հունիսի 19 \|publisher=Veterinary Learning Systems</ref>։ Եթե էստրուսի փուլում տեղի է ունենում օվուլյացիա ապա սկիզբ է առնում դիէստրուսի փուլը, եթե օվուլյացիա տեղի չի ունենում, սկսվում է ինտերէստրուսի փուլը։ Դիէստրուսը տևում է 35-100 օր, ինչից հետո կրկին սկսվում է նախաէստրուսային շրջանը։ Հյուսիսային լայնություններում հոկտեմբերից հունվար տնային կատուների մոտ լինում է անէստրուսի՝ սեռական հանգստի շրջան<ref>Cite web \|author=Brenda Griffin. \|title=Prolific Cats: The Estrous Cycle \|url=http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191206034630/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf \|archivedate=2019 թ․ դեկտեմբերի 6 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26 \|publisher=VetLearn.com \|lang=en \|format=pdf \|description=The estrous cycle of the female cat (queen) is unique among domestic species and consists of five phases: proestrus, estrus, interestrus, diestrus, and anestrus.</ref>։ Բեղմնավորումից 124 ժամ անց ձևավորվում է մորուլան, 148 ժամ անց՝ վաղ բլաստոցիստը։ 10-12 օր անց տեղի է ունենում Իմպլանտացիա (մարդու սաղմ)\|իմպլանտացիան<ref>Cite web \|author1=William F Swanson \|author2=Terri L Roth \|author3=David E. Wilt \|title=In Vivo Embryogenesis, Embryo Migration and Embryonic Mortality in the Domestic Cat \|url=http://www.biolreprod.org/content/51/3/452.full.pdf \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150903215024/http://www.biolreprod.org/content/51/3/452.full.pdf \|archivedate=2015 թ․ սեպտեմբերի 3 \|journal=Biology of Reproduction</ref><ref>Cite web \|date=2013 թ․ հունիսի 6 \|title=Cat Development – Embryology \|url=http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Cat_Development#cite_note-4 \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131108151527/http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Cat_Development#cite_note-4 \|archivedate=2013 թ․ նոյեմբերի 8 \|accessdate=2013 թ․ սեպտեմբերի 22 \|publisher=Php.med.unsw.edu.au \|df=dmy-all</ref>։ Կատվի հղիություն (կենդանիներ)\|հղիությունը տևում է 64-67 օր, սակայն միջինը 66 օր է<ref name="Tsutsui 1993">Cite journal \|last=Tsutsui \|first=T. \|last2=Stabenfeldt \|first2=G. H. \|year=1993 \|title=Biology of Ovarian Cycles, Pregnancy and pseudopregnancy in the Domestic Cat \|journal=J. Reprod. Fertil. Suppl. \|volume=47 \|pages=29–35 \|pmid=8229938</ref>։ Մեկ ծնի ժամանակ կատուն կարող է ունենալ 3-5 ձագ (առաջին ծնի դեպքում՝ ավելի քիչ)։ Ծնվելիս կատվի ծագերն ունեն շուրջ 12 սմ երկարություն։ Նրանք ծնվում են կույր ու խուլ. տեսնել սկսում են 5-10 օրականում, լսել՝ 9-11 օրականում։ Կատուները կաթով կերակրվում են սովորաբար 6-7 շաբաթ։ Էգերը սեռական հասունության հասնում են 5-10 ամսականում, արուները՝ 5-7 ամսականում, թեև դա կախված է ցեղատեսակից<ref name="compendium" />։ Կատուները կարող են ծնել տարեկան 2-3 անգամ և ունենալ մինչև 150 ձագ բազմացման տասը տարիների ընթացքում<ref name="compendium" />։ Կատուները կարող են տեղափոխվել նոր տուն մոտ 12 շաբաթականում<ref>Cite book \|last=Behrend \|first=Katrin \|url=https://archive.org/details/completebookofca00behr \|title=The Complete Book of Cat Care: How to Raise a Happy and Healthy Cat \|last2=Wegler \|first2=Monika \|publisher=Barron's Educational Series, Inc. \|others=translated from German by Elizabeth D. Crawford \|year=1991 \|isbn=0-8120-4613-7 \|location=Hauppauge, NY \|page=[https://archive.org/details/completebookofca00behr/page/28 28]</ref>, երբ արդեն պատրաստ են ապրել առանց մոր։ Կատուները համարվում են իդեալական մայրեր, սակայն ոչ մի կատու չի խնամում հիվանդ ձագերին. նման դեպքերում կատուն լքում է նրան ու հեռանում բնից։ Համարվում է, որ արու կատուները, գտնելով անպաշտպան ձագերով բույն (եթե մայր կատուն, օրինակ, որսի է դուրս եկել) խեղդում են նրանց։ Սակայն նման վարքն ավելի շատ հատուկ է թափառող և գյուղական վայրերում ապրող կատուներին, երբ հայրն անհայտ է։ Եթե կատվի ձագերը պահվում են այնպիսի պայմաններում, երբ նրանք ունեն մեկ որոշակի հայր, վերջինս պաշտպանում է իր ձագերին և խնամում նրանց մայր կատվի հետ միասին։ Որոշ արու կատուներ կարող են իրենց վրա վերցնել ձագերին խնամելու պարտականությունը մայր կատվի զոհվելու դեպքում<ref>Cite web \|author=Sarah Hartwell \|date=2002 \|title=Cats that Kill Kittens \|url=http://www.messybeast.com/kill_kit.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDZ3zuN?url=http://www.messybeast.com/kill_kit.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26 \|publisher=Messybeast.com Cat Resource Archive \|lang=англ. \|description=Some males also become excellent and trustworthy kitten-sitters.</ref>։ == Առողջություն == Պատկեր:Siamese cat 2.jpg\|thumb\|220px\|left\|Սիամական կատու Տանը պահվող կատուների կյանքի միջին տևողությունը կազմում է 14 տարի<ref>Cite web \|author=E. J. Taylor, C. Adams and R. Neville \|date=1995 \|title=Some nutritional aspects of ageing in dogs and cats, Proceedings of the Nutrition Society, 54, 645—656 \|url=http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=1&fid=789760&jid=PNS&volumeId=54&issueId=03&aid=789752&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession= \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDZhjII?url=http://journals.cambridge.org/download.php?file=%2FPNS%2FPNS54_03%2FS002966519500067Xa.pdf \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Cambridge University Press</ref>։ 1980-ական թվականների սկզբին կատուներն ապրել են միջինը շուրջ յոթ տարի<ref name="Kraft 1998">Cite journal \|author=Kraft W \|date=1998 թ․ փետրվար \|title=Geriatrics in canine and feline internal medicine \|journal=European Journal of Medical Research \|volume=3 \|issue=1–2 \|pages=31–41 \|pmid=9512965</ref>rp\|33<ref name="Nassar 1984">Cite journal \|last1=Nassar \|first1=R \|last2=Mosier \|first2=JE \|last3=Williams \|first3=LW \|name-list-style=vanc \|date=1984 թ․ փետրվար \|title=Study of the feline and canine populations in the greater Las Vegas area \|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-veterinary-research_1984-02_45_2/page/282 \|journal=American Journal of Veterinary Research \|volume=45 \|issue=2 \|pages=282–7 \|pmid=6711951</ref>, 1995 թվականին՝ 9,4 տարի<ref name="Kraft 1998"/>rp\|33, իսկ 2014 թվականին՝ 12-15 տարի<ref>Cite web \|author=Franny Syufy \|title=What Is the Life Span of the Common Cat? \|url=http://cats.about.com/cs/catmanagement101/f/lifespan_cats.htm \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906145412/http://cats.about.com/cs/catmanagement101/f/lifespan_cats.htm \|archivedate=2015 թ․ սեպտեմբերի 6 \|accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 2 \|work=About.com Home \|df=dmy-all</ref>։ Այնուամենայնիվ, հայտնի են դեպքեր, երբ կատուներն ապրել են 30 տարուց ավելի<ref name="30yo">Example: Cite web \|date=2009 թ․ սեպտեմբերի 30 \|title=Me-wow! Texas Woman Says Cat is 30 Years Old – Although She Can't Hear or See Very Well, Caterack the Cat Is Still Purring \|url=http://today.msnbc.msn.com/id/33094898/ns/today-today_pets_and_animals?GT1=43001 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091002231250/http://today.msnbc.msn.com/id/33094898/ns/today-today_pets_and_animals?GT1=43001 \|archivedate=2009 թ․ հոկտեմբերի 2 \|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 30 \|work=MSNBC.MSN.com \|publisher=Microsoft \|location=New York</ref>, իսկ Կրիմ Փաֆ անունով կատուն ապրել է 38 տարի<ref name=G2010>Cite book \|url=https://books.google.am/books?id=hLYzvUvPL3MC&pg=PA320&lpg=PA320&hl=en&ei=E7FATPjJLMG78gaqwJyZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false \|title=Guinness World Records 2010 \|publisher=Bantam; Reprint edition \|year=2010 \|isbn=978-0553593372 \|page=320 \|quote=The oldest cat ever was Creme Puff, who was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005--38 years and 3 days in total.</ref><ref>Cite news \|author=Jessica Warren \|date=2009 թ․ հոկտեմբերի 23 \|title=Caterack Dies - World's Oldest Cat Was 30! \|url=http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 \|url-status=dead \|archive-url=https://archive.today/20120909030904/http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 \|archive-date=2012 թ․ սեպտեմբերի 9 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 6 \|work=The National Ledger \|quote=A report from MSNBC News notes that the oldest cat ever recorded was a 38-year-old feline named Creme Puff, according to a rep from Guinness World Records.</ref>։ 2011 թվականի տվյալներով՝ ամենածեր կատուն եղել է Լյուսին, որ ապրել է Բրիտանիայի մի ընտանիքում և նշել իր 39-ամյակը։ Կենդանու տերը՝ Բիլ Թոմասը, նշել է, որ կատուն ծնվել է 1972 թվականին։ Գինեսի ռեկորդների գիրք\|Գինեսի ռեկորդների գրքի ներկայացուցիչները նրան պաշտոնապես ճանաչել են իր ենթատեսակի ամենածեր ներկայացուցիչը աշխարհում<ref>Cite web \|title=Can Lucy, 39, really be the oldest cat in the world? (Or is it just a shaggy dog story?) \|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1344271/Can-Lucy-39-really-oldest-cat-world.html/displayFulltext?type=1&fid=789760&jid=PNS&volumeId=54&issueId=03&aid=789752&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession= \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDaL1tn?url=http://www.dailymail.co.uk/news/index.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ փետրվարի 17 \|publisher=Daily Mail Reporter</ref>։ Կատուների ամորձատումն ու ստերիլիզացումը դրական ազդեցություն են թողնում նրանց կյանքի տևողության (ամորձատված արուներն ապրում են մյուսներից երկու անգամ, ստերիլիզացված էգերը՝ մյուսներից 62%-ով ավելի երկար<ref name="Kraft 1998"/>rp\|35) և առողջության վրա, քանի որ այդ դեպքում արու կատուների մոտ չի կարող զարգանալ սերմնարանների քաղցկեղ, իսկ էգերի մոտ՝ արգանդի քաղցկեղ կամ ձվարանների քաղցկեղ, ինչպես նաև և՛ արու, և՛ էգ կատուների մոտ նվազում է կաթնագեղձերի քաղցկեղի առաջացման վտանգը<ref name="spay-neuter">Cite web \|year=2009 \|title=Cat care: Spay-neuter \|url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDcERos?url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.aspx \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|work=American Society for the Prevention of Cruelity to Animals</ref>։ Կատուների ստերիլիզացումը նախքան առաջին կտղանքը կանխում է կաթնագեղձերի քաղցկեղը<ref name="profilaktika_raka_1">Cite web \|title=Диагностика и лечение новообразований молочных желёз у собак и кошек \|url=http://www.zoovet.ru/text.php?newsid=21 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDcp2jb?url=http://www.zoovet.ru/text.php?newsid=21 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Ветеринарная клиника «Зоовет» \|lang=ru</ref><ref name="profilaktika_raka">Cite web \|title=Рак молочной железы у кошек \|url=http://www.petsovet.ru/tips/detail.php?SECTION_ID=617&ELEMENT_ID=2418 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDffzhU?url=http://www.petsovet.ru/tips/detail.php?SECTION_ID=617 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|work=Советы доктора Никола \|publisher=Интернет зоомагазин ПетСовет \|lang=ru</ref>։ Սակայն ամորձատված կատուները հաճախ են տառապում միզաքարային հիվանդություններով ու հակված են ճարպակալում\|ճարպակալման<ref>Cite web \|title=Ожирение у кастрированных котов \|url=http://www.animall.ru/node/1162 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDhly1x?url=http://www.animall.ru/node/1162 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|work=Журнал «Друг» (кошки) 1998/4-5 \|publisher=www.animall.ru \|lang=ru</ref>։ Վաղ ամորձատումը (8-9 ամսականից փոքր) հանգեցնում է միզաքարային հիվանդությունների զարգացման<ref>Cite web \|author=Николаева Л. В. \|title=Кастрация приводит к развитию мочекаменной болезни \|url=http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDiKInu?url=http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24 \|publisher=Ветеринарная клиника «Белый Клык» \|lang=ru</ref>։ Անտուն կատուների կյանքի տևողությունը ստույգ որոշելը դժվար է։ Ուսումնասիրություններից մեկի համաձայն՝ նման կենդանիների կյանքի միջին տևողությունը կազմում է 4,7 տարի, ընդ որում՝ թափառական կատուների մի մասը զոհվում է դեռ վաղ տարիքում, իսկ որոշ կատուներ էլ կարող են ապրել միչև 10 տարի<ref>Cite journal \|author=Levy JK, Gale DW, Gale LA \|first1=JK \|first2=DW \|first3=LA \|date=2003 թ․ հունվար \|title=Evaluation of the effect of a long-term trap-neuter-return and adoption program on a free-roaming cat population \|url=http://www.collierferalcatcoalition.org/tnr%20sources/javma.2003.222.pdf \|url-status=dead \|format=PDF \|journal=J. Am. Vet. Med. Assoc. \|volume=222 \|issue=1 \|pages=42–6 \|doi=10.2460/javma.2003.222.42 \|issn=0003-1488 \|pmid=12523478 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523065049/http://www.collierferalcatcoalition.org/tnr%20sources/javma.2003.222.pdf \|archive-date=2012 թ․ մայիսի 23 \|access-date=2018 թ․ մարտի 6</ref>։ Ժամանակակից քաղաքային պայմաններում թափառող կատուները սովորաբար ապրում են երկու տարուց ոչ ավելի, սակայն վերահսկվող գաղութներում ստերիլիզացված թափառող կատուները կարող են ապրել շատ ավելի երկար։ Բրիտանական կատուների խնամատարական հիմնադրամի (''British Cat Action Trust'') հայտարարության համաձայն՝ հայտնի թափառող էգ կատուներից ամենածերը եղել է 19 տարեկան։ Ամենածեր թափառող արու կատուն եղել է 26-ամյա Մարկը, որ գտնվել է Կատուների պաշտպանության բարեգործական միության հովանու ներքո։ === Հիվանդություններ === Կատուները կարող են թունավորվել քիմիական որոշ նյութերից, որոնք անվնաս են մարդու համար<ref name="vetinfo" />, քանի որ կատուների լյարդը պակաս արդյունավետ է պայքարում որոշ տոքսինների դեմ, քան շատ այլ կենդանիներինը, այդ թվում նաև շներինն ու մարդունը<ref name="MacDonald">Cite journal \|last=MacDonald \|first=M. L. \|last2=Rogers \|first2=Q. R. \|last3=Morris \|first3=J. G. \|year=1984 \|title=Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore \|url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-nutrition_1984_4/page/521 \|journal=Annual Review of Nutrition \|volume=4 \|pages=521–562 \|doi=10.1146/annurev.nu.04.070184.002513 \|pmid=6380542</ref><ref name="Williams 1978">Cite journal \|last=Williams \|first=R. T. \|date=1978 թ․ փետրվարի 1 \|title=Species Variations in the Pathways of Drug Metabolism \|journal=Environmental Health Perspectives \|volume=22 \|pages=133–138 \|doi=10.2307/3428562 \|jstor=3428562 \|pmc=1637137 \|pmid=417918</ref>։ Կատուների թունավորման պատճառ հաճախ դառնում են անտիֆրիզն ու կրծողների համար դրված թույները<ref name="Rowland 1987">Cite journal \|last=Rowland \|first=J. \|year=1987 \|title=Incidence of Ethylene Glycol Intoxication in Dogs and Cats Seen at Colorado State University Veterinary Teaching Hospital \|journal=Vet Hum Toxicol \|volume=29 \|issue=1 \|pages=41–44 \|pmid=3824875</ref>։ Կատուները կարող են հատկապես զգայուն լինել միջավայրի աղտոտվածության նկատմամբ<ref name="vetinfo" /><ref name="Potera 2007">Cite journal \|last=Potera \|first=C. \|year=2007 \|title=Chemical Exposures: Cats as Sentinel Species \|journal=Environmental Health Perspectives \|volume=115 \|issue=12 \|page=A580 \|doi=10.1289/ehp.115-a580a \|pmc=2137107 \|pmid=18087575</ref>։ Մարդկանց կողմից օգտագործվող դեղանյութերի մի մասը, օրինակ՝ պարացետամոլը, չափազանց թունավոր է կատվի համար, և նույնիսկ դրա փոքր չափաբաժինը կարող է դառնալ կենդանու մահվան պատճառ<ref name="CanVetJ2003-Allen">Cite journal \|last=Allen \|first=A. L. \|date=2003 թ․ հունիսի 1 \|title=The Diagnosis of Acetaminophen Toxicosis in a Cat \|url=https://archive.org/details/sim_the-canadian-veterinary-journal_2003-06_44_6/page/509 \|journal=Canadian Veterinary Journal \|volume=44 \|issue=6 \|pages=509–510 \|pmc=340185 \|pmid=12839249</ref><ref name="VetHumToxicol1998-Villar">Cite journal \|last=Villar \|first=D. \|last2=Buck \|first2=W. B. \|last3=Gonzalez \|first3=J. M. \|year=1998 \|title=Ibuprofen, Aspirin and Acetaminophen Toxicosis and Treatment in Dogs and Cats \|journal=Vet. Hum. Toxicol. \|volume=40 \|issue=3 \|pages=156–162 \|pmid=9610496</ref>։ Նույնիսկ ասպիրինը, որ երբեմն օգտագործվում է կատուների մոտ հոդաբորբի բուժման համար, նույնպես պետք է օգտագործել զգուշությամբ<ref name="vetinfo" /><ref name="VetHumToxicol1998-Villar" />։ Մեծ քանակությամբ սոխն ու սխտորը նույնպես թունավոր են կատվի համար<ref name="vetinfo">Cite web \|year=2011 \|title=Toxic to Cats \|url=http://www.vetinfo.com/ctoxin.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111222014706/http://www.vetinfo.com/ctoxin.html \|archivedate=2011 թ․ դեկտեմբերի 22 \|accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14 \|work=VetInfo.com \|df=dmy-all</ref>։ Կատուները կարող են ունենալ առողջության հետ կապված տարատեսակ խնդիրներ՝ տարբեր բնույթի հիվանդություններ, մակաբույծներ, վնասվածքներ ու գենետիկական խանգարումներ։ Կատուների հիվանդությունների թվում առանձնացվում են վարակիչ<ref>Cite web \|title=Классификация инфекционных болезней \|url=http://webmvc.com/bolezn/catdog1/klassifi.php \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDjDxMV?url=http://webmvc.com/bolezn/catdog1/klassifi.php \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 24</ref> և ներքին ոչ վարակիչ, ինչպես նաև վիրահատական ու մանկաբարձա-գինեկոլոգիական հիվանդություններ։ Առանձին խումբ են կազմում մակաբուծական հիվանդությունները, որոնց շարքն են դասվում կատուների տարբեր գելմինտոզները։ Ըստ մասնագետների, մասնավորապես Կոռնելյան համալսարանի անասնաբուժության քոլեջի տվյալների՝ աղիքային մակաբույծները կատուների ընդհանրական խնդիրներից են, 45% կատուներ, որպես կանոն, վարակված են գելմինտներով, ինչպիսիք են՝ ''Ollanulus tricuspis'', ''Physaloptera'', ''Ancylostoma'' և ''Uncinaria'', ինչպես նաև այլ մակաբույծներով՝ ''Giardia'' (ժիարդիա), ''Isospora'' (կոկցիդիա)։ ''Toxascaris leonina'' և ''Toxocara cati'' կլոր որդերի տարածվածությունը, ըստ մասնագետների գնահատականների, կազմում է 25 %-75 % և բարձր է կատվի ձագերի մոտ։ Կատուների մոտ առկա ժապավենաձև որդերի որոշ տեսակներով կարող են վարակվել նաև մարդիկ, եթե չպահպանեն հիգիենայի կանոնները<ref>[http://www.vet.cornell.edu/fhc/brochures/parasite.html Gastrointestinal Parasites in Cats<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>։ Կատուների ամենատարածված հիվանդություններից են կալիցիվիրոզը, միկրոսպորիան, պանլեյկոպենիան, ռինոտրախեիտը, շաքարային դիաբետը, տոքսոպլազմոզը և կատուների խլամիդիոզը։ Ամենավտանգավոր հիվանդություններից մեկը, որով կարող է վարակվել նաև մարդը, տոքսոպլազմոզն է. «Տոքսոպլազմոզի կանխարգելումը դժվար է, քանի որ կատուների և մարդու վարակումը կանխող միջոցառումները դժվար կիրառելի են պրակտիկայում։ Կենդանիները, որ որսում են մկներ կամ սննդաբաժնում ստանում են հում միս (վաճառվող մսի 25%-ը վարակված է տոքսոպլազմոզով) հավանաբար վարակված են»<ref>Cite web \|author=Владимиров Владимир \|title=Лечение токсоплазмоза у кошек \|url=http://www.vetprofy.ru/toksaplazmos.php \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDk0Ycc?url=http://www.vetprofy.ru/toksaplazmos.php \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ դեկտեմբերի 1 \|publisher=Московская городская ветеринарная помощь</ref>։ Կատուները, ինչպես և շատ այլ կաթնասուններ, կարող են վարակվել Կատաղություն\|կատաղությամբ, որը փոխանցվում է մարդուն։ Կատվին հիվանդությունը փոխանցվում է հիվանդ կենդանու (օրինակ՝ աղվեղի) կծելու միջոցով։ Գաղտնի շրջանը տևում է 2-24 շաբաթ, սակայն մեծ մասամբ ախտանշաններն երևում են 4-6-րդ շաբաթում, իսկ կենդանին սատկում է դրանից 3-4 օր անց<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.am/books?id=YDcrQ_mkt2cC&dq=cat+rabies&source=gbs_navlinks_s \|автор=Gary D. Norsworthy, Mitchell A. Crystal, Sharon Fooshee Grace, Larry P. Tilley \|заглавие=The Feline Patient \|год=2010 \|издательство=John Wiley and Sons \|страницы=440—441 \|страниц=1052 \|isbn=0813818486, 9780813818481</ref>։ Կանխարգելիչ պատվաստումը կարող է նվազեցնել կատաղությամբ և այլ վարակիչ հիվանդություններ ձեռք բերելու վտանգը։ Սակայն վերջին ժամանակներու պարզվել է, որ կատուների պատվաստումը հետագա ուսումնասիրությունների կարիք ունի։ Մի կողմից կատուների պատվաստումը կարող է կանխարգելել բազմաթիվ հիվանդություններ, ինչպես նաև դրանց հետագա փոխանցումը կենդանու տիրոջն ու նրա ընտանիքի անդամներին<ref>Cite web \|title=Vaccination Principles \|url=http://www.avma.org/issues/policy/vaccination_principles.asp \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDkUfr1?url=http://www.avma.org/issues/policy/vaccination_principles.asp \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 \|work=AVMA policy \|publisher=The American Veterinary Medical Association (AVMA)<blockquote>Vaccination is a potent medical procedure with both risks and benefits. While there is evidence that some vaccines provide immunity beyond one year, revaccination of patients with sufficient immunity does not necessarily add to their disease protection and may increase the potential risk of post-vaccination adverse events.</blockquote></ref>։ Սակայն մյուս կողմից պարզվել է, որ որոշ դեպքերում պատվաստումը, հատկապես լեյկեմիայի վիրուսի և կատաղության դեմ պատվաստումները, կատուների մոտ առաջացնում են սարկոմա, ինչի պատճառով առաջարկվում է նվազագույնի հասցնել կատուների պատվաստումը<ref>Cite web \|title=UC Davis VMTH Canine and Feline Vaccination Guidelines (Revised 11/09) \|url=http://www.vetmed.ucdavis.edu/vmth/small_animal/internal_medicine/vaccination_protocols.cfm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6OAohoM2o?url=http://www.vetmed.ucdavis.edu/vmth/small_animal/internal_medicine/vaccination_protocols.cfm \|archivedate=2014 թ․ մարտի 18 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 23 \|work=AVMA policy \|publisher=UC Davis VMTH<blockquote>In general, guidelines for vaccination of cats have been strongly influenced by the appearance of vaccine-associated sarcomas in cats, and in particular their epidemiologic association with feline leukemia virus vaccines and killed rabies virus vaccines. Thus, there is clear evidence for minimizing frequency of vaccination in cats.</blockquote></ref>։ == Սնունդ == Կատուները մսակերներ են։ Ի տարբերություն շնազգինեի՝ շների, գայլերի, բորենիների, աղվեսների ու կոյոտների, որոնք ամենակեր են և կենդանական կերից բացի կարող են օգտագործել նաև բուսական սնունդ և հեշտությամբ դառնալ բուսակեր, կատուները սովորաբար ուտում են միայն միս, ինչին հարմարեցված է նրանց մարսողական համակարգը<ref>[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6380542 Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore.]ref-en</ref>։ Առաջին հերթին, զարգացած ժանիքները թույլ են տալիս ծամել սնունդը, իսկ կատվի երկար ու շարժուն Լեզու (օրգան)\|լեզուն կողքերից ունի հատուկ թմբիկներ, որոնցով կատուն միսն առանձնացնում է ոսկորից։ Այդ թմբիկները նաև արտադրում են Կերատիններ\|կերատին և օգնում են կատվին «լվացվելիս»։ Ծամելիս կատուն գլուխն իջեցնում է այն ծնոտի ուղղությամբ, որով ծամում է։ Քանի որ ծամող մկանը թույլ է զարգացած, կատուն հաճախ փոխում է ծնոտը, որով ծամում է<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=AOssKBRDDQ8C&q=chewing.+Indeed,+it+often+requires+several+changes+from+side+to+side,+before+a+single&dq=chewing.+Indeed,+it+often+requires+several+changes+from+side+to+side,+before+a+single&hl=ru&ei=C44CTa-5MIWZOsmZ1KYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCQQ6AEwAA \|автор=Manfred Bürger \|заглавие=Cats, the complete book \|год=1980 \|издательство=Exeter Books : distributed by Bookthrift \|страницы=90 \|страниц=250 \|isbn=0896730379, 9780896730373</ref>։ Կատվի աղիքները, ինչպես և մսակեր կենդանիների մեծ մասինը, բավական կարճ են ու չեն գերազանցում 1,8 մետրը։ Կատվի ստամոքսը կատարում է մարսողության ֆունկցիան, ընդ որում՝ կատուն պետք է պարբերաբար մաքրի այն սննդի չմարսվող մնացորդներից՝ ոսկորներից, ջլերից ու սեփական մորթու մազերից։ Ստամոքսի մաքրումն ապահովում է փսխումը, որը սովորական պաշտպանական ռեֆլեքս է, բայց կարող է լինել նաև հիվանդության ախտանշան<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=_aSMmFN4TQYC&pg=PA329&dq=cat+vomiting&hl=ru&ei=7JECTYOnO4qeOriV9IsH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDkQ6AEwAw#v=onepage&q=cat%20vomiting&f=false \|автор=Gary D. Norsworthy,Mitchell Crystal,Sharon Fooshee Grace \|заглавие=The feline patient \|год=2006 \|издательство=Wiley-Blackwell \|страницы=329 \|страниц=776 \|isbn=0781762685, 9780781762687</ref>։ Մորթու մազերով կատվի աղիների խցանումը կանխելու համար նրանց տալիս են հատուկ աճեցված ցորենի ծիլեր<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=7IZGAAAAYAAJ&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain,+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&dq=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain,+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&hl=ru&ei=uaECTfiNKcrrOdnlzbsE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA \|автор=Pam Johnson-Bennett, Pam Johnson \|заглавие=Cat love: understanding the needs and nature of your cat \|год=1990 \|издательство=Storey Communications \|страницы=77 \|страниц=247 \|isbn=0882665944, 9780882665948</ref>։ Պատկեր:Chloe-eats-wheatgrass-2889.jpg\|thumb\|left\|200px\|Կատուն ուտում է ցորենի ծիլեր Երկրորդային վայրենացած կատուները, ինչպես նաև այն կատուները, որոնք դուրս են գալիս տնից, սնվում են մանր կենդանիներով, մեծ մասամբ կրծողներով ու թռչուններով։ Նույնիսկ այն կատուները, որոնց կերակրում են լիարժեք սննդով, որսում են մանր կաթնասուններ, թռչուններ, երկկենցաղներ, սողուններ, ձկներ և անողնաշարավորներ, եթե կարողանում են դուրս գալ բնակարանից<ref name=Woods>Cite journal \|author=Woods M, McDonald RA, Harris S. \|year=2003 \|title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain \|url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118839928/abstract \|journal=Mammal Review \|volume=23 \|issue=2 \|pages=174–188 \|doi=10.1046/j.1365-2907.2003.00017 \|doi-broken-date=2009 թ․ սեպտեմբերի 6Չաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot </ref><ref>Cite journal \|author=Robertson ID \|first1=ID \|date=1998 թ․ օգոստոս \|title=Survey of predation by domestic cats \|journal=Aust. Vet. J. \|volume=76 \|issue=8 \|pages=551–4 \|doi=10.1111/j.1751-0813.1998.tb10214.x \|issn=0005-0423 \|pmid=9741724</ref>։ Կատուները նախընտրում են սնվել փոքր չափաբաժիններով՝ օրը մի քանի անգամ<ref name=Bradshaw>Cite journal \|author=Bradshaw JW, Goodwin D, Legrand-Defrétin V, Nott HM \|first1=JW \|first2=D \|first3=V \|first4=HM \|date=1996 թ․ հուլիս \|title=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore \|journal=Comp. Biochem. Physiol. A Physiol. \|volume=114 \|issue=3 \|pages=205–9 \|doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7 \|issn=1096-4940 \|pmid=8759144</ref>։ Կատուներին չի կարելի զրկել մսից, քանի որ բուսական սննդից նրանք չեն կարող ստանալ իրենց անհրաժեշտ ամինաթթուները։ Կատուների համար կարևորագույն նյութերից է նաև տաուրինը, որի բացակայությունը բերում է առողջական վիճակի վատացման և կարող է հանգեցնել կուրության ցանցաթաղանթի կենտրոնական հատվածի դեգրադացիայի պատճառով։ Կովի կաթը տաուրինի վատ աղբյուր է, բացի այդ՝ կատուների մեծ մասը չի մարսում լակտոզը, իսկ կաթի օգտագործումը հանգեցնում է մարսողության խանգարման<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=koO55THXBCMC&pg=PA94&dq=non-lactose+milk+cats&hl=ru&ei=7pYCTaD7Gs2gOtiDpKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CFAQ6AEwCA#v=onepage&q&f=false \|автор=Jennifer A. Coscia, Don Hamilton \|заглавие=The Holistic Cat: A Complete Guide to Wellness for a Healthier, Happier Cat \|год=2009 \|издательство=North Atlantic Books \|страницы=94 \|страниц=201 \|isbn=1556437668, 9781556437663</ref>։ Կատվին անհրաժեշտ է Ռետինոլ\|վիտամին A, որ պարունակվում է կենդանական սննդում, քանի որ կատուները, ի տարբերություն շատ այլ կենդանիների, չեն կարող սինթեզել այն բետա կարոտինից (այսպես կոչված A վիտամինի նախավիտամիններ\|նախավիտամինից)<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Фогель А., Шнайдер Х.Э. \|заглавие=Советы любителям кошек \|ответственный=ред. и предисл. канд. биол. наук С.К. Клумова \|год=1987 \|часть=Питание кошки \|оригинал=dr. Annemarie Vogel, dr.heinz-Eberhard Schneider Ratschläge für den Katzenfreud \|место=М \|издательство=Лесн. пром-сть \|страницы=170 \|страниц=335</ref><ref>Shawn Messonnier — ''Natural health Bible for dogs & cats : your A-Z guide to over 200 conditions, herbs, vitamins, and supplements'', стр. 161 — Prima Pets, 2000 — ISBN 0-7615-2673-0</ref>. դրա համար անհրաժեշտ են ֆերմենտներ, որ բացակայում են կատվի օրգանիզմում<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Benjamin Charles Gruenberg, Nelson Eldred Bingham \|заглавие=Biology and man \|год=1944 \|издательство=Ginn and company \|страницы=110 \|страниц=718</ref>։ Ինչպես և շատ այլ կաթնասունների մոտ, Վիտամին C\|C վիտամինը կատվի օրգանիզմում սինթեզվում է գլյուկոզից<ref>Ann Wortinger — ''Nutrition for veterinary technicians and nurses'', стр. 46 — Blackwell, 2007 — ISBN 0-8138-2913-5</ref>։ Երբեմն կատուները հարմարվում են մարդկային սննդի որոշ տեսակների, սակայն այդպիսի սնունդը վնասակար է կատվի համար և կարող է առաջացնել մի շարք հիվանդություններ (օրինակ՝ միզաքարային հիվանդություններ, երիկամային անբավարարություն\|երիկամային քրոնիկ անբավարարություն), իսկ շոկոլադի, կակաոյի, սուրճի օգտագործումը կարող է հանգեցնել նույնիսկ ծանր թունավորման ու կենդանու մահվան<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=ArYnRIAAOCoC&pg=PA195&dq=chocolate+may+cause+disease+in+cats&hl=ru&ei=BJ0CTbixDMKEOo_usaYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA#v=onepage&q=chocolate%20may%20cause%20disease%20in%20cats&f=false \|автор=James B. Lawhead,MeeCee Baker \|заглавие=Introduction to veterinary science \|год=2005 \|издательство=Cengage Learning \|страницы=195 \|страниц=327 \|isbn=076683302X, 9780766833029<blockquote>Chocolate toxicity can be fatal. Cats happen to be very sensitive to a toxin in onions.</blockquote></ref><ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=QREviOHZ3jMC&pg=PA190&dq=human+food+may+cause+disease+in+cats&hl=ru&ei=7ZsCTZ2GONGgOq7S-KYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDQQ6AEwAw#v=onepage&q=human%20food%20may%20cause%20disease%20in%20cats&f=false \|автор=Michael W. Fox \|заглавие=Cat Body, Cat Mind: Exploring Your Cat's Consciousness and Total Well-Being \|издательство=Globe Pequot \|страницы=190 \|страниц=233 \|isbn=1599210622, 9781599210629Չաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot <blockquote>Problems arise when people get into the habit of giving their cats more than a taste of various human foods.</blockquote></ref>։ Կատուները կարող են ուտել նաև քիչ քանակությամբ բանջարեղեն, Միրգ\|մրգեր, հաց, ինչպես նաև ցանկալի է նրանց սննդաբաժնում կաթնալոռի կամ կեֆիրի առկայությունը<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.com.au/books?id=shAHJQwXslYC&printsec=frontcover&dq=Sandra+Choron,+Harry+Choron,+Arden+Moore+Planet+Cat:+A+CAT-alog&hl=ru&ei=4KYCTc2VM8PpOe72lJkC&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=The%206%20Nutritional%20Needs%20of%20Cats%20Cats%20are%20classified%20as%20obligate%20carnivores%20%E2%80%94%20big%20meat%20eaters%2C%20that%20is%20%E2%80%94%20but%20some%20felines%20won%27t%20turn%20down%20an%20occasional%20non-meat%20selection%2C%20such%20as%20grass%2C%20green%20beans%2C%20or%20yogurt.&f=false \|автор=Sandra Choron, Harry Choron, Arden Moore \|заглавие=Planet Cat: A CAT-alog \|год=2007 \|издательство=Houghton Mifflin Harcourt \|страницы=202 \|страниц=424 \|isbn=0618812598, 9780618812592</ref><ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=http://www.google.com.au/search?hl=ru&tbo=1&tbs=bks%3A1&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain%2C+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&btnG=%D0%9F%D0%BE%D0%B8%D1%81%D0%BA&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= \|автор=Pam Johnson-Bennett, Pam Johnson \|заглавие=Cat love: understanding the needs and nature of your cat \|год=1990 \|издательство=Storey Communications \|страницы=77 \|страниц=247 \|isbn=0882665944, 9780882665948<blockquote>A tablespoon of yogurt is a wonderful and healthy snack. Buy plain, unflavored yogurt — your cat won’t miss the fruit flavors.</blockquote></ref>։ == Հոգեբանություն == Որոշ բույսեր, օրինակ՝ կատվախոտն ու կատվադաղձը, արտադրում են այնպիսի նյութեր, որ սովորաբար կատուների (հատկապես արուների) վրա թողնում են Թմրամիջոց\|թմրանյութերի ազդեցությանը մոտ ազդեցություն<ref>Հնարավոր է, որ այդպիսի ազդեցությունը պայմանավորված է կատվախոտի բջիջներում պարունակվող բորնեոլով, որը Տերպեններ\|տերպենային սպիրտ է։ (Всё о лекарственных растениях на ваших грядках / Под ред. Раделова С. Ю. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2010. — С. 171. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0124-4)</ref>։ Սակայն ոչ բոլոր կատուներն են արձագանքում նրանց հոտին, և ոչ բոլոր կատուների վրա է այն թողնում միանման ազդեցություն։ Որոշ կատուների մոտ կատվախոտը կարող է առաջացնել թունավորում։ Պատկեր:Housecat Grooming Itself.webm\|thumb\|Ընտանի կատուն իր լեզուն օգտագործում է մորթը մաքրելու համար Կատուները հայտնի են նրանով, որ մեծ ժամանակ են հատկացնում իրենց մորթը լիզելուն, որպեսզի այն պահեն մաքուր<ref name="hairballs" />։ Կատվի լեզվի վրա կան շուրջ 500 մկմ երկարություն ունեցող և դեպի հետ ուղղված փշեր, որ Կերատիններ\|կերատինի պարունակության շնորհիվ կոշտ են<ref name="Boshel 1982">Cite journal \|last=Boshel \|first=J. \|author2=Wilborn, W. H \|author3=Singh, B. B. \|author4=Peter, S. \|author5=Stur, M. \|year=1982 \|title=Filiform Papillae of Cat Tongue \|journal=Acta Anatomica \|volume=114 \|issue=2 \|pages=97–105 \|doi=10.1159/000145583 \|pmid=7180385</ref> ու կատարում են խոզանակի դեր։ Որոշ կատուների, հատկապես երկարամազների ստամոքսում առաջանում են սեփական մազերի խրձեր, որոնք սովորաբար ունենում են 2-3 սմ երկարություն<ref name="hairballs">Cite web \|last=Hadzima \|first=Dr. Eva \|year=2016 \|title=Everything You Need to Know About Hairballs \|url=http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161006104436/http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ \|archivedate=2016 թ․ հոկտեմբերի 6 \|accessdate=2018 թ․ մարտի 7 \|df=dmy-all</ref>։ Պատկեր:Котёнок у окна.jpg\|thumb\|left\|Կատվի ձագ, որ լուսանկարվել է անձրևի ժամանակ պատուհանի մոտ Ինչպես և մյուս ընկերքավորները, կատուն ունի պայմանական ռեֆլեքսների ձեռքբերման արտահայտված հակում և լավ է ենթարկվում վարժեցման առանձին ձևերի, օրինակ՝ օգտվել ստանդարտ զուգարանակոնքից։ Ապացուցվել է, որ կատուները սովորում են փորձելու և սխալվելու մեթոդով, դիտելու և նմանակելու միջոցով<ref name="thorndike">[https://web.archive.org/web/20080620223218/http://www.messybeast.com/intelligence.htm Thorndike’s Puzzle Box experiments noted]ref-en</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Adler, H. M. \|заглавие=Some Factors Of Observation Learning In Cats \|издание=Journal of Genetic Psychology \|страницы=159—77</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Hart, Benjamin L. \|заглавие=Learning Ability in Cats \|год=1975 \|издание=Feline Practices \|номер=10—12</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Caro, T M, and M D Hauser \|заглавие=Is There Teaching in Nonhuman Animals? \|издание=Quarterly Review of Biology \|страницы=151—74</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=John, E R, P Chesler, F Bartlett and I Victor \|заглавие=Observation Learning in Cats \|издание=Science \|страницы=1589—1591</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Pallaud, B \|заглавие=Hypotheses On Mechanisms Underlying Observational Learning In Animals \|год=1984 \|язык=en \|издание=Behavioural Processes \|номер=9 \|doi=10.1016/0376-6357(84)90024-X</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Doré, François Y \|заглавие=Search Behaviour of Cats (Felis catus) in an Invisible Displacement Test: Cognition and Experience \|язык=en \|издание=Canadian Journal of Psychology \|страницы=359—370 \|doi=10.1037/h0084262</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Dumas, Claude \|заглавие=Object Permanence in Cats (Felis catus): An Ecological Approach to the Study of Invisible Displacements \|язык=en \|издание=Journal of Comparative Psychology \|страницы=404—410 \|doi=10.1037/0735-7036.106.4.404</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Dumas, Claude и Doré, François Y \|заглавие=Cognitive Development in Kittens (Felis catus): An Observational Study of Object Permanence and Sensorimotor Intelligence \|язык=en \|издание=Journal of Comparative Psychology \|страницы=357—365 \|doi=10.1037/0735-7036.105.4.357</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Fiset, Sylvain, и Doré, François Y \|заглавие=Spatial Encoding in Domestic Cats (Felis catus) \|год=1996 \|язык=en \|издание=Journal of Experimental Psychology: Animal Behaviour Processes \|том=22 \|страницы=420—437 \|doi=10.1037/0097-7403.22.4.420</ref><ref>Ռուսերեն հոդված \|автор=Heishman, Miriam, Mindy Conant and Robert Pasnak \|заглавие=Human Analog Tests of the Sixth Stage of Object Permanence \|язык=en \|издание=Perceptual and Motor Skills \|том=1059—68</ref>։ Կատուները ինֆորմացիան պահպանում են ավելի երկար ժամանակ, քան շները<ref>Cite web \|title=Re-Directed Aggression Towards Other Cats \|url=http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDoL8qM?url=http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 1</ref>։ Մի փորձի արդյունքում պարզվել է, որ կատուներն ունեն տեսողական հիշողություն, որ համեմատելի է կապիկի տեսողական հիշողության հետ<ref>[https://web.archive.org/web/20080821155903/http://www.nencki.gov.pl/pdf/an/vol65a/14.pdf Okujava et al., Acta Neurobiol Exp (Wars). 2005;65(2):205-11.]</ref>։ Աշխատանքային կարճատև հիշողությանը վերաբերող մեկ այլ փորձի ժամանակ շները ցույց են տվել ավելի լավ ժամանակ (60 վ-ով), քան կատուները<ref>Cite web \|author=Fiset, Sylvain, and François Y Doré \|date=2006 Jan 9 \|title=Duration of cats' (''Felis catus'') working memory for disappearing objects \|url=http://www.springerlink.com/content/p001385166064841/?p=74fadcb262174eb6bdf5400c4ddc3cff&pi=0 \|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 7 \|work=Animal Cognition Volume 9, Number 1, 62—70, DOI: 10.1007/s10071-005-0005-4 \|publisher=Springer BerlinՉաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot </ref>։ Կատուները, որոնց առաջ դրվել են հերթականությամբ պարզ ու բարդ առաջադրանքներ, ավելի արագ են կատարել բարդ առաջադրանքները, քան այն կատուները, որոնց առաջ դրվել են միայն բարդ առաջադրանքներ։ Այսպես, կատուներից մեկը, որի առաջ դրվել են միայն բարդ առաջադրանքներ, այդպես էլ չի սովորել կատարել դրանք, չնայած 600 անգամ փորձելուն։ Եթե կատուներին տրվում են միայն բարդ առաջադրանքներ, որոնք նրանք չեն կարող հանդիպել բնության մեջ, ապա նրանք կորցնում են մոտիվացիան<ref>Cite web \|author=Sarah Hartwell \|title=How Intelligent Are Cats? \|url=http://www.messybeast.com/intelligence.htm \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080620223218/http://www.messybeast.com/intelligence.htm \|archivedate=2008 թ․ հունիսի 20 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 31 \|publisher=MESSYBEAST<blockquote>Cats that are given a mix of simple and tough problems catch on faster to the tough problems than do cats who are given a straight course of nothing but the tough problems. … In certain types of test, intelligent cats are content to underachieve — a problem with the design of the test, not with the cats' intelligence!</blockquote></ref>։ === Քուն === Դրսում ապրող կատուներն ակտիվ են և՛ ցերեկը, և՛ գիշերը, սակայն նրանց ակտիվությունը մի քիչ ավելի շատ է գիշերը<ref name="Germain">Cite journal \|last=Germain \|first=E. \|last2=Benhamou \|first2=S. \|last3=Poulle \|first3=M.-L. \|year=2008 \|title=Spatio-temporal Sharing between the European Wildcat, the Domestic Cat and their Hybrids \|journal=Journal of Zoology \|volume=276 \|issue=2 \|pages=195–203 \|doi=10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x</ref><ref name="Barratt">Cite journal \|last=Barratt \|first=David G. \|date=1997 թ․ հունիսի 1 \|title=Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats ''Felis catus'' \|journal=Ecography \|volume=20 \|issue=3 \|pages=271–280 \|doi=10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x \|jstor=3682838</ref>։ Կատուների ակտիվության ժամանակը փոփոխական է, և ընտանի կատուները կարող են ավելի ակտիվ լինել առավոտյան ու երեկոյան, երբ ակտիվ է իրենց տերը<ref name="Randall 1985">Cite journal \|last=Randall \|first=Walter \|author2=Johnson, R. F. \|author3=Randall, S. \|author4=Cunningham, J. T. \|year=1985 \|title=Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats \|url=https://archive.org/details/sim_behavioral-neuroscience_1985-12_99_6/page/1162 \|journal=Behavioral Neuroscience \|volume=99 \|issue=6 \|pages=1162–1175 \|doi=10.1037/0735-7044.99.6.1162 \|pmid=3843546</ref>։ Կատուները քնի միջոցով խնայում են իրենց էներգիան ավելի շատ, քան կենդանիների մեծ մասը։ Քնի տևողությունը մեկ օրում կազմում է 12-16 ժամ։ Որոշ կատուներ քնում են օրական 20 ժամից ավելի, սակայն քնի միջին տևողությունը կազմում է 13-14 ժամ օրական։ Կատուների քնի ընթացքում պարբերաբար սկսվում է արագ քնի փուլ, որ ուղեկցվում է աչքի արագ շարժումներով և մկանների կծկմամբ, ինչը վկայում է այն մասին, որ կատուները կարող են երազներ տեսնել<ref>Cite journal \|last=Jouvet \|first=Michel \|year=1979 \|title=What does a cat dream about? \|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/B6T0V-485RJ0M-4X/2/82ae75a3e2df00e9eb92989351aa4ebe \|journal=Trends in Neurosciences \|volume=2 \|pages=280–282 \|doi=10.1016/0166-2236(79)90110-3 \|issn=0166-2236 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 3Չաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot </ref>։ === Նշանների համակարգ և ինքնարտահայտում === Ընտանի կատուները հաղորդակցման համար օգտագործում են տարբեր ձայնային ազդանշաններ, այդ թվում՝ մլավոց, մռլտոց, ֆշշոց, ոռնոց, սուլոց, գռմռոց և այլն<ref name=Moelk>Cite journal \|last=Moelk \|first=Mildred \|date=1944-04 \|title=Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study \|url=https://www.jstor.org/stable/1416947 \|journal=The American Journal of Psychology \|publisher=The American Journal of Psychology, Vol. 57, No. 2 \|volume=57 \|issue=2 \|pages=184–205 \|doi=10.2307/1416947</ref>։ Ի հակադրություն դրանց, վայրենացած կատուները սովորաբար լուռ են<ref name="Jensen">Cite book \|last=Jensen \|first=Per \|url=https://archive.org/details/ethologyofdomest0000unse_p5u8 \|title=The Ethology of Domestic Animals \|publisher=CABI \|year=2009 \|isbn=1-84593-536-5 \|series="Modular Text" series \|location=Wallingford, England</ref>rp\|208։ Կախված նշանակությունից՝ մլավոցի ինտոնացիան տարբեր է։ Կատուները սովորաբար մլավում են նրա համար, որ գրավեն մարդու ուշադրությունը (օրինակ՝ որ իրեն կերակրեն կամ խաղան իր հետ)<ref>Cite web \|title=Кошки способны манипулировать инстинктами человека \|url=http://novosti-n.mk.ua/ukraine/read/?id=14780 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDoshGO?url=http://novosti-n.mk.ua/ukraine/read/?id=14780 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 7</ref>։ Անգլիայում կատվի մլավոցն արտահայտվում է «''միու''» նմանաձայնությամբ, Ճապոնիայում՝ «''նյա''», Ռուսաստանում և Հայաստանում՝ «''մյաու''»։ Կատվի մլավոցը կարող է նշանակել նաև ողջունում կամ հիվանդագին զգացումներ։ Որոշ կատուներ հաճախ են ձայներ արձակում, մյուսները՝ հազվադեպ։ Նրանք կարող են իրենց ձայնին տալ շուրջ հարյուր տարբեր ինտոնացիաներ (շները, օրինակ, շուրջ տասը)<ref>Cite web \|title=Особенности поведения \|url=http://www.ourkitten.ru/poved/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDqMXmJ?url=http://www.ourkitten.ru/poved/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 7</ref>։ Դրանցից մի քանիսը խիստ կտրուկ են և տհաճ մարդու լսողության համար. այդպիսի ձայներ արձակում են հատկապես արու կատուներն էգի համար կռվելիս կամ զուգավորման ժամանակ։ Միմյանց հետ հաղորդակցվելու ժամանակ կատուները հազվադեպ են մլավում, այլ օգտագործում են նշանների համակարգ, որ ներառում է ձայների, մարմնի շարժումների ու հայացքների մեծ դիապազոն։ Հաղորդկացման տեսակետից հատկապես կարևոր մեխանիզմներ են կատվի պոչն ու ականջները<ref name="behaviourguide">Cite web \|year=2007 \|title=Cat Behavior: Body Language \|url=http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090224154137/http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html \|archivedate=2009 թ․ փետրվարի 24 \|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 7 \|work=AnimalPlanet.com</ref><ref name="Cafazzo">Cite journal \|last=Cafazzo \|first=S. \|last2=Natoli \|first2=E. \|year=2009 \|title=The Social Function of Tail Up in the Domestic Cat (''Felis silvestris catus'') \|journal=Behav. Processes \|volume=80 \|issue=1 \|pages=60–66 \|doi=10.1016/j.beproc.2008.09.008 \|pmid=18930121</ref>, օրինակ՝ բարձրացված պոչը բարեկամական ողջույնի նշան է, տափակացրած ականջները՝ թշնամության։ Պոչը կարող է արտահայտել նաև կատվի դիրքն իր խմբի Սոցիալական ստրատիֆիկացում\|սոցիալական հիերարխիայում. դոմինանտ կատուներն ավելի քիչ են բարձրացնում իրենց պոչը, քան ենթակա կենդանիները<ref name="Cafazzo" />։ Քթերի հպումը նույնպես ողջույնի սովորական նշան է<ref name="Crowell-davis2004" />։ Պատկեր:GAto.jpg\|thumb\|left\|250px\|Կատուն սպառնալիս կորացրել է մեջքն ու ֆշշացնում է Կատուները կարող են նաև մռլտալ, ինչը սովորաբար նշանակում է, որ կենդանին գոհ է։ Մռլտոցը կարող է լինել էվոլյուցիոն առավելություն՝ որպես ազդանշանային մեխանիզմ մայր կատվի ու նրա ձագերի համար։ Կատուները սովորաբար մռլտում են իրենց ցեղակիցների շրջանում, օրինակ՝ իրենց ձագերին հանդիպելիս, հանգստանալիս<ref name=BruelKjaer>Cite web \|title=Solving The Cat's Purr Mystery using Accelerometers \|url=http://www.bksv.com/catspurr \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722131617/http://www.bksv.com/catspurr \|archivedate=2011 թ․ հուլիսի 22 \|accessdate=2010 թ․ փետրվարի 11 \|publisher=Brüel & Kjær Magazine</ref><ref name=IsnareCom>Cite web \|title=The Cat's Remarkable Purr \|url=http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110713063142/http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets \|archivedate=2011 թ․ հուլիսի 13 \|accessdate=2008 թ․ օգոստոսի 6 \|publisher=isnare.com \|df=dmy-all</ref> կամ ուտելիս։ Կատուների մռլտալու մեխանիզմը հայտնի չէ։ Նրանք չունեն անատոմիական հատուկ ապարատ, որ պատասխանատու է ձայնի արձակման համար<ref name="CPEM">Cite web \|title=Why and How Do Cats Purr? \|url=https://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/catspurr.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403054122/http://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/catspurr.html \|archivedate=2011 թ․ ապրիլի 3 \|accessdate=2011 թ․ ապրիլի 10 \|publisher=Library of Congress \|df=dmy-all</ref>, և մինչև վերջերս համարվում էր, որ մռլտում են միայն կատուները, սակայն պարզվել է, որ հովազների ցեղի ներկայացուցիչները (վագր, առյուծ, յագուար, ընձառյուծ) նույնպես կարող են արձակել մռլտոցի նման ձայն, բայց միայն արտաշնչելիս<ref>Cite web \|title=Panthera \|url=http://www.panthera.org/ \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131126101950/http://www.panthera.org/ \|archivedate=2013 թ․ նոյեմբերի 26 \|accessdate=2013 թ․ նոյեմբերի 23 \|df=dmy-all</ref>։ Վախի կամ ագրեսիայի դեպքում կատուները կարող են ֆռթֆռթացնել, ֆշշացնել կամ հազվադեպ նաև ոռնալ։ Այդ ժամանակ կենդանին սովորաբար կորացնում է մեջքն ու պոչը, ցցում բուրդը, ականջները սեղմում գլխին։ Որոշ կատուներ կարող են արձակել սպառնալից մռնչյուն, որ հիշեցնում է շան ձայն և արտահայտում է խիստ ցասում և անբավականություն։ Ծնվելիս կատվի ձագերն արձակում են բարակ ծղրտոց, ընդ որում՝ հայտնի է, որ կատվի ձագերը սովորաբար իրենց մորը կանչում են ուլտրաձայն\|ուլտրաձայնային ազդանշաններով<ref name="miau">Cite web \|title=Что значит "мяу"? \|url=http://wavygold.ru/allarticles/onearticle/article/chto-znachit-mjau/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDqsO7w?url=http://wavygold.ru/allarticles/onearticle/article/chto-znachit-mjau/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 7</ref>։ Որոշ հասուն կատուներ, հատկապես նրանք, որոնք հազվադեպ են օգտագործում իրենց ձայնը, նույնպես կարող են մլավոցի փոխարեն արձակել ծղրտոց<ref name="miau" />։ === Որս === Պատկեր:Large Siamese cat tosses a mouse.jpg\|thumb\|Կատուն խաղում է իր բռնած մկան հետ Փոփոխվող միջավայրին արագ հարմարվելու և սուր տեսողության շնորհիվ ընտանի կատուները հիանալի որսորդներ են<ref>[http://www.environmentalgraffiti.com/animals/news-most-damaging-invasive-species-united-states Why Cats Are a Threat to Our Ecosystem] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100619200821/http://www.environmentalgraffiti.com/animals/news-most-damaging-invasive-species-united-states \|date=2010-06-19 <blockquote>Cats are a very adaptable species that have excellent eyesight and are skilled hunters. Their numbers and their natural hunting skills make them extremely damaging to the ecosystem.</blockquote></ref>։ Ուսումնասիրությունները, որոնց ընթացքում դիտարկվել են ինչպես տանը պահվող, այնպես էլ թափառող կատուներ, ցույց են տվել, որ նրանք մեկ տարվա ընթացքում որսում են միջինը 57 կենդանի<ref>[http://www.abcbirds.org/abcprograms/policy/cats/materials/predation.pdf Domestic cat predation on birds and other wildlife] (pdf)ref-en</ref><ref>Cite web \|author=Robbie A. McDonald и др. \|date=2003 թ․ մայիսի 27 \|title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain \|url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118839928/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDtmvNg?url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x/abstract \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 26 \|publisher=Mammal Review<blockquote>… Based on the proportion of cats bringing home at least one prey item and the back-transformed means, a British population of approximately 9 million cats was estimated to have brought home in the order of 92 (85-100) million prey items in the period of this survey, including 57 (52-63) million mammals, 27 (25-29) million birds and 5 (4-6) million reptiles and amphibians.</blockquote></ref>։ Նրանք որսում են մանր կենդանիներ, սովորաբար թռչուններ ու կրծողներ<ref name="Woods" /> և հաճախ օգտագործվում են վնասատունեի դեմ պայքարելու համար<ref>Clones, Cats, And Chemicals: Thinking Scientifically About Controversial Issues – Page 9, Irwin L. Slesnick – 2004</ref><ref>Pests of Crops in Warmer Climates and Their Control – Page 120, Dennis S. Hill – 2008</ref>։ Ընտանի կատուները Միացյալ Նահանգներում սպանում են տարեկան 1,4-3,7 միլիարդ թռչուն և 6,9-20,7 միլիարդ կաթնասուններ<ref name="NC012913">Cite journal \|last=Loss \|first=Scott R. \|last2=Will \|first2=Tom \|last3=Marra \|first3=Peter P. \|date=2013 թ․ հունվարի 29 \|title=The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States \|journal=Nature Communications \|volume=4 \|pages=Article number: 1396 \|bibcode=2013NatCo...4E1396L \|doi=10.1038/ncomms2380 \|pmid=23360987 \|quote=We estimate that free-ranging domestic cats kill 1.4–3.7 billion birds and 6.9–20.7 billion mammals annually.</ref><ref name="NYT012913">Cite news \|author=Natalie Angier \|date=2013 թ․ հունվարի 29 \|title=That Cuddly Kitty Is Deadlier Than You Think \|url=https://www.nytimes.com/2013/01/30/science/that-cuddly-kitty-of-yours-is-a-killer.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130010156/http://www.nytimes.com/2013/01/30/science/that-cuddly-kitty-of-yours-is-a-killer.html \|archivedate=2013 թ․ հունվարի 30 \|accessdate=2013 թ․ հունվարի 30 \|newspaper=The New York Times \|df=dmy-all</ref> (դրա մեծ մասը բաժին է ընկնում 80 միլիոն վայրենացած ու թափառող կատուներին)։ Առնետների վրա կատուները հազվադեպ են հարձակվում. գորշ առնետները, որ Եվրոպա են անցել Ասիայից, աչքի են ընկնում մեծ չափերով, ագրեսիվությամբ ու ճարպկությամբ, ինչի պատճառով կատուների մեծ մասը վախենում է նրանցից<ref>Cite web \|author=Ксения Лисун \|date=2008 թ․ հունվարի 8 \|title=Хитра, вынослива, способна на многое \|url=http://www.pressa.irk.ru/number1/2008/01/012001.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6OAoib2vx?url=http://baikalpress.ru/number1/2008/01/012001.html \|archivedate=2014 թ․ մարտի 18 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 26 \|publisher="Номер один" \|lang=ru</ref>։ Այնուամենայնիվ, կան կատուներ, որոնք հայտնի են որպես առնետ որսացողներ<ref name="ReferenceA">Ռուսերեն գիրք \|автор=Сетон-Томпсон, Эрнест \|заглавие=Королевская Аналостанка \|год=2010 \|издательство=Амфора \|страниц=96 \|isbn=978-5-367-01564-5</ref>։ Ի տարբերություն առյուծների, որոնք ապրում և որս կատարում են խմբերով, կատուները որս կատարում են բացառապես մենակ, բացառությամբ մայր կատվի ու ձագերի խաղի։ Ի տարբերություն շների ու գայլերի, որոնք պետք է մշտապես պահեն իրենց մարմնի ուժեղ հոտը, որպեսզի որս կատարեն միասին, կատուները մշտապես լիզում են իրենց մորթին, որպեսզի իրենց հոտով չվախեցնեն որսին։ Սոված լինելու դեպքում կատուներն անմիջապես ուտում են իրենց որսը։ Հակառակ դեպքում նրանք ուտելուց առաջ խաղում են նրա հետ. նետում են որսած կենդանուն, բռնում, և այդ «արարողությունն» ուղեկցվում է ցատկերով։ Կատուն որսը սովորաբար ուտում է թաքստոցում. մանր կենդանիներին ուտում է կաշվով ու մորթով, խոշոր թռչուններին՝ նրանց բմբուլները պոկելուց հետո<ref>Cite web \|title=Домашняя кошка \|url=http://www.dsxsphinx.com/domashnyaya-koshka/ \|url-status=unknown-host \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 27 \|lang=ruՉաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot </ref>։ Կատուները որսում են ընդհանուր առմամբ շուրջ հազար տեսակի կենդանիների, այնինչ մեծ կատուները (առյուծներ, վագրեր և այլն) որսում են միայն խոշոր կաթնասուններ։ Բացառություն է ընձառյուծը, որ հաճախ որսում է նապաստակներ և նույնիսկ մանր կրծողներ։ Տակտիկական հնարքները կատուների մոտ նույնն են, ինչ վագրերի ու ընձառյուծների դեպքում. կատուն դարանակալում է որսին և հարձակվում հանկարծակի ցատկով՝ փորձելով երկար ժանիքներով բռնել որսի վիզը՝ մահացու հարված հասցնելով նրա ողնաշար\|վզի ողներին կամ վնասել կոկորդը՝ առաջացնելով ասֆիքսիա։ Դրանից բացի կատուները կարող են առջևի թաթերով որսալ ձուկ հոսող ջրում։ Հաջողության դեպքում կատուները (և նույնիսկ կատվի ձագերը, որոնք կյանքում առաջին անգամ են տեսնում ձուկ) կծում են ձկան գլուխը և ուտում այն բանից հետո, երբ նա դադարում է թպրտալ<ref>Cite web \|title=Повадки кошек \|url=http://pets.to-var.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=7&Itemid=14 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDwZJTx?url=http://pets.to-var.com/index.php?option=com_content \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 27 \|lang=ru</ref>։ {\|class="graytable" style="text-align:center" \|width="25%"\|Պատկեր:chat-affut.JPG\|center\|200px \|width="25%"\|Պատկեր:Ocicat-woodpecker.jpg\|center\|150px \|width="25%"\|Պատկեր:Cat and mouse.jpg\|center\|150px \|width="25%"\|Պատկեր:Kot po polowaniu (Aw58).JPG\|center\|200px \|- \|Դարանակալած կատու \|Կատու, որ բռնել է փայտփորիկ \|Կատու, որ բռնել է մուկ \|Կատուն որսից հետո \|} === Խաղ === Պատկեր:Play fight between cats.webmhd.webm\|thumbnail\|thumbtime=4\|alt=Play fight between kittens, age 14 weeks\|14 շաբաթական կատուների խաղ Ընտանի կատուները և հատկապես ձագերը սիրում են խաղալ։ Այդ գործողություններով կատվի ձագերը նմանակում են որսը, և դա նրանց օգնում է սովորել հետապնդել, բռնել և սպանել որսին<ref name="Poirier 1982">Cite journal \|last=Poirier \|first=F. E. \|last2=Hussey \|first2=L. K. \|date=1982 թ․ հուլիսի 1 \|title=Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective \|url=https://archive.org/details/sim_anthropology-and-education-quarterly_summer-1982_13_2/page/n54 \|journal=Anthropology and Education Quarterly \|volume=13 \|issue=2 \|pages=133–148 \|doi=10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j \|jstor=3216627</ref>։ Կատուները խաղի միջոցով սովորում են նաև կռվել միմյանց կամ մարդկանց հետ, ինչի շնորհիվ նրանք ձեռք են բերում ունակություններ, որոնք իրենց պետք կգան իրական կյանքում, ինչպես նաև դա օգնում է նվազեցնել վախը, որ ասոցացվում է այլ կենդանու վրա հարձակման հետ<ref name="Byers 1998">Cite book \|last=Byers \|first=John A. \|url=https://archive.org/details/animalplayevolut00beko \|title=Animal Play: Evolutionary, Comparative, and Ecological Perspectives \|last2=Bekoff \|first2=Marc \|publisher=Cambridge University Press \|year=1998 \|isbn=0-521-58656-9 \|location=Cambridge, England<!--This is not redundant; there's a Cambridge, Massachusetts, also, with academic publishers.--> \|page=[https://archive.org/details/animalplayevolut00beko/page/n149 135]</ref>։ Խաղի և որսի նմանության շնորհիվ կատուները սիրում են խաղալ այնպիսի խաղալիքներով, որոնք հիշեցնում են որսի կենդանիների, օրինակ՝ փոքր փափուկ խաղալիքներով, որոնք արագ շարժվում են։ Սակայն նրանք արագ կորցնում են հետաքրքրությունը (հարմարվում են) այն խաղալիքների նկատմամբ, որոնցով խաղացել են նախկինում<ref name="Hall 2002">Cite journal \|last=Hall \|first=Sarah L. \|year=2002 \|title=Object Play in Adult Domestic Cats: The Roles of Habituation and Disinhibition \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|volume=79 \|issue=3 \|pages=263–271 \|doi=10.1016/S0168-1591(02)00153-3</ref>։ Կատուները նաև ավելի շատ են խաղում խաղալիքներով, երբ սոված են<ref name="Hall 1998">Cite journal \|last=Hall \|first=Sarah L. \|date=1998 թ․ հունիս \|title=The Influence of Hunger on Object Play by Adult Domestic Cats \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|volume=58 \|issue=1–2 \|pages=143–150 \|doi=10.1016/S0168-1591(97)00136-6</ref>։ Թելը հաճախ է դառնում խաղալիք կատուների համար, սակայն ուտելու դեպքում այն անցնում է աղիներ և կարող է դառնալ լուրջ հիվանդության և նույնիսկ մահվան պատճառ<ref name="MacPhail 2002">Cite journal \|last=MacPhail \|first=Catriona \|date=2002 թ․ նոյեմբեր \|title=Gastrointestinal obstruction \|journal=Clinical Techniques in Small Animal Practice \|volume=17 \|issue=4 \|pages=178–183 \|doi=10.1053/svms.2002.36606 \|pmid=12587284</ref>։ === Փոխհարաբերություններն այլ կենդանիների հետ === Պատկեր:Black white cats.jpg\|thumb\|left\|200px\|Սոցիալական վարքի օրինակ Չնայած վայրի կատուները վարում են միայնակ կյանք, ընտանի կատուները (վայրենացածները) ապրում են Գաղութ (կենսաբանություն)\|գաղութներով, որ հավաքվում են սննդի աղբյուրի շուրջը և հիմնվում են համագործակցող էգ կատուների խմբերի վրա<ref name="Crowell-davis2004">Cite journal \|last=Crowell-Davis \|first=S. L. \|last2=Curtis \|first2=T. M. \|last3=Knowles \|first3=R. J. \|year=2004 \|title=Social Organization in the Cat: A Modern Understanding \|url=http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf \|url-status=dead \|journal=Journal of Feline Medicine and Surgery \|volume=6 \|issue=1 \|pages=19–28 \|doi=10.1016/j.jfms.2003.09.013 \|pmid=15123163 \|accessdate=2008 թ․ մայիսի 21 \|archivedate=2011 թ․ հուլիսի 20 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf</ref><ref name="Pontier 1996">Cite journal \|last=Pontier \|first=Dominique \|author2=Eugenia Natoli \|year=1996 \|title=Male Reproductive Success in the Domestic Cat (''Felis catus'' L.): A Case History \|url=https://archive.org/details/sim_behavioural-processes_1996-08_37_1/page/85 \|journal=Behavioural Processes \|volume=37 \|issue=1 \|pages=85–88 \|doi=10.1016/0376-6357(95)00070-4</ref>։ Այդպիսի խմբերում միշտ կատուներից մեկը իշխող դիրք ունի մյուսների նկատմամբ<ref name="Baron">Cite journal \|last=Baron \|first=Alan \|last2=Stewart \|first2=C. N. \|author3=Warren \|first3=J. M. \|date=1957 թ․ հունվարի 1 \|title=Patterns of Social Interaction in Cats (''Felis domestica'') \|journal=Behaviour \|volume=11 \|issue=1 \|pages=56–66 \|doi=10.1163/156853956X00084 \|jstor=4532869</ref>։ Յուրաքանչյուր կատու վերահսկում է իր տարածքը<ref>Cite web \|title=Кошачья иерархия \|url=http://petland.org.ua/mode-article/pge-379.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDubeSE?url=http://petland.org.ua/mode-article/pge-379.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 27 \|lang=ru</ref>. սեռական ակտիվ արուները գրավում են ամենաընդարձակ տարածքնեը, ընդ որում՝ նրանց տարածքը կարող է 10 անգամ գերազանցել էգ կատուների տարածքին և հատվել մի քանի էգ կատուների տարածքների հետ<ref name="Sommerville">Cite journal \|last=Sommerville \|first=B. A. \|year=1998 \|title=Olfactory Awareness \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|volume=57 \|issue=3–4 \|pages=269–286 \|doi=10.1016/S0168-1591(98)00102-6</ref>։ Գյուղական միջավայրում կենդանու վերահսկողության տակ գտնվում է ողջ բակը։ Այնուամենայնիվ, միշտ կա «չեզոք տարածք», որտեղ կատուները կարող են հանդիպել առանց կոնֆլիկտի ու ագրեսիայի։ Սակայն իր վերահսկողության տակ գտնվող տարածքից կատուն վռնդում է ցանկացած այլ կատվի, ընդ որում՝ իրենց տարածքը պահպանում են ոչ միայն արուները, այլև էգերը։ Տանը ապրող կատուները կարող են խաղաղ գոյակցել ինչպես ուրիշ կատուների, այնպես էլ այլ ընտանի կենդանիների հետ, որոնք բնության մեջ հանդիսանում են կատուների որսը։ Այսպես, եթե մի քանի շաբաթական կատվի մոտ տանեն մուկ, ապա նրանք երկար ժամանակ կարող են պահպանել ընկերական հարաբերություններ, չնայած միշտ վտանգ կա, որ խաղի ժամանակ կատվի մոտ կարող է արթնանալ որսորդի բնազդը<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.am/books?id=dXJRpmUG9aEC&pg=PA49&dq=Others+maintain+social+relationships+with+people+or+other+family+pets+throughout+life.+Approximately+15%25+of+cats+seem+resistant+to+socialization+with+humans.+Most+cats+adapt+well+to+sharing+a+home+or+apartment+with+people,+other+cats,&hl=en&ei=UbMCTamnEo6cOoPgtKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=Others%20maintain%20social%20relationships%20with%20people%20or%20other%20family%20pets%20throughout%20life.%20Approximately%2015%25%20of%20cats%20seem%20resistant%20to%20socialization%20with%20humans.%20Most%20cats%20adapt%20well%20to%20sharing%20a%20home%20or%20apartment%20with%20people%2C%20other%20cats%2C&f=false \|автор=Gary M. Landsberg, Wayne L. Hunthausen, Lowell J. Ackerman \|заглавие=Handbook of behavior problems of the dog and cat \|год=2003 \|издательство=Elsevier Health Sciences \|том=1 \|страницы=49 \|страниц=554 \|isbn=0702027103, 9780702027109<blockquote>Some cats are independent, with little desire for contact with humans and other cats. Others maintain social relationships with people or other family pets throughout life. Approximately 15 % of cats seem resistant to socialization with humans. Most cats adapt well to sharing a home or apartment with people, other cats, and other pets.</blockquote></ref>։ Կատուների ու շներ\|ընտանի շների բարդ հարաբերությունները պայմանավորված են որսորդական բնազդներով. յուրաքանչյուր շուն փախչող կատվի մեջ տեսնում է հետապնդման օբյեկտ և հետապնդում է նրան այնքան ժամանակ, մինչև բռնում է, կամ կատուն պատսպարվում է անմատչելի տեղում։ Տարածքը պահպանող կամ մարտական շները հաճախ են սպանում կատուների, վերջիններիս սպանում են նաև թափառող շները, սակայն դրա պատճառները մնում են չբացահայտված. թափառող շները կատուներին սպանում են նույնիսկ այն ժամանակ, երբ սննդի կարիք չունեն<ref>Cite web \|title=Статья: «Собаки как доминирующие хищники в экосистемах городов», авторы: Е.А Ильинский, С.О. Ильинская \|url=http://www.animalsprotectiontribune.ru/VetPat1.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDx7klB?url=http://www.animalsprotectiontribune.ru/VetPat1.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 4 \|publisher=Animalsprotectiontribune.ru \|language=ru icon</ref>։ Այնուամենայնիվ, հաճախ կատուներն ու շները կարող են ապրել իրար կողքի<ref>Cite web \|title=Dogs and Cats – Getting Along \|url=http://www.petuniversity.com/dogs/training--behavior/dogs-and-cats.htm \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130617221350/http://www.petuniversity.com/dogs/training--behavior/dogs-and-cats.htm \|archivedate=2013 թ․ հունիսի 17 \|accessdate=2013 թ․ հուլիսի 4 \|publisher=Petuniversity.com \|df=dmy-all</ref>։ Ընտանի կատուները, ինչպես և ցանկացած Ինտրոդուկցիա (կենսաբանական)\|ինտրոդուկցված գիշատիչ, կարող են լուրջ վնաս հասցնել էնդեմիկ էկոհամակարգին, հատկապես եթե կատուները տվյալ տարածք բերվել են համեմատաբար ոչ վաղ անցյալում, և մյուս տեսակները չեն հասցրել հարմարվել նրա ներկայությանը։ Համաձայն ներկայում հերքված<ref>Galbreath, Ross & Brown, Derek (2004): The tale of the lighthouse-keeper’s cat: Discovery and extinction of the Stephens Island wren (Traversia lyalli). Notornis 51(4): 193—200</ref><ref>Medway, David G. (2004): The land bird fauna of Stephens Island, New Zealand in the early 1890s, and the cause of its demise. Notornis 51(4): 201—211.</ref> լեգենդի՝ 1894 թվականին Նոր Զելանդիայի ափերի մոտ գտնվող Ստիվենս (կղզի, Նոր Զելանդիա\|Ստիվենս կղզու փարոսի տեսուչի կատուն միայնակ ոչնչացրել է չթռչող ստեֆենյան թփուտային ցախսարեկների ողջ պոպուլյացիան<ref>Cite web \|author=R. Galbreath, D. Brown \|date=2004 \|title=The tale of the lighthouse-keeper's cat: Discovery and extinction of the Stephens Island wren (Traversia lyalli) \|url=http://www.notornis.org.nz/abstract.php?volume_issue=n51_4&first_page=193 \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20081016025607/http://www.notornis.org.nz/abstract.php?volume_issue=n51_4&first_page=193 \|archive-date=2008 թ․ հոկտեմբերի 16 \|accessdate=2010 թ․ դեկտեմբերի 10 \|publisher=Notornis \|lang=en</ref>։ Նման դեպքերում ընտանի կատուների վտանգի նվազեցման համար օգտագործվում են զանգեր, որ կախվում են նրանց վզկապներից։ == Գենետիկա == Ընտանի կատուն և նրա մերձավոր վայրի նախնին Պոլիպլոիդիա\|դիպլոիդ օրգանիզմներ են և ունեն 38 քրոմոսոմ<ref>Cite journal \|author=Nie W, Wang J, O'Brien PC \|first1=W \|first2=J \|first3=PC \|first4=B \|first5=T \|first6=MA \|first7=F \|year=2002 \|title=The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding \|journal=Chromosome Res. \|volume=10 \|issue=3 \|pages=209–22 \|doi=10.1023/A:1015292005631 \|issn=0967-3849 \|pmid=12067210</ref> ու շուրջ 20 000 գեն<ref>Cite journal \|author=Pontius JU, Mullikin JC, Smith DR \|first1=JU \|first2=JC \|first3=DR \|first4=Team \|first5=K \|first6=S \|first7=M \|first8=J \|first9=R \|first11=N \|last12=Schäffer \|first12=AA \|last13=Agarwala \|first13=R \|last14=Narfström \|first14=K \|last15=Murphy \|first15=WJ \|date=2007 թ․ նոյեմբեր \|title=Initial sequence and comparative analysis of the cat genome \|url=http://www.genome.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17975172 \|format=Free full text \|journal=Genome Res. \|volume=17 \|issue=11 \|pages=1675–89 \|doi=10.1101/gr.6380007 \|issn=1088-9051 \|pmc=2045150 \|pmid=17975172 \|first16=U \|first17=AL \|first18=A \|first19=M \|first20=N \|first21=J \|first22=WE \|first23=G \|first24=G \|first25=Program \|first26=SJ \|last16=Giger \|last17=Roca \|last18=Antunes \|last19=Menotti-Raymond \|last20=Yuhki \|last21=Pecon-Slattery \|last22=Johnson \|last23=Bourque \|last24=Tesler \|last25=Nisc Comparative Sequencing \|last26=O'brien</ref>։ Կատուների մոտ հայտնաբերվել են 250 ժառանգվող գենետիկական խանգարումներ, որոնցից շատերը նման են մարդկայիններին<ref>Cite journal \|author=O'Brien SJ, Johnson W, Driscoll C, Pontius J, Pecon-Slattery J, Menotti-Raymond M. \|first1=SJ \|first2=W \|first3=C \|first4=J \|first5=J \|first6=M \|date=2008 թ․ հունիս \|title=State of cat genomics \|url=https://archive.org/details/sim_trends-in-genetics_2008-06_24_6/page/268 \|journal=Trends Genet. \|volume=24 \|issue=6 \|pages=268–79 \|doi=10.1016/j.tig.2008.03.004 \|issn=0168-9525 \|pmid=18471926</ref>։ Կաթնասունների Նյութափոխանակություն\|մետաբոլիզմում նմանությունների բարձր մակարդակը թույլ է տալիս ախտորոշել կատվի ժառանգական հիվանդությունները՝ օգտագործելով այն գենետիկական թեստերը, որոնք նախապես ստացվել են մարդու ժառանգական հիվանդությունների ախտորոշման համար, ինչպես նաև կատուներին օգտագործել մարդու հիվանդությունների ուսումնասիրման ժամանակ<ref>Cite journal \|author=Sewell AC, Haskins ME, Giger U \|first1=AC \|first2=ME \|first3=U \|date=2007 թ․ սեպտեմբեր \|title=Inherited metabolic disease in companion animals: searching for nature's mistakes \|url=https://archive.org/details/sim_veterinary-journal_2007-09_174_2/page/252 \|journal=Vet. J. \|volume=174 \|issue=2 \|pages=252–9 \|doi=10.1016/j.tvjl.2006.08.017 \|issn=1090-0233 \|pmid=17085062</ref><ref name="OBrien">Cite journal \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|author2=Menotti-Raymond, M. \|author3=Murphy, W. J. \|author4=Yuhki, N. \|year=2002 \|title=The Feline Genome Project \|journal=Annual Review of Genetics \|volume=36 \|pages=657–686 \|doi=10.1146/annurev.genet.36.060602.145553 \|pmid=12359739</ref>։ Առավել շատ ուսումնասիրվել են կատուների մորթու գույնի գեները։ Կատուների մորթու կարմիր ու սև գույները որոշող Դոմինանտություն\|կոդոմինանտ գենը գտնվում է իգական X սեռական քրոմոսոմում, այդ պատճառով էլ կարմիր (XX) գույնի կատուները ավելի քիչ են հանդիպում, քան կարմիր (XY) գույնի կատուները, իսկ կրիայի գույնի (կարմիր-սև կամ կրեմագույն-երկնագույն) լինում են միայն էգ կատուները, բայց ոչ արուները (մինչ այժմ նկարագրվել են միայն մի քանի դեպքեր, երբ երեք գույն ունեցել է արու կատուն, որոնց կրիայի գույնը պայմանավորված է եղել ХХУ սեռական Քրոմոսոմային հավաքակազմեր\|քրոմոսոմների հավաքակազմով)<ref name=autogenerated1>[http://www.nekosamurai.jp/samurai/A_precious_cat_e.html Samurai — Scottish Fold] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20120213175554/http://www.nekosamurai.jp/samurai/A_precious_cat_e.html \|date=2012-02-13 ref-en</ref>։ === Ընտանի կատուների գույներ === Պատկեր:Van Cat 1.jpg\|thumb\|230px\|right\|Վանա կատու Արփին կարմրասպիտակ ավանդական գունավորմամբ Կատվի մորթու գույն ասելով հասկացվում է ինչպես հենց կենդանու բրդի գույնը, այնպես էլ շերտերի ու բծերի «նկարը»։ Բծավոր կատուների մոտ, որոնց մորթու վրա հանդիպում են սպիտակ գույնի չներկված բծեր, տարբերակում են սպիտակ և գունավոր բծերի հարաբերակցությունը։ Գունավորում ասելով հաշվի է առնվում նաև կատվի մորթու յուրաքանչյուր առանձին մազի ներկվածության աստիճանը։ Դրանից բացի առանձնացվում են ալբինիզմի տարբեր աստիճաններ ունեցող կատուներ, ինչն անդրադառնում է մորթու գունավորման վրա և նույնպես վերաբերում է կատվի մորթու գույնին։ Կատվի մորթու գույնը պայմանավորված է գեների հավաքակազմով, որոնցից կախված է մորթում մելանինի պարունակությունն ու տեսակը<ref name="genetika_cveta">Cite web \|author=Orca Starbuck и David Thomas. \|title=Генетика окрасов кошек \|url=http://www.satpro.ru/homes/clorgen.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mDz61E8?url=http://www.satpro.ru/homes/clorgen.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26 \|lang=ru</ref>։ Մարթու գորշավուն գույնը սովորաբար կոչվում է «երկնագույն» (օրինակ՝ «ռուսական երկնագույն» ցեղատեսակը), իսկ շիկակարմիրը՝ «կարմիր»։ Ըստ մորթու գույնի կատուները լինում են<ref name="okras_koshki">Cite web \|author=Orca Starbuck и David Thomas. \|title=Окрасы кошек \|url=http://www.satpro.ru/homes/colors.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6OAom2r0G?url=http://www.satpro.ru/homes/colors.html \|archivedate=2014 թ․ մարտի 18 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26 \|lang=ru</ref>. '''Թաբի''' – հիշեցնում է վայրի կատվի գունավորումը։ Հանդիպում է նեղ շերտերի, մանր բծերի տեսքով, որ տարածվում են նրա ողջ մարմնի վրա կամ կազմում հատուկ «նկար»։ Այդ խմբի ներսում առանձնացվում են՝ աբիսինյան թաբին, թաբի մաքրելը (վագրային), բծավոր թաբին և մարմարագույն (դասական) թաբին, * '''Միագույն''', երբ կատվի ողջ մորթի գույնը նույն է, * '''Ծխագույն''', երբ գունավորված են միայն մազերի ծայրերը։ Կատվի գունավորումը կոչվում է շինշիլայի, եթե ներկված է մազի 1/8 մասը, * '''Քոլորփոյնթ'''<ref name="kolor-point">Cite web \|title=Порода «Колорпойнт» \|url=http://home-animal.org.ua/22-kolor-point.html \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220100835/http://home-animal.org.ua/22-kolor-point.html \|archive-date=2018 թ․ փետրվարի 20 \|accessdate=2018 թ․ մարտի 5</ref> (lang-en\|colour – գույն և lang-en2\|point – բիծ բառերից) կամ ակրոմելանինային գունավորում, այս խմբին հատուկ են թույլ գունավորված (սպիտակից մինչև կրեմագույն) մարմինն ու ավելի մուգ գույնի թաթերը, պոչը, դունչն ու ականջները։ Սիամական կատու\|Սիամական գունավորմամբ կատուներին հատուկ են երկնագույն, կոբալտի գույնի աչքերը, իսկ բուրմանյան կատուներին՝ դեղին աչքերը, * '''Երկգույն''' – ողջ մարմնի վրա սպիտակ ֆոնի վրա առկա են գունավոր բծեր՝ առանց որոշակի հարաբերակցության, * '''Կրիայի գունավորում''', ինչպես նաև '''կրեմաերկնագույն''', '''սիտեց''' – սև (երկնագույն) և շիկակարմիր (կրեմագույն) գույների համադրությամբ գունավորված կատուներ։ Որպես կանոն, այդպիսի կատուներն էգ են<ref name="chrephi">[http://www.messybeast.com/tricolours.htm Черепаховые и трёхцветные кошки.]ref-en</ref>, քանի որ այդ գունավորումը էգերի գենոտիպում առկա սեռի հետ կապված՝ ոչ լրիվ դոմինանտ գենի արդյունք է։ Արու կատվի մոտ կրիայի գույնի առկայությունը վկայում է գենետիկական խանգարումների մասին, ինչպես նաև համարվում է, որ նման կատուներն անպտուղ են։ Ներկայում հայտնի է կրիայի գույնի մեկ արու կատու, որը ձագ է ունեցել։ Սակայն բժշկական քննության արդյունքում կատվի մոտ հայտնաբերվել է տերատոզոոսպերմիա, ինչն անպտղության պատճառ է<ref name=autogenerated1 />։ === Սպիտակ գունավորում և խլություն === Պատկեր:Manx Dante blue eyes.jpg\|left\|thumb\|200px\|Ամբողջովին սպիտակ կապուտաչյա կատու Ամբողջովին սպիտակ կատուների թվում հանդիպում են կատուներ կապույտ կամ տարբեր գույնի աչքերով։ Դրա պատճառը կատվի գենոտիպում '''W''' դոմինանտ քպիստատիկ գենի առկայությունն է։ Այդ կատուները 40% հավանականությամբ ծնվում են Խլություն\|խուլ։ Դա բացատրվում է նրանով, որ ամբողջովին սպիտակ կատուների մոտ գունավորման '''W''' էպիստատիկ դոմինանտ գենի ազդեցությամբ տեղի է ունենում խխունջ (ականջ)\|ականջի ներքին խխունջի Դեգեներացում\|դեգեներացիա<ref>Cite web \|author=Diane Marcus \|title=Breed Article: Turkish Van \|url=http://www.cfainc.org/breeds/profiles/articles/turkish-van.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/60ulKU0Wp?url=http://www.cfa.org/404redirect.html \|archivedate=2011 թ․ օգոստոսի 13 \|accessdate=2010 թ․ հոկտեմբերի 9 \|publisher=CFA \|lang=en</ref>։ Խլություն կարող է լինել երկու ականջի (այդ դեպքում կատուն բոլորովին խուլ է) կամ միակողմանի (այդ դեպքում կատուն կարող է լսել)։ Սակայն բոլոր կատուների միայն 5%-ն ունի սպիտակ գունավորում, իսկ ամբողջովին սպիտակ կապուտաչյա կատուների 17-22 %-ը ծնվում են խուլ։ Ամբողջովին սպիտակ կատուների շարքում խուլ կատուների թվաքանակը աճում է մինչև 40%, եթե կատվի մի աչքը կապույտ է, և մինչև 65-85 %, եթե կատվի երկու աչքերն էլ կապույտ են։ Որոշ սպիտակ կատուներ խուլ են միայն մի ականջից, ընդ որում՝ ամբողջովին սպիտակ կատվի խլությունը լինում է կապույտ աչքի կողմից<ref name="elizabeth">Cite web \|author=Feline Health Center \|title=Ask Elizabeth \|url=http://www.vet.cornell.edu/fhc/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mE0S6F2?url=http://www.vet.cornell.edu/fhc/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26 \|publisher=Cornell University Feline Health Center</ref>։ Խուլ կատուները նորմալ ապրում են տնային պայմաններում, և նույնիսկ կարող են ունենալ առողջ սերունդ, սակայն վայրենացած պոպուլյացիներում կամ փողոցում նմանատիպ կենդանիները դժվար են գոյատևում։ Սիրողական ֆելինոլոգիայում կատուների խլությունը համարվում է արատ, այդ պատճառով էլ խուլ կատուները բացառվում են բուծման ծրագրից։ Երբեմն սպիտակ գույնը համարվում է ցեղատեսակի բնորոշ հատկություն։ Օրինակ՝ մինչև 1978 թվականը ֆելինոլոգիական կազմակերպությունները թուրքական անգորա ցեղատեսակի լիարժեք ներկայացուցիչ չէին համարում ոչ սպիտակ կատուներին։ == Ցեղատեսակներ == Պատկեր:Коты. Марки Украины 2007.jpg\|250px\|thumb\|''Կատուների ցեղատեսակներն'' ուկրաինական նամականիշի վրա (2007 թվական) Ցեղական են համարվում ֆելինոլոգիական կազմակերպություններից մեկի կողմից գրանցված ցեղատեսակներին հատուկ որոշակի գծեր ու հատկանիշներ ունեցող կատուները։ Տարբեր ֆելինոլոգիական կազմակերպություններ ճանաչում են տարբեր քանակի կատուների ցեղատեսակներ։ Օրինակ՝ Livre Officiel des Origines Félines-ը ճանաչում է կատուների 74 ցեղատեսակ, The Governing Council of the Cat Fancy-ը՝ 35, Cat Fanciers’ Association-ը՝ 50, The Cat Association-ը՝ 63, World Cat Federation-ը՝ 62, իսկ Fédération Internationale Féline-ը՝ 42։ Յուրաքանչյուր ֆելինոլոգիական կազմակերպություն ունի իր կողմից ճանաչված ցեղատեսակի վերաբերյալ իր պատկերացումը, ինչը սահմանված է հատուկ նկարագրությամբ, որը կոչվում է ցեղատեսակի ստանդարտ։ Որպես կանոն՝ ցեղական կատուն ունի ծագումնաբանություն՝ տրված ֆելինոլոգիական ակումբի կողմից, որը հաստատում է տվյալ կենդանու պատկանելությունը որոշակի ցեղատեսակին և նրա համապատասխանությունը ցեղատեսակի ստանդարտին։ Կատուների ընդհանուր թվաքանակի մեկ տոկոսից էլ պակասն են համարվում ցեղական, և միայն նրանք կարող են մասնակցել կատուների ցուցահանդեսներին՝ ըստ ցուցահանդեսային կարգերի մրցույթ-ցուցադրություններին, որ նախատեսված են ցեղական կատուների համար։ Ոչ ցեղական կատուները ցուցահանդեսներին կարող են մասնակցել ընտանի կենդանիների կարգում։ Արգելվում է տարբեր ցեղատեսակների պատկանող կատուների զուգավորումը (աուտքրոս) սերունդ ստանալու նպատակով, բացառությամբ այն ցեղատեսակների, որոնց բուծումը դեռևս չի ավարտվել։ Պատկեր:Cat breed (HY).jpg\|մինի\|250x250փքս\|2021 թվականին կատուների գրանցված ծնունդների թիվը՝ ըստ ցեղատեսակի, տվյալները՝ Governing Council of the Cat Fancy-ի Ընտանի կատուների ցեղատեսակների բազմասանությունը բազմամյա սելեկցիայի և քիչ չափով նաև գենետիկական մուտացիաների արդյունք է։ Օրինակ՝ էկզոտիկ կատուն ցեղատեսակի ձևավորման նախնական փուլերում ստեղծվել է երկարամազ Պարսկական կատու\|պարսկական կատվի ու բրիտանական կարճամազ կատվի զուգավորումից, իսկ անպոչ մենքսն ու կարճոտն մանչկինը գենետիկական մուտացիաների արդյունք են։ Այսպես կոչված «մերկ կատուների» ցեղատեսակները, ինչպիսիք են Սֆինքս (կատու)\|կանադական սֆինքսը, Դոնսկոյ (կատու)\|դոնսկոյ սֆինքսն ու Փիթրբալդ (կատու)\|փիթրբալդը, նույնպես գենետիկական մուտացիաների արդյունք են, որ հաստատվել են երկար տարիների աշխատանքի արդյունքում։ Ըստ վիճակագրության՝ անմազ ձագերը ծնվում են մի քանի տարին մեկ անգամ։ Օրինակ՝ կանադական սֆինքսների ժամանակակից պոպուլյացիան սկիզբ է առել անտեր կատվի ձագերից, որ ծնվել են 1976 թվականին։ Դոնսկոյ սֆինքսների ցեղատեսակն սկիզբ է առել Վարվառա կատվից, որ գտնվել է Դոնի Ռոստովի փողոցներում<ref>[http://www.sphinxes.ru/ Донской сфинкс: история породы] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100208231435/http://www.sphinxes.ru/ \|date=2010-02-08 v\|26\|11\|2009</ref>։ Ի տարբերություն կանադական սֆինքսի՝ դոնսկոյ կատվի մոտ անմազ լինելու հատկության ժառանգականությունը դոմինանտ է։ Ուկրաինական լևկոյ անմազ ցեղատեսակի ստեղծման համար օգտագործվել են հետևյալ ցեղատեսակների կատուներ՝ դոնսկոյ սֆինքս, փիթրբալդ, օրիենտալ կարճամազ, սքոտիշ ֆոլդ, պարսկական։ Կատուների որոշ ցեղատեսակներ, ինչպիսիք են թայլանդական կատուն կամ թուրքական անգորան, համարվում են ընտանի կատվի բնական կամ աբորիգեն ցեղատեսակներ, քանի որ բուծվել են իրենց ծագման վայրում գտնվող առանձնացված պոպուլյացիաներից։ Կան կատուների ցեղատեսակներ, որոնք բնութագրվում են գեների որոշակի մուտացիաներով։ Օրինակ՝ դևոս ռեքս, քորնիշ ռեքս և սելկիրկ ցեղատեսակների համար բնութագրական հատկանիշներ են գանգուր մազերը, մենքս, ճապոնական բոբթեյլ, կուրիլյան բոբթեյլ և կարելյան բոբթեյլ ցեղատեսակների համար՝ պոմպոնի ձև ունեցող կարճ պոչը։ Շոտլանդական կախականջ կատվի բնորոշ առանձնահատկությունը թեպի առաջ ու վար ծալված ականջներն են, իսկ ամերիկյան քյորլ կատուներն առանձնանում են հետ ծալված ականջներով։ Հիբրիդացում\|Հիբրիդային որոշ ցեղատեսակներ (օրինակ՝ բենգալյան կատուն կամ հաուսին), բուծվել են ընտանի կատվի և վայրի կատուների խաչասերումից։ Ընտանի կատուների հիբրիդներն աչքի են ընկնում նրանով, որ առաջին 3-5 սերունդների հիբրիդ հանդիսացող կատուները սերունդ չեն ունենում։ Ընձառյուծային կատու\|ընձառյուծային կատվի ցեղատեսակն ստացվել է վայրի բենգալյան կատվի և ընտանի կատվի խաչասերումից։ Ընտանի կատուների Սավաննա (կատու)\|սավաննա ցեղատեսակն ստացվել է սերվալ (կատու)\|սերվալի ու ընտանի կատվի խաչասերումից {\|class="graytable" style="text-align:center" \|width="33%"\|Պատկեր:Crystal Palace cat show.jpg\|center\|250px \|width="33%"\|Պատկեր:Judging American Curl.jpg\|center\|150px \|width="33%"\|Պատկեր:Katzenausstellung.jpg\|center\|250px \|- \|Կատուների ցուցահանդես Բյուրեղապակյա պալատում, Լոնդոն, 1903\|1903 թ. \|Գնահատում կատուների ցուցահանդեսում (ամերիկյան քյորլ) \|Կատուների ցուցահանդես, 2007 թ. \|} === Ֆելինոլոգիական կազմակերպություններ === Կատուների ցեղատեսակների ցանկեր կազմող, միջազգային ցուցահանդեսներ անցկացնող և նոր ցեղատեսակների բուծմամբ զբաղվող հիմնական ֆելինոլոգիական կազմակերպություններն են՝ {\| cellspacing="5" cellpadding="7" style="background-color:transparent; width:100%;" \|- style="vertical-align:top;" \| style="width:50%; text-align:left;" \| * FIFe (''FIFe\|Կատուների միջազգային ֆեդերացիա''), * CFA (''Կատու սիրողների ասոցիացիա''), * ICU (''International Cat Union''), * TICA (''Միջազգային կատվային ասոցիացիա''), \| style="width:50%; text-align:left;" \| * WCF (''Կատուների համաշխարհային ֆեդերացիա''), * МФА (''Միջազգային ֆելինոլոգիական ասոցիացիա''), * WACC (''World Association of Cat Clubs'')։ \|} == Էկոլոգիա == === Միջավայր === Կատուները Կոսմոպոլիտներ (կենսաբանություն)\|կոսմոպոլիտներ են և հանդիպում են աշխարհի երկրների մեծ մասում<ref name="Lipinski">Cite journal \|last=Lipinski \|first=Monika J. \|author2=Froenicke, Lutz \|author3=Baysac, Kathleen C. \|author4=Billings, Nicholas C. \|author5=Leutenegger, Christian M. \|author6=Levy, Alon M. \|author7=Longeri, Maria \|author8=Niini, Tirri \|author9=Ozpinar, Haydar \|date=2008 թ․ հունվար \|title=The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations \|journal=Genomics \|volume=91 \|issue=1 \|pages=12–21 \|doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009 \|pmc=2267438 \|pmid=18060738</ref>։ ԱՄՆ Մերիլենդ նահանգի Ֆրեդերիկ քաղաքի Ուռուցքաբանության ազգային ինստիտուտից ծագումնաբան Ստեֆան Ջեյմս Օ'Բրայենը նշել է. «Կատուները էվոլյուցիայի ամենախարիզմատիկ արարածներն են։ Նրանք կարող են ապրել ամենաբարձր լեռներում ու ամենաշոգ անապատներում»<ref>Cite news \|last=Randerson \|first=James \|date=2006 թ․ հունվարի 6 \|title=From Lion to Moggie: How Cats Climbed their Family Tree \|work=The Guardian \|location=London</ref>։ Նրանք խիստ հարմարունակ են և ներկայում հանդիպում են բոլոր մայրցամաքներում, բացառությամբ Անտարկտիկայի, 131 գլխավոր կղզեխմբերից 118-ում և նույնիսկ մեկուսացված կղզիներում, ինչպիսիք են Կերգելեն կղզիները<ref name="Say 2002">Cite journal \|last=Say \|first=Ludovic \|year=2002 \|title=Spatio-temporal variation in cat population density in a sub-Antarctic environment \|journal=Polar Biology \|volume=25 \|issue=2 \|pages=90–95 \|doi=10.1007/s003000100316</ref><ref>Cite journal \|last=Frenot \|first=Y. \|author2=Chown, Steven L. \|author3=Whinam, Jennie \|author4=Selkirk, Patricia M. \|author5=Convey, Peter \|author6=Skotnicki, Mary \|author7=Bergstrom, Dana M. \|year=2005 \|title=Biological Invasions in the Antarctic: Extent, Impacts and Implications \|journal=Biological Reviews \|volume=80 \|issue=1 \|pages=45–72 \|doi=10.1017/S1464793104006542</ref>։ Պատկեր:Areas that wild cats inhabit (HY).svg\|մինի\|Տարածքներ, որտեղ բնակվում են վայրի կատուները Պատկեր:Felis catus-cat on snow.jpg\|thumb\|right\|Կատուն ձյան վրա Վայրի կատուները կարող են ապրել անտառներում, մարգագետիններում, տունդրաներում, ծովափնյա տարածքներում, գյուղատնտեսական հողատարածքներում, թփուտներում, քաղաքային տարածքներում և ճահիճներում<ref name="ISSG 2006">Cite web \|year=2006 \|title=Ecology of ''Felis catus'' \|url=http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss&lang=EN \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091027123405/http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss&lang=EN \|archivedate=2009 թ․ հոկտեմբերի 27 \|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 31 \|work=Global Invasive Species Database \|publisher=Invasive Species Specialist Group \|df=dmy-all</ref>։ Նրանց բնակության տարածքներն ընդգրկում են նույնիսկ օվկիանոսային փոքր կղզիները, որոնք անմարդաբնակ են<ref name="Nogales">Cite journal \|last=Nogales \|first=M. \|last2=Martin \|first2=A. \|last3=Tershy \|first3=B. R. \|last4=Donlan \|first4=C. J. \|last5=Veitch \|first5=D. \|last6=Uerta \|first6=N. \|last7=Wood \|first7=B. \|last8=Alonso \|first8=J. \|date=2004 \|title=A Review of Feral Cat Eradication on Islands \|url=https://archive.org/details/sim_conservation-biology_2004-04_18_2/page/310 \|journal=Conservation Biology \|volume=18 \|issue=2 \|pages=310–319 \|doi=10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x \|hdl=10261/22249</ref>։ Ընտանի կատուների մոտ ցեղակիցները՝ Տափաստանային կատու\|աֆրիկյան վայրի կատուն (''Felis silvestris lybica'') և արաբական ավազի կատուն<!-- sand cat – կասկածելի--> (''Felis margarita''), ապրում են Անապատ (աշխարագրություն)\|անապատներում<ref name="Driscoll" />, իսկ ընտանի կատուները մինչ այժմ ցուցաբերում են նմանատիպ հատկանիշներ ու վարք<ref name="MacDonald" />։ Գրեթե ցանկացած միջավայրում գոյատևելու հատկության շնորհիվ կատուները համարվել են աշխարհի ամենազավթողական տեսակները<!-- invasive species կասկածելի --><ref name="ISSG 2000">Cite web \|year=2000 \|title=100 of the World's Worst Invasive Alien Species: A Selection from the Global Invasive Species Database \|url=http://www.issg.org/booklet.pdf \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927223530/http://www.issg.org/booklet.pdf \|archivedate=2007 թ․ սեպտեմբերի 27 \|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 31 \|publisher=The Invasive Species Specialist Group</ref>։ Հյուսիսային լայնություններում կատուները սիրում են քնել արևի ճառագայթների ներքո, սակայն սկսում են անհարմարություն զգալ, երբ մաշկի մակերևույթի ջերմաստիճանը հասնում է 52 °C։ Դրա հետ միաժամանակ ընտանի կատուները վատ են տանում մշտական շոգը<ref name="andr">Cite web \|author=Владимир Андреев \|date=1989 г. \|title=Занимательные, полезные и поучительные сведения по анатомии, физиологии и психологии \|url=http://murlika.by.ru/behavior/behavior.htm \|url-status=unknown-host \|archive-url=https://web.archive.org/web/20040606091945/http://murlika.by.ru/behavior/behavior.htm \|archive-date=2004 թ․ հունիսի 6 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 22 \|publisher=Издательство «Пламя» Нижний Новгород</ref>, իսկ ամբողջովին սպիտակ կատուները կամ սպիտակ ականջներով կատուները հակված են ուռուցքաբանական հիվանդությունների ավելի շատ, քան ավելի մուգ գույն ունեցողները, ինչի պատճառով նրանց համար վտանգավոր է արևի տակ երկար ժամանակ գտնվելը։ Կատուներն իրենց լավ են զգում Բարեխառն գոտիներ\|բարեխառն կլիմայում, բայց ոչ բոլոր պայմաններում. նրանք վատ են տանում մառախուղը, անձրևն ու ձյունը։ Կատուների մեծ մասը չի սիրում ջրոմ լողանալ, բացառությամբ որոշ ցեղատեսակների ու պոպուլյացիաների (օրինակ՝ վանա կատուն ու կուրիլյան բոբթեյլը, բենգալյան կատուն)։ Սակայն մկանային համակարգի շնորհիվ ցանկացած կատու կարողանում է լավ լողալ, նույնիսկ եթե առաջին անգամ է հայտնվում ջրում, որովհետև լողալիս կատվի մարմնի դիրքն ու շարժումները նույնն են, ինչ քայլելիս<ref name="ReferenceA"/>։ Քանի որ ընտանի կատուները քիչ են հեռացել իրենց վայրի տեսակներից, նրանք կարող են խաչասերվել։ Այդ հիբրիդացումը վտանգ է ներկայացնում վայրի կատուների որոշ պոպուլյացիաների գենետիկ յուրահատկության համար, մասնավորապես Շոտլանդիայում ու Հունգարիայում և, հնարավոր է, Պիրենեյան թերակղզի\|Պիրենեյան թերակղզում<ref name="Oliveira">Cite journal \|last=Oliveira \|first=R. \|author2=Godinho, R. \|author3=Randi, E. \|author4=Alves, P. C. \|year=2008 \|title=Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula? \|journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond. B Biol. Sci. \|volume=363 \|issue=1505 \|page=295329861 \|doi=10.1098/rstb.2008.0052 \|pmc=2606743 \|pmid=18522917</ref>։ === Կատուների երկրորդային վայրենացում === Ընտանի կատուները կարող են գոյատևել քաղաքային էկոհամակարգում առանց մարդու ուղղակի մասնակցության։ Քաղաքային պայմաններում թափառող կատուները հաճախ կազմում են ամբողջ գաղութներ<ref>Cite web \|title=Бродячие кошки спасли малыша от смерти \|url=http://www.pravda.ru/society/family/life/22-12-2008/296896-koshka-0 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mE0ylHs?url=http://www.pravda.ru/society/family/life/22-12-2008/296896-koshka-0/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2009 թ․ նոյեմբերի 26 \|lang=ru</ref>, որոնցում սերունդները դաստիարակվում են համատեղ։ Նրանք հաճախ բնակվում են ծածկի տակ, որի մոտակայքում կա սննդի աղբյուր<ref name="hsus-feral">Cite web \|title=What is the difference between a stray cat and a feral cat? \|url=http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080501093143/http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat \|archivedate=2008 թ․ մայիսի 1 \|publisher=Humane Society of the United States</ref>։ Թափառող կատուների համար դժվար է գոյատևել քաղաքային պայմաններում սննդի ձեռքբերման դժվարությունների պատճառով, ինչպես նաև նրանց համար առանձին վտանգ են ներկայացնում շները։ Քաղաքային պայմաններում կատուները հազվադեպ են հեռանում բնակության հիմնական վայրից ավելի քան 200 մետր։ Այնուամենայնիվ, շատ քաղաքներում կան կատուների մեծ գաղութներ, որոնցից առավել խոշորներից մեկը տեղակայված է հռոմեական Կոլիզեումում<ref>[http://www.zoomir.nn.ru/journal1/kosh/italia.php Кошки в Италии] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100113100502/http://www.zoomir.nn.ru/journal1/kosh/italia.php \|date=2010-01-13 v\|4\|10\|2009</ref>։ Ճապոնիայի Տասիրո (կղզի)\|Տասիրո կղզում, որտեղ մինչ օրս պահպանվել են կատուներին նվիրված տասից ոչ պակաս սրբավայրեր ու կատուների 51 արձաններ, վայրենացած կատուների թիվը գերազանցում է տեղի բնակչության թվաքանակը<ref>Cite web \|title=Tashiro \|url=http://plaza.rakuten.co.jp/tashirohamaya/diary/201010310000/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mE7TROf?url=http://plaza.rakuten.co.jp/tashirohamaya/diary/201010310000/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ դեկտեմբերի 10 \|lang=ja</ref>։ Միացյալ Նահանգներում թափառող կատուների թիվը գնահատվում է 25-60 միլիոն<ref name="Rochlitz" />։ Թափառող կատուների նկատմամբ հասարակության վերաբերմունքը տարբեր է. նրանք կարող են լինել որպես ազատ շրջող կենդանիներ կամ համարվել վայրի կյանքին<ref>Cite book \|last=Rowan \|first=Andrew N. \|url=http://www.hsus.org/web-files/PDF/hsp/SOA_3-2005_Chap4.pdf \|title=The State of the Animals II: 2003 \|author2=Deborah J. Salem \|date=2003 թ․ նոյեմբեր \|publisher=Humane Society Press \|isbn=0-9658942-7-4 \|chapter=4 \|archivedate=2006 թ․ նոյեմբերի 10 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061110230426/http://www.hsus.org/web-files/PDF/hsp/SOA_3-2005_Chap4.pdf</ref>։ Ներկայում Եվրոպայում, Ավստրալիայում և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ\|Միացյալ Նահանգներում վայրենացած կատուների թվաքանակը վերահսկվում համար նրանց բռնում են, ստերիլիզացնում, պատվաստում և կրկին բաց թողնում նույն վայրում։ Միացյալ Նահանգներում գոյություն ունեն բազմաթիվ կազմակերպություններ և կամավորներ, որոնք բռնում են վայրենացած կատուներին, ստերիլիզացնում կամ ամորձատում, պատվաստում պանլեյկոպենիայի ու կատաղություն\|կատաղության դեմ, մշակում Մակաբուծություն\|մակաբույծների դեմ պայքարող միջոցներով<ref name="Alley Cat Rescue FAQs">Cite web \|title=Alley Cat Rescue FAQs \|url=http://www.saveacat.org/faq.html#9 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67ukNLxNX?url=http://www.saveacat.org/faq.html#9 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 25 \|accessdate=2010 թ․ դեկտեմբերի 10 \|publisher=Alley Cat Rescue \|lang=en</ref><ref>Cite web \|date=2013 \|title=2013 AAFP Feline Vaccination Advisory Panel Report \|url=https://epub.ub.uni-muenchen.de/23815/1/oa_23815.pdf \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811012826/https://epub.ub.uni-muenchen.de/23815/1/oa_23815.pdf \|archivedate=2017 թ․ օգոստոսի 11 \|accessdate=2017 թ․ օգոստոսի 10 \|publisher=Journal of Feline Medicine and Surgery \|page=9 \|df=dmy-all</ref>։ Կենդանուն նորից փողոց վերադարձնելուց առաջ անասնաբույժները կտրում են նրա ականջի ծայրը կամ այլ նշան անում, որ նույն կենդանուն նորից չբռնեն։ Այդպես որոշվում է գաղութի թվաքանակը, որում ապրող կատուներին պարբերաբար կերակրում են<ref name="Alley Cat Rescue FAQs"/>։ Փողոցում ապրելը հատկապես դժվար է ցեղական կատուների համար, որոնք երբեք չեն ապրել այնտեղ։ Մարդկային բնակարանից երբեք դուրս չեկած կատուները դժվար են հարմարվում իրենց անծանոթ այդ պայմաններին<ref>Cite web \|title=Indoors or Outdoors? \|url=http://www.kissescattery.co.za/facts-2.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mE9ycVJ?url=http://www.kissescattery.co.za/facts-2.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ դեկտեմբերի 12 \|publisher=Kisses Cattery \|lang=en<blockquote>As with other breeds, and more especially the longhaired breeds, the Longhair Silver or Golden is an indoor cat. There are several reasons why they should not be allowed to roam freely outside:… — These cats are usually very friendly and soft-natured and get stolen easily. — They are easy prey for dogs. — They are the oldest man-made breed and have been cared for by humans since their inception, hence they are poor hunters that will not survive out on their own if they stray.</blockquote></ref>։ Թափառող կատուների ոչնչացումից հետո քաղաքներում նկատվում է մկների ու առնետների թվաքանակի կտրուկ աճ<ref>Ռուսերեն հոդված \|ссылка=http://kp.ua/online/news/246168/ \|заглавие=Киев атаковали крысы и мыши \|год=2010 \|язык=ru \|издание=««Комсомольская правда» в Украине» \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140227144710/http://kp.ua/online/news/246168/ \|archivedate=2014-02-27</ref>։ Կիևի քաղաքապետարանի Բնակարանային տնտեսություն\|բնակարանային տնտեսության հարցերով հանձնաժողովը սատարել է հանրագիրը թափառող կատուներին քաղաքային էկոհամակարգի մաս ճանաչելու և նրանց անհրաժեշտ պաշտպանություն ապահովելու վերաբերյալ<ref>Cite web \|title=Бездомных котов признали в столице в законе \|url=https://mirkvartir.ua/news/show/4644 \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222113930/https://mirkvartir.ua/news/show/4644 \|archive-date=2017 թ․ փետրվարի 22 \|accessdate=2018 թ․ մարտի 4</ref>։ == Կատուները և մարդիկ == Պատկեր:FEMA - 34984 - Humane Society worker holding rescued cats.jpg\|thumb\|224x224փքս Պատկեր:The percentage of cats in pets by country (HY).svg\|մինի\|259x259փքս\|Ընտանի կենդանիների մեջ կատուների տոկոսը՝ ըստ երկրների Կատուները համարվում են սովորական ընտանի կենդանիներ աշխարհի տարբեր երկրներում, և ամբողջ աշխարհում նրանց թվաքանակը գերազանցում է 500 միլիոնը<ref name="NYT" />։ Չնայած կատուները սովորաբար ասոցացվում են կանանց հետ<ref name="Ellin">Cite news \|author=Abby Ellin \|date=2008 թ․ հոկտեմբերի 5 \|title=More Men Are Unabashedly Embracing Their Love of Cats \|url=https://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111005172050/http://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html \|archivedate=2011 թ․ հոկտեմբերի 5 \|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 30 \|work=New York Times \|df=dmy-all</ref>, 2007 թվականին Gallup poll-ի ներկայացրած հաշվետվության համաձայն՝ Միացյալ Նահանգներում տղամարդիկ ու կանայք հավասարապես պահում են կատուների՝ որպես ընտանի կենդանիեր<ref name="Gallup">Cite web \|last=Jones \|first=Jeffrey M. \|date=2007 թ․ նոյեմբերի 30 \|title=Companionship and Love of Animals Drive Pet Ownership \|url=http://www.gallup.com/poll/102952/companionship-love-animals-drive-pet-ownership.aspx \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090725231718/http://www.gallup.com/poll/102952/Companionship-Love-Animals-Drive-Pet-Ownership.aspx \|archivedate=2009 թ․ հուլիսի 25 \|accessdate=2009 թ․ օգոստոսի 30 \|publisher=Gallup, Inc \|df=dmy-all</ref>։ Որպես ընտանի կենդանիներ պահելուց բացի մարդիկ կատուներին բուծում են նաև նրանց մորթի\|մորթու<ref>Cite web \|title=What Is That They're Wearing? \|url=http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archivedate=2006 թ․ դեկտեմբերի 1 \|accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 22 \|publisher=Humane Society of the United States</ref> և կաշի\|կաշվի համար, ինչից պատրաստում են հագուստ, գլխարկներ, ծածկոցներ, փափուկ խաղալիքներ<ref name="ReferenceB">A Primer on Animal Rights: Leading Experts Write about Animal Cruelty and Exploitation, Kim W. Stallwood, Lantern Books, 2002</ref> և կոշիկներ, ձեռնոցներ ու երաժշտական գործիքներ համապատասխանաբար<ref name="independent.co.uk">Cite web \|date=1997 թ․ նոյեմբերի 15 \|title=Japan: Finale for the world's most elegant use of a dead cat \|url=https://www.independent.co.uk/news/japan-finale-for-the-worlds-most-elegant-use-of-a-dead-cat-1294096.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170621114633/http://www.independent.co.uk/news/japan-finale-for-the-worlds-most-elegant-use-of-a-dead-cat-1294096.html \|archivedate=2017 թ․ հունիսի 21 \|df=dmy-all</ref> (շուրջ 24 կատու է անհրաժեշտ կատվի մորթուց մուշտակ պատրաստելու համար)<ref name="EU proposes cat and dog fur ban">Cite news \|date=2006 թ․ նոյեմբերի 20 \|title=EU proposes cat and dog fur ban \|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090102231651/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm \|archivedate=2009 թ․ հունվարի 2 \|accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 22 \|publisher=BBC News \|df=dmy-all</ref>։ Ներկայում նման գործունեությունը հայտարարվել է անօրինական Միացյալ Նահանգներում, Ավստրալիայում և Եվրոպական Միությունում<ref name="Ikuma">Cite web \|last=Ikuma \|first=Carly \|date=2007 թ․ հունիսի 27 \|title=EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports \|url=http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090217153420/http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archivedate=2009 թ․ փետրվարի 17 \|accessdate=2011 թ․ դեկտեմբերի 14 \|work=HSUS.org \|publisher=Humane Society International</ref>։ Կատվի մորթին օգտագործվել է կախարդության մեջ<ref name="ReferenceC">Witchcraft and Magic in Europe, Volume 3: The Middle Ages. Karen Jolly, A&C Black, 2002</ref>, և ներկայում էլ Շվեյցարիայում դրվում է ծածկոցի մեջ որպես ժողովրդական բժշկության միջոց, որ օգնում է ռևմատիզմի դեմ<ref name="Paterson">Cite news \|last=Paterson \|first=Tony \|date=2008 թ․ ապրիլի 25 \|title=Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion \|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090707080420/http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html \|archivedate=2009 թ․ հուլիսի 7 \|accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 23 \|work=The Independent \|location=London, England \|df=dmy-all</ref>։ Որպես ընտանի կենդանիներ պահելուց բացի մարդիկ կատուներին բուծում են նաև նրանց մորթի\|մորթու<ref>Cite web \|title=What Is That They're Wearing? \|url=http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archivedate=2006 թ․ դեկտեմբերի 1 \|accessdate=2009 թ․ հոկտեմբերի 22 \|publisher=Humane Society of the United States</ref> և կաշի\|կաշվի համար, ինչից պատրաստում են հագուստ, գլխարկներ, ծածկոցներ, փափուկ խաղալիքներ<ref name="ReferenceB"/> և կոշիկներ, ձեռնոցներ ու երաժշտական գործիքներ համապատասխանաբար<ref name="independent.co.uk"/> (շուրջ 24 կատու է անհրաժեշտ կատվի մորթուց մուշտակ պատրաստելու համար)<ref name="EU proposes cat and dog fur ban"/>։ Ներկայում նման գործունեությունը հայտարարվել է անօրինական Միացյալ Նահանգներում, Ավստրալիայում և Եվրոպական Միությունում<ref name="Ikuma"/>։ Կատվի մորթին օգտագործվել է կախարդության մեջ<ref name="ReferenceC"/>, և ներկայում էլ Շվեյցարիայում դրվում է ծածկոցի մեջ որպես ժողովրդական բժշկության միջոց, որ օգնում է ռևմատիզմի դեմ<ref name="Paterson"/>։ Երկար տարիների ընթացքում բազմիցս փորձեր են արվել անցկացնել կատուների հաշվառում ինչպես տարբեր ասոցիացիաների, այնպես էլ ազգային ու միջազգային կազմակերպությունների կողմից (օրինակ՝ Կանադայի մարդասիրական միությունների ֆեդերացիայի կողմից<ref name="Canadian">Cite news \|title=Humane society launches national cat census \|url=http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121024184326/http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html \|archivedate=2012 թ․ հոկտեմբերի 24 \|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 18 \|work=CBC News \|df=dmy-all</ref>), ինչպես նաև համացանցում<ref name="catsbe">Cite web \|title=Cats Be \|url=http://www.catsbe.com \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120922235823/http://www.catsbe.com/ \|archivedate=2012 թ․ սեպտեմբերի 22 \|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 18 \|df=dmy-all</ref><ref name="SupremeCatCensus">Cite web \|title=The Supreme Cat Census \|url=http://www.supremecatcensus.co.za/ \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120316024409/http://www.supremecatcensus.co.za/ \|archive-date=2012 թ․ մարտի 16 \|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբերի 18</ref>, սակայն դա պարզ խնդիր չէ։ Ամբողջ աշխարհում ապրող կատուների թիվը, ըստ տարբեր գնահատականների, տատանվում է 200 միլիոնից մինչև 600 միլիոն<ref>Cite web \|title=About Pets \|url=http://www.ifaheurope.org/companion-animals/about-pets.html \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006074439/http://www.ifaheurope.org/companion-animals/about-pets.html \|archivedate=2014 թ․ հոկտեմբերի 6 \|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3 \|publisher=IFAH Europe \|df=dmy-all</ref><ref>Cite journal \|author=Legay JM \|year=1986 \|title=Sur une tentative d'estimation du nombre total de chats domestiques dans le monde \|trans-title=Tentative estimation of the total number of domestic cats in the world \|journal=Comptes Rendus De l'Académie Des Sciences. Série III, Sciences De La Vie \|language=French \|volume=303 \|issue=17 \|pages=709–12 \|pmid=3101986 \|id=INIST\|7950138</ref><ref>Cite web \|title=Cats: most interesting facts about common domestic pets \|url=http://english.pravda.ru/society/family/09-01-2006/9478-cats-0/ \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006105806/http://english.pravda.ru/society/family/09-01-2006/9478-cats-0/ \|archivedate=2014 թ․ հոկտեմբերի 6 \|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3 \|publisher=Pravda.ru \|df=dmy-all</ref><ref>Cite news \|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East \|url=https://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?_r=1& \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150509090813/http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?_r=1& \|archivedate=2015 թ․ մայիսի 9 \|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3 \|work=The New York Times \|df=dmy-all</ref><ref>Cite book \|author1=Stanley D. Gehrt \|url=https://books.google.am/books?id=xYKqluO6c8UC&lpg=PA157&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA157#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false \|title=Urban Carnivores: Ecology, Conflict, and Conservation \|author2=Seth P. D. Riley \|author3=Brian L. Cypher \|date=2010 թ․ մարտի 12 \|publisher=JHU Press \|url-status=live \|df=dmy-all \|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3 \|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 31 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231224128/https://books.google.am/books?id=xYKqluO6c8UC&lpg=PA157&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA157#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false</ref><ref>Cite book \|author1=Irene Rochlitz \|url=https://books.google.am/books?id=0HmB3ix5IQ8C&lpg=PA47&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA47#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false \|title=The Welfare of Cats \|date=2007 թ․ ապրիլի 17 \|publisher=Springer Science & Business Media \|url-status=live \|df=dmy-all \|accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 3 \|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 31 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231224128/https://books.google.am/books?id=0HmB3ix5IQ8C&lpg=PA47&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA47#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false</ref>։ === Կատուների շոու === Կատուների շոուն մրցույթ է, երբ կատուների տերերը մրցում են կատուների գրանցման տարբեր կազմակերպությունների կողմից իրենց կենդանիների համար տիտղոսներ ստանալու նպատակով։ Մասնակցության թույլատրվում են ինչպես զտարյուն, այնպես էլ ոչ ցեղական կատուները, չնայած կանոնները տարբերվում են ըստ կազմակերպությունների։ Կատուները գնահատվում են ըստ ցեղատեսակի ստանդարտների, և դրանց ամենամոտ պարամետրերն ունեցող կատուների տերերն ստանում են մրցանակներ։ Ոչ ցեղական կատուները գնահատվում են ըստ իրենց բնավորության։ Հաճախ տարվա վերջում տարբեր շոուների ընթացքում հավաքած բոլոր միավորները գումարվում են և շնորհվում են ազգային ու տարածաշրջանային այլ տիտղոսներ։ === Կատուների սրճարան === Կատուների սրճարանը թեմատիկ սրճարան է, որտեղ կարելի է դիտել կատուների և խաղալ նրանց հետ։ Աշխարհում առաջին կատուների սրճարանը բացվել է Թայվանի մայրաքաղաք Թայբեյում 1998 թվականին<ref name="bbc_20120402">Cite web \|last=Galloway \|first=Lindsey \|title=BBC - Travel - Feline fun in Japan's cat cafes \|url=http://www.bbc.com/travel/story/20120402-worldwide-weird-feline-fun-in-japans-cat-cafes \|accessdate=2016 թ․ հունվարի 7</ref>։ Այն գրավել է զբոսաշրջիկների ինչպես Ճապոնիայից, այնպես էլ ամբողջ աշխարհից<ref>Cite web \|title=A Brief History of the Cat Café \|url=http://mentalfloss.com/article/56592/brief-history-cat-cafe \|accessdate=2016 թ․ հունվարի 7 \|work=Mental Floss</ref>։ Ճապոնիայում էլ ծաղկում է ապրել կատուների սրճարանի գաղափարը<ref name="bbc_20120402"/>, որտեղ առաջին կատուների սրճարանը, որ կոչվել է «Neko no Jikan» (բառացի՝ «Կատվի ժամ»), բացվել է Օսակայում 2004 թվականին<ref name="NBP">Nikkei BP: [http://trendy.nikkeibp.co.jp/article/column/20080422/1009762/ Article on 2 May 2008] ref-jp</ref>։ Իրենց երկրի փոքր տարածքի պատճառով ճապոնացիներն ապրում են փոքր բնակարաններում, որտեղ հարմար չէ պահել ընտանի կենդանիներ։ Այդ պատճառով էլ նրանք սիրով մեծ ժամանակ են անցկացնում կատուների սրճարաններում։ Հետագայում կատուների սրճարաններ բացվել են Սինգապուրում<ref>Cite web \|title=Cat cafés in Singapore: boon or bane for cats? \|url=https://sg.news.yahoo.com/cat-caf%C3%A9s-in-singapore--boon-or-bane-for-cats-092913198.html \|accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 23</ref><ref>Cite web \|title=Which of the 3 cat cafes in S’pore is the best? \|url=http://mothership.sg/2014/07/which-of-the-3-cat-cafes-in-spore-is-the-best/ \|accessdate=2015 թ․ սեպտեմբերի 23</ref>, Գերմանիայում<ref>Cite web \|title=STUBENTIGER CAFE - Café \|url=http://www.stubentigercafe.de/ \|accessdate=2016 թ․ ապրիլի 18 \|work=Stubentiger Cafe Hannover</ref><ref>Cite web \|title=Cafe Schnurrke - erstes und einziges Katzencafe in Köln \|url=http://www.cafeschnurrke.de/index.htm \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20180213201000/http://www.cafeschnurrke.de/index.htm \|archive-date=2018 թ․ փետրվարի 13 \|accessdate=2016 թ․ ապրիլի 18</ref><!--<ref name="NPR Berlin">cite web\|title=In Neukölln, Drink Your Latte With The House Cat\|url=http://www.nprberlin.de/term/cat-cafes-germany#stream/0\|publisher=NPR Berlin Morning Edition\|accessdate=ապրիլի 27, 2016\|date=նոյեմբերի 14, 2013</ref><ref>cite web\|url=http://www.katzencafe-berlin.de/\|title=BaristaCats </ref><ref>cite web\|url=http://www.zur-mieze.de\|title=Katzenmusikcafe Zur Mieze </ref> -->, Ֆրանսիայում<ref>Cite news \|date=2013 թ․ սեպտեմբերի 24 \|title=Vidéo: A Paris, le Café des chats invite les clients à un moment de ronron \|url=http://www.francetvinfo.fr/animaux/video-les-matous-ont-leur-havre-de-paix-a-paris-le-cafe-des-chats_419527.html \|publisher=France TV \|language=French</ref>, Նիդերլանդներում<ref>Cite news \|last=Pieters \|first=Janene \|date=2015 թ․ ապրիլի 22 \|title=Amsterdam Cat Cafe Opens Today \|url=http://www.nltimes.nl/2015/04/22/amsterdam-cat-cafe-opens-today/ \|newspaper=NL Times</ref><ref>Cite web \|title=Kattencafé opent de deuren \|url=http://www.nu.nl/groningen/4212881/kattencafe-opent-deuren-.html \|accessdate=2016 թ․ ապրիլի 18 \|work=NU</ref><ref>Cite web \|title=Tweede Kattencafé in Groningen opent deuren \|url=http://www.dvhn.nl/groningen/Tweede-kattencaf%C3%A9-in-Groningen-opent-deuren-21714435.html \|accessdate=2016 թ․ հոկտեմբերի 19 \|work=Dagblad van het Noorden</ref>, Ռուսաստանում<ref>Cite web \|date=2012 թ․ հոկտեմբերի 21 \|title=Feline like a coffee? St Petersburg cafe offers customers the chance to enjoy a hot drink... while patting the in-house cats \|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-2221118/Feline-like-coffee-St-Petersburg-cafe-offers-customers-chance-enjoy-hot-drink--patting-house-cats.html \|accessdate=2016 թ․ հունվարի 7 \|work=Mail Online</ref>, Անգլիայում<ref>Cite news \|date=2013 թ․ հուլիսի 21 \|title=Purrfect! Britain's first cat cafe opens in England's 'Narnia' \|url=http://www.express.co.uk/news/weird/416380/Purrfect-Britain-s-first-cat-cafe-opens-in-England-s-Narnia \|accessdate=2016 թ․ սեպտեմբերի 14 \|work=Express.co.uk</ref> և բազմաթիվ այլ երկրներում։ === Աիլուրոֆոբիա === main\|Աիլուրոֆոբիա Աիլուրոֆոբիան մարդու վախն է կատուներից. սակայդ տերմինը հաճախ վերագրվում է այն մարդկանց, որոնք ատում են կատուներին<ref>[http://www.bartleby.com/234/3.html Bartleby: Ailurophobes and Other Cat-Haters] webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20171223220422/http://www.bartleby.com/234/3.html \|date=23 December 2017 </ref>։ === Կատվի կծած === Կատուները կարող են կծել մարդկանց նրանց դրդելու կամ ագրեսիվ լինելու դեպքում, խաղի ժամանակ։ Կատվի կծելուց հետո կարող են զարգանալ բարդացումներ<ref name=kidshealth>Cite web \|date=2017 \|title=First Aid: Animal Bites \|url=https://kidshealth.org/en/parents/animal-bites-sheet.html?WT.ac=p-ra \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170518170950/http://kidshealth.org/en/parents/animal-bites-sheet.html?WT.ac=p-ra \|archivedate=2017 թ․ մայիսի 18 \|access-date=2017 թ․ հունիսի 18 \|publisher=The Nemours Foundation \|language=en \|df=dmy-all</ref>։ Կատվի կծածը տարբերվում է մյուս ընտանի կենդանիների կծածից, որովհետև կատվի ատամները սուր են և առաջացնում են խորը վերքեր։ Սովորաբար մաշկն արագ ծածկում է վերքը, դրա մեջ միկրոօրգանիզմներ, որոնք կարող են դառնալ վարակի պատճառ<ref name = kidshealth/><ref name=assh>Cite web \|date=2017 \|title=Animal Bites \|url=http://www.assh.org/handcare/hand-arm-injuries/animal-bites-treatment \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728015622/http://www.assh.org/handcare/hand-arm-injuries/animal-bites-treatment \|archivedate=2017 թ․ հուլիսի 28 \|accessdate=2017 թ․ հունիսի 18 \|website=Handcare.org \|publisher=American Society for Surgery of the Hand \|df=dmy-all</ref>։ === Կատուներից մարդկանց անցնող վարակներ === Կատուները կարող են վարակված լինել վիրուսներով, ախտածին մանրէներով, սնկերով, նախակենդանիներով, հոդվածոտանիներով կամ ճիճուներով, որոնք կարող են փոխանցվել մարդկանց և դառնալ նրանց հիվանդությունների պատճառ<ref name="Chomel2014"/>։ Որոշ դեպքերում կատուների մոտ կարող են չնկատվել հիվանդության ախտանշանները<ref name=Ohio2016>Cite web \|date=2015 թ․ հունվարի 21 \|title=Cats \|url=http://www.odh.ohio.gov/en/odhprograms/bid/zdp/animals/cats \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161127023823/http://www.odh.ohio.gov/en/odhprograms/bid/zdp/animals/cats \|archivedate=2016 թ․ նոյեմբերի 27 \|accessdate=2016 թ․ նոյեմբերի 26 \|publisher=Ohio Department of Health \|df=dmy-all</ref>, սակայն նույն հիվանդությունը հայտնաբերվում է մարդու մոտ։ Մարդու հիվանդանալու հավանականությունը կախված է նրա տարիքից ու իմունային համակարգի վիճակից։ Տանը կատու պահող կամ նրանց հետ սերտ կապ ունեցող մարդկանց համար ավելի մեծ է հիվանդանալու հավանականությունը, սակայն կատվին՝ որպես ընտանի կենդանի չպահող անձինք նույնպես կարող են վարակվել նրանց կղանքից կամ նրանց մարմնից հեռացած մակաբույծներից<ref name="Chomel2014">Cite journal \|last1=Chomel \|first1=Bruno \|year=2014 \|title=Emerging and Re-Emerging Zoonoses of Dogs and Cats \|journal=Animals \|volume=4 \|issue=3 \|pages=434–445 \|doi=10.3390/ani4030434 \|issn=2076-2615 \|pmc=4494318 \|PMID=26480316</ref><ref name="StullBrophy2015">Cite journal \|last1=Stull \|first1=J. W. \|last2=Brophy \|first2=J. \|last3=Weese \|first3=J. S. \|year=2015 \|title=Reducing the risk of pet-associated zoonotic infections \|journal=Canadian Medical Association Journal \|volume=187 \|issue=10 \|pages=736–743 \|doi=10.1503/cmaj.141020 \|issn=0820-3946 \|pmc=4500695 \|pmid=25897046</ref>։ Առավել անհանգստացնող հիվանդություններից են սալմոնելլան, կատվի չանգռվածքներից առաջացած տենդը և տոքսոպլազմոզը<ref name="Ohio2016"/>։ == Կատուները պատմության մեջ, կրոնում և առասպելներում == === Հին աշխարհ === Ավանդաբար պատմաբանները հակված են այն կարծիքին, որ կատուների ընտելացման նախնական վայրը եղել է Հին Եգիպտոսը, ինչի համար հիմք են ծառայում այն հանգամանքը, որ եգիպտական նկարներում ընտանի կատուները պատկերվել են շուրջ 3600 տարի առաջ<ref name="Driscoll">Cite journal \|last=Driscoll \|first=C. A. \|last2=MacDonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=Stephen J. \|year=2009 \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|bibcode=2009PNAS..106.9971D \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|pmid=19528637</ref>։ Սակայն 2004 թվականին Կիպրոսի Շիլոուրոկամբուս գյուղի մոտ հայտնաբերվել է նեոլիթյան ժամանակաշրջանի գերեզման, որում մարդու կողքին թաղված է նաև կատու։ Գերեզմանը համարվում է 9500 տարվա հնության, ինչի շնորհիվ զգալիորեն հետ է գնում կատվի ընտելացման ժամանակը<ref name="9500 years" /><ref name="Muir 2004">Cite news \|last=Muir \|first=Hazel \|date=2004 թ․ ապրիլի 8 \|title=Ancient Remains Could Be Oldest Pet Cat \|url=https://www.newscientist.com/article/dn4867.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071221171428/http://www.newscientist.com/article/dn4867.html \|archivedate=2007 թ․ դեկտեմբերի 21 \|accessdate=2007 թ․ նոյեմբերի 23 \|work=New Scientist \|df=dmy-all</ref><ref name="Walton 2004">Cite news \|last=Walton \|first=Marsha \|date=2004 թ․ ապրիլի 9 \|title=Ancient Burial Looks Like Human and Pet Cat \|url=http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071222092756/http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html \|archivedate=2007 թ․ դեկտեմբերի 22 \|accessdate=2007 թ․ նոյեմբերի 23 \|publisher=CNN \|df=dmy-all</ref>։ Տվյալ կատուն ունի մեծ չափեր և ավելի շատ նման է աֆրիկյան վայրի կատվին, քան ներկայիս ընտանի կատվին։ Այդ հայտնագործության և կատարված գենետիկական ուսումնասիրությունների հիման վրա ենթադրվել է, որ կատուն հավանաբար ընտելացվել է Միջին Արևելքում՝ Բարեբեր մահիկի տարածքում, գյուղատնտեսության զարգացման դարաշրջանում, ապա տարվել Կիպրոս ու Եգիպտոս<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007"/><ref name="OttoniVan Neer2017"/>։ Անատոլիայում գտնվել են տեռակոտային արձանիկներ, որոնք թվագրվում են մ.թ.ա. 7-րդ հազարամյակով և պատկերում են կանանց, որոնք խաղում կամ ձեռքերում պահել են, դատելով բծավոր երանգավորումից, ընձառյուծի կամ նույն երանգավորումն ունեցող կատվի ձագ։ 5300 տարի առաջ Չինաստանում կատուների ընտելացման ուղղակի վկայություններ են հրատարակել Վաշինգտոնի համալսարանի ու Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայի հնագետների ու հնէաբանների կողմից։ Համարվել է, որ կատուները բնակավայրերին մոտեցել են կրծողների պատճառով, որոնց էլ գրավել է հացահատիկը, որ մշակվել ու պահեստավորվել է մարդկանց կողմից<ref>Cite web \|title=Gatos fueron domesticados en China hace 5.300 años \|url=http://www.nacion.com/vivir/ciencia/Gatos-domesticados-China-hace-anos_0_1385061482.html \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140701135714/http://www.nacion.com/vivir/ciencia/Gatos-domesticados-China-hace-anos_0_1385061482.html \|archivedate=2014 թ․ հուլիսի 1 \|access-date=2014 թ․ սեպտեմբերի 9 \|work=La Nación \|language=Spanish \|df=dmy-all</ref>։ Ըստ հրեական լեգենդի՝ առաջին կատուն ապրել է Ադամի տանը որպես ընտանի կենդանի, որը որսացել է տան մկներին։ Ժամանակին կատուն եղել է առաջին շան ընկերը, սակայն վերջինս խախտել է ուխտը, որ նրանք միասին էին սահմանել, ինչի պատճառով նրանց միջև ծագել է թշնամություն, որ շարունակվում է այդ երկու կենդանիների սերունդների միջև<ref name="Ginzberg">Ginzberg, Louis (1909). ''The Legends of the Jews [http://www.swartzentrover.com/cotor/e-books/misc/Legends/Legends%20of%20the%20Jews.pdf Vol. I : The Sixth Day]'' (Translated by Henrietta Szold) Philadelphia: Jewish Publication Society</ref>։ Նշված է նաև, որ ո՛չ կատուն, ո՛չ աղվեսը չունեն իրնց ներկայացուցիչը ջրում, իսկ մյուս բոլոր կենդանիներն ունեն իրենց ինկարնացիոն տեսակը ջրում<ref name="Ginzberg"/>։ ==== Հին Եգիպտոս ==== Պատկեր:Bastet-E 2533-Egypte louvre 058.jpg\|thumb\|200px\|Կատվի հին եգիպտական արձանիկ, Լուվր Ընտանի կատուների մասին առաջին գրավոր հիշատակությունը վերաբերում է մ.թ.ա. II հազարամյակին, երբ Հին Եգիպտոսում հացահատիկի պահեստները կրծողներից պաշտպանելու համար սկսել են լայնորեն օգտագործվել կատուները։ Պահպանվել են այդ դարաշրջանի կատուների բազմաթիվ արձանիկներ ու նկարներ։ Հին Եգիպտոսում կատուները պաշտվել որպես սրբազան կենդանիներ և համարվել են պտղաբերության աստվածուհի Բաստետի մարմնավորումը, որը հաճախ պատկերվել է կատվի կերպարանքով, իսկ երբեմն էլ ընդունել է ռազմատենչ էգ առյուծի տեսք<ref name="Mason">Cite book \|last=Mason \|first=I. L. \|title=Evolution of Domesticated Animals \|publisher=Prentice Hall Press \|year=1984 \|isbn=0-582-46046-8</ref>rp\|220։ Կատու սպանելը բացարձակ արգելված էր<ref name="Clutton-Brock1999">Cite book \|last1=Clutton-Brock \|first1=Juliet \|url=https://books.google.am/books?id=cgL-EbbB8a0C&pg=PA138&dq=mummified+cats&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjep5jkzrjYAhUiT98KHdzJAEYQ6AEISzAG#v=onepage&q=mummified%20cats&f=false \|title=A Natural History of Domesticated Mammals \|date=1999 \|publisher=Cambridge University Press \|isbn=0-521-63495-4 \|edition=Second \|location=Cambridge, England \|page=138 \|orig-year=1987</ref>, և դրա համար մարդը դատապարտվել է մահապատժի։ Հույն պատմաբան Հերոդոտոսը հայտնում է, որ տանը պահվող կատվի սատկելու դեպքում ընտանիքի բոլոր անդամները սգացել են ու սափրել իրենց ունքերը<ref name="Clutton-Brock1999"/>։ Հաճախ կատուները տարվել են Բուբաստիս սուրբ քաղաք<ref name="Clutton-Brock1999"/>, զմռսվել այն նույն եղանակով, ինչ մարդը, և թաղվել սրբազան պահոցներում<ref name="Clutton-Brock1999"/>։ 19-րդ դարում Բուբաստիսում՝ Բաստ աստվածուհու տաճարի մոտ, գտնվել է կատուների ամենամեծ գերեզմանը՝ շուրջ 19 տոննա կատուների մումիաներ։ Կատուներն այնքան մեծ ժողովրդականություն են վայելել Հին Եգիպտոսում, որ նրանց տեսքով մումիաներում թաղվել են նաև այլ կենդանիներ։ Կատուների որոշ մումիաների ռենտգենաբանական ուսումանսիրությունը ցույց է տվել, որ դրանց վիզը ջարդված է։ Գոյություն ունի վարկած այն մասին, որ կատուները զոհաբերվել են Բաստիս աստվածուհուն, սակայն այդ տեսակետի ստույգությունն ապացուցված չէ։ Բաստիսի պաշտամունքը պահպանվել է Հին Եգիպտոսում ընդհուպ մինչև նրա արգելումը 390\|390 թվականին։ Կա ենթադրություն, թե նախապես Բես աստծու պաշտամունքը կապված է եղել կատվի պաշտամունքի հետ, որը համարվել է տունը Տնային մուկ\|մկներից պաշտպանողը։ Կարմիր կատուն հին եգիպտացիների կողմից համարվել է Ռա գերագույն աստծու մարմնավորումը։ «Հին եգիպտական Մեռյալների գիրք\|Մեռյալների գիրք» կրոնական տեքստերի ժողովածուի 17-րդ գլխում արևի Ռա աստվածը հանդես է գալիս որպես «մեծ կատու», որն ամեն գիշեր մարտնչում է չար ուժի, խավարի ու քաոսի մարմնավորում Ապոպ օձի հետ և արշալույսին հաղթում նրան։ Սակայն ոչ բոլոր կարմիր կատուներն են համարվել սրբազան։ Այդ դերի համար տաճարների քրմերը հատուկ ընտրել են որոշակի հատկանիշներ ունեցաղ կատուների։ Համարվել է, որ աստծու հոգին մտել է իր հետ ասոցացվող կենդանու մեջ, իսկ նրա սատկելուց հետո տեղափոխվել է նույն հատկանիշներն ունեցող այլ կենդանու մեջ։ Հենց այդ կատուներն են արժանացել առանձնահատուկ պաշտամունքի, նրանց հատկացվել են քրմեր, քրմուհիներ ու ծառաներ։ Մահվանից հետո նրանք թաղվել են քարե կամ փայտե մեծ սարկոֆագներում, որոնցում տեղադրվել են զարդեր, հմայիլներ և այլ հարուստ նվերներ<ref>Cite web \|title=Арушанян Заринэ Лоренцовна, Как кошка в дом вошла. Начальные этапы формирования подвида кошка домашняя (Felis silvestris catus) (Часть 2) \|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344091 \|url-status=dead \|archive-url=https://www.webcitation.org/60uqAmK4C?url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344091 \|archive-date=2011 թ․ օգոստոսի 13 \|accessdate=2018 թ․ մարտի 3</ref>։ Պատկեր:Cat mosaic.JPG\|right\|thumb\|200px\|Կատու, խճանկար Պոմպեյում Պոլիենուսը մեջբերել է պատմություն այն մասին, թե պարսիկները կարողացել են գրավել եգիպտական Պելուզիում քաղաք-ամրոցը<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=http://antiqlib.ru/ru/node/210 \|автор=Полиэн \|заглавие=Стратагемы \|ответственный=А. К. НефёдкинՉաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot </ref> հին եգիպտացիների՝ սրբազան կատուներին, ոչխարներին, քաջահավերին ու շներին պաշտելու պատճառով, երբ մ.թ.ա. 525 թվականին պարզից արքա Կամբյուսես II-ի զորքերը կռվել են Պսամետիհ III փարավոնի զորքերի դեմ։ Պարսիկներն այդ կենդանիներին դրել են իրենց զորքերի առջևում որպես կենդանի վահան<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000039/st015.shtml \|автор=Тураев Б.А. \|заглавие=История древнего Востока \|ответственный=Струве В.В. и Снегирёва И.Л. \|год=1935 \|место=Ленинград \|издательство=Социально-экономическое \|том=2 (ОТДЕЛ ПЯТЫЙ ПЕРСИДСКАЯ ЭПОХА ПЕРСЫ. КИР. «ЦАРСТВО СТРАН» - КАМБИЗ. ПОКОРЕНИЕ ЕГИПТА)<blockquote>Приводится анекдот, будто Камбиз овладел городом, выставив впереди войска египетских священных животных, что повлекло будто бы сдачу со стороны гарнизона, опасавшегося ранить кошек, ибисов и собак.</blockquote></ref><ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=http://antiqlib.ru/ru/node/210 \|автор=Полиэн \|заглавие=Стратагемы \|ответственный=А. К. НефёдкинՉաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot <blockquote>… Камбиз всех животных, которым египтяне поклонялись: собак, овец, кошек, ибисов поставил впереди своего войска. Египтяне же перестали стрелять из-за страха поранить какое-либо из священных животных. Таким образом, Камбиз, взяв Пелузий, вошёл в Египет [44].</blockquote></ref>, ինչի պատճառով եգիպտացիները չեն նետահարել պարսիկներին, որպեսզի չվնասեն այդ կենդանիներին։ Մարտն ավարտվել է եգիպտացիների լիակատար պարտությամբ։ ==== Հին Հունաստան և Հին Հռոմ ==== Ընտանի կատուները հավանաբար Հունաստանում ու հյուսիսային Իտալիայում հայտնվել են մ.թ.ա. 5-րդ դարում փյունիկեցիների շնորհիվ<ref name="Mark2012">Cite web \|last1=Mark \|first1=Joshua J. \|date=2012 թ․ փետրվարի 17 \|title=Cats in the Ancient World \|url=https://www.ancient.eu/article/466/cats-in-the-ancient-world/ \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180102191456/https://www.ancient.eu/article/466/cats-in-the-ancient-world/ \|archivedate=2018 թ․ հունվարի 2 \|website=Ancient History Encyclopedia \|publisher=ancient.eu \|df=dmy-all</ref>։ Հույների՝ ընտանի կատուներ ունեցած լինելու ամենավաղ ու ստույգ վկայությունը երկու մետաղադրամներն են Մեծ Հունաստանից, որ թվագրվում են մ.թ.ա. 5-րդ դարի կեսերով. դրանց վրա պատկերված են իրենց ընտանի կատուների հետ խաղացող Իոկաստոսն ու Ֆալանտոսը, որոնք համապատասխանաբար եղել են Ռեջիո դի Կալաբրիա\|Ռեջիոյի ու Տարանտոյի լեգենդար հիմնադիրները<ref name="Engels2001">Cite book \|last1=Engels \|first1=Donald W. \|url=https://books.google.am/books?id=XAkeCwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Cats+in+ancient+Greece&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiuxsD3tLjYAhXOQ98KHTUHASkQ6AEIJzAA#v=onepage&q=ancient%20Greece&f=false \|title=Classical Cats: The Rise and Fall of the Sacred Cat \|date=2001 \|publisher=Routledge \|isbn=0-415-26162-7 \|location=New York City, New York and London, England \|orig-year=1999</ref>rp\|57-58<ref name="Rogers2006">Cite book \|last1=Rogers \|first1=Katherine M. \|url=https://books.google.am/books?id=16ZsW4QLKlUC&pg=PA19&dq=ancient+Greece+cats+and+weasels&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiaiJ_FurjYAhUBUd8KHaJQDHUQ6AEIPzAE#v=onepage&q=ancient%20Greece%20cats%20and%20weasels&f=false \|title=Cat \|date=2006 \|publisher=Reaktion Books \|isbn=978-1-86189-292-8 \|location=London, England \|pages=18–20</ref>։ Ընտանի կատուները եղել են շատ քիչ են հանդիպել հին հույների ու հռոմացիների մոտ<ref name="Rogers2006"/>։ Հերոդոտոսը զարմանք է հայտնում Եգիպտոսում ընտանի կենդանիների առկայության առթիվ, քանի որ ինքը մինչ այդ տեսել էր միայն վայրի կատուներ<ref name="Rogers2006"/>։ Նույնիսկ ավելի ուշ ժամանակներում աքիսները ավելի շատ են պահվել որպես ընտանի կենդանիներ<ref name="Rogers2006"/>, և հենց աքիսները, այլ ոչ թե կատուներն են համարվել կրծողների դեմ իդեալական պայքարողներ<ref name="Rogers2006"/>։ Հին հունարենում «կատուները» սովորաբար կոչվել են ''ailouros'', որ նշանակում է «շարժվող պոչով երևույթ»<ref name="Engels2001"/>rp\|57<ref name="Rogers2006"/>, սակայն այդ բառը կարող էր գործածվել անվանելու համար «տարբեր երկարապոչ մսակերների, որ պահվել են մկներ որսալու համար»<ref name="Rogers2006"/>։ Կատուները հազվադեպ են հիշատակվել հին հունական գրականության մեջ<ref name="Rogers2006"/>, սակայն Արիստոտելը «Կենդանիների պատմության» մեջ նշել է, որ էգ կատուներին հատուկ է խառնամուսնությունը<ref name="Engels2001"/>rp\|74<ref name="Rogers2006"/>։ Հույներն ավելի ուշ իրենց Արտեմիս աստվածուհուն նույնացրել են եգիպտական Բաստետ աստվածուհու հետ՝ վերջինիս՝ կատվի հետ ասոցացվելը վերագրելով Արտեմիսին<ref name="Engels2001"/>rp\|77–79։ Պուբլիուս Օվիդիուս Նասո\|Օվիդիոսի «Կերպարանափոխություններում», երբ աստվածները փախչում են Եգիպտոս և ստանում կենդանիների տեսք, Դիանա (աստվածուհի)\|Դիանա աստվածուհին (Արտեմիսի հռոմեական հավասարազորը) դառնում է կատու<ref name="Engels2001"/>rp\|79։ Ժամանակի ընթացքում կատունեն զբաղեցրել են կզաքիսների տեղը՝ որպես կրծողների դեմ պայքարող ընտանի կենդանիներ, քանի որ կատուներին ավելի հաճելի է ունենալ տանը, և դրանք ավելի եռանդուն են պայքարում մկների դեմ<ref name="Beadle1977">Cite book \|last1=Beadle \|first1=Muriel \|url=https://books.google.am/books?id=tnjgqpNKYksC&pg=PA75&lpg=PA75&dq=Nubian+word+kadis&source=bl&ots=zjc__PZ-mo&sig=wzDZBvPCN2oao_xK0scjh5TV7Ao&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiu3dnFo-jRAhVH04MKHd8eCJUQ6AEIITAB#v=onepage&q=Nubian%20word%20kadis&f=false \|title=Cat \|date=1977 \|publisher=Simon & Schuster \|isbn=978-0671224516 \|location=New York City, New York \|page=76</ref>։ Հետագայում հռոմեացիների շնորհիվ կատուները տարածվել են ողջ Եվրոպայում։ Գոյություն ունեն մի շարք վկայություններ այն մասին, որ Բրիտանական կղզիներում կատուները գոյություն են ունեցել դեռ երկաթե դարի վերջում. նրանք այնտեղ հասցվել են հնագույն ժամանակների ծովագնացների նավերով<ref name=OConnor>Cite journal \|last=O'Connor \|first=T. P. \|year=2007 \|title=Wild or domestic? Biometric variation in the cat ''Felis silvestris'' Schreber \|journal=International Journal of Osteoarchaeology \|volume=17 \|issue=6 \|pages=581–595 \|doi=10.1002/oa.913</ref>։ === Միջին դարեր === Պատկեր:Freyja and cats and angels by Blommer.jpg\|thumb\|left\|200px\|<center>Ֆրեյա աստվածուհին մարտակառքով, որին լծված է երկու կատու</center> Վիկինգների մոտ կատուն համարվել է սուրբ կենդանի և սիրո ու պտղաբերության Ֆրեյա աստվածուհու մարմնավորումը։ Սնորրի Սթուրլուսոնի «Կրտսեր Էդդայում» Ֆրեյան ճամփորդում է մարտակառքով, որին լծված է երկու կատու<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Snorri Sturluson \|заглавие=Edda \|ответственный=Faulkes, Anthony \|год=1995 \|издательство=Everyman \|страницы=(1995:24) \|isbn=0-460-87616-3</ref>։ Միջնադարում Արտեմիսի՝ կատվի հետ ասոցացվելը փոխանցվել է Մարիամ Աստվածածին\|Մարիամ Աստվածածնին<ref name="Beadle1977"/>։ Կատուները հաճախ պատկերվել են Ավետումն ու Սուրբ ընտանիք (Աստվածաշունչ)\|Սուրբ ընտանիքը ներկայացնող նկարներում<ref name="Beadle1977"/>։ Իտալական ավանդության համաձայն՝ նույն գիշերը, երբ ծնվել է Հիսուս Քրիստոսը, կույս կատուն Բեթղեհեմում ձագ է ունեցել<ref name="Beadle1977"/>։ Միջնադարյան Եվրոպայում կատուների նկատմամբ վերաբերմունքը եղել է տարբեր։ Եվրոպայի Կաթոլիկություն\|կաթոլիկ երկրներում կատուն համարվել է վհուկների ուղեկիցը և չար ոգու մարմնավորումը։ Անգլիայում կատուները համարվել են դիցանուշների թագուհի Մաբի ուղեկիցները։ Դրա պատճառով կատուներին (հատկապես սևերին) կենդանի-կենդանի այրում էին խարույկի վրա կամ ցած նետում զանգակատնից։ Միջնադարում կատուների ոչնչացումը ոչ ուղղակիորեն դարձել է ժանտախտի համաճարակի պատճառ, քանի որ առնետների և ժանտախտ տարածող մյուս կրծողների ոչնչացմամբ գրեթե ոչ ոք չի զբաղվել։ Եվրոպայի Ուղղափառություն\|ուղղափառ կատուների նկատմամբ վերաբերմունքը եղել է գրեթե հակառակը։ Կատուն միակ կենդանին է, որ կարող է մտնել ուղղափառական եկեղեցի (բացառությամբ զոհասեղանի հատվածի)։ Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների ժամանակաշրջանում կատուները տարածվել են ողջ աշխարհում, քանի որ դրանք նավ էին վերցվում կրծողների դեմ պայքարելու նպատակով, ինչպես նաև համարվում էին հաջողություն պարգևող<ref name="Mason" />rp\|223։ Սլավոնական մշակույթում կատուն ժողովրդական հեքիաթների, ասացվածքների սիրելի կերպար է<ref>Cite web \|author=А. В. Гура \|title=Славянская мифология. Кошка \|url=http://www.pagan.ru/slowar/k/koshka1.php \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEAStM0?url=http://pagan.ru/slowar/k/koshka1.php \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2011 թ․ հունվարի 9 \|lang=ru</ref><ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=http://cats-portal.ru/read/word/russian.php \|автор=Даль, В. И. \|заглавие=Пословицы русского народа \|год=1853</ref>։ Ռուսիայում ընտանի կատուն թանկ արժեր և կարող էր լինել արժեքավոր նվեր, քանի որ այն երաշխավորում էր բերքի պատշպանությունը կրծողներից։ Այն նաև եղել է տան բարօրության ու խաղաղության խորհրդանիշ, որը տունը պաշտպանում էր չար ուժերից։ Նաև համարվում էր, որ կատուները կարող են անցնել անդրշիրիմյան աշխարհ և հաղորդակցվել հոգիների հետ<ref name="firs2">Cite book \|first=Е. Фирсова \|title=Кошки от А до Я \|publisher=Вече \|year=2006 \|isbn=5-9533-1220-2</ref>։ === Ասիա === Պատկեր:Kuniyoshi Utagawa, For cats in different poses.jpg\|thumb\|200px\|«Չորս կատուներ տարբեր դիրքերով», Ուտագավա Կունիյոսի Ճապոնիա կատուները տարվել են 6-րդ դարում և ծառայել որպես բարձրագույն պարգև, որը կարող էր տալ կայսրն իր մերձավորներին։ Գոյություն ունեն իր տիրոջը կամ տիրուհուն օգնող կատվի մասին լեգենդի մի քանի տարբերակներ։ Կրիայի գույնի կատվի ճենապակի\|ճենապակե կամ հախճապակի\|հախճապակե արձանիկը, որ աջ թաթը բարձրացրել է ականջի մոտ, կոչվում է մանեկի նեկո (Ճապոնիայի Սետո քաղաքում կա Մանեկի նեկոյի թանգարան<ref>Cite web \|title=Maneki neko museum \|url=http://www.luckycat.ne.jp/english/index_frameset.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mECawtC?url=http://www.luckycat.ne.jp/english/index_frameset.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 27 \|lang=en</ref>) և համարվում է հարստություն պարգևող<ref>Cite web \|last=Pate \|first=Alan \|year=2008 \|title=Maneki Neko: Feline Fact & Fiction \|url=http://www.darumamagazine.com/new/articles-excerpts/maneki-neko-feline-fact-fiction/ \|url-status=dead \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DIDy4b8G?url=http://www.darumamagazine.com/new/articles-excerpts/maneki-neko-feline-fact-fiction/ \|archive-date=2012 թ․ դեկտեմբերի 30 \|access-date=2012 թ․ դեկտեմբերի 30 \|work=Daruma Magazine \|publisher=Takeguchi Momoko \|location=Amagasaki, Japan</ref><ref>Cite web \|author=Shizuko Mishima \|title=Manekineko: Japanese Lucky Cats \|url=http://gojapan.about.com/cs/traditionculture/a/luckycats.htm \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEC7L7K?url=http://gojapan.about.com/cs/traditionculture/a/luckycats.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 16 \|work=Japan Travel \|publisher=About.com</ref>։ Մինչև այժմ Ճապոնիայում պահպանվել է հնագույն հավատալիքը, թե մեռած նախնիների հոգիները բնակվում են խայտաբղետ կատուների մեջ։ Ճապոնիայում հատկապես բարձր են գնահատվում կարճապոչ կատուները, որոնց նկարները կարելի է տեսնել միջնադարյան բազմաթիվ փորագրանկարներում։ Չինաստանի, Կորեայի ու Վիետնամի որոշ տարածաշրջաններում կատվի միսն օգտագործվում է սննդի մեջ՝ որոշ կերակրատեսակների պատրաստման համար։ Կատվի մորթին քիչ պիտանի է հագուստ կարելու համար, սակայն երբեմն դրանցից պատրաստվում են էժանագին մուշտակներ ու գլխարկներ։ Հնդկաստանում պաշտվել է մայրության Սաշտի (Սաստի) աստվածուհին, որը պատկերվել է երեխային գրկած կնոջ կերպարանքով և համարվել է ընտանեկան օջախի պահապանը։ Նրա վահանան (կենդանին, որին հեծնել է) եղել է կատուն։ Բենգալիայում ու Արևմտյան Հնդկաստանում գոյություն ունի լեգենդ սև կատվի մասին, որը նույնպես ասոցացվում է Սաշտիի հետ<ref>Ռուսերեն գիրք \|автор=Rajaram Narayan Saletore \|заглавие=Encyclopaedia of Indian culture, Volume 4 \|год=1984 \|издательство=Sterling Publishers \|страницы=1316<blockquote>From this legend the black cat, which has been linked with the Sasti deity’s name, has not been harmed. The Sasti worship is widespread in Bengal and also prevails in Western India.</blockquote></ref>։ Պարսիկ պատմաբան Տաբարին գրի է առել մի լեգենդ, համաձայն որի՝ Արարիչն ստեղծել է մկներին, սակայն մոռացել է ստեղծել կատվին։ Սակայն նա ստիպված է եղել ուղղել իր սխալը, երբ Մեծ ջրհեղեղ\|Համաշխարհային ջրհեղեղի ժամանակ մկներն սկսել են կրծել Նոյյան տապանի հատակը։ Նոյը շոյել է առյուծի մեջքը, վերջինս փռշտացել է, և նրա քթանցքներից դուրս են թռել մի քանի կատուներ<ref>Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://archive.org/details/lifeandexploits00tichgoog Archive.org \|автор=Tichenor, Henry Mulford \|заглавие=Life - of Jehovah \|страницы=68–69<blockquote>«The Chronicle of Tabari further gives this interesting information … Then Noah passed his hand down the back of the lion, who sneezed, and a pair of cats leaped out of his nostrils. And the cats ate the rats.»</blockquote></ref>։ Այդ լեգենդը լայնորեն տարածվել է տարածաշրջանում։ Գոյություն ունի պարսկական հետևյալ ասացվածքը. «Առյուծը փռշտաց, և հայտնվեց կատուն»<ref><code>Cite journal \|last1=Арушанян \|first1=Заринэ \|year=2008 \|title=Кошка, которую благословил Творец \|url=http://www.koshki.info/ \|journal=Koshki.Info \|issue=7-9</code></ref>։ Նմանատիպ լեգենդը բացատրում է նաև Վանա կատու\|վանա կատվի ծագումը։ === Իսլամ === Պատկեր:Felin iran.JPG\|thumb\|left\|200px\|Կատվի արձանիկ՝ դրվագազարդված ոսկով ու արծաթով, Իրան, XIX դար Իսլամում գոյություն ունեն կատուների հետ կապված բազմաթիվ ավանդություններ, որոնց մի մասն ընդգրկվել է հադիսներ ժողովածուում։ Դրանցից մեկի համաձայն՝ կատուները բարձր են գնահատվում իսլամում, քանի որ մուսուլմանական գլխավոր մարգարե Մուհամեդին օձի խայթոցից փրկել է նրա դաշնակցի՝ Աբու Հուրայրայի (նրա անունը բառացիորեն թարգմանվում է որպես «Կատուների հայր») կատուն։ Իսլամում գովասանքի արժանի գործ է համարվում կատուներին կաթ տալը։ Ավանդություններից մեկի համաձայն՝ Մուհամեդն ունեցել է տարբեր գույնի աչքեր ունեցող սպիտակ կատու։ Մեկ այլ ավանդություն հայտնում է, թե մի անգամ Մուհամեդն աղոթքն ավարտելուց հետո տեսել է, որ իր կատու Մուիզան<ref>Cite book \|last=Geyer \|first=Georgie Anne \|url=https://archive.org/details/whencatsreignedl00geor \|title=When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats \|publisher=Andrews McMeel \|year=2004 \|isbn=0-7407-4697-9 \|location=Kansas City, Missouri</ref> (Մուսսա, Մուեցա) քնել է իր կողքին դրված խալաթի թևի վրա։ Մուհամեդը նախընտրել է կտրել խալաթի թևը, որ չխանգարի կատվի քունը։ Այլ դեպքերում, երբ կատուն քնում է նրա հագուստի վրա, Մուհամեդը նախընտրում է հագնել այլ շոր<ref name="isl">Cite web \|title=Отношение к кошке в исламе \|url=http://kismyau.ru/?p=22 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6OAtNHxKc?url=http://kismyau.ru/?p=22 \|archivedate=2014 թ․ մարտի 18 \|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 5 \|lang=ru</ref><ref name="Reeves">Cite book \|author=Minou Reeves \|url=https://archive.org/details/muhammadineurope0000reev \|title=Muhammad in Europe \|publisher=New York University (NYU) Press \|year=2000 \|isbn=0-8147-7533-0 \|page=[https://archive.org/details/muhammadineurope0000reev/page/52 52]</ref>։ Կատուները միակ կենդանիներն են, որոնց թույլատրվում է մտնել մզկիթ<ref>Cite web \|title=KM.RU Универсальная энциклопедия. Кошки домашние \|url=http://mega.km.ru/bes_2004/Encyclop.asp?Topic=topic_new2000_76884 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEDIi7j?url=http://mega.km.ru/bes_2004/Encyclop.asp?Topic=topic_new2000_76884 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ մայիսի 26 \|lang=ru</ref>։ === Հինդուիզմ և բուդդիզմ === Գոյություն ունի լեգենդ, թե կատուն եղել է միակ կենդանին, որ ներկա չի եղել այն պահին, երբ Բուդդան ազատվել է իր մարդկային մարմնից։ Բոլոր կենդանիները, բացի կատվից և Օձեր\|օձից, հավաքվել են նրա մարմնի շուրջը։ Կատուն այդ ժամանակ զբաղված էր Մկներ\|մուկ որսալով։ Բուդդայի նկատմամբ այդպիսի անփույթ վերաբերմունքը պատճառ է դարձել կատվի նկատմամբ բացասական վերաբերմունքի համար։ Սակայն այդ լեգենդ ունի այլ տարբերակ, համաձայն որի՝ Բուդդայի կողքին գտնվող շիկամուկը սկսել է լիզել լամպի յուղը, իսկ կատուն բռնել ու կերել է նրան։ Այդ արարքը համարվել է բարի, քանի որ կատուն փրկել է անուշահոտ յուղը։ Այդ ժամանակից ի վեր կատուն համարվում է ինչպես բարին, այնպես էլ չարը պարգևող։ Թաիլանդի նոր թագավորի թագադրման արարողության ժամանակ պարտադիր ներկա է գտնվում կատու՝ որպես պատվավոր հյուր։ Չինաստանի բուդդիստների մոտ կատուն հատուկ հարգանք է վայելել։ Հոգևորականներն զբաղվել են սուրբ կատուների բուծմամբ։ Նրանց հաճախ կոչել են ''«փոքրիկ վագրեր»'' ու ''«չարի պատուհաս»'' և հատուկ վարժեցրել են պահպանելու տաճարի գանձերը։ Բուդդիստները կատվին վերագրում են մեդիտացիայի հակում, մթության մեջ տեսնելու և չար հոգիներին վանելու ունակություն։ Այդ պատճառով էլ բուդդայական վանքերում պահվել են կատուներ<ref>Cite web \|title=Образ кошки в мировых религиях \|url=http://cat-antique.com/2012/08/cat-and-religion/ \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20160204044420/http://cat-antique.com/2012/08/cat-and-religion/ \|archive-date=2016 թ․ փետրվարի 4 \|accessdate=2018 թ․ մարտի 4</ref>։ == Արվեստում և ժամանակակից մշակույթում == Համաձայն մինչև մեր օրերը պահպանված սնահավատությունների՝ կատուները համարվում են ընտանեկան օջախի ու բարեհարմարության պահապաններ։ Որոշ երկրներում ընդունված է նոր տուն առաջինը թողնել կատվին<ref>Cite web \|title=Традиции. Кошка, петух и веник \|url=http://www.izba-project.ru/traditsii-koshka-petukh-i-venik \|accessdate=2009 թ․ սեպտեմբերի 5 \|lang=ruՉաշխատող արտաքին հղում\|bot=InternetArchiveBot </ref>։ Կատուների ընկնելու ժամանակ թաթերի վրա վայրէջք կատարելու ունակության<ref name="Allan Parachini"/> շնորհիվ համարվում է, որ նրանք ունեն հատուկ «վեցերորդ զգայարան»։ Տարբեր մշակույթներում տարածված առասպելների համաձայն՝ կատուներն ունեն բազմաթիվ կյանքեր։ Մի շարք երկրներում համարվում է, որ նրանք ունեն ինը կյանք, Իտալիայում, Գերմանիայում, Հունաստանում, Բրազիլիայում և իսպանախոս որոշ տարածքներում տարածված է այն հավատալիքը, թե կատուներն ունեն յոթ կյանք<ref>Cite news \|author=Nora Sugobono \|date=2010 թ․ մարտի 7 \|title=Las vidas del gato \|url=http://elcomercio.pe/impresa/notas/vidas-gato/20100307/423959 \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120127052854/http://elcomercio.pe/impresa/notas/vidas-gato/20100307/423959 \|archivedate=2012 թ․ հունվարի 27 \|accessdate=2010 թ․ մարտի 19 \|publisher=El Comercio \|language=Spanish</ref><ref>Cite web \|title=Qual é a origem da lenda de que os gatos teriam sete vidas? \|url=http://mundoestranho.abril.com.br/materia/qual-e-a-origem-da-lenda-de-que-os-gatos-teriam-sete-vidas \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117031757/http://mundoestranho.abril.com.br/materia/qual-e-a-origem-da-lenda-de-que-os-gatos-teriam-sete-vidas \|archivedate=2015 թ․ նոյեմբերի 17 \|accessdate=2015 թ․ նոյեմբերի 15 \|website=Mundo Estranho \|publisher=Editora Abril \|df=dmy-all</ref>, Թուրքիայում և արաբական երկրներում՝ վեց կյանք<ref>Cite news \|author=Tim Dowling \|date=2010 թ․ մարտի 19 \|title=Tall tails: Pet myths busted \|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/gallery/2010/mar/18/guide-to-pets-pet-myths?picture=360591960 \|url-status=live \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130909160834/http://www.theguardian.com/lifeandstyle/gallery/2010/mar/18/guide-to-pets-pet-myths?picture=360591960 \|archivedate=2013 թ․ սեպտեմբերի 9 \|accessdate=2010 թ․ մարտի 18 \|work=The Guardian \|location=UK \|df=dmy-all</ref>։ Այս առասպելների ստեղծմանը նպաստել են ոչ միայն թաթերի վրա վայրէջք կատարելու ունակությունը, այլև նրանց բնական արագաշարժությունն ու ճկունությունը, ինչի շնորհիվ կարողանում են փրկվել վտանգավոր իրավիճակներում։ Այնուամենայնիվ, մեծ բարձրություններից ընկնելիս կատուները կարող են վնասվածք ստանալ կամ սատկել<ref>Cite web \|author=ASPCA \|date=2005 թ․ հունիսի 30 \|title=The ASPCA Warns About High-Rise Falls by Cats \|url=http://cats.about.com/od/catsafety/a/highrisefalls.htm \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120522014805/http://cats.about.com/od/catsafety/a/highrisefalls.htm \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 22 \|accessdate=2012 թ․ ապրիլի 26 \|publisher=About.com \|df=dmy-all \|location=New York</ref>։ Շատ մշակույթներում առկա է բացասական վերաբերմունք կատուների նկատմամբ։ Դրա օրինակ է այն հավատալիքները, թե ճանապարհը հատող սև կատուն անհաջողություն է բերում, կամ կատուները վհուկների ընկերակիցներն են և նպաստում են նրանց ուժի ու կարողությունների բազմապատկմանը։ Միջնադարյան Իպրեսում (Բելգիա) թափառական կատուներին սպանելու սովորությունը ներկայում փոխարինվել է կատուների շքերթով՝ Kattenstoet<ref>Cite web \|title=Are Black Cats Really Bad Luck? [Hoax] \|url=http://socialnewsdaily.com/58901/are-black-cats-really-bad-luck-hoax/ \|url-status=dead \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222141607/http://socialnewsdaily.com/58901/are-black-cats-really-bad-luck-hoax/ \|archivedate=2015 թ․ դեկտեմբերի 22 \|access-date=2015 թ․ դեկտեմբերի 19 \|website=SocialNewsDaily \|df=dmy-all</ref>։ Չեխիայում, ընդհակառակը, համարվում է, որ ճանապարհն աջից ձախ հատող կատուն հաջողություն է բերում։ Պատկեր:Sobrio-coat of arms.svg\|150px\|thumb\|right\|Հերալդիկ կատու Կատուները հաճախ դառնում են քանդակների ու նկարների պատկերման առարկա՝ սկսած Հին Եգիպտոսից։ Իրենց արվեստում հաճախ կատուներին անդրադարձած նկարիչներից առավել հայտնի են Մարկ Ֆրանցը, Հենրիետա Ռոններ Կնիպը և Լուիս Ուիլյամ Ուեյն\|Լուիս Ուեյնը։ Վերջինս հայտնի է մարդակերպ կատուների նկարներով։ Գերբագիտություն\|Գերբագիտության մեջ կատուն անկախության խորհրդանիշն է և պատկերվում է ինչպես կիսադեմից, այնպես էլ դեմուղիղ (անֆաս)։ Այն կոչվում է վախեցած (lang-fr\|effarouché), եթե սողում է, և կուչ եկած (lang-fr\|herissoné), եթե մեջքն ու պոչը բարձրացված են մարմնից վեր։ === Գրականություն և կինեմատոգրաֆ === Կատուները հաճախ դառնում են գրական ստեղծագործությունների կերպարներ, օրինակ՝ Ռեդյարդ Կիպլինգի «Իր գլխի տեր կատուն», Էդգար Ալլան Պոյի «Սև կատուն», Շառլ Պերոյի «Կոշկավոր կատուն», գիտնական կատուն Ալեքսանդր Պուշկինի «Ռուսլան և Լյուդմիլա» ստեղծագործության մեջ, Էրին Հանթերի «Ռազմիկները», Կաղտոտիկ կատուն Ջաննի Ռոդարիի «Ջելսոմինոն խաբեբաների աշխարհում» հեքիաթում, Էռնստ Հոֆմանի «Կատու Մուռի առօրյա հայացքները», Ուիլյամ Սյուարդ Բերրոուզ\|Ուիլյամ Բերրոուզի «Կատուն ներսում», Էռնեստ Սետոն Թոմփսոնի «Թագավորական անալոստանկան», Յուրի Կովալի «Շամայկան»։ Միխայիլ Բուլգակովի «Վարպետը և Մարգարիտան» վեպի գլխավոր հերոսներից մեկն է Բեգեմոտ կատուն<ref>Cite web \|title=Кот Бегемот в романе Булгакова «Мастер и Маргарита» \|url=http://www.hippo.su/begemot/bulgakov.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEG8W72?url=http://www.hippo.su/begemot/bulgakov.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 19 \|lang=ru</ref>։ Լուիս Քերոլի «Ալիսան Հրաշքների աշխարհում» հեքիաթի կերպարներից մեկն է Չեշիրյան կատուն։ Հայ գրողների ստեղծագործություններում հաճախ են հանդիպում Վանա կատու\|վանա կատվի հիշատակումներ ու նկարագրություններ (Րաֆֆի, Վրթանես Փափազյան, Ակսել Բակունց և այլն)։ Չինացի հայտնի գրող Լաո Շեն գրել է «Նոթեր կատուների քաղաքի մասին» սատիրական պամֆլետը, որում պատկերված է 20-րդ դարի առաջին տասնամյակների Չինաստանում տիրող իրականությունը։ * Լիոն Ֆոյխտվանգերի «Աղվեսները խաղողի այգում» վեպի հերոսուհիներից մեկը անպիտան ու քմահաճ կատու Գրի-Գրին է, որ պատկանում է Լյուդովիկոս XVI-ի օրոք պետական նախարար կոմս Մորեպայի կնոջը։ Թագավորը պատահմամբ սպանել է կատվին, որն ավերմունք էր արել Վերսալի նրա արվեստանոցում։ Կոմսուհու վիշտն անմխիթար է, և նա սկանդալ է սարքում իր ամուսնու մոտ։ * Թոմաս Էլիոթի «Հանրամատչելի գիտություն կատուների մասին` գրված Ծեր Օպոսումի կողմից» ստեղծագործության հիման վրա Էնդրու Լլոյդ Ուեբեր\|Լլոյդ Ուեբերը գրել է «Կատուներ (մյուզիքլ)\|Կատուներ» մյուզիքլը։ DC Comics տիեզերքում կա կատու կնոջ ոչ միանշանակ կերպար, որը հաճախ հանդես է գալիս կա՛մ որպես Բեթմենի դաշնակից (և նույնիսկ սիրուհի), կա՛մ նրա հակառակորդ։ 2004 թվականին նրա մասին նկարահանվել է առանձին ֆիլմ։ Գերմանացի գրոս Ակիֆ Պիրինչին գրել է «Felidae» դետեկտիվ վեպը, որի հերոսները քաղաքային կատուներն են։ Գիրքը թարգմանվել է տասնյոթ լեզուներով, ինչպես նաև նրա հիման վրա նկարահանվել է մուլտֆիլմ։ Հետագայում սյուժեն զարգացվել է հեղինակի հինգ ստեղծագործություններից կազմված շարքում։ * Հոլանդացի գրող Աննի Շմիդտի «Մինուս» (lang-nl\|Minoes) հեքիաթ-վիպակը պատմում է մի կատվի մասին, որը պատահմունքի բերումով վերածվել է աղջկա, սակայն պահպանել է կատվային սովորություններն ու մյուս կատուների լեզուն հասկանալու ունակությունը։ Վիպակի հիման վրա 2001 թվականին նկարահանվել է «Undercover Kitty» ֆիլմը, որի գլխավոր դերում հանդես է գալիս դերասանուհի Քարիս Վան Հաուտենը։ * 1977 թվականին էկրան է բարձրացել «Վեսնուխինի ֆանտազիաները» (lang-ru\|«Фантазии Веснухина») խորհրդային ֆիլմը, որում պատմվում է, թե ինչպես է առաջին դասարանցի Կիրիլը փորձում վարժեցնել Տիշկա կատվին, որպեսզի ելույթ ունենա կրկեսում։ === Մուլտֆիլմեր === Կատուները հաճախ են դառնում մուլտֆիլմերի հերոսներ, ինչպիսիք են՝ «Լեոպոլդ կատուն», «Երեքը Պրոստոկվաշինոյից (մուլտֆիլմ)\|Երեքը Պրոստոկվաշինոյից» (կատու Մատրոսկին), «Գավ անունով փիսիկը», «Թոմն ու Ջերին», «Կատվիկը Լիզյուկովի փողոցից», «Թակարդ կատուների համար», «Ֆելիքս կատուն» և «Փափկամազիկ պոչով չարաճճին»։ Մուլտֆիլմների հերոսներից ամենահայտնի կատուներից մեկը Գարֆիլդն է, որի մասին նկարահանվել են մուլտսերիալներ, ինչպես նաև լիամետրաժ անիմացիոն և գեղարվեստական ֆիլմեր։ 2008 թվականին համացանցում թողարկվել է «Սայմոնի կատուն» մուլտսերիալը, որ ստեղծվել է անգլիացի անիմատոր Սայմոն Թոֆիլդը։ Անիմեների կերպարները հաճախ պատկերվում են կիսակատվի-կիսամարդու տեսքով։ Նրանք կոչվում են «նեկո» (lang-ja2\|猫, բառացի՝ «կատու») կամ նեկոմիմի (թարգմանաբար՝ «կատվի ականջներ»)։ == Գիտության բնագավառում == * Ֆիզիկայի բնագավառում Շրյոդինգերի կատուն եղել է մտային փորձի օբյեկտ, որ առաջարկել է Էրվին Շրյոդինգերը. դրանով նա փորձել է ցույց տալ քվանտային մեխանիկայի ոչ լիարժեք լինելը ներատոմային համակարգերից անզեն աչքով տեսանելի իրերին անցնելիս, * Ֆրանսիայում կատուները տիեզերական թռիչքների ժամանակ օգտագործվել են որպես բժշկական-կենսաբանական փորձարկումների օբյեկտ<ref>Cite web \|title=Полёты животных в космос. Французская программа \|url=http://astroera.net/content/view/176/9/1/1/ \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEHy0QC?url=http://astroera.net/content/view/176/9/1/1/ \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 15 \|lang=ru</ref>։ 1963 թվականին կատարվել է մեկ հաջող ենթաուղեծրային (կատու Ֆելիքս, այլ տվյալներով՝ կատու Ֆելիսետ) և մեկ անհաջող ուղեծրային (անհայտ կատու, որ զոհվել է) թռիչք։ == Հայտնի կատուներ == Համաշխարհային ճանաչում է ստացել Ռիշելյե կարդինալի սիրելի ճերմակ կատուն՝ Միրիամը։ ԶԼՄ-ների, Գրականություն\|գրականության և Կինոարվեստ\|կինոյի շնորհիվ 20-րդ դար\|20-21-րդ դարերում լայն ճանաչում են ստացել մի շարք միջազգային անձանց սիրելի կատուները, ինչպիսիք են ԱՄՆ նախագահների՝ Բիլ Քլինթոնի՝ Սոքսն ու Ջորջ Ուոքեր Բուշ\|Ջորջ Բուշ կրտսերի Ինդիան, Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի Համֆրին, Հռոմի պապ Բենեդիկտ XVI-ի Չիկոն և Ռուսաստանի վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդևի Դորոֆեյը։ Հանրաճանաչ են դարձել շախմատի աշխարհի չեմպիոն Ալեքսանդր Ալյոխինի մշտական ուղեկիցը՝ սիամական կատու Չեսսը, ամերիկյան Սպենսեր քաղաքի գրադարանի կատու Դյուի Ռիդմոր Բուքսը, մի քանի ամերիկյան ֆիլմերում նկարահանված և կինոմրցանակների արժանացած կատու Օրանջին և այլն։ Հայտնի են դարձել Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական նավատորմի մեդալով պարգևատրված «նավաստի» Սայմոնը<ref>Cite web \|title=Simon, of HMS Amethyst, awarded the Dickin Medal \|url=http://www.purr-n-fur.org.uk/famous/simon.html \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEIVUAD?url=http://www.purr-n-fur.org.uk/famous/simon.html \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հուլիսի 15 \|lang=enref-en</ref> և Բրիտանական նավատորմի «վետերան» սև-սպիտակ «անխորտակելի Սեմը», որը վերապրել է երեք ռազմական նավերի կործանումը<ref name="100 cats">Citation \|last=Stall \|first=Sam \|title=100 Cats Who Changed Civilization: History's Most Influential Felines \|pages=57–58 \|year=2007 \|publisher=Quirk Books \|isbn=1-59474-163-8ref-en</ref>։ Լայն ճանաչում է ստացել սպիտակ և մուգ դարչնագույն երանգի բրուկլինյան Սկարլետ կատուն, որը 1996 թվականին հայտնի է դարձել իր ձագերին վառվող ավտոտնակից փրկելիս ցուցաբերած անձնվիրության համար<ref>[http://www.nydailynews.com/ny_local/2008/10/24/2008-10-24_scarlett_the_cat_that_saved_kittens_from.html Scarlett dies] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20101108144734/http://www.nydailynews.com/ny_local/2008/10/24/2008-10-24_scarlett_the_cat_that_saved_kittens_from.html \|date=2010-11-08 , ''New York Daily News'', October 24, 2008ref-en</ref>, որի պատվին այժմ շնորհվում է Սկարլետի անվան պարգևը կենդանիների ցուցաբերած հերոսության համար (lang-en\|Scarlett Award for Animal Heroism)։ Այն շնորհվում է այն կենդանիներին, որոնք կատարել են հերոսական արարքներ հանուն մարդկանց կամ այլ կենդանիների<ref>[http://www.animalleague.org/events-news/press-center/scarlett-passes-away.html Scarlett, the World-Famous Brave Mother Cat Who Survived a Fire and Saved Her Kittens, Passes Away] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20150320220111/http://http/ \|date=2015-03-20 ref-en</ref>։ Հայտնի են նաև քաղաքական պաշտոններ «ստանձնած» մի շարք կատուներ։ Օրինակ՝ ԱՄՆ-ի Վիսկոնսին նահանգի Շարոն քաղաքի պատվավոր «քաղաքապետ» և թալիսման է ընտրվել Ֆրեդդի անունով կատուն<ref>Cite web \|author=Ruhonda \|date=22 декабря, 2011 \|title=Кошачье царство, или почему кот Фредди стал мэром города Шарон \|url=http://citypics.ru/koshache-carstvo-ili-pochemu-kot-freddi-stal-merom-goroda-sharon/ \|url-status=dead \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Gd7KxmJO?url=http://citypics.ru/koshache-carstvo-ili-pochemu-kot-freddi-stal-merom-goroda-sharon/ \|archivedate=2013 թ․ մայիսի 15 \|accessdate=2013 թ․ մայիսի 13 \|publisher=citypics.ru</ref>։ Ամերիկյան մեկ այլ՝ Թալկիթնա քաղաքի (Ալյասկա (նահանգ)\|Ալյասկա նահանգ) «պատվավոր քաղաքապետ» և թալիսման է ընտրվել Ստաբս (կատու)\|Ստաբս անունով կատուն<ref>Cite web \|title=Рыжий кот по имени Стаббс переизбран мэром \|url=http://www.kp.ru/daily/25916/2870169/ \|url-status=live \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6G4HlVKHA?url=http://www.kp.ru/daily/25916/2870169/ \|archivedate=2013 թ․ ապրիլի 22 \|accessdate=2014 թ․ հունվարի 8 \|publisher=Комсомольская Правда</ref>։ == Կատուների անուններ == Մշակույթների մեծ մասում ընդունված է կատուներին տալ տարբեր անուններ ու մականուններ։ Տարբեր երկրներում գոյություն ունեն տարբեր անուններ։ Օրինակ՝ անգլիալեզու երկրներում, ըստ հարցումներից մեկի արդյունքների, կատուների ամենատարածված անուններն են Թիգերը, Թայգերն ու Մաքսը<ref>Cite web \|title=Below are the most popular names for the search criteria you entered. \|url=http://www.bowwow.com.au/find-a-name-for-your-pet/top-20-names/search-results.aspx?country=1&animal_type=1&animal_sex=Both&num_results=20&B3.x=51&B3.y=16 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEK01JY?url=http://www.bowwow.com.au/find-a-name-for-your-pet/top-20-names/search-results.aspx?country=1 \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 16 \|lang=en<blockquote>Tigger — 1, Tiger — 2, Max — 3…</blockquote></ref>։ Մեկ այլ հարցման համաձայն՝ արու կատուների ամենատարածված անուններն են՝ Մաքս, Բադի, Ջեյք և Ռոքի, էգ կատուների համար՝ Մոլլի, Մոգգի, Դեյզի, Լյուսի ու Քիթի<ref>Cite web \|title=Top Names for Cats \|url=http://www.petplace.com/cats/top-names-for-cats/page1.aspx \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mEKsnH4?url=http://www.petplace.com/cats/top-names-for-cats/page1.aspx \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 16 \|lang=en<blockquote>1. MAX, 2. BUDDY, 3. JAKE, 4. ROCKY, 5. BAILEY, 6. BUSTER, 7. CODY, 8. CHARLIE, 9. BEAR, 10. JACK. 1. MOLLY, 2. MAGGIE, 3. DAISY, 4. LUCY, 5. SADIE, 6. GINGER, 7. CHLOE, 8. BAILEY, 9. SOPHIE, 10.ZOE</blockquote></ref>։ Ռուսաստանում կատուներին հաճախ կոչում են փաղաքշական-փոքրացուցիչ անուններով՝ Մուսյա, Մուռկա, Պուշոկ (Պուշա), Մուրզիկ, Վասկա, Բարսիկ, Ռիժիկ և այլն։ Սովորաբար կատուների տերերն իրենց կենդանիների անունները որոշում են նրանց վարքին հետևելով, ինչպես նաև նրա գունավորման հիման վրա։ Խորհուրդ է տրվում կատուներին տալ կարճ անուններ, որ կազմված են երկու վանկից, քանի որ դրանք ավելի են ընկալվում կատվի կողմից։ Ընդ որում՝ ցանկալի է, որ վերջին վանկում լինի «ի» ձայնավորը<ref>Cite web \|title=Naming Your Cat \|url=http://www.petplace.com/cats/naming-your-cat-a-difficult-matter/page1.aspx \|archiveurl=https://www.webcitation.org/67mELqoTr?url=http://www.petplace.com/cats/naming-your-cat-a-difficult-matter/page1.aspx \|archivedate=2012 թ․ մայիսի 19 \|accessdate=2010 թ․ հունիսի 16 \|lang=en</ref>։ Ընդունված է նույն ծնի կատուներին տալ նույն տառով սկսվող անուններ<ref>[http://www.nodemetra.lv/Our_Litters.html Our Litters] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20110822191029/http://www.nodemetra.lv/Our_Litters.html \|date=2011-08-22 ref-en v\|19\|02\|2011</ref>։ Կատուների անունների հորինմանն է նվիրված Թոմաս Սթեռնս Էլիոթի «Գործնական կատվաբուծություն» (lang-en\|Old Possum’s Book of Practical Cats) բանաստեղծությունների ժողովածուում ընդգրկված «Ինչպես անվանել կատվին» (lang-en\|The Naming Of Cats) մասամբ փիլիսոփայական ստեղծագործությունը։ Նույն թեմային է անդրադառնում Սամուիլ Մարշակի «Ինչո՞ւ են կատվին կոչել կատու» (lang-ru\|«Отчего кошку назвали кошкой?»), որ հիմնված է մոնղոլական ժողովրդական հեքիաթի վրա, որի հիման վրա բեմադրվել է համանուն փիլիսոփայական մուլտֆիլմը։ == Ծանոթագրություններ == ծանցանկ\|2 == Գրականություն == refbegin ; Գիտական հրատարակություն * Ռուսերեն գիրք \|заглавие=Генетика кошки \|ответственный=С. О’Брайен, Р. Робинсон, А. С. Графодатский и др.; Отв. ред. доктора биол. наук П. М. Бородин, А. О. Рувинский. Сибирское отделение РАН. Институт цитологии и генетики \|год=1993 \|место=Новосибирск \|издательство=ВО «Наука». Сибирская издательская фирма \|страниц=216 \|isbn=5-02-030567-7 \|тираж=1 350 ;Հանրամատչելի հրատարակություններ * ''Арушанян З. Л.'' [http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344134 Как кошка в дом вошла. Начальные этапы формирования подвида кошка домашняя (Felis silvestris catus)] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20120326003542/http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344134 \|date=2012-03-26 // Зоопрайс. — 2009. — № 1—2 (часть 1 и 2). * ''Арушанян З. Л.'' [http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99403 И создал Бог кошку… Доместикация подвида Felis silvestris catus] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20120203010646/http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99403 \|date=2012-02-03 // Зоопрайс. — 2008. — № 6—11. * ''Берг Р. Л.'' [http://www.belani.narod.ru/3/catberg.htm Чем кошка отличается от собаки?] // ''Знание — сила''. — 1968. — № 1. — С. 46—47. * Ռուսերեն գիրք \|ссылка=https://books.google.am/books?id=nex2re8XZQcC \|автор=Брем А. \|заглавие=Жизнь животных \|ответственный=Предисловие и комментарии М. С. Галиной и М. Б. Корниловой \|год=2004 \|место=М. \|издательство=ОЛМА-ПРЕСС, ОАО «Красный пролетарий» \|страниц=1192 \|isbn=5-224-04422-7 \|тираж=5000 ISBN 5-85197-214-9 * Иллюстрированная энциклопедия кошек. — М: Олма-Пресс, 2001. — ISBN 5-224-02331-9 * Ռուսերեն գիրք \|автор=Лакиер А. Б. \|заглавие=Русская геральдика \|год=1990 \|часть=[http://www.heraldrybooks.ru/text.php?id=82 Глава третья, § 20 ...Четвероногие животные,..] \|место=М \|издательство=Книга * [http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat.html Махов А. Е. Кошка в средневековой культуре] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20171220185054/http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat.html \|date=2017-12-20 // Махов А. Е. HOSTIS ANTIQUUS: Категории и образы средневековой христианской демонологии. Опыт словаря. — М: Intrada, 2006, с. 228—230. * ''Мей Дж.'' Всё о породах кошек. — ИД Кристалл, 2005. — ISBN 5-9603-0015-X * ''Мельников И. В.'' Энциклопедия кошек и их хозяев. Советы на каждый день. — М: Феникс, 2005. — ISBN 5-222-05694-5. * Ռուսերեն գիրք \|автор=Спадафори Д., Пайон П. \|заглавие=Кошки для «чайников» \|год=2006 \|оригинал=Cats for Dummies \|издание=2-е изд \|место=М. \|издательство=Диалектика \|страницы=336 \|isbn=0-7645-5275-9 * ''Топоров В. Н.'' [http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat-2.html Кот] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20171124112035/http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat-2.html \|date=2017-11-24 // Мифы народов мира: Энциклопедия: В 2 т. — Т. 2. — М, 1992. — С. 11. * ''Фогель А., Шнайдер Х.-Э.'' — «Советы любителям кошек»: перевод с немецкого. — М: Лесная промышленность, 1987. * ''Дазидова Д., Рублёв С.'' — Всё о кошке: породы, содержание, питание. — Ростов-на-Дону, ИД Владис, 2007. — ISBN 5-9567-0142-0 refend == Արտաքին հղումներ == վիքիքաղվածք\|կատու * [http://wcf-online.de Կատուների համաշխարհային ֆեդերացիայի պաշտոնական կայքը, World Cat Federation, WCF] * [http://www.fifeweb.org/ FIFe-ի պաշտոնական կայքը] (Fédération International Féline)ref-en. * [http://icun.ru International Cat Union-ի պաշտոնական կայքը, ICU] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20171103045842/http://www.icun.ru/ \|date=2017-11-03 * [http://www.pictures-of-cats.org/pictures-of-cat-breeds.html Կատուների ցեղատեսակնեի լուսանկարներ այբբենական կայքով (անգլերեն)] Ընտանի կենդանիներ Արտաքին հղումներ Կատեգորիա:Կաթնասուններ Կատեգորիա:Կատուներ Կատեգորիա:Կատվազգիներ
hyw	https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80	Western Armenian	Արեւմտահայերէն	Կատուներ	https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=raw	Taxobox \| name = Կատուներ \| image file = Grey Norwegian Forest Cat.jpg \| regnum = Կենդանիներ \| phylum = Քորտաւորներ \| classis = Կաթնասուններ \| ordo = Գիշատիչներ \| familia = Կատուազգիներ \| latin = Felis catus \| wikispecies = Felis catus \| commons = Felis catus Պատկեր:Jammlich_crop.jpg\|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Jammlich_crop.jpg\|մինի\|200x200փքս\|Ընտանի կատու թապի-մաքրել գունաւորմամբ (վայրի գունավորում) '''Կատուներ''', ընտանի կատուներ կամ պարզապէս կատուներ (lang-lat\|Felis catus), ընտելացուած եւ մսակեր կաթնասուններ, որոնք կը պատկանին կատուազգիներու ընտանիքին։ Կատուները ընտելացուած են մարդու կողմէ՝ մօտ 10.000 տարի առաջ եւ այժմ կը դասուին աշխարհի ամենանշանաւոր ընտանի կենդանիներուն շարքին։ Կ'ենթադրուի, որ ժամանակակից կատուները յառաջացած են Ափրիկէ\|ափրիկեան վայրի կատուներէն (Felis silvestris lybica)։ Սկզբնական շրջանէն, նոյնիսկ մեր օրերուն, կատուները կը ծառայեն որպէս միջոց՝ ազատելու մուկեր<nowiki/>էն։ Ժամանակի ընթացքին, սակայն, կատուները նկատուած են՝ լաւ ընկերներ։ Կատուազգիներու ընտանիքին միւս ներկայացուցիչներէն յիշենք՝ առիւծ<nowiki/>ը, վագր<nowiki/>ը, լէոբար<nowiki/>ը, ժակուար<nowiki/>ը, լուսան եւ բումա<nowiki/>ն, այլ կերպ կրնանք անուանել մեծ կատուներ։ Հիւսիսային Եւրոպա<nowiki/>յէն տարածուած են «լինքս» կոչուած փոքր կատուները, որոնք դուրս կը մնան ընտանի կենդանիներու շարքէն։ == Հետաքրքրական փաստեր՝ կատուներու մասին == Պատկեր:Parc_des_Felins_Chat_de_Gordoni_28082013_1.jpg\|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Parc_des_Felins_Chat_de_Gordoni_28082013_1.jpg\|աջից\|մինի\|200x200փքս\|Տափաստանային կատու, որմէ ծագած է ընտանի կատուն • Իւրաքանչիւր կատու քիթին վրայ եզակի պատկեր մը ունի: Անիկա նոյնքան իւրայատուկ է, որքան մարդուն մատնահետքերը: • Ըստ «American Demographics» ամսագիրի տուեալներուն՝ Ամերիկայի մէջ կան աւելի քան 68 միլիոն կատու. անոնք մէկ ժամուան ընթացքին կը յօրանջեն 200 մլն. անգամ: • Կարգ մը երկրներու մէջ, ընտանի կատուն ընտանիքին մէջ բացառութիւն կը համարուի, օրինակ՝ Կապոյի եւ Բերուի մէջ։ Իսկ ուրիշ երկիրներու մէջ, ինչպէս՝ Աւստրալիոյ, գրեթէ բոլոր ընտանիքներուն մէջ կատուներ կ'ապրին: • Կատուին սիրտը մէկ երկվայրկեանուան ընթացքին կը բաբախէ շուրջ 110-140 զարկ, այսինքն՝ 2 անգամ աւելի արագ կը բաբախէ, քան մարդուն սիրտը: • Ամենափոքր կատուն կը համարուի սինկափուրեան կատուն, տուեալ ցեղատեսակի արու կատուն կը կշռէ շուրջ երեք քկ., իսկ էգ կատուն ոչ աւելի, քան երկու քկ.: • Իսկ կատուազգիներու ամենամեծ ներկայացուցիչը վագրն է, անոր կշիռքը 300 քկ.-ի կը հասնի: • Որոշ երկիրներու մէջ կատուները թոշակ կը ստանան: Օրինակ Աւստրիոյ մէջ կատու խնամողը կը ստանայ միս, կաթ եւ այլն:<ref>Cite web \|url=http://galatv.am/hy/interesting/etaqrqir-paster-katuneri-masin/ \|title=Հետաքրքրական փաստեր՝ կատուներու մասին \|accessdate=2018-11-28 \|archive-date=2018-12-08 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20181208153705/http://galatv.am/hy/interesting/etaqrqir-paster-katuneri-masin/ \|dead-url=yes </ref> == Առաւել յայտնի ցեղատեսակները == <gallery mode="packed" height="240"> Պատկեր:Domestic cat cropped.jpg Պատկեր:American curl.jpg Պատկեր:Ερμούπολη. οι γάτες στα Βαπόρια.jpg\|Սիրոս (կղզի)\|Սիրոս կղզի․ քարափի կատու Պատկեր:Syros gatia.jpg\|Սիրոս կղզիին վրայ ապրող կատու Պատկեր:Syros cats. on the stairs.jpg\|Սիրոս կատուները աստիճաններուն վրայ Պատկեր:Syros islandՊատկեր:Cat_poster_2.jpg\|մինի\|alt=kskdks\|ksks , Vaporia. special place for cats.jpg\|Սիրոս․ կատուներու յատուկ «հիւրանոց» Պատկեր:Syros. typical Agean cat.jpg\|Էգէական Ծով\|Էգէականի կատու </gallery> <gallery mode="packed" height="180"> Պատկեր:Push van cat.jpg\|Վանայ կատու Պատկեր:Sorrel (red) Somali - 20060816.jpg\|Սոմալիական կարմիր Պատկեր:Chinchin2008.jpg\|Սիպերիական թաւամազ Պատկեր:Persian silver dollface.jpg\|Պարսկական կատու Պատկեր:Scheme cat anatomy-hy.png\|Կատուի ներքին օրգանները Պատկեր:CreativeTools.se - PackshotCreator - Cat's skull.jpg\|Կատուի գանգ </gallery> '''Կօշկաւոր Կատուն''' Կրիմմ եղբայրներու գրած յայտնի հեքիաթի հերոսն է: '''Չեշիրի կատուն''' Լուիս Քերըլի «Ալիսը Հրաշքներու Աշխարհին Մէջ» վէպի գործող անձերէն մէկն է: *Գերմանա-սքանտինաւական սիրոյ եւ ռազմի աստուածուհի '''Ֆրեյէան''' կ'ընթանար երկու կատուներու լծուած կառքով մը: == Ծանօթագրութիւններ == Ծնթ․ցանկ Արտաքին յղումներ Ստորոգութիւն:Կատուներ
ia	https://ia.wikipedia.org/wiki/Catto_domestic	Interlingua	interlingua	Catto domestic	https://ia.wikipedia.org/w/index.php?title=Catto%20domestic&action=raw	infobox Sinreferentias Le '''catto domestic''' (fem. '''catta''') (''Felis silvestris catus'' o ''Felis catus'') es un mammifero domestic del familia Felidae, con ungulas retractile, carnivoro, de pilos dense e suave. Insimul con le can, illo es un del animales domestic le plus commun. Illo fluctua normalmente inter le 3 e le 8 kilogramma\|kg de peso. Alcun cattos, como illos del racia ''ragdoll'', pote pesar plus de 8 kg. Le cattos domestic pote viver circa 15 annos si ben curate. Le catto plus longeve registrate viveva 34 annos. Le cauda servi pro mantener le equilibrio e pote fluctuar multo in talia. Le cattos del racia ''Manx'' non ha cauda. Su dentes e patas es adaptate a su stilo de vita carnivore. Le gestation del catta dura 55 die e illo parturi inter 2 e 6 cattones, que lacta inter 3 e 4 septimanas. Le cattos ha un grande varietate de colores de pilos. Illos pote haber le pilos longe o curte, salvo le racia ''sphynx'', que non ha pilos. == Domestication del catto == Le catto es un animal de compania. Illo es plus independente que le can, sed tamben pote esser multo affectuose. On debe habituar le catto al personas desde su infantia. Per natura le catto es un animal chassator. Le cattos de ferma vive de forma semisalvage e chassa muses e rattos, animales damnose. Multe cattos domestic occide insectos grande, rattos e parve aves per instincto. == Historia e mythologia == Le catto esseva domesticate per le egyptianos circa 4.000 adC, pro le controlo de muses e rattos. Pro illes le cattos esseva sacrate, e le castigation pro occider un era le morte. Le dea Bastet era representate con capite de catto. Non obstante, in le Medievo, on pensava que le cattos era proxime al magas, o al Satan. Durante le festas, a vices on combureva cattos vive. == Le catto in le cultura popular == On dice traditionalmente que le catto ha septe vitas, novem pro le anglosaxones. <gallery> Cat02.jpg White Cat Nursing Four Kittens.jpg\|Catta allactante Predatorycat ubt.jpeg\|Catto chassator Felis silvestris catus 2.jpg\|Un catto addormite. Le catto es un animal habitualmente silentiose e quiete. </gallery> == Sensos del catto == Le catto ha sensos multo disveloppate, per exemplo le vista e le audito. == Vide etiam == *Appendice:Galeria de imagines de animales Categoria:Felidae
iba	https://iba.wikipedia.org/wiki/Mayau	Iban	Jaku Iban	Mayau	https://iba.wikipedia.org/w/index.php?title=Mayau&action=raw	Speciesbox \|name=Mayau \|fossil_range=9,500 taun ke udah – diatu \|image=Multiple image \|perrow=2/2/2 \|total_width=275 \|image1=Cat August 2010-4.jpg \|image2=Gustav chocolate.jpg \|image3=Orange tabby cat sitting on fallen leaves-Hisashi-01A.jpg \|image4=Siam lilacpoint.jpg \|image5=Felis catus-cat on snow.jpg \|image6=Sheba1.JPG \|border=infobox \|footer=Bemacham bansa mayau \|status=DOM \|genus=Felis \|species=catus<ref name="Linnaeus1758"/> \|authority=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="MSW3fc"/> \|synonyms=''Catus domesticus'' small\|Johann Christian Polycarp Erxleben\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 * ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 '''Mayau''' (nama saintifik: ''Felis catus'') iya nya siti spesies mamalia karnivor mit ke ditupi jenak. Mayau ke ditupi tu datai ari peturun Afrika, ''Felis silvestris lybica'' serera udah lama dijenakka maya mayau udah ditupi deka nyaga endur simpan utai dempa ari kena jamah chit tauka rodensia ke bukai. Saritu, mayau udah nyadi siti jelu tupi ti tebilang ba Malaysia. ==Penyanding== reflist
id	https://id.wikipedia.org/wiki/Kucing	Indonesian	Bahasa Indonesia	Kucing	https://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Kucing&action=raw	untuk\|kota di Malaysia\|Kuching Speciesbox \| fill = yes \|image=Multiple image \|perrow=2/2/2 \|total_width=275 \|image1=Cat August 2010-4.jpg \|image2=Gustav chocolate.jpg \|image3=Orange tabby cat sitting on fallen leaves-Hisashi-01A.jpg \|image4=Siam lilacpoint.jpg \|image5=Felis catus-cat on snow.jpg \|image6=Sheba1.JPG \|border=infobox \|footer=Keanekaragaman jenis kucing \|image2=Meow.ogg \|status= \|genus=Felis \|species=catus \|item = Q20980826 <!--taksonomi untuk Felis catus dari Wikidata https://www.wikidata.org/wiki/Q20980826--> \|synonyms= ''Felis silvestris catus'' <small>(sinonim subyektif)</small><ref name="Driscoll" /> ''Felis catus domestica'' <small>(sinonim junior tidak valid)</small><ref name="ITIS F.c.d.">cite web \|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|work=ITIS Online Database \|accessdate=14 December 2011 \|archive-date=2022-09-24 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20220924133921/https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|dead-url=no </ref> ''F. catus domesticus'' small\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|year=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapterurl=https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 Berkas:P 20200909 090802 vHDR On.jpg\|jmpl\|Kucing jantan sedang menatapi kucing betina '''Kucing''',<ref>Kamus\|kucing</ref> disebut juga sebagai '''kucing domestik'''<ref name="MSW3fc">MSW3 Carnivora\|id=14000031 \|pages=534–535 \|heading=Species ''Felis catus''</ref><ref name="ITIS F.c.">cite web \|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus \|work=ITIS Online Database \|year=2011 \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|location=Reston, Virginia \|accessdate=14 December 2011 \|archive-date=2015-07-02 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20150702021227/http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|dead-url=no </ref> atau '''kucing rumah''' (nama ilmiah: ''Felis silvestris catus'' atau '''''Felis catus'''''), adalah sejenis mamalia karnivora dari Familia\|famili Felidae''.'' Kata "kucing" biasanya merujuk kepada "kucing" yang telah dijinakkan,<ref>cite web \|url=http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/housecat \|title="Housecat" in the American Heritage Dictionary \|publisher=Education.yahoo.com \|accessdate=6 Oktober 2010 \|archive-date=2013-10-22 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20131022174554/http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/housecat \|dead-url=yes </ref> tetapi bisa juga merujuk kepada "kucing besar" seperti singa dan harimau yang juga termasuk jenis kucing. Kucing telah membaur dengan manusia paling tidak sejak 5.000 tahun sebelum masehi, hal ini dibuktikan dengan penemuan Rangka\|kerangka kucing di Siprus\|Pulau Siprus.<ref>Cite news\|title=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's indigenous cats\|url=http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm\|work=China Daily\|accessdate=3 November 2009\|archive-date=2009-11-29\|archive-url=https://web.archive.org/web/20091129125929/http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm\|dead-url=no</ref> Sejak zaman 3.500 sebelum masehi, orang Mesir Kuno menggunakan kucing untuk menjauhkan tikus atau hewan pengerat lain dari lumbung yang menyimpan hasil panen.<ref name="9500 years">cite web\|title=Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus\|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html\|accessdate=6 March 2007\|date=8 April 2004\|publisher=National Geographic News\|archive-date=2022-06-12\|archive-url=https://web.archive.org/web/20220612150738/https://www.nationalgeographic.com/animals/article/oldest-known-pet-cat-9500-year-old-burial-found-on-cyprus\|dead-url=no</ref> Saat ini, kucing adalah salah satu hewan peliharaan terpopuler di dunia.<ref name=SciAm>cite web \|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|title=The Evolution of House Cats \|publisher=Scientific American \|author=Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien \|accessdate=26 August 2009 \|archive-date=2010-02-08 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20100208115328/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|dead-url=no </ref> Kucing yang garis keturunannya tercatat secara resmi sebagai kucing trah atau galur murni (''pure breed'') contohnya kucing persia\|persia, Kucing siam\|siam, kucing manx\|manx, dan kucing sphinx\|sphinx. Kucing seperti ini biasanya dibiakkan di tempat pemeliharaan hewan resmi. Jumlah kucing ras hanyalah 1% dari seluruh kucing di dunia, sisanya adalah kucing dengan keturunan campuran, seperti kucing liar atau kucing kampung. Kucing juga merupakan jenis hewan peliharaan yang banyak diminati karena tingkah lakunya yang lucu dan menggemaskan. == Etimologi == Dalam bahasa Indonesia, kata ''kucing'' berasal dari bahasa Melayu yang diturunkan dari Melayu Klasik, dan lebih jauh lagi dari Proto-Melayu-Polinesia (Barat) ''kutíŋ''. Sementara itu, dalam bahasa Inggris, kata ''cat'' memiliki akar dari bahasa Bahasa Inggris Kuno\|Inggris Kuno ''catt'', yang dipercaya berasal dari bahasa Latin Akhir ''cattus''. Istilah ini pertama kali muncul pada awal abad ke-6.<ref>Cite book\|last=McKnight\|first=George Harley\|date=1923\|url=https://archive.org/details/englishwordsthei00mckn/page/300\|title=English words and their background\|publisher=New York ; London : D. Appleton and company\|others=David O. McKay Library Brigham Young University-Idaho</ref> Kata ''cattus'' sendiri diduga berasal dari bahasa Afrika yang tidak teridentifikasi. Kemungkinan kata ini memiliki hubungan dengan bahasa Nubia ''kaddîska'', yang berarti kucing liar, atau bahasa Nobiin ''kadīs''. Beberapa teori menyebutkan bahwa kata tersebut mungkin berasal dari bahasa Jermanik kuno sebelum akhirnya diserap oleh bahasa Latin, kemudian menyebar ke bahasa Yunani, Suriah\|Siria, dan Arab Saudi\|Arab.<ref>Cite book\|date=2008\|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9789004165731\|title=Classical Arabic humanities in their own terms: festschrift for Wolfhart Heinrichs on his 65th birthday\|location=Boston\|publisher=Brill\|isbn=978-90-04-16573-1\|editor-last=Cooperson\|editor-first=Michael\|series=Brill eBook titles 2008\|editor-last2=Heinrichs\|editor-first2=Wolfhart</ref> Ada juga kemungkinan bahwa istilah ini berasal dari bahasa Rumpun bahasa Jermanik\|Jermanik dan bahasa Eropa Utara, yang kemudian dipinjam dari bahasa Uralik. Misalnya, dalam bahasa Sámi Utara terdapat kata ''gáđfi'' yang merujuk pada cerpelai betina, dan dalam bahasa Hungaria\|Hongaria ''hölgy'' yang berarti wanita atau cerpelai betina. Keduanya diyakini berasal dari Proto-Uralik ''käďwä'', yang berarti betina dari hewan berbulu.<ref>Cite book\|last=Kroonen\|first=Guus\|date=2013\|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9789004183407\|title=Etymological dictionary of Proto-Germanic\|location=Leiden\|publisher=Brill\|isbn=978-90-04-18340-7\|series=Leiden Indo-European Etymological Dictionary series</ref> Dalam bahasa Inggris, kata ''puss''—yang kemudian berkembang menjadi ''pussy'' dan ''pussycat''—telah digunakan sejak abad ke-16. Kemungkinan kata ini berasal dari bahasa Belanda ''poes'' atau bahasa Jerman Rendah ''puuskatte''. Kata yang mirip juga ditemukan dalam bahasa Swedia ''kattepus'' dan bahasa Norwegia ''pus'' atau ''pusekatt''. Kata serupa juga ada dalam bahasa Lituania (''puižė'') serta bahasa Republik Irlandia\|Irlandia (''puisín'' atau ''puiscín''). Asal-usul kata ini belum jelas, tetapi bisa jadi berasal dari suara yang biasa digunakan manusia untuk memanggil kucing.<ref>Cite web\|title=puss, n.1 : Oxford English Dictionary\|url=http://www.oed.com/view/Entry/155147#eid27609702\|website=www.oed.com\|language=en\|access-date=2025-03-08</ref> == Terminologi == === Dalam Bahasa Indonesia === ''Cemeng'' – anak kucing.<ref>Kamus\|cemeng</ref> * ''Bilatung'' – anak kucing.<ref>Kamus\|bilatung</ref> === Dalam Bahasa Inggris === * ''Tom'' – kucing jantan. * ''Tomcat'' – kucing jantan. * ''Gib'' – kucing jantan yang sudah dikebiri. * ''Queen'' – kucing betina (yang belum disterilkan dan sedang dalam siklus birahi.<ref>Cite web\|date=2022-06-24\|title=Female Cats: Molly, Queen, and Dam Explained\|url=https://spotpet.com/blog/cat-tips/what-is-a-female-cat-called\|website=Spot Pet Insurance\|language=en-US\|access-date=2025-03-08</ref> * ''Molly'' – kucing betina (yang sudah disterilkan).<ref>Cite web\|title=https://web.archive.org/web/20231216143959/https://www.cats.org.uk/cats-blog/7-facts-about-female-cats\|url=https://web.archive.org/web/20231216143959/https://www.cats.org.uk/cats-blog/7-facts-about-female-cats\|website=web.archive.org\|language=en\|access-date=2025-03-08</ref> * ''Kitten'' – anak kucing. * ''Catling'' – anak kucing (arkais). * ''Clowder'' – sekelompok kucing. * ''Glaring'' – sekelompok kucing. * ''Colony'' – sekelompok kucing.<ref>Cite web\|date=2012-10-12\|title=What do you call a group of ...? - Oxford Dictionaries Online\|url=https://web.archive.org/web/20121012112007/http://oxforddictionaries.com/words/what-do-you-call-a-group-of\|website=web.archive.org\|access-date=2025-03-08</ref><ref>Cite web\|title=The meaning of outdoor versus stray cat and other terms ! Humane World for Animals\|url=https://www.humaneworld.org/en/resources/meaning-outdoor-versus-stray-cat-and-other-terms\|website=www.humaneworld.org\|language=en\|access-date=2025-03-08</ref> == Taksonomi dan evolusi == Berkas:AfricanWildCat.jpg\|jmpl\|Kucing liar Afrika, ''Felis silvestris lybica'', adalah nenek moyang kucing domestik. ''Felidae'' adalah familia ''mamalia'' yang berevolusi dengan cepat yang berbagai nenek moyang yang sama hanya 10–15 juta tahun yang lalu<ref name="Johnson 1997">Cite journal \|title=Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes \|last=Johnson \|first=Warren \|last2=O'Brien \|first2=Stephen J. \|journal=Journal of Molecular Evolution \|year=1997 \|volume=44 \|issue=0 \|pages=S98–S116 \|doi=10.1007/PL00000060 \|pmid=9071018 \|issn = 0022-2844</ref> dan mencakup singa, harimau, ''cougar,'' dan banyak lainnya. Dalam familia ini, kucing domestik (''Felis catus'') merupakan bagian dari ''genus Felis,'' yang merupakan kelompok kucing kecil yang berisi sekitar tujuh spesies (tergantung pada skema klasifikasi).<ref name="MSW3fc" /><ref name="ITIS F.">cite web \|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis \|work=ITIS Online Database \|accessdate=14 December 2011 \|archive-date=2018-12-31 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20181231092431/https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN \|dead-url=no </ref> Anggota dari genus ini ditemukan di seluruh dunia dan termasuk kucing hutan (''Felis chaus'') dari tenggara Asia, kucing liar Eropa (''F. silvestris silvestris''), kucing liar Afrika (''F. s. lybica''), kucing gunung Cina (''F. bieti''), dan kucing pasir Arab (''F. margarita'').<ref name="Stefoff">Cite book \|publisher=Benchmark Books \|location=New York \|isbn=0-7614-1577-7 \|last=Stefoff \|first=Rebecca \|title=Cats \|url=https://archive.org/details/cats00stef \|date=November 2003 \|page=[https://archive.org/details/cats00stef/page/34 34] </ref> Kucing domestik pertama kali diklasifikasikan sebagai ''Felis catus'' oleh Carolus Linnaeus dalam edisi ke-10 ''Systema Naturae''-nya yang diterbitkan pada tahun 1758.<ref name="MSW3fc" /><ref name="hasilan otomatis1">Cite book \|last=Linnaeus \|first=Carolus \|authorlink=Carl Linnaeus \|title=''Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis'' \|publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) \|year=1766 \|page=62 \|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|accessdate=2 April 2008 \|language=la \|volume=1 \|edition=12th \|origyear=1758 \|archive-date=2012-07-19 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120719082143/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|dead-url=no </ref> Karena filogenetika modern, kucing domestik biasanya dianggap sebagai subspesies dari kucing liar, ''F. silvestris''.<ref name="Driscoll" /><ref name="MSW3fc" /><ref name="MSW3fs">MSW3 Carnivora\|pages=536–537\|id=14000057\|heading=Species ''Felis silvestris''</ref> Hal ini mengakibatkan penggunaan istilah yang bercampur karena kucing domestik dapat disebut dengan nama subspesiesnya, ''Felis silvestris catus''.<ref name="Driscoll" /><ref name="MSW3fc" /><ref name="MSW3fs" /> Kucing liar juga telah disebut sebagai berbagai subspesies ''F. catus'',<ref name="MSW3fs" /> tetapi, pada tahun 2003, International Commission on Zoological Nomenclature menetapkan nama untuk kucing liar sebagai ''F. silvestris''.<ref name="ICZN">Cite journal \|title=Opinion 2027 \|journal=Bulletin of Zoological Nomenclature \|volume=60 \|publisher=International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN) \|year=2003 \|url= http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20110609014212/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|archivedate= 9 June 2011 </ref> Nama yang paling umum digunakan untuk kucing domestik tetap ''F. catus'', mengikuti Konvensi (norma)\|konvensi untuk hewan peliharaan menggunakan Sinonim (taksonomi)\|sinonim pertama (senior) yang diusulkan.<ref name="ICZN" /> Kadang-kadang, kucing domestik disebut sebagai ''Felis domesticus''<ref name="MacDonald">Cite journal \|title=Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore \|url=https://archive.org/details/sim_annual-review-of-nutrition_1984_4/page/521 \|last=MacDonald \|first=M. L. \|last2=Rogers \|first2=Q. R. \|last3=Morris \|first3=J. G. \|journal=Annual Review of Nutrition \|volume=4 \|pages=521–562 \|year=1984 \|pmid=6380542 \|doi=10.1146/annurev.nu.04.070184.002513 </ref> atau ''Felis domestica'',<ref name="MSW3fc" /> seperti yang diusulkan oleh naturalis Jerman Johann Christian Polycarp Erxleben\|J. C. P. Erxleben pada tahun 1777, tetapi ini bukan nama-nama taksonomi valid dan jarang digunakan dalam literatur ilmiah<ref name="MacDonald"/> karena binomial Linnaeus diutamakan.<ref name="Vella">Cite book \|title=Robinson's Genetics for Cat Breeders and Veterinarians \|edition=4th \|publisher=Butterworth-Heinemann \|isbn=0-7506-4069-3 \|last=Vella \|first=Carolyn M. \|author2=Shelton, Lorraine M. \|author3=McGonagle, John J. \|author4= Stanglein, Terry W. \|year=1999 \|page=3</ref> Sebuah populasi kucing liar hitam Transkaukasus\|''Transkaukasia'' pernah diklasifikasikan sebagai ''Felis daemon''<small> (Konstantin Alekseevich Satunin\|Satunin 1904),</small> tetapi sekarang populasi ini dianggap menjadi bagian dari kucing domestik.<ref>cite web \|url=http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/ \|title=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection of The National Museum of Georgia \|publisher=Caucasian-large-mammalian.narod.ru \|accessdate=4 July 2013 \|archive-date=2013-05-24 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20130524072529/http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/ \|dead-url=no </ref> Semua kucing dalam genus ini berbagi nenek moyang yang sama yang mungkin hidup sekitar 6–7 juta tahun yang lalu di Asia.<ref name="Johnson">Cite journal \|doi=10.1126/science.1122277 \|volume=311 \|issue=5757 \|pages=73–77 \|title=The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment \|url=https://archive.org/details/sim_science_2006-01-06_311_5757/page/72 \|journal=Science \|year=2006 \|pmid=16400146 \|last=Johnson \|first=Warren E. \|last2=Eizirik \|first2=E. \|last3=Pecon-Slattery \|first3=J. \|last4=Murphy \|first4=W. J. \|last5=Antunes \|first5=A. \|last6=Teeling \|first6=E. \|last7=O'Brien \|first7=Stephen J. \|bibcode = 2006Sci...311...73J </ref> Hubungan yang tepat dalam Felidae dekat, tetapi masih belum pasti,<ref name="Mattern" /><ref name="Masuda 1996">Cite journal \|title=Molecular Phylogeny of Mitochondrial Cytochrome b and 12S rRNA Sequences in the Felidae: Ocelot and Domestic Cat Lineages \|last=Masuda \|first=R. \|author2=Lopez, J. V. \|author3=Slattery, J. P. \|author4=Yuhki, N. \|author5= O'Brien, Stephen J. \|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution \|year=1996 \|volume=6 \|issue=3 \|pages=351–365 \|doi=10.1006/mpev.1996.0085 \|pmid=8975691 </ref> misalnya Kucing gunung tiongkok\|kucing gunung Cina (''Felis silvestris bieti'') kadang-kadang diklasifikasikan sebagai upaspesies kucing liar, seperti varietas Afrika Utara ''F. s. lybica''.<ref name="Driscoll" /><ref name="Mattern">Cite journal \|doi=10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x \|volume=16 \|issue=2 \|pages=232–253 \|last=Mattern \|first=Michelle Y. \|title=Phylogeny and Speciation of Felids \|journal=Cladistics \|year=2000 \|last2=McLennan \|first2=Deborah A. </ref> Dibandingkan dengan anjing, kucing tidak mengalami perubahan besar selama proses domestikasi karena bentuk dan perilaku kucing domestik tidak secara radikal berbeda dari kucing liar dan kucing domestik sangat mampu bertahan di alam liar.<ref name="Lipinski">Cite journal \|title=The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations \|last=Lipinski \|first=Monika J. \|author2=Froenicke, Lutz \|author3=Baysac, Kathleen C. \|author4=Billings, Nicholas C. \|author5=Leutenegger, Christian M. \|author6=Levy, Alon M. \|author7=Longeri, Maria \|author8=Niini, Tirri \|author9= Ozpinar, Haydar \|journal=Genomics \|date=January 2008 \|volume=91 \|issue=1 \|pages=12–21 \|doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009 \|pmid=18060738 \|pmc=2267438 </ref><ref name="CameronBeaumont">Cite journal\|title=Evidence Suggesting Pre-adaptation to Domestication throughout the Small Felidae \|last=Cameron-Beaumont \|first=Charlotte \|last2=Lowe \|first2=Sarah E. \|last3=Bradshaw \|first3=John W. S. \|journal=Biological Journal of the Linnean Society \|year=2002 \|volume=75 \|issue=3 \|pages=361–366 \|doi=10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x \|url=http://www.neiu.edu/~jkasmer/Biol498R/Readings/essay1-06.pdf \|accessdate=29 September 2009 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110609020351/http://www.neiu.edu/~jkasmer/Biol498R/Readings/essay1-06.pdf \|archivedate=9 June 2011 </ref> Kucing rumah yang sepenuhnya dijinakkan sering kawin silang dengan populasi ''F. catus'' liar.<ref name="Bradshaw1999">Cite journal \|title=Feral Cats: Their Role in the Population Dynamics of ''Felis catus'' \|last=Bradshaw\|author2=Horsfield, G. F. \|author3=Allen, J. A. \|author4= Robinson, I. H. \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|year=1999 \|volume=65 \|issue=3 \|pages=273–283 \|doi=10.1016/S0168-1591(99)00086-6 </ref> Evolusi terbatas selama domestikasi ini berarti bahwa hibridisasi dapat terjadi dengan banyak ''Felidae'' lainnya, terutama kucing leopard Asia.<ref name="Oliveira">Cite journal\|last=Oliveira \|first=R. \|author2=Godinho, R. \|author3=Randi, E. \|author4= Alves, P. C. \|title=Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula? \|journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. \|volume=363 \|issue=1505 \|page=295329861 \|year=2008 \|pmid=18522917 \|doi=10.1098/rstb.2008.0052 \|pmc=2606743</ref> Beberapa perilaku alami dan karakteristik kucing liar mungkin telah memengaruhi mereka untuk didomestikasi sebagai hewan peliharaan.<ref name="CameronBeaumont" /> Karakter ini termasuk ukuran kecil, sifat sosial, bahasa tubuh yang jelas, suka bermain, dan kecerdasan relatif tinggi.<ref name="Fogle">Cite book \|last=Fogle \|first=Bruce (ed.) \|title=Interrelations Between People and Pets \|year=1981 \|publisher=Charles C. Thomas Publications \|isbn=0-398-04169-5</ref>refpage\|12–17 Beberapa spesies ''Felidae'' kecil mungkin memiliki kecenderungan bawaan terhadap kejinakan.<ref name="CameronBeaumont" /> Kucing memiliki hubungan mutualisme\|mutualistik atau komensalisme\|komensal dengan manusia. Dua teori utama diberikan tentang bagaimana kucing didomestikasi. Dalam satu teori, orang sengaja menjinakkan kucing dalam proses seleksi buatan karena mereka adalah predator dari hama.<ref name="OConnor">Cite journal \|title=Wild or Domestic? Biometric Variation in the Cat ''Felis silvestris'' \|last=O'Connor \|first=T. P. \|journal=International Journal of Osteoarchaeology \|year=2007 \|volume=17 \|issue=6 \|pages=581–595 \|doi=10.1002/oa.913 </ref> Ini telah dikritik sebagai tidak masuk akal karena hadiah untuk usaha seperti itu mungkin terlalu sedikit; kucing umumnya tidak melaksanakan perintah dan meskipun mereka makan hewan pengerat, spesies lain seperti ''ferret'' atau terrier mungkin lebih baik dalam mengendalikan hama-hama ini.<ref name="Driscoll">Cite journal \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|last=Driscoll \|first=C. A. \|last2=MacDonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=Stephen J. \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode = 2009PNAS..106.9971D </ref> Ide alternatif adalah bahwa kucing hanya ditoleransi oleh orang-orang dan secara bertahap menyimpang dari kerabat liar mereka melalui seleksi alam karena mereka menyesuaikan dengan berburu hama yang ditemukan di sekitar manusia di kota dan desa.<ref name="Driscoll" /> == Karakteristik == Berkas:Kucing berkelahi.jpg\|jmpl\|Dua kucing berkelahi Kucing peliharaan atau kucing rumah adalah salah satu predator terhebat di dunia. Kucing dapat membunuh atau memakan beberapa ribu spesies, kucing besar biasanya kurang dari seratus spesies. Namun, ukurannya yang kecil menjadikannya tidak begitu berbahaya bagi manusia. Satu-satunya bahaya yang dapat timbul adalah kemungkinan terjadinya infeksi rabies akibat gigitan kucing dan juga cakaran dari kuku kucing yang sangat tajam dan menyakitkan. Kucing dapat berakibat fatal bagi suatu ekosistem yang bukan tempat tinggal alaminya. Pada beberapa kasus, kucing berperan atau menyebabkan kepunahan. Kucing menyergap dan melumpuhkan mangsa dengan cara yang mirip dengan singa dan harimau, menggigit leher mangsa dengan gigi taring yang tajam sehingga melukai saraf tulang belakang atau menyebabkan mangsa kehabisan napas dengan merusak tenggorokan. Berkas:Puz-muz 050206 078 ed.jpg\|jmpl\|220px\|kiri\|Kucing kampung memangsa seekor tikus rumah (''Rattus rattus diardii'') Kucing dianggap sebagai "karnivora yang sempurna" dengan gigi dan saluran pencernaan yang khusus. Gigi premolar dan molar pertama membentuk sepasang taring di setiap sisi mulut yang bekerja efektif seperti gunting untuk merobek daging. Meskipun ciri ini juga terdapat pada famili ''Canidae'' atau anjing, ciri ini berkembang lebih baik pada kucing. Tidak seperti karnivora lain, kucing hampir tidak makan apa pun yang mengandung tumbuhan. Beruang dan anjing kadang memakan buah, akar, atau madu sebagai suplemen jika ada, sementara kucing hanya memakan daging, biasanya buruan segar. Dalam penangkaran, kucing tidak dapat diadaptasikan dengan Makanan kucing#Makanan vegetarian\|makanan vegetarian karena mereka tidak dapat menyintesis semua asam-asam amino yang mereka butuhkan hanya dengan memakan tumbuhan; berbeda dengan anjing peliharaan, yang sering diberi makan produk campuran daging dan sayuran dan kadang dapat beradaptasi dengan makanan vegetarian secara total. Meskipun memiliki reputasi sebagai hewan penyendiri, kucing biasanya dapat membentuk koloni liar, tetapi tidak menyerang dalam kelompok seperti singa. Setiap kucing memiliki daerahnya sendiri (jantan yang aktif secara seksual memiliki daerah terbesar, sedangkan jantan steril memiliki daerah paling kecil) dan selalu terdapat daerah "netral" di mana para kucing dapat saling mengawasi atau bertemu tanpa adanya konflik teritorial atau agresi. Di luar daerah netral ini, penguasa daerah biasanya akan mengejar kucing asing, diawali dengan menatap, mendesis, hingga menggeram, dan bila kucing asing itu tetap tinggal, biasanya akan terjadi perkelahian singkat. Berkas:Cat November 2010-1a.jpg\|jmpl\|Kucing jantan Kucing yang sedang berkelahi menegakkan rambut tubuh dan melengkungkan punggung agar mereka tampak lebih besar. Serangan biasanya terdiri dari tamparan di bagian wajah dan tubuh dengan kaki depan yang kadang disertai gigitan. Luka serius pada kucing akibat perkelahian jarang terjadi karena pihak yang kalah biasanya akan lari setelah mengalami beberapa luka di wajah. Jantan yang aktif biasanya sering terlibat banyak perkelahian sepanjang hidupnya. Hal ini tampak pada berbagai luka di bagian wajah, seperti hidung atau telinga. Kucing betina kadang juga terlibat perkelahian untuk melindungi anak-anaknya, bahkan kucing steril pun akan mempertahankan daerah kecilnya dengan gigih. Melihat dari perilaku kucing yang ada saat ini, kucing liar yang merupakan nenek moyang kucing peliharaan diperkirakan berevolusi pada iklim gurun. Kucing senang dengan suasana hangat dan sering tidur di bawah hangatnya sinar matahari. Kotorannya biasanya kering dan kucing lebih suka menguburnya di tempat berpasir. Kucing dapat mematung, tidak bergerak cukup lama terutama ketika sedang mengintai mangsa atau bersiap untuk menerkam. Di Afrika Utara masih ditemukan kucing liar yang mungkin berkerabat dekat dengan nenek moyang kucing peliharaan saat ini. Karena memiliki kekerabatan yang dekat dengan binatang gurun, ketahanan kucing terhadap panas dan dinginnya iklim daerah subtropis agak terbatas. Kucing tidak tahan terhadap kabut, hujan, dan salju meskipun ada beberapa jenis, seperti ''Norwegian Forest Cat'' dan ''Maine Coon,'' yang mampu bertahan; dan berusaha mempertahankan suhu tubuh normalnya, yaitu 39 °C, dalam keadaan basah. Kebanyakan kucing tidak suka berendam dalam air, kecuali jenis ''Turkish Van''. Berkas:White Cat Nursing Four Kittens.jpg\|ka\|230px\|jmpl\|Empat ekor anak kucing sedang disusui induknya Masa kehamilan atau ''gestasi'' pada kucing berkisar 63 hari. Anak kucing yang baru lahir tidak boleh dipegang oleh manusia dengan tangan kosong, agar tidak diasingkan dan/atau dimakan oleh induknya. Anak kucing terlahir buta dan tuli. Mata mereka baru terbuka pada usia 8–10 hari. Anak kucing akan disapih oleh induknya pada usia 6–7 minggu dan kematangan seksual dicapai pada umur 10–15 bulan. Kucing dapat mengandung 4 janin sekaligus karena rahimnya memiliki bentuk yang khusus dengan 4 bagian yang berbeda. Kucing biasanya memiliki berat badan antara 2,5 hingga 7 kilogram dan jarang melebihi 10 kg. Bila diberi makan berlebihan, kucing dapat mencapai berat badan 23 kg. Akan tetapi, kondisi ini amat tidak sehat bagi kucing dan harus dihindari. Dalam penangkaran, kucing dapat hidup selama 15 hingga 20 tahun, kucing tertua diketahui berusia 38 tahun 3 hari yang bernama Creme Puff. Kucing peliharaan yang tidak diperbolehkan keluar rumah dan disterilkan dapat hidup lebih lama (mengurangi risiko perkelahian dan kecelakaan). Kucing liar yang hidup di lingkungan urban modern hanya hidup selama ± 2 tahun atau bahkan kurang dari itu. Kucing peliharaan yang tinggal di dalam rumah harus diberi kotak kotoran yang berisi pasir atau bahan khusus yang dijual di toko hewan peliharaan. Perlu juga disediakan tempat khusus bagi kucing untuk mencakar. Hal ini penting karena kucing memerlukan kegiatan mencakar ini untuk menanggalkan lapisan lama pada kukunya agar tetap tajam dan terjaga kesehatannya. Tidak adanya tempat khusus ini akan menyebabkan kucing banyak merusak perabotan. Sering kali kucing menunjukkan perilaku memilih makanan. Hal ini disebabkan mereka memiliki organ penciuman khusus di langit-langit mulutnya yang disebut sebagai ''organ vomeronasal'' atau ''organ Jacobson''. Ketika organ ini terstimulasi oleh suatu jenis makanan tertentu, kucing akan menolak makanan selain makanan itu.<!--When a cat wrinkles its muzzle, lowers its chin, and lets its tongue hang a bit, it is opening the passage to the vomeronasal. This is called gaping. Gaping is the equivalent of the Flehmen response in other animals, such as dogs and horses--> Berkas:Catpupil03042006.jpg\|jmpl\|230px\|Mata kucing. ''Membrana nictitans'' berupa selaput putih di sudut dalam ruang mata. Kucing dapat melihat dalam cahaya yang amat terang. Mereka memiliki selaput pelangi atau Selaput pelangi\|iris membentuk celah pada mata yang akan menyempit. Meskipun demikian, penyempitan ini juga mengurangi bidang pandang kucing. Suatu organ yang disebut ''tapetum lucidum'' digunakan dalam lingkungan dengan sedikit cahaya. Organ inilah yang menyebabkan warna-warni mata kucing ketika difoto dengan menggunakan blitz. Seperti kebanyakan predator, kedua mata kucing menghadap ke depan, menghasilkan persepsi jarak dan mengurangi besarnya bidang pandang. Mata kucing memiliki persepsi Trikromasi\|trikomatik yang lemah. Ketika cahaya yang ada terlalu sedikit untuk melihat, kucing akan menggunakan "kumis" atau misainya (''vibrissae'') untuk membantunya menentukan arah dan menjadi alat indra tambahan. Misai dapat mendeteksi perubahan angin yang amat kecil, membuat kucing dapat mengetahui adanya benda-benda di sekitarnya tanpa melihat. Kumis ini juga dapat digunakan oleh kucing untuk menentukan apakah badannya dapat melewati ruangan yang sempit (seperti pipa) karena jarak antara kedua ujung kumis kucing hampir sama dengan lebar tubuhnya. Karena itu, memotong kumis kucing tidak dianjurkan karena dapat mengurangi kepekaan kucing. Kucing memiliki kelopak mata ketiga yang disebut membran pengelip\|membrana niktitans. Kelopak ketiga ini terdiri dari suatu lapisan tipis yang dapat menutupi mata dan tampak ketika mata kucing terbuka. Membran ini menutup sebagian ketika kucing sedang sakit. Kadang kucing yang amat mengantuk atau gembira juga memperlihatkan membran ini. Suara kucing sering ditulis "meong" dalam bahasa Indonesia. Dalam bahasa Inggris yang digunakan di Amerika Serikat\|Amerika, suara kucing ditulis "meow". Di negara Inggris, penulisannya adalah "miaow", "miaou" dalam bahasa Prancis, "Miau" dalam bahasa Jerman, "ニャー" ("nya") dalam bahasa Jepang, dan berbagai penulisan lain dalam berbagai bahasa. Suara "meong" kucing memiliki berbagai arti tergantung pengucapannya oleh si kucing. Kucing juga dapat mengeluarkan suara seperti dengkuran panjang yang sering disukai manusia. Karena suara ini bukan merupakan suara vokal, kucing dapat mengeluarkan suara dengkuran dan mengeong pada saat yang sama. Umumnya, semua daun telinga kucing tegak. Tidak seperti pada anjing, kucing dengan telinga terlipat amat jarang ditemukan. Jenis ''Kucing telinga lipat skotlandia\|Scottish Fold'' adalah salah satu jenis kucing dengan mutasi genetik yang langka ini. Ketika marah atau takut, daun telinga kucing jenis ini akan tertekuk ke belakang sementara si kucing mengeluarkan suara menggeram atau mendesis. Ketika mendengarkan suatu suara, daun telinga kucing akan bergerak ke arah sumber suara; daun telinga kucing dapat mengarah ke depan, ke samping, bahkan seolah menoleh ke belakang. Kucing sering menjilati rambut mereka. Saliva atau air liur mereka adalah agen pembersih yang dapat memicu alergi pada manusia. Kadang kala, kucing dapat memuntahkan ''hairball'' atau gulungan rambut yang terkumpul di dalam perut mereka. Kucing menyimpan energi dengan cara tidur lebih sering ketimbang hewan lain. Lama tidur kucing bervariasi antara 12–16 jam per hari, dengan angka rata-rata 13–14 jam. Akan tetap, tidak jarang dijumpai kucing yang tidur selama 20 jam dalam satu hari. == Perilaku kucing == Main\|Perilaku kucing === Mendengkur === Main\|Dengkuran kucing Kucing mendengkur ketika dia senang dan bahagia. Kucing merupakan satu-satunya hewan yang dapat mengeluarkan suara dengkuran. Dengkuran biasanya merupakan tanda kepuasan hati pada kucing. Namun, ada beberapa penyebab lain jika kucing mendengkur. Penyebab lain kucing mendengkur ketika dia akan mati dan sakit agar dapat membuatnya menjadi nyaman dan mengurangi stres. Selain itu, kucing akan mendengkur ketika akan melahirkan dan anaknya akan mendengkur ketika sedang menyusui. Gelombang Hertz pada dengkuran kucing berkisar antara 25 hingga 150. Pada batas lebih rendah, dengkuran kucing memiliki kecepatan getaran yang sama dengan mesin diesel yang sedang menyala. Dengkuran kucing juga dipercayai dapat mengurangi rasa stres dan mengurangi Depresi (psikologi)\|depresi. Selain kucing, spesies lain dalam keluarga kucing yang juga dapat mendengkur adalah kucing hutan, cheetah, lynx, dan puma. Namun, pada harimau, singa, dan macan tidak dapat mendengkur karena menurut para ahli kucing-kucing besar yang dapat mengeluarkan suara auman tidak memiliki kemampuan untuk mendengkur. === Memijat === Memijat adalah salah satu kegiatan yang juga dilakukan oleh kucing. Kucing memijat dengan cara menekankan telapak tangannya secara bergantian (kanan dan kiri), dan ada juga yang memijat dengan menarik (mengeluarkan) cakarnya. Kucing biasanya memijat manusia atau kucing lain dengan disertai suara dengkuran. Ketika anak kucing sedang menyusui, mereka akan perut induknya. Hal ini dilakukan untuk melancarkan aliran air susu melalui puting-puting induknya. Jika kucing memijat pemiliknya, hal tersebut telah menandakan bahwa mereka merasa aman dan nyaman. Selain itu, dia juga telah mengklaim orang yang dipijat sebagai pemiliknya. === Refleks meluruskan === Main\|Refleks meluruskan kucing Refleks meluruskan adalah kemampuan yang dimiliki oleh kucing untuk mengarahkan tubuhnya ketika jatuh dengan benar. Kemampuan ini akan dimiliki oleh kucing ketika berumur 3–4 minggu dan akan mencapai puncak kemampuan ketika berumur 7 minggu. Kemampuan ini dapat dilakukan oleh kucing karena kucing memiliki tulang punggung yang fleksibel dan tulang selangka. === Bermain === Berkas:Sneaking cat.jpg\|jmpl\|239x239px\|Seekor kucing muda yang mengendap di antara rerumputan sebagai bentuk bermain. Kucing domestik, terkhususnya anak kucing, dikenal suka bermain. Perilaku ini menyerupai berburu dan penting karena membantu anak kucing berlatih untuk mengintai, menangkap dan membunuh mangsa.<ref>Cite journal\|last1=Poirier\|first1=F. E.\|last2=Hussey\|first2=L. K.\|year=1982\|title=Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective\|journal=Anthropology and Education Quarterly\|volume=13\|issue=2\|pages=133–148\|doi=10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j\|jstor=3216627\|doi-access=free</ref> Kucing juga terlibat dalam main kelahi (''play-fighting''), baik dengan sesamanya atau dengan manusia. Perilaku ini barangkali menjadi cara bagi kucing untuk melatih kemampuan yang dibutuhkan dalam perkelahian sungguhan, dan mungkin juga berguna untuk mengurangi ketakutan yang berhubungan dengan serangan sergapan pada hewan lain.<ref>Cite book\|last=Hall\|first=S. L.\|date=1998\|title=Animal Play: Evolutionary, Comparative, and Ecological Perspectives\|publisher=Cambridge University Press\|isbn=9780521586566\|editor1=Byers, J. A.\|pages=45–60\|chapter=Object play by adult animals\|access-date=25 October 2020\|editor2=Bekoff, M.\|chapter-url=https://books.google.com/books?id=jkiTQ8dIIHsC&pg=PA45\|archive-url=https://web.archive.org/web/20210126043154/https://books.google.com/books?id=jkiTQ8dIIHsC&pg=PA45\|archive-date=26 January 2021\|url-status=live</ref> Kucing juga cenderung lebih sering bermain dengan mainan bila mereka lapar.<ref>Cite journal\|last=Hall\|first=S. L.\|year=1998\|title=The Influence of Hunger on Object Play by Adult Domestic Cats\|journal=Applied Animal Behaviour Science\|volume=58\|issue=1–2\|pages=143–150\|doi=10.1016/S0168-1591(97)00136-6</ref> Karena kemiripan antara bermain dan berburu, kucing menyukai bermain dengan objek yang serupa dengan mangsa, seperti mainan berbulu kecil yang bergerak cepat, tetapi mereka cepat kehilangan ketertarikan kepada mainan tersebut. Kucing juga perlahan Pembiasaan\|terbiasa oleh mainan-mainan yang mereka telah mainkan sebelumnya.<ref>Cite journal\|last=Hall\|first=S. L.\|year=2002\|title=Object Play in Adult Domestic Cats: The Roles of Habituation and Disinhibition\|journal=Applied Animal Behaviour Science\|volume=79\|issue=3\|pages=263–271\|doi=10.1016/S0168-1591(02)00153-3</ref> Tali umumnya dijadikan sebagai mainan, tetapi bila termakan, tali tersebut bisa tersangkut di dasar lidah kucing lalu bergerak ke usus. Hal ini dapat menyebabkan gejala parah, bahkan kematian.<ref>Cite journal\|last=MacPhail\|first=C.\|year=2002\|title=Gastrointestinal obstruction\|journal=Clinical Techniques in Small Animal Practice\|volume=17\|issue=4\|pages=178–183\|doi=10.1053/svms.2002.36606\|pmid=12587284\|s2cid=24977450</ref> == Ras kucing == Main\|Ras kucing seealso\|Daftar ras kucing Berkas:Karin Maine Coon.jpg\|jmpl\|Maine Coon adalah ras kucing terbesar. Panjang ras ini dapat mencapai 1,5 meter. Berkas:BurMau Vega Star, champagne burmese kitten.jpg\|jmpl\|Kucing ras Burmese Berkas:Kemra2.jpg\|jmpl\|Chinchilla longhair Jumlah ras kucing di seluruh dunia sangat banyak. Setiap ras memiliki ciri khusus, tetapi karena sering terjadinya kawin silang antarras, banyak kucing yang hanya dikelompokkan dalam jenis bulu panjang dan bulu pendek, tergantung jenis rambut penutup tubuhnya. Ada banyak macam ras kucing, beberapa di antaranya adalah sebagai berikut: ;Ocicat Main\|Ocicat :Ocicat adalah salah satu ras kucing yang merupakan hasil persilangan dari beberapa ras kucing domestik dengan ras kucing domestik yang berpenampilan liar. Salah satu pola bulu ocicat antara lain ialah tutulnya yang mirip dengan kucing liar. ;Manx Main\|Kucing manx :Manx adalah kucing yang berasal dari Pulau Man. Sebagian orang menyebut kucing ini dengan sebutan ''Rumpy''. Manx memiliki ekor yang pendek dan warna bulu terdiri dari cokelat dan lavender. Sifat dari kucing ini adalah setia, ramah, dan pintar. ;Maine Coon Main\|Maine Coon :Maine Coon adalah ras kucing yang berasal dari Maine, Amerika Serikat. Kucing ini merupakan keturunan dari ras kucing Anggora Turki\|Anggora dan American Shorthair. Sifat kucing ini adalah lucu, pemalu, dan mudah akrab. Bulunya tipis, lembut, dan terdapat beragam warna. ;Bulu pendek Britania Main\|Kucing bulu pendek britania :Kucing ini dikembangkan di Inggris. Kucing ini adalah kucing yang tenang, lembut, dan pintar. Warna bulu ras kucing ini di antaranya adalah polos (putih, hitam, biru, merah, dan krem), dua warna, hitam pekat, dan belang. ;Burmese Main\|Kucing burma :Burma adalah ras kucing yang dibiakkan oleh Dr. Joseph Thompson di Amerika Serikat pada tahun sekitar 1930-an. Warna bulu pada ras kucing ini adalah cokelat musang, biru (abu-abu), ''champagne'', lifa, merah, cokelat, dan ''kucing tempurung kura-kura\|tortoiseshell''. Sifatnya kucing ini adalah periang dan lucu. ;Bali Main\|Kucing bali Kucing bali\|Ras bali adalah kucing ras asli Indonesia yang berasal dari Pulau Bali. Meskipun bulunya tidak sepanjang seperti kucing ras lainnya, kucing ini termasuk ke dalam kategori kucing berbulu panjang. Bulu di bagian ekornya lebih panjang dari pada badan dan memiliki pola warna bulu hampir seperti kucing siam. Beberapa dari kucing ini memiliki kelainan ''poor occlusion'' yang menyebabkan kucing tersebut bernafas menggunakan mulut. ;Bulu panjang Chinchilla Main\|Kucing persia :Kucing bulu panjang Chinchilla adalah kucing yang berasal dari Iran. Ras kucing ini adalah kucing yang anggun. Ras ini dibagi dalam dua macam, yaitu Chinchilla warna cerah (sejati) dan yang agak gelap (perak gradasi). == Macam warna == Main\|Genetik bulu kucing Berkas:Long-haired tortoiseshell DSCF0193.JPG\|jmpl\|Kucing berbulu panjang dengan warna ''tortoiseshell'' Berkas:Calico cat - Phoebe.jpg\|jmpl\|Kucing dengan warna ''calico'' Kucing memiliki banyak warna dan macam pola. Ciri fisik ini tidak bergantung pada rasnya. Kucing rumahan dikelompokkan ke dalam jenis berikut berdasarkan penampakan fisiknya. * kucing domestik berbulu pendek\|bulu pendek * kucing domestik berbulu panjang\|bulu panjang * Kucing oriental\|oriental (bukan ras khusus, semua kucing yang bertubuh langsing, mata berbentuk almond, daun telinga lebar, dan rambut tubuh halus yang pendek) Gen yang mengatur warna dan pola pada bulu kucing menentukan penampilan fisik dari kucing yang membedakan mereka ke dalam: ;''Telon'' atau ''Calico'' main\|Kucing belang tiga :Telon adalah warna yang dasarnya putih dengan bercak warna hitam atau oranye (atau biru atau krem). Orang Jepang sering menyebut pola ini sebagai ''mi-ke'' karena gen pengendali warna bulu terletak pada kromosom kelamin (pautan gen\|bertaut kelamin). Kucing telon yang beraneka warna ini umumnya adalah kucing betina. ;''Tortoiseshell'' main\|Kucing tempurung kura-kura :''Tortoiseshell'' atau disingkat ''tortie'' adalah warna hitam dengan warna oranye dan putih tersebar di seluruh tubuhnya. Kucing yang memiliki warna hitam, oranye terang, dan oranye gelap disebut sebagai ''calimanco'' atau ''clouded tiger''. ;''Tabby'' main\|Kucing tabby :Tabby adalah warna bergaris dengan bermacam pola. Pola klasik pada kucing ini berbentuk bulatan-bulatan atau lingkaran. Tabby jenis makarel mempunyai tiga garis yang tampak di samping tubuhnya sehingga membuat kucing ini terlihat seperti ikan makarel. ;''Maltese'' main\|Kucing malta :''Maltese'' adalah nama lama dari kucing berwarna biru (abu-abu). ;''Bicolor'' (dua warna) main\|Kucing dua warna :''Bicolor'' disebut juga ''tuxedo cat'' atau ''jellicle cat'' karena memiliki bulu berwarna hitam dengan sedikit warna putih pada bagian kaki, perut, dada, dan mungkin pula di bagian wajah. == Domestikasi == Seperti halnya hewan yang telah mengalami domestikasi (penjinakan), kucing hidup dalam hubungan simbiosis\|mutualistik dengan manusia. Akan tetapi, sejarah mutualisme ini jauh lebih pendek dibandingkan dengan hewan domestikasi yang lain dan tingkat domestikasi kucing juga masih diperdebatkan. Karena keuntungan yang diperoleh dari adanya kucing, manusia membiarkan kucing liar berkeliaran di permukiman. Nenek moyang kucing rumahan tidak terlalu dekat dengan pemiliknya, berbeda dengan hewan domestik yang lain. Sejarah inilah yang mungkin menyebabkan tidak adanya ikatan yang kuat yang dimiliki kucing pada pemiliknya. Akibatnya, kebanyakan pemilik kucing menganggap kucing adalah hewan yang tidak terlalu peduli dan mandiri. Namun, kucing dapat sangat dekat dengan pemiliknya, terutama jika dibesarkan sejak kecil dan sering mendapatkan perhatian. <!--Original article (tidak terlalu relevan untuk id.wiki): Humans still keep cats for companionship as pets and to hunt mouse\|mice and rat\|rats. Farms often have dozens of cats living semi-wild in the barns. Hunting in the barns and the fields, they kill and eat rodents that would otherwise eat large parts of the grain crop. Many pet cats successfully hunt and kill mice, rabbits, birds, lizards, frogs, fish, and large insects by instinct, but might not eat their prey. They may even present such victims (dead or maimed) to a beloved owner, often expecting reward. Berkas:Predatorycat_ubt.jpeg\|jmpl\|ka\|260px\|Almost all cats are skilled predators. Feral cats may live alone, but most are found in large groups called feral cat colony\|feral colonies with communal nurseries, depending on resource availability. Many lost or abandoned pet cats join these colonies out of desperation. The average lifespan of these feral cats is much shorter than a domestic housecat, who will live an average of sixteen years or more. Urban areas are not native environments to the cat; most domestic cats evolved from cats in desert climates and were distributed throughout the world by humans, but some feral cat colonies are found in large cities, e.g. around the Colosseum and Forum Romanum in Rome. Although cats are fairly adaptable, feral felines are unable to thrive in extreme cold and heat, and with a protein requirement of about 90%, few ferals in cities find adequate nutrition on their own. In addition, they have little defense or understanding of such predators as dogs, coyotes, and even automobiles. However, there are thousands of volunteers and organizations that trap these unadoptable feral felines, spay or neuter them, immunization\|immunize the cats against rabies and feline leukemia, and treat them with long-lasting flea products. Before release back into their feral colonies, the attending veterinarian nips the tip off one ear to mark the feral as spayed/neutered and inoculated, as these cats will more than likely find themselves trapped again. Volunteers continue to feed and give care to these cats throughout their lives, and not only is their lifespan greatly increased, but behavior and nuisance problems, due to competition for food, are also greatly reduced. In time, if an entire colony is successfully spayed and neutered, no additional kittens are born and the feral colony disappears. Many hope to see an end to the harsh and unnatural world of urban feral cat colonies through these efforts. Some environmentalists claim that the domestication of cats is harmful to the environment, and that excessive cat populations result in the overhunting of many small animals and birds in both urban and rural areas, possibly disrupting the food chain and limiting local species' populations. Throughout the centuries, as humans took advantage of the domestic cat's hunting skills, few had regard for their habitat and care, and far fewer thought to practice good animal husbandry. This created many pockets of excessive populations and local imbalances; however, with intervention and management, most especially spay and neuter programs, the disruptions and chaos in both the feline's life cycle as well as its prey can easily be avoided, and the positive effects these small and vital predators have in the appropriate environments can be observed and appreciated.--> == Kucing dan manusia == Berkas:European Male Cat.JPG\|jmpl\|Kucing bulu pendek Eropa\|Kucing Eropa yang sedang bermain Main\|Kucing dan manusia Kucing merupakan hewan peliharaan yang umum di Eropa dan Amerika Utara, dan bahkan populasi kucing di seluruh dunia melebihi 500 juta ekor. Menurut ''Humane Society'' dari Amerika Serikat, selain kucing menjadi hewan peliharaan untuk manusia, kucing juga digunakan untuk perdagangan bulu internasional,<ref>cite web\|url= http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf\|archiveurl= https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archivedate= 1 Desember 2006 \|title=What Is That They're Wearing? \|publisher=Humane Society of the United States \|accessdate=15 Juni 2014</ref> untuk membuat sebuah Mantel (pakaian)\|mantel, sarung tangan, topi, sepatu, selimut dan boneka mainan. Kucing yang diperlukan untuk membuat sebuah mantel dari bulu kucing adalah sekitar 24 ekor kucing.<ref>Cite news\|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm\|title=EU proposes cat and dog fur ban\|publisher=BBC News\|accessdate=15 Juni 2014\|date=\|archive-date=2009-01-02\|archive-url=https://web.archive.org/web/20090102231651/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm\|dead-url=no</ref> Hal ini sekarang telah dilarang di beberapa negara, termasuk Amerika Serikat, Australia, dan Uni Eropa.<ref>cite web \|url= http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20090217153420/http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archivedate=17 Februari 2009 \|title=EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports \|date=27 Juni 2007 \|publisher=Humane Society International \|first=Carly \|last=Ikuma \|work=HSUS.org \|accessdate=15 Juni 2014</ref> Namun, beberapa bulu kucing masih dibuat menjadi selimut di negara Swiss sebagai obat tradisional yang dipercaya dapat membantu mengobati reumatik.<ref>Cite news\|url=http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html\|title=Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion\|work=The Independent\|location=London, England\|accessdate=15 Juni 2014\|first=Tony\|last=Paterson\|date=\|archive-date=2020-11-09\|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109040103/http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html\|dead-url=yes</ref> === Sensus kucing === Menurut ''International Federation for Animal Health Europe'' (IFAH), populasi kucing domestik di seluruh dunia terdapat sekitar 220 juta ekor.<ref>cite web \|url=http://www.ifaheurope.org/ \|title=Representing the European Animal Health Industry \|publisher=IFAH-Europe \|accessdate=15 Juni 2014 \|archive-date=2021-09-21 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210921073421/http://www.ifaheurope.org/ \|dead-url=no </ref> Beberapa upaya untuk membangun program sensus kucing telah dibuat selama bertahun-tahun, baik melalui asosiasi atau organisasi nasional dan internasional (seperti ''Canadian Federation of Humane Societies'').<ref name="SupremeCatCensus">cite web \|url=http://www.supremecatcensus.co.za/ \|title=The Supreme Cat Census \|accessdate=15 Juni 2014 \|archive-date=2013-04-22 \|archive-url=https://archive.today/20130422011322/http://www.supremecatcensus.co.za/ \|dead-url=yes </ref><ref name="Canadian">cite news\|title=Humane society launches national cat census\|url=http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html\|work=CBC News\|accessdate=15 Juni 2014\|archive-date=2012-10-24\|archive-url=https://web.archive.org/web/20121024184326/http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html\|dead-url=no</ref> == Aspek budaya == Pada masa silam diyakini bahwa nenek moyang kucing adalah ''Miacis'', binatang liar pada masa Eosen yang sosoknya mirip musang, kira-kira 50 juta tahun silam. Catatan paling awal tentang usaha domestikasi kucing adalah sekitar tahun 4000 SM di Mesir, ketika kucing digunakan untuk menjaga toko bahan pangan dari serangan tikus. Namun, baru-baru ini dalam sebuah makam di Shillourokambos, Siprus, bertahun 7500 SM, ditemukan kerangka kucing yang dikuburkan bersama manusia. Karena tikus bukanlah hewan asli Siprus, hal ini menunjukkan bahwa paling tidak pada saat itu, telah terjadi usaha domestikasi kucing. Kerangka kucing yang ditemukan di Siprus ini mirip dengan spesies kucing liar yang merupakan nenek moyang kucing rumahan saat ini.<ref name="AAAS">Cite web \|url=http://www.aaas.org/news/releases/2004/0408cats.shtml \|title=Salinan arsip \|access-date=2005-02-21 \|archive-date=2007-12-24 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20071224180609/http://www.aaas.org/news/releases/2004/0408cats.shtml \|dead-url=yes </ref><ref name="cbc">Cite web\|url=http://www.cbc.ca/stories/2004/04/08/sci-tech/cat_tomb040408\|title=CBC News:Ancient tomb may hold oldest pet cat\|date=26 Apr 2004\|website=web.archive.org\|access-date=2005-02-21\|archive-date=2004-04-26\|archive-url=https://web.archive.org/web/20040426141353/http://www.cbc.ca/stories/2004/04/08/sci-tech/cat_tomb040408\|dead-url=unfit</ref> Berkas:Cat mummy mask.jpg\|jmpl\|150px\| Sebuah topeng perunggu digunakan dalam pemakaman mumi kucing di Mesir kuno. Pada tahun 1800-an, ditemukan suatu kuburan atau tepatnya "situs" berisikan 300.000 mumi kucing dalam keadaan masih utuh, yang menandakan dahulu kucing memang suatu hewan yang spesial. Orang Mesir kuno menganggap kucing sebagai penjelmaan Dewi Bast, juga dikenal sebagai Bastet atau Thet. Hukuman untuk membunuh kucing adalah mati; jika ada kucing yang mati, kadang kucing tersebut dimumikan, seperti halnya manusia. Pada abad pertengahan, kucing sering dianggap berasosiasi dengan sihir\|penyihir dan sering dibunuh dengan dibakar atau dilempar dari tempat tinggi. Beberapa ahli sejarah berpendapat bahwa takhyul seperti inilah yang menyebabkan wabah ''Black Death'' menyebar dengan cepat. ''Black Death'' diperkirakan merupakan sebuah wabah penyakit pes di Eropa pada abad ke-14. Cepatnya penyebaran wabah ini menyebabkan banyak orang waktu itu percaya bahwa setanlah yang menyebabkan penyakit tersebut. Pernyataan Paus (Katolik Roma)\|Paus menyebutkan bahwa kucing yang berkeliaran dengan bebas telah bersekutu dengan setan. Karena pernyataan ini, banyak kucing dibunuh di Eropa pada saat itu. Penurunan jumlah populasi kucing menyebabkan meningkatnya jumlah tikus, hewan pembawa penyakit pes yang sesungguhnya. Saat ini, orang masih percaya bahwa kucing hitam adalah pembawa sial sementara ada yang percaya bahwa kucing hitam justru membawa keberuntungan. Kucing juga masih diasosiasikan dengan sihir. Kucing hitam sering diasosiasikan dengan Halloween. Penganut ''wicca'' dan neopaganisme yang lain memercayai bahwa kucing sebenarnya baik, mampu berhubungan dengan dunia lain, dan dapat merasakan adanya roh jahat. Di Asia, kucing termasuk ke dalam salah satu zodiak Vietnam. Namun, kucing tidak termasuk ke dalam zodiak Tionghoa. Menurut legenda, ketika Raja Langit mengadakan pesta untuk hewan yang akan dipilih menjadi zodiak, ia mengutus tikus untuk mengundang hewan-hewan yang telah dipilihnya. Bagian cerita ini dikisahkan dalam berbagai versi, tikus lupa untuk mengundang kucing, tikus menipu kucing mengenai hari pesta, dan berbagai variasi lainnya. Pada akhirnya kucing tidak hadir dalam pesta itu, tidak terpilih menjadi hewan zodiak sehingga memiliki dendam kesumat pada tikus. Dalam syariat Islam, seorang muslim diperintahkan untuk tidak menyakiti atau bahkan membunuh kucing, berdasarkan hadits shahih yang diriwayatkan oleh Imam Muslim dari kisah Abdullah bin Umar<ref>Kisah dari Abdullah bin Umar, bahwa Muhammad bersabda, "Seorang wanita disiksa karena mengurung seekor kucing sampai mati. Kemudian wanita itu masuk neraka karenanya, yaitu karena ketika mengurungnya ia tidak memberinya makan dan tidak pula memberinya minum sebagaimana ia tidak juga melepasnya mencari makan dari serangga-serangga tanah." Hadits shahih diriwayatkan oleh Imam Muslim No.4160.</ref> dan Abu Hurairah.<ref>Kisah dari Abu Hurairah, Muhammad bersabda, "Seorang wanita disiksa karena seekor kucing yang tidak diberi makan dan minum serta tidak pula ia melepasnya mencari makanan dari serangga-serangga tanah." Hadits shahih riwayat Imam Muslim No.4161.</ref><ref>Cite journal\|last=Akbar\|first=Muhammad Faizhil\|date=2021-08-10\|title=Keutamaan Memelihara Kucing dalam Perspektif Islam: Studi Takhrij dan Syarah Hadits\|url=https://www.researchgate.net/publication/358574977_Keutamaan_Memelihara_Kucing_dalam_Perspektif_Islam_Studi_Takhrij_dan_Syarah_Hadits\|journal=Jurnal Riset Agama\|volume=1\|issue=2\|pages=449–457\|doi=10.15575/jra.v1i2.14762\|issn=2808-1196\|access-date=2024-04-30\|archive-date=2024-04-30\|archive-url=https://web.archive.org/web/20240430031241/https://www.researchgate.net/publication/358574977_Keutamaan_Memelihara_Kucing_dalam_Perspektif_Islam_Studi_Takhrij_dan_Syarah_Hadits\|dead-url=no</ref> Hukum menjual dan membeli kucing pun dalam syariat Islam adalah haram hukumnya berdasarkan dalil hadits Nabi Muhammad dan kaidah fiqih (al-qawa’id al-kulliyah). Dalil hadits Muhammad, diriwayatkan dari sahabat Jabir bin Abdillah, bahwasanya sang Nabi, telah melarang memakan kucing dan melarang pula memakan harga kucing.<ref>Hadits riwayat Tirmidzi, Ibnu Majah, dan Al-Hakim, hadits shahih. Lihat Imam As-Suyuthi, Al-Jami’ Al-Shaghir, Juz II hal. 191).</ref> Hadits Muhammad itu menjadi dalil haramnya memakan kucing dan memperjualbelikan kucing. Jadi, umat Islam diharamkan untuk memperdagangkan kucing sebagaimana mereka diharamkan memakan daging kucing.<ref>Tentang haramnya memakan kucing lihat Asy-Syarbaini Al-Khathib, Al-Iqna`, Juz II hal. 273; Syaikh Zakariyya Al-Anshari, Fathul Wahhab, Juz II hal. 192</ref> == Lihat pula == Portal\|Hewan\|Kucing * Kucing domestik berbulu panjang * Kucing domestik berbulu pendek * Daftar ras kucing * Hubungan anjing dan kucing == Catatan kaki == reflist\|2 == Pranala luar == portal\|Kucing Wikibooks\|Animal Care\|lang=en wikiquote\|lang=id commonscat\|Felis silvestris catus wikispecies\|Felis silvestris catus\|Kucing * en [http://brainmaps.org/index.php?p=speciesdata&species=felis-catus High-Resolution Images of the Cat Brain] * en [http://www.aafponline.org/ American Association of Feline Practitioners] * en [http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp Cat Genome Project] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20090510211956/http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp \|date=2009-05-10 at the US [http://www.cancer.gov/ The National Cancer Institute] * en [http://www.vet.cornell.edu/fhc/ Cornell Feline Health Center] kucing domestik felidae taxonbar\|from=Q20980826 authority control Kategori:Kucing\| Kategori:Felis Kategori:Felidae Kategori:Felinae Kategori:Hewan yang dijinakkan Kategori:Hewan
ig	https://ig.wikipedia.org/wiki/Nwamba	Igbo	Igbo	Nwamba	https://ig.wikipedia.org/w/index.php?title=Nwamba&action=raw	Usòrò:Domestic_cat_by_Shagil_Kannur003.jpg\|thumb\|Nwamba '''Nwamba''' ('''''Felis catus'''''), nkè a na-akpọkarị ''''''nwamba ụlọ'''''' ma ọ bụ nwamba ụlọ, bụ naanị ụdị a na-azụ n'ụlọ n'ezinụlọ Felidae. Ọganihu na nso nso a na nkà mmụta ihe ochie na mkpụrụ ndụ ihe nketa egosila na anụ ụlọ nke pusi mere na nso ọwụwa anyanwụ gburugburu 7500 BC . A na-edobe ya kà ọ bụrụ anụ ụlọ na nwamba ugbo, mana ọ na-adịkwa n'efu kà nwamba feral na-ezere kọntaktị mmadụ. Usòrò:Six_weeks_old_cat_(aka).jpg\|thumb\|Nwamba
ik	https://ik.wikipedia.org/wiki/Kitiuraq	Inupiaq	Iñupiatun	Kitiuraq	https://ik.wikipedia.org/w/index.php?title=Kitiuraq&action=raw	'''Kitiuraq,''' '''puusiuraq, kiriuraq,''' '''kusrkaq''' naagaa '''kitikitiq''' (Taniktun: ''cat'') File:Cat poster 2.jpg\|thumb\|Kitiurat Category:Niġrutit
ilo	https://ilo.wikipedia.org/wiki/Pusa	Iloko	Ilokano	Pusa	https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Pusa&action=raw	Speciesbox \|name= Napaamo a pusa \|status= DOM \|image = Cat poster 1.jpg \|image_upright = 1.2 \|image_caption = Nadumaduma a a kita ti napaamo a pusa \|genus = Felis \|species = catus<ref name="Linaeus1758">Cite book \|last=Linnaeus \|first=C. \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|location=Holmiae \|publisher=Laurentii Salvii \|year=1758 \|page=42 \|chapter=Felis Catus \|volume=1 \|edition=Tenth reformed \|chapter-url=https://archive.org/details/mobot31753000798865/page/42</ref> \|authority =(Carl Linnaeus\|Linnaeus, Maika-10 nga edision ti Systema Naturae\|1758)<ref name="MSW3fc" /> \|synonyms= ''F. catus domesticus'' small\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|year=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url=https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 Ti '''pusa''' wenno '''napaamo a pusa''' (''Felis catus'') ket ti bassit a karniboro a mamalia.<ref name="Linaeus1758" /><ref name="MSW3fc">MSW3 Wozencraft \|id=14000031 \|pages=534–535 \|heading=Species ''Felis catus''</ref> Daytoy laeng ti panagpaamo\|napaamo a sebbangan iti pamilia ti Felidae.<ref name=Clutton-Brock1999>Cite book \|last=Clutton-Brock \|first=J. \|title=A Natural History of Domesticated Mammals \|location=Cambridge \|publisher=Cambridge University Press \|edition=Second \|year=1999 \|orig-year=1987 \|pages=133–140 \|isbn=978-0-521-63495-3 \|chapter=Cats \|chapter-url=https://books.google.com/books?id=cgL-EbbB8a0C&pg=PA133</ref> Ti pusa ket mabalin a ti '''pusa iti balay''', kas maysa a taraken, wenno maysa nga '''atap a pusa''', nawaya ken mangliklik iti pannakaiyasideg iti tao.<ref name=Liberg_al2014>Cite book \|last1=Liberg \|first1=O. \|last2=Sandell \|first2=M. \|last3=Pontier \|first3=D. \|last4=Natoli \|first4=E. \|chapter=Density, spatial organisation and reproductive tactics in the domestic cat and other felids \|title=The domestic cat: the biology of its behaviour \|location=Cambridge \|publisher=Cambridge University Press \|year=2000 \|edition=Second \|isbn=978-0-521-63648-3 \|editor1-last=Turner \|editor1-first=D. C. \|editor2-last=Bateson \|editor2-first=P. \|pages=119–147 \|chapter-url=https://books.google.com/books?id=GgUwg6gU7n4C&pg=PA119</ref> Ti maysa a pusa iti balay ket ipatpategan dagiti Tao (sebbangan)\|tao kas kadua para iti abilidadna nga aganup kadagiti rodensia. Agarup a 60 a Listaan dagiti puli ti pusa\|pulpuli ti pusa yi mabigbigan babaen dagiti nadumaduma rehistro ti pusa.<ref name=Driscoll_al2009>cite journal \|last1=Driscoll \|first1=C. A. \|last2=Clutton-Brock \|first2=J. \|last3=Kitchener \|first3=A. C. \|last4=O'Brien \|first4=S. J. \|year=2009 \|title=The taming of the cat \|journal=Scientific American \|volume=300 \|issue=6 \|pages=68−75 \|pmid=19485091\|pmc=5790555 \|bibcode=2009SciAm.300f..68D \|doi=10.1038/scientificamerican0609-68 </ref> Dagiti pusa ket maipada iti Anatomia ti pusa\|anatomia kadagiti sabali a sebbangan ti felid, ng aaddaan iti maysa a napigsa a nalap-it a bagi, naalibtak ti reaksionna, natadem a ngipen ken lumnek a kuko a naampon iti panagpatay iti anupenna. Isuda ket agkakaan a kaaduan nga aktibo iti parbangon ken sumipnget. Makangeg dagiti pusa kadagiti di umay mangeg nga uni wenno napigsa unay iti prekuensia para iti lapayag ti tattao, kas dagiti uni babaen dagiti marabutit ken dagiti bassit nga ayup. No maiyasping iti tattao, nasaysayaatda a makakita iti nasipnget (makakitada iti gangani a dagup a kasipngetan) ken addaanda iti napigsa a panagangot, ngem madmadi a panagkita iti maris. Uray no solitario nga agan-anup, dagiti pusa ket sosial a sebbangan. Ti pannakisinnarita ti pusa ket mairaman iti panagusar iti Pannakisinnarita ti ayup\|bokalisasion ket mairaman ti Pannakisinnarita ti pusa\|panagmiaw, Kuting\|panagkuting, agsingngit, agngernger ken agganukgok ken iti pay naisangayan iti pusa a pagsasao iti bagi.<ref name=Moelk1944>Cite journal \|title=Vocalizing in the House-cat; A Phonetic and Functional Study \|last=Moelk \|first=M. \|journal=The American Journal of Psychology \|date=1944 \|volume=57 \|issue=2 \|pages=184–205 \|doi=10.2307/1416947 \|jstor=1416947</ref> == Dagiti nagibasaran == Reflist == Dagiti akinruar a silpo == Wikispecies-inline\|Felis sylvestris catus * Commons-nailinia\|Felis silvestris catus Taxonbar\|from=Q20980826 Kontrol ti autoridad pungol-nangruna Kategoria:Dagiti pusa\|Pusa Kategoria:Felis
inh	https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%81%D0%BA	Ingush	гӀалгӀай	Циск	https://inh.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B8%D1%81%D0%BA&action=raw	{\| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em; background:#f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" \|---- ! colspan="2" bgcolor= lightgreen \| '''Циск''' \|---- \| align="center" \| 4 изображения\|im1=Кот.jpg\|cap1=Мейн-кун\|im2=Sonny Bunny.jpg\|cap2=Персаьний циск\|im3=Dimka and Tupolev.jpg\|cap3=эрсий сигала беса дар\|im4=Neighbours Siamese.jpg\|cap4=Тайски циск \|---- bgcolor= ! colspan="2" bgcolor=lightgreen \| '''Ӏилма оамаланче''' \|---- \| '''Домен:''' Эукариоташ<br /> '''Доалаче:''' Дийнаташ\|Дийнаташ<br /> '''Тайпа:''' Хóрда<br /> '''Класс:''' Дакхадийнаташ\|Дакхадийнаташ<br /> '''Тоаба:''' Акха\|Акха<br /> '''КӀалтоаба:''' Циска куце<br /> '''Дезал:''' Циска\|Циска<br/> '''КӀалдезал:''' ЗӀамагӀа цискаш\|ЗӀамагӀа цискаш<br/> '''Ваьр:''' Цискаш\|Цискаш<br/> '''Кеп:''' Акхациск\|Акхациск<br/> '''КӀалкеп:''' Циск\|Циск<br/> \|---- \| align="center" style="background:#e3e3e3;" colspan="2" style="border-bottom:3px solid lightgreen;" \| \|} '''Циск''' е '''Коара циск''' (lang-ru\|Ко́шка, дома́шняя ко́шка, lang-la\|Félis silvéstris cátus) — коа тӀара дийнат, эггара даьржа кара Ӏомадаьча дийнатах дийнат да (ЖӀали\|жӀалех тарра)<ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm\|title=Top Ten Most Popular Pets in the UK\|work=\|publisher=Top-Ten-10.com\|accessdate=2010-06-18\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCelchd\|archivedate=2012-05-19 Архиве диллад\|url=https://web.archive.org/web/20120225225229/http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm \|date=2012-02-25 </ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.catanddoghelp.com/\|title=Resources for Dogs, Cats, Horses, Birds, and other Companion Animals, Assistance Animals, & Special-Needs Animals\|work=\|publisher=Catanddoghelp.com\|accessdate=2010-06-18\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCfDgtB\|archivedate=2012-05-19 Архиве диллад\|url=https://web.archive.org/web/20120503130202/http://catanddoghelp.com/ \|date=2012-05-03 </ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.intervet.com/ipg/companion-animals.aspx\|title=Companion Animal Vaccines\|work=\|publisher=Intervet/Schering-Plough Animal Health\|accessdate=2010-06-18\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCfhtUh\|archivedate=2012-05-19 Архиве диллад\|url=https://web.archive.org/web/20120419112913/http://www.merck-animal-health.com/ipg/companion-animals.aspx \|date=2012-04-19 </ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx\|title=Companion Animals\|work=\|publisher=WSPA\|accessdate=2011-01-16\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCgQ7KN\|archivedate=2012-05-19 Архиве диллад\|url=https://web.archive.org/web/20111101051424/http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx \|date=2011-11-01 </ref>. Боршача цисках '''кӀуци''' оал, се\|сечох '''кӀаца''' оал, циска кӀоригах - '''кӀуцилг'''. Берий меттала (хьоасташ) цисках '''цици''' оал. == ЦӀено == Цискаш чӀоагӀа цӀена дийнаташ да. КӀезигагӀа дале дийнахь иттазза мотт хьекхаш шоай деррига дегӀа цӀенаду цар. Иштта кӀуцаш шоай кӀоригаш а цӀенаю. ЦӀена хилар бахьанце Маьждиг\|маьждига чу лелийта йиш йолаш да. Ислам\|Бусалба дын чу цискаш цӀена лаьрхӀа да. == ТӀатовжамаш == Category:!Main category\|Ц Category:Дийнаташ алапатах
io	https://io.wikipedia.org/wiki/Kato	Ido	Ido	Kato	https://io.wikipedia.org/w/index.php?title=Kato&action=raw	specala revizo Arkivo:Cat03.jpg\|thumb\|right Arkivo:Kot na parapecie.jpg\|thumb\| '''Kato''' (''Felis catus'') esas mamifero domestika, de la genero "karnavidi", digitigrada, karnivora, kun unglo\|ungli retrotirebla. Un ek la precipua dorloto\|dorloti, pezanta de cirkume 2,5 til 7 kilogrami, lua intestino esas plu longa, lua staturo esas plu mikra, ed ol nutras su plu plu diverse kam la sovaja kati. == Audado == Lia audado esas tre sencebla en alta frequenci. Funelo esas orientebla nedependante kun 27 muskuli por lokizar la preciza fonto e disto di bruisi. == Vidado == Kom lia precipua senco, lia vido esas tre efektiva dum mi-lumo e ad mova objekto, ma ne por koloro. == Flarado == Lia flarado havas quar foye plu multa termini kam ta de homo. == Gustado == Ta senco esas min developita kam homo, note ne sukra, ma lokala organo sur lango-finito, la organo di Jacobsen, posibligas gustar-flarar uli sen pozar ol en la boko di la kato. == Tushado == Kun labio-pili e sub gambi la kato detektas proxim obstakli e vibri. La pelo esas tre sentema. == Chasado == Kato amas ludar kun objekti, qui memorigas lia kaptajo, note la muso. == Mitologio == Kati ofte aparas en mitologio do Vikingo e Chinia, ed en ancien Egiptia li havis specala stando kom dei. == Citajo == Ne havas policisto-kato. Mamiferi revizo Kategorio:Felini
is	https://is.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6ttur	Icelandic	íslenska	Köttur	https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=K%C3%B6ttur&action=raw	Taxobox \| name=Köttur \| image = Cat_poster_1.jpg \| image_width = 250px \| image_caption = Ýmis kattaafbrigði. \| regnum = Dýraríki (''Animalia'') \| phylum = Seildýr (''Chordata'') \| classis = Spendýr (''Mammalia'') \| ordo = Rándýr (''Carnivora'') \| familia = Kattardýr (''Felidae'') \| genus = Smákettir (''Felis'') \| species = Villiköttur (''Felis silvestris'') \| subspecies = ''Felis silvestris catus'' \| trinomial = ''Felis silvestris catus'' \| trinomial_authority = (Carolus Linnaeus\|Linnaeus, 1758) '''Köttur''', '''húsköttur''' eða '''heimilisköttur''' (fræðiheiti: ''Felis silvestris catus'') er Undirtegund (líffræði)\|undirtegund villiköttur\|villikatta (fræðiheiti: ''Felis silvestris'') sem er tegund lítilla rándýra af ætt (flokkunarfræði)\|ætt kattardýra. Kettir eru rökkurdýr og kjötæta\|kjötætur sem hafa lifað sem húsdýr í mörg þúsund ár.<ref>vefheimild\|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html\|titill=Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus\|útgefandi=National Geographic\|mánuður=8. apríl\|ár=2004</ref> Egyptaland hið forna\|Forn-Egyptar hófu að nota ketti til að halda músum og öðrum nagdýrum frá kornbirgðum. Kettir eru eitt vinsælasta gæludýr Jörðin\|heims. Mynd:Scheme cat anatomy.svg\|thumb\|left\|Líffræðileg bygging karlkatta Kettir eru mjög hæf rándýr og vitað er til þess að þau veiði yfir 1.000 dýrategundir sér til matar. Hægt er að kenna köttum að hlýða einföldum skipunum og þeir hafa getu til þess að læra á einföld tæki eins og hurðarhúnn\|hurðarhúna. Kettir notast við fjöldann allan af dýratáknfræði\|dýratáknum í samskiptum við ketti og önnur dýr, þeir mjálma, mala, hvæsa, urra og gagga.<ref>vísindavefurinn\|3409\|Af hverju gefa kettir frá sér einkennilegt kjökur þegar þeir sjá bráð?</ref> Rannsóknir benda til þess að samskipti á milli katta og manna séu töluvert þróuð.<ref>vefheimild\|url=http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.html\|titill=Meows Mean More To Cat Lovers</ref> Kettir eru einnig ræktaðir og látnir keppa á kattasýningum þar sem veitt eru verðlaun fyrir fallega og hæfileikaríka ketti. == Heiti == Orðið köttur er talið vera komið inn í Evrópumál frá latína\|latínu, en uppruni þess er óljós. Hugsanlega hefur það borist inn í latínu úr afróasísk mál\|afróasískum eða nílósaharamálum eins og núbíska\|núbísku ''kaddîska'' „villiköttur“ eða nobiin ''kadīs''.<ref>cite book \|author=Keller, O. \|year=1909 \|title=Die antike Tierwelt \|volume=Säugetiere \|location=Leipzig \|page=75 \|publisher=Walther von Wartburg</ref> Karldýr katta kallast högni eða fress, kvendýrið læða eða bleyða og afkvæmin kettlingar. Fjölmörg tegundarafbrigði hreinræktaðra katta eru til og hafa margvísleg nöfn. Hreinræktaður köttur\|Hreinræktaðir kettir eru innan við eitt prósent af köttum, en til eru tugir tegundarafbrigða og litbrigða. Til dæmis eru til hárlausir kettir sem nefnast Sfinx (kattartegund)\|Sfinxar og rófulausir kettir sem nefnast Manarkettir (Manx (kattartegund)\|Manx). == Flokkun == Carl Linné stakk upp á tvínefninu ''Felis catus'' yfir heimilisketti árið 1758.<ref name="Linnaeus1758">Cite book \|last=Linnaeus \|first=C. \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|location=Holmiae \|publisher=Laurentii Salvii \|date=1758 \|page=42 \|chapter=Felis Catus \|language=la \|volume=1 \|edition=Tenth reformed \|chapter-url= https://archive.org/details/mobot31753000798865/page/42</ref> Johann Christian Polycarp Erxleben stakk upp á þrínefninu ''Felis catus domesticus'' árið 1777.<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> Konstantin Alekseevich Satunin stakk upp á heitinu ''Felis daemon'' yfir svartan kött frá Transkákasus árið 1904, en það reyndist síðar vera heimilisköttur.<ref>cite journal \|last1=Satunin \|first1=C. \|title=The Black Wild Cat of Transcaucasia \|journal=Proceedings of the Zoological Society of London \|date=1904 \|volume=II \|pages=[https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool/page/162 162]–163 \|url= https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool</ref><ref>cite book \|editor1=Bukhnikashvili, A. \|editor2=Yevlampiev, I. \|title=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection \|publisher=National Museum of Georgia \|location=Tbilisi \|url=http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf \|access-date=19 January 2019 \|archive-date=4 March 2016 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304073023/http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf \|url-status=live </ref> Árið 2004 ákvað Alþjóðanefnd um dýrafræði að heimiliskettir væru sérstök dýrategund, ''Felis catus'',<ref name="ICZN">Cite journal \|publisher=International Commission on Zoological Nomenclature \|title=Opinion 2027 \|journal=Bulletin of Zoological Nomenclature \|volume=60 \|date=2003 \|page=81−82 \|url= https://archive.org/details/bulletinofzoolog602003int/page/81 </ref><ref>cite journal \|last1=Gentry \|first1=A. \|last2=Clutton-Brock \|first2=J. \|last3=Groves \|first3=C. P. \|date=2004 \|title=The naming of wild animal species and their domestic derivatives \|journal=Journal of Archaeological Science \|volume=31 \|issue=5 \|pages=645–651 \|doi=10.1016/j.jas.2003.10.006 \|url= http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf \|access-date=19 January 2019 \|archive-url= https://web.archive.org/web/20160304052316/http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf \|archive-date=4 March 2016 \|url-status=live </ref> en árið 2007 voru þeir taldir undirtegund, ''F. silvestris catus'', evrópskur villiköttur\|evrópska villikattarins (''F. silvestris'') eftir erfðarannsóknir.<ref name="Driscoll">Cite journal \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|last1=Driscoll \|first1=C. A. \|last2=Macdonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=S. J. \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|date=2009 \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode=2009PNAS..106.9971D\|doi-access=free </ref> Árið 2017 fylgdu Alþjóðlegu náttúruverndarsamtökin tilmælum dýrafræðinefndarinnar að flokka heimilisketti sem sérstaka tegund.<ref>cite journal \|last1=Kitchener \|first1=A. C. \|last2=Breitenmoser-Würsten \|first2=C. \|last3=Eizirik \|first3=E. \|last4=Gentry \|first4=A. \|last5=Werdelin \|first5=L. \|last6=Wilting \|first6=A. \|last7=Yamaguchi \|first7=N. \|last8=Abramov \|first8=A. V. \|last9=Christiansen \|first9=P. \|last10=Driscoll \|first10=C. \|last11=Duckworth \|first11=J. W. \|last12=Johnson \|first12=W. \|last13=Luo \|first13=S.-J. \|last14=Meijaard \|first14=E. \|last15=O’Donoghue \|first15=P. \|last16=Sanderson \|first16=J. \|last17=Seymour \|first17=K. \|last18=Bruford \|first18=M. \|last19=Groves \|first19=C. \|last20=Hoffmann \|first20=M. \|last21=Nowell \|first21=K. \|last22=Timmons \|first22=Z. \|last23=Tobe \|first23=S. \|date=2017 \|title=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group \|journal=Cat News \|volume=Special Issue 11 \|page=21 \|url=https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y \|access-date=21 December 2018 \|archive-date=17 January 2020 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20200117172708/https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y \|url-status=live </ref> == Kettir á Íslandi == Líkt og víða annars staðar eru kettir vinsæl gæludýr á Íslandi. Ekki er vitað með vissu hversu marga ketti er að finna á Íslandi en mjög gróflega má áætla að þeir séu um 30 þúsund (2000).<ref>vísindavefurinn\|781\|Hvað eru margir kettir á Íslandi?</ref> Árið 1976 var Kattavinafélag Íslands stofnað. Í dag rekur það Kattholt sem er heimili fyrir týnda ketti. Árið 2005 bárust um 500 óskilakettir til Kattholts.<ref>[http://www.kattholt.is/FileLib/margmidlun/kisubaeklingur.pdf Upplýsingabæklingur um kattahald í Reykjavík] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20140722081855/http://www.kattholt.is/FileLib/margmidlun/kisubaeklingur.pdf \|date=2014-07-22 (pdf)</ref> Þann 23. ágúst 2005 setti umhverfisráðuneytið reglugerð um kattahald í Reykjavík.<ref>[http://www.kattholt.is/FileLib/margmidlun/kattahald_i_Reykjavik_2005.pdf Samþykkt um kattahald í Reykjavík] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20140722082118/http://www.kattholt.is/FileLib/margmidlun/kattahald_i_Reykjavik_2005.pdf \|date=2014-07-22 (pdf)</ref> == Tilvísanir == reflist == Heimild == * wpheimild\|tungumál=en\|titill=Cat\|mánuðurskoðað=18. desember\|árskoðað=2008 == Tenglar == Wiktionary\|köttur * [http://www.kattholt.is Vefsíða Kattholts] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20050728023256/http://www.kattholt.is/ \|date=2005-07-28 * vísindavefurinn\|734\|Af hverju strjúka kettir oft? * vísindavefurinn\|4714\|Hvers vegna ráðast hundar á ketti? * vísindavefurinn\|3607\|Af hverju mjálma kettir? * vísindavefurinn\|5068\|Hversu vel heyra kettir? * vísindavefurinn\|5379\|Verða kettir veikir og hvaða sjúkdómseinkenni fá þeir þá? * vísindavefurinn\|4297\|Í hvaða landi urðu kettirnir til? * vísindavefurinn\|3409\|Af hverju gefa kettir frá sér einkennilegt kjökur þegar þeir sjá bráð? Flokkur:Kettir Flokkur:Húsdýr Flokkur:Gæludýr
it	https://it.wikipedia.org/wiki/Felis_silvestris_catus	Italian	italiano	Felis silvestris catus	https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Felis%20silvestris%20catus&action=raw	nota disambigua\|\|Gatto (disambigua)\|titolo2=Gatta (disambigua)\|Gatto\|redirect2=Gatta Tassobox \|nome = Gatto domestico \|statocons = LC \|statocons_versione = IUCN 3.1 \|immagine = Ginger european cat.jpg \|didascalia = ''Felis catus'' \|dominio = Eukaryota \|regno = Animalia \|sottoregno = Eumetazoa \|superphylum = Deuterostomia \|phylum = Chordata \|subphylum = Vertebrata \|infraphylum = Gnathostomata \|superclasse = Tetrapoda \|classe = Mammalia \|sottoclasse = Theria \|infraclasse = Eutheria \|superordine = Laurasiatheria \|ordine = Carnivora \|sottordine = Feliformia \|infraordine = \|superfamiglia = \|famiglia = Felidae \|sottofamiglia = Felinae \|tribù = \|sottotribù = \|genere = Felis \|sottogenere = \|specie = '''F. catus''' \|sottospecie = \|biautore = Linneo\|Linnaeus \|binome = Felis catus \|bidata = 1758 \|triautore = Linneo\|Linnaeus \|trinome = Felis silvestris catus \|tridata = 1758 \|sinonimi = \|nomicomuni = gatto, micio \|suddivisione = Specie di gatti allo stato selvatico \|suddivisione_testo = * Vedi "Specie di gatti selvatici" \|sinonimi? = Il '''gatto domestico''' ('''''Felis catus''''' zoo\|Linneo\|Linnaeus\|1758<ref>cita web\|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798\|titolo=Felis catus</ref> o '''''Felis silvestris catus''''' zoo\|Linnaeus\|1758) è un piccolo Mammalia\|mammifero Carnivora\|carnivoro appartenente alla Famiglia (tassonomia)\|famiglia dei Felidae\|felidi. Dall'indole essenzialmente territoriale e crepuscolare, il gatto è un predatore di piccoli animali, specialmente Rodentia\|roditori e Aves\|uccelli.<ref>cita web\|url=https://www.ambulatorioveterinariomussini.it/2020/07/07/gatto-predatore-infallibile/\|titolo=Gatto: Predatore infallibile!\|accesso=12 gennaio 2023</ref> Per comunicare utilizza vari vocalizzi (più di sedici), le Fusa (feliformi)\|fusa, le posizioni del corpo e i feromoni. Prevalentemente domestico, il gatto può essere addestrato ad accettare istruzioni semplici e può imparare da solo a manipolare svariati meccanismi, anche complessi, tra cui le maniglie delle porte o le chiusure delle gabbie. È il felini\|felino col più vasto areale nel mondo e con la popolazione più numerosa, protagonista anche di Specie alloctona\|fenomeni d'inselvatichimento così ampi da determinarne l'inclusione nella Cento specie invasive più dannose al mondo\|lista delle cento specie invasive più dannose da parte dell'Unione internazionale per la conservazione della natura.<ref>Lowe S., Browne M., Boudjelas S., De Poorter M., ''[http://www.issg.org/pdf/publications/worst_100/english_100_worst.pdf 100 of the World's Worst Invasive Alien Species] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20181222193550/http://issg.org/pdf/publications/worst_100/english_100_worst.pdf \|data=22 dicembre 2018 '' IUCN/SSC Invasive Species Specialist Group (ISSG), Auckland, New Zealand, dicembre 2000 (ediz. aggiornata a novembre 2004), p. 6.</ref> Si possono contare una cinquantina di Razza (zootecnia)\|razze differenti, riconosciute con certificazioni. == Etimologia == Il nome Lingua italiana\|italiano "gatto" deriva dal latino medievale ''gattus'' (VIII sec.), Latino volgare\|latino tardo ''cattus'' (IV sec.), lingua latina\|classico ''catta'' (Marco Valerio Marziale\|Marziale, c. 75 d.C.)<ref name="oed">cita web\|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=CAT\|titolo=Online Etymology Dictionary – cat\|accesso=4 dicembre 2013</ref> di origine incerta, probabilmente dal Lingua proto-germanica\|proto-germanico ''kattuz'', che soppiantò ''fēlēs'' in tutta la Romania (area linguistica)\|Romània (es: ''gato'', fr: ''chat'', oc: ''cat'', pt: ''gato'', lmo: ''gat''; ma non nel Lingua romena\|romeno,<ref name="dei">cita libro\|autore1=Carlo Battisti\|autore2=Giovanni Alessio\|titolo=Dizionario etimologico italiano\|anno=1950–57\|editore=Barbera\|città=Firenze</ref> dove si usa ''pisică'', e nel Lingua sarda\|sardo, dove insieme a ''battu'' è egualmente utilizzato ''pisitu''), e da questo deriva l'italiano ''gatto''. Dal termine tardolatino derivano anche le parole corrispondenti lingue celtiche\|celtiche (cfr. Lingua irlandese\|irl. ''cat'', Lingua gallese\|gall. ''cath'', Lingua bretone\|bret. ''kaz'') e Lingue slave\|slave (cfr. antico slavo ecclesiastico котъка ''kotŭka'', Lingua bulgara\|bulg. котка ''kotka'', Lingua russa\|russo кот ''kot'', lingua croata\|croato ''mačak''), nonché il Lingua lituana\|lituano ''kate'' e il Lingua finlandese\|finlandese ''katti''<ref name="oed"/> e il Lingua greca moderna\|greco moderno γάτα. Il sinonimo affettuoso "mìcio", usato soprattutto come richiamo (anche ripetendolo: "micio micio..."), sarebbe una voce onomatopeica derivata dal linguaggio infantile<ref>treccani\|v=1\|micio1\|Mìcio</ref> che trova riscontro anche in altre lingue romanza come catalano, spagnolo e rumeno.<ref>cita libro\|autore=Alberto Nocentini\|titolo=L'etimologico\|altri=con la collaborazione di Alessandro Parenti\|città=Milano\|editore=Le Monnier-Mondadori Education\|anno=2010\|isbn=978-88-00-20781-2\|p=706</ref> == Anatomia == File:Felis-silvestris-catus2.jpg\|upright=1.4\|thumb\|Cranio La temperatura corporea del gatto oscilla fra i 38 e i m\|38,5\|ul=°C; la frequenza respiratoria normale è di 10/20 respiri al minuto e quella cardiaca di 110/140 battiti al minuto. === Scheletro e muscoli === Il corpo è molto agile, flessibile e massiccio, tale da consentirgli di camminare molto silenziosamente e di spiccare grandi salti; le unghie retrattili (più precisamente protrattili, dato che nella condizione ordinaria di riposo si trovano nascoste e sono estratte solo all'occorrenza) gli permettono di arrampicarsi e di afferrare con grande agilità. Lo scheletro è formato da 250 ossa. Le vertebre del collo sono corte e la colonna vertebrale molto mobile. La clavicola dei gatti, come per tutti i felini, è piccola e collegata allo sterno unicamente da un legamento; ciò conferisce una grande mobilità, visto che le spalle possono muoversi indipendentemente. Le vertebre caudali prolungano la colonna e il loro numero è variabile in funzione della razza. File:Cat claw closeup.jpg\|thumb\|Artiglio La coda ha un ruolo molto importante nel mantenimento dell'equilibrio. Le zampe anteriori terminano con cinque dita fornite di artiglio\|artigli protrattili, formati da cheratina, ma solo quattro di essi toccano il suolo, visto che il quinto dito, detto "sperone", resta di fianco. Esistono comunque casi di Gatto polidattile\|polidattilia felina in cui il gatto risulta avere sei o addirittura sette dita per zampa. Le zampe posteriori, più lunghe di quelle anteriori, terminano con quattro dita fornite anch'esse di artigli protrattili. I cuscinetti sono costituiti da membrane elastiche che gli conferiscono un'andatura silenziosa. Sotto le zampe, come nel muso e sopra gli occhi sono anche presenti le Vibrissa\|vibrisse che hanno la funzione di controllare l'equilibrio del felino. I muscoli dorsali sono molto flessibili e quelli delle zampe posteriori molto potenti. Queste specifiche conferiscono all'animale una grande agilità e un'ampiezza quando salta: può saltare a un'altezza cinque volte superiore alla sua statura. Nella corsa può raggiungere i 50 km/h e percorrere 100 m in sette secondi, ma non è un corridore di lunghe distanze e si stanca molto velocemente.<ref>cita web\|url=https://www.petpassion.tv/blog/curiosita-sui-gatti-50039\|titolo=6 curiosità sui gatti\|accesso=19 maggio 2019</ref> Contrariamente a quello che generalmente si pensa, tutti i gatti sanno nuotare molto bene, ma esitano a gettarsi in acqua, facendolo solo se costretti. Un gatto pesa in media tra i 2,5 e i 4,5 kg e misura da 46 a 51 cm senza la coda, che misura dai 20 ai 25 cm. === Sistema digestivo === File:Scheme cat anatomy-it.svg\|thumb\|Organi interni Come tutti i Carnivoro\|carnivori, l'ultimo premolare superiore e il primo molare inferiore formano i cosiddetti "Carnassiali\|ferini". Questi permettono ai gatti di strappare il cibo, grazie ai potenti muscoli fissati alle pareti laterali del suo cranio, inghiottendo senza masticare. La mandibola del gatto è fatta in modo che, pur consentendo unicamente una masticazione verticale, ha il vantaggio di permettere un effetto a forbice. L'osso ioide è ossificato internamente: ciò permette al gatto di fare le fusa, ma non di ruggire. Contrariamente all'uomo, il gatto mastica poco e il processo di digestione comincia nello stomaco e non in bocca. Lo stomaco del gatto è piccolo (circa 300 ml), ma possiede un'acidità molto elevata che è utile anche come mezzo di prevenzione delle infezioni digestive.<ref name="RoyalCanin_tome3">''L'Encyclopédie du Chat Royal Canin'', vol. 3 - Ed. Aniwa Publishing</ref> I suoi reni sono così efficienti da consentirgli di sopravvivere a una dieta basata solo su carne, senza ulteriore acqua, o da permettere di idratarsi anche bevendo acqua di mare.<ref name="Wolf 1959">cita pubblicazione\|titolo=Potability of Sea Water with Special Reference to the Cat\|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-physiology_1959-03_196_3/page/633\|cognome=Wolf\|nome=A. V.\|rivista=American Journal of Physiology\|anno=1959\|volume=196\|numero=3\|pp=633-641\|pmid=13627238\|lingua=en</ref> File:Gatto certosino (Salsiccia).jpg\|thumb\|I cambi di direzione del pelo sul muso Il suo intestino piuttosto corto (circa un metro per l'intestino tenue e da 20 a 40 cm per il colon) è tipico dei cacciatori di piccole prede. Queste dimensioni spiegano perché il gatto deve mangiare frequentemente, ma in piccole quantità (tra i dieci e i sedici pasti).<ref>Patrick Pageat et al., ''Le Traité Rustica du chat''. Ed. Rustica - Cap. 3: «Le chat, anatomie, physiologie et développement»</ref> Il sistema digestivo del gatto è anche poco adatto alla varietà alimentare, che gli può causare Diarrea\|diarree e Vomito\|vomiti. Infine, il transito degli alimenti nel sistema digestivo dei gatti è rapido, tra le dodici e le quattordici ore.<ref name="RoyalCanin_tome3"/> === Il pelo === File:Shabbat.jpg\|thumb\|left\|upright=0.6\|Sphynx, gatto "nudo"File:Persiano-magnificat.jpg\|thumb\|upright=0.8\|Persiano (gatto)\|Gatto persianoFile:Calico cat in La Coruna of Spain-01.jpg\|thumb\|Un Gatto tartarugato\|gatto tricolore o tartarugato femminaLa colorazione differenziale della sua pelliccia dipende dall'Inattivazione del cromosoma X\|inattivazione selettiva del cromosoma X nelle sue cellule, che portano Allele\|alleli diversi per il colore del pelo. Il colore del pelo è molto vario in funzione delle razze: si va dalle razze a pelo lungo fino a razze quasi del tutto senza pelo come lo sphynx. Probabilmente in origine il pelo era di colore grigio-marrone tigrato adatto alla mimetizzazione durante la caccia. La pelliccia del gatto è composta da peli lunghi che coprono la superficie esterna e da peli corti sotto. Questo permette un buon isolamento termico. Il manto di un gatto è composto da più colori che formano diversi motivi. Certi esemplari hanno delle grandi macchie mentre altri delle striature o delle macchie più piccole. Il colore del pelo di un gatto può avere tre tinte (nero, bianco, rosso), più o meno diluite o scure. Il maschio per delle ragioni genetiche può assumere solo uno o due colori alla volta, salvo le rare eccezioni dei maschi gatto calico\|calico e gatto tartarugato\|tartaruga, geneticamente sterili. Di tali razze, quindi, solo le femmine possono portare tre colori. Il gatto impiega molto tempo nella pulizia del suo pelo perché questo è molto importante per regolare la sua temperatura corporea. La sua Lingua (anatomia)\|lingua è coperta da piccole papille che la rendono molto ruvida, e gli permettono di snodare il pelo durante la sua toelettatura (salvo casi particolari, i gatti si puliscono ogni giorno). Avendo un elevato rapporto fra superficie Epidermide\|epidermica e Peso corporeo (biologia)\|peso, il rischio di dispersione termica è grande. Se il pelo fosse in disordine o sporco, le caratteristiche isolanti sarebbero meno efficaci. Inoltre in estate, il fatto di bagnare la pelliccia provoca un raffreddamento grazie all'evaporazione della saliva. I gatti perdono il pelo all'inizio della stagione estiva per effetto della muta. Un gatto ha approssimativamente [https://www.zooplus.it/magazine/gatto/salute-e-cura-del-gatto/il-pelo-del-gatto-come-prendersene-cura#:~:text=Il%20mantello%20del%20gatto:%2025.000%20peli%20per%20centimetro%20quadrato,-Il%20colore%20e&text=A%20livello%20generale%2C%20il%20suo,superiore%20e%20dal%20cosiddetto%20sottopelo. 25.000 peli per centimetro quadrato], quindi approssimando, il numero di peli di un gatto medio sulla totalità della sua superficie (il cui corpo è di circa 46–51 cm di lunghezza, la coda 25–30 cm, aggiungendo inoltre testa, collo e zampe), è di circa 80-95 milioni.<ref>Cita web\|url=http://www.gattomania.it/anatomia.htm\|titolo=Anatomia del gatto\|sito=www.gattomania.it\|accesso=2025-04-02</ref> === I sensi === Predatore Crepuscolo\|crepuscolare, il gatto possiede dei sensi molto sviluppati, in particolare l'udito e l'olfatto. Percepisce il mondo diversamente dagli esseri umani; è forse per questo che gli vengono associati "poteri soprannaturali". Esistono diverse storie che raccontano come dei gatti abbiano percepito in anticipo Terremoto\|terremoti o altre catastrofi, scappando prima del fenomeno. La spiegazione è probabilmente legata alla percezione di frequenze che non sono udibili dagli esseri umani; è infatti in grado di percepire sia gli infrasuoni che gli ultrasuoni. Non è tuttora chiaro attraverso quali meccanismi i gatti riescano a ritrovare la strada di casa dopo essere stati posti in luoghi sconosciuti distanti centinaia di chilometri<ref>Cita libro\|autore=Marlitt Wendt\|titolo=Nella testa del gatto</ref>. ==== Vista ==== File:Pupilla del gatto.jpg\|thumb\|upright=1.5\|left\|Riducendo le pupille a due fessure, il gatto riesce a minimizzare la quantità di luce che il suo occhio riceve File:Reflektion des Auges.JPG\|upright\|thumb\|Il ''tapetum lucidum'' degli occhi del gatto riflette la luce Il gatto riesce a vedere in condizione di scarsissima Luminosità (fisica)\|luminosità grazie al ''tapetum lucidum''. Come l'uomo, il gatto ha una visione binoculare che consente di percepire le distanze. Tuttavia, di giorno la sua vista è meno efficiente, anche se il gatto coglie comunque bene i movimenti, distinguendo, al contrario, con difficoltà i dettagli degli oggetti. L'acuità visiva di un gatto si attesta da 6/30 a 6/60, ovvero un gatto vede un oggetto a 6 metri di distanza come un occhio umano può vederlo a 30-60 metri. Sembra che i gatti siano miopi, il che significa che non possono vedere oggetti molto distanti da loro. È stata per lungo tempo controversa la capacità da parte del gatto di percepire i colori, ma recenti studi hanno dimostrato la capacità cromatica dell'occhio felino. Tuttavia, in alcuni casi emergerebbe un certo daltonismo, per cui diversi gatti confonderebbero il bianco col giallo, nonché il rosso col verde.<ref>cita web\|url=http://www.gattoamico.it/tuttigliarticoli/salute/occhio.htm\|titolo=L'anatomia felina: l'occhio del gatto\|accesso=7 dicembre 2009</ref> Pare però che riescano a vedere gli Radiazione ultravioletta\|ultravioletti.<ref>Cita web\|url=https://www.gcomegatto.it/i-gatti-vedono-in-ultravioletto/\|titolo=I gatti vedono in ultravioletto: ecco spiegato come e perché\|autore=Flaminea\|sito=G come Gatto\|data=13 marzo 2017\|accesso=8 marzo 2020</ref> ==== Udito ==== File:Cat-ears.jpg\|thumb\|Orecchio Come molti predatori anche il gatto ha un udito molto fine grazie alla capacità di orientare i padiglioni auricolari che isolano la fonte sonora interessata dai rumori ambientali rendendo possibile l'individuazione della sorgente. Tra i mammiferi, l'ampiezza dell'audiogramma del gatto è notevole e arriva fino ai formatnum:50000 Hertz\|Hz (mentre l'orecchio umano è limitato a formatnum:20000)<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore1=Rémy Marion\|autore2=Cécile Callou\|autore3=Julie Delfour\|autore4=Andy Jennings\|autore5=Catherine Marion\|autore6=Géraldine Véron\|curatore=Rémy Marion\|titolo=Larousse des félins\|città=Parigi\|editore=Larousse\|data=settembre 2005\|pp=«Une physiologie de chasseur», p. 126\|ISBN=2-03-560453-2</ref>. La maggiore sensibilità alle alte frequenze lo favorisce nella caccia ai roditori che emettono tipiche alte frequenze.<ref>Cita web \|url=http://www.gattiandcats.it/Anatomia/udito.htm \|titolo=L'udito del gatto<!-- Titolo generato automaticamente --> \|accesso=16 giugno 2009 \|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20100106154601/http://www.gattiandcats.it/Anatomia/udito.htm \|dataarchivio=6 gennaio 2010 \|urlmorto=sì </ref> La maggioranza dei gatti bianchi (più del 60%) è sorda da una o da entrambe le orecchie. È stato dimostrato che l'allele W, all'origine del colore del pelo, è direttamente responsabile di una degenerazione dell'orecchio interno che provoca la sordità<ref>cita web\|url=http://www.tuttozampe.com/perche-gatti-bianchi-sordi/46015/\|titolo=Perché i gatti bianchi sono sordi?\|data=13 ottobre 2013</ref>. Il gatto nasce normale, ma dopo una settimana il suo orecchio, invece di svilupparsi, subisce delle alterazioni progressive. La degenerazione si completa dopo tre settimane. ==== Olfatto ==== File:Detalhe nariz Osk.jpg\|thumb\|left\|upright=0.7\|Il naso Il gatto possiede 200 milioni di terminazioni olfattive, molte di più rispetto al Canis lupus familiaris\|cane, che ne ha da ottanta a cento milioni a seconda della razza, e all'essere umano, che ne ha cinque milioni. Esse sono specializzate nell'individuazione del cibo; in effetti, ha una sensibilità a vari composti azotati, consentendo all'animale di stabilire, con grande sensibilità, se il pasto è rancido e andato a male. Mentre il cane azzanna il boccone che gli viene dato, il gatto lo ispeziona annusandolo. L'Organo vomeronasale\|organo di Jacobson è in grado di rilevare sensazioni sia olfattive sia gustative: esso ha lo specifico scopo di trasmettere gli stimoli sensitivi ai centri sessuali del cervello. L'olfatto è importante anche nella vita sessuale: il maschio riesce a percepire l'odore della femmina a centinaia di metri di distanza. ==== Gusto ==== File:Cat tongue macro.jpg\|thumb\|upright\|La lingua Ha un Organi di senso\|senso del gusto molto sviluppato grazie al quale può percepire una minima variazione nel sapore dell'acqua. Il gatto percepisce poco i sapori dolci.<ref>en[http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/136/7/1932S Cats Lack a Sweet Taste Receptor -- Li et al. 136 (7): 1932S -- Journal of Nutrition]</ref> Analogamente al cane, il gatto ha la maggior parte delle papille gustative sulla punta e sui bordi della lingua;<ref>cita web \|url=http://www.ilchirone.org/ALIMENTAZIONE.htm \|titolo=Copia archiviata \|accesso=3 agosto 2010 \|urlmorto=sì \|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20110301031730/http://www.ilchirone.org/ALIMENTAZIONE.htm \|dataarchivio=1º marzo 2011 </ref> questo gli permette di ingurgitare direttamente i bocconi. Le papille gustative del gatto hanno la forma di microscopici uncini (rivolti verso l'interno) che facilitano le pulizia del pelo.<ref>[http://felixragdolls.com/Sensi%20ed%20umore.html Sensi e umore<!-- Titolo generato automaticamente -->]</ref> ==== Tatto ==== File:Cat paw (cloudzilla).jpg\|thumb\|I cuscinetti plantari Anche il suo senso del tatto è ben sviluppato. I suoi baffi, chiamati Vibrissa\|vibrisse, gli permettono di percepire piccole variazioni nella pressione dell'aria e ostacoli. È anche grazie a essi che riesce a orientarsi nel buio più assoluto e a percepire le dimensioni dei piccoli spazi. Possiede delle vibrisse anche sotto le zampe, sotto al mento e alle sopracciglia. I cuscinetti sotto le zampe (detti anche "gommini") sono molto sensibili alle vibrazioni e la sua pelle è coperta di cellule tattili estremamente sensibili. ==== L'equilibrio durante le cadute: l'apparato vestibolare ==== Il suo Orecchio interno\|sistema vestibolare è particolarmente sviluppato e gli conferisce un buon senso dell'equilibrio. Ciò spiega la sua particolare capacità di rigirarsi durante una caduta per atterrare sulle zampe. Se un gatto cade anche da pochi centimetri dal suolo ed è girato di schiena, può rigirarsi ruotando dapprima la testa in direzione del suolo, poi le zampe anteriori e infine quelle posteriori.<ref>''Le Traité Rustica du chat'', op. cit.</ref> Il gatto si ritrova allora con il ventre verso terra e assume una posizione che ricorda quella degli scoiattolo volante\|scoiattoli volanti. Non sempre questa manovra riesce però a salvargli la vita.<ref>''Science & Vie Junior'', hors série numéro 67</ref> == Biologia == === Alimentazione === File:Catdryfood.jpg\|thumb\|Un gatto che mangia crocchette File:Cat eating in Acre.jpg\|left\|thumb\|Un gatto che mangia i resti di un animale Il gatto è essenzialmente carnivoro. Il suo organismo necessita della taurina, un derivato degli amminoacidi che non sintetizza autonomamente, ma che ritrova nella carne. Un gatto che non assimila una dose sufficiente di taurina svilupperà sintomi di disturbi oculari e cardiaci, un deficit immunitario e nelle femmine dei problemi riproduttivi.<ref>[http://www.petpassion.tv/blog/carnivoro-per-scelta-o-per-necessita-4997 Carnivoro per scelta o per necessità?\|PetPassion Blog<!-- Titolo generato automaticamente -->]</ref> I gatti si nutrono anche di erba,<ref>en Susan Little, ''The Cat: Clinical Medicine and Management'', Elsevier Health Sciences, 2011 - ISBN 1-4377-0661-4</ref><ref>en James C. Coghlan, ''Paleopet: The Real Reason Your Dog Or Cat Eats Grass'', Booktango, 2012 - ISBN 1-4689-1248-8</ref> principalmente perché li aiuta nella digestione.<ref>en Richard Helweg, Daniel Cavallaro, ''The Complete Guide to Growing and Using Sprouts'', Atlantic Publishing Company, 2011 - ISBN 1-60138-340-1</ref> Precisamente, l'assunzione della Nepeta cataria è tanto caratteristica da averle fatto meritare il nome comune di "erba gatta", datole in realtà dal Pietro Andrea Mattioli\|Mattioli (''herba gattaria'').<ref name=dict>AA.VV., ''Dizionario delle scienze naturali nel quale si tratta metodicamente dei differenti esseri della natura, considerati o in loro stessi, secondo lo stato attuale delle nostre cognizioni, o relativamente all'utilità che ne può risultare per la medicina, l'agricoltura, il commercio, e le arti'', Editore V. Batelli, Firenze, 1840</ref> In passato anche il Teucrium marum\|camedrio maro era ritenuto "erba da gatti".<ref name=dict/> Fra le erbe di possibile assunzione, c'è anche l'erba d'orzo.<ref>Barbara Simonsohn, ''Erba d'orzo. Una bevanda salutare ed energetica dalla tradizione orientale'', Editore Tecniche Nuove, 2003 - ISBN 88-481-6483-8</ref>. Molte erbe, tuttavia, provocano il vomito, con il quale l'animale si libera (rumorosamente) di eventuali Bolo\|boli costituiti dal pelo che ingerisce involontariamente quando si lecca durante le operazioni di pettinatura.<ref>enUlrike Müller, Colleen Power, (a cura di), ''Persian Cats, Complete pet owner's manual'', Barron's Educational Series, 2004 - ISBN 0-7641-2919-8</ref> Altre erbe di comune assunzione comprendono l'Arctium, la Calendula, il Carum carvi, l'Anethum graveolens, l'Echinacea (botanica)\|Echinacea, l'Euphrasia, il prezzemolo, il rosmarino e la valeriana.<ref>en Lura Rogers, ''10 Herbs for Happy, Healthy Cats'', in ''Storey's Country Wisdom Bulletin A-261'', Storey Publishing, 2001 - ISBN 1-60342-376-1</ref> Il cioccolato è tossico per i gatti, poiché contiene la teobromina, che non può essere metabolizzata dal loro organismo (come pure da quello dei cani). Sono intolleranti al lattosio, per cui è difficile per loro digerire gli zuccheri nel latte, risultando in possibili diarrea\|diarree, e l'aglio e le cipolle sono tossici per loro. Come per i cani, l'uva e le Uva passa\|uvette causano insufficienza renale anche ai gatti,<ref>cita web\|url=https://www.clinicaveterinariadeigiovi.it/blog/cibi-da-evitare-cani-e-gatti#:~:text=Uva%20e%20uvetta%3A%20Non%20%C3%A8,24%20e%20le%2048%20ore.\|titolo=CIBI DA EVITARE PER CANI E GATTI</ref> rendendole tra i cibi più tossici per loro. La maggior parte dei gatti domestici viene alimentata con cibi industriali, ad esempio croccantini o scatolette di umido, mentre alla restante parte viene somministrata una dieta casalinga cotta o a crudo, ad esempio la dieta BARF. ==== Tecniche di caccia ==== Già nei primi mesi di vita si possono osservare dei giochi di caccia nei gattini, talvolta utilizzando la coda della madre. Anche il gatto utilizza le classiche tecniche di caccia dei Felidae\|felidi, basate sull'appostamento e l'agguato. Tali tecniche vengono trasmesse dalla madre nell'infanzia dell'animale (primi cinque-sei mesi di vita) tramite il gioco.<ref>[http://www.mondoecoblog.com/2010/12/03/conoscere-il-comportamento-del-gatto-parte-quarta/ Conoscere il comportamento del gatto – Parte quarta - MondoEcoBlog.com<!-- Titolo generato automaticamente -->]</ref><ref>Cita web \|url=http://www.gattiandcats.it/comportamento/caccia.html \|titolo=La caccia del gatto<!-- Titolo generato automaticamente --> \|accesso=27 gennaio 2011 \|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20100504214326/http://www.gattiandcats.it/comportamento/caccia.html \|dataarchivio=4 maggio 2010 \|urlmorto=sì </ref> Per uccidere la preda il gatto la morde generalmente alla nuca, rompendo così la colonna vertebrale. Le prede più cacciate sono i piccoli Roditore\|roditori come i topi, ma possono anche essere Lacertilia\|lucertole, piccoli uccelli, pesci e insetti. Altre volte può anche attaccare Erinaceus europaeus\|ricci, conigli e serpenti. Non esita, in caso di bisogno, a nutrirsi anche di scarti. I gatti domestici che hanno l'opportunità di cacciare fin da giovani divorano generalmente la loro preda. In genere, prima di ucciderla, giocano con essa prima di divorarla. Alle volte la portano al proprio compagno umano, un'ipotesi è che considerino questi un genitore adottivo poco abile nella caccia.<ref name="Tutti i perché"/> <div align="center"> <gallery> File:chat-affut.JPG\|Avvicinamento File:Gatto mangia riso.jpg\|Gatto che mangia File:Ocicat-woodpecker.jpg\|Gatto con un picchio catturato File:Mousehunter.jpg\|Gatto con un topo in bocca File:Cat eats frog.png\|Gatto di quattro mesi mangia una rana catturata </gallery> </div> === Riproduzione === ==== Maturità sessuale ==== Il maschio comincia a sviluppare le funzioni riproduttive verso i tre mesi con l'aumento della produzione di testosterone e verso i sei mesi appaiono delle spine sul suo pene.<ref name="Dehasse_p416">cita testo\|lingua= fr\|autore=Joël Dehasse\|titolo=Tout sur la psychologie du chat\|editore=Odile Jacob\|data=marzo 2005\|pp=«Le monde du chat», p. 416\|ISBN=2-7381-1603-5</ref> A quest'età può cominciare a riprodursi e sovente marca il territorio spruzzando dei piccoli getti di urina dall'odore molto marcato. La femmina diventa Pubertà\|pubere al suo primo Ciclo estrale\|estro, periodo chiamato comunemente "calore" o "fregola", che sopraggiunge in media tra i sette e dieci mesi.<ref name="LesFélins255">cita testo\|lingua=fr\|autore1=Peter Jackson\|autore2=Adrienne Farrell Jackson\|titolo=Les félins: toutes les espèces du monde\|altri=coll. «La bibliothèque du naturaliste»\|editore=Delachaux et Niestlé\|data=ottobre 1996\|p=255\|ISBN= 2-603-01019-0</ref> A partire dal primo estro, che dura da uno a cinque giorni, la gatta è in grado di riprodursi. In seguito avrà numerosi periodi di fertilità, generalmente da primavera ad autunno. È possibile che una gatta sia nuovamente fecondata due settimane dopo il parto.<ref name="Dehasse_p416"/> ==== Accoppiamento ==== File:Cats having sex in Israel.jpg\|thumb\|upright\|Accoppiamento del gatto Durante l'accoppiamento, che dura tra cinque e quindici secondi, il maschio sale sulla schiena della femmina, le morde il collo e le controlla il torace agendo con le zampe sulla groppa per migliorare il controllo della postura e di conseguenza la penetrazione. Durante il coito la femmina tende a gemere e a innervosirsi; questo perché le piccole spine presenti sul pene del maschio, orientate all'indietro, raschiano le pareti della vagina. Questa stimolazione della vagina è necessaria per attivare l'ovulazione.<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore=Christiane Sacase\|titolo=Les chats\|altri=coll. «Guide vert»\|editore=Solar\|data=febbraio 1994\|pp=«Sexe et reproduction», pp. 53-64\|ISBN=2-263-00073-9</ref> L'annidamento degli ovuli fecondati avviene uno o due giorni dopo l'accoppiamento e i gattini nati in uno stesso parto possono essere figli di padri differenti. Quando i gatti vivono in gruppo, avviene una sincronizzazione tra l'estro delle femmine del gruppo. Questo favorisce la sincronizzazione delle nascite e permette un allevamento in comune dei giovani. L'allevamento comunitario è importante dato che, in caso di scomparsa di una delle madri, i gattini orfani vengono allevati dalle altre femmine. ==== Gravidanza e parto ==== File:Gattino appena nato.JPG\|thumb\|upright=1.5\|left\|Gatta che ha appena partorito, con il piccolo La gestazione dura circa due mesi. In media da due a otto gattini, di meno nelle primipare. Il numero medio di una cucciolata è di quattro-cinque gattini, due in casi rari e otto gattini in casi molto rari. Il ventre della gatta comincia a gonfiarsi verso le quattro settimane di gestazione. Dopo circa trentacinque giorni le mammelle della femmina ingrossano e si arrossano. Dopo sette settimane comincerà a cercare un posto calmo, adatto a partorire.<ref>[http://www.eurochats.com/dossiers/2003-03/index.php Eurochats, portail félin - tout sur le chat !<!-- Titolo generato automaticamente -->] webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20140712001011/http://www.eurochats.com/dossiers/2003-03/index.php\|data=12 luglio 2014</ref> Circa venti minuti dopo le prime contrazioni, la gatta partorisce il suo primo gattino, poi, in generale, gli altri gattini arrivano ogni quindici minuti. File:10daykitty.jpg\|thumb\|Gattina a 10 giorni. I gattini vengono al mondo avvolti nella sacca amniotica. Sarà la gatta stessa ad aprirla, a recidere il cordone ombelicale e a lavare i suoi cuccioli, con dei colpi di lingua, per stimolare la prima inspirazione. Poi mangerà la Placenta (biologia)\|placenta, che è molto nutriente. Non sono tuttavia inconsueti parti multipli che durano anche parecchie ore. I gattini nei primi dieci giorni di vita mangiano ogni tre ore di giorno e ogni due ore di notte. ==== L'allevamento dei gattini ==== File:Mom cat and kitty.jpg\|thumb\|Gatta con gattina di 3 settimane Il gattino nasce cieco (con gli occhi chiusi) e sordo. Pesa da 100 a 110 grammi;<ref name="LesFélins255"/> quando apre gli occhi, intorno agli otto-dodici giorni, questi hanno un colore blu, fino al cambiamento definitivo verso i due mesi.<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore=Pam Johnson-Benett\|titolo=Comment penser chat\|editore=Petite bibliothèque Payot\|data=febbraio 2006\|pp=«Que faire quand votre chatte a des petits», p. 389</ref> Tutti i gatti nascono con delle striature "fantasma" che spariscono lentamente con la crescita del pelo.<ref name="LesFélins254">cita testo\|lingua=fr\|autore1=Peter Jackson\|autore2=Adrienne Farrell Jackson\|titolo=Les félins: toutes les espèces du monde\|altri=coll. «La bibliothèque du naturaliste»\|editore=Delachaux et Niestlé\|data=ottobre 1996\|p=254\|ISBN= 2-603-01019-0</ref> La gatta insegna ai gattini a lavarsi e a nutrirsi. A quattro settimane porta loro la prima preda viva, poi a cinque settimane insegna i rudimenti della caccia.<ref name="LesFélins254"/> File:2 Gatti Soriani.jpg\|thumb\|Due esemplari di gatto soriano, rispettivamente di uno e cinque mesi. L'emancipazione si produce tra le otto e le dodici settimane, ma la separazione dalla famiglia avviene a partire dall'età di circa otto settimane,<ref name="LesFélins255" /> quando la madre scaccia i cuccioli. <div align="center">File:Gattodomesticoluna.jpg\|miniatura\|Gatto domestico adulto</div> ==== Sterilizzazione e castrazione ==== Per impedire all'animale di riprodursi si esegue un'operazione chirurgica. Nel maschio generalmente si pratica la castrazione (rimozione chirurgica dei testicoli). Presso la femmina si effettua generalmente la Sterilizzazione (medicina)\|sterilizzazione, che viene effettuata con l'ablazione delle Ovaia\|ovaie, dell'utero o di entrambi. Molti veterinari consigliano di togliere tutti e due gli organi perché sostengono che anche senza ovaie l'utero può venire attaccato da varie malattie pericolosissime per la gatta, ma si tratta di teorie ampiamente superate: la letteratura scientifica riconosce che "la rimozione delle sole ovaie presenta diversi vantaggi rispetto alla rimozione di ovaie e utero".<ref>''Arthur's Veterinary Reproduction and Obstetrix'', ottava edizione, 2001, cap. 21</ref> Oltre all'arresto della riproduzione, la sterilizzazione modifica il comportamento e la psicologia dell'animale. Presso il maschio, una sterilizzazione precoce, prima della pubertà, limita il comportamento territoriale e diminuisce la tendenza a marcare con getti di urina e graffi. Nella femmina l'estro non si manifesta più. Il cambiamento ormonale può provocare un aumento del peso visto che i bisogni energetici sono diminuiti.<ref>''Le Traité Rustica du chat'', op. cit. - Cap. 13: «La reproduction»</ref> In Italia i gatti che vivono in libertà devono essere obbligatoriamente sterilizzati a cura dell'autorità sanitaria municipale competente, come indicato all'articolo 2 comma 8 della legge 14 agosto 1991, n. 281, ''Legge quadro in materia di animali di affezione e prevenzione del randagismo''.<ref>Cita web \|url=http://www.salute.gov.it/imgs/C_17_normativa_911_allegato.pdf \|titolo=Copia archiviata \|accesso=13 gennaio 2011 \|dataarchivio=5 luglio 2010 \|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20100705100020/http://www.salute.gov.it/imgs/C_17_normativa_911_allegato.pdf \|urlmorto=sì </ref> === Comportamento === File:Renatonedorme.jpg\|miniatura\|Un gatto addormentato File:Gatto in dormiveglia.jpg\|alt=Gatto in dormiveglia\|miniatura\|Gatto in dormiveglia File:Black european cat upside.jpg\|miniatura\|Gatto europeo a pelo nero, con chiazze bianche nell'addome, che dispone il proprio corpo a pancia in su. È una delle varie dimostrazioni comunicative di fiducia e apertura verso gli esseri umani di riferimento, ai quali spesso richiede un'interazione. Il gatto è un animale territoriale. Il territorio del gatto ha un raggio attorno alla sua dimora di almeno cinque chilometri.<ref>cita web\|url=http://www.apacgattile.it/articolipdf/Colonie%20gatti%20liberi.pdf\|titolo=Colonie gatti liberi\|urlmorto=sì\|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20120119073153/http://www.apacgattile.it/articolipdf/Colonie%20gatti%20liberi.pdf\|dataarchivio=19 gennaio 2012</ref> Il territorio viene delimitato emettendo feromoni, principalmente felinina. L'interazione con gli altri gatti viene centrata sulla relazione con il territorio. La memoria del territorio viene costruita additivamente, impara quanto viene "aggiunto" al territorio, ma non si accorge di quanto viene tolto. Ad esempio, un gatto ritornerà continuamente a controllare la tana di un topo che ha catturato, anche se sa che questa è vuota.<ref>Cita libro\|titolo=Enciclopedia del gatto\|editore=Rusconi\|p=58</ref> Il gatto non è un animale unicamente solitario: a seconda dello spazio e delle risorse disponibili, i gatti possono formare delle strutture sociali che vanno dal gatto solitario in ambiente rurale, a dei larghi e densi gruppi in ambiente urbano. ==== Comunicazione ==== File:S6300804.jpg\|miniatura\|Gatto domestico adulto con manto particolare I gatti comunicano tra di loro principalmente per mezzo dei Feromone\|feromoni e delle posizioni corporali.<ref name=pheromones>pdfwebarchive\|url=https://web.archive.org/web/20160330194042/http://www.veterinario.it/index.php?id=10&itemid=2%7cuso&option=com_k2&task=download&view=item \|data=30 marzo 2016 DEI FEROMONI NELLA TERAPIA COMPORTAMENTALE DEL GATTO.pdf Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20160330194042/http://www.veterinario.it/index.php?id=10&itemid=2%7cuso&option=com_k2&task=download&view=item \|data=30 marzo 2016 </ref> Le Ghiandola\|ghiandole contenenti i feromoni si trovano in numerosi punti sul corpo: Ghiandola anale\|ghiandole anali, tra i cuscinetti sulle zampe, attorno alla Coda (anatomia)\|coda, nel solco intermammario, attorno alla bocca e sulle guance. Nei primi due casi si tratta generalmente di feromoni di allarme, che stimolano l'animale a evitare la zona quando non addirittura alla fuga. I feromoni si depositano anche sulla saliva, nel materiale fecale e nell'urina. Hanno il vantaggio di durare nel tempo, anche in assenza del gatto. Possono essere deposti volontariamente per marcare il territorio, come, ad esempio, i feromoni emessi dalle ghiandole interdigitali durante le graffiature, per stabilire dei contatti sociali (tipicamente dalle ghiandole caudali) e quando il gatto si pulisce, oppure involontariamente, per stress<ref>Cita web\|url=https://www.athleticat.it/ansia-nel-gatto-riconoscerla-curarla/\|titolo=Ansia e stress nel gatto</ref> (feromoni di allarme), attaccamento della madre ai suoi piccoli (dal solco intermammario, sono denominate anche C.A.P., ''Cat Appeasing Pheromone''), con i feromoni sessuali (sempre dalla zona anale/caudale). Con l'eccezione dei feromoni di allarme e sessuali, in generale l'effetto chimico agisce principalmente sullo stesso gatto che li ha emessi.<ref name=pheromones/> Dalle secrezioni facciali sono stati evidenziati almeno cinque messaggi chimici mediati dai feromoni (F1-F5), di tre dei quali si è riconosciuto il significato:<ref name=pheromones/> F2 è una marcatura di tipo prettamente sessuale e viene emessa dal maschio in calore. * F3 viene deposta sugli oggetti e nell'ambiente di cui fa parte il territorio del gatto. Ha una funzione tranquillizzante e inibisce lo stimolo alla marcatura urinaria. Esistono in commercio, per l'appunto, versioni sintetiche di queste secrezioni per i problemi di eccessiva marcatura urinaria dei gatti maschi negli ambienti domestici (Feliway). Tali feromoni sono anche detti "facciali", in quanto vengono emessi da ghiandole poste sul muso dell'animale, mediante sfregamento della parte laterale del viso, dalla commessura labiale fino alla zona posta al di sotto delle orecchie. In pratica, lo "strusciare la guancia" del gatto è in realtà un'azione di marcatura feromonale F3. * F4 viene secreto per l'allomarcatura, ovvero la marcatura chimica dei conspecifici o dei familiari, incluso l'uomo. Uno degli effetti del feromone F4 è la riduzione dell'aggressività nel felino stesso. ===== Posizioni corporali ===== File:Cat dancing in the snow-Tscherno.jpg\|thumb\|Gatto che gioca con la neve Il gatto utilizza per comunicare anche una larga gamma di posizioni corporali. La posizione generale del corpo, le sue mimiche facciali o il movimento della sua coda, degli occhi e delle orecchie indicano il suo stato emozionale. Quando è spaventato o aggressivo tira indietro le orecchie e tende i Vibrisse\|baffi, e se vuole incutere paura all'avversario fa una gobba e rizza il pelo per apparire più grosso. La coda sollevata è in segno di saluto. Ondulando lentamente la coda esprimono serenità e divertimento; la coda ritta, con la sola punta piegata da un lato, è indice di benessere e di piacere. La coda agitata ritmicamente, talvolta sbattuta con una certa forza da un lato all'altro mostra invece nervosismo che può trasformarsi in aggressività. Altre volte la madre utilizza la sua coda per stimolare l'istinto di caccia della sua prole. <div align="center"> <gallery> File:Gatti seduti.jpg\|Gatti seduti File:Submissive cat.jpg\|Gatto sottomesso File:Rhodes city wall hg.jpg\|Gruppo di gatti che condividono dei resti File:Gato Barraña Galicia 2.jpg\|Gatto in atteggiamento aggressivo File:Catstalkprey.jpg\|Gatto a caccia File:Cat full length.jpg\|Gatto che si allunga File:Gatto Mina su tavolo rosso.jpg\|Gatto accoccolato </gallery> </div> ===== Miagolii ===== vedi anche\|miagolio File:Siam blue point.jpg\|thumb\|Gatto che miagola Il miagolio è un verso caratteristico del gatto; il verbo miagolare deriva dall'onomatopea ''miao''<ref>Treccani\|miao\|miao\|v=1\|accesso=7 febbraio 2020</ref><ref>Treccani\|mao\|mao\|v=1\|accesso=7 febbraio 2020</ref>, stilizzazione del verso. Il miagolio in realtà è un vocalizzo tipico dei cuccioli, mentre gatti adulti miagolano raramente tra di loro, prediligendo altre forme di comunicazione come i feromoni o le posizioni corporali. È tuttavia un comportamento comune tra i gatti domestici, che lo usano come richiesta di attenzione da parte degli esseri umani.<ref name="ASPCA">cita web \|titolo=Meowing and Yowling \|url= http://www.aspca.org/Pet-care/virtual-pet-behaviorist/cat-articles/meowing-and-yowling \|editore=ASPCA \|accesso=28 maggio 2012 \|urlarchivio= https://web.archive.org/web/20120906042705/http://www.aspca.org/Pet-care/virtual-pet-behaviorist/cat-articles/meowing-and-yowling</ref> In natura il gatto miagola durante l'accoppiamento, e in questo caso i miagolii sono emessi dapprima dalle femmine, all'inizio dell'Ciclo estrale\|estro, poi da entrambi i sessi durante tutta la durata dell'accoppiamento, con numerose variazioni possibili.<ref>cita libro\|autore1=Peter Jackson\|autore2=Adrienne Farrell Jackson\|titolo=Les Félins: Toutes les espèces du monde\|città=Torino\|editore=Delachaux et Niestlé\|collana=La bibliothèque du naturaliste\|anno=1996\|isbn=978-2603010198</ref> Più raramente il gatto emette un basso miagolio quando vede una preda fuori portata. Questi miagolii sono sovente accompagnati dallo scatto delle mandibole, una sorta di "battere i denti", alle volte da vivi movimenti della coda.<ref name="Dehasse_p416"/> ===== Ringhi ===== Il gatto in posizione di attacco o di difesa è anche capace di ringhiare e soffiare per intimorire e avvisare l'avversario. Secondo alcuni ricercatori, il soffio imita il comportamento del serpente.<ref name="Tutti i perché">Desmond Morris. ''Il gatto: tutti i perché'' - Ed. Mondadori</ref> Quando è aggressivo, specialmente in rapporto con altri suoi simili, il gatto può emettere un ringhio di tonalità molto bassa e profonda, che è considerato l'ultimo avviso prima dell'attacco. ===== Fusa ===== vedi anche\|Fusa Multimedia \|file = Cat in front of open fire purring.ogg \|titolo = Gatta che fa le fusa \|descrizione = Una giovane gatta che fa le Fusa (feliformi)\|fusa Il meccanismo dell'emissione delle fusa dei gatti non è ancora conosciuto. I felini non sembrano possedere un organo dedicato alle fusa. Una prima ipotesi suppone una contrazione molto rapida dei muscoli della laringe, che comprimerebbe e dilaterebbe la glottide facendo vibrare l'aria che passa. Un'ipotesi più antica evoca una vibrazione della vena cava, amplificata dai bronchi, dalla trachea e dalle cavità nasali. Queste vibrazioni sonore si ritrovano nella maggior parte dei felini, ma il loro meccanismo e la loro utilità non sono ancora spiegati completamente. I gatti sono gli unici felini che riescono a fare le fusa sia durante l'inspirazione che l'espirazione, senza "interrompere" il tipico suono. Le fusa cominciano all'età di due giorni: durante l'allattamento i piccoli rassicurano in questo modo la madre che tutto va bene e questa non deve continuamente sorvegliarli. Le fusa della madre, a loro volta, rassicurano i piccoli che sono al sicuro. L'emissione delle fusa avviene anche durante la pulitura dei piccoli, ma può avvenire anche quando il gatto è malato, ferito o morente. In questi ultimi casi è probabile che le fusa servano all'animale per rassicurarsi e farsi coraggio, o per richiedere un aiuto. ==== Sonno ==== File:Gatto europeo che sbadiglia - cat yawn.JPG\|miniatura\|sinistra\|Gatta che sbadiglia File:Sleeping-cat.gif\|thumb\|Gatto che dorme in pieno giorno (animazione) Il gatto necessita tra 12 e 16 ore di sonno, ma in generale dorme di più: dalle quindici alle diciotto ore al giorno. Resta così sveglio circa dalle sei alle nove ore, una parte delle quali durante la notte per cacciare. Il sonno del gatto comprende una grande proporzione di fasi di Rapid eye movement\|sonno paradosso durante le quali sogna; la durata quotidiana di questa fase dura da 180 a 200 minuti, mentre per l'uomo si attesta sui 100 minuti<ref>cita web\|cognome=Jouvet\|nome=Michel\|wkautore=Michel Jouvet\|url=http://ura1195-6.univ-lyon1.fr/articles/jouvet/jcnrs/paradoxal.html\|titolo=Le Sommeil paradoxal\|accesso=20 novembre 2008\|lingua=fr\|editore=Société française de recherche et de médecine du sommeil\|anno=1961\|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20061117103117/http://ura1195-6.univ-lyon1.fr/articles/jouvet/jcnrs/paradoxal.html\|dataarchivio=17 novembre 2006\|urlmorto=sì</ref>. Per questa ragione il gatto viene utilizzato spesso per esperimenti nel quadro dei cicli del sonno. Durante le fasi del sonno paradosso l'attività elettrica del cervello, degli occhi e dei muscoli è molto importante<ref>cita web\|cognome=Jouvet\|nome=Michel\|wkautore=Michel Jouvet\|url=http://ura1195-6.univ-lyon1.fr/articles/jouvet/cnrs_61/physio.html\|titolo=Données expérimentales établies sur le chat: la phase rhombencéphalique du sommeil\|accesso=20 novembre 2008\|lingua=fr\|editore=Société française de recherche et de médecine du sommeil\|anno=1961\|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20081129150234/http://ura1195-6.univ-lyon1.fr/articles/jouvet/cnrs_61/physio.html\|dataarchivio=29 novembre 2008\|urlmorto=sì</ref>. Si assiste al movimento delle vibrisse, a sussulti delle zampe o della coda, il pelo può rizzarsi e il gatto può cambiare posizione. Il gatto effettua almeno due volte al giorno un sonno persistente, che occupa circa sei ore. Quindi la giornata di un gatto è di circa dodici ore e durante la notte dormono all'incirca sei ore. Ciò significa che dormono altre sei ore durante il giorno. ==== Graffi ==== File:Chatte-arbre5.jpg\|left\|thumb\|Gatta che graffia un gelso per marcare il territorio La crescita degli artigli del gatto è continua e compensa l'usura naturale. Il gatto può aggiustare la lunghezza e affilare i suoi artigli strofinandoli contro delle superfici rugose. I graffi sono dei marchi visuali e olfattivi. Questo comportamento è per comunicare agli altri gatti l'appartenenza del territorio. In alcuni paesi, come in Canada e negli Stati Uniti, per limitare i graffi è diffusa la pratica dell'onicectomia che consiste nella rimozione chirurgica degli artigli<ref>Cita pubblicazione\|nome=Lori R.\|cognome=Kogan\|nome2=Susan E.\|cognome2=Little\|nome3=Peter W.\|cognome3=Hellyer\|data=2016-09\|titolo=Feline onychectomy: Current practices and perceptions of veterinarians in Ontario, Canada\|rivista=The Canadian Veterinary Journal\|volume=57\|numero=9\|pp=969-975\|accesso=26 settembre 2024\|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4982569/</ref>. ==== Pulizia ==== Durante la pulizia, i gatti ingeriscono molti peli che poi si accumulano nello stomaco, formando delle palle di pelo chiamate Bezoario\|bezoari. Questi perturberebbero il transito intestinale e vengono dunque Vomito\|vomitate per evitare l'occlusione intestinale. La pulizia reciproca tra gatti è riservata a quelli che si conoscono intimamente. Si leccano per scambiarsi l'odore e per depositare sull'altro dei feromoni calmanti.<ref name="Dehasse_p416"/> ==== Escrementi ==== File:Cat pooping.jpg\|thumb\|left\|Una gatta nell'atto di defecare I gatti in natura scelgono dei luoghi con terra molle per depositare i loro Escremento\|escrementi. Li coprono in seguito con della terra, grattando con le loro zampe anteriori. L'odore degli escrementi innesca il loro interramento; ciò permetteva al gatto allo stato selvatico di non far individuare il proprio odore dai Predatore\|predatori e di diminuire i rischi di Parassitosi\|infezioni da parassiti.<ref name="VetopsyF">cita web\|autore= Jean-Pierre Mauriès\|url=http://www.vetopsy.fr/chat/etho_ct/elimsex/fecal_ct.php\|titolo= Comportement d'élimination fécale chez le chat\|accesso=17 giugno 2010\|lingua=fr\|editore=Vetopsy</ref> Il gatto produce escrementi una o due volte al giorno<ref name="VetopsyF"/> e urina fino a cinque volte al giorno,<ref name="VetopsyU">frVetopsy, ''op. cit.'', [http://www.vetopsy.fr/chat/etho_ct/elimsex/urine_ct.php ''Comportement d'élimination urinaire chez le chat'']</ref> senza contare le attività di marcatura urinaria del territorio. Quest'ultimo comportamento è riconoscibile perché il gatto alza la coda e rivolge la schiena verso l'oggetto che intende marcare. Anche la defecazione è utilizzata come marcatura del territorio quando gli escrementi vengono depositati ben in vista nei luoghi di passaggio dei gatti (per esempio sopra un ceppo).<ref name="VetopsyF"/> Con l'invecchiamento dell'animale il volume dell'urina può crescere a causa di frequenti problemi benigni di ipertiroidismo.<ref>fr[http://veterinairehenin.skynetblogs.be/post/3647703/la-thyroide Sito del veterinario Dottor Henin] webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20080926042328/http://veterinairehenin.skynetblogs.be/post/3647703/la-thyroide \|data=26 settembre 2008 </ref><ref>cita web\|url=http://www.e-sante.be/be/magazine_sante/sante_magazine/votre_chat_age-5411-1002-art.htm\|titolo=Quand votre chat prend de l'âge\|accesso=17 giugno 2010\|lingua=fr\|editore=e-sante.be\|urlmorto=sì\|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20081228012329/http://www.e-sante.be/be/magazine_sante/sante_magazine/votre_chat_age-5411-1002-art.htm\|dataarchivio=28 dicembre 2008</ref> Le feci dei gatti possono essere veicolo di trasmissione all'uomo della toxoplasmosi attraverso ingestione delle ovocisti sporulate. === Intelligenza === vedi anche\|Intelligenza dei gatti File:Orange cat PHOTO.jpg\|miniatura\|Un gatto randagio di razza Gatto meticcio\|meticcia. Dagli esperimenti sui gatti domestici, si può dedurre che la loro memoria di lavoro per la permanenza degli oggetti, uno dei fattori essenziali dell'intelligenza, è di circa 16 ore.<ref>cita pubblicazione\|doi=10.1007/s10071-005-0005-4 \|titolo=Duration of cats' (Felis catus) working memory for disappearing objects \|anno=2006 \|cognome1=Fiset \|nome1=Sylvain \|cognome2=Doré \|nome2=François Y. \|rivista=Animal Cognition \|volume=9 \|pp=62-70 \|pmid=16133631 \|numero=1 \|issn=1435-9448</ref> Ulteriori ricerche hanno dimostrato che i gatti hanno consapevolezza degli oggetti non direttamente visibili, e un'Jean Piaget#Gli stadi dello sviluppo cognitivo secondo Piaget\|intelligenza senso-motoria paragonabile a quella di un bambino di due anni.<ref>cita pubblicazione\|doi=10.2466/pms.1995.80.3c.1059 \|titolo=Human Analog Tests of the Sixth Stage of Object Permanence \|anno=1995 \|cognome1=Heishman \|nome1=Miriam \|cognome2=Conant \|nome2=Mindy \|cognome3=Pasnak \|nome3=Robert \|rivista=Perceptual and Motor Skills \|volume=80 \|numero=3c \|pp=1059-68 \|pmid=7478858</ref> In condizioni sperimentali, la memoria di un gatto è stata dimostrata come avente la capacità di ritenere e richiamare informazioni fino a 10 anni.<ref>cita web \|editore=Cats International \|titolo=The Intelligent Cat \|url=http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html \|urlmorto=sì \|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20061111064828/http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html \|dataarchivio=11 novembre 2006 </ref> Alcuni studi suggeriscono che i gatti possano sogno\|sognare.<ref>cita libro\|doi=10.1002/9780470719220.ch9 \|capitolo=Telencephalic and Rhombencephalic Sleep in the Cat \|titolo=Ciba Foundation Symposium – the Nature of Sleep \|trasmissione=Novartis Foundation Symposia \|anno=2008 \|cognome1=Jouvet \|nome1=M. \|isbn=978-0-470-71922-0 \|pp=188-208</ref><ref>cita pubblicazione\|doi=10.1038/nn0606-721 \|titolo=The stuff dreams are made of: Anatomical substrates of REM sleep \|anno=2006 \|cognome1=Siegel \|nome1=Jerome M \|rivista=Nature Neuroscience \|volume=9 \|numero=6 \|pp=721-2 \|pmid=16732200</ref><ref>cita pubblicazione\|doi=10.1016/0014-2999(70)90018-X \|titolo=Effect of hemicholinium-3 on slow wave and paradoxical sleep of cat \|anno=1970 \|cognome1=Hazra \|nome1=J. \|rivista=European Journal of Pharmacology \|volume=11 \|numero=3 \|pp=395-7 \|pmid=5477316</ref> == Rapporti con l'uomo == File:Paolo Monti - Serie fotografica - BEIC 6333403.jpg\|thumb\|upright=1.2\|Un gatto si struscia sulla fronte del suo padrone. Foto di Paolo Monti. File:Girl and cat.jpg\|thumb\|upright=1.2\|Una bambina con il suo gatto Il gatto ha conservato una sua naturale diffidenza e indipendenza<ref>Cita web\|url=https://www.wired.it/scienza/ecologia/2015/09/03/indipendenza-gatti-scienza/\|titolo=L'indipendenza dei gatti, spiegata dalla scienza\|editore=Wired.it</ref>. Fra i gatti non esiste una struttura gerarchica come nei cani, dunque il loro rapporto con gli umani è diverso: l'essere umano viene considerato come una madre sostitutiva che procura cibo e garantisce protezione. Il gatto infatti è un animale più legato al territorio che al branco, a differenza del cane<ref>[http://www.italiadonna.it/animali/animali_da_compagnia.htm Animali da compagnia] su Italia Donna</ref>, ma questo non gli impedisce di provare affetto verso le persone, il che può anche portare a comportamenti protettivi. Nella maggior parte dei casi il suo atteggiamento verso il padrone è affettuoso e dolce, in particolar modo se allevato da piccolo. Il gatto può inoltre manifestare il proprio affetto verso il padrone facendo le fusa e allungando le zampe. In tali momenti resta con gli occhi chiusi e il padrone, in una forma di Imprinting (etologia)\|imprinting, rappresenta per lui la vera madre. Un altro modo di riconoscere l'umano come una "mamma" è quello di grattare il torace o un'altra parte del corpo del compagno umano con le zampe anteriori. Questo comportamento è detto "danza del latte" (o "fare la pasta"), in quanto le zampe si muovono come le braccia di un uomo quando impasta la farina, ed è un'azione tipica dei gattini sotto allattamento che in questo modo stimolano la lattazione dalle mammelle materne.<ref>[http://www.farminachannel.com/d_viewarticolo.php?articolo=704 Ma cosa fa il gatto quando "impasta"? - Farmina Channel]</ref> Non è sempre un comportamento gradito agli umani, in quanto eseguito con le unghie sfoderate, ma va considerato comunque una dimostrazione di affetto in quanto viene appunto proiettata sul padrone la figura materna. Può talvolta essere eseguito su oggetti, ad esempio vestiario, appartenenti al padrone oppure sulla base di appoggio quando riceve coccole particolarmente gradite. Le carezze vanno effettuate con moderazione perché il pelo dei gatti è ricco di terminazioni nervose ultrasensibili alle manipolazioni. I miagolii rivolti al compagno umano sono di diversi tipi: quello lungo e lamentoso per segnalare un corteggiamento, quello breve caratteristico del saluto e infine quello prolungato per una richiesta. === Una compagnia benefica === Diversi studi hanno evidenziato come la compagnia di un gatto possa aiutare le persone con problemi psichici e le persone sole o stressate, abbassandone la tensione. Esistono persino tecniche di "gattoterapia", ossia di ''pet therapy'' con i gatti.<ref>cita libro\|autore= Pinuccia Ferrari \|titolo= Gattoterapia. La guida indispensabile alle sette vite della vostra anima \|editore= Salani \|anno= 2004 \|isbn= 978-88-8451-422-6 </ref> Le principali razze per la ''pet therapy'' sono il Ragdoll (gatto)\|Ragdoll, il gatto sacro di Birmania, il Maine Coon e Scottish Fold, ma principalmente il Ragdoll.<ref>cita web\|autore=\|url= https://www.iragdoll.it/pet-therapy/ \|titolo=Pet therapy con gatto ragdoll\|accesso= 7 settembre 2020\|data=</ref> === Cura e accessori === File:Cat Eating Catgrass.jpg\|thumb\|Erba gatta File:Cat Using Scratcher 1 2016-06-09.webm\|thumb\|Gatto che usa un tiragraffi Poche cose sono assolutamente indispensabili per un gatto che non sia libero di muoversi all'aperto: due ciotole per acqua e Cibo per animali domestici\|cibo, e una lettiera per i bisogni, da pulire ogni giorno e aerare il più possibile; l'Nepeta cataria\|erba gatta, che si vende anche in comodissime ciotole a cui aggiungere solo acqua, può favorire l'eliminazione di eventuale accumulo di peli che si forma nello stomaco. Esistono anche crocchette che svolgono un'azione simile all'erba gatta. È importante anche un tiragraffi, dove il gatto possa consumare le unghie. Esistono diverse tipologie: cartone ondulato, blocco di sughero e legno. In genere il tiragraffi dà anche modo al gatto di arrampicarsi e sostare. Tiragraffi alti, dotati di diverse piazzole possono essere quindi preferiti in quanto i gatti tendenzialmente amano riposare in alto, al sicuro da ogni pericolo. Tuttavia l'integrità di oggetti particolarmente fragili e delle stoffe non può essere garantita con un gatto (specie i più vivaci, che amano issarsi sulle superfici morbide usando le unghie come arpioni), è importante che ogni individuo possa limare e affilare i propri artigli in un posto sicuro. In assenza di un tiragraffi apposito infatti il gatto tende a trovarsene uno da solo e quindi rovinare porte, mobili o tappeti. Il gatto non ha bisogno di una cuccia, poiché è perfettamente in grado di trovare un giaciglio che sia di suo gradimento: lo si può trovare a dormire ovunque, di solito negli angoli più caldi, più asciutti o più ventilati della casa, a seconda della stagione. In generale, ogni alterazione ingiustificata dei comportamenti del gatto, animale abitudinario per eccellenza, deve far sospettare un possibile problema di salute. Tra i principali sintomi ci sono l'inattività, l'inappetenza e la tendenza a nascondersi (una misura istintiva di autoconservazione dai predatori). Specialmente nei gatti in età avanzata possono sorgere patologie a carico dei reni, i cui sintomi sono inizialmente una tendenza a bere più del normale, alitosi e prostrazione, poi con l'aggravarsi della patologia, l'ammoniaca diviene ematica, col risultato di un forte odore della stessa che viene emesso dal pelo. Le patologie renali, quando non sono curate per tempo, sono solitamente fatali. Per quanto riguarda la somministrazione di Vermifugo\|vermifughi per la vaccinazione, prima di vaccinare un gatto è indispensabile somministrargli, secondo le necessità, uno o più vermifughi. I parassiti diminuiscono infatti la resistenza degli animali così come la loro capacità di "rispondere" alla vaccinazione producendo anticorpi. Per proteggere i gatti, il veterinario dispone di molti Vaccino\|vaccini. Quelli usati più comunemente sono quelli contro la panleucopenia infettiva (o gastroenterite infettiva), la coriza, la Chlamydia\|clamidiosi, la Rinotracheite virale felina#La rinotracheite virale felina\|rinotracheite, la calicivirosi, la leucemia e la Rabbia (malattia)\|rabbia. === Malattie infettive === vedi anche\|malattie infettive del gatto * Panleucopenia infettiva o gastroenterite infettiva: chiamata anche tifo, ha provocato numerose epidemie. Si tratta di una malattia contagiosa, di natura virale, propria dei gatti. Dovuta a un Parvovirus, è caratterizzata da uno stato di intensa prostrazione, una gastroenterite e una leucopenia (caduta del numero dei globuli bianchi). La mortalità, molto elevata, è dell'80% nei soggetti di sei mesi e del 40% in quelli che hanno più di un anno. Se il virus colpisce una gatta gravida, i piccoli che nasceranno potranno manifestare turbe nell'equilibrio, causate dalla localizzazione del virus nel cervelletto del feto. Molti laboratori veterinari propongono vaccini di efficacia vicina al 100%. La prima vaccinazione comprende in linea di massima 2 iniezioni sottocutanee, a due-tre settimane d'intervallo l'una dall'altra. In seguito devono essere effettuati regolari richiami annuali. Il virus, per l'alto tasso di letalità e morbilità, è stato più volte utilizzato come efficace metodo di contenimento biologico dei gatti in ambiente insulare.<ref name="berthier2000">Cita news\|url=http://lib.bioinfo.pl/pmid:11416908\|titolo=Dynamics of a feline virus with two transmission modes within exponentially growing host populations\|autore1=K Berthier\|autore2=M Langlais\|autore3=P Auger\|autore4=D Pontier\|editore=BioInfoBank Library\|data=22 ottobre 2000\|urlmorto=sì\|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20121012062322/http://lib.bioinfo.pl/pmid:11416908\|dataarchivio=12 ottobre 2012</ref> * Coriza: Comprende alcune malattie infettive, contagiose e d'origine virale (Herpesviridae\|Herpesvirus, Calcivirus e Reovirus) molto frequenti nel gatto. Colpisce in particolare animali che vivono in collettività (rifugi o allevamenti). * Leucemia felina: oggi sono stati identificati due virus responsabili della malattia: il primo e il più diffuso è il FeLV ed è stato scoperto dal professor Jarret un quarto di secolo fa, in Gran Bretagna. La vaccinazione protegge, anche se in modo incompleto, il felino da questo virus; la protezione è dimostrata solo negli animali che sono stati infettati dal virus e sono dunque sieronegativi. Il secondo è il Virus dell'immunodeficienza felina\|FIV, identificato recentemente negli Stati Uniti e poi in Francia. Sia il FeLV che il FIV provocano un indebolimento dei meccanismi di difesa immunitaria, e i gatti colpiti diventano sensibili alle altre infezioni. Questi virus sono responsabili di uno stato tumorale del gatto (sono Oncogene\|oncogeni). Nessun gatto è al sicuro da questo pericolo. La vaccinazione per la leucemia necessita di un richiamo annuale. Non si è ancora trovata una cura definitiva contro questa malattia provocata dal virus FeLV, anche se sono stati ottenuti risultati incoraggianti dall'utilizzo di interferone o dall'acemannano, un principio attivo estratto dall'aloe vera.<ref>en[http://www.felineleukemia.org Welcome to the Feline Leukemia (FeLV) www.felineleukemia.org Support Website] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20190428185221/http://felineleukemia.org/ \|data=28 aprile 2019 </ref> * Rabbia: come il cane, anche il gatto è colpito da questa malattia, che è anche una zoonosi. Questa tipologia di vaccinazioni viene regolamentata e scadenzata per legge, per cui è obbligatorio rispettare le date indicate sui certificati. In Italia è obbligatoria per tutti i gatti che debbano essere condotti all'estero e i cui proprietari debbono richiedere il passaporto. Non è obbligatoria per i gatti che non viaggiano. * Clamidiosi: la clamidiosi felina (provocata dalla Chlamydia psittaci) è una malattia delle vie respiratorie caratterizzata da congiuntivite e secrezione nasale; è estremamente contagiosa e anche l'uomo può contrarla. Nel gatto i sintomi della malattia sono simili a quelli della coriza, ma la congiuntivite è più marcata. Nel gattino esistono forme più gravi, con disidratazione e anoressia che possono provocarne la morte. Da qualche anno il vaccino utilizzato in Francia e negli Stati Uniti d'America\|Stati Uniti è disponibile anche in Italia. == Razze == vedi categoria\|Razze feline File:The cat without a name.jpg\|thumb\|Esemplare di gatto a pelo semilungo in varietà Gatto colourpoint\|colourpoint (tipo siamese) Vi sono diverse razze di gatti domestici. Il gatto di razza meticcia viene di solito denominato gatto soriano\|soriano o ''tabby''. Le altre razze più note sono: * '''Gatti a pelo corto''' Abissino American Curl, variante Shorthair American Shorthair American Wirehair Ashera Bengala (gatto)\|Bengala, o Bengal Blu di Russia Bobtail americano Bobtail giapponese\|Bobtail Giapponese Bombay americano\|Bombay British Red Tabby: pelo rossiccio British Shorthair Burmese (gatto)\|Burmese Burmilla Certosino (gatto)\|Certosino Chausie Cornish Rex Cymric Devon Rex: ricoperto da una folta pelliccia riccia Esotico (gatto)\|Esotico: variante a pelo corto del persiano Exotic Shorthair Gatto egeo Gatto europeo\|Europeo, noto anche come Celtic Europeo Gatto di Ceylon German rex\|German Rex Havana Brown (razza felina)\|Havana Brown Khao manee, noto anche come “occhio di diamante" Gatto Korat\|Korat Lykoi Gatto dell'Isola di Man\|Manx Mau Egiziano LaPerm Ocicat Orientale (gatto)\|Orientale Pixie bob Savannah (gatto)\|Savannah ibrido tra servalo e un'altra razza di gatto Scottish Fold Seychellois, il pelo può essere sia corto che semilungo Siamese (gatto)\|Siamese: pelo con sfumature colourpoint Singapura (gatto)\|Singapura Snowshoe Sokoke Gatto Thai\|Thai: pelo con sfumature colourpoint Toyger ** Tonchinese * '''Gatti senza pelo''', detti anche Gatto nudo\|nudi Don Sphynx: totalmente nudo con gene dominante Kohona: totalmente privo di follicoli piliferi Peterbald: con pelliccia rada o nulla Sphynx\|Sphynx Canadian: totalmente nudo con gene recessivo, esistente in tre versioni di nudità tattile; Wax (pelle effetto cera calda), Rubber (pelle effetto gomma morbida) e Peach (pelle effetto pesca) ** * * '''Gatto a pelo semilungo\|Gatti a pelo semilungo''' American Curl, variante Longhair Angora Turco Balinese (siamese a pelo semilungo) British Longhair Cymric Kurilian Bobtail Maine Coon: sono i gatti di taglia più grossa, arrivano a pesare fino a 12 kg Nebelung Neva Masquerade (Невская Маскарадная) [Gatto ipoallergenico di origine russa] Norvegese (gatto)\|Norvegese Gatto Ragdoll\|Ragdoll Gatto sacro di Birmania Selkirk rex Siberiano (gatto)\|Siberiano Somalo (gatto)\|Somalo abissino a pelo semilungo Turco Van * '''Gatti a pelo lungo''' ** Gatto Persiano\|Persiano * '''Gatti ipoallergenici''' Abissino Balinese Cornish Rex Devon rex Foreign white Gatto siberiano ** Siamese (gatto)\|Gatto siamese == Origini e storia == === Evoluzione della specie === Albero filogenetico del ''Felis silvestris''<ref>cita pubblicazione\|autore=Carlos A. Driscoll et al.\|data=27 luglio 2007\|titolo=The Near Eastern Origin of Cat Domestication\|rivista=Science\|volume= 317\|pp=519-523\|url=http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf\|lingua=en\|accesso=17 giugno 2010</ref> clade \| style=font-size:85%;line-height:85% \| 1 = clade \| 1 =  ''Felis silvestris silvestris'' - Gatto selvatico europeo \| 2 = clade \| 1 =  ''Felis silvestris cafra'' - Gatto selvatico sudafricano \| 2 = clade \| 1 = clade \| 1 =  ''Felis silvestris ornata'' - Gatto ornato \| 2 =  ''Felis silvestris bieti'' - Gatto di Biet \| 2 = clade \|1 =  ''Felis silvestris lybica'' - Gatto selvatico africano \|2 =  '''''Felis silvestris catus'' - Gatto domestico''' === Domesticazione del gatto === Si chiama domesticazione il lungo processo svolto dall'uomo, sin dall'antichità, per ottenere, da una specie selvatica, un animale domestico. File:Gatto rosso europeo.jpg\|thumb\|Gatto soriano dal pelo arancione Le prime scoperte Paleontologia\|paleontologiche situavano i primi siti della domesticazione del gatto in Egitto, verso il 2000 a.C., ma la scoperta nel 2004 di resti di gatto vicino a quelli di uomini in una sepoltura a Cipro porta l'inizio di questa relazione tra i 7500 e i 7000 anni prima di Cristo. Ciò renderebbe il gatto il secondo animale, dopo il cane, allevato dall'uomo anche o esclusivamente a fini di compagnia.<ref name="CNRS">cita web\|autore=CNRS\|wkautore=Centre National de la Recherche Scientifique\|url=http://www2.cnrs.fr/presse/communique/454.htm\|titolo=Un chat apprivoisé à Chypre, plus de 7000 ans avant J.-C.\|accesso=16 giugno 2010\|lingua=fr\|editore=Sito del CNRS\|data=9 aprile 2004</ref> Il gatto scoperto presenta una Morfologia (biologia)\|morfologia molto simile a quella del gatto selvatico africano, senza le modifiche dello Scheletro (anatomia)\|scheletro dovute alla domesticazione: si tratta di un gatto addomesticato piuttosto che domestico. La coabitazione dei gatti con gli uomini è probabilmente cominciata con l'inizio dell'agricoltura: la creazione di un surplus agricolo e il conseguente immagazzinamento del grano attirò Mus musculus\|topi e Rattus\|ratti nei depositi, che a loro volta attirarono i gatti, loro predatori naturali. I primi agricoltori iniziarono perciò a addomesticare i gatti per tenere sotto controllo la proliferazione dei roditori. Lo studio condotto da Carlos Driscoll su 979 gatti ha permesso di definire la probabile origine del gatto domestico nella regione della Mezzaluna Fertile in Mesopotamia.<ref>cita pubblicazione\|autore=C. Driscoll, J. Clutton-Brock, A. Kitchener, S. O’Brien\|anno=2009\|mese=ottobre\|titolo=Les premiers chats apprivoisés\|rivista=Pour la Science\|numero=384\|pp=64-70</ref> Sebbene gran parte degli Etologia\|etologi concordi nel definire il gatto domestico discendente del gatto selvatico africano (''Felis silvestris lybica''), alcuni esemplari di ''Felis chaus'', un piccolo felino africano parente stretto del gatto, sono stati ritrovati mummificati nelle tombe egiziane, presumibilmente domesticati. Questo, oltre alla similitudine morfologica del cranio, ha portato alcuni studiosi a formulare l'ipotesi che il gatto domestico discenda dal ''Felis chaus'' e non dal ''Felis lybica''; altri ancora sostengono che siano avvenute ibridazioni. Il gatto domestico non è la sola specie tra le ''Felinae'' utilizzate come animale da compagnia. Anche il gatto selvatico<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore1=Rémy Marion\|autore2=Cécile Callou\|autore3=Julie Delfour\|autore4=Andy Jennings\|autore5=Catherine Marion\|autore6=Géraldine Véron\|curatore=Rémy Marion\|titolo=Larousse des félins\|città=Parigi\|editore=Larousse\|data=settembre 2005\|p=93\|ISBN= 978-2-03-560453-8\|oclc=179897108</ref> e il jaguarondi<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore1=Peter Jackson\|autore2=Adrienne Farrell Jackson\|titolo=Les félins: toutes les espèces du monde\|altri= coll. «La bibliothèque du naturaliste»\|editore=Delachaux et Niestlé\|data= ottobre 1996\|pp=«Jaguarondi», p. 229\|ISBN=2-603-01019-0</ref> sono stati addomesticati per cacciare topi e ratti. === Antichità === Vedi anche\|Gatti nell'antico Egitto File:Bronze Bastet, Late period.jpg\|thumb\|upright\|Statua egizia di gatto, in bronzo Gli egiziani dell'Storia antica\|Antichità hanno divinizzato i tratti del gatto nella dea protettrice Bastet, simbolo di fecondità e dell'amore materno. Il suo culto si situava principalmente nella città di Bubasti. Gli archeologi hanno scoperto numerose Mummia\|mummie di gatto che mostrano la Gatti nell'antico Egitto\|venerazione degli Egiziani per questo felino. Anche la sorella di Bastet, Sekhmet, era un felino (anche se una Panthera leo\|leonessa) e lei aveva come animale sacro il gatto. Per molto tempo la Grecia antica conoscerà solo i Mustelide\|mustelidi (Mustela furo\|furetti e Mustela nivalis\|donnole) come cacciatori di roditori. I primi esemplari saranno venduti loro dai Fenici, che li avevano rubati agli Egiziani. Aristofane cita addirittura la presenza di un mercato dei gatti ad Atene che veniva chiamato lang\|el\|''ailouros'' ("che muove la coda"). Poi, a partire dal secondo secolo prima di Cristo, lang\|el\|''katoikidios'' (domestico). File:Cat mosaic.JPG\|left\|thumb\|Un mosaico di Pompei (città antica)\|Pompei I Civiltà romana\|Romani avevano una vera passione per i gatti: dapprima erano riservati alle classi agiate, in seguito l'uso di possedere un gatto si propagò in tutto l'impero e in tutti gli strati della popolazione, assicurando così la propagazione dell'animale in tutta l'Europa.<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore=Christiane Sacase\|titolo=Les chats\|altri=coll. «Guide vert»\|editore=Solar\|data=febbraio 1994\|ISBN=2-263-00073-9 </ref> === Medioevo e rinascimento === L'immagine del gatto nell'Islam è principalmente positiva, grazie all'affetto che portava loro Maometto, dopo essere stato salvato da un morso di serpente da una gatta soriana, Muezza, che poi venne adottata e amata dal Profeta.<ref>cita testo\|lingua=fr\|autore= Bruce Fogle\|titolo=Les chats\|altri=coll. «Le spécialiste»\|editore=Gründ\|data=agosto 2007\|p=47\|ISBN=978-2-7000-1637-6</ref> Per l'affetto e l'amore che nutriva nei confronti della sua gatta, secondo la leggenda, Maometto regalò ai felini la capacità di cadere sempre su quattro zampe, nonché la presunta facoltà di poter osservare contemporaneamente il mondo terreno e la dimensione ultraterrena. Nei Paesi di cultura araba il gatto è solitamente l'unico animale al quale è permesso di passeggiare liberamente nelle moschee. File:Pisanello, disegni, louvre 2422.jpg\|thumb\|Disegno di Pisanello<ref>Cita libro\|titolo=AA.VV., L'opera completa di Pisanello, Rizzoli, Milano 1966\|editore=</ref>, conservato al Louvre Al contrario, il gatto fu demonizzato in Europa durante la maggior parte del Medioevo, a causa dell'adorazione di cui era stato l'oggetto in passato da parte dei Paganesimo\|pagani.<ref>Ada Pavan Russo, ''Il Gatto: magia e mistero di un disegno divino''</ref> Nella simbologia medievale il gatto era associato alla sfortuna e al male, soprattutto quando era nero e anche all'essere sornioni e alla femminilità. Era considerato un animale del diavolo e delle Strega\|streghe. Gli si attribuivano dei poteri soprannaturali, tra cui la facoltà di possedere nove (o sette per alcuni Paesi, tra cui l'Italia, in cui la religione lo considera un numero sacro) vite. Nella notte di San Giovanni, nelle piazze, venivano bruciati vivi centinaia di gatti rinchiusi in ceste assieme alle donne accusate di stregoneria. Le differenti epidemie di peste, dovute alla proliferazione dei Rattus\|ratti, potrebbero essere una conseguenza della diminuzione del numero dei gatti.<ref>Peter e Adrienne Jackson, ''op. cit.'', p. 252</ref> Nel Rinascimento il gatto venne rivalorizzato, soprattutto a causa dell'azione preventiva contro i Rodentia\|roditori, divoratori dei Cereali\|raccolti. Il Armand-Jean du Plessis de Richelieu\|cardinale Richelieu riservava ai gatti addirittura alcuni luminosi locali del suo appartamento e quando morì, nel 1642, lasciò nel testamento del denaro perché i suoi beniamini potessero continuare a vivere in dignità.<ref>''Saperbene 3, Gli animali'', DeAgostini, 1994, pp. 185-186.</ref> === Periodo moderno e contemporaneo === File:Carl Kahler - My Wife's Lovers.jpg\|thumb\|Carl Kahler, ''Gli amanti di mia moglie'', 1891, 1,82 x 2,59 m. Collezione privata Malgrado delle nobili eccezioni come i cistercensi o il persiano bianco di re Luigi XV di Francia, il gatto non conobbe un vero ritorno di immagine fino al Romanticismo. In questo periodo divenne l'animale romantico per eccellenza, misterioso e indipendente. Sempre nel XIX secolo, diventò il simbolo del Anarchia\|movimento anarchico.<ref>I gatti neri utilizzati come simbolo della Confederazione nazionale del lavoro francese</ref> Nel XX secolo, si è mantenuta questa visione romantica, con un interesse anche scientifico verso il gatto. == Specie invasiva == File:Causes of bird deaths.png\|upright=1.4\|thumb\|I gatti all'aperto sono la principale causa umana di mortalità degli uccelli L'introduzione e la specie naturalizzata\|naturalizzazione del gatto domestico in ambienti a lui estranei (specie in piccole isole) ha prodotto seri danni ecologici e anche estinzione di specie Endemismo\|endemiche di Aves\|uccelli, Amphibia\|anfibi e altri piccoli animali.<ref>Marco di Domenico (2008), ''Clandestini: animali e piante senza permesso di soggiorno'', Bollati Boringhieri, Torino. ISBN 978-88-339-1945-4</ref> È inserito nella Lista di cento specie invasive molto dannose\|lista delle cento specie invasive più dannose.<ref>https://wildmatters.it/gatti-serial-killer-ecologici/</ref> Secondo uno studio del 2017 in Australia, dove felini autoctoni non esistono, e quelli esistenti sono stati introdotti dall'uomo, i gatti randagi uccidono ogni anno 377 milioni di uccelli (oltre 1 milione al giorno) appartenenti a più di 330 specie native (circa la metà di quelle che risiedono abitualmente in Australia) e 649 milioni di rettili;<ref name="GattiKiller"/> molte specie autoctone di uccelli e rettili sono a rischio a causa dei gatti<ref name="GattiKiller">cita web\|url=https://www.ilmessaggero.it/social/gatti_sterminati_australia_cibo_killer_ultime_notizie_oggi_26_aprile_2019-4453745.html\|titolo=L'Australia vuole sterminare 2 milioni di gatti: «Minaccia per uccelli e rettili». Pronto cibo killer\|editore=Il Messaggero\|autore=Daniele Erler\|data=26 aprile 2019\|accesso=18 aprile 2020</ref><ref>cita web\|url=https://www.lastampa.it/la-zampa/altri-animali/2017/10/05/news/in-australia-i-gatti-selvatici-uccidono-piu-di-un-milione-di-uccelli-al-giorno-1.34397573\|titolo=In Australia i gatti selvatici uccidono più di un milione di uccelli al giorno\|editore=La Stampa\|autore=Daniele Erler\|data=5 ottobre 2017\|accesso=18 aprile 2020\|dataarchivio=5 maggio 2020\|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200505064913/https://www.lastampa.it/la-zampa/altri-animali/2017/10/05/news/in-australia-i-gatti-selvatici-uccidono-piu-di-un-milione-di-uccelli-al-giorno-1.34397573\|urlmorto=sì</ref> tanto che il governo australiano aveva ipotizzato di uccidere 2 milioni di felini randagi con salsicce e pasti avvelenati entro il 2020.<ref name="GattiKiller"/> Negli Stati Uniti d'America i ricercatori dello Smithsonian Conservation Biology Institute e dell'U.S. Fish and Wildlife Service hanno analizzato i dati di una serie di studi locali e progetti pilota per stimare il numero di animali catturati dai gatti domestici e selvatici degli Stati Uniti: ogni anno sarebbero uccisi dai gatti 3,7 miliardi di uccelli e 20,7 miliardi di piccoli mammiferi (soprattutto Topo\|topi, Coniglio\|conigli e toporagni); lo studio è stato pubblicato su ''Nature Communications''<ref>https://www.nature.com/articles/ncomms2380</ref>.<ref name="GattoSerialKiller"/> Questa attività dei gatti è probabilmente tra le principali minacce non umane (ma legate all'uomo) per la fauna selvatica del Nord America, dove sarebbe stimato che muoiono più animali catturati dai gatti che a causa di incidenti con auto, collisioni con strutture create dall'uomo e agenti chimici.<ref name="GattoSerialKiller">cita web\|url=https://www.focus.it/ambiente/animali/il-tuo-gatto-e-un-serial-killer-si-fa-per-dire\|titolo=IL'Australia vuole sterminare 2 milioni di gatti: «Minaccia per uccelli e rettili». Pronto cibo killer\|editore=Focus (rivista)\|Focus\|autore=Elisabetta Intini\|data=4 febbraio 2013\|accesso=18 aprile 2020</ref> In una situazione la presenza di gatti inselvatichiti ha mostrato di contribuire alla conservazione di specie endemiche minacciate di estinzione. Una ricerca svolta negli anni sull'Isola della Piccola Barriera per la conservazione della popolazione dei Pterodroma cookii\|petrelli di Cook - che era stimata in pericolo per la presenza di ratti, Gallirallus australis\|weca e gatti incidentalmente introdotti dall'uomo - ha dimostrato come l'eradicazione del gatto, predatore in cima alla locale piramide ecologica, avesse finito per ridurre la percentuale di nidificazioni del petrello che arrivarono felicemente al termine (dal 32% al 9%), in quanto la scomparsa del gatto favorì l'incremento della popolazione dei ratti, principali predatori dei nidi<ref>Cita web\|url=https://www.reuters.com/article/environment-conservation-newzealand-bird-idUSHKG27370020071210\|titolo=Knocking out top predator may not save prey: study\|autore=Tan Ee Lyn\|accesso=1º settembre 2020\|lingua=en\|data=10 dicembre 2010</ref>. Secondo altri ricercatori l'allarme sollevato contro la presenza di gatti, liberi di muoversi nell'ambiente naturale, visti come minaccia ambientale è ritenuto eccessivo e sovrastimato, essendo guidato emozionalmente dalla tematica dello sfruttamento della natura da parte dell'uomo<ref>Cita web\|url=https://theconversation.com/dont-blame-cats-for-destroying-wildlife-shaky-logic-is-leading-to-moral-panic-138710\|titolo=Don’t blame cats for destroying wildlife – shaky logic is leading to moral panic\|autore=Joann Lindenmayer\|accesso=1º settembre 2020\|lingua=en\|data=30 luglio 2020\|autore2=William S. Lynn\|autore3=Francisco J. Santiago-Ávila\|autore4=Arian Wallach</ref>. Viceversa la valutazione sulla presenza dei gatti deve essere analizzata in funzione dell'ambiente, essendo differente se trattasi di ambiente urbano, piccole isole o aree desertiche in quanto il gatto svolge diversi ruoli predatori nei diversi ambienti naturali e aree antropizzate e non si possono generalizzare le problematiche riscontrate in alcune aree naturali ignorandone lo specifico contesto ecologico<ref>Cita pubblicazione\|titolo=A moral panic over cats\|autore1=William Lynn\|autore2=Francisco J. Santiago-Ávila\|autore3=Joann Lindenmayer\|autore4==John Hadidian\|autore5=Arian Wallach\|autore6=Barbara J. King\|rivista=Conservation Biology\|volume=33\|numero=4\|data=2019\|lingua=en\|accesso=1º settembre 2020\|doi=10.1111/cobi.13346\|url=https://www.researchgate.net/publication/333096967_A_moral_panic_over_cats</ref> == Nella cultura di massa == Vedi anche\|Gatto nella cultura di massa Fin dalla sua domesticazione nell'antico Egitto, il gatto è stato oggetto di interesse e di rappresentazione nella cultura umana. Gli antichi egizi adoravano ad esempio Bastet, una dea con le sembianze di un gatto. Da allora il gatto è stato protagonista di innumerevoli rappresentazioni nell'arte, nella letteratura, nel cinema e nei fumetti. Degni di nota sono Il gatto con gli stivali, protagonista di una popolare fiaba europea, il gatto del Cheshire, personaggio creato da Lewis Carroll, il romanzo di Luis Sepúlveda ''Storia di una gabbianella e del gatto che le insegnò a volare'' e, nei fumetti e nell'animazione, i personaggi di Tom il gatto, Fritz il gatto\|Fritz the cat e Garfield. Nel Borneo malese esiste una città, Kuching, il cui nome significa "gatto", e la città si caratterizza per le molte statue dedicate al felino e per un festival annuale dedicato ai gatti. == Note == <references/> == Bibliografia == * cita libro\|cognome=Adam (et. al.)\|nome=Birgit\|titolo=1000 gatti\|anno=2009\|editore=Giunti-Demetra * cita libro\|cognome=Zappone (a cura di)\|nome=Elio\|titolo=Grande Enciclopedia del Gatto\|anno=1995\|editore=De Agostini * cita libro\|cognome=Leyhausen\|nome=Paul\|titolo=Il comportamento dei gatti\|anno=1994\|editore=Adelphi == Voci correlate == * Associazione nazionale felina italiana * Gattaiola (porta) * Gatto polidattile * Gatto nero * Gatto calico * Giorno internazionale del gatto * Malattie infettive del gatto * Malattia da graffio di gatto * Riflesso verticale * Carne di gatto == Altri progetti == interprogetto\|etichetta=''Felis silvestris catus''\|commons_preposizione=sulla specie\|wikispecies_preposizione=sulla specie\|wikt=gatto\|wikt_etichetta=gatto\|q=Gatto\|q_preposizione=sul\|q_etichetta=gatto\|wikispecies=Felis silvestris catus == Collegamenti esterni == * Collegamenti esterni * Collegamenti esterni\|from=Q146 * Collegamenti esterni\|from=Q20980826 <!-- SIAMO SICURI CHE IL TUO GATTO SIA BELLISSIMO, E CHE IL TUO SITO SIA MOLTO INTERESSANTE, MA PER FAVORE NON INSERIRLO QUI. I SITI INDICATI DOVREBBERO ESSERE DI ORGANI UFFICIALI O DI ASSOCIAZIONI IMPORTANTI. PER FAVORE NON INSERIRE LINK A SITI GIÀ CENSITI SU WWW.DMOZ.ORG - CONTROLLA PRIMA CHE NON SIANO GIÀ ELENCATI NELL'OPEN DIRECTORY PROJECT. GRAZIE DELLA COLLABORAZIONE. --> Felidi Controllo di autorità Portale\|biologia\|gatti\|mammiferi Categoria:Gatti\| Categoria:Felidi
ja	https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8D%E3%82%B3	Japanese	日本語	ネコ	https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E3%83%8D%E3%82%B3&action=raw	Otheruses\|\|「'''ネコ'''」、「'''ねこ'''」、「'''猫'''」のその他の用法生物分類表 \|省略 = 哺乳綱 \|名称 = イエネコ \|fossil_range = Fossil range\|0.0095\|0 \|status = 愛玩動物<br />:w:Domesticated\|Domesticated \|画像 = ファイル:Cat poster 1.jpg\|250 px<!-- ノートでの合意に基づいた画像選定です。提案・合意なしで変更しないでください。--> \|地質時代 = 約9,500年前<sup>ネコ#人間との関わり\|</sup> - 現世 (地球科学)\|現世<br />（新生代第四紀完新世） \|目 = 食肉目 sname\|\|Carnivora \|亜目 = ネコ亜目 sname\|\|Feliformia \|科 = ネコ科 sname\|\|Felidae \|属 = ネコ属 snamei\|\|Felis \|亜属 = ネコ亜属 snamei\|\|Felis \|種 = ヨーロッパヤマネコ sname\|w:Wildcat\|''F''. (''F.'') ''silvestris'' \|亜種 = '''イエネコ''' sname\|''F''. ''s''. ''catus'' \|学名 = snamei\|Felis silvestris catus<br />AUY\|Linnaeus\|1758 \|シノニム = '''snamei\|Felis catus''' Small\|AUY\|Linnaeus\|1758 * snamei\|Felis silvestris domesticus * snamei\|Felis catus domestica \|和名 = ネコ<br />イエネコ \|英名 = lang\|en\|:en:Cat\|Cat<br />Domestic cat<br />Housecat ファイル:木に登る猫.jpg\|thumb\|270 px\|モモの木に登り爪をとぐネコ。ファイル:2016-06-14 Ｂreast-feeding of Cats ネコの授乳 DSCF6490.jpg\|thumb\|270 px\|ネコの授乳 '''ネコ'''（'''猫'''）は、狭義には食肉目ネコ科ネコ属に分類されるリビアヤマネコ（ヨーロッパヤマネコ）が家畜化された'''イエネコ'''（家猫、snamei\|Felis silvestris catus）に対する通称である。イヌ（犬）と並ぶ代表的なペットとして、世界中で飼われている。広義的には、ヤマネコやネコ科動物全般を指すこともある（#定義\|後述）。猫は鋭い視覚、敏感な聴覚、優れた嗅覚を持ち、体が非常に柔軟であるため狭い場所に入ることも高い場所に登ることも容易にできる。独立心が強く、縄張り意識が高いのも特徴で、ill2\|狩猟本能\|en\|Prey driveが強いため、しばしば遊びながらその本能を発揮する。自分の領域を守るためのマーキング行動や、鳴き声、体の動きを使ったill2\|ネコのコミュニケーション\|en\|Cat communication\|label=コミュニケーションも行う。肉食である猫は、栄養\|栄養バランスの取れた食事を必要とし、人間による世話にも一定の注意を要する。定期的な健康診断、ワクチン接種、そして適切なグルーミングが飼育には必要である。トイレットトレーニング\|トイレトレーニングは比較的容易だが、独立心の高さゆえ、他の訓練に関してはしつけが難しいことが多い。 == 定義 == イエネコの起源は、ネズミを捕獲させる目的で飼われ始めたリビアヤマネコの家畜化である<ref name=Driscoll>Cite journal \|author=Driscoll CA, Macdonald DW, O'Brien SJ \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication \|journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971-9978 \|year=2009 \|month=June \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|first1=CA \|first2=DW \|first3=SJ \|issn=0027-8424 \|pmc=2702791</ref>Sfn\|ネコ全史\|pp=16-21。リビアヤマネコは独立種 snamei\|\|Felis lybica AUY\|ゲオルク・フォルスター\|Forster\|1780とされるが、ヨーロッパヤマネコの亜種 snamei\|\|Felis silvestris lybica AUY\|ゲオルク・フォルスター\|Forster\|1780ともされる<ref>#Wildcat\|今泉 2004, p.105</ref>。その場合イエネコを含むヨーロッパヤマネコの学名は、記載が古いsnamei\|Felis catus AUY\|Linnaeus\|1758となるのが命名法上の原則である。しかしながらこれを原則通りに運用すると様々な支障が出ることから、2003年に動物命名法国際審議会\|ICZNの強権によりsnamei\|Felis silvestris AUY\|ヨハン・クリスチアン・フォン・シュレーバー\|Schreber\|1777をイエネコを含むヨーロッパヤマネコの学名として使用できることが認められた（Opinion 2027）<ref name="iczn">Cite journal \|author=International Commission on Zoological Nomenclature \|year=2003 \|url=https://www.biodiversitylibrary.org/part/42935 \|title=Opinion 2027 (Case 3010). Usage of 17 specific names based on wild species which are pre-dated by or contemporary with those based on domestic animals (Lepidoptera, Osteichthyes, Mammalia): conserved \|journal=The Bulletin of zoological nomenclature \|volume=60 \|pages=81-84 \|publisher=London International Trust for Zoological Nomenclature \|language=en</ref>。つまりヨーロッパヤマネコの亜種としてのイエネコの学名は、snamei\|Felis silvestris catus AUY\|Linnaeus\|1758とすることができる。なおイエネコをヨーロッパヤマネコと別種として扱う場合には、イエネコの学名はsnamei\|Felis catusが正しい。一方、広義の「ネコ」は、ネコ類（ネコ科動物）の一部、あるいはその全ての包括的分類を指し、家畜種のイエネコに加えてヤマネコ\|広義のヤマネコ類を含む。特に学術用語としては、英語の「wikt:cat\|cat」と同様、トラやライオン、ヒョウなどといった大型種を含む全てのネコ科動物を指すことがある。以下、本項では特記なき限りネコ=イエネコとして解説する。 == 起源 == ファイル:AfricanWildCat.jpg\|thumb\|300px\|イエネコの原種とされるリビアヤマネコ<br />家畜化以前の特徴を維持している。<br />南アフリカ共和国ハウテン州、ヨハネスブルグ動物園。イエネコは、形態学的分析を主とする伝統的な生物学的知見によって、以前からヨーロッパヤマネコの亜種リビアヤマネコ snamei\|Felis silvestris lybicaが原種とされてきた<ref name="Wildcat">#Wildcat\|今泉 2004, p.172</ref>。20世紀後半から発展した分子系統学（遺伝子\|遺伝子研究）などによる新たな知見も従来説を裏付ける形となった。米英独などの国際チームによる2007年6月29日の『サイエンス』誌（電子版）への発表では、世界のイエネコ計979匹をサンプルとしたミトコンドリアDNAの解析結果により、イエネコの祖先は約13万1000年前（更新世末期〈仮リンク\|アレレード期\|en\|Allerød oscillation〉）に中東の砂漠などに生息していた亜種リビアヤマネコであることが判明し<ref>Cite journal\|和書\|author=柚木直也 \|year=2008-01 \|title=イエネコの祖先は近東由来のリビアヤマネコだった \|journal=遺伝 : 生物の科学 \|ISSN=03870022 \|publisher=エヌ・ティー・エス \|volume=62 \|issue=1 \|pages=10-12 \|id=国立国会図書館書誌ID\|9360778 \|naid=40015825371 \|CRID=1523106605526712960</ref>、従来からの形態学的分析が裏付けられた<ref>Cite web\|和書\|title = イエネコの祖先は近東出身 // Tabby’s Ancestors Traced to the Near East（今週のハイライト） \|url = http://www.sciencemag.jp/highlights/20070629.html \|author = サイエンス\|Science Magazine Japan \|date = 2007-06-29 \|accessdate= 2008-04-19 \|url-status-date=2009-05\|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070701180657/http://www.sciencemag.jp/highlights/20070629.html \|archivedate = 2007-07-01 </ref>。愛玩用家畜として同じく一般的なイヌ snamei\|Canis lupus familiarisに比して、ネコは飼育開始の時期が遅いが、これは家畜化の経緯の相違による。イヌは狩猟採集社会\|狩猟採集民に猟犬や番犬として必要とされ、早くから人の社会に組み込まれたが、ネコは、農耕の開始に伴い鼠害（ネズミの害）が深刻にならない限り有用性が乏しく、むしろ狩猟者としては競合相手ですらあった。その競合的捕食動物が人のパートナーとなり得たのは、穀物という「一定期間の保管を要する食害を受けやすい財産」を人類が保有するようになり、財産の番人としてのネコの役割が登場したことによる要出典\|date=2023年12月\|。また、伝染病を媒介する鼠を駆除することは、結果的に疫病の予防にもなった要出典\|date=2023年12月\|。さらに、記録媒体として紙など食害されやすい材料が現れると、これを守ることも期待された要出典\|date=2023年12月\|。日本には平安時代に倉庫の穀物や経典類の番人として輸入されたことにより渡来してきたものと考えられてきた<ref>奈良文化財研究所読売新聞（2008年06月22日）</ref><ref>『世界大百科事典』(平凡社)「ネコ」の項目。Full citation needed\|date=2019-01-04\|title=出版年や版が不明。</ref>が、2000年代ごろから見野古墳群の須恵器に足形が見られるなどの痕跡から、移入期が紀元前2世紀の弥生時代までさかのぼる可能性が出てきた<ref>Cite web\|和書\|url=https://sippo.asahi.com/article/12225441 \|title=日本に猫がやって来た！伝来の新事実、続々と発見 \| 犬・猫との幸せな暮らしのためのペット情報サイト「sippo」 \|access-date=2023-03-08 \|last=Company \|first=The Asahi Shimbun \|website=sippo \|language=ja-JP</ref><ref>[https://webronza.asahi.com/science/articles/2019031600001.html 猫はいつから日本にいるのか] - 朝日新聞社 WEBRONZA、2019年3月25日</ref>sfn\|上奈穂美ほか\|2023\|p=156-158。縄文時代に該当する出土骨も存在するが、家畜としてのネコなのかは不明瞭である<ref>Citation\|和書 \|author=春成秀爾 \|date=2017-03 \|chapter=「4 栃木県葛生産のヤマネコ」 \|url=https://doi.org/10.15024/00002336 \|title=［研究ノート］『直良信夫コレクション目録』の訂正ほか \|journal=国立歴史民俗博物館研究報告 \|ISSN=0286-7400 \|publisher=国立歴史民俗博物館 \|volume=206 \|pages=103-110 \|doi=10.15024/00002336</ref><ref group="注釈">縄文時代の日本列島にもオオヤマネコなどの野生のヤマネコ類は存在していたものの、ネコ科動物の家畜化やリビアヤマネコを起源とするイエネコの日本列島への移入はまだ縄文時代には行われていなかった可能性が大きい。</ref>。農耕が開始され集落が出現した時期の中東周辺で、山野でネズミやノウサギを追っていたネコがネズミが数多く集まる穀物の貯蔵場所に現れ、棲みついたのが始まりと考えられている（リビアヤマネコの生息地と農耕文化圏が重なった地域で、複数回起こっていたと考えられる独自研究?\|date=2023年12月）要出典\|date=2023年12月\|。穀物には手を出さず、それを食害する害獣、害虫のみを捕食することから双方の利益が一致し、穀物を守るネコは益獣として大切にされるようになり、やがて家畜化に繋がった要出典\|date=2023年12月\|。初めて人に飼われたネコから現在のイエネコに直接血統が連続しているかどうかは不明確。最古の飼育例は、2004年4月に報告されたキプロス島の約9,500年前の遺跡のものであるSfn\|ネコ全史\|p=73<ref name="Wildcat"/><ref name="淡青">Cite web\|和書\|author=西秋良宏\|date=2018-12-11\|url=https://www.u-tokyo.ac.jp/focus/ja/features/z1304_00012.html\|title=飼いネコの始まり遺跡が伝える新石器時代の人猫交流\|website=FEATURES\|publisher=東京大学\|accessdate=2023-06-27</ref>。墓は約30歳の高貴な人物のもので、人骨から約40 cm離れて埋葬されていた<ref name="Wildcat"/>。キプロス島には野生のネコ科動物は分布せず、人が持ち込んだものと考えられている<ref name="Wildcat"/>。また、今日のイエネコの直接的・系統的起源は明らかではないが、紀元前3千年紀\|紀元前3000年ごろの古代エジプトで固定化されたものといわれている。紀元前1600年ごろの古代エジプトの王墓に描かれたネコの壁画が確実な証拠である<ref name="Wildcat"/>。なお、ネコ科の祖先は、ミアキスという約6000万年前の中型肉食獣に遡る。ミアキスの特性に近いままプロアイルルスを経て進化した種がネコであり、平原に出て集団狩猟を行う種を経て現在の姿に進化した種がイヌである。 <gallery> Sue ware with animal footprints excavated from the Mino Kofun No. 6.jpg\|ネコとみられる動物の足跡が付いた須恵器<br/>small\|見野6号墳（兵庫県姫路市）出土 </gallery> == 身体的特徴 == see\|ill2\|ネコの解剖学\|en\|Cat anatomy === 概要 === ファイル:Cat anatomy diagram jp.svg\|thumb\|300px\|ネコ（オス）の体の構造<br />Color\|red\|■赤=主に呼吸器系 Color\|green\|■緑=主に消化器系 Color\|#999900\|■金色=神経系とその他 {\|class="wikitable" style="float:right; text-align:center;" \|+ 通常の生理<ref name="Kahn">Cite book \|last1=Kahn \|first1=Cynthia M. \|last2=Line \|first2=Scott \|title=The Merck/Merial Manual for Pet Health \|date=2007 \|editor=Hollander, Joseph Lee \|publisher=:en:Merck & Co.\|Merck & Co. \|isbn=978-0-911910-99-5</ref> \|- \|体温 \|セルシウス度\|摂氏38.6温度\|度 \|- \|心拍数 \|120 - 140bpm \|- \|呼吸数 \|16 - 40回/分 \|} 体の大きさは現生するネコ科の他のほとんどの動物に比べて小さく、体重は2.5から7.5キログラムの範囲に収まるものが多いものの、大型のものでは、体長（頭胴長）75センチメートル（比較資料：「長さの比較」）、尾長40センチメートル、肩高35センチメートルに達する。非常に優れた平衡感覚に、柔軟性と瞬発力のきわめて高い体の構造、武器である鋭い鉤爪（かぎづめ）や牙を持ち、足音が非常に小さく、体臭が少ない。吻\|吻部（眼窩下部から口先もしくは鼻先までの部位）が突出していない丸い頭部を持つ。汗腺は発達しておらず、しっかりと汗がかけるのは足の裏（肉球）だけである。そのため、熱中症になりやすい<ref>Cite web\|和書\|url=https://dot.asahi.com/dot/2020071000098.html \|title=猫や犬は汗をかけるのは肉球だけ？飼い主が知っておくべき熱中症対策と応急処置〈dot.〉 \|access-date=2023-07-21 \|last=須藤桃子 \|date=2020-07-21 \|website=AERA dot. (アエラドット)</ref>。この肉球は滑り止めの役目を果たす他、マーキングにも用いられるSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=34-35。額、頬、口周囲、顎下、耳、肛門周囲に皮脂腺があり、ここからフェロモンを分泌して、他のネコに情報を提供したり飼い主などに匂いを付着させる<ref>Cite web\|和書\|url=https://honmokudori.com/blog/198 \|title=猫の汗腺 - 本牧通り動物病院 \|access-date=2023-07-21 \|date=2014-06-23 \|language=ja</ref>。 === 年齢と寿命 === ネコは半年から1年ほどで生殖可能年齢を迎え、5歳くらいで落ち着いた雰囲気を醸し出し、7歳あたりから高齢期に差し掛かり、20歳超えはかなりの長寿とされるRefnest\|group="注釈"\|ギネス認定記録はクリーム・パフの38歳3日である。非公式ながら39歳のネコも確認されている<ref>Cite news \|title= ギネス更新か!? イギリスで172歳のネコちゃん発見\|url=http://rocketnews24.com/?p=65132 \|date= 2011-01-13 \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20110116013501/http://rocketnews24.com/?p=65132 \|archivedate=2011-01-16 \|accessdate= 2014-06-13 \|newspaper= ロケットニュース24</ref>。。屋外で暮らさなければならない野良猫と人間に室内で飼われているネコの寿命には、歴然とした差がある。前者は多くの天敵や事故・怪我・病気やそれに伴うストレス (生体)\|ストレスに晒されており、大学機関や自治体関連部門によれば野良ネコの寿命は3年から5年といわれ<ref>[https://web.archive.org/web/20190401124646/https://www.pref.ibaraki.jp/hokenfukushi/seiei/kankyo/seiei/envandani/newtop/documents/nekonotekiseisiyougaidorainn_1.pdf 茨城県猫の適正飼養ガイドライン] * [https://web.archive.org/web/20190104124416/http://www.pref.niigata.lg.jp/HTML_Article/175/561/28.8.16nekositunaisiiku.pdf 下越動物保護管理センター：猫の室内飼育のすすめ] * [https://web.archive.org/web/20190104124155/http://www.pref.aichi.jp/douai/konnnatokiwa/neko/cat-manual.pdf 愛知県：所有者のいない猫の適正管理マニュアル] * [https://web.archive.org/web/20190502111228/http://www.pref.kanagawa.jp/docs/e8z/cnt/f6808/documents/914001.pdf 神奈川県飼い主のいない猫対策ガイドライン] * [https://www.pref.wakayama.lg.jp/prefg/031600/80_doubutsu/nekopabukome_d/fil/touronkairesult.pdf 「和歌山県動物の愛護及び管理に関する条例の一部改正」]</ref>、その大半が子ネコの内に死亡する<ref>Cite book\|和書\|author=矢沢サイエンス・オフィス \|title=もっともくわしいネコの病気百科 : ネコの病気・ケガの知識と治療 \|publisher=学研 \|isbn=4054014747 \|year=2002 \|NCID=BA57386422 \|url=https://hon.gakken.jp/book/1340306800 \|oclc=166678294</ref>。ネコの年齢をヒトに換算すると、室内ネコの場合は例として1歳で人間でいう17 - 20歳、2歳で23 - 25歳、以降は1年ごとに4、5歳ずつ比例していく計算となるが、成熟期が短く中年期が長いため単純な比較はできない<ref name="Edney-138">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本、P. 138</ref>。 {\|class="wikitable" style="text-align:right" !colspan="12"\|ネコと人間の年齢の比較 \|- !style="width:64px"\|ネコ \|6か月 \|1歳 \|3歳 \|6歳 \|8歳 \|9歳 \|10歳 \|13歳 \|16歳 \|20歳 \|- !人間 \|14歳 \|16歳 \|20歳 \|30歳 \|40歳 \|50歳 \|60歳 \|70歳 \|80歳 \|90歳 \|} === 体格 === ファイル:Doll face silver Persian 2.jpg\|150px\|thumb\|右\|コビーを代表するペルシャ。丸みを帯びたシルエットはぬいぐるみのようである。ファイル:Siamese cat Vaillante.JPG\|150px\|thumb\|右\|オリエンタルを代表するシャム。四肢は長く、肩幅は狭い。ネコは骨格や筋肉の付きかた、脚の長さなどによっていくつかの種類に分類することができる。コビーと呼ばれる種類は短い胴にがっしりとした肩や腰、やや短めの尾を持ち、この代表とされるのがペルシャ (ネコ)\|ペルシャである。一方、逆三角形の顔に長い四肢、鞭のような尾をもつオリエンタルというタイプを代表する種はシャム (ネコ)\|シャムである。この二種の間を分割し、セミコビー、セミフォーリン、フォーリン、そしてそれらの種類とまた違うロング＆サブスタンシャル（長く、がっしりとした、という意味）という種類を加えた6種がネコの体格に関する基本的区分である<ref name="catalog96-112">#catalog96\|日本と世界の猫のカタログ '96 - ネコのボディタイプ、P. 112</ref>。 <gallery> ファイル:Superficial muscles of a cat.jpg\|ネコの筋肉と筋肉の名称ファイル:Skeleton diagram of a cat.svg\|ネコの骨格と骨の名称<ref group="注釈">1.頭蓋骨, 2.下顎骨, 3.肩甲骨, 4.胸骨, 5.上腕骨, 6.橈骨, 7.指骨, 8.中手骨, 9.手根骨, 10.尺骨, 11.肋骨, 12.膝蓋骨, 13.脛骨, 14.中足骨, 15.足根骨, 16.腓骨, 17.大腿骨, 18.骨盤, A～E.脊椎 A.頸骨(7個), B.胸骨（13個、其々に肋骨がある), C. 腰骨(7個), D.仙骨(3個), E.尾骨(19～21個)</ref> </gallery> === 体の柔軟性 === ネコの体は非常に柔軟性が高い。関節が緩やかで、筋肉や靭帯も柔らかいため、頭の周り以外は体のほぼ全ての場所を自分で舐めることができる。特に肩の関節は可動性が高く、鎖骨は退化しているが、小さいながらも存在しており（犬や馬など鎖骨がない動物は前腕を内側に曲げ抱きつく所作がとれず木登りができない）、筋肉でつながっている。これらは高い所から着地した場合の衝撃を吸収することに役立っている。要出典範囲\|date=2023年11月\|また、内臓を前後に移動させることができ、これを利用する形で狭い場所を通ることが出来るよう身体の幅を自在に調節することが可能となっている。 === 運動能力 === 待ち伏せ型の肉食獣であるネコは、俊敏な運動能力をもっている。瞬発力が高く、跳躍力にも長けている。跳躍力は、およそ体高の5倍程度（約1.5メートル程度）の所に飛び上がることができる。走るスピードは最高でおおよそ時速48キロメートルといわれ、瞬間的に最高速に達するが長くは続かない<ref name="Edney-016">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本 - 動作と平衡感覚、P. 16</ref>。その運動能力にもかかわらず、ネコが自動車に轢かれることは多いが、それは運動能力の問題ではなく、想像を超える大きさの物体（自動車）に突然遭遇してしまったとき、判断力を失ってその場で体の動きを止めてしまうからであるとされるが、異説もある（「#眼・視覚」を参照）。感覚#他の感覚\|平衡感覚を司る三半規管の能力とは別に、ネコには小脳の視覚による優れた水平線検出能力が備わっており、これによって、三半規管が失調した状態でも、正向反射 (生物学)\|反射として空中で正しく上下を判断した上で四本の足を使い着地を行う<ref name="Edney-016" />。2、3メートル程度の高さであれば、ケガ一つ負わずに飛び降りることができる。犬かきで泳げるが、水に入ったり水に濡れることを嫌う個体が多い<ref group="注釈">無論個体差があるほか、ネコ以外のネコ科動物にも水辺に暮らし水中の魚を捕るスナドリネコや、食性が幅広く水中にも行動圏を持つ傾向のあるイリオモテヤマネコ等の例外がある。</ref>。猫のルーツは乾燥した砂漠地帯で、その独特な気候の中で進化してきたことと関係があるかもしれない。しかしターキッシュバンは泳ぐと言われる要出典\|date=2024年3月。歩行方法は、指先立ちの趾行である<ref>Cite web\|和書\|url=https://www.u-tokyo.ac.jp/focus/ja/articles/z0508_00083.html \|title=哺乳類の体重の進化には歩行様式（足の着き方）が関係していた \|access-date=2023-07-21 \|website=東京大学 \|language=ja</ref>。 === 被毛 === see\|ill2\|ネコの毛色の遺伝子\|en\|Cat coat genetics 毛 (動物)\|被毛は品種により、さまざまな毛色や毛質のパターンを持つ。同品種でも多様な色彩や模様を持つ珍しい動物である。毛色や毛質の決定には遺伝子の働きによるところが大きいことが分かっているが、遺伝子がどのように活性化、不活性化するかなど、不明な点も多い。毛色は子宮内の状態にも影響を受けるともいわれる。例えば、世界初のクローンネコ「CC (猫)\|CC」の毛色は、遺伝子が全く同じにもかかわらず、クローン親のものと異なっていた。毛色を司る遺伝子は、すでにいくつか解明されており、色を薄めるダイリュート遺伝子や、被毛に縞模様を描くタビー遺伝子などの存在が知られている。品種によっては、突然変異体の遺伝子や、伴性遺伝子の存在もあることから、生まれてくる仔猫の毛色・毛質などをおおよそ判定することは可能であるが、不明な部分も多い。ファイル:Jewelkatz Romeo Of Stalker-Bars.jpg\|thumb\|250px\|シルバー・ブロッチド（クラシック）タビーのアメリカンショートヘア。ブロッチドタビーはアメリカンショートヘアの要件ではないが、日本でアメショというとまずシルバー・ブロッチドタビーの個体がイメージされる。 {\|class="wikitable" \|+ 解明されている主要な遺伝子 !優性<br />遺伝子 !役割 !対立（劣性）<br />遺伝子 !役割 \|- !A \|アグーティ（縞模様） !a \|ノン・アグーティ（単色） \|- !rowspan="2"\|B \|rowspan="2"\|黒 !b \|茶色（チョコレート） \|- !bsup\|l \|薄茶（シナモン） \|- !rowspan="2"\|C \|rowspan="2"\|単色（濃淡なし） !csup\|b \|セピア（バーミーズ） \|- !csup\|s \|ポインテッド（シャム模様） \|- !D \|濃暗色 !d \|淡明色（ダイリュート） \|- !I \|抑圧（銀化） !i \|基底に及ぶ色素沈着 \|- !L \|短毛 !l \|長毛 \|- !O \|オレンジ（または伴性遺伝の赤） !o \|黒味を帯びた非赤色 \|- !S \|白の斑 !s \| ソリッドカラー（体全体） \|- !rowspan="2"\|T \|rowspan="2"\|縞（マッカレルタビー） !tsup\|a \|アビシニアン（ティックドタビー） \|- !tsup\|b \|ブロッチド（クラシック）タビー \|- !W \|体全体が白 !w \|白以外 \|} ファイル:野良猫（相模川沿い）.jpg\|thumb\|250px\|三毛猫。ほとんどがメス。オスはおよそ3万匹に1匹これらの遺伝子の組み合わせによって、複雑な模様を形作る。これら以外にも毛色を決定する遺伝子もあり、解明されていない遺伝子も多数存在する。 O遺伝子および対立遺伝子o遺伝子はX染色体上にあることが分かっており、このため両方の遺伝子を持つネコは通常雌\|メスであり、雄\|オスでは染色体異常（X染色体過剰、ヒトでいうクラインフェルター症候群相当）またはモザイク (遺伝学)\|モザイク染色体の場合、そして乗換え (生物学)#不等乗換え\|遺伝子乗り換えにより''O''遺伝子がY染色体に乗り移ったネコだけである。両方の遺伝子を持つネコは'''トーティシェル'''（鼈甲\|べっ甲を意味する'''トータスシェル'''の略で、いわゆる錆び猫〈さびねこ〉）あるいは'''トーティ・アンド・ホワイト'''または'''キャリコ'''（三毛猫ともいう）と呼ばれるが、これらのネコにオスネコが珍しいのは、染色体異常のネコが非常に少ない（3,000匹に1匹程度とされる）ためであるSfn\|ネコ全史\|pp=34-36。なぜオスがいるのか調べようにも研究材料のオスの錆び猫や三毛猫があまりにも少ないため未だに想像の域を超えていない。しかし染色体の研究では錆び猫および三毛猫は理論的にすべてメスである。ノン・アグーティ遺伝子はタビー遺伝子よりも上位であるため、ノン・アグーティを2つ (aa) 持つネコ（黒猫など）には通常、縞模様は見られない。タビー遺伝子を持つネコには、仔猫のときなどにうっすらと縞模様が現れることがあり、ゴースト・マーキングといわれる。ファイル:Loosely sitting stray white cat.JPG\|thumb\|right\|250px\|全身が白い白猫は通常において『白色遺伝子』の持ち主であるsfn\|愛犬の友編集部\|1990\|p=90。 csup\|s遺伝子（サイアミーズ（シャム））は独特の遺伝子で、本来は色素の出現を抑える役割を持つが、温度が低いとその働きが抑制される要出典\|date=2024年3月。そのため、これを持つネコは温度の低い体の末端部（鼻、耳、足先など）のみに色素が出現し、シャムネコのようなポイント模様が現れる要出典\|date=2024年3月。温度が低い環境でも色素が出現し、色が濃くなる要出典\|date=2024年3月。白毛を発現させる遺伝子のうちの『白色遺伝子』は全ての色に対して優性であるため、これを持つネコは他の遺伝子にかかわらず、白猫になるsfn\|Quark編集部\|1998\|p=不明要ページ番号\|date=2018年12月5日 (水) 10:37 (UTC)。 * 黒猫 - 全身の毛が黒色の猫。 * 白猫 - 全身の毛が白色の猫。聴覚障害の割合が多い。 * トラネコ（タビー） - トラのような縞模様がある猫。茶トラ猫、キジ猫、サバ猫など。 * 三毛猫 - 3色（一般的に白・茶色・黒）の猫。 * 錆び猫 - 黒と茶色の2色の猫。 * はちわれ - 顔面が鼻筋を境にした八の字形の2色になっている猫。 === 眼・視覚 === ファイル:Hauskatze in Abendsonne.jpg\|thumb\|250px\|ネコの眼。顔の大きさの割に大きい。 File:Tabby_cat_with_visible_nictitating_membrane.jpg\|thumb\|目を保護する瞬膜が開いている様子ファイル:2016-06-14 Orange and white tabby cat born in 2016 茶トラ白ねこ DSCF6526☆彡.jpg\|thumb\|子猫は相対的に目が大きく愛らしく見える。顔の大きさの割に、かなり大きな目\|眼を持っている。他の動物における幼獣の眼の大きさの比率に近く、これがネコを可愛いと思わせる一因にもなっている。正対視するのに有利な前面に眼窩（がんか）が開いている。このことはネコとヒトに共通の身体的特徴で、眼による感情表現が豊かであることも意味し、これがヒトがネコに対して抱く親近感の理由ではないかとも考えられている要出典\|date=2024年3月。視覚については、特に対象の動きを捉えることを得意とする。8メートル位の距離ならば人間の顔を識別することが可能であるsfn\|Quark編集部\|1998\|p=119。20メートル以内のものであれば、じっと見ることによって距離感をかなり正確に測ることができる。シャム (ネコ)\|シャム系のネコの場合、立体視力に問題がある場合があるが、品種改良の結果、このようなネコは多くない要出典\|date=2025年3月。瞳孔は人間と異なり縦に細長くなっており、これは瞬時に瞳孔の大きさを変えることに有利という説や、野生状態で草陰のような縦長の視界で視覚を働かせるのに有利と考える説がある要出典\|date=2024年3月。瞳孔は調整の範囲が広く、明るい所では細長く、暗い所では最大で300倍（人間は最大で15倍ほど）まで広げて光の入る量を多くすることが可能なため、暗所での視力はよいSfn\|ネコ全史\|pp=24-25。時計が一般的でなかった時代、猫の眼の瞳孔の広さは時間帯によって変わり、時間が真昼に近づけば近づくほど瞳孔の広さは狭くなり、逆に真夜中に近づくほど広くなることを利用して時間を知ることが行われていた要出典\|date=2024年3月。これとは別に、獲物などに狙いを定めてから飛びかかるまでの間も非常に大きく開く要出典\|date=2024年3月。他の多くの夜行性動物と同様、ネコの眼には輝板（タペタム）と呼ばれる層が網膜の下に備わっている。この層が光を反射するため、入射光と反射光の両方の光が網膜を通過することになり、わずかな光でも物を見ることができる<ref group="注釈">「ネコの眼が光を増幅する原理はナイトビジョン\|暗視鏡（ナイトビジョン）に活用されている」といわれることがあるが、暗視装置ではマイクロチャンネルプレートで電気的に増幅しているものであるため、出鱈目である。</ref>。この反射光のため、暗所で観察者側から照明を当てたとき眼が光って見えることがある。この現象はシカなどの野生動物でも同様であり、ライトで照らして光って見えた眼の数で個体数を割り出す「ライトセンサス」にも利用されている。夜でもよく見えるネコの眼は非常に敏感で、エレクトロニックフラッシュ\|フラッシュ撮影をしたりすると嫌がったりストレスを与えることとなり、目を痛めてしまう可能性もあることが指摘されており、プロカメラマンは猫の撮影の際にはフラッシュを控えるか、外付フラッシュで猫ではなく天井に向けて光らせるなどの方法を薦めている<ref>Cite web\|和書\|date= \|url = http://www.petjpr.com/column/news-bin/Detail.cgi?rgst=00000409&CatgM=4\|title =猫の目の不思議【動物まめ知識】 \|work=ペットクリニック・ドットコム \|publisher = 株式会社JPR \|accessdate= 2016-07-22 * Cite web\|和書\|date=2012-06-11 \|url = http://www.pethospital.jp/question/show/13318\|title=暗闇でカメラのフラッシュを向けてしまいました \|work=ペット相談 \|publisher=どうぶつ病院.JP \|accessdate=2016-07-22 * Cite web\|和書\|date=2015-08-21 \|url=https://www.sankei.com/article/20150821-VVPBTYEEXZN5JGDQY6KAHMSRXI/ \|title =【あんしん！ペットライフ】(113)犬や猫の目が光る謎 \|work= \|publisher = 産経新聞 \|accessdate= 2016-07-23 </ref><!--以上の出典はwikipediaとの引用の主従関係が明示されているわけではない。--> * Cite web\|和書\|date= \|url =http://inumo-nekomo.jp/feature/%E3%80%90%E3%83%97%E3%83%AD%E3%81%8C%E6%95%99%E3%81%88%E3%82%8B%E3%80%91%E3%81%8B%E3%82%8F%E3%81%84%E3%81%84%E7%8C%AB%E3%81%AE%E6%92%AE%E3%82%8A%E6%96%B9%E3%83%AC%E3%82%B7%E3%83%94/%E3%81%8B%E3%82%8F%E3%81%84%E3%81%84%E7%8C%AB%E3%81%AE%E6%92%AE%E3%82%8A%E6%96%B9%E3%83%AC%E3%82%B7%E3%83%9402 \|title=プロが教えるかわいい猫の撮り方レシピ/雨樹一期 \|work=イヌモエコモ \|publisher=イヌモネコモ運営委員会 \|accessdate=2016-07-23\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008153956/http://inumo-nekomo.jp/feature/%E3%80%90%E3%83%97%E3%83%AD%E3%81%8C%E6%95%99%E3%81%88%E3%82%8B%E3%80%91%E3%81%8B%E3%82%8F%E3%81%84%E3%81%84%E7%8C%AB%E3%81%AE%E6%92%AE%E3%82%8A%E6%96%B9%E3%83%AC%E3%82%B7%E3%83%94/%E3%81%8B%E3%82%8F%E3%81%84%E3%81%84%E7%8C%AB%E3%81%AE%E6%92%AE%E3%82%8A%E6%96%B9%E3%83%AC%E3%82%B7%E3%83%9402 \|archivedate=2016-10-08 * Cite web\|和書\|date= \|url=https://www.iris-pet.com/nyan/take-photo/02.html \|title=猫の写真をもっとかわいく！プロが教える写真の撮り方 \|work= アイリスペットどっとコム \|publisher = アイリスオーヤマ \|accessdate= 2016-07-23 * Cite web\|和書\|date= \|url=http://www.santen.co.jp/ja/healthcare/eye/eyecare/wonders/cat_eye.jsp \|title=猫の目の仕組み・不思議：暗闇のなかでキラリと光る印象的な大きな瞳 \|work= \|publisher=参天製薬 \|accessdate=2016-07-23。 2色型色覚だが、色（波長）の識別は困難である<ref>Cite web\|和書\|url=https://kotobank.jp/word/ネコ \|title=ネコ \|accessdate=2020-6-16 \|author=ブリタニカ国際大百科事典小項目事典 \|website=コトバンク </ref>sfn\|Quark編集部\|1998\|p=不明要ページ番号\|date=2018年12月。三色型色覚の青と緑は認識できるが、赤を認識する能力は低く、黒っぽく見えているだけのようであるSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=22-23。瞬膜が、わりと大きく、体調の悪い時などに眼球の前に出てくることがある（チェリーアイ）。目が開いてから授乳期後半頃までの幼猫は、やや外斜視である。 ==== 眼の色 ==== ファイル:Cat Eyes.jpg\|thumb\|250px\|オッドアイ。この個体では、左眼が暗色、右眼が青になっている。虹彩が大きな割合を占めており、人間でいう白目（球結膜）は面積が非常に狭く、通常見られない。ネコの眼の色、といった場合、虹彩の色を指す。眼の色は、色の濃淡などの違いがあるものの、おおむね以下の4種類に分けられる。 * カッパー（銅） * ヘーゼル（薄茶） - 色としては、榛色\|はしばみ色に近い。 * 緑 * 青青い眼は白猫とシャム (ネコ)\|シャム系のネコ（ポイントのあるネコ）に多く、白猫の場合、特に青い目のものは高い割合で聴覚障害を持っている。白猫の場合は'''オッドアイ (ネコ)\|オッドアイ'''と言われる、左右の眼の色が違う場合も多い。この場合、青い眼の側の耳に聴覚障害を抱えることがある。一方が黄色で、もう一方が黄味のない淡銀灰色/あるいは淡青色というオッドアイは、日本では「金目銀目（きんめぎんめ）」と呼ばれ、縁起が良いものとして珍重されてきたsfn\|愛犬の友編集部\|1990\|p=59。これらの眼の色の違いは、虹彩におけるメラニン\|メラニン色素の量で決まり、色素が多い順にカッパー、ヘーゼル、緑、青となる。人間など他の哺乳類の眼でも同様である。色素の量の違いは、元々生息していた地域の太陽光\|日光量の違いに由来するといわれる（日光量が多い地域では色素が多くなる）が、交雑の結果、現在では地域による違いはほとんどなくなっている。シャムネコの青い眼は北アジア由来といわれ、熱帯のタイ王国\|タイ原産のシャムネコであるが、先祖の眼の色に由来するという。生まれて間もない仔猫の場合、品種に関わらず、虹彩に色素が沈着していない場合が多く、青目に見えることが多い<ref name="hattori-2008-p44">#wakaruhon\|ネコの気持ちがよーくわかる本、P. 44</ref>。これを「'''キトゥン・ブルー'''」（lang\|en\|Kitten Blue、「仔猫の青」の意）という。生後7週間くらいから虹彩に色素がつき始め、徐々に本来の眼の色になっていく。 === 耳・聴覚 === ネコの五感で最も優れているのは聴覚である。可聴周波数は60ヘルツ\|Hz - 65kHzとされSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=24-25<ref>Cite journal\|和書 \|author=小林亮 \|date=2007-07 \|url=http://www.math.sci.hiroshima-u.ac.jp/KOUKAI/text-h18/Sound.pdf \|format=PDF \|title=広島大学公開講座・数学の基礎と展望音の波と三角関数 \|journal=数学セミナー \|ISSN=03864960 \|publisher=日本評論社 \|volume=46 \|issue=7 \|pages=20-25 \|accessdate=2024-06-28</ref>、イヌの40Hz - 47kHz、ヒトの20Hz - 20kHz に比べて高音域に強い。これはネズミなどが発する高音に反応するよう適応したためといわれている。白猫は聴覚障害の割合が多い。耳は片方ずつ別々に動かすことができ、異なる方向の音を聞き分けることができる。そのため、指向性が強く、音源の場所をかなり正確に特定することができる。音の聞き分けの能力も高く、例えば飼い主が帰ってきた足音を判別することは簡単にできる。これらの能力は、夜間に待ち伏せ型の狩りをするのに適応し発達したものと考えられている。耳の動きは感情にも左右され、特にネコがおびえているときや不満を感じているときなどは、耳はうしろ向きに伏せられる。スコティッシュフォールドという折れ耳が特徴の品種もある。また、産後の母猫は可聴域が広がると言われている。 === 鼻・嗅覚 === ファイル:IMG Cat.jpg\|thumb\|right\|200px\|自分のにおいでフレーメン反応を示すネコ鼻は、他の動物に比べてそれほど優れているわけでもないが、それでもヒトと比べれば数万から数十万倍と言われる嗅覚を持つ。体のバランスに比べて小さくできているが、鼻腔内部は凹凸に富み、大きな表面積を生み出しているため、小さな鼻の外観だけからは予想できない優れた嗅覚がある。嗅覚を感じる脳の領域である嗅球が発達している。鼻腔内で匂いを検知する嗅上皮（ill2\|嗅粘膜\|en\|Olfactory mucosa）の総面積は約 20 平方センチメートルである（イヌは犬種によるが15‐150。人間は2‐4平方センチメートル）<ref>Cite journal \|last=MOULTON \|first=DAVID G. \|date=1967-08 \|title=Olfaction in Mammals \|url=https://doi.org/10.1093/icb/7.3.421 \|journal=American Zoologist \|volume=7 \|issue=3 \|pages=421–429 \|doi=10.1093/icb/7.3.421 \|issn=0003-1569</ref><ref name=nioi25>Cite journal\|和書\|last=雅雄 \|first=宮崎 \|date=2016 \|title=哺乳動物の嗅覚コミュニケーション \|url=https://doi.org/10.2171/jao.47.25 \|journal=におい・かおり環境学会誌 \|volume=47 \|issue=1 \|pages=25–33 \|doi=10.2171/jao.47.25 \| issn=1348-2904</ref>。また、嗅覚受容体遺伝子は、ヒトで396個、イヌで811個、ネコは確認できているものだけで677個で嗅ぎ分けられる匂いのレパートリーが広い<ref name=nioi25/>。さらに鼻以外に、口内の顎\|上顎前歯の後ろにフェロモンを感知できる鋤鼻器\|ヤコブソン器官（鋤鼻〈じょび〉器官）があり、目を半分閉じて笑っているような表情を示し、口から空気を吸うフレーメン反応を行う<ref>Cite web\|和書\|url=https://toyokeizai.net/articles/-/512708 \|title=寄り道も｢猫｣にはすべてお見通し？すごい嗅覚 \|access-date=2023-07-21 \|last=https://www.facebook.com/ToyokeizaiOnline \|date=2022-02-28 \|website=東洋経済オンライン \|language=ja</ref>。これはフェロモンを分析している行動である。これにより、相手のネコなどがどういう状態にあるかを分析する。また毛づくろいで自分の肛門の周囲をなめたときにもこの反応を示すことがある。マタタビやイヌハッカ\|キャットニップなどを嗅ぐと、ネコは恍惚として身悶えるような反応を示す。これらの植物に含まれるマタタビラクトン\|マタタビラクトン類の物質がヤコブソン器官を反応させ、ネコに陶酔感をもたらす<ref>Cite web\|和書\|url=https://mag.anicom-sompo.co.jp/5320 \|title=猫とマタタビの不思議な関係｜anicom you（アニコムユー） \|access-date=2023-07-21 \|website=すべてのいきものと共に・・・「anicom you（アニコムユー）」 \|language=ja</ref>。これはネコ科全般の動物に起こる反応で、マタタビに含まれるネペタラクトールに蚊の忌避効果があることから体を擦り付ける反応になったとする仮説が立てられた<ref>Cite web\|和書\|url=https://www.nagoya-u.ac.jp/researchinfo/result/2022/06/post-274.html \|title=ネコのマタタビ反応の謎を解く第２弾！～完全肉食のネコがマタタビを舐めたり噛んだりする理由が明らかに～ \|access-date=2023-07-21 \|website=名古屋大学研究成果情報</ref>。鼻の鼻腔内には、温点と冷点の温度受容体がある<ref>Cite journal \|last=Hensel \|first=H. \|last2=Kenshalo \|first2=D. R. \|date=1969-09 \|title=Warm receptors in the nasal region of cats \|url=https://physoc.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1113/jphysiol.1969.sp008901 \|journal=The Journal of Physiology \|volume=204 \|issue=1 \|pages=99–112 \|language=en \|doi=10.1113/jphysiol.1969.sp008901 \|issn=0022-3751 \|pmc=PMC1351596 \|pmid=5352076</ref>。また、ネコの鼻は個体によって異なる紋様を持っており、これは鼻紋と呼ばれ、人でいうところの指紋と同じものであり、個体の識別に用いることが可能である。嗅覚を狩りに利用することはほとんどなく、ネコの嗅覚は食物の峻別や縄張りの確認に主に使うと考えられている。ネコは頬腺や肛門腺から出る分泌物や尿などによって自分の臭いを付け、縄張り、あるいは仲間同士のコミュニケーションのために臭い付けをする行動を、飼い主やほかのネコに対して行う場合がある。例えば、ネコが飼い主の足に顔をすり寄せるのは、頬腺などから出る分泌\|分泌物を付け、「自分の物」というマーキングをしているわけである。つまり顔を擦り寄せられるのはネコに信頼されている証である要出典\|date=2024年3月。 <gallery> Neko-no-hana.jpg\|ネコの鼻鼻紋.jpg\|ネコの鼻紋 </gallery> === 舌・味覚 === ファイル:Cat tongue macro.jpg\|thumb\|200px\|舌 File:Persian cat chinchilla golden male TORA grooming silver female HIME social grooming or allogrooming.jpg\|thumb\|200px\|舌で他のネコをなめるグルーミング#社会的グルーミング\|社会的グルーミング舌は薄く締まっており、表の面には多数の鉤状突起があってザラザラしているが、これは骨に付いた肉をしゃぶりとるのに適応している。この突起はグルーミング\|毛づくろいや水を飲む際にも役立つ。この特質と形状を模してパソコンのポインティング・スティックには猫の舌状のものが製品化されている<ref>[https://www.lenovo.com/jp/ja/accessories-and-monitors/keyboards-and-mice/trackpoint-caps/c/TrackPoint-caps トラックポイント・キャップ・コレクション：Lenovo]</ref>出典無効\|date=2019年6月19日 \|title=猫の舌との関連性が不明記。。また、掃除機のゴミ圧縮ブレードにも応用されている<ref>[https://jp.sharp/nature/tec/soujiki ネコの舌応用ゴミ圧縮ブレード：SHARP]</ref>。この糸状乳頭と呼ばれる突起の形状は管を半分に割ったような形をしており、そこに唾液などを含むことができることが解明された<ref>Cite news\|title=ネコの舌は「唾液のブラシ」毛づくろいの秘密解明\|url=https://www.afpbb.com/articles/-/3198348\|accessdate=2018-11-22\|language=ja</ref><ref>Cite web \|date=2018-12-04 \|url =https://www.pnas.org/content/115/49/12377 \|title =Cats use hollow papillae to wick saliva into fur \|work=米国科学アカデミー紀要\|米国科学アカデミー紀要電子版 \|publisher =米国科学アカデミー \|accessdate=2019-06-19 </ref>。熱い食べ物が苦手な人を「猫舌」と俗称するが、ネコのみが特に熱いものを嫌うというわけではない。野生動物は山火事などの後に屍肉を漁るくらいしか熱を持った食物を口にする機会がなく、全般的に熱いものに慣れていないためである。ネコ科の動物に共通する特徴であるが、味蕾が他の哺乳類とは異なっており、甘味を認識することができないSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=30-31。アメリカ合衆国\|アメリカのMonell Chemical Senses CenterとイギリスのWaltham Centre for Pet Nutritionの両所の科学者達が行った研究において、砂糖を含んだ水と普通の水を数十匹のネコに与えたところ、どちらの水も同程度飲んだことが確認された。それ以前の研究で、ネコが砂糖に関心を持たないことは示されていた。彼らはネコのデオキシリボ核酸\|DNAを調べ、甘味を受容する器官を構成する二つのたんぱく質の内の一つであるT1R2に対応する遺伝子の欠陥により、その器官をもはや作ることができないことを見いだした。一匹のライオンと一匹のチーターのDNAでも同じ結果を確認した。また極端な肉食性が砂糖に対する味覚を無関係のものとし、甘味の受容器官に変異を生じさせることを許したということを提唱している。つまり甘味を感じない<ref>Mestel, Rosie (July 25, 2005), [http://articles.latimes.com/2005/jul/25/science/sci-catsweet25 “Cats Lack a Sweet Tooth, Study Says: Scientists find that felines don't have a taste for goodies because of a dysfunctional gene.”] ''ロサンゼルス・タイムズ\|Los Angeles Times'', retrieved November 2, 2010.</ref>。猫のような肉食動物は、糖新生の酵素活性が高く、タンパク質から分解されて得られた糖原性アミノ酸から糖新生を行って体内で必要な糖分を生成している<ref>Cite web\|和書\|url= https://www1.hills.co.jp/vetssite/practice/hfs/hfs046.shtml \|title= 栄養に関する猫の特性について \|accessdate= 2014-06-22 \|author= 松井匠作 \|date= 2003-11-11 \|work= 栄養学情報,ヒルズ・クリニック通信,vol.46 \|publisher= 日本ヒルズ・コルゲート</ref>。アミノ酸に対する反応が強く、特に苦味を認識する味蕾は多くある。これはアミノ酸が腐敗したときの苦味を強く感じることによって、腐肉を食べることを避ける役割を担っていると考えられているSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=30-31。ネコの食物に対する嗜好は、これらの味蕾の構成の違いが要因の一つと考えられている。 === 牙 === ファイル:永久歯への生え変わり.jpg\|200px\|thumb\|永久歯への生え変わり猫の牙は、誕生時には母乳をもらう関係上生えておらず、生後2週目で乳歯が生え始め、乳歯26本が3 - 6週でそろい、生後3 - 8か月で乳歯が抜けて30本の永久歯に生え変わるSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=32-33<ref>Cite web\|和書\|url=https://www.kao.co.jp/nyantomo/cat/faq/category02/15/ \|title=猫の歯が抜けた│猫のよくあるご相談│猫と暮らすお役立ち情報│ニャンとも清潔トイレ│花王株式会社 \|access-date=2023-07-19 \|last=reserved \|first=Copyright © Kao Corporation All rights \|website=www.kao.co.jp \|language=ja-jp</ref>。 ;永久歯の歯式 :歯の数は動物によって異なるが、哺乳類は顔の前から切歯（I）、犬歯（C）、小臼歯（P）、臼歯（M）の順番は変わらない。以下に歯式を示す。歯式は顔の半分の各歯の本数を示すもので実際の本数は2倍となる。切歯は上下3本、犬歯は上下1本、小臼歯は上3本・下2本、臼歯が上下1本である。 :{\| class="wikitable centered" \|- ! colspan="8"\| 上あご \|- \| style="color:orange;" \| I1 \|\| style="color:orange;" \| I2 \|\| style="color:orange;" \| I3 \| style="color:green;" \| C1 \| style="color:red;" \| P1 \|\| style="color:red;" \| P2 \|\| style="color:red;" \| P3 \| style="color:blue;" \| M1 \|- \| style="color:orange;" \| I1 \|\| style="color:orange;" \| I2 \|\| style="color:orange;" \| I3 \| style="color:green;" \| C1 \| style="color:red;" \| P1 \|\| style="color:red;" \| P2 \|\| style="color:red;" \| — \| style="color:blue;" \| M1 \|- ! colspan="8"\| 下あご \|} ;乳歯の歯式 :乳歯の場合は、歯の種類を小文字で表す。 :{\| class="wikitable centered" \|- ! colspan="8"\| 上あご \|- \| style="color:orange;" \| i1 \|\| style="color:orange;" \| i2 \|\| style="color:orange;" \| i3 \| style="color:green;" \| c1 \| style="color:red;" \| p1 \|\| style="color:red;" \| p2 \|\| style="color:red;" \| p3 \|- \| style="color:orange;" \| i1 \|\| style="color:orange;" \| i2 \|\| style="color:orange;" \| i3 \| style="color:green;" \| c1 \| style="color:red;" \| p1 \|\| style="color:red;" \| p2 \|\| style="color:red;" \| — \|- ! colspan="8"\| 下あご \|} === ひげ・洞毛 === <imagemap> ファイル:Cat whiskers closeup.jpg\|thumb\|200px\|各部位のヒゲの名称。眉上毛、頬毛、上唇毛、下唇毛、口角毛<ref>Cite book\|和書\|author= \|title=ねこのきもち\|year=2008-7\|publisher=ベネッセコーポレーション\|isbn= \|pages=12頁</ref> circle 423 236 60 眉上毛 circle 159 680 60 頬毛 circle 625 610 60 上唇毛 circle 816 748 60 下唇毛 circle 587 713 60 口角毛 </imagemap> ファイル:Vibrissae on cats foreleg.jpg\|thumb\|200px\|前肢の洞毛ネコのひげ（洞毛）は感覚器として重要な役割を果たしており、ネコを象徴する特徴の一つとしてその印象を大きく左右する。品種や個体によってその数は異なり、少ないもので6 - 8対、多いもので27対程度と幅広い<ref name="catalog96-136">#catalog96\|日本と世界の猫のカタログ '96 - ヒゲの秘密、P. 136</ref>。スフィンクス (ネコ)\|スフィンクスのように口ひげがほとんどあるいはまったくない個体がいる品種もある。ネコのひげは毛根部分に感覚神経や血管が密に分布しており、非常に鋭敏で、先端に何かが少し触れても感じ取れる<ref name="Edney-014">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本 - 猫の感覚器、P. 14</ref>。ひげの状態はネコの感情によって変化する。たとえば目の前にあるものに好奇心を持つとひげは前に向き、おびえているときはぴったり頬にくっつくことが多い。口の周り（Whisker Pad：ウィスカーパッド、通称「ひげ袋」）だけでなく、眼の上、顔の横にもあり、それらの先端を結ぶと顔を一周する大きな円 (数学)\|円になり、これで狭い通路を通り抜けられるかどうかを判断できるので、獲物の追跡、敵からの逃走に重要な役割を果たす（ただし、一部に否定説あり要出典\|date=2023年11月）Sfn\|ネコ学大図鑑\|pp=28-29。ひげは定期的に抜け落ちて生え変わるが、他の毛と比べて3倍ほど深く皮膚に埋まっているため、無理に抜くと強い痛みを与えることになるSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=28-29。ひげ以外の洞毛は、前肢の関節付近の裏側に生えている。長さは若いほど長く、歳をとったものほど短い。 === 尾 === 尾はおおむねその胴体ほどの長さであるが、ジャパニーズボブテイルやクリルアイランドボブテイルのように極端に短いものや、マンクスのように尾がない個体もある。尾の役割は、感情を表すほか、走行時や跳躍・着地の際に体のバランスを取る役割があるSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=38-39。イエネコについては尾がなくても行動にほとんど支障はないと考えられている。従来の日本産のネコは、世界に現存するほとんどのネコに比べ、ジャパニーズボブテイルのように尾は半分以下もないことが普通であったが、戦後（太平洋戦争終了後）以来日本在来のネコに海外のネコの血統が混入し続けた結果、一部地域を除くほとんどの場所で尾の長い個体が大半を占めるようになっている。長崎県を中心とした九州地方全域において、尾が極端に曲がった個体の存在が報告されている<ref name= "mainichi20090109">Cite news \|title= ＜尾曲がり猫＞本当に長崎に多いの？市民の「学会」発足\|newspaper= 毎日新聞 \|date= 2009-01-09 \|url= http://headlines.yahoo.co.jp/hl?a=20090109-00000071-mai-soci \|accessdate= 2014-06-23 \|publisher= Yahoo!ニュース \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20090116130740/http://headlines.yahoo.co.jp/hl?a=20090109-00000071-mai-soci \|archivedate= 2009-01-16</ref>。尾骨が極端に湾曲した個体は東南アジアの個体に顕著に見られる特徴であり、長崎県を中心とした尾曲がりネコは明治以前の出島交易時に東南アジアの個体が長崎に持ち込まれ混血した結果であると見られている<ref name= "mainichi20090109"/>。尾は脊髄と直結しているため、非常に痛覚が強い。よって、尾を持って引っ張ったりすると大人しい個体でも抵抗する。また猫の尾\|尻尾を強く引っぱると内臓に障害を起こしたり脊髄に損傷を起こし後肢などに障害が発生することもある。 === 襟首 === ファイル:Cat carrying kitten.jpg\|thumb\|200px\|首の裏をくわえ仔猫を移動する親猫。襟首（えりくび）と呼ばれる首\|頸（首）の後ろの皮膜は痛点が鈍化しており、親猫が仔猫を運ぶときここをくわえる。この特徴は成猫になっても残るため、成猫でもヒトがここをつかんで持ち上げることができる。持ち上げなくとも襟頸を掴むだけで大人しくなる傾向があるため、気性の荒い猫や野良猫を扱う際に有効である。これは、母猫が危険を感じた時にしか使われない方法のため、猫は緊張して動きを止めていると考えられている。この習性は、ill2\|つまみ誘発性行動抑制\|en\|Pinch-induced behavioral inhibitionと呼ばれる<ref name=jyuui238>Cite web \|url=https://peco-japan.com/52238 \|title=【獣医師監修】猫の首の後ろをつかむと大人しくなる。それはなぜ？ \|access-date=2024-12-22 \|date=2024-05-27 \|website=PECO \|language=ja</ref>。母猫が仔猫の襟首をくわえて持ち運ぶことがあるが、これはくわえても仔猫に悪影響のない場所を母猫は本能的に知っているからできることであり、人間はその場所を知らないため、むやみに襟首を掴んで持ち上げると猫の頸を絞めてしまうことになりかねない。また、筋肉に悪い影響を与えるという説や、成猫を持ち上げると首にかかる負担が大きく、刺激として掴む程度にするのがよいとされる<ref name=jyuui238/>。 === 前肢 === 近年イギリスで行われた研究で、ネコにも利き手があることが指摘されている。生まれたばかりの頃は左右を同じように使うが、生後およそ1年ほどで利き手の傾向が表れ、雄は左利き、雌は右利きであることが多いSfn\|ネコ学大図鑑\|p=37。 === 指 === ネコの指の数は、通常脚\|前肢が5本、後肢が4本であるが、多指症という奇形が頻繁に見られ、多指症の猫はアーネスト・ヘミングウェイ#ヘミングウェイの猫\|ヘミングウェイの猫のように後肢に5本、あるいは前肢に6本というようなネコも少なくない。前肢、後肢に各7本、合計28本の指を持つネコが「世界一指の多いネコ」としてギネス・ワールド・レコーズ\|ギネスブックに記載されている。鉤爪は#爪とぎ\|といで鋭さを保つ。爪を自由に出し入れできるので鋭さを常に保持でき、チーター以外のネコ科動物に共通する特徴である。樹上生の傾向が強く要出典\|date=2020年6月、木登りをしたり高所も移動するが、頭を下にして降りる時に爪が引っかからない指の向きであり、降りるのは得意でなく飛び降りる事が多い。ちなみに人に爪を立てることがあるが、動くとさらに食いこむため動かず離すのを待つほうがよい。 <gallery> Cat paw (cloudzilla).jpg\|指 Polydactyl cat 7toes.jpg\|多指症により7本の指がある後肢 Cat claw closeup.jpg\|ネコの鉤爪 Catpaw.jpg\|足の甲側から見た爪を出している手指の肉球を押すと爪が飛び出す。 Dewclaw of a cat.jpg\|猫の狼爪。ないネコもいる。地面と接しないため削れず巻き爪になる場合がある<ref>Cite web \|url=https://www.dolphin-ah.co.jp/staff-blog/entry/post-24/ \|title=犬の爪と猫の爪 \| 動物の医学 \| 浦和美園にある犬猫専門の動物病院ドルフィンアニマルホスピタル \|access-date=2023-07-21 \|website=www.dolphin-ah.co.jp \|language=ja</ref>。 Cat climbing tree, Uchimaki Park.jpg\|爪でしがみつき木に登る猫 KATZENKRALLE Anatomische Skizze.jpg\|猫の手の構造。（上）爪を出していない状態。（下）爪を出している状態 Shed domestic cat claw sheaths.tiff\|脱皮した爪。爪は何層にもなっていて、爪とぎで上の層を剥がして更新する<ref>Cite web \|url=https://cat.benesse.ne.jp/qa/content/?id=30737 \|title=猫の薄い爪がよく落ちているのですが大丈夫でしょうか。｜ねこのきもちWEB MAGAZINE \|access-date=2023-07-21 \|date=2015-10-07 \|website=cat.benesse.ne.jp \|language=ja</ref>。 </gallery> === 知能 === 知能は哺乳類の中でも高い部類に属し<ref>今泉忠明『猫脳がわかる！』文藝春秋、2019年</ref>、人間とのコミュニケーションもかなりできることが、イヌと並ぶ愛玩動物の地位を獲得した要因となっている。ネコは飼い主の声と知らない人間の声を聞き分けていることをはじめ、飼い主がネコ自身に話しかける時の声までも聞き分けていることが最近の研究で明らかにされており<ref>cite news\|url=https://www.gizmodo.jp/2022/10/your-cat-knows-when-youre-using-your-cat-talk-voice.html\|title=猫は飼い主が自分に話しかけているのがわかっているという研究結果\|newspaper=GIZMODO\|date=2022-10-29\|accessdate=2022-10-29</ref>、根気よく繰り返して教えれば「ごはん」「おやつ」「遊ぶ？」のような簡単な言葉を聞き分け、意味を理解できるようになる個体も存在する。俗に「ネコは頭が良い、イヌは賢い」とよくいわれるが、これは知能というよりも人間の都合からみた従順さである。またメインクーンなどに代表される、体長1m前後に達する大型種は、人間に従順で時にイヌのようにふるまう。これはネコと共通の祖先を持つイヌにも見られる傾向だが、大型種自体が少ないうえにイヌの種別間ほどはっきりした体格差はないことから、一般、特に日本では大型種の存在とその性格についての認知度が低い。 == 繁殖 == ファイル:Charline the cat and her kittens.jpg\|thumb\|200px\|授乳中のネコファイル:Penis-cat.jpg\|thumb\|猫のペニス。生後6‐7月齢ほどで男性ホルモンによってill2\|陰茎棘\|en\|Penile spinesができる。そのため、去勢したオスでは男性ホルモンがなくなるため、陰茎棘が消滅する<ref>Cite web\|和書\|url=https://nekopedia.jp/male/ \|title=雄猫の発情サイン♂♂ \| 猫専門病院の猫ブログ nekopedia ネコペディア \|access-date=2023-07-19 \|date=2013-03-27 \|language=ja</ref>。種類および地域により差はあるが、だいたい春ならびに夏の初めに発情、交尾を行う。 === 発情 === ==== メスの発情 ==== 個体差もあるが、おおむね生後6か月から12か月で性的に成熟し、その後、定期的に発情する。発情の周期についてはいくつかの説がある。ネコは長日繁殖動物のため、暖かい時期と日照時間が14時間程度になる時期に発情がくるSfn\|ねこまみれ事典\|p=55。日本では2月から4月と、6月から8月に相当する<ref name="nyanpedia4818">Cite web\|和書\|date=2015-11-08 \|url =https://nyanpedia.com/post-4818/ \|title =猫の発情期と対策について【獣医師が解説】/服部幸 \|work=にゃんペディア \|publisher =アイペット損害保険株式会社 \|accessdate=2019-02-28 </ref>。人工灯も発情に影響するため、完全室内飼育の場合などは発情期間が長めになることもあり、季節に関わらず年に3回から4回ほどの発情がくることもある<ref name="nyanpedia4818"/>。発情期間は3 - 6日程度であるが、その間に交尾が行われない場合、10日ほどに延びることもある。発情すると、地面や柱、時には人間の膝などに体をこすり付けるなど行動に変化が現れ、ときには意地でも外に出ようと暴れることもある。 ==== オスの発情 ==== メスよりやや2、3か月程度遅れて成熟するが、個体差が大きい。定期的な発情期はなく、発情したメスのフェロモンを嗅いで反応するSfn\|ねこまみれ事典\|p=55。発情すると、スプレー（縄張り\|尿マーキング）と呼ばれる特徴的な行動を行うようになり、オス同士のけんかも多くなる。また、まれにメスでもスプレーをすることがある。一部には発情期にあっても鳴き声をあげない、あるいは鳴いてもごくわずかである品種もあるが<ref name="catalog96-078">#catalog96\|日本と世界の猫のカタログ '96 - ペルシャ、P. 78</ref>、求愛行動として「さかり声」と呼ばれるけたたましい鳴き声を上げる。この習性は、その声を騒音と感じて迷惑に思う人間も多く、飼い主との間で問題に発展することもある。 === 交尾 === ファイル:Cats having sex in Israel.jpg\|thumb\|200px\|交尾中のネコ通常、交尾はオスがメスの背中に乗り、オスがメスの首筋を噛んでメスが逃げないようにして行う。ネコの交尾は相手が1匹に限定されるものではなく、機会があればオス・メス共に複数の異性と行う。そのため、同時に生まれた仔猫の父猫が別のネコであることはよくあることである。オスの陰茎には棘（とげ）状のill2\|陰茎棘\|en\|Penile spinesが備わっており、この刺激によってメスの排卵を誘発するため、妊娠率は非常に高いSfn\|ねこまみれ事典\|p=27。このような排卵の仕組みをill2\|誘発排卵 (動物)\|en\|Induced ovulation (animals)\|label=交尾排卵と呼び、猫とウサギなどごく一部の動物で見られる珍しい妊娠形態である<ref>Cite web\|和書\|url=https://www.city.saitama.jp/008/004/003/newsfromawmcenter/newstogeneralpublic/p040242.html \|title=さいたま市／猫は繁殖力の強い動物です \|access-date=2023-07-19 \|website=www.city.saitama.jp</ref>。北九州市立自然史・歴史博物館の学芸員、山根明弘によると30年以上調査が継続している相島 (福岡県)\|相島の野良子猫のDNAを調べた結果、同じ集団で1番メスに近い所にいる強いオスよりも、他の集団から来たオスの子猫の方が多いことが分かった<ref>Cite book\|和書 \|editor= \|author=山根明弘 \|chapter=第4章恋と青春 \|title=ねこの秘密 \|pages=161-165 \|year=2014 \|month=09 \|publisher=文藝春秋社 \|series=文春新書 \|isbn=978-4-16-660990-1 \|ref=</ref>。 === 妊娠・出産 === File:Naissance.ogg\|thumb\|200px\|thumbtime=2\|right\|ネコの出産ファイル:Persian cat Matahari relaxing after delivering 6 live kittens(Sunday 29-3-2009).JPG\|thumb\|200px\|right\|出産直後のネコ。メスネコは、おおむね2 - 6匹程度の子を妊娠する。乳房は4対8個あるのが一般的（個体により6 - 12個と差がある）。妊娠期間は65日程度である<ref name="Edney-147">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本 - 妊娠と分娩前の管理、P. 147</ref>。出産は一般的に軽く、人や獣医師が手を貸す必要のないケースがほとんどである。仔猫は出産直後は羊水で濡れているが、母猫がなめて乾かし、数時間でふわっとした毛並みになる。母猫は出産当日は授乳に専念し、食事はあまり摂らないようである。代わりに後産で出た胎盤を栄養分として食べることが多い。メスネコは年3 - 4回の出産が可能であり、年2回の出産は珍しくない。授乳期間中であっても交尾・妊娠する。 === 子猫の性別の見分け方 === 生後間もない子猫の性別の判断は非常に難しく、獣医であっても80%しか判別できないとされる。生後4週でほぼ確実に判断できるようになる。一般にオス・メスの区別は、肛門と尿の出口の距離によって判別する。オスは長く、メスは短い。また、オスの場合には将来陰嚢として大きくなる前の小さな膨らみがある。生後2か月にもなれば明らかに睾丸と判断できるほどになる。メスではこの部分が平坦になっている。オス・メス双方を比較すると分かりやすいが1匹だけの場合は判別が難しい<ref name="catman">Cite web\|和書\|url=https://nekopedia.jp/kitten-male-female/ \|title=♀ 子猫のオスとメスの見分け方 ♂ \|website=猫専門病院の猫ブログ nekopedia ネコペディア \|publisher=山本宗伸 \|accessdate=2019-01-04</ref>。 === 子猫の排泄 === 生後間もない子猫は自ら排泄はできず、親ネコが排泄器を舐めることで刺激し、便や尿を排泄させ親ネコが食べている。このため親から離れた子ネコを人間が飼う場合には、排せつの補助をしなければならない。ぬるま湯を含んだガーゼで尻を刺激したり指で軽く叩くようにすると排泄を行う。または流し台などでぬるま湯を流しながら濡れた指でお尻を刺激するようにすると清潔に洗浄ができる。特に人工乳を与えている子ネコは排泄量が多いため、こまめに行う必要がある。生後1 - 1か月半でトイレでの排泄の練習を始める<ref name="tukichan">Cite web\|和書\|url=http://tukichan.jp/b_contents/koneko/01.html#Anchor_06 \|title=生後0日～45日位までの赤ちゃん猫（乳飲み子仔猫）の育て方／にゃんこのおうち \|accessdate=2019-01-04</ref>。 == 食性 == ネコの本来の食性は肉食動物\|肉食性である。たんぱく質や脂質を必要とし、半野生的な生活を送っているネコは、生きた小獣（ネズミ・ウサギ・鳥類など）といった小動物を捕食し、また飼育下に置かれているネコは与えられた獣肉・魚肉や、人工飼料（キャットフードなど）からそれらの栄養素を摂取する。ill2\|新奇性恐怖\|en\|Neophobiaの性質があり、すぐには新しいものはあまり食べようとせず、過去に嫌な経験をした食べ物を学習（ill2\|条件付き味覚嫌悪\|en\|Conditioned taste aversion）する性質がある<ref>Cite journal \|last=Bradshaw \|first=John W. S. \|last2=Goodwin \|first2=Deborah \|last3=Legrand-Defrétin \|first3=Véronique \|last4=Nott \|first4=Helen M. R. \|date=1996-07-01 \|title=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore \|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0300962995021337 \|journal=Comparative Biochemistry and Physiology Part A: Physiology \|volume=114 \|issue=3 \|pages=205–209 \|language=en \|doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7 \|issn=0300-9629</ref>。 <!-- 「グロテスクという理由で画像を除去しないでください。除去したい方は必ずノートで合意形成を図ってください。--> <gallery> Cat eating mouse.jpg\|前脚を使いネズミを食べる猫 Cat eating a rabbit.jpeg\|ウサギを捕らえた猫 Ocicat-woodpecker.jpg\|キツツキを捕らえる猫 </gallery> ネズミやスズメなどの獲物を捕まえた際、その場で食べずに安全な場所まで運んでから食べる習性がある。母猫の場合は仔猫に獲物を与えることで何が食べられるのかを教える。特に生きたまま与えることで狩りの訓練をさせるという側面がある。飼い猫や地域猫の場合も、よく懐いた人<!--下段の「ヒト」は生物学的、こちらの「人」は通俗的。-->の元に獲物を持ち帰ったところを発見されることがある。ファイル:Cat Eating Catgrass.jpg\|250px\|サムネイル\|右\|猫草を食べる猫また、ネコはエンバクなど背の低い草を食べる習性があり、その理由は未だ明らかでないが、毛づくろいのときにどうしても呑み込んでしまって蓄積した体毛を、草の繊維に引っかけて、まとめて排泄するためとする説や、植物性のビタミンや葉酸を草から直接摂取しているなどの説がある<ref name="Edney-058">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本、P. 58</ref>。どのネコにも共通しているのが、イネ科植物を好んで食べるということである。そのほかオリヅルランやチャメドレア\|テーブルヤシなどの単子葉植物の葉を食べることがある。また、キャベツやハクサイなどの葉物野菜やダイコン、カブといった根菜類の葉に興味を示して食べようとする個体もいる。ペットショップでは飼い猫用に「猫草」としてエンバクの芽ばえや種や栽培キットなどが売られている。乾燥した地域を進化上の故郷とすると思われるネコ科は元来、飲水量が少ない動物で、体内で水を有効に使うために尿の濃縮率が高く、濃い尿を出す。そのため、腎臓への負荷が高く、ネコの病気の7- 8割は腎臓の病気である。特に塩分の摂りすぎには注意が必要である。また、水は水道水が最も理想的（日本のほとんどの地域では、水道水はミネラル含有量が少ない軟水）である。一部ミネラルウォーターの硬水に含まれるマグネシウムは猫に対して高濃度に当たるため、腎臓などへの影響からも極力飲ませないようにするべきである。 ;必須アミノ酸とドッグフード :必須アミノ酸である11種類は体内で合成できないため、食べ物で補う必要がある。11種は、アルギニン、ヒスチジン、ロイシン、イソロイシン、バリン、リジン、メチオニン、フェニルアラニン、スレオニン、トリプトファン、タウリンである。特にアルギニンとタウリンは重要である。アルギニンを摂取しない餌を食べた場合は1時間以内に栄養失調としてill2\|高アンモニア血症\|en\|Hyperammonemiaを起こし重篤な状態となり5時間以内に死亡する場合もある<ref>Cite web\|和書\|url=https://allabout.co.jp/gm/gc/69259/ \|title=猫の栄養学講座タンパク質 \|access-date=2023-07-19 \|date=2007-05-20 \|website=[猫] All About \|language=ja</ref><ref name=sakane>Cite journal\|和書 \|author=坂根弘 \|year=2004 \|url=https://doi.org/10.11266/jpan1998.7.2_67 \|title=(14)イヌ・ネコのライフステージと栄養(その2) \|journal=ペット栄養学会誌 \|volume=7 \|issue=2 \|pages=67-79 \|doi=10.11266/jpan1998.7.2_67</ref>。 :ネコにとっての必須栄養素であるタウリンはドッグフードにはあまり多く配合されていない（犬はタウリンを合成できるため、必須アミノ酸は猫の11種からタウリンを除いた10種である。）。ネコはタウリンの生合成能力が極めて低いため、タウリンを摂取しないとタウリン欠乏をおこし、失明したり心筋症を発症したり、発育遅延などが起きる<ref>Cite web\|和書\|url= https://web.archive.org/web/20150917121918/http://www2.huhs.ac.jp/~h090018t/taurineresearch.html\|title= タウリンの生理作用に関する研究~タウリントランスポーターノックアウトマウス\|accessdate= 2014-06-23\|year= 2011\|work= 臨床ゲノム薬理学研究室\|publisher= 兵庫医療大学薬学部リンク切れ\|date=2019-01-04</ref><ref name=sakane/>。タウリンの安定的摂取を望めない状況が続く場合には、獣医と相談し、タウリンを含有する猫用栄養補給剤を処方、猫に服用させる必要がある。他、ビール酵母サプリメントやノンアルコールビールが好物であり、おやつ代わりに与えている例も多い。当然、アルコールが入っている通常のビールを猫に与えるのは厳禁である。 === 一日に成猫が必要とする栄養素 === あくまで必要なのはバランスであり、過剰給餌は健康を害する恐れがある<ref>『NRC National Academy of Sciences (1986) Washington,DC.』Full citation needed\|date=2019-01-04\|title=「NRC National Academy of Sciences」とあるがNRCは全米研究会議、National Academy of Sciencesは全米科学アカデミーだとすると、これらは組織名であって資料名ではないのでは？</ref>。 {\|class="wikitable" !蛋白質!!脂肪!!炭水化物!!カルシウム!!リン!!ナトリウム!!カリウム!!マグネシウム!!鉄!!銅 \|- \|餌の28%以上。仔猫の場合はその2倍。\|\|9%以上\|\|40%以下\|\|1g\|\|0.8g\|\|0.2g\|\|0.4g\|\|0.05g\|\|10mg\|\|0.5mg \|- !マンガン!!亜鉛!!ヨウ素\|ヨード!!ビタミンA!!ビタミンBsub\|1!!ビタミンBsub\|2!!ビタミンBsub\|6!!パントテン酸!!葉酸!!ニコチン酸 \|- \|1.0mg\|\|4.0mg\|\|0.1mg\|\|550国際単位\|\|0.5mg\|\|0.5mg\|\|0.4mg\|\|1.0mg\|\|0.1mg\|\|4.5mg \|- !ビタミンBsub\|12!!コリン!!タウリン!!ビタミンC!!ビタミンD!!ビタミンE!!ビタミンK!!水分 \|- \|0.02mg\|\|200mg\|\|100mg\|\|必要量無し\|\|100国際単位\|\|8.0mg\|\|必要量無し\|\|1kgあたり50-70ml \|} === 一日の食餌必要量・エネルギー要求量 === 猫のエネルギー要求量はライフステージによって異なる。子猫の発育期は体重に対するエネルギー要求量は多く、妊娠した場合には5週頃から徐々に食餌の量を増やし、場合によっては専用の食餌を与える<ref name="Edney-059">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本、P. 59</ref>。一日の食餌必要量の求め方は「安静時のカロリーエネルギー要求量✕ライフステージ係数÷餌のカロリー✕100」で求められる。また、安静時のエネルギー要求量の計算方法と係数は異なったものがいくつかある。安静時エネルギー要求量（RER）＝体重kgの0.75乗✕70Refnest\|group="注釈"\|計算機での計算方法は体重✕体重✕体重√√✕70<ref>Cite report\|和書\| author = 厚生労働省\| authorlink = 厚生労働省\| title = 補助犬使用者及び訓練事業者のための　補助犬衛生管理の手引き　第１版\| date = 2021-03\| url = https://www.mhlw.go.jp/content/000870083.pdf\| ref = harv</ref> :一日のエネルギー要求量＝RER✕ライフステージ係数<ref name=sakane /> 安静時エネルギー要求量（RER）＝体重kg✕30+70 :一日のエネルギー要求量＝RER✕ライフステージ係数<ref>Cite report\|和書\| author = 環境省\| authorlink = 環境省\| title = 飼い主のためのペットフード・ガイドライン　～犬・猫の健康を守るために～\| date = 2021-05 \| url =https://www.env.go.jp/nature/dobutsu/aigo/2_data/pamph/petfood_guide_1808.html\| ref = harv</ref> {\| class="wikitable" \|+ライフステージ係数 !'''年齢・状態''' !'''ライフステージ係数''' \|- \|発育期 4か月 - 12か月 \|3-2 \|- \|成猫期 1歳 - 7歳 \|1.2-1.6 \|- \|避妊・去勢手術後 \|1.2-1.4 \|- \|高齢期 7歳以降 \|1.1-1.4 \|- \|老齢期 10歳以降 \|1.1-1.6 \|} == ネコにとって危険な物質 == 人間が日常において嗜好・摂取する物の中で、ネコに対して有毒性を示す物品や物質や成分。基本的には市販のキャットフードなどを与えるのが好ましい。また、盗み食いにも注意が必要。 === ネコに与えてはいけない食べ物 === ; ユリ・タマネギなどのヒガンバナ科またはユリ科の植物 : Main\|タマネギ中毒ネコやイヌにとってネギやタマネギ、ニンニク、ラッキョウなどといったヒガンバナ科の植物は極めて有毒とされている。ネギ類に含まれるアリルプロピルジスルフィドが、ネコやイヌの赤血球を破壊してしまい、貧血・食欲不振・呼吸困難・血尿・嘔吐を引き起こす。また、ユリ\|ユリ属の植物は特に有害であり、ユリ中毒を起こしてしまう。全ての部位に毒性があり、体毛に付着した花粉をなめただけで死亡した例や、チューリップの生花を挿していた花瓶の水を摂取したことで重篤となり、安楽死を選択せざるを得なかった事例も報告されており、アメリカ合衆国\|アメリカの愛猫団体である仮リンク\|愛猫協会\|en\|The Cat Fanciers' Association\|label=CFAは、これらの植物をネコに近づけないように勧告している。ヒヤシンスも同様に危険である。 : また、ゆで汁やエキスなども有害であり、ハンバーグなどの練り製品、人間用のビーフジャーキー、すき焼き（の肉）、牛丼や茶碗蒸し、カップ麺などにも含まれることがあり、これらを口にすると中毒を起こすことがある<ref name="nisshin">Cite web \|1=和書 \|date= \|url=http://www.nisshin-pet.co.jp/study/dictionary/cat/category01/basic/ikenai.html \|title=与えてはいけない食べ物 \|work=愛猫のハッピーLife百科 \|publisher=日清ペットフード株式会社 \|accessdate=2016-08-05 </ref><ref name="kaou">Cite web\|和書\|date= \|url=https://web.archive.org/web/20171204061256/http://www.kao.co.jp/pet/cat/jiten/category04/001.html \|title=猫に与えてはいけない食べ物 \|work=愛猫と暮らす生活事典 \|publisher=花王 \|accessdate=2016-08-05 ※ 現在はインターネットアーカイブ内に残存</ref><ref name="nyanpedia3990">Cite web\|和書\|date=2015-09-26 \|url =https://nyanpedia.com/post-3990/ \|title =絶対に猫に与えてはいけない食べ物【獣医師監修】 \|work=にゃんペディア \|publisher =アイペット損害保険株式会社 \|accessdate=2019-06-19 </ref>。 ; アルカロイド類 : アルカロイドを含む多くの植物は中毒の原因となる。また、種子類・球根は全て有害と考えられている。カフェインを含む、コーヒーや紅茶なども有害とされている<ref name="nisshin"/>。 ; イカ、タコ、エビ、カニ、貝類\|貝などの一部の魚介類 : イカなどに含まれる酵素であるチアミナーゼ（サイアミナーゼ）はチアミン\|ビタミンB1を破壊するため、長期にわたって多量に摂取した場合、背骨の変形を引き起こす可能性がある。これが「イカを食べると腰を抜かす」といわれる所以である<ref name="nisshin"/><ref name="kaou"/>。チアミナーゼは、イカ・タコ・貝類といった軟体動物のほか、エビ・カニなど甲殻類やコイ・ワカサギなどの淡水魚にも含まれている。しかし、チアミナーゼは熱によって失活するため加熱すれば問題はなく、イカ・タコなどはネコにとっての必須栄養素であるタウリンを豊富に含むため、ネコには好まれ、イカ入りのキャットフードも存在する。ただし、イカ・タコなどは消化があまりよくないため、多量に摂取すると消化不良を起こす可能性がある。 ; アワビ、サザエ、ノリ : 死亡する危険はないが、春先のアワビのツノワタ（内臓）を食べさせるとネコの耳が腐れ落ちると東北地方でいわれている。春先のアワビやサザエは餌としている海藻に含まれるクロロフィルをピロフェオホルバイド a という毒成分に変質させて、動物の体内に摂り込まれた状態で日光に当たると光過敏症を起こすことに基づいている。アワビなどは春先に「ピロフェオホルバイド\|ピロフェオホルバイド a」という成分を内臓にためこんでいるので、これを食べると成分も体内に入る。ネコの体は被毛で覆われているため、たとえ日に当たっても光は皮膚までは届かず問題ない。しかし、耳だけは被毛が薄く、毛細血管にまで日光が届く。そのため、光過敏症で炎症を起こして激しいかゆみを生じる。ネコは耳を激しくかきむしり、取れるまでそれを続けてしまう。あるいは、毒成分によって耳の組織が壊死してしまい、取れてしまう<ref>塩見一雄・長島祐二共著『海洋動物の毒』成山堂書店。</ref><ref>Cite web\|和書\|url= https://www.mhlw.go.jp/topics/syokuchu/poison/animal_det_16.html \|title=自然毒のリスクプロファイル：巻貝：ピロフォルバイドa（光過敏症） \|accessdate= 2014-06-23 \|publisher= 厚生労働省</ref>。味付けされないノリは与えても構わないがミネラルが多いため量を制限（日量3ｇ程度）する必要がある。過剰に摂取した場合尿路結石症などに罹る恐れがある。味付け海苔はナトリウム過剰摂取の可能性があるので与えない方が良い。 ; ブドウ、レーズン :アメリカの動物毒性コントロールセンターの調査・研究によると、原因物質は解明されていないが、ネコやイヌが摂取すると2-3時間後に嘔吐・下痢・食欲不振・腰痛が引き起こされ、3-5日後に腎不全の症状が発現し、最悪の場合は死に至るケースもあるとしている<ref name="nisshin"/>。 ; 塩分<!--「味」について、人が濃く感じなくても猫にはリスクとなりうる--> : 塩分は生体機能を維持するために必要であるが、ヒト向けに味付けされた食品の塩分量では一般に多すぎる。発汗に伴って多量の塩分を失うヒトに対し、ネコはほとんど汗をかかないことによる。塩分の摂り過ぎは腎臓に大きな負担をかけるので、塩辛い食品を安易に与えてはいけない<ref name="nisshin"/><ref name="kaou"/>。これはネコ以外にも当てはまり、ヒトの塩分に対する要求量/許容量が他の大半の陸生動物より高いことは認識しておく必要がある。 ; 牛乳・乳製品 : 子猫は離乳に伴い体内のラクターゼが少なくなるため、離乳後に乳糖を長く摂取しない環境にいた場合、人間の大人と同じくネコでも乳糖不耐症になる可能性があり、乳糖不耐症のネコに多量の牛乳を与えると下痢になる場合がある。 : 猫の乳は脂肪とタンパク質を牛乳より多く含んでおり、子猫のうちに母乳ではなく牛乳を与えると、カロリー不足やタンパク質不足になる可能性がある。このため、ミルクを与える場合には猫用（年齢により子猫用か成猫用かを選択）のものを使用するのが好ましい<ref>Cite web\|和書\|date=2009-10 \|url=https://www.env.go.jp/nature/dobutsu/aigo/2_data/pamph/petfood_guide/pdf/full.pdf#page=5 \|format=PDF \|title=乳の成分 \|work=飼い主のためのペットフード・ガイドライン \|publisher=環境省 \|page=5 \|accessdate=2018-05-23 \|quote=[https://www.env.go.jp/nature/dobutsu/aigo/2_data/pamph/petfood_guide.html 『飼い主のためのペットフード・ガイドライン』HTML版目次]</ref><ref>Cite news \|title=【もう一度見直したい】犬や猫に与えてはいけない食材とは？ \|newspaper=クックパッドニュース \|date=2014-08-13 \|author=クックパッド編集部 \|url=https://news.cookpad.com/articles/2217 \|accessdate=2018-05-23 \|quote=全2頁構成（→[https://news.cookpad.com/articles/2217?page=2 2頁目]）</ref><ref>Cite news \|title=子猫のミルクの与え方はどうすれば？量、頻度、飲まない時の対処法は？ \|newspaper=ペットスマイルニュースforネコちゃん \|date=2016-10-20 \|author=中岡早苗 \|url=http://psnews.jp/cat/p/19934/ \|accessdate=2018-05-23 \|publisher=（株）Petsmile</ref> ; カカオ（チョコレート、ココア） : カカオに含まれるテオブロミンを代謝する能力がとても低いことから、大量に摂取した場合、下痢、嘔吐、興奮、けいれん\|痙攣、不整脈\|脈の乱れ、血尿などの中毒症状が現れ、最悪の場合、突然死することもある<ref name="nisshin" /><ref>Cite web\|和書\|author=higarina（著者） \|coauthors=ねこのきもち相談室獣医師（監修） \|date=2018-02-01 \|url=https://cat.benesse.ne.jp/withcat/content/?id=18608 \|title=【獣医師が解説】1粒でも危険！？猫×チョコレートの致死量とは？ \|website=ねこのきもち WEB MAGAZINE \|publisher=ベネッセコーポレーション \|accessdate=2018-05-24</ref><ref group="注釈" name="tbs160104" />。 ; カフェイン :コーヒー、紅茶、緑茶、栄養ドリンクなどに含まれるカフェインはテオブロミンと似たような中毒症状を起こす<ref name="nisshin"/>。 ; <!--にぼし、-->かつおぶし :人間用のかつおぶしには塩分が多く含まれており、過剰摂取には注意が必要である。猫用のものをトッピング程度に与えるのが望ましいSfn\|ねこまみれ事典\|p=162。 ; 青酸配糖体を含む食物 :リンゴ、アンズ、モモ、プラム、スモモ、サクランボ、アーモンドなどの枝、葉、種に含有される青酸配糖体が体内で青酸に変化し、呼吸困難、虚脱、痙攣、チック症状に陥り、最悪の場合は死に至る場合がある<ref name="tabaru61">Cite web \|和書 \|url=http://tabaru.9syu.net/case/perm/61.htm \|title=ペット豆知識29-犬猫の毒物とその対処法・その2-MRT「ペット・ラジオ診察室」6/11・6/18放送分 \|work=動物病院TAC（たばる動物病院） \|date=2009-06-10 \|access-date=2019-06-19 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725103100/http://tabaru.9syu.net/case/perm/61.htm \|archive-date=2020-07-25</ref>。 ; ソラニンを含む食物 :ナス、トマト、ジャガイモ、ピーマン、ホオズキなどのナス科のほとんどの植物にネコに有毒なソラニンが含まれている。個体差があるが、ネコの場合は2-10mgが摂取量の上限であり、それを超えると過流涎、食欲不振、胃腸障害、下痢、中枢神経系の抑制、虚脱、散瞳、心拍数低下などに陥る場合がある。最悪の場合は、心筋梗塞を起こし死に至る<ref name="tabaru61" />。 ; アルコール : 血液中に吸収されたアルコールが許容量を超えると、脳や体の細胞を破壊する。そのことから、嘔吐、下痢、神経症状、呼吸困難、ふるえ、昏睡に陥る場合がある。最悪の場合は死に至る要出典\|date=2016-08-05。 === 食べ物以外の危険な生活物質 === ; 精油（エッセンシャルオイル） : アロマテラピーや芳香性の生活嗜好品に成分使用されている精油を吸引、皮膚・経口摂取すると、ネコの肝臓はその成分を解毒できず、重篤な後遺症が残ったり回復不能の致命的な事態に陥ることになる。ネコはフェノール類やテルペン\|モノテルペン類、ベンゼン\|ベンゼン環含有化合物に対する感受性が他の動物に比べて特異であるため、一般に出回っているほとんどの精油が有毒になる。一時期は抗ウイルス作用やノミ取り効果があるとされ、ペット用シャンプーなどにも含まれているティーツリーの希釈液への曝露による事故も報告されている<ref>クリステン・レイベル『愛しのペットアロマセラピー』田邉和子・斎藤寛充朗：訳、さんが出版、2004年、ISBN 4-880-96051-9</ref><ref>日本アニマルアロマセラピー協会『猫から飼い主への手紙』ブログハウス、2007年、ISBN 4-880-96145-0。[http://itunes.apple.com/jp/app/id399403770?mt=8 電子書籍版：青林堂]</ref><ref>Cite web\|和書 \| url = http://www.animalaromatherapy.jp/ \| archiveurl = https://web.archive.org/web/20120519081219/http://www.animalaromatherapy.jp/ \| title = 日本アニマルアロマセラピー協会 \|accessdate= 2012-07-02 \| archivedate = 2012-05-19 \| url-status=dead\|url-status-date=2019-07-26 </ref><ref>Cite web\|和書 \| url = http://www.animalaromatherapy.jp/10articles.html \| archiveurl = https://web.archive.org/web/20130528125951/http://www.animalaromatherapy.jp/10articles.html \| title = 日本アニマルアロマセラピー協会アニマルアロマセラピー10箇条 \|accessdate= 2012-07-02 \| archivedate = 2013-05-28 \| url-status=dead\|url-status-date=2019-07-26 </ref>。<!--アニマルアロマセラピーにおいて安全とされるハイドロゾルへの接触・曝露にも注意をうながす専門家の意見もある<ref>[]</ref>。--> ; 家庭薬など : 人が飲用・服用する経口薬をペットに与えるのは避けるべきである<ref group="注釈">ペット・動物専用薬品は数少なく、8割が人間用医薬品の流用ではあるが、目的が該当人間疾病と違う場合もあり、用量・用法については専門的知識が必須となる。</ref>。ネコの体を舐める習性を考慮して、頭髪や皮膚に塗布する外用薬にも注意を要する。 :; 鎮痛剤・解熱剤・感冒剤・サプリメント :: グルクロン酸抱合能力が低いことなど、ヒトとネコの違いゆえに、鎮痛解熱剤として用いられるアセトアミノフェンは肝障害などを起こすためイヌやネコへの使用は厳禁であり、総合感冒薬\|風邪薬に代表されるヒト用の家庭薬も同様である<ref>Cite web\|和書\|date= \|url =https://www.irisplaza.co.jp/media/A13925281995 \|title =猫のアセトアミノフェン中毒 \|work=アイリスペットどっとコム \|publisher =アイリスオーヤマ \|accessdate=2019-05-17 </ref>。 :: また、ダイエット目的のサプリメントとして用いられるα-リポ酸も、ネコにとっては肝機能障害を引き起こすなど身近な薬品での中毒事故が起こりうる<ref>Cite web\|和書\|date=2009-08-22 \|url =http://www.saitama-vma.org/topics/%CE%B1%E3%83%AA%E3%83%9D%E9%85%B8%E3%81%AF%E7%8C%AB%E3%81%AB%E3%81%AF%E5%A4%A7%E5%A4%89%E5%8D%B1%E9%99%BA%E3%81%A7%E3%81%99/ \|title =αリポ酸は猫には大変危険です \|work= \|publisher =埼玉県獣医師会 \|accessdate=2019-05-17 </ref>。 :; 養毛剤 :: 壮年性脱毛に有効な外用薬ミノキシジルが付着した頭部をネコがなめるだけでも心機能に問題が起こり得るとされる<ref>Cite web\|和書\|date=2008-08-14 \|url =https://jp.reuters.com/article/idJPJAPAN-33257620080814 \|title =オーストラリアの猫、飼い主の育毛剤なめて生死さまよう \|work= \|publisher =ロイター \|accessdate= 2019-05-17 </ref>。 :; 湿布薬 :: 非ステロイド性消炎鎮痛剤の一種で、筋肉痛や関節痛を和らげる効果の湿布や軟膏に含まれていることがある成分フルルビプロフェンをネコが摂取してしまうと、腸や腎臓に中毒症状が現れ、食欲不振、倦怠感、嘔吐、下血などを起こし、死亡に至るケースも複数件あったことに関しての報告と注意が、2015年4月にアメリカ食料医薬品局(FDA)から発表されている。摂取する経路は、薬剤を使用した飼い主の皮膚や、そこから薬剤が付着した衣服・家具・ネコの身体からの経口であろうとみられている<ref>Cite web\|和書\|url=https://web.archive.org/web/20150424055724/http://kenko100.jp/articles/150422003440/ \|title=ペットの相次ぐ不審死、原因は塗り薬―米当局が注意呼びかけ \|publisher=あなたの健康百科 \|accessdate=2015-04-24</ref><ref>Cite web \|url=http://www.fda.gov/AnimalVeterinary/NewsEvents/CVMUpdates/ucm443333.htm \|title=FDA Warns of Illnesses and Deaths in Pets Exposed to Prescription Topical Pain Medications Containing Flurbiprofen \|publisher=U.S. Food and Drug Administration \|accessdate=2015-04-24 </ref>。 == 病気・障害 == ネコの死因は1位が悪性腫瘍、2位が腎臓病とされるが、特に遺伝的障害である腎臓病は100%罹患しているとされる<ref name=":1">Cite web\|和書\|title=猫の寿命を30年に腎臓病の治療薬完成間近東大辞め起業の宮崎さん：東京新聞 TOKYO Web \|url=https://www.tokyo-np.co.jp/article/228020 \|website=東京新聞 TOKYO Web \|access-date=2023-01-30 \|language=ja</ref>。また、年齢ごとに罹患しやすい疾患があるとされる<ref>Cite web \|title=愛猫を病気から守るために。年齢別にかかりやすい病名と症状まとめ｜アクサダイレクト \|url=https://www.axa-direct.co.jp/pet/pet-ms/detail/2935/ \|website=いぬと暮らす、ねこと暮らす。 \|access-date=2024-03-29 \|language=ja</ref>。定期的な健康診断も年齢ごとの頻度を考慮して受けさせることが望ましいとされる<ref>Cite web \|title=猫の健康診断について。受ける内容と期間の目安、費用について。 ! KINS WITH 動物病院 \|url=https://kinswith-vet.com/journal/1553/ \|website=kinswith-vet.com \|date=2023-08-18 \|access-date=2024-03-29 \|language=ja</ref><ref>Cite web \|title=犬・猫の定期健康診断を受ける年齢と頻度は？｜兵庫みなと動物病院 \|url=https://hyogominato-ah.com/course/menu_02/ \|website=hyogominato-ah.com \|access-date=2024-03-29</ref>。 === 人獣共通感染症 === 人とネコで同じように感染する人畜共通感染症には代表的なものとして、狂犬病、猫海綿状脳症(TSE)、トキソプラズマ症、パスツレラ症、結核、細菌性の腸炎、皮膚病、および、バルトネラ菌の感染症である猫ひっかき病がある<ref name="Edney-124">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本 - 人に伝染する病気、P. 124</ref>。 === ネコに特有の感染症 === ; 猫免疫不全ウイルス感染症 : 猫免疫不全ウイルス (FIV) 感染を原因とする感染症。特別な治療法は無い。 : 猫後天性免疫不全症候群（猫エイズ）は上記感染症の病態の一つ。 ; 猫白血病ウイルス感染症 : 猫白血病ウイルス (FeLV) を原因とする感染症。 ; 猫伝染性腹膜炎 : 猫伝染性腹膜炎ウイルス (FIPV) を原因とする感染症。 === 口腔病・歯病 === ; 歯周病 : 3歳になるまでに約80%の猫が歯周病を起こすとされる。これは内臓疾患を起こす原因にもなりうる。歯周病予防のためには飼い主による定期的な歯のケア（歯磨きなど）が必要である。 ; ネックリージョン（被歯細胞性吸収病巣、歯頸部吸収病巣） : 4歳になるまでに約60%のネコに起こるといわれ、原因は不明。 === 聴覚障害 === see\|白猫#聴覚障害 === 泌尿器の病気 === ; 慢性腎臓病（腎不全） : 他のネコ科動物と同様に腎臓の病気になりやすいが、その原因は長らく不明だった<ref name=":2" /><ref name=":0" />。2016年に東京大学の宮﨑徹\|宮崎徹によりネコの腎臓には死んだ細胞を除去する仕組みは存在するが、機能していないことを突き止められた<ref name=":2">Cite web\|和書\|title=東大ネコ研究に2日余りで寄付3千万円担当者「驚き」：朝日新聞デジタル\|url=https://www.asahi.com/articles/ASP7H51K7P7GPLBJ009.html\|website=朝日新聞デジタル\|accessdate=2021-07-16\|language=ja</ref><ref name=":0">Cite web\|和書\|title=ネコと腎臓病とAIM研究 ! 2020年 ! 記事一覧 ! 医学界新聞 ! 医学書院\|url=https://www.igaku-shoin.co.jp/paper/archive/y2020/PA03357_01\|website=www.igaku-shoin.co.jp\|accessdate=2021-07-16\|language=ja</ref>。宮崎はそれ以前に腎機能を維持するタンパク質（AIM）を発見しており、透析患者の負担を軽減する薬など人間用の薬の研究していたが、ネコが腎臓病になりやすいことを獣医から聞き、2013年からはネコ用の薬を先に作り、それを人間に応用するという通常の動物用医薬品とは逆の手法で研究を開始した<ref name=":1" /><ref name=":0" />。人間用は国の助成金、猫用は民間企業からの資金提供で賄っていたが、新型コロナウイルス感染症の世界的流行 (2019年-)\|新型コロナウイルス感染症の世界的流行により2021に民間企業からの資金が打ち切られたことで中断する<ref name=":1" />。これを時事通信社が報道すると愛猫家などから寄付の申し込みが殺到したため、大学は急遽寄付先に宮崎を追加し、2日間で3000万円ほどが集まった<ref name=":1" /><ref>Cite web\|和書\|title=宮崎徹教授による猫の腎臓病治療薬研究へのご寄付について\|url=https://www.u-tokyo.ac.jp/focus/ja/articles/z0802_00014.html\|website=東京大学\|accessdate=2021-07-16\|language=ja</ref>。その後、3億円近い寄付となり大学から独立するきっかけとなったとされる<ref name="nw-2023-11-14">Cite magazine \|title = ニューズウィーク日本版(2023年11月14日号) \|first=HAJIME \|last=KIMURA \|chapter = 猫の腎臓病を治す「夢の薬」はもうすぐ \|newspaper = \|publisher = CCCメディアハウス \|date = 2023-11-07 \|page=34 </ref>。東京大学への寄付金は年間1000万円ほどであるが、この研究には単独で1000万円近い寄付もあり、領収書を求めないなど税控除を目的としない寄付も目立ったという<ref name=":2" /><ref name=":1" />。反響に驚くと同時に使命感を覚えた宮崎は、素早く創薬に繋げることは大学では難しいとして、退職して研究室のメンバーをそのまま移籍させた研究機関を開設した<ref name=":1" />。2023年時点ではAIMの注射による回復例も報告されており、2024年の承認を目指している<ref name=":1" />。市販目標時期は2026年～2027年<ref name="nw-2023-11-14"/>。宮崎はこの成果を人間用の治療薬へ応用することも想定している<ref>Cite web\|和書\|title=ＡＩＭが腎臓結石の成長を抑制、体外への排出促進人間とネコの結石再発防止薬の開発もＡＩＭ医研・宮崎徹所長インタビュー：時事ドットコム \|url=https://www.jiji.com/jc/article?k=2022100701019&g=soc \|website=時事ドットコム \|access-date=2023-01-30 \|language=ja</ref>。 :概ね5歳ごろに急性の腎障害となり、それが慢性腎不全へと進行し尿毒症で死ぬケースが多い<ref name=":0" />。 :腎機能が低下した状態では尿の濃縮がうまく働かなくなり、そのため頻尿となり飲水量も増える。尿の色が薄くなる・臭いがあまりしなくなるなどの症状が見られたら注意が必要である。病状が進行すると、食欲不振や体重減少を示し、さらには尿毒症が起き口内炎や胃炎も併発する。末期には食べ物を全く受け付けなくなり死に至る。病気を初期に見つけられれば食事療法などで対処できる可能性がある。 === 寄生虫 === ; ミミヒゼンダニ症 : ミミヒゼンダニが耳に寄生することでおこる病気。耳の激しい痒みや黒い耳垢がでる。 ; 疥癬 : ヒゼンダニが皮膚や毛に寄生することでおこる病気。激しい痒みと皮膚炎を起こす。 == 習性 == 節スタブ === 鳴き声 === main\|ill2\|にゃー\|en\|Meow\|redirect=1 試聴\|pos=right\|filename=Meow.ogg\|title=鳴き声\|description=\|filename2=Felis silvestris catus.ogg \|title2= 鳴き声2 \|filename3=Gruñido gato (Chacha).ogg \|title3= 威嚇\|format=Ogg 日本ではネコの鳴き声は「ニャー」、「ミャー」などの擬声語\|擬音語を用いるのが一般的。アメリカ合衆国\|アメリカでは「meow」、イギリスでは「miaow」、ドイツでは「miau」、フランスでは「miaou」、中華人民共和国\|中国では「miāo（lang\|zh-hant\|喵、wikt:en:喵）」、イタリアでは「miao, gnao（ニャオ）, gnau（ニャウ）」と表す。「ニャー」とは異なるものとしては、以下のようなものがある。 * 警戒・威嚇のうなり声・威嚇音。「フーッ」「ウー」「ハーッ」「カー」「シャーッ」など。 * えさを食べている時の威嚇。「ワウワウワウ」「マウマウマウ」「アオアオアオ」など。 * 発情期における、赤ちゃんのような独特の声。「オアーン」「オギャー」「アーウ」「ナーオ」など。 * #クラッキング（チャタリング）\|クラッキング（チャタリング）カモメの鳴き声はしばしばネコのそれに喩えられ、英語では「mew」というネコの鳴き声を表す単語は「カモメ」という意味も持つ。日本語でもカモメの一種にウミネコ（海猫）と名付けられた鳥がいる。いわゆる「ニャー」という鳴き声は、子猫が親猫に対して注意をひくための鳴き声であり、自然界で大人の猫がこの声で他の猫とコミュニケーションを取ることはない。人間に対して大人の猫がこの声を発するようになったのは人間の気を引くためとされるSfn\|ネコ全史\|pp=54-56。 ==== 喉鳴らし ==== listen\|filename=Purr.ogg\|title=ネコの喉鳴らし main\|喉鳴らし他のネコ科動物にも見られる「ゴロゴロ（sname\|\|purr）」と咽喉\|喉（のど）を振動させる音のメカニズムには複数の説があり、はっきりとしていない。この音は、親子間のコミュニケーションにも用いられる。ライオンやトラなども含むネコ科動物全般は咽喉\|喉をゴロゴロと鳴らすことで知られている。これは声帯からではなく、胸腔の一部から発せられる音である<ref name="Edney-019">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本、P. 19</ref>。一般的には飼い主や懐いた人になでられるなどしてリラックスしている時にこの反応が見られるが、体調が悪化時や出産時（陣痛中）、死ぬ直前にも喉を鳴らすという。これらの行動の意味は未だにはっきり解明されていないが、普段から低周波の音を発生させることで骨格を丈夫にする、苦しいときに痛みを緩和し呼吸を楽にしている、などの説が存在する<ref>Cite web\|和書\|url=http://www.ntv.co.jp/FERC/research/20021201/r084.html \|title=ネコの「ゴロゴロ声」に秘められた能力を探れ! \|accessdate= 2014-06-23 \|date=2002-12-01\|publisher=Far East Research Co. \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110518182650/http://www.ntv.co.jp/FERC/research/20021201/r084.html \|archivedate=2011-05-18</ref>。 ==== クラッキング（チャタリング） ==== ネコが「カカカ」のようにブラキシズム#タッピング\|歯を打ち鳴らしているような音を出す現象を'''クラッキング'''（英語圏などでは'''チャタリング'''（chattering））といい、ネコ科の動物でもネコだけが発するものであるSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=126-127<ref>Cite web\|和書\|url=https://にゃん.com/knowledge-of-cat/cat-chattering/\|title=猫が「カカカ」って鳴くのは何?猫の変わった鳴き方とその意味について \|accessdate= 2018-06-22\|publisher=にゃんこむ</ref>。 === 睡眠 === <gallery> Burmakatzen-haufen.JPG\|安全な環境と餌に満たされたネコはよく眠る。写真はペット用のベッドで体を寄せ合って眠る3匹のネコたち。 Circle cat is circular.jpeg\|丸くなって身を守るように眠るのがネコの典型的なスタイルの一つで、明るい日中など、この写真のように前足でまぶたに覆いをし、光を遮って眠るネコも多い。 Murph & Billy - Sleepz (by).jpg\|周囲を警戒する必要がないと、体を長く伸ばしひっくり返ったような姿勢で眠るものもいる。写真は周りを信頼している仔猫たち。 2016-06-12 Orange and white tabby cat born in 2016 茶トラ白ねこ子猫 2016年生まれ DSCF6403☆彡.jpg\|睡眠中の子猫。 Mothercatandkitten-malawi-2018.webm\|たまに眼を覚ますと母猫の乳を吸う。 </gallery> ネコの語源が「寝子」であるという説もあるほどにイエネコの睡眠時間は人間に比べて長い<ref>Cite web \|url=https://kangaeruhito.jp/article/3599 \|title=「猫・犬」\|access-date=2024.7.30 \|publisher=新潮社 \|author=飯間浩明 \|quote=猫は「寝る子」だから「寝子」――。これはよく聞く説です。（中略）「寝る子」説は、少なくとも江戸時代まではさかのぼれます。18世紀の辞書『和訓栞（わくんのしおり）』では、「猫」の語源を〈寝子の義〉として、〈睡（ねむり）を好む獣なり〉と説明します。（中略）猫がよく寝るのは本当です。猫に関する本を参照すると、1日に十数時間寝ると書いてあります。でも、犬も同じぐらい寝るそうだし、よく寝ることが猫の専売特許とまでは言えません。　国語辞典の「猫」の項目を見ても、「よく寝る動物である」という説明はありません。〈じょうずにネズミをつかまえる〉（『三省堂国語辞典』第7版）、〈形はトラに似て、敏捷（びんしょう）。暖かい所を好み、ネズミをよくとるとされる〉（『新明解国語辞典』第7版）といった具合です。猫はよく寝るけれども、名前にするほどの特徴とは言えません。　つまり、「よく寝るから『寝子』」というのはこじつけです。</ref>。一般的に、ネコは一日の大半を睡眠\|寝て過ごすといわれている。ネコの飼い方の本（獣医師による解説）などでは、一般に14時間程度から16時間程度と解説されていることが多い要出典\|date=2023年12月\|。また「長いネコでは20時間程度眠る」といった解説も多い<ref>Cite web\|和書\|url= http://www.verde-ah.com/q/q14.html \|title= 動物病院VERDE 獣医師の解説 \|accessdate=2014-06-23 \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20091222080726/http://www.verde-ah.com/q/q14.html \|archivedate= 2009-12-22\|quote=猫の睡眠時間16時間といわれている</ref><ref>[http://www.tisen.jp/tisenwiki/?%C7%AD 知泉「猫」] </ref><ref>[http://www.kurashiki-oky.ed.jp/school/tamanishi-j/08kenkyu/frontier/h15_torikumi_2/h15_seika_7kara12.htm 仁科秀雄医師の学校保健会資料]</ref>。なお、睡眠時間が長い傾向にあるのは、ネコ科の動物、肉食動物に共通して見られる傾向である。草食動物に比べてその食物は高カロリーであり、一度食物を得るとしばらくは食べる必要が無いため、何もしない時間帯は寝ることでカロリーの消費を抑えていると考えられる要出典\|date=2023年12月\|。外からの訪問者が少ない住宅で、家族や近隣にかわいがられ、餌が十分に与えられている安心できる環境だと、ネコは長いものでは1日あたり20時間近くひたすら眠り続ける要出典\|date=2023年12月\|。ペットとして飼われているネコは餌を探しにいく必要がなく、安全な寝場所も確保されており、特に何をする必要もないため安心して眠り続ける。寝ている時に時折、痙攣したり鳴き声を漏らしたりするが、夢を見ているせいである要出典\|date=2023年12月\|。主に仔猫の頃の夢（母猫の乳首を吸っている場面）や、狩りをしているときの夢を見るといわれている要出典\|date=2023年12月\|。人により屋内で飼われている仔猫はとくに睡眠時間が長く、書籍では20時間程度と解説されていることが多い要出典\|date=2023年12月\|。ほとんど眠っていて、たまに眼を覚ますと母猫の乳を吸い、その後ちょっと遊んでいたかと思うとまたすぐ眠ってしまう、というような状態である。また、仔猫ではほとんどがレム睡眠であるといわれている要出典\|date=2023年12月\|。そのため、呼びかけたり触れたりすると目を醒ます場合がある。野良猫に限れば、外敵に対する警戒を怠ることができないため、睡眠時間は人に飼われているネコよりかなり短くなり、眠りも浅い。腹部を地に付け、四肢をたたみ、尾を身体側に引き付けたうえで、背を丸めてうずくまる、というネコの姿勢を『香箱small\|（こうばこ）を作る』（香箱座り）と表現する。香箱の蓋の丸く盛り上がった甲の形に由来しているsfn\|愛犬の友編集部\|1990\|p=60。香箱座りは、前足を完全に折り畳んでいるため、特にリラックスした状態である。一方で完全屋内飼育のネコの場合は、外敵に対する警戒の必要もないため、仰向けないしそれに近い姿勢でリラックスして寝る場合も見られる。同じネコ科の野生動物においても、同様の姿勢が生態系の頂点に位置し天敵が存在しないライオンにおいて見られる。 === 爪とぎ === ファイル:Krallenwetzende Katze.JPG\|サムネイル\|200px\|爪とぎ。木登りにも鋭い鉤爪は欠かせない。放し飼いの地域猫や野良猫や野猫の場合は太い木の幹、飼い猫の場合は壁や柱などを引っかいたり、爪を噛んで引っ張って爪とぎをする。ネコに限らず、狩りをする動物の多くに見られる行動である。「研ぐ」のではなく「さや」を剥がして鋭くし、いつでも狩りに使えるようにしておく手入れの他、縄張りを他のネコに対して示す意味がある<ref name="Edney-083">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本、P. 83</ref>。転位行動として行うこともある。爪がないネコでも同じしぐさをすることがあり、何かを始める際の合図ともいわれている。飼い猫の場合、調度品や壁紙などの意図せぬ場所での爪とぎを防止するため、爪とぎ台や爪磨きの付属したキャットタワー（ネコタワー）などを用意しておくとよい。また、爪とぎする場所も教えておく必要がある。爪を切る場合、ネコの鉤爪の根元側は肉・神経・血管が通っており、先端部分だけを丁寧に切らなければならない。ピンクがかった髄の部分を切除すると苦痛を訴えたり、場合によっては出血を伴う恐れがある。また、外科的に爪を除去してしまう手術があるが、本能と深く結びついた道具を失うことになり、ストレスや問題行動の原因となる可能性があるため、この手術を禁止している国は多い<ref name="Edney-066">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本 - 爪の手入れ、P. 66</ref>。 === 攻撃手段 === Anchors\|猫パンチ\|猫キック猫は肉食動物が持つ狩りの武器をすべて持っているが、攻撃する際には、前足や後ろ足がよく用いられる。前足を前に差し出し、スナップを利かせて攻撃対象を招き寄せるかのように足裏で攻撃する攻撃方法は'''猫パンチ'''と呼ばれる<ref name="petyougo-panch">#petyougo\|ペット用語事典犬・猫編、P. 422</ref>。また、前足で攻撃対象をしっかり抱き抱えて倒れこみ、後ろ両足で蹴りを繰り返して入れる攻撃方法は'''猫キック'''と呼ばれる<ref name="petyougo-kick">#petyougo\|ペット用語事典犬・猫編、P. 402</ref>。いずれの場合も、自由に出し入れできる鉤爪を出して攻撃することで、より高い攻撃力が得られ急所にとどめをさす。噛み付きも、仔猫同士の取っ組み合いなどでよく用いられる攻撃方法である<ref name="hattori-2008-p44" />。攻撃対象をしっかり抱き抱えた状態で使われる猫キックと同時に用いることもある。 === 毛づくろい === <gallery widths="240"> Housecat Grooming Itself.webm\|トラネコ（サバトラ）、体をなめる Körperpflege eines Katers.JPG\|'''毛づくろい'''（グルーミング）耳の裏などの直接なめられない部分は、いったん前足に唾液を含ませ、その湿った前足でなでる。写真は前足をなめている様子。 Sunbathing tuxedo stray kitten.JPG\|寝そべり日光浴をする野良猫\|野良の仔猫。猫はビタミンDの合成のために紫外線を要するといわれる。鳥類や毛皮を持つ哺乳類においては、皮膚から毛皮や羽根に皮脂を分泌しグルーミング\|毛づくろいすることによって口からビタミンDを摂取しているとの説がある<ref name=Sam/>。 </gallery> ネコは通常、起きている時間の30 - 50%を毛づくろいに費やすSfn\|ネコ全史\|p=26。 #体の柔軟性\|体が柔軟なので頭の周り以外をくまなくなめることにより空気層を作り保温、唾液により体温低下、清潔になる<ref>Cite web\|和書\|date= \|url =https://natgeo.nikkeibp.co.jp/atcl/news/18/112100504/ \|title =猫の舌、毛づくろいに唾液活かす仕組みを解明 \|work= \|publisher =ナショナルジオグラフィック (雑誌)\|ナショナルジオグラフィック \|accessdate=2019-04-10 </ref>。また、濡れた毛を乾かす。舌の届かない部位（顔・首・頭など）は前肢に唾液を含ませて拭く。「猫が顔を洗うと雨が降る」というが、晴天でも顔を拭く。足をなめる際に爪を噛んで引っ張って#爪とぎ\|爪とぎをする。鳥類や毛皮を持つ哺乳類においては、皮膚から毛皮や羽根に皮脂を分泌しグルーミング\|毛づくろいすることによって口からビタミンDを摂取しているとの説もある<ref name=Sam>Cite book \|first1=Sam D. \|last1=Stout \|first2=Sabrina C. \|last2=Agarwal \|last3=Stout \|first3=Samuel D. \|title=Bone loss and osteoporosis: an anthropological perspective \|publisher=Kluwer Academic/Plenum Publishers \|location=New York \|year=2003 \|isbn=0-306-47767-X</ref>。 === ふみふみ === file:cat paws kneading.gif\|thumb\|'''''<u>ふみふみ</u>''''' main\|ill2\|ふみふみ\|en\|Kneading (cats) 子猫が母猫の母乳を飲むときに見られるしぐさ。前足でやわらかいものをふみふみ・もみもみするのは、前足をグーパーさせながら母猫の乳房を揉んで刺激することで、母乳が出やすくなるとされている。大人\|オトナになってからも毛布やタオルなどやわらかいものを前足で、もむようにふみふみするのは、この子猫時代の名残りだと捉えられている。うっとりしながらふみふみしている時は母猫の母乳を飲んでいて気持ちよかったという潜在的な記憶がよみがえり、とても心地よい状態にあると考えられているSfn\|ネコ学大図鑑\|pp=112-113。 ==== へそ天 ==== File:2024-04-02 三毛猫10歳 IMG 20240402 115842.jpg\|300px\|thumb\|へそ天を見せる三毛猫猫はお腹を見せて寝転ぶ姿寝を飼い主の前で見せることがある。寝そべってへそを見せるこの猫のポーズは「へそ天」と呼ばれる。この動作は、飼い主を信頼していること、安心感から「お腹を出しても大丈夫」と猫が感じるリラックスできる場所であると感じていること、「一緒に遊びたい」という気持ちを抱いていること、飼い主のほか仲良くしたい子猫や他の猫に、お腹を見せることで「警戒心を解いてほしい」と意思表示しているなどが理由と考えられている。また、このポーズは子猫が母猫に対してよくするポーズであり、甘えたい、かまってほしいという意思表示である場合である<ref>Cite web\|date=2024年2月20日\|url=https://news.yahoo.co.jp/expert/articles/7383fb216fec677645d82ee7ff5f6c55bc6b9165\|title=猫がくねくねお腹見せる理由5つ!甘えたいときだけじゃない?\|publisher=Yahoo!NEWS\|accessdate=2024-4-15</ref>。 === 尾と感情との関係 === 尾からうかがえる感情としては以下のようなものが挙げられる。 ; 立てている : 比較的機嫌の良いとき<ref name="hattori-2008-p191">#wakaruhon\|ネコの気持ちがよーくわかる本 - しっぽで気持ちが一目瞭然、P. 191</ref>。歩くときは立てていることが多い。個体によっては立てながらくねくねと動かしている場合もある。 ; 横に振っている : 速く大きく振っているときは不快なとき<ref name="hattori-2008-p191" />。イヌから類推して喜んでいるとするのは誤解である。飼い主に呼ばれると軽く数回振って応えることもある<ref name="hattori-2008-p191" />。また、狩りや遊びなどで興奮しているときも横に振ることがある。リラックスしているときも、ゆっくり大きく振ることがある<ref name="hattori-2008-p191" />。 ; 後肢の間に巻き込んでいる : おびえているとき<ref name="hattori-2008-p191" />。通常、耳を後ろに伏せていることを伴う<ref name="hattori-2008-p190">#wakaruhon\|ネコの気持ちがよーくわかる本 - 耳の角度と猫の気持ち、P. 190</ref>。 ; 大きくふくらませている : 威嚇しているとき、または、驚いたとき。威嚇しているときは全身の毛を逆立てることを伴う<ref name="hattori-2008-p193">#wakaruhon\|ネコの気持ちがよーくわかる本 - 気持ちを伝える猫のボディランゲージ、P. 193</ref>。 ; 他のネコや、人間に巻きつける : 相手に親愛の情を持っている。 ; 静止している : 注意深く観察をしているとき。 === 捕食 === ファイル:Cat_with_goldfish.jpg\|thumb\|200px\|水槽の金魚を狙うネコ。金魚の命が危ぶまれる状況である待ち伏せ・忍び寄り型捕食\|捕食者である<ref name="伊澤2012">Cite journal\|和書\|author=伊澤雅子 \|title=ネコ科を中心とした食肉目の社会構造とその可塑性 \|journal=哺乳類科学 \|publisher=日本哺乳類学会 \|date=2012-06 \|url=https://doi.org/10.11238/mammalianscience.52.83\|volume=52\|issue=1\|pages=83-85\|naid=10030834453\|ISSN=0385437X \|doi=10.11238/mammalianscience.52.83 \|accessdate= 2021-01-29 </ref>ネコの特性は、様々な#身体的特徴\|身体的特徴として見ることができる。長く追うことで疲弊させる、あるいは、組織的な罠によって追い詰める追跡型捕食者であるイヌ科動物とは対照的である。動く物に興味を示し捕まえようとする傾向が強く、猫じゃらしなどの玩具がある。狭い所に入る傾向があるが、餌のネズミなどを探す習性によるとされる。暖をとることからも自動車のエンジンルームに入り込むことがあり、猫バンバンが提唱されている要出典\|date=2024年3月。 === 社会性 === 群れは作らないが、地域の野良猫の密度が多い場合などは独立した縄張りをもつことが困難で、ある程度の順位制\|順位が存在する。そのようなネコ達は同一の場所に定期的に集まり、「猫の集会」などと呼ばれる要出典\|date=2024年3月。互いに安否確認などをしていると考えられている要出典\|date=2024年3月。複数飼いなどではじゃれ合ったり互いにグルーミングしたりといったコミュニケーションをする要出典\|date=2024年3月。また、初対面のネコ同士が鼻をつけ合う事があるが、相手を確認する挨拶とされる要出典\|date=2024年3月。 Kristyn R.Vitaleらの2019年の研究によれば、ネコは自分にとって見覚えのある人間よりも、自分に注意を向けてくる人間とより長く接触する傾向があった<ref>Cite web\|author=Kristyn R.Vitale and Monique A.R.Udell\|title=The quality of being sociable: The influence of human attentional state, population, and human familiarity on domestic cat sociability\|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0376635718300998\|website=www.sciencedirect.com\|doi=10.1016/j.beproc.2018.10.026\|accessdate=2019-04-07\|publisher=Elsevier ''仮リンク\|Behavioural Processes\|en\|Behavioural Processes'' Volume 158, January 2019, Pages 11-17</ref>。齋藤慈子による2019年の研究によれば、犬ほど熱狂的な反応ではないが、ネコは人のジェスチャーを理解し、自分の名前を聞き分けているという<ref>Cite web\|和書\|title=ネコは自分の名前を聞き分ける、上智大ほか研究\|url=https://natgeo.nikkeibp.co.jp/atcl/news/19/040500211/\|website=natgeo.nikkeibp.co.jp\|accessdate=2019-04-11\|language=\|publisher=ナショナルジオグラフィック (雑誌)\|ナショナル・ジオグラフィック\|date=2019-04-08</ref>。さらに一緒に暮らす人間のライフサイクルに適応できることも判明しており、「ネコが早朝に飼い主を起こす」理由についてはオーストラリア・アデレード大学獣医学部の上級講師を務めるスーザン・ヘイゼル（Susan Hazel）らは朝に給餌することに関連性がある点をその一つに挙げ「ネコにエサをあげることは行動に対して報酬を与えることであり、ネコがそれを繰り返す可能性を高めます」と述べている。その中でヘイゼルらは「エサをもらえると学習したネコが再び早朝に起こしに来るようになってしまう」と指摘。また「飼い主が旅行に行ったり、家具を移動したり、引っ越したり、別のペットを飼い始めたりする」ことによって定期的なルーチンを維持し切れずストレスを感じたり、ネコ自体がエネルギーを持て余していることから早朝に飼い主を起こしに来てしまうことがある点を指摘している<ref>Cite news\|url=https://theconversation.com/why-does-my-cat-wake-me-up-so-early-and-what-can-i-do-about-it-180959\|title=Why does my cat wake me up so early, and what can I do about it?\|newspaper=The Conversation\|date=2022-04-19\|accessdate=2022-04-21</ref><ref>Cite news\|url=https://gigazine.net/news/20220420-why-cat-wake-me-up-early/\|title=ネコがやたら早朝に飼い主を起こしに来るのはなぜなのか？\|newspaper=GIGAZINE（ギガジン）\|date=2022-04-20\|accessdate=2022-04-21</ref>。 <gallery> ねこパンチ.JPG\|'''遊ぶ''' 仲間とじゃれることは狩りの訓練も兼ねる。隠れ場所や寝場所として駐車場を好むものも多い。 Gdańsk (132).JPG\|'''群れる''' 猫は群れを作る習性がないが、餌場など特定の場所に集まることもある。 Good friends (7804918220).jpg\|社会 (生物)\|社会的グルーミング。 Gato Barraña Galicia 2.jpg\|'''威嚇''' けんかの時は、けんか相手に対し体を横向きにして背中を湾曲させ、体毛を逆立ててふくらませ、体格を大きく見せて威嚇する。 Catch cats.JPG\|威嚇によって敵を排除できない場合には直接攻撃を加える場合がある。 </gallery> ==== けんか ==== 長い威嚇行動を経たあとに双方引かない場合には衝突に発展し、威嚇には一方が低音で唸ると他方は高音で返すなどの特徴が窺える。通常は1対1のけんかであるため、人間がけんかの声に似せて横槍を入れると、気味悪がってけんかを中止することもある要出典\|date=2024年3月。けんか・格闘は、跳びかかりやすく有利な高所を制した側が優勢で、そのため、戦略的ポジションを探りながらの威嚇が長時間続く。格闘になるとほんの数秒で決着する。多くの場合、相手に痛手を負わすまでの闘いになるまでに勝敗が決する。けんかをしている猫を抱き上げると、猛り立った猫は見さかいもなく主人にでも噛みつき、人がけがをする可能性がある。 === 暖かい場所 === ファイル:Kitten Laptop.jpg\|サムネイル\|250px\|排熱で暖かいためノートPCの上を好むネコは多い。暖かい場所を好む習性があり、室内で日の当たる場所がない場合、パソコンやファクシミリなど排熱が大きい機器の近くに移動することが多い。この際排尿することもあり、電子機器の破損に繋がることもある<ref>[https://www.nikkei.com/article/DGXNASFK03016_T00C13A4000000/ 機器開発に盲点、家庭用ファクス焼損の原因は猫] - 日本経済新聞</ref>。 === 死期の前兆にとる行動 === “''死期が近づくと姿を消す''”との風説は、日本では遅くとも江戸時代にはみられ、江戸時代に貝原益軒がのこした生物学・農学書である『大和本草（やまとほんぞう）』の第十四巻には、「凡ソ猫ノ他獣ト異ルコト九アリ」（「猫には他の動物とは異なる点が9つある」）と書かれており「''死ヌル時人ニカクレテ人ノ不見處ニテ死ス''」（「死ぬ時は人から見えないところに隠れる」）と記述されている<ref>[https://web.archive.org/web/20140529204558/http://www.nakamura-u.ac.jp/library/kaibara/archive01/pdf/b16.pdf 大和本草巻之十六]</ref>。また、民俗学者の柳田國男は随筆『どら猫観察記』の中で「第一に猫の終りというものが、いつの場合にも我々の知解の外に在った」と語っており、昭和時代には「死ぬ間際の猫を人は知らない。」という考え方が「我々」という「共通理解」の上にあることを前提としている<ref>Cite book \|url=https://www.aozora.gr.jp/cards/001566/files/54905_49756.html \|author=柳田國男 \|title=どら猫観察記 \|website=青空文庫 \|publisher=青空文庫 \|accessdate=2018-12-05</ref>。 ==== 現代における見解 ==== イギリスの動物行動学者であるデズモンド・モリスは、自著にて<ref>『キャット・ウォッチング〈Part2〉』1988年3月、平凡社。改訂版『キャットウォッチング2 猫に超能力はあるか?』平凡社、2009年10月要ページ番号\|date=2018-12-05</ref>「なぜ、死ぬ時に独りになりたがるのか」という事について言及しており、彼はこの現象を「偶然ではなく、猫の行動の典型的な特徴である」と述べ、その理由を「『闘争・逃走反応』の一種ではないか」との推測を示している。1992年、アメリカのMcCuneは、「悪い環境に置かれた猫は、積極的に異常行動を示すというよりも、むしろ不活発になる」との調査結果を発表している<ref>[https://www.konekono-heya.com/myth/retreat.html 猫は死ぬ前に姿を消す～猫に関する迷信や都市伝説を検証する] 子猫のへや</ref>。動物生態学博士の山根明弘は、屋外にて事故や襲撃にあったり体調を崩してしまっても動ける余力のある場合は、ネコにとっての安全な場所である人目につかない遮蔽物の多い狭い空間に本能的に身を隠すので、症状が深刻だと見つけることが出来る前にそのまま死に至るケースが多くなるため、人からは「死期が近づくと姿を消す」に見えてしまうことがあるとしている<ref>Cite book\|和書\|editor=\|author=山根明弘\|title=ねこの秘密\|year=2014\|month=09\|publisher=文藝春秋社\|series=文春新書\|pages=203-206\|isbn=978-4-16-660990-1\|ref=</ref>。往診専門動物病院の「わんにゃん保健室」院長を務める江本宏平によれば「猫は自分の死期を悟ると、飼い主にいつも以上に甘えたり、最後の力を振り絞って元気な姿を見せるなどの行動をとることが多い」という。また江本はその行動に対し「死期を悟った猫が飼い主に対し、感謝の気持ちを示しているのではないか」との見解を示している<ref>Cite web\|和書\|url=https://www.news-postseven.com/archives/20181202_813649.html?DETAIL\|title=猫は死期が近づくと姿を消すのは本当かエンジェルタイムの重要性\|publisher=NEWSポストセブン\|date=2018-12-02\|accessdate=2018-12-05</ref>。 === 高所 === ファイル:Falling cat 1894.jpg\|thumb\|ill2\|立ち直り反射\|en\|Cat righting reflex中の連続写真。空中で体をひねる不可思議さからネコひねり問題となった。高い場所を好む傾向がある。その理由として、捕食者が簡単に近寄れない安全な場所であること、餌や脅威に対する広い視野と逃げ場所が得られること、序列を示すため他のネコより高い場所を目指すなどが挙げられる<ref>Cite web \|url=https://dime.jp/genre/1336699/ \|title=【獣医師監修】なぜ、猫は高いところに行くのか?考えられる「3つの理由」\|access-date=2025-02-09\|last=Inc\|first=Shogakukan\|website=@DIME アットダイム\|language=ja</ref>。ある程度の高さから落下しても、体をひねり受け身姿勢をとって着地する。記録としては、固い地面ではマンション18階、植え込みなどの柔らかい地面では20階分、天幕などのクッションとなるものがあると28階分で無事であった。しかし、高層マンションや高い場所からの落下が多くなってくると、鼻出血・硬口蓋裂傷・気胸などになるケースも多くなり、それらはまとめてill2\|高所落下症候群\|en\|High-rise syndromeとされる<ref>Cite web\|url=https://diamond.jp/articles/-/315009 \|title=【全米で話題】ネコがマンションなどの高いところから落ちても助かる「驚きの理由」とは? \|access-date=2025-02-09\|date=2022-12-22 \|website=ダイヤモンド・オンライン \|language=ja</ref>。 === 習性に関する参考画像 === <gallery widths="240"> Mackerel tabby cat with green eyes and Mazingar ears-Hisashi-01.jpg\|「香箱座り」とも表現される着座姿勢。 Toilet Trained Cat 22 Aug 2005.jpg\|'''排泄''' 通常は砂地状の所にする習性があるが、よく訓練されたネコは人間用のトイレで用を足すこともできる。 Cat into the box.jpg\|'''納まる''' 箱や袋などに入ったり、家具の後ろやソファの下に隠れたり、狭い場所を好む。seealso\|ねこ鍋 </gallery> == 人間との関わり == ファイル:Station-Master Tama.JPG\|thumb\|日本での猫ブームで人気化したたま駅長 main\|ネコの文化\|ill2\|猫の家畜化\|en\|Domestication of the cat 人類と猫との歴史の記録は、ネコの家畜化が認められる古代エジプトから始まっており<ref name="hiraiwa">Cite book\|和書 \|editor= \|author=平岩米吉\|authorlink=平岩米吉 \|chapter=第一章猫の歴史 \|title=猫の歴史と奇話 \|year=1992 \|month=10 \|publisher=築地書館 \|series= \|isbn= 4-8067-2339-8 \|ref=</ref>、関係する文化や風習、創作物、あるいは日常生活や社会における関わり合いについては、「ネコの文化」で解説する。日本では、鳴き声の語呂合わせ（ニャン・ニャン・ニャン）から、ペットフード協会の制定により2月22日が猫の日とされている<ref>「[https://www.itmedia.co.jp/news/articles/1002/22/news074.html ねとらぼ：2月22日「猫の日」に、NHK「デジタル猫暦」をどうぞ]」 ITmedia News、2010年2月22日。</ref><ref>Cite news \|title=あす平成22年2月22日 2並び記念入場券を発売北総鉄道 \|newspaper=千葉日報 \|date= 2010-02-21\|url= http://www.chibanippo.co.jp/news/chiba/local_kiji.php?i=nesp1266718469 \|accessdate=2014-06-22 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110910095529/http://www.chibanippo.co.jp/news/chiba/local_kiji.php?i=nesp1266718469 \|archivedate= 2011-09-10</ref>。 === 世界で飼育されているネコの数 === イギリスやアメリカではイヌとネコの飼育頭数はほぼ同じであり、アメリカでは30%以上、ヨーロッパでは24%以上の家庭でネコが飼育されており、この数字はなおも増加傾向にある<ref name="Edney-021"/>。日本でもイヌと並びペットとして飼育されている。国内の予想飼育数は、ペットフード協会の調査によると、2016年時点では984.7万頭<ref>PDFlink\|[http://www.petfood.or.jp/data/chart2016/2.pdf 平成28年全国犬猫飼育実態調査主要指標サマリー]</ref>。この値はイヌの987.8万頭より若干少なかった。しかし、2017年時点の同調査で、ネコ952.6万頭、イヌ892.0万頭となり<ref>PDFlink\|[http://www.petfood.or.jp/data/chart2017/3.pdf 平成29年全国犬猫飼育実態調査主要指標サマリー]</ref>、同調査が開始されてから初めて逆転した。この背景には、高齢化社会によって飼育のしやすさが考慮されたこと<ref>[https://www.nikkei.com/article/DGXLASDG30H1Y_Q6A130C1000000/ 猫の飼育数、犬を逆転へ年々差縮まる] 2016年1月30日、日本経済新聞</ref>や、2010年代に入り起こった、ネコノミクスと呼ばれるネコブームが挙げられる。イスラム教\|イスラム圏では、ムハンマド・イブン＝アブドゥッラーフ\|ムハンマドが猫を愛したというスンナが残っていることから、非常に尊ばれる生き物となっており、ペットとしても人気がある（「イスラームとネコ」も参照）<ref name="ii-jiten">堀内勝「猫」『岩波イスラーム辞典』（岩波書店, 2002年2月）、732頁</ref>。 {\| \|+ペットとして世界で飼育されているネコの数<ref name="Edney-021">#Edney\|エドニー先生の猫と楽しく暮らす本、P. 21</ref><ref>[http://www.petfood.or.jp/data/chart2016/2.pdf 平成28年全国犬猫飼育実態調査主要指標サマリー]</ref> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:60px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:17px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:16px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:11px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:22px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:50px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:84px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:69px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:150px;background-color:#0080ff"></div><div style="width:25px;height:5px;background-color:#ffffff"></div><div style="width:25px;height:250px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:97px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:28px;background-color:#0080ff"></div> \|valign="bottom"\|<div style="width:25px;height:6px;background-color:#0080ff"></div> \|-style="text-align:center" \|600\|\|170\|\|160\|\|110\|\|220\|\|500\|\|840\|\|690\|\|6000\|\|985\|\|280\|\|60\|\|[万頭] \|-style="text-align:center" \|Flagicon\|ITA\|\|Flagicon\|SPA\|\|Flagicon\|BEL\|\|Flagicon\|SWE\|\|Flagicon\|NLD\|\|Flagicon\|GER\|\|Flagicon\|FRA\|\|Flagicon\|GBR\|\|Flagicon\|USA\|\|Flagicon\|JPN\|\|Flagicon\|AUS\|\|Flagicon\|DEN \|} === 人間とのコミュニケーション === ネコは自分の目線の高さより高く大きなものを「怖い」と感じ取る傾向がある。特に人間はネコからすればその要素を含む存在として見られているため、大抵はネコそのものが人間に対し警戒心を抱いて間隔を取ろうと動くことが多いが、ネコの個体の性格や人間との信頼関係によっては逃げないケースも存在する<ref>Cite web\|和書\|date=2021-12-23 \|url=https://nekochan.jp/column/article/21075 \|title=猫が撫でようとすると逃げるのはなぜ？4つのワケと注意点 \|publisher= ねこちゃんホンポ\|accessdate=2020-10-08</ref>。また、ネコは人間とのコミュニケーションにおいて、自分の体を撫でられる際に触れてもいい個所と触れられたくない箇所を行動で示すことが確認されている。イギリス・ノッティンガム・トレント大学で動物の行動と福祉を研究している大学教授のローレン・フィンカは、「すべてのネコは個性的で、多くのネコはどのように人間と接するかについて、特定の好みを持っています。しかし、すべてのネコができるだけ快適に過ごし、それぞれの特定のニーズが満たされていることを確認するために、従うべきいくつかの優れた一般原則もあります」と研究についての説明を行なっている<ref>Cite web\|和書\|date=2022-08-18 \|url=https://gigazine.net/news/20220818-cat-lovers-unwanted/ \|title=ネコ好きの人の多くはネコが望まない触れ合い方で愛情を与えようとしている \|publisher= GIGAZINE\|accessdate=2020-10-08</ref>。節スタブ === 飼い主の作業を邪魔する === File:2021-08-02 Orange and white tabby cat & gray cat 薄茶トラねこ「ミヨコ」と「ショウコ」DSCF6104.jpg\|thumb\|260px\|right\|パソコンの作業の邪魔をするネコネコは、飼い主がパソコンなどを使って作業をしている際に、しばしば邪魔をする。これは、ネコが飼い主に依存をする側面があるため、飼い主の様子がいつもと違うと感じたり、自分のことを飼い主が忘れているのでは?と不安になるためだと説明される要出典\|date=2024年3月。あるいは、飼い主に注目されたいという気持ちから、邪魔をする。飼い主の視線の先に座り込んだり、作業の邪魔をイタズラにより飼い主の関心が自分に向けば、猫は安心する。また、飼い主が熱中しているものには、ネコも気になるという心理が働くともいわれる。特にパソコンの操作は、飼い主の指の動きに目を引かれたり、飼い主の作業を遊びだと勘違いして、じゃれつくことがある。ネコは、飼い主の行動をよく観察し、反応している<ref name="min">Cite web\|和書\|url=https://www.min-petlife.com/267839\|title=みんなのペットライフ - 猫が邪魔してくる！　猫が飼い主の作業を妨害する理由\|accessdate=2022-9-21</ref>。 == 自然生態系への影響 == 現代においてほぼ世界中に存在するイエネコであるが、これは人為的に広まったのであり、それぞれの地域の生態系にとっては外来種であるイエネコは国際自然保護連合がリストアップした「世界の侵略的外来種ワースト100」にもランクインしており<ref name="db-alljp">Cite web\|和書\|url=https://www.nies.go.jp/biodiversity/invasive/DB/detail/10220.html \|title=ネコ \|website=侵入生物データベース \|publisher=国立環境研究所 \|accessdate=2018-06-24</ref><ref name="db-kagoshima">Cite web\|和書\|date=2017-03 \|url=https://www.pref.kagoshima.jp/ad04/documents/58074_20170401113747-1.pdf \|format=PDF \|title=鹿児島県侵略的外来種カルテ「ノネコ」 \|publisher=鹿児島県 \|accessdate=2018-06-24</ref><ref>Cite news \|title=飼い猫を外に放す双方向のリスクとは？ \|newspaper=ディスカバリーチャンネル\|Discovery Japan \|date=2017-12-01 \|author=Discovery編集部 \|url=https://www.discoverychannel.jp/0000005267/ \|accessdate=2018-06-24</ref>、人間に持ち込まれた猫によって地域の固有種を含む生態系に影響を及ぼしている事例があるSfn\|ネコ全史\|p=82。生物の絶滅の主原因は人間による生息域の破壊・環境汚染・乱獲だが<ref name="jstage46185"/>、多様性の危機において<ref name="jstage46185"/>、2010年代に入って、ネコは世界各地で自然保護において脅威的存在になっていることが科学的に明らかにされていきている<ref name="nikkei_sience202009"/>。ネコは人が集う地域における生息密度が高く、同サイズの野生捕食者より10倍から100倍に達することもあり、その影響力は自然界の捕食動物より大きい。世界各地の島嶼で絶滅した鳥類、哺乳類、爬虫類の14%はネコが主な原因で絶滅したことが示唆されており<ref name="nikkei_sience202009"/>、これは捕食による絶滅の26%にあたる<ref name="jstage46185">Cite journal\|和書\|author=Franck Courchamp \|date=2006-06 \|title=世界の島嶼地域における侵略的外来種問題 \|journal=哺乳類科学 \|issn=0385437X \|publisher=日本哺乳類学会 \|volume=46 \|issue=1 \|pages=85-88 \|naid=10017603641 \|doi=10.11238/mammalianscience.46.85 \|url=https://doi.org/10.11238/mammalianscience.46.85 \|accessdate=2022-02-08 </ref>。イエネコは本来狩りをする生き物であるため、充分にエサを与えられていたとしても野生生物を捕殺してしまう<ref name="nikkei_sience202009">日経サイエンス2020年9月号73ページ『ネコを殺さず希少ネズミを守る』</ref>。ジョージア大学の''Sonia Hernandez''が行った研究によれば、毎日エサを与えられている31匹の野良猫にカメラを取り付けて追跡したところ、そのうち18匹が1日平均6.15匹の希少種ネズミを捕殺していた<ref name="nikkei_sience202009"/>。アメリカではネコによって毎年1億羽の小鳥が捕殺されているという研究結果も出ている<ref>Cite book\|和書\|author=スー・ドナルドソン、ウィル・キムリッカ \|title=人と動物の政治共同体 \|date=2016 \|publisher=尚学社 \|page=344 </ref>。日本では、沖縄県のヤンバルクイナや鹿児島県奄美大島のアマミノクロウサギなどの希少種が野ネコに捕食され問題となっている<ref>Cite news \|title=希少種を襲う野ネコ捨てられて野生化、アマミノクロウサギ狙う \|newspaper=朝日新聞（sippo） \|date=2017-03-24 \|author=外尾誠 \|author2=小坪遊 \|url=https://sippo.asahi.com/article/10562763 \|accessdate=2018-06-24</ref><ref name="kagosimakankyou">Cite web \|和書 \|format=PDF \|url=http://kankyo.rdc.kagoshima-u.ac.jp/wp2016/wp-content/uploads/2017/06/amanonekosinpo-kirokushu.pdf#search='%E3%83%A1%E3%82%BD%E3%83%97%E3%83%AC%E3%83%87%E3%82%BF%E3%83%BC%E8%A7%A3%E6%94%BE%E4%BB%AE%E8%AA%AC' \|title=「奄美の明日を考える奄美国際ノネコ・シンポジウム」記録集 \|publisher=鹿児島大学鹿児島環境学研究会 \|accessdate=2019-02-10 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20190210044432/http://kankyo.rdc.kagoshima-u.ac.jp/wp2016/wp-content/uploads/2017/06/amanonekosinpo-kirokushu.pdf \|archive-date=2019-02-10</ref><ref>cite book\|和書 \|author=鹿児島大学鹿児島環境学研究会, 鹿児島大学研究国際部研究協力課 \|url=https://kagoshima-kankyogaku.com/activityreport/474/ \|title=「奄美の明日を考える奄美国際ノネコ・シンポジウム」記録集 \|publisher=鹿児島大学鹿児島環境学研究会 \|year=2016</ref>。東京都の小笠原諸島では野ネコにより当該地域を繁殖地とするカツオドリや絶滅危惧種で当該地域にしか見られないカラスバト\|アカガシラカラスバトなどが襲われていたが、野ネコを保護し当該地域から排除することでアカガシラカラスバトの生息数を回復させた。しかし一方で天敵のネコがいなくなったことで外来種のネズミが増え、固有種の植物が食害により数を減らしてしまうこととなった<ref>Cite web\|和書\|date=2013-11-15 \|url =https://web.archive.org/web/20131128060303/http://www.yomiuri.co.jp/eco/news/20131121-OYT1T00702.htm \|title =小笠原で異変…外来ネコ捕獲、明暗分けた固有種 \|work=アーカイブ \|publisher =読売新聞 \|accessdate=2019-02-13 </ref><ref>Cite news \|title=島で野生化したネコが希少動物を襲う一歩先を進む小笠原の対策とは \|newspaper=ハフポスト \|date=2017-02-23 \|author=猪野元健（朝日小学生新聞・朝日中高生新聞記者） \|url=https://www.huffingtonpost.jp/takeshi-inomoto/ogasawara-cat_b_14651020.html \|accessdate=2018-06-24 \|agency=朝日小学生新聞</ref>。ニュージーランドでも希少種の保護を目的としてネコのみを排除してしまったことで、同様に希少種の天敵であった外来種ネズミが増加し、希少種の保護につながらなかった事例があることから、対策に関しては個々の環境を精査に上、ネコだけでなく中位捕食種への対策も並行して行うなどの効果的なアプローチを選択する必要がある<ref name="kagosimakankyou"/><!--ｐ15-->。また、奄美大島では猫の捕獲事業で仕掛けた猫用の罠に、保護対象の希少動物がかかり死んでしまった事例もあるため、捕獲方法を再検討することとなった<ref name="asahi20190911">Cite news \| author = 太田匡彦 \| title = 猫捕獲のわな、絶滅危惧種が捕まり死ぬ環境省見直しへ \| newspaper = 朝日新聞デジタル \| publisher = 朝日新聞社 \| date = 2019-09-11 \| url = https://www.asahi.com/articles/ASM9565SGM95UUPI005.html \|accessdate= 2020－07－22 </ref>。一方、沖縄県西表島では野ネコからイリオモテヤマネコへの猫後天性免疫不全症候群\|猫エイズの感染が懸念されていたため<ref>Cite web\|和書\|url=https://www.env.go.jp/nature/kisho/hogozoushoku/iriomoteyamaneko.html \|title=イリオモテヤマネコ \|work=政策分野・行政活動「自然環境・生物多様性」 \|publisher=環境省 \|accessdate=2018-06-24</ref><ref>Cite journal \|和書\|author=竹前朝子 \|title=「希少野生動物の保護と自治行政」によせて \|date=2009-03 \|publisher=神奈川大学法学研究所 \|journal=神奈川大学法学研究所ニュースレター \|issue=13 \|pages=13 \|url=http://www.law.kanagawa-u.ac.jp/institute/01/pdf/13-13.pdf \|format=PDF \|accessdate=2018-06-24 \|quote=[http://www.law.kanagawa-u.ac.jp/institute/01/publication.html ニュースレター（目次）]《神奈川大学法学研究所Webサイト内『法学研究所について～刊行物』より》</ref>、野ネコを捕獲したのちに里親を探し譲渡するという活動に取り組んでいる<ref name="kagosimakankyou"/><!--p39-->。ニュージーランドのスティーブンズ島 (ニュージーランド)\|スティーブンズ島における事例では、固有種であるスチーフンイワサザイの最後の1羽が、灯台守が飼育していた1匹のイエネコに捕食されたことにより絶滅した。ただし、元々スチーフンイワサザイは先史時代にはニュージーランド全域に生息していたが<ref name="worthy&holdaway1994">Cite journal \|author=Worthy, TH \|author2=Holdaway, RN \|year=1994 \|url=https://doi.org/10.1080/03115519408619497 \|title=Scraps from an owl's table — predator activity as a significant taphonomic process newly recognised from New Zealand Quaternary deposits \|journal=Alcheringa \|volume=18 \|issue=3 \|pages=229-245 \|publisher=Taylor & Francis \|doi=10.1080/03115519408619497</ref><ref>Millener, P.R. (1984) New Zealand theses in Earth Sciences: The Ouaternarv avifauna of the North Island. New Zealand. PhD, 1981. Universitv of Auckland-2 vols.; kviii + 897 up. (abstract). NZ J. Geol. Geophys. 27: 99-100.</ref><ref>Cite journal \|author=Millener, Philip R \|year=1988 \|url=https://doi.org/10.1080/03036758.1988.10426464 \|title=Contributions to New Zealand's Late Quaternary avifauna. 1: Pachyplichas, a new genus of wren (Aves: Acanthisittidae), with two new species \|journal=Journal of the Royal Society of New Zealand \|volume=18 \|issue=4 \|pages=383-406 \|publisher=Taylor & Francis \|doi=10.1080/03036758.1988.10426464</ref>、マオリとともニュージーランドに到達していたナンヨウネズミによる捕食により、19世紀の時点ではスティーブンズ島においてイエネコが駆逐した15羽しか確認されていない<ref name="tyrberg&milberg1991">Tyrberg, T. & Milberg, P. (1991) [https://eurekamag.com/research/022/113/022113180.php ''Xenicus lyalli'' exterminated by Polynesias rats and lighthousekeepers cats]. Var Fagelvarld, 505: 15-18.</ref>。また、スコットランドやハンガリーにも同様の問題があるが、捕殺や捕食による影響だけではなく、スイスのヤマネコとイエネコのように、近種との交雑による固有種絶滅も危惧されている<ref name="afpbb201004">Cite news \| title =スイスのヤマネコ、「セクシーすぎて」絶滅の危機 \| newspaper =AFPBB News \| publisher =フランス通信社 \| date = 2020-10-04 \| url =https://www.afpbb.com/articles/-/3307689 \|accessdate=2020-10-04 </ref>。 == 脚注 == 脚注ヘルプ === 注釈 === Reflist\|group="注釈"\|30em\|refs= refnest\|group=注釈\|name="tbs160104"\|TBSテレビで2016年（平成28年）1月4日に放送された『ハッピーあにまる2016』内「激カワ＆爆笑ネコ大集合」コーナーで、猫が牛舎内で搾乳中のウシ\|牛から牛乳を直接ー飲む場面が映し出され、視聴者から批判の声が上がっていた。更に、ロシアンブルーのオスがソフトクリームやチョコレートコーティングされたアイスを舐めるシーンが映し出され、視聴者から「死ぬぞ」などといった批判が殺到した<ref>Cite news \|title=「ネコにチョコレート食べさせた」に愛猫家仰天 TBSに「ネコが死ぬぞ」「放送を止めてくれ」 \|newspaper=ジェイ・キャスト#J-CASTニュース\|J-CASTニュース \|date=2016-01-04 \|url=https://www.j-cast.com/2016/01/06254903.html \|accessdate=2018-05-24</ref>。 === 出典 === Reflist\|30em == 参考文献 == * Cite book\|和書\|author = アンドリュー・エドニー\|year = 1995\|title = エドニー先生の猫と楽しく暮らす本\|publisher = ペットライフ社\|isbn = 4938396297\|ref = Edney * Cite book\|和書\|author = 写真：山崎哲監修：小島正記\|year = 1994\|title = 日本と世界の猫のカタログ '95\|publisher = 成美堂出版\|isbn = 4415040233\|ref = catalog95 * Cite book\|和書\|author = 写真：山崎哲監修：小島正記\|year = 1995\|title = 日本と世界の猫のカタログ '96\|publisher = 成美堂出版\|isbn = 4415040829\|ref = catalog96 * Cite book\|和書\|author = 服部幸\|year = 2008\|title = ネコの気持ちがよ〜くわかる本\|publisher = 秀和システム\|isbn = 9784798019741\|ref = wakaruhon * Cite book\|和書\|author =\|year = 2005\|title = ペット用語事典犬・猫編\|publisher = ワンダーブック\|isbn = 9784862180001\|ref = petyougo * Cite book \|和書 \|title=日本猫の飼い方 \|editor=愛犬の友編集部 \|series=キャット・ガイド・シリーズ \|publisher=誠文堂新光社 \|date=1990-06 \|isbn=4416590059 \|ref=SfnRef\|愛犬の友編集部\|1990 * Cite book \|和書 \|editor=Quark編集部 \|date=1998-07 \|title=科学・178の大疑問 \|publisher=講談社 \|series=ブルーバックス \|isbn=4062572214 \|ref=SfnRef\|Quark編集部\|1998 * Cite book\|和書\|author=今泉忠明\|authorlink=今泉忠明\|title=動物百科野生ネコの百科\|publisher=データハウス\|date=2004-7-20\|edition=最新版(第3版)\|pages=105,172\|isbn=9784887187726 Anchors\|Wildcat * Cite book \|和書 \|title=ネコ全史君たちはなぜそんなに愛されるのか \|series=ナショナルジオグラフィック別冊 \|publisher=日経ナショナルジオグラフィック\|date=2023-07-14 \|isbn=978-4-86313-584-0 \|ref=SfnRef\|ネコ全史 * Cite book \|和書 \|author=服部幸 \|title=イラストでわかる! ネコ学大図鑑 \|publisher=宝島社 \|date=2016-07-29 \|isbn=978-4-8002-5799-4 \|ref=SfnRef\|ネコ学大図鑑 * Cite book \|和書 \|author1=今泉忠明 \|author2=田草川史彦 \|author3=石原さくら \|title=猫にまつわるコトバがぜんぶわかる! ねこまみれ事典 \|publisher=ONDORI \|date=2024-02-22 \|isbn=978-4-502-48701-9 \|ref=SfnRef\|ねこまみれ事典 * Cite journal\|和書\|author=上奈穂美, 遠藤秀紀, 藤尾慎一郎 \|date=2023-11 \|url=https://rekihaku.repo.nii.ac.jp/records/2000044 \|title=［研究ノート］弥生時代のネコとネズミ : 展示資料製作とその背景 \|journal=国立歴史民俗博物館研究報告 \|ISSN=2759-453X \|publisher=国立歴史民俗博物館 \|volume=243 \|pages=149-162 \|CRID=1050581070788482176 \|ref=harvid\|上奈穂美ほか\|2023 == 関連項目 == * 社会 (生物) * Prefixindex * Prefixindex\|ねこ * Prefixindex\|猫 * Prefixindex\|Cat * Prefixindex\|キャット * Prefixindex\|キャッツ * :en:List of cats\|英語版ウィキペディア内にあるネコの一覧 * ネコを主題とする作品一覧 <!-- ネコテンプレートにある個別項目は追加せず、ネコテンプレートに追加してください。--> == 外部リンク == sisterlinks \|wikt = 猫 \|q = 猫 \|species = Felis sylvestris catus \|commons = Felis silvestris catus \|commonscat = Felis silvestris catus \|d = Q146 * Kotobank * Cite web\|url=https://www.yomiuri.co.jp/life/nyancology/\|title=猫学（ニャンコロジー）\|publisher=読売新聞オンライン\|accessdate=2024-01-02 * [https://ndlsearch.ndl.go.jp/imagebank/theme/neko 猫] - NDLイメージバンク（国立国会図書館） * [https://g.co/arts/5dRpAHREEWWw9c3y8 ネコ] - Google Arts & Culture ネコ normdaten DEFAULTSORT:ねこ Category:猫\|* Category:家畜
jam	https://jam.wikipedia.org/wiki/Pus	Jamaican Creole English	Patois	Pus	https://jam.wikipedia.org/w/index.php?title=Pus&action=raw	File:Cat poster 1.jpg\|274px\|right '''Pus''', ar '''domestik kiat''' a wah sumaal, tipikali fori, kaanivoros mamal. stob Category:Zuulaji
jbo	https://jbo.wikipedia.org/wiki/mlatu	Lojban	la .lojban.	mlatu	https://jbo.wikipedia.org/w/index.php?title=mlatu&action=raw	na mulnoFile:Domestic cat cropped.jpg\|thumb\|250px\|pixra be lo mlatu ni'o lo '''mlatu''' goi ko'a zi'e noi se cmene lu ''zdani mlatu'' li'u cu cmalu re'ucti jutsi be lo nicte mabru gi'e se vaicni lo remna mu'i le ko'a nu kansa je ka kakne be lonu kalte lo smacu ja since ja drata na'e se nelci danlu mabru gismu mlatu gismu Category:danlu Category:mabru
jv	https://jv.wikipedia.org/wiki/Kucing	Javanese	Jawa	Kucing	https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Kucing&action=raw	multiscript\|Kucing\|ꦏꦸꦕꦶꦁ Artikel ing krama <table border="0" align="right" style="margin-left:1em"> <tr> <td> <table border="1" cellspacing="0" align="right" width = 200 cellpadding="2"> <tr><th align="center" bgcolor=pink>'''Kucing'''</th></tr> <tr><td align="center">Gambar:Felis silvestris catus lying on rice straw.jpg\|al=\|pus\|jmpl\|Kucing ingkang lerenGambar:Scheme cat anatomy-en.svg\|al=\|190x190px</td></tr> <tr><th align="center" bgcolor=pink>'''Klasifikasi Ilmiah'''</th></tr> <tr><td> <table align="center"> <tr><td>Karajan (biologi)\|Karajan:</td><td>Animalia (Kéwan)</td></tr> <tr><td>Filum:</td><td>Chordate\|Chordata</td></tr> <tr><td>Kelas (biologi)\|Kelas:</td><td>Mamalia</td></tr> <tr><td>Ordo:</td><td>Karnivora</td></tr> <tr><td>Kulawarga (biologi)\|Kulawarga:</td><td>Felidae</td></tr> <tr><td>Genus:</td><td>''Felis''</td></tr> <tr><td>Spesies:</td><td>''silvestris utawa domesticus''</td></tr> <tr><td>Subspesies:</td><td>''catus'' (kucing) </td></tr> </table> <tr><th align="center" bgcolor=pink>'''Jeneng Jinis'''</th></tr> <tr><th align="center" >''Felis silvestris catus''</th></tr> </table> </td> </tr> </table> '''Kucing''' ('''''Felis catus'''''), ingkang asring dipunsebat minangka '''kucing kampung''', punika satunggaling spesies ingkang dipunjinakaken wonten ing kulawarga Felidae. Kemajengan ing babagan arkéologi lan genetika sampun nuduhaken bilih jinakipun kucing punika kedadosan wonten ing Wétan Tengah kira-kira taun 7500 Sadurungé Masehi\|SM. Kucing asring dipuntampi dados satunggaling piyambak ingkang nyenengaken lan inggih punika gadhah kemampuan ingkang saé kanggé numpes hama. Amargi gadhah kukuning ingkang saged nyimpen, kucing punika cocog kanggé numpes mangsan alit kados ta tikus lan babi. Kucing gadhah badan ingkang lentur, refleks ingkang cepet, taring ingkang landhep, lan paningal wengi lan pangrungonipun sampun dipuntemu kanthi saé. Kucing punika satunggaling spesies sosial, nanging dados pemburu ingkang nyorong lan dados pemburu crepuscular. Komunikasi kucing kalebet vokalisasi kados dene ngongong, mendel, trilling, ngisis, nggrênggêng, lan nggumun ugi kalebet basa awak kucing. Kucing saged krungu swanten ingkang alit utawi dhuwur ing frékuénsi kanggé kuping manungsa, kados ta swanten ingkang dipunhasilaken déning satwa alit. Ugi kucing ngasilaken lan ngraosaké pheromone. ==Ing Agami Islam== File:Interior of a school in Cairo (detail).jpg\|upright\|thumb\|Kucing lagi leren ing dhuwur bantal ing jejibahan Imam ing Kairo, ciptaanipun John Frederick Lewis Ing tradhisi Islam, kucing dipunpuji amargi kebersihane. Kucing dianggep resik, saéngga dipunidinaken mlebet omah<ref name=Campo>cite book \|last=Campo \|first=Juan Eduardo \|year=2009 \|title=Encyclopedia of Islam \|publisher=Infobase Publishing \|isbn=978-0-8160-5454-1 \|page=131</ref> lan ugi mosque\|masjid, kalebet Masjidil Haram. Panganan kang sampun dicicipi dening kucing dianggep halal, ing arti konsumsi panganan kasebut déning kucing boten nggawé panganan wau dadi haram kanggé umat Islam, lan banyu kang sampun dipuninum déning kucing diidinaken kanggé wudu (ritual wudhu kang dipunlakoni déning umat Islam).<ref name=Campo/> Salajengipun, wonten kapercayan ing kalangan sawetawis umat Islam menawi kucing gadhah kaprigelan milara tiyang kang salat\|sujud.<ref name=Cyril2>cite book \|last=Glassé \|first=Cyril \|year=2003 \|title=The New Encyclopedia of Islam \|publisher=Rowman Altamira \|isbn=0759101906 \|page=102 \|url=https://archive.org/details/newencyclopediao0000glas/page/102 \|quote=Cerita-cerita bab kucing kang milara tiyang kang sujud, lan kucing kang peka marang prabawa sih, lumrah.</ref> Kathah tiyang Muslim ingkang percaya bilih Muezza (utawi transl\|ar\|Muʿizza; lang-ar\|معزة) menika kucing ingkang paling dipun tresnani dening Muhammad.<ref name=Muezza1>cite book \|year=2004 \|last=Geyer \|first=Georgie Anne \|title=When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats \|publisher=Andrews McMeel Publishing \|location=Kansas City, Missouri \|isbn=0-7407-4697-9 \|page=28 \|url=https://archive.org/details/whencatsreignedl00geor \|url-access=registration \|quote=In still another charming legend about the Prophet, one day his favorite cat Muezza bowed to thank him for some kind favor and, by this story, Muhammad then passed his hand down three times the length of the animal's back, giving to it—and to all cats evermore—the enviable capacity always to land squarely on their feet.</ref><ref name=Muezza2>cite book \|last=Stall \|first=Sam \|year=2007 \|title=100 Cats Who Changed Civilization: History's Most Influential Felines \|publisher=Quirk Books \|isbn=978-1-59474-163-0 \|page=40 \|url=https://books.google.com/books?id=coXIF8WbEKEC&pg=PA40</ref> Muhammad saweg tangi ing satunggal dinten amargi swaraning adzan. Nalika badhe anggatosaken pakean sembahyang, piyambakipun enggal sumerep bilih Muezza tansah leren ing asta busana sembahyangipun. Sajak mboten badhe nggugah, piyambakipun milih nggunting astanipun, ngantepaken kucing menika tetep leren. Lajeng piyambakipun mesem lan kanthi alus nyawiji kucing menika kaping telu, paring kabisan marang sedaya kucing supados tansah tindak kanthi cekap.<ref name=Muezza1/><ref name=Muezza2/> Mboten wonten sebatan khusus babagan kucing menika utawi carita ingkang gegayutan wonten ing hadith utawi kitab-kitab pelengkap<ref>Cite web\|last=Motala\|first=Moulana Suhail\|date=2020-11-25\|title=Did Nabi (sallallahu 'alayhi wa sallam) have a cat named Muezza?\|url=https://hadithanswers.com/did-nabi-sallallahu-alayhi-wa-sallam-have-a-cat-named-muezza/\|access-date=2021-03-15\|website=Hadith Answers\|language=en-GB</ref> lan wonten carita-carita sanesipun ingkang dipunsebataken dhateng tiyang sanes saking abad kaping 6 ing Arabia ingkang mbokmenawi dados asal-usulipun carita menika.<ref>Cite web\|date=2020-10-09\|title=The Prophet's cat Muezza\|url=https://islamicportal.co.uk/the-prophets-cat-muezza/\|access-date=2021-03-15\|website=Islamic Portal\|language=en-GB</ref> == Gladri == <gallery> File:Kucing-Cyclops.jpg\|Mata kucing kang kenèng keclaping lampu </gallery> ==Sitiran== Kategori:Kucing
ka	https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90	Georgian	ქართული	შინაური კატა	https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%20%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%90&action=raw	ტაქსოდაფა \| სახელი = კატა \| სურათის ფაილი = Cat poster 2.jpg \| სურათის წარწერა = \| სურათის აღწერა = \| სამეფო = ცხოველები \| ტიპი = ქორდიანები \| კლასი = ძუძუმწოვრები \| რიგი = მტაცებლები \| ოჯახი = კატისებრნი \| ქვეოჯახი = \| გვარი = კატა \| სახეობა = ტყის კატა \| ქვესახეობა = '''შინაური კატა''' \| ლათ = Felis silvestris catus \| ვიკისახეობები = \| არეალის რუკა = \| არეალის ლეგენდა = '''შინაური კატა''' (lang-la\|Félis silvéstris cátus) — მტაცებლები\|მტაცებელი ძუძუმწოვრები\|ძუძუმწოვარი ცხოველები\|ცხოველი კატისებრნი\|კატისებრთა ოჯახისა. შინაური კატა გამოირჩევა მეგობრობის უნარით. ადამიანისა და კატის მეგობრობა 10 000 წელია გრძელდება, თავიდან მან ადამიანების დაფასება მოიპოვა იმით, რომ ანადგურებდა პარაზიტი\|პარაზიტებს<ref>კატების რევოლუცია. http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat&page=2</ref><ref>http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236</ref>. ის ჭკვიან ძუძუმწოვრებს მიეკუთვნება და ექვემდებარება გაწვრთნას. უბრალო კატამ შეიძლება მოახდინოს მანიპულირება სხვადასხვა საგანზე ან მექანიზმზე. გამოირჩევა მისტიციზმითა და უცნაურობით. მასზე შექმნილი და დაწერილია მრავალი მითი. კატას ინტელექტის თვალსაზრისით შეუძლია სწავლა, ფიქრი, ამა თუ იმ პრობლემის გადაჭრა, მოხერხებულობა და გონიერება. სახლის კატები შეგუების უნარით ხასიათდებიან. ზოგიერთი კატა მტაცებელია (უყვარს ნადირობა), ამიტომ მათ უწევთ ფიქრი, თუ როგორ მოიტაცონ ესა თუ ის ცხოველი, შემდეგ შეკრან მსხვერპლი, როგორც აკეთებენ მგლები. == კვება == კატები არიან ხორცისმჭამელი ცხოველები\|ხორცისმჭამელი ცხოველები. მგელი\|მგლების, ძაღლი\|ძაღლების, მელა\|მელიების და სხვა ზოგიერთი მტაცებლები\|მტაცებლებლისგან განსხვავებით კატები არიან ყველაფრის მჭამელები. მიჩვევის შემთხვევაში, კატას შეუძლია გახდეს ვეგეტარიანელობა\|ვეგეტარიანელი, თუმცა, ჩვეულებრივ მოითხოვენ ხორცს. მათ ბრჭყალებს შეუძლია საჭმლის დაჭრა. კატებს აქვთ მოკლე ნაწლავები (როგორც ყველა ხორცისმჭამელს). ზოგჯერ, ისინი მუცელს ისუფთავებენ რწყევით, თუმცა ეს შეიძლება იყოს დაავადებაზე მომანიშნებელიც<ref>[http://books.google.com.au/books?id=_aSMmFN4TQYC&pg=PA329&dq=cat+vomiting&hl=ru&ei=7JECTYOnO4qeOriV9IsH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDkQ6AEwAw#v=onepage&q=cat%20vomiting&f=false] The Feline Patient</ref>. კატის კუჭ-ნაწლავის ჯანმრთელობისთვის სასარგებლოა რბილი ხორბალი\|ხორბლის ყლორტი. კატებს, რომლებსაც შეუძლიათ გარეთ გასვლა, ცდილობენ მოიპოვონ საკვები, როგორიცაა თაგვები და მცირე ფრინველები. == სქოლიო == სქოლიო კატეგორია:კატები
kab	https://kab.wikipedia.org/wiki/Amcic	Kabyle	Taqbaylit	Amcic	https://kab.wikipedia.org/w/index.php?title=Amcic&action=raw	Automatic taxobox \|item = Q20980826 \|authority = Lineo\|Linneaus, 1758 \|synonyms=''Basakatu\|Felis silvestris catus'' <small>(sinonimo subjektibo)</small><br />''Felis catus domestica'' <small>(okerra)</small> '''Amcic''' (Assaɣ usnan: ''Felis catus'') d aɣersiw Timsiffatin\|asuṭad Timseksumin\|amseksum yeṭṭafaren tawacult (tasnudert)\|tawacult n tiserɣuda\|tserɣuda, agrad\|yessemgurd-it afgan\|ufgan seg zik ɣef anect-a imusnawen ɣilen d akken yusa-d seg Abeṛṛay\|ubeṛṛay. == Aglam == Amcic d aɣersiw meẓẓiyen maca ɣas akken Tasartut n tesnudert\|yettusismel deg yiwet n twacult umi qqaren ''imcac imeqranen'' akk d Izem\|yizem, aɣilas d weksil, iɣersiwen-a yakk qqaren-asen Tiserɣuda. Llan yemcac izagiren akked yemcac agrad\|imegruden. Azuk n wemcic d win yettilin gar n 4 ar 7 kg (tikwal yettawaṭ ar 10 kg), yezmer ad asirem n tudert\|yidir gar 12 ar 15 iseggasen. Maca llan waṭas n yemcac yettiwden ar 20 n iseggasen. Amcic ila (yesɛa) iccer\|accaren i yezmer ad ten-yesnejbad neɣ ad ten-id-yessuffeɣ melmi i yebɣa, Tinliwin\|tinli n timesliwt\|tmeskiwt ɣer wemcic d tin yernan (iɣelben) s waṭas n tikkal. Category:iɣersiwen Category:Iɣersiwen imegruden Category:Tiserɣuda Category:Timseksumin Category:Timsuṭad
kbp	https://kbp.wikipedia.org/wiki/P%C9%A9ya%CA%8A	Kabiye	Kabɩyɛ	Pɩyaʊ	https://kbp.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C9%A9ya%CA%8A&action=raw	Fichier:Cautious_Tabby_Red_Cat.jpg\|vignette\|Cautious Tabby Red Cat File:RMLL 2008 - Un chat 01.jpg\|thumb\|Pɩyaʋ nakɛyɛ Fichier:Cat-relaxed.jpg\|vignette\|Cat-relaxed Pɩyaʊ kɛ tɛtɛ kpɩnɛ nɖɩ ɛyʊ ɖɔ ɖɩɣa yɔ. Kɩwɛna naŋgbazɩ naanza nɛ nandʊ kɩkɩlɩɣ tɔɔʊ. Pɩyaʊ kɛ ɛyʊ ɛkpaadʊ kɩpanʊ nɔɔyʊ. Pɩyaŋ wɛ hʊwa ntɩ ntɩ nɛ pɩpɩzɩɣ pɩtalɩ ɛzɩ hʊwa hiŋ kakpaanzɩ kɛ mbʊ yɔ. Ɖɩɣa wondu taa lɛ, pɩyaʊ nɛ haɣ pakɩlɩɣna nandu tɔɔʊ. Mbʊ kɩkɩlɩɣ tɔɔʊ yɔ, mbʊ lɛ tɛtɛ kpɩna wena amaɣna pazɩ pazɩ nɛ sumaɣ\|sumasɩ aya Kpakpayaɣ\|kpakpasɩ. Pɩyaʊ wɛna wiliŋ ntɩ ntɩ, nɛ paa wiliɣ ŋgʊ lɛ kɩnɛ kɩ-tɔbʊʊ. Pañɩna pɩnaɣ 2006-2007 nɛ pana se ɖɩɣa pɩyaʊ naaʊ mbʊ yɔ, kɩlɩna Afrɩka tɛtʊ tɔm\|Afrika taa. Afrika taa kɛ awayɩ pɩyaʊ ŋgʊ payaɣ se celeɣ yɔ, kɩɩwɛɛ nɛ kɩwɛʊ-kɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩtalɩ ɛzɩ pɩnzɩ 130.000. Kacalaɣ pɩyaŋ weyi papazɩ ɖɔʊ yɔ, ɖooo “Néolitique” tɛ alɩwatʊ taa; pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 8.000 yaa 10.000 mbʊ yɔ. Pɩɩkɛ alɩwatʊ ndʊ ɛyʊ hayɑɣ nɛ ɛɖʊʊ tɔɔnasɩ kpou taa yɔ. Ɛyʊ naa se celesi kɔŋ ɛ-tɛ nɛ sɩkpaɣ holaa nɛ tɛtɛ wondu ndʊ tɩwɛɛkaɣ ɛ-tɔɔnasɩ lɛ, ɛñaɣ pana nɛ ɛkpa-kɛ nɛ ɛpaɣzɩ-kɛ ɖɔʊ. Egipiti (Égypte)\|Egypti mba eeleeyu nɛ pɩyaʊ: kɩkɛ-wɛ sɩʊ sɔsɔʊ nakʊyʊ, nɛ poluŋguu kɩ-tɛɛ. Ɖooo Hɛkʊ nɛ Hɛkʊ Alɩwaatʊ (Moyen Age)\|Hɛkʊ nɛ Hɛkʊ Alɩwaatʊ taa kɛ Eerɔpʋ tɛtʋ tɔm\|Eerɔpʋ taa mba ñapɩsɩ-kʊ kpaɣʊ ɛsɩ sɩʊ yɔ. Pɩyaʊ tɔm fɛyɩ se pɔyɔɔdɩ: Aazii tɛtʋ wandamm\|Aazii taa lɛ, piyaʊ kɛna kpɩnɛ nɖɩ ɖɩhaɣ fezuu kɩfalʊʊ nɛ ñʊʊ leleŋ yɔ yaa ñɩm sakɩyɛ yɔ. Kpɩnɛ ɖɩnɛ, ɖɩpɩsɩ ɛyʊ sɔdʊ sɔsɔʊ. Nabɛyɛ tɛ lɛ, kɩkɛ sɩʊ yaa ɛgɔlɔmɩyɛ nɖɩ ɖɩtɛɛ pʊwɛɛ se poluŋ nɛ paɖʊ hɩɖɛ tam yɔ. Pɩwɛɛ se pɔcɔna pɩyaʊ yɔɔ camɩyɛ. Pʊyɔɔ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se paɖaa pɩyaʊ nɛ kɩ-kʊdɔŋ ɛtaaɖɛ ɛyʊ. Category:!Main category Category:Tɛtɛ kpɩna
kcg	https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1kwi	Tyap	Tyap	A̱kwi	https://kcg.wikipedia.org/w/index.php?title=A%CC%B1kwi&action=raw	Databox Fail:Kittyply edit1.jpg\|thumb\|'''A̱kwi'''. '''A̱kwi''' ka (á̱kpa: '''a̱ka̱kwi'''; ''Felis catus'') yet tangka̱i a̱da̱dai nyam ku ya nam hwa nang á̱ ba̱ng a̱mali a̱ni.<ref name="Linnaeus1758">Linnaeus, C. (1758). [https://archive.org/details/mobot31753000798865/page/42 Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis] ''[Felis Catus]'' (di̱ Latin). Holmiae: Laurentii Salvii. W. 42. S. 1 (Jhyuk swak)</ref> Kikya ma̱nyin nka yet sotbishyi mi̱ kyangbwak nyám ''Felidae'' nang á̱ ba̱ng a̱mali a̱ni a̱wot á̱ ka ngyei '''a̱kwi a̱mali''' á̱ ka ghai nka ma̱ng á̱si̱ na̱ shyia̱ ma̱ a̱yit a̱ni mi̱ kyangbwak hu.<ref name="Clutton-Brock1999">Clutton-Brock, J. (1999). [https://books.google.com/books?id=cgL-EbbB8a0C&pg=PA133 A Natural History of Domesticated Mammals] ''[Cats]'' (di̱n Shong). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-63495-3 (Jhyuk feang) OCLC 39786571</ref> ===Ya̱fang=== Reflist Swánga̱lyiatwuki Sa:A̱ka̱kwi
kg	https://kg.wikipedia.org/wiki/Nyawu	Kongo	Kongo	Nyawu	https://kg.wikipedia.org/w/index.php?title=Nyawu&action=raw	File:2 russian street cats-crop.jpg\|250px\|right\|Banyawu '''Nyawu''' kele kibulu ya kinyawu\|kibulu ya fyoti ya kinyawu. Commonscat\|Felis silvestris catus Kalasi:Kibulu
kge	https://kge.wikipedia.org/wiki/Kucing	Komering	Kumoring	Kucing	https://kge.wikipedia.org/w/index.php?title=Kucing&action=raw	A1 P1\|Kucing\|Latin P2\|كوچيڠ\|Arab A2 '''Kucing''' joda da salah osay binatang say tikuruk dilom kaban Mamalia atawa binatang say niti'i. Bondol:Felis catus-cat on snow.jpg\|450px\|thumb\|Kucing ditongah-tongah salju ==Baruyut Kata== Kata Script/Unyin\|''"kucing"'' dilom basa Kumoring buasal jak, Script/Unyin\|''"kucing"'' Bahasa Melayu\|Melayu, jak Script/Unyin\|''"kucing"'' Melayu Klasik, jak Proto-Melayu-Polinesia (Lawok) Script/Unyin\|''*kutíŋ.''
kk	https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D2%9B	Kazakh	қазақша	Мысық	https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D2%9B&action=raw	Taxobox \|name=Мысық \|status=DOM \|image=Cat poster 1.jpg \|image_width=250px \|image_caption=Мысық әртүрлі тұқымдарының алтысы \|regnum=Жануарлар \|phylum=Хордалылар \|classis=Сүтқоретілер \|ordo=Жыртқыштар \|familia=Мысықтәрізділер \|subfamilia=Felinae \|genus=''Мысық'' \|species='''''Үй мысығы''''' \|binomial=''Felis catus'' \|binomial_authority=Карл Линней, 10th edition of Systema Naturae\|1758 \|synonyms=''Felis silvestris catus'' <small>(subjective synonym)</small> '''Мысық''' немесе '''үй мысығы''' (lang-la\|Felis catus) — Мысықтәрізділердің биологиялық түрі, типпен бірдей кең таралған үй жануары<ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm\|title=Top Ten Most Popular Pets in the UK\|work=\|publisher=Top-Ten-10.com\|accessdate=2010-06-18\|lang= en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCelchd\|archivedate=2012-05-19</ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.catanddoghelp.com/\|title=Resources for Dogs, Cats, Horses, Birds, and other Companion Animals, Assistance Animals, & Special-Needs Animals\|work=\|publisher=\|accessdate=2010-06-18\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCfDgtB\|archivedate=2012-05-19</ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.intervet.com/ipg/companion-animals.aspx\|title=Companion Animal Vaccines\|work=\|publisher=Intervet/Schering-Plough Animal Health\|accessdate=2010-06-18\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCfhtUh\|archivedate=2012-05-19</ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx\|title=Companion Animals\|work=\|publisher=WSPA\|accessdate=2011-01-16\|lang=en\|archiveurl=http://www.webcitation.org/67mCgQ7KN\|archivedate=2012-05-19</ref>. == Биологиялық сипаттамасы == Асыранды мысықтың арғы тегі Ливия\|ливиялық мысық болып саналады, оны Африка тұрғындары бұдан 5 мың жыл бұрын қолға үйреткен. Қолға үйретілген басқа жануарларға қарағанда мысық арғы тегінен онша өзгере қоймаған, сондықтан мысықтың қолтұқымдары көп емес. Мысықтың денесінен бас, мойын, тұлға, құйрық, алдыңғы және артқы аяқтарды ажыратуға болады. Аяқтары тұлғасынан екі жаққа тарбимай, тұлғаны тік көтеріп тұрады. Дене ұзындығы 46-191 см , құйрығы 15-91 см. Құйымшағы шоқтығынан жоғары. Тырнақтары тартылған (Суматра мысығынан басқаларында). Еркектері мауығу кезінде қатты таласып, ұрысып, шулайды. Кейбір түрлері жылына 2 рет тұқым береді. Марғаулары (3-4 ұялас балалары болады) дәрменсіз, соқыр туады. Жыртқыштар ұсақ омыртқалылармен, балықпен қоректенеді. <ref name=bi1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref> Мысықтың басында екі құлақ қалқаны көрінеді. Бұл - оған тән ерекшелік. Қарашығы жарық сәулесінің күшіне қарай өзгеріп тұратын бадырайған үлкен көз, қабағы мен үстіңгі ерніндегі ұзын қылшық, ешқандай түгі жоқ тақыр мұрыннан екі танау тесіктері көзге түседі. Мысық - өте саққұлақ жыртқыш. Қорегін аулағанда дыбысын сездірмей, саусақтарының ұшындағы тырнақтарын майлы табанына жасырып алып, білдіртпей жүреді. Ол алдымен жер бауырлап, лезде арқасын бүгеді және аяқтарымен қатты серпіле олжалайтын қорегіне қарай атылады. Осы тұста саусақ ұшындағы жасырылған өткір тырнақтар тарбия ашылып, құйрығы керіледі, құйрық мысықтың бағытын реттейтін бұлқын қызметін атқарады.<ref>Қ.Қайым,Б.Муханов,Р.Сәтімбекұлы,М.Шаймарданқызы, "Жануартану"(1998), 218б., ISBN 5-625-03599-7</ref> == Дереккөздер == <references/> commons\|Cat\|Мысық Санат:Мысықтар Санат:Мысықтәрізділер Biosci-stub
km	https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%86%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%B6	Khmer	ភាសាខ្មែរ	ឆ្មា	https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%86%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%B6&action=raw	{\| class="infobox" style="width:1em;" \|- style="text-align:center;" \|style="background: #008000;" colspan="2"\|ឆ្មា \|- style="text-align:center;" \| colspan="2" \|File:Cat_poster_1.jpg\|250px \|- style="text-align:center;" \|style="background: #ABCDEF;" colspan="5" \| \|- style="background: #f1f5fc;" \|- style="vertical-align:center;" \|} '''សត្វឆ្មា '''(lang-en\|Cat) គឺត្រូវបានហៅថា '''ឆ្មាតាមផ្ទះ''' ឬ '''ឆ្មាស្រុក '''(''Felis catus'') គឺជាថនិកសត្វcarnivoreមំសាសី(ស៊ីសាច់ជាអាហារ) នៃអំបូរ (felidae) ឆ្មាត្រូវបានគេផ្សាំងអស់រយៈពេលជិត១០ ០០០ឆ្នាំទៅហើយ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ពួកវាគឺជាសត្វចិញ្ចឹមដ៏ពេញនិយមបំផុតក្នុងពិភពលោក។ ដើមកំណើតរបស់ពួកវាប្រហែលជាមកពី ឆ្មាព្រៃអាហ្រ្វិក ''Felis silvestris lybica។'' ឆ្មាពីដំបូងឡើយអាចនឹងត្រូវបានគេទុកចិញ្ចឹមពីព្រោះពួកវាស៊ីកណ្ដុរ ហើយនេះនៅតែជាការងារចម្បងនៅក្នុងកសិដ្ឋានពាសពេញពិភពលោក។ ក្រោយមកទៀត ពួកវាត្រូវបានគេចិញ្ចឹមដោយសេចក្ដីស្រឡាញ់ពីព្រោះពួកវាជាសត្វរួសរាយ គួរឱ្យស្រឡាញ់ ហើយជាមិត្តល្អ។ ឆ្មាដែលនៅក្មេងត្រូវបានគេហៅថា ''kitten ។ពេលខ្លះ ឆ្មាត្រូវបានគេហៅថា'<nowiki/>'''kitty'' ឬ ''pussycat។'' ឆ្មាញី គឺជា ''queen ហើយឆ្មាឈ្មោលគឺជា'' ''tom។'' == ទំហំ == ទម្ងន់ជាមធ្យមរបស់ឆ្មាក្នុងស្រុកមួយប្រែប្រួលពី 2.7 ទៅ 4.5 គីឡូក្រាម (6 ទៅ 10 ផោន) ទោះបីជាក្នុងចំណោមឆ្មាដែលមិនមែនជាពូជមានទម្ងន់រហូតដល់ 12.7 គីឡូក្រាម (28 ផោន) មិនមែនជារឿងចម្លែកនោះទេ។ ប្រវែងជាមធ្យមគឺ 71.1 សង់ទីម៉ែត្រ (28 អ៊ីញ) សម្រាប់ឈ្មោល និង 50.8 សង់ទីម៉ែត្រ (20 អ៊ីញ) សម្រាប់ញី។
kn	https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%86%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%81	Kannada	ಕನ್ನಡ	ಬೆಕ್ಕು	https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B2%AC%E0%B3%86%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%81&action=raw	'''ಬೆಕ್ಕು''' (ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು '''ಫೆಲಿಸ್ ಕ್ಯಾಟಸ್''') ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಪರಭಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಸಸ್ತನಿ ಕಾರ್ನಿವೊರ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿ. ಇದು ಕ್ರಿಮಿ ಕೀಟಗಳು, ಹಾವುಗಳು, ಚೇಳು, ಇಲಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಕೀಟಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವುದರಿಂದ ಮನುಷ್ಯನ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು ೯೫೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮಾನವನೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸುತ್ತಿದೆ.<ref name="9500 years">cite web \| title = Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus \| url = http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \| accessdate = 2007-03-06 \|date=2004-04-08 \| publisher = National Geographic News</ref> Taxobox \| name = ಬೆಕ್ಕು \| status = DOM \| image = Domestic cat cropped.jpg \| image_width= 200px \| image_caption = commons:Category:Felis silvestris catus\|ಬೆಕ್ಕಿನ ಇತರ ಚಿತ್ರಗಳು \| regnum = animalia \| subregnum = ಯುಮೆಟಜೋವಾ \| phylum = ಕಾರ್ಡೇಟಾ \| subphylum = ವರ್ಟಿಬ್ರೇಟಾ \| classis = ಸಸ್ತನಿ \| subclassis = ಥೆರಿಯಾ \| ordo = ಕಾರ್ನಿವೋರಾ \| subordo = ಫೆಲಿಫೋರ್ಮಿಯ \| familia = ಫೆಲಿಡೆ \| subfamilia = ಫೆಲಿನೆ \| genus = ''ಫೆಲಿಸ್'' \| species = '''''F. catus''''' \| binomial = ''Felis catus'' \| binomial_authority = (Carl Linnaeus\|Linnaeus, 1758) \| synonyms = <small>''Felis catus domestica'' (invalid junior synonym)<ref>cite web \| url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \| title = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \| author = Integrated Taxonomic Information System\|ITIS</ref><br />''Felis silvestris catus''</small> File:Three-hour-old-kitten.jpg\|thumb\|left\|ಹೊಸದಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಮರಿ File:PSM V37 D105 English tabby cat.jpg\|thumb\|right\|A 19th century drawing of a tabby cat File:Scheme cat anatomy.svg\|thumb\|upright=1.6\|lang=en\|Diagram of the general anatomy of a male File:Cat skull.jpg\|thumb\|right\|Cat skull File:Cat tongue macro.jpg\|thumb\|The hooked papillae on a cat's tongue act like a hairbrush to help clean and detangle fur. File:GAto.jpg\|thumb\|Indicating aggression File:AfricanWildCat.jpg\|thumb\|The African wildcat, ''Felis silvestris lybica'', is the ancestor of the domestic cat. File:Cat-eating-prey.jpg\|thumb\|Eating a house sparrow File:Play fight between cats.webmhd.webm\|thumbnail\|thumbtime=4\|alt=Play fight between kittens, age 14 weeks\|Play fight between kittens, age 14 weeks File:Cat eating a rabbit.jpeg\|thumb\|right\|Carrying a rabbit. File:ಪುಚ್ಚೆ.jpg\|thumb\|ಬೆಕ್ಕು ==ಇತಿವೃತ್ತ== ಈ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಜಾತಿಗಳಿದ್ದು ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಫೆಲಿಸ್ ಎಂಬ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರುವ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನೂ ಬೆಕ್ಕುಗಳು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಈ ಜಾತಿಗೆ ಹುಲಿ, ಸಿಂಹ, ಕಾಡುಬೆಕ್ಕು ಮುಂತಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ ಸೇರಿವೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಮುಂಗಾಲಿನಲ್ಲಿ ಐದು ಹಾಗೂ ಹಿಂಗಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಬೆರಳುಗಳಿರುವುವು. ಬೆರಳುಗಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಹರಿತ ಪಂಜುಗಳಿವೆ. ಬೆಕ್ಕು ಎಂದು ಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವ ಮತ್ತು ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕುವ ಪ್ರಾಣಿ ಫೆಲಿಸ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಿಕ ಎಂಬ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಇದೇ ನಿಜವಾದ ಸಾಕು ಬೆಕ್ಕು.ಸಾಕು ಬೆಕ್ಕುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಫೆಲಿಸ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಿಕ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರುತ್ತವಾದರೂ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಳಿಗಳಿವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವನ್ನು ಮೂರು ವಿಧಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು: ನೀಳ (ಉದ್ದ) ಕೂದಲಿನವು, ಚಿಕ್ಕ ಕೂದಲಿನವು, ವಿದೇಶಿ ಚಿಕ್ಕ ಕೂದಲಿನವು. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ನೀಳಕೂದಲಿನ ಬೆಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತ ಬೆಕ್ಕುಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದುಂಟು. ಇಂದಿನ ಬೆಕ್ಕು ಫೆಲಿಸ್ ಮ್ಯಾನ್ಯುಲ್ ಎಂಬ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವ ಪಲ್ಲ ಎಂಬ ಬೆಕ್ಕಿನಿಂದ ಉದಯವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಯಿತು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿತ್ತು. ಆದರೆ ಪಲ್ಲ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ದಟ್ಟ ಕೂದಲಿನ ಬಾಲವಿದ್ದು ಅದರ ಶರೀರ ಮತ್ತು ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಬೆಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರದ ಗುರುತುಗಳಿರುವುವು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಸಾಕು ಬೆಕ್ಕು ಪಲ್ಲ ಬೆಕ್ಕಿನಿಂದ ವಿಕಸಿಸಿದವು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. ==ಬೆಕ್ಕು ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿ== * ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬೆಕ್ಕು ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿ. ಬ್ರೆಡ್ಡು ಅಥವಾ ಅನ್ನ ತಿನ್ನಬಲ್ಲುದಾದರೂ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇದರ ದವಡೆ ಹಾಗೂ ಹಲ್ಲು ಮಾಂಸಭಕ್ಷಣೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿವೆ. ಇಲಿ, ಅಳಿಲು, ಕೀಟ, ಮೀನು, ಪಕ್ಷಿ ಮುಂತಾದವು ಬೆಕ್ಕಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಹಾರ. ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಿದ ಬೆಕ್ಕು ಇಲಿ ಹಿಡಿಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ. * ಇಲಿ ಹಿಡಿಯುವುದು ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಆನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಬಂದ ಗುಣ. ಬೆಕ್ಕು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವುದಾದರೂ ಇಲಿ ಅಳಿಲು ಅಥವಾ ಮೊಲಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವುದೇ ಹೆಚ್ಚು. ಏಕೆಂದರೆ ಮೀನು ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಇದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಹಿಡಿಯಲಾರದು. ==ಬೆಕ್ಕಿನ ಶರೀರ ರಚನೆ== * ಯೂರೋಪಿನ ಕಾಡುಬೆಕ್ಕು ಫೆಲಿಸ್ ಸಿಲ್ವೆಸ್ಟ್ರಿಸ್ ಎಂಬ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ಕಪ್ಪು ಚುಕ್ಕಿಗಳಿರುವ ಟ್ಯಾಬಿ ಎಂಬ ಸಾಕುಬೆಕ್ಕನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಾಡು ಬೆಕ್ಕು ಬಲಿಷ್ಠವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಕುಬೆಕ್ಕಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ತಲೆ ಹಾಗೂ ಹಲ್ಲು ಇವೆ. ತಲೆ ಮತ್ತು ಶರೀರ 60 ಸೆಂಮೀನಷ್ಟು ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ಬಾಲದಉದ್ದ 30 ಸೆಂಮೀ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಉಂಗುರಗಳಿದ್ದು ಇದರ ತುದಿ ಕಪ್ಪಗಿದೆ. * ಬುಡದಿಂದ ತುದಿಯವರೆಗೂ ಇದರ ಗಾತ್ರ ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇದೆ. ತಲೆ ಅಗಲ, ಕುಡಿಮೀಸೆ ಉಂಟು. ತುಪ್ಪಳ ಸಾಕುಬೆಕ್ಕಿನದಕ್ಕಿಂತ ದಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವು ಒಂಟಿಜೀವಿಗಳು. ಸಂಭೋಗಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಗಂಡು-ಹೆಣ್ಣು ಜೊತೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಚಿಕ್ಕ ಸ್ತನಿಗಳು, ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಇವುಗಳ ಆಹಾರ. * ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಈಗ ಫೆಲಿಸ್ ಸಿಲ್ವೆಸ್ಟ್ರಿಸ್ ಗ್ರಾಂಪಿಯ ಎಂಬ ಪ್ರಭೇದ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದೆ. ಈ ಬೆಕ್ಕುಗಳು ಎತ್ತರದ ಹಾಗೂ ಬಂಡೆಗಳಿಂದಾವೃತವಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ಬೆಕ್ಕು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯ ಹಾಗೂ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಲಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಚಳಿಯಿರುವ ಶೀತವಲಯ ಅಥವಾ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕುಗಳು ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಟೆಬೆಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕಿನ ಕುಟುಂಬದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಇವೆ. * ಬೆಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಮಾನವನಂತೆ ಎರಡು ರೀತಿಯ ಹಲ್ಲುಗಳಿವೆ. ಮರಿಗಳಿಗೆ ಆರು ತಿಂಗಳಾದಾಗ ಹಾಲು ಹಲ್ಲುಗಳು ಬಿದ್ದು ಎರಡನೆಯ ಜೊತೆ ಅಂದರೆ ಸ್ಥಿರ ಹಲ್ಲುಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ಮೇಲ್ದವಡೆಯವು ಮುಂಭಾಗದ ಮೂರು ಜೊತೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕಾರದ್ದಾಗಿವೆ. ಇವು ಬಾಚಿಹಲ್ಲುಗಳು, ಕೆಳದವಡೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಆರು ಬಾಚಿಹಲ್ಲುಗಳಿವೆ. ಇವು ಮೇಲ್ದವಡೆಯವುಗಳಿಗಿಂತ ಚಿಕ್ಕವು. * ಬಾಚಿಹಲ್ಲುಗಳು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಇರಿದು ಸಾಯಿಸಲು ಅನುಕೂಲವಾಗಿವೆ. ಮುಂದಿನ ಒಂದು ಜೊತೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಬಲಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ದಪ್ಪವಾಗಿ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಕೊಂಡಿದ್ದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಚೂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಕೋರೆಹಲ್ಲು ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇವು ಮಾಂಸವನ್ನು ಅಗಿದು ಕತ್ತರಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿವೆ. * ದವಡೆಯ ಹಾಗೂ ಮುಂದವಡೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು ಮಾಂಸವನ್ನು ಅಗಿಯಲು ಸಹಾಯಕವಲ್ಲವಾದರೂ ಮೇಲಿನದವಡೆಯ ಕೊನೆಯ ಹಲ್ಲು ಮತ್ತು ಕೆಳಗಿನ ದವಡೆಯ ಮೊದಲನೆಯ ಹಲ್ಲು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿದ್ದು ಮಾಂಸ ಕತ್ತರಿಸಲು ಸಹಾಯಕ ವಾಗುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಕ್ಯಾರ್ನೆಸಿಯಲ್ ಹಲ್ಲು ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಕ್ಯಾರ್ನೆಸಿಯಲ್ ಹಲ್ಲಿನ ಹೊರಭಾಗದ ಏಣಿನಿಂದ ಇವುಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಯಾರಾಕೋನ್ ಎಂಬ ಏಣು ಮತ್ತು ಪ್ರೋಟೋಕೋನುಗಳು ಒಂದೇ ಅಲಗಿನಂತೆ ಇರುತ್ತವೆ. * ಪ್ರೋಟೊಕೋನ್ ಮಾತ್ರ ಹಲ್ಲಿನ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಳಕ್ಕೆ ಬಾಗಿರುವ ಏಣಿನಂತೆ ಇರುವುದು. ಇದು ಇನ್ನೊಂದು ಅಲಗಿನಂತೆ ಇದೆ. ಕೆಳದವಡೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಾಕೋನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೋಟೋಕೋನ್ ಉಂಟುಮಾಡಿರುವ ಅಲಗಿನ ಮೇಲೆ ಮೇಲಿನದು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಮಾಂಸಭಕ್ಷಣೆ ಸುಸೂತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ. * ಮುಂದಗಡೆಯ ಹಾಗೂ ಇತರ ದವಡೆಯ ಹಲ್ಲುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕ್ಷೀಣವಾಗಿವೆ. ಮುಂದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ದವಡೆ ಹಲ್ಲುಗಳಂತೂ ಬಲುಭಾಗ ನಶಿಸಿಯೇ ಹೋಗಿವೆ. ಬೆಕ್ಕಿನ ದಂತ ಸೂತ್ರ ಹೀಗಿದೆ :- 3 1 3 1 / 3 1 3 1 ಬೆಕ್ಕುಗಳ ದವಡೆಗಳು ಬಲಿಷ್ಠವಾಗಿವೆ. ಕೆಳದವಡೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಮೂಳೆ ಇದ್ದು ಮೂರು ಮಾಂಸ ಖಂಡಗಳು ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿಬಂಧಗಳು ಅದನ್ನು ಬಂಧಿಸಿವೆ. * ಮೇಲು ಮತ್ತು ಕೆಳದವಡೆಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕೀಲುಗಳಿಂದ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಅಡ್ಡ ಹರಡಿದ ಚಿಲಕದಂತಿವೆ. ಇದರಿಂದ ಉಳಿದ ಸ್ಥನಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತೆ ಬೆಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ದವಡೆಗಳ ಸುತ್ತು ಚಲನೆ ಕಂಡು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ದವಡೆಗಳಿಗೆ ಯುಕ್ತ ಚಲನೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಟೆರಿಗಾಯಿಡ್ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಕುಳಿ ಕ್ಷೀಣವಾಗಿವೆ. * ಹಿಂಭಾಗದ ಅಸ್ಥಿಪಂಜರ ಬೆಕ್ಕಿನ ನೆಗೆಯುವ ಚಲನೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಉಳಿದ ಸ್ತನಿಗಳಿಗೆ ಹೊರತಾದ ಕೆಲವು ವಿಶೇಷತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕಶೇರು ಸ್ತಂಭದಲ್ಲಿ ಕಶೇರುಮಣಿಗಳು ಈ ಚಲನೆಗೆ ಅವಶ್ಯವಿರುವಂತೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಹೊರಭಾಗದ ನ್ಯೂರಲ್ ಮುಳ್ಳು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಬೆಕ್ಕು ನೆಗೆಯುವಾಗ ಸ್ಯಾಕ್ರೊಸ್ಟೈನಾಲಿಸ್ ಎಂಬ ಸ್ನಾಯುಗಳ ಒತ್ತಡ ಗ್ರಹಿಸುವಂತೆ ಕಶೇರು ಸ್ತಂಭವಿದೆ. ಲಂಬಾರ್ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ರ್ವ ಪ್ರವರ್ಧಗಳು ಅಗಲವಾಗಿವೆ. * ಕುತ್ತಿಗೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಇವು ಚಲಿಸುವ ಸ್ನಾಯುಗಳಿಗಾಗಿ ಅಗಲವಾಗಿದೆ. ಕ್ಲಾವಿಕಲ್ ಕ್ಷೀಣವಾಗಿದೆ. ಕಾಡುಬೆಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲ ಬಲವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುವಾಗ ಸಾಕು ಬೆಕ್ಕಿನ ಬಾಲ ತೀರ ಕ್ಷೀಣವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಅನ್ನನಾಳ ಮೊಟಕಾಗಿದೆ. ಜಠರದ ರಚನೆ ಜಟಿಲವಾಗಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಸೀಕಮ್ ಕೂಡ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿಯೇ ಇದೆ. * ಉಳಿದ ಅಂಗಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ತನಿಗಳ ಇತರ ಗುಂಪನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವಾದರೂ ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಬೆಕ್ಕಿನ ಶ್ರವಣಾಂಗಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದು ಶ್ರವಣ ಶಕ್ತಿ ಚುರುಕಾಗಿದೆ. ಮಾನವನದಕ್ಕಿಂತ ಸುಮಾರು 30 ಪಾಲು ಉತ್ತಮ. ಮಾನವ ಕರ್ಣ ಸುಮಾರು 2000 ಚಕ್ರಗಳವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲದಾದರೆ ಬೆಕ್ಕು 60,000 ಚಕ್ರಗಳವರೆಗೆ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲದು. * ಇಷ್ಟು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶ್ರವಣ ಶಕ್ತಿ ಪಡೆಯಲು ಬೆಕ್ಕಿನ ನಿಮಿರಿದ ಹೊರಕಿವಿಯೇ ಕಾರಣ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ 27 ಸ್ನಾಯುಗಳು ಕಿವಿಯನ್ನು ವಿವಿಧ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ತಿರುಗಿಸಿ ಶಬ್ದತರಂಗಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವಂತೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಕಿವಿಯಲ್ಲಿಯ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕಾರದ ಕಾಲುವೆಗಳು ಶರೀರದ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಂದಾಗಿ ಬೆಕ್ಕು ಜಿಗಿಯುವಾಗ ಅಥವಾ ಮರ ಏರುವಾಗ ತನ್ನ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ==ಚಟುವಟಿಕೆ== * ಸಾಕುಬೆಕ್ಕು ಕಾಡುಬೆಕ್ಕಿನಂತೆಯೇ ಬೆರಳುಗಳ ಮೇಲೆ ನಡೆಯಬಲ್ಲದು. ಕಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮೆದು ಮೆತ್ತೆಗಳು ಇರುವುದರಿಂದ ಇದು ಚಲಿಸುವಾಗ ಶಬ್ದವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸುಲಭವಾಗಿ ಮರ ಹತ್ತಬಲ್ಲದು. ಹೀಗೆ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮರವನ್ನು ಏರುವಾಗ ಉಗುರುಗಳು ತಳವನ್ನು ಭದ್ರವಾಗಿ ಹಿಡಿದು ಜಾರದಂತೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅಪಾಯ ಎದುರಾದಾಗ ನಾಯಿ ಓಡಿಹೋದರೆ ಬೆಕ್ಕು ತನ್ನ ಬೆನ್ನನ್ನು ಬಿಲ್ಲಿನಂತೆ ಬಾಗಿಸಿ ಬೆನ್ನನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತುತ್ತದೆ. * ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ತನ್ನ ನಿಜ ಗಾತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ವೈರಿಯ ಮೇಲಾಗಲೀ ತನ್ನ ಕೊಳ್ಳೆಯ ಮೇಲಾಗಲೀ ಒಮ್ಮೆಗೇ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದಷ್ಟು ಅದು ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಾಗ ಮಾತ್ರ ವೈರಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಹಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಬೆಕ್ಕಿನ ಬಾಯಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಸಿಕ್ಕ ಕೊಳ್ಳೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದು. * ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಕತ್ತಲಿನಲ್ಲಿಯೂ ನೋಡುವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವಿದೆಯೆಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಪೂರ್ಣ ಕತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕು ಕೂಡ ಕುರುಡೇ. ಸಂಪೂರ್ಣ ಕತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ದೃಷ್ಟಿ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವಿಲ್ಲ. ಮಂದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅದು ಉಳಿದ ಸಸ್ತನಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ನೋಡಬಲ್ಲದು. ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಅದರ ಅಕ್ಷಿಪಟದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣುಗುಡ್ಡೆಯ ಪೊರೆಯಲ್ಲಿ ಟಪೀಟಮ್ ಎಂಬ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವ ಪದರವೊಂದಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಬೆಕ್ಕಿನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. * ಕಣ್ಣು ಪಾಪೆ ಅತಿಯಾಗಿ ಕುಗ್ಗಬಹುದು. ಮಂದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಈ ಪಾಪೆ ಅಗಲವಾಗಿ ತೆರೆದಿದ್ದು ಬೆಳಕಿನ ತೀವ್ರತೆ ಜಾಸ್ತಿ ಆದಂತೆಲ್ಲ ಇದರ ವಿಸ್ತಾರ ಕಿರಿದಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಲೇ ಬೆಕ್ಕುಗಳ ದೃಷ್ಟಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿರುವುದಾಗಿದೆ. ಬೆಕ್ಕಿನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಚಲಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೂಡ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲವು. ಆದರೆ ಇವುಗಳಿಗೆ ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲ. * ಬೆಕ್ಕು ಮಾಂಸಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಅದರ ಕಾಲುಗಳು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ವೈರಿಯ ಮೇಲೆ ಜಿಗಿದು ಬೀಳಲು ಸಹಾಯವಾಗುವಂತೆ ಭಾರ ಹೊರಲು ಶಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಬೆಕ್ಕಿನ ಶರೀರದಲ್ಲಿ 230 ವಿವಿಧ ಎಲುಬುಗಳಿವೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಶರೀರವನ್ನು ಎಷ್ಟಾದರೂ ಬಾಗಿಸಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟಿವೆ. ಶರೀರದ ಬಾಗುವಿಕೆಗೆ ಎರಡು ಕಾರಣಗಳಿವೆ. * ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಭುಜದ ಭಾಗ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಮುಂಗಾಲುಗಳನ್ನು ಅದು ಯಾವ ಕಡೆಗಾದರೂ ಬಾಗಿಸಬಲ್ಲದು ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಕೊರಳಪಟ್ಟಿಯ ಎಲುಬು ಅತಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುವುದು. ಬಾಲದ ಭಾಗದ ಮೂಳೆಗಳು ಸಡಿಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಬಾಲವನ್ನು ಎತ್ತಕಡೆಗೆ ಬೇಕಾದರೂ ತಿರುಗಿಸಬಹುದು. ಈ ಎಲ್ಲ ಎಲುಬುಗಳೂ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಐನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಸ್ನಾಯು ರಜ್ಜುಗಳಿಂದ ಬಿಗಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ==ಬೆಕ್ಕು ಚೊಕ್ಕಟ ಪ್ರಾಣಿ== * ಬೆಕ್ಕು ಚೊಕ್ಕಟ ಪ್ರಾಣಿ. ತನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ತಾನೇ ಚೊಕ್ಕಟಮಾಡಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಜನಿಸಿದ ಮರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಶರೀರವನ್ನು ಶುಚಿಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ತಾಯಿಯಿಂದ ಕಲಿಯುತ್ತದೆ. ಬೆಕ್ಕಿನ ತುಪ್ಪಳದಲ್ಲಿ ಕೂದಲುಗಳಿವೆ. ಮೂಗು, ಪಾದ, ಗುದದ್ವಾರ ಹಾಗೂ ಮೊಲೆಯ ತೊಟ್ಟುಗಳ ಹೊರತು ಇನ್ನುಳಿದ ಎಲ್ಲ ಭಾಗಗಳೂ ಕೂದಲಿನಿಂದಾವೃತವಾಗಿವೆ ಕಣ್ಣುಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಕಿವಿ ಹಾಗೂ ಮೂತಿಯ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೂದಲು ಉದ್ದವಿದೆ. * ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂತಿಯ ಭಾಗದ ಕೂದಲಿಗೆ ಕುಡಿಮೀಸೆ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇವು ಜ್ಞಾನವಾಹಿಗಳಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ==ಲೈಂಗಿಕ ಆಸಕ್ತಿ== * ವರ್ಷದ ಎಲ್ಲ ಋತುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಲೈಂಗಿಕ ಆಸಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಬೆಕ್ಕು ವರ್ಷದ ಯಾವ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಗರ್ಭಧಾರಣೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಐದು ತಿಂಗಳಾದಾಗ ಲೈಂಗಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಬೆಕ್ಕು ಹುಟ್ಟಿದ ಐದು ತಿಂಗಳ ತರುವಾಯ ಗರ್ಭ ಧರಿಸಬಲ್ಲದು ಇತರ ಸ್ತನಿಗಳಂತೆ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಕೂಡ ಸಂಭೋಗ ಚಕ್ರ ಉಂಟು. ಪ್ರತಿಚಕ್ರದ ಮಧ್ಯೆ 3 ರಿಂದ 4 ದಿನ ಮಾತ್ರ ಹೆಣ್ಣು ಫಲವಂತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. * ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡಿನ ಸಂಯೋಗವಾದರೆ ಮಾತ್ರ ಹೆಣ್ಣು ಗರ್ಭ ಧರಿಸಬಲ್ಲದು. ಹೆಣ್ಣು ಸಂಭೋಗಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯವಾದಾಗ ಅತ್ತಿಂದಿತ್ತ ಅವಿಶ್ರಾಂತವಾಗಿ ಓಡಾಡುತ್ತ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿ ಕೂಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕೂಗುವಿಕೆಯೇ ಅದರ ಪ್ರಣಯ ಸಂಗೀತ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೂಗಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೂರದವರೆಗೆ ಪಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತವಾದ ಗಂಡು ಬೆಕ್ಕು ಹೆಣ್ಣಿನ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. * ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗಂಡು ಬೆಕ್ಕು ಇಂಥ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದೈನ್ಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಬಾಲವನ್ನು ಎರಡೂ ಹಿಂಗಾಲುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೆಣ್ಣಿನ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಂಡಲೆಯುವುದು ಹಾಗೂ ಹೆಣ್ಣಿನ ಜನನೇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಮೂಸುವುದು ಇವು ಗಂಡು ಬೆಕ್ಕು ತೋರಿಸುವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು. ಅನಂತರ ಸಂಭೋಗ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಋತುಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕಾರು ಗಂಡು ಬೆಕ್ಕುಗಳು ಹೆಣ್ಣೊಂದನ್ನು ಸಂಭೋಗಿಸಬಹುದು. * ಹಾಗೆಯೇ ಒಂದೇ ಗರ್ಭದಿಂದ ಜನಿಸುವ ಮರಿಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ತಂದೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕೂಡ ಇದೆ. ಅಂದರೆ ಹೆಣ್ಣಿನ ಗರ್ಭಾಶಯದಲ್ಲಿರುವ ಅಂಡಾಣುಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಗಂಡಿನ ವೀರ್ಯಾಣುಗಳಿಂದ ನಿಷೇಚನಗೊಳ್ಳಬಹುದು. ಬೆಕ್ಕಿನ ಗರ್ಭದ ಅವಧಿ 59 ರಿಂದ 69 ದಿನಗಳು. ಮರಿ ಜನಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಬೆಕ್ಕು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಯಜಮಾನನನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸುತ್ತದೆ. * ಮರಿಗಳು ಗರ್ಭದಿಂದ ಹೊರಬರುವಾಗ ಚೀಲವೊಂದರಲ್ಲಿದ್ದು ತಾಯಿ ಅದನ್ನು ಛಿದ್ರಗೊಳಿಸಿ ಮರಿಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ಸ್ವಚ್ಛಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮರಿಗಳು ಜನಿಸಲು 2 ರಿಂದ 4 ಗಂಟೆ ಬೇಕು. ತಾಯಿ ಬೆಕ್ಕು ತನ್ನ ಜರಾಯು ತಿಂದಾಗ ಅದರ ಮೊಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಲು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮರಿಗಳ ಕಣ್ಣುಗಳು ಎರಡು ದಿನಗಳ ತನಕ ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಸೂಲಿನಲ್ಲಿ ಐದರಿಂದ ಆರು ಮರಿಗಳವರೆಗೆ ಜನಿಸಬಹುದು. ==ಬೆಕ್ಕಿನ ಬಗೆಗಿರುವ ದಂತ ಕಥೆಗಳು== * ಬೆಕ್ಕಿನ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ದಂತಕಥೆಗಳಿವೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ.ಸು.3000 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಿನತನಕ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಈಜಿಪ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಮೊತ್ತಮೊದಲಿಗೆ ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ಹಲವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅದೇ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಬೆಕ್ಕು ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿ ಆಗಿತ್ತು ಎಂದು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. * ಯೂರೊಪಿನಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕು ಯಾವಾಗ ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿರವಾಯಿತು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖ ಇಲ್ಲವಾದರೂ ಫೀನೀಷಿಯನ್ನರು ಈಜಿಪ್ಟಿನಿಂದ ತಮ್ಮ ಹಡಗುಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಯೂರೋಪಿಗೆ ಸಾಗಿಸಿದರು ಎಂಬ ದಾಖಲೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ರೋಮನ್ನರ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬೆಕ್ಕು ಯೂರೋಪ್ ಖಂಡ ಪ್ರವೇಶಿಸಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಇನ್ನು ಕೆಲವು ದಾಖಲೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತವೆ. ==ಬೆಕ್ಕು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಬಂಧ== * ಬೆಕ್ಕು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಬಂಧ ಮಾನವನ ಸಾಂಘಿಕ ಜೀವನದ ಜೊತೆಗೆ ಬೆಳೆದಿರಬೇಕು ಹಾಗೂ ಇದು ಬೆಕ್ಕಿನಿಂದಲೇ ಆರಂಭವಾಗಿರಬೇಕು. ಪ್ರಾಚೀನ ಮಾನವನ ಶಿಬಿರಾಗ್ನಿಗಳು ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಬೆಚ್ಚನೆಯ ವಾತಾವರಣ ಕಲ್ಪಿಸಿ ಕೊಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಶಿಬಿರಾಗ್ನಿಗಳ ಎದುರು ಕುಳಿತು ಆತ ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಆಹಾರ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿದ್ದು ಆ ಕಾರಣ ಆತನೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು. * ಮಾನವ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮಾಂಸ ತಿಂದು ಹಾಳು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬೆಕ್ಕು ನಾಶ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಅದು ಮಾನವನಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತ ಸಂಗಾತಿ ಆಗಿರಬೇಕು. ಆತ ಅದನ್ನು ದೂರ ಮಾಡದೇ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಬೆಕ್ಕು ಮಾನವ ಸಂಬಂಧ ಕುದುರಿರಬೇಕು. ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಲೂ ಬೆಕ್ಕು ಮಾನವನಿಗೆ ಸರಿ ಸಮಾನವಾದುದು. * ಇದರ ಕುಟುಂಬದ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಸುಮಾರು 35 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಪುರಾತನ ಮಾಂಸಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಯಿಂದ ವಿಕಾಸಗೊಂಡ ಬೆಕ್ಕಿನಿಂದ ಎರಡು ಕವಲೊಡೆದು ಒಂದು ಕವಲಿನಿಂದ ಇಂದಿನ ಹುಲಿ, ಸಿಂಹ, ಸಾಕುಬೆಕ್ಕು ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ ಇನ್ನೊಂದು ಕವಲಿನಿಂದ ಇಂದು ಕೇವಲ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳಾಗಿರುವ ಕತ್ತಿ ಅಲಗಿನಂತೆ ಹಲ್ಲು ಇರುವ (ಸೇಬರ್ ಹಲ್ಲುಗಳಿರುವ) ಬೆಕ್ಕುಗಳೂ ಉದಯವಾದುವು. * ಬೆಕ್ಕು, ಪುನುಗಿನ ಬೆಕ್ಕು ಹಾಗೂ ಮುಂಗುಸಿ ಒಂದೇ ಮೂಲದಿಂದ ವಿಕಾಸಹೊಂದಿವೆ. ಸಾಕುಬೆಕ್ಕು ಯೂರೊಪಿನ ಕಾಡುಬೆಕ್ಕನ್ನು ಹೋಲುವುದಾದರೂ ಆ ಕಾಡು ಬೆಕ್ಕಿನಿಂದ ಸಾಕುಬೆಕ್ಕು ಉದಯವಾಯಿತೇ ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ರೋಮನ್ನರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಸಾಕುಬೆಕ್ಕುಗಳೂ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಡುಬೆಕ್ಕುಗಳು ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಇದ್ದುವು. ಕಾಡು ನಾಶವಾಗುತ್ತ ಬಂದಂತೆ ಕಾಡುಬೆಕ್ಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಸಾಕುಬೆಕ್ಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಜಾಸ್ತಿಯಾಯಿತು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ==ರೋಬೋಟ್ ಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿ== 'ವೈಬ್ರಿಸ್ಸಾ' ಎಂಬ ತಾಂತ್ರಿಕ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ 'ಇ- ವಿಸ್ಕರ್ಸ್' ಎಂಬ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಂವೇದಕವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ರೋಬೋಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ರೋಬೋಟ್ ಗಳು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಬಲ್ಲವೂ. ಈ ಸಂವೇದನದ ಮೂಲ ಬೆಕ್ಕಿನ ಮೀಸೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿ 'ಇ -ವಿಸ್ಕರ್ಸ್' ನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಬೆಕ್ಕುಗಳು ದಿನವಿಡೀ ಆಲಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಹೋದರು, ರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಚುರುಕುತನದಿಂದ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಪ್ರಕಾರ ಅದರ ಗ್ರಹಿಕೆ ಕಣ್ಣಾಗಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ನಿಜವಾಗಿ,ಅವುಗಳ ಮೀಸೆಗಳು ಕಣ್ಣಿನಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹೌದು. ಬೆಕ್ಕಿನ ಮೀಸೆಗಿರುವ ಅಂಗಾಂಶವು ಅನೇಕ ನರಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಣೆಯಾಗಿದೆ. ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿನ ಏರುಪೇರನ್ನು, ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಆಗು-ಹೋಗುಗಳನ್ನು ಕತ್ತಲಿನಲ್ಲಿಯೂ ಗ್ರಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಬೆಕ್ಕಿನ ಮೀಸೆಗೆ ಇದೆ. 16 ರಿಂದ 24 ಮೀಸೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅವುಗಳು ತಮ್ಮ ಮೀಸೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಾಗ ಒಮ್ಮೆಲೆ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಶಬ್ದ ಮತ್ತು ವಾಸನೆಯ ಹೊರತಾಗಿ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತುಗಳು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದಿದ್ದರೂ ಗುರುತಿಸಬಲ್ಲದು. ಇದನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅದರಂತೆ ಗ್ರಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ರೋಬೋಟ್ ಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಜೀವ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವಾಗ ಇ -ವಿಸ್ಕರ್ಸ್ ನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದರೆ ತುಂಬಾನೇ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬರ್ಕ್ಲಿ ಎಂಬಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಜಾವೇ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ."ಬೆಕ್ಕುಗಳ ಮೀಸೆಯು ಹೇಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ, ಅವುಗಳ ಮೀಸೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದರೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಬೆಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಕೈಕಾಲು ಕಟ್ಟಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ"ಎಂದು ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪಿಡಿಯ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ್ ಹೇಳುತ್ತದೆ.ಯು ಎಸ್ ನ ಟೆಕ್ಸನ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಸಂಶೋಧಕರು ಇ -ವಿಸ್ಕರ್ಸ್ ಎಂಬ ಕೃತಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಆಕಾರ-ಮೆಮೊರಿ ಪಾಲಿಮರ್ ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಇದು ನೈಜ ವಸ್ತುವಿನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿನ ಮೀನಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು,ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೀಸೆಗಳು ಬಿಡುವಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಎಂಬುದು ಒಂದು ವಿಕಾಸವಾದರೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ರೋಬೋಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಇ -ವಿಸ್ಕರ್ಸ್ ನ್ನ ಅಳವಡಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದು ಅತ್ಯದ್ಭುತ ವಿನ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ. ==ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕಿನ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖ== * ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಧಾನ್ಯವನ್ನು ಇಲಿಗಳಿಂದ ಕಾಪಾಡಲು ಬೆಕ್ಕು ಸಾಕುತ್ತಿದ್ದರೆಂದು ತಿಳಿದಿದೆ. ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಬರಹಗಳಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಬೆಕ್ಕಿಗೆ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಾನವಿತ್ತು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರಫ್ತನ್ನು ಅಪರಾಧವೆಂದು ಅಲ್ಲಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ ಫೀನೀಷಿಯನ್ನರು ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕಳ್ಳಸಾಗಾಣಿಕೆ ಮೂಲಕ ಯೂರೊಪಿನ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಒಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. * ಚೀನಾ ದೇಶದಲ್ಲಿ ರೇಷ್ಮೆಗೂಡುಗಳನ್ನು ಇಲಿಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಕ್ರಿ.ಪೂ.100ಕ್ಕೆ ಮೊದಲೇ ಬೆಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದುದರ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಗ್ರೀಸ್ನಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಬೆಕ್ಕು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇತ್ತು ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬರಹಗಾರ ಹೆರೊಡೊಟಸ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವವರಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಫ್ರಾನಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಾಕು ಬೆಕ್ಕುಗಳು ಕ್ರಿ.ಶ. 13ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಅನಂತರ ಕಂಡುಬಂದುವು. * ಬೆಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳಿಂದಾಗುವ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೋಸ್ಕರ ಕೆಲವರು ಸಾಕುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವರು ಹವ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿಯೂ ಸಾಕುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಸಾಕಿದ ಬೆಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವವರು ಇದ್ದಾರೆ. ಈ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಬೆಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು ಪದಕರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. * ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕೊಲ್ಲವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದ್ದರೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಮಹಾಪರಾಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇತರ ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಅಪರಾಧವೆನ್ನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿ ಬೆಕ್ಕು ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾನೂನಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಕಾನೂನು ಏನೂ ಇಲ್ಲ. ===ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ=== *[https://www.prajavani.net/op-ed/analysis/cat-day-special-colleen-paige-to-bring-cat-awareness-774390.html ಮುದ್ದು ಮಾರ್ಜಾಲದ ಮೋಹಕ ವೃತ್ತಾಂತ;ಸುಶೀಲಾ ಡೋಣೂರ Updated: 28 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == reflist\|2 wikiquote commons\|Felis silvestris catus\|ಬೆಕ್ಕು ವರ್ಗ:ಸಸ್ತನಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ವರ್ಗ:ಪ್ರಾಣಿಶಾಸ್ತ್ರ
knc	https://knc.wikipedia.org/wiki/Ngam_au_fatu	Central Kanuri	Yerwa Kanuri	Ngam au fatu	https://knc.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngam%20au%20fatu&action=raw	Databox Ngamdə (Felis catus), kuru shiga ngambe fatobe au ngambe fatobe gulzain, shidə dabba fatobe gana kəmbuma. Shima jili alagǝwa fatobe baswo suro fato Felidaeben. Fuwutə ilmu archaeologybe-a geneticsbe-aye fəlezəna ngam fatowaro waltədə gədi karungu 7500 BC yen wakawono.
ko	https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EC%96%91%EC%9D%B4	Korean	한국어	고양이	https://ko.wikipedia.org/w/index.php?title=%EA%B3%A0%EC%96%91%EC%9D%B4&action=raw	다른 뜻\|\|동물 생물 분류 \| 이름 = 고양이 \| 색 = 동물 \| 그림 = Cat poster 1.jpg \| 그림_설명 = 여러 품종의 고양이들. \| 그림_크기 = 300px \| 상태 = DOM \| 상태_기준 = iucn \| 대한민국환경부 = 야생화 \| 대한민국환경부_출처 = <ref name="nibr_feral">웹 인용\|url=https://species.nibr.go.kr/home/mainHome.do?cont_link=011&subMenu=011016&contCd=011016003\|제목=야생화된 동물\|저자=국립생물자원관\|출판사=대한민국 환경부</ref><ref name="kias"/> \| 소리 = Felis silvestris catus meows.ogg \| 계 = 동물\|동물계 \| 문 = 척삭동물\|척삭동물문 \| 강 = 포유류\|포유강 \| 목 = 식육목 \| 아목 = 고양이아목 \| 과 = 고양이과 \| 아과 = 고양이아과 \| 속 = 고양이속 \| 종 = 고양이 \| 아종 = \| 학명 = ''Felis catus'' \| 학명_명명 = (칼 폰 린네\|Linnaeus, 1758)<ref name="Linaeus1758">서적 인용 \|성=Linnaeus \|이름=Carolus \|저자링크=칼 폰 린네 \| 제목=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \| 출판사=Holmiae (Laurentii Salvii) \|연도=1766 \|쪽=62 \|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|확인날짜=2008-04-02 \|언어=라틴어 \|volume=1 \|판 = 12 \|origyear = 1758</ref> \| 학명이명 = Catus domesticus 하슴자다 \| 학명이명_명명 = Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>서적 인용 \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> \| 학명이명2 = Felis angorensis \| 학명이명2_명명 = Gmelin, 1788 \| 학명이명3 = Felis vulgaris \| 학명이명3_명명 = Fischer, 1829 \| 향명_en = (domestic) cat \| 향명_ko = 고양이<ref name="nibr">한반도의 생물다양성\|120000095823</ref><ref name="kias">한국 외래생물 정보시스템\|20297</ref> \| 향명_ja = イエネコ, ネコ \| 향명_zh = 猫 \| 향명_de = Hauskatze, Katze \| 향명_fr = Chat (domestique) \| 향명_ru = (домашняя) кошка \| 향명_fi = kesykissa, kotikissa \| 향명_es = gato (doméstico) \| 향명_pt = gato (doméstico) \| 향명_ar = القط المنزلي \| 향명_fa = گربهٔ خانگی \| 향명_hi = पालतू बिल्ली '''고양이'''(학명\|Felis catus\|펠리스 카투스)는 식육목 고양이과에 속하는 포유류이다. 집고양이의 기원은 약 1만년 전 중동 지역에서 스스로 숲속을 나와 사람들이 모여사는 마을에 정착하여 길들여진 아프리카들고양이(학명\|Felis lybica)로 추측된다.<ref>뉴스 인용\|url=http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?em&ex=1183348800%en=46920e3fe2f7c649%ei=5087%0A\|제목=중동의 고양이 조상을 찾아서(Study Traces Cat's Ancesty to Middle East)\|성=웨이드\|이름=니콜라스\|날짜=2007-06-29\|출판사=뉴욕 타임스\|확인 날짜=2009-06-17</ref> 최근 고고학과 유전학의 발전에 따르면 고양이의 가축화는 기원전 7500년경 근동 지역에서 발생했다. 일반적으로 집에서 키우는 반려동물이나 농장 고양이로 사육되지만, 사람과의 접촉을 피하여 야생 고양이로 자유롭게 돌아다니기도 한다. 인간은 우정과 해충을 죽이는 능력을 높이 평가한다. 접을 수 있는 발톱은 생쥐나 쥐 같은 작은 먹이를 죽이는 데 적합하다. 튼튼하고 유연한 몸, 빠른 반사신경, 날카로운 이빨을 가지고 있으며, 야간 시력과 후각이 잘 발달되어 있다. 사회적 종이지만 고독한 사냥꾼이자 어두컴컴한 포식자이다. 고양이의 의사소통에는 야옹, 가르릉, 트릴링, 쉭쉭, 으르렁거림, 투덜거림과 같은 발성뿐만 아니라 고양이의 신체 언어도 포함된다. 작은 포유류가 내는 소리와 같이 인간의 귀에는 너무 희미하거나 너무 높은 주파수의 소리를 들을 수 있다. 페로몬을 분비하고 인식한다. 암컷 집고양이는 온대 지역에서는 봄부터 늦가을까지, 적도 지역에서는 일년 내내 새끼를 낳을 수 있으며, 한 번에 낳는 새끼 고양이의 수는 대개 2~5마리이다. 집에서 기르는 고양이는 고양이 팬시라고 알려진 취미인 등록된 혈통의 고양이로 사육되고 행사에 전시된다. 고양이의 동물 개체수 조절은 난소화 및 중성화를 통해 달성할 수 있지만 고양이의 확산과 반려동물의 유기로 인해 전 세계적으로 많은 수의 야생 고양이가 생겨 조류, 포유류 및 파충류 종의 멸종에 기여하고 있다. 2017년 기준 집고양이는 미국에서 두 번째로 인기 있는 반려동물로, 9,560만 마리의 고양이를 소유하고 있으며 약 4,200만 가구가 최소 한 마리의 고양이를 소유하고 있다. 영국에서는 성인의 26%가 고양이를 키우고 있으며, 2020년 기준으로 반려 고양이의 인구는 1,090만 마리로 추산된다. 2021년 기준 전 세계적으로 길고양이는 2억 2천만 마리, 집고양이는 4억 8천만 마리로 추정된다. == 반려동물로의 고양이 == 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 고양이는 인류로부터 오랫동안 반려동물로 사랑받아 왔다. 하지만 실제로 고대 이집트의 벽화에는 고양이를 새 사냥에 이용하는 그림이 있다. 고양이와 인간의 공생관계는 농경의 발달로 이집트 문명이 발생했을 무렵 곡식을 저장하는 창고에 모여든 쥐를 잡으러 따라간 것이 시작으로 알려져 있다. 때문에 고양이는 길들여진 동물인 가축의 특성을 전혀 지니고 있지 않으며, 가축이라기보다는 인간과 공생관계라고 보는 것이 맞다. 이 후 아라비아 상인들의 실크로드를 통해 유럽과 아시아 전역으로 퍼져나갔으며, 항해를 하는 데에도 도움이 되어 인간과 함께 항해를 동행하면서 전 세계로 퍼져나갔다. 중국의 십이지에는 포함되어 있지 않지만 베트남과 네팔에서는 토끼 대신 고양이가 십이지 중 하나다. == 어원 == ‘고양이’의 옛 형태 중 가장 오래된 기록 중 하나는 《능엄경언해》(1461)에 등장하는 ‘괴’(IPA\|/koj/)다. 또한 《고려사》(1451)에는 고흥현에 고려 이전에 고이부곡(高伊部曲)이란 지명이 있었고 ‘고이’가 고양이(猫)를 뜻한다고 기록하고 있다.<ref>[http://db.history.go.kr/KOREA/item/level.do?itemId=kr&bookId=%E5%BF%97&types=o#detail/kr_057_0010_0020_0130_0010 고려사 卷五十七 중 보성군]</ref> 학명 ''Felis catus''는 라틴어로 고양이를 뜻하는 lang\|la\|fēlēs와 lang\|la\|cattus에서 온 것이다. lang\|la\|cattus는 6세기부터 쓰기 시작했으며<ref>서적 인용\|last=McKnight \|first=G.H. \|title=English Words and Their Background \|publisher=D. Appleton and Company\|location=New York, London \|date=1923 \|chapter=Words and Archaeology \|pages=293–311 \|chapter-url=https://archive.org/details/englishwordsthei00mckn/page/300</ref> 어원에 대해서는 여러 가설이 있는데, 콥트어 lang\|cop\|wikt:en:ϣⲁⲩ\|ϣⲁⲩ lang\|cop-Latn\|šau에 여성형 접미사 lang\|egy-Latn\|-t가 붙은 단어에서 온 것이라는 설,<ref>서적 인용\|first=J.-P. \|last=Savignac \|title=Dictionnaire français-gaulois \|chapter=Chat \|location=Paris \|publisher=Errance \|date=2004 \|page=82</ref> 고대 게르만어에서 왔다는 설, 아랍어 lang\|ar\|قِطَّة lang\|ar-Latn\|qiṭṭa에서 왔다는 설<ref name="Qitta">John Huehnergard, “Qitta: Arabic Cats”, in ''Classical Arabic Humanities in Their Own Terms'', ed. Beatrice Gruendler (Leiden: Brill, 2008), 407–18.</ref> 등이 있다. 고양이는 중세어 ‘괴’에서 왔다. ‘괴’가 ‘괴앙이’로 변했고, 이것이 ‘괭이’를 거쳐 오늘날의 ‘고양이’가 됐다.<ref>[https://www.korean.go.kr/nkview/nknews/200510/87_1.html '살쾡이'와 '고양이'의 어원]</ref> == 생태 == === 골격 === 고양이는 대부분의 포유류와 같이 7개의 경추를 가지고 있으며, 13개의 흉추, 7개의 요추, 3개의 엉치뼈\|천추를 가지며 맹크스를 제외하고는 22개나 23개의 꼬리뼈\|미추를 가진다. 여분의 요추와 엉치뼈\|천추 덕분에 고양이는 사람과 비교했을 때, 보다 향상된 척추 운동성과 유연성을 가진다. 미추는 꼬리를 형성하고 있으며 빠르게 움직일 때 몸의 균형을 잡는 데 이용된다. 높은 곳에 뛰어 오를 때 고양이는 꼬리를 앞으로 세워 몸의 중심을 잡으며 걸을 때는 꼬리를 좌우로 움직여서 방향을 잡는다.<ref>harvnb\|Walker\|Vierck Jr\|Ritz\|p=43\|ref=walker "During upward jumps, the tail was held at an angle of approximately 135° from the vertebral column (i.e. pointing away from the head) and maintained this position throughout the ascent. After the forefeet made contact with the landing surface, the tail usually moved forward until vertical."</ref> <ref>harvnb\|Walker\|Vierck Jr\|Ritz\|p=43\|ref=walker "In response to lateral movements of the runway, the average angle of tail deviation was dependent on both the distance and the velocity of runway movement. In all cases, the tail moved in a direction opposite the runway movement."</ref> 또한 고양이는 자유롭게 움직이는 빗장뼈\|쇄골을 가지고 있어서 어떠한 공간이라도 머리만 들어간다면 몸이 지나는 게 가능하다. === 고양이의 입 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 고양이는 사냥감을 물기 좋고, 고기를 찢기에 좋은 아주 특수한 이빨을 가지고 있다. 앞어금니\|앞 어금니와 첫 번째 어금니는 육식 동물\|육식용으로 입 양쪽에 쌍을 이루고 있으며, 한 쌍이 가위와 같이 고기를 효율적으로 자를 수 있는 기능을 한다. 고양이의 어금니를 다른 말로 열육치라고 부른다. 이러한 것은 다른 야수들에게도 존재하지만, 특히 고양이과의 동물들에게 잘 발달되어 있다. 보통 고양이는 이빨로 음식을 씹는다기보다는 음식을 잘라서 먹는다고 볼 수 있다. 구강 구조에 의하여 고양이들은 야옹거리기, 골골거리기, 하악 거리기, 으르렁거리기, 빽빽거리기, 짹짹거리기, 찰칵 소리 내기, 끙끙거리기 등의 다양한 발성과 몸짓으로 의사소통을 한다. 특히 야옹거리는 소리가 때에 따라 다르기 때문에 알아듣기 어려울 수 있다. 갓 태어난 고양이는 눈을 못 떠서 보지 못한다. 그리고 젖을 먹어야 자란다. === 고양이의 귀 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 파일:Cat-ears.jpg\|섬네일\|169x169px\|고양이의 귀 각 귀에 있는 32개의 개별 근육들은 고양이가 각각의 귀를 별도로 움직여 소리를 들을 수 있도록 해준다. 이러한 운동성 덕분에 고양이는 몸을 한 방향으로 움직이면서 귀를 다른 방향으로 향하게 할 수 있다. 대부분의 고양이들은 위로 향하는 곧은 귀를 가지고 있다. 개와 달리, 접힌 귀 가진 종은 극히 드물다. 스코티시 폴드가 그러한 예외적인 변종이다. 화가 났을 때나 무서울 때, 고양이는 으르렁거리거나 하악거리는 소리를 내며 귀를 뒤로 젖힌다. 또한 고양이는 놀거나 뒤에서 나는 소리를 들을 때 귀를 뒤로 젖힌다. 귀의 각도는 고양이 감정을 이해하는 중요한 단서이다. === 발 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 파일:Cat paw (cloudzilla).jpg\|섬네일\|200px\|고양이의 발바닥 개와 마찬가지로 고양이는 발가락으로 걷는 지행동물이다. 고양이는 발의 뼈가 다리의 아래 부분이 되며, 직접 발가락으로 걷는다. 고양이는 거의 정확하게 상응하는 앞발의 발자국에 놓음으로써 소음과 흔적을 최소화 한다. 이것은 또한 고양이들이 거친 지역을 돌아 다닐 때 뒷발에 확실한 발판을 제공하는 역할을 한다. 고양이과 동물들의 특성으로, 오므릴 수 있는 발톱을 가지고 있다. 보통의 긴장이 풀린 상태에서 발톱은 발바닥 근처의 피부와 털로 덮여 있어 발톱이 지면과의 접촉으로 인하여 닳는 것을 방지하여 발톱을 날카롭게 유지하며 또한 사냥감을 조용히 따라갈 수 있게 한다. 앞발의 발톱은 일반적으로 뒷발톱 보다 날카롭다. 고양이는 의도적으로 하나 이상의 발의 발톱을 꺼낼 수 있다. 고양이는 사냥이나 자기방어, 타고 오르기, 주무르기 혹은 침구류나 두꺼운 러그 등의 부드러운 표면에 추가 마찰을 위하여 발톱을 꺼낼 수 있다. 온순한 고양이의 발 위 아래를 조심스럽게 누름으로써 발톱을 꺼낼 수도 있다. 굽어 있는 고양이의 발톱은 카펫이나 다른 두꺼운 천 등에 걸리기도 하며, 스스로 빼낼 수 없을 경우 고양이를 다치게 할 수도 있다. 일반적으로 앞발에 다섯 개, 뒷발에 네 개나 다섯 개의 발톱을 가지고 있으나 오랜 돌연변이의 결과로 집고양이들은 다지증에 걸리기 쉬우며 여섯 개나 일곱 개의 발가락을 가지고 있을 수도 있다. 다섯 번째의 앞발톱은 다른 발톱에 인접하여 있으며, 좀 더 인접하여 여섯 번째의 손가락인 돌출부가 있다. 발목 안쪽에 위치한 앞발의 이러한 특수한 모양은 손목관절의 패드로 큰 고양이들이나 개들의 발에서도 발견된다. 이것은 보통 걸음걸이에는 기능하지 않으나 도약할 때 미끄러지지 않도록 해주는 기능을 한다고 믿어지고 있다. === 고양이의 피부 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 고양이는 다소 느슨한 피부를 가지고 있으며, 이것은 고양이가 사람과 같은 포식자나 다른 고양이와 싸울 때 그들에게 잡히더라도 몸을 돌려서 마주볼 수 있도록 해준다. 이것은 또한 수의학적으로도 주사를 쉽게 놓게 하는 이점이 있다. 실제로, 고양이의 천적인 신부전증이 있는 고양이들의 생명은 때때로 투석치료 대신 정기적으로 다량의 약을 피부에 주사함으로써 몇 년씩 연장되기도 한다. 목뒤의 특히 느슨한 피부는 뒷덜미이며, 어미 고양이가 새끼를 운반 할 때 새끼를 잡는 부위이다. 따라서, 고양이들은 그 부위를 잡혔을 때 조용해지고 순종적으로 되는 경향이 있다. 이러한 행동은 다 자라서도 이어져, 수컷이 교미를 위하여 암컷에 올라 탔을 때 뒷덜미를 잡음으로써 암컷을 움직이지 못하게 하며 교미 중 암컷이 도망가지 못하도록 한다. 이 방법은 비협조적인 고양이를 치료하거나 옮기려고 시도할 때 유용할 수 있다. 그러나 성체는 아기 고양이보다 무거워서 절대로 뒷덜미를 사용하여 옮기면 안되며 엉덩이와 뒷다리 쪽 그리고 가슴과 앞발 쪽으로 무게를 지탱해야 한다. 어린 아기와 마찬가지로 고양이는 머리와 앞발을 사람의 어깨에 올리고 뒷발과 엉덩이를 사람의 팔로 떠받치며 안기게 된다. === 고양이의 감각 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 파일:Cat nose.jpg\|섬네일\|right\|200px\|고양이의 코. 고양이의 후각은 매우 민감하다. 고양이의 감각은 사냥에 맞추어져 있다. 고양이는 고도로 발달된 청각, 시각, 미각 그리고 촉각이 있어 다른 포유류들보다 극도로 예민하다. 고양이의 야간 시력은 사람보다 우수하나 낮 시간의 시력은 사람보다 열악하다. 고양이의 눈에는 휘막이 있으며, 푸른 눈은 일반적으로 멜라닌 색소가 부족하여 적목현상을 보일 수 있다. 사람과 고양이는 저음대에서는 비슷한 청음구간을 보이나 고음대에서는 64 킬로헤르츠\|kHz 음을 들을 수 있으며 후각은 사람보다 약 열네 배가 강하다. 초기 고양이 조상들의 돌연변이로 인하여 고양이는 단맛을 느끼는 데 필요한 두 개의 유전자 중 하나를 잃었다. 이동과 지각을 돕기 위해, 고양이는 십여 개의 움직일 수 있는 수염을 얼굴 부위에 가지고 있다. === 물질대사 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 파일:Cat nap.jpg\|섬네일\|right\|200px\|고양이의 수면시간은 매우 길다. 고양이는 나이가 들어감에 따라서 다른 동물들 보다 더 많이 잠으로써 에너지를 보존한다. 하루 수면시간은 다양하나 주로 12~16시간이며 평균 13~14시간이다. 어떤 고양이들은 24시간 중 20시간을 자는 경우도 있다. 고양이잠이라는 용어는 고양이의 짧은 시간 동안 가볍게 자는 능력을 말한다. 고양이의 성질은 종과 사회화에 따라 달라진다. 오리엔탈 타입은 더 가늘고 더 활동적이며, 코비 타입은 더 무겁고 덜 활동적인 경향이 있다. 정상적인 고양이의 체온은 38섭씨\|℃에서 39℃이다. 체온이 39.5℃ 이상이면 고온이며, 37.5℃ 이하이면 저체온으로 인정된다. 집고양이의 정상 심장 박동수는 분당 140에서 220이며 고양이가 얼마나 흥분되었나에 따라 크게 달라진다. 쉬고 있는 고양이는 평균 심박동수는 150에서 180bpm으로 인간 평균 80bpm의 약 두 배이다. === 먹이와 식이 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 파일:Charline the cat and her kittens.jpg\|200px\|섬네일\|left\|어미 고양이가 어린 고양이에게 젖을 먹이고 있다. 파일:Moxy the infant kitten being bottle-fed.jpg\|섬네일\|200px\|고양이용 우유로 어린 고양이를 먹이고 있다. 고양이는 주로 곤충, 작은 새, 쥐, 토끼, 땃쥐, 두더지, 물고기, 가재, 게와 같은 작은 동물을 잡아먹는다. 먹이가 부족하면 닭이나 오리와 같은 가금류를 잡아먹기도 한다. 도둑고양이나 자율급식을 하는 집고양이는 하루에 8번에서 16번 식사를 한다. 그럼에도 불구하고 성묘의 경우 하루에 한번 급식에 적응할 수 있다. 고양이는 전형적인 육식동물로 생리작용이 고기를 소화시키는 데 최적화되어 있으며, 식물을 소화시키는 능력은 일부 제한적이다. 고양이는 타우린과 아르기닌(필수 아미노산 중 하나)들을 스스로 생성하지 못하기 때문에 살코기로부터 얻어야 한다. 따라서 고양이는 생존하기 위해서 반드시 고기를 먹어야 한다. 고양이의 이빨과 마찬가지로 소화관도 육식에 최적화되어 있으며 길이가 짧은 고양이의 장은 고기에서 얻어지는 단백질과 지방을 최대한 빨리 분해할 수 있다. 이러한 특징은 특정한 지방산뿐만 아니라 식물성 음식을 흡수하거나 소화하거나 대사시키는 데 있어 일부 제한요인이 된다. 예를 들면 타우린은 식물에는 가장 희귀하고 고기에는 풍부하다. 이것은 고양이 눈의 건강을 유지하는데 중요한 아미노산이다. 타우린 결핍은 고양이의 망막에 서서히 퇴화를 가져와 갑자기 돌이킬 수 없는 맹시를 만드는 황반변성을 일으킬 수 있으며, 혈액 응고, 면역기능약화를 초래한다. 아르기닌 역시 아미노산의 일종이며 육류, 어류, 유제품, 견과류 등에서 얻을 수 있다. 아르기닌이 고양이에게 부족할 경우 구토, 침 흘림, 운동 실조, 떨림 등의 증상이 나타난다. 파일:Cat and mouse.jpg\|섬네일\|upright\|고양이가 사냥한 집쥐를 물고 간다. 육식 중심의 생리에도 불구하고, 고양이는 작은 양의 풀, 잎, 관목, 화초, 여러 다른 식물을 같이 섭취한다. 이러한 고양이의 행동에 대해 소화가 안 될 때 역류시키기 위한 것이라는 설과, 섬유소나 미네랄을 섭취하기 위한 것이라는 설이 있다. 백합속\|백합의 잎은 고양이에게 항구적이고 생명에 위협을 줄 수 있는 콩팥\|신장의 손상을 유발하고, 그 외에도 고양이에게 독성이 있는 식물이 있다. 캣 팬시어 협회는 고양이에게 위험한 식물 목록을 제공하고 있다. 아보카도 또한 독성이 있으나, 열매는 아보덤 고양이 사료에도 있다. 그러나 ASPCA는 이것이 아보카도가 어떻게 작용하는지 자세히 알기 전까지는 안전한지에 대해서 이야기할 수 없다고 선언한 바 있다. 몇몇 식물성 성분이 많은 고양이 사료에서 영양학적으로 부족함을 보충하기 위해 화학적으로 조성한 타우린과 여러 영양성분을 공급하기도 한다. 고양이는 선택적인 식성을 가지고 있다. 그러나 고양이는 일반적으로 간손상의 위험없이 36시간 이상의 공복을 견딜 수 없다. 고양이는 자신의 후각신경을 자극하는 캣닙이나 개다래를 매우 좋아한다. 많은 고양이가 캣닙이나 개다래를 매우 좋아해서 그위에서 구르고, 가지고 놀고, 때때로 씹기까지 한다. 침을 흘리며 마약에 취한 듯한 모습을 보이는 개체에서부터 전혀 관심이 없는 개체까지 개체별 차이가 있다. === 독에 대한 민감성 === 출처 필요 문단\|날짜=2022-10-18 고양이의 간은 사람이나 개와 같은 다른 동물에 비해 해독력이 떨어지는 편이다. 그래서 가정에서 안전하다고 생각되며 많이 노출되는 물질도 고양이에게는 위험할 수 있다. 또한 환경오염에도 더 민감하다고 알려져 있다. 어떤 명백한 이유 없이 고양이가 갑자기 혹은 지속적인 병에 걸렸을 때에는 독에 노출되었다고 볼 수 있다. 예를 들면 일반적인 진통제인 파라세타몰(파나돌)이나 아세트아미노펜(타이레놀)은 고양이에게 매우 독성이 강하다. 왜냐하면 고양이에게는 그러한 물질을 해독할 만한 효소가 원래 없기 때문에 사람에게는 안전한 분량이라도 고양이에게는 치명적일 수 있다. 심지어 고양이의 관절염에 쓰이는 아스피린조차도 사람에 비해 더 강한 독성으로 작용하기 때문에 용량을 잘 조절해서 써야 한다. 또한 발모제로 많이 쓰이는 미녹시딜 등을 고양이 털이 빠진 환부에 발라주었다가 고양이가 핥아서 때때로 치명적일 수 있다. 또한 집에서 많이 쓰이고 고양이 주위에 놓일 수 있는 좀약이나 나프탈렌 제제를 포함하여 살서제, 살충제, 제초제 등도 고양이에게 위험하다. 고양이 주변에 놓일 수 있는 페놀 기반의 상품을 예로 들면, 파인솔, 데톨, 헥사클로로펜과 같은 세정제 종류도 고양이에게 치명적일 수 있다. 부동액으로 쓰이는 에틸렌 글리콜은 고양이에게 치명적인데, 한 숟갈 분량만 먹어도 치명적이다. 에센셜 오일도 고양이에게 독성을 나타내는데, 티트리 오일이나 티트리 오일 베이스의 화장품, 샴푸로 인해 심각한 질환을 앓은 고양이의 경우도 보고되었다. 일반적으로 고양이에게 가장 많이 중독을 일으키는 것은 살서제나 부동액이다. 사람이 먹는 음식도 고양이에게 독성을 띨 수 있는데, 예를 들어 고양이가 초콜릿을 먹으면 테오브로민 중독을 일으킬 수 있다. 많은 양의 양파나 파, 마늘, 부추도 고양이에게 독성을 띤다고 한다. 많은 관상용 화초가 여러 동물들에게 독성이 있고 고양이도 예외는 아니다. 이러한 것들은 고양이가 미치지 못하는 곳에 두어야 한다. 예를 들면 백합, 튤립, 히아신스 등의 백합과 식물은 고양이에게 치명적인 급성 신부전증이나 신장 손상을 일으킬 수 있으며, 필로덴드론속 식물 또한 고양이에게 독성이 있다. == 습성 == 본문\|고양이의 습성 === 사회성 === 파일:Listen, do you want to know a secret.jpg\|섬네일\|200px\|고양이끼리 친구가 될 수 있다. 다른 고양이를 그루밍해 주는 고양이 무리 생활을 하지는 않지만 자신보다 높은 서열의 고양이의 식사 순서를 지키는 등 서열 의식이 갖춰져 있다. 고양이 울음소리의 사회적 역할은 침입자에 대한 것과 나머지 세 가지 소리의 종류에 따라 다르다. 코로 내는 가르랑 소리는 고양이 간의 인사 혹은 다치거나 아픈 고양이에 대한 사회적 관심을 표현하는 것이다. 또한 비음을 섞은 떨림 소리는 인사를 위한 것이다. 천천히 다가오며 『야옹』과 같이 입을 열며 내는 울음소리는 종류가 많은데, 주로 다른 고양이나, 개와 인간같은 다른 동물과의 인사내지 사회적 상호작용을 위한 상황에서 내는 것이다. 입을 열면서 내는 소리, 『하-악』이나 으르렁거림은 주로 고양이의 공격성과 관련된다.<ref>harvnb\|Crowell-Davis\|2004\|p=25\|ref=corwell</ref> 사람, 가축, 다른 반려동물과의 가까운 곳에서의 생활은 고양이가 점차 공생을 할 수 있는 사회적 적응이 되게 하였으며, 그럼으로써 사람이나 다른 동물에게 애정표현을 잘 하게 되었던 것 같다. 동물행동학에서는 고양이를 키우고 있는 사람은 고양이에게 마치 어미와 같은 역할을 하게 된다고 한다.<ref>서적 인용\|url=http://books.google.com/books?id=vrueZDfPUzoC&pg=PA518\|last1=Mills \|first1=D.S.\|last2=Marchant-Forde\|first2=Jeremy\|year=2010\|title=Encyclopedia of Applied Animal Behaviour and Welfare\|page=518\|ISBN=978-0-85199-724-7</ref> 또한 집에서 자란 어른 고양이는 마치 새끼고양이 시절의 연장인 것처럼 행동한다. 이것을 행동적 유형성숙이라고 한다. 집고양이가 배고픈 어린 고양이의 우는 소리를 모방해서 먹이를 달라고 높은 소리로 조르면, 특히나 사람에게는 거부하기가 힘들다.<ref name="McComb 2009">저널 인용\|last=McComb\|first=K.\|author2=Taylor, A. M. \|author3=Wilson, C. \|author4= Charlton, B. D.\|title=The Cry Embedded within the Purr\|journal=Curr. Biol.\|volume=19 \|issue=13 \|pages=R507–508 \|year=2009 \|pmid=19602409 \|doi=10.1016/j.cub.2009.05.033\|issn = 0960-9822 </ref> === 싸움 === 파일:GAto.jpg\|섬네일\|200px\|고양이는 등을 아치형으로 구부리기, 털 세우기, 몸 옆으로 돌리기, 하악거리기, 꼬리 부풀리기로 방어행동을 한다. 고양이의 경우 암컷보다는 수컷이 더 자주 싸운다.<ref name="Lindell">저널 인용 \|last=Lindell \|first=Ellen M. \|title=Intercat Aggression: A Retrospective Study Examining Types of Aggression, Sexes of Fighting Pairs, and Effectiveness of Treatment \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|date=December 1997 \|volume=55 \|issue=1–2 \|pages=153–162 \|doi=10.1016/S0168-1591(97)00032-4</ref> 길고양이의 경우에는 한 마리의 암컷을 두고 두 마리의 수컷이 싸우는 경우가 많다. 이런 경우 대개는 더 무거운 고양이가 승리하기 마련이다.<ref name="courtship">저널 인용 \|title=Mating Behaviors, Courtship Rank and Mating Success of Male Feral Cat (''Felis catus'') \|저자1 = Akihiro Yamane \| 저자2 = Teruo Doi \| 저자3 = Yuiti Ono \|work=Journal of Ethology \|volume=14 \|issue=1 \|pages=35–44 \|year=1996 \|doi=10.1007/BF02350090</ref> 집고양이의 또 다른 싸움의 원인으로는 좁은 집에서 같이 살아서 자신의 영역 (동물)\|영역을 만들기가 어려울 때이다.<ref name="Lindell" /> 암컷 고양이 또한 영역을 지키거나 새끼를 지키기 위해 싸운다. 중성화 수술은 이러한 싸움을 줄이거나 없앤다. 아마도 그 원인은 성호르몬에 있는 것으로 보인다.<ref>저널 인용\|url= http://avmajournals.avma.org/doi/pdf/10.2460/javma.231.11.1665 \|title=Determining the Optimal age for Gonadectomy of Dogs and Cats \| doi=10.2460/javma.231.11.1665 \|date= 2007 \|last1= Kustritz \|first1= Margaret V. Root \|journal= Journal of the American Veterinary Medical Association \|volume= 231 \|issue= 11 \|pages= 1665–75 \|pmid= 18052800</ref> === 사냥과 먹이 === 파일:Large Siamese cat tosses a mouse.jpg\|섬네일\|right\|고양이가 막 사냥한 쥐를 가지고 놀고 있다. 고양이는 죽이기 전에 사냥감의 힘을 빼기 위해 잡은 짐승을 가지고 논다. 고양이는 주로 쥐와 다람쥐, 청설모, 저빌, 하늘다람쥐, 날다람쥐와 같은 설치류, 토끼나 멧토끼 등의 초식 동물, 검은머리갈매기나 꿩, 메추라기, 따오기와 같은 새, 물고기나 두더지, 땃쥐 등을 사냥하며, 때로는 새알이나 가재, 게, 등을 먹이로 삼는다. 가끔은 닭이나 오리와 같은 가금류를 습격하기도 한다.<ref name="Woods">저널 인용\| 저자1 = Woods M \| 저자2 = McDonald RA \| 저자3 = Harris S. \|title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain \|journal=Mammal Review \|volume=23 \|issue=2 \|pages=174–188 \|year=2003 \|doi=10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x</ref> 그러나 사람들은 해충을 없애기 위해 자주 고양이를 이용한다.<ref>Clones, Cats, And Chemicals: Thinking Scientifically About Controversial Issues – Page 9, Irwin L. Slesnick – 2004</ref><ref>Pests of Crops in Warmer Climates and Their Control – Page 120, Dennis S. Hill – 2008</ref> 미국에서는 약 8000만 마리에 이르는 주인 없는 길고양이에 의해 연간 14억~37억 마리의 새와 69억~207억 마리의 포유류가 목숨을 잃는 것으로 알려져 있다.<ref name="NC012913">저널 인용\|last=Loss\|first=Scott R.\|first2=Tom \|last2=Will \|first3=Peter P. \|last3=Marra\|title=The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States\|journal=Nature Communications\|date=29 January 2013\|volume=4\|pages=Article number: 1396\|doi=10.1038/ncomms2380\|quote=We estimate that free-ranging domestic cats kill 1.4–3.7 billion birds and 6.9–20.7 billion mammals annually.\|bibcode = 2013NatCo...4E1396L \|pmid=23360987</ref><ref name="NYT012913">뉴스 인용\|title=That Cuddly Kitty Is Deadlier Than You Think\|url=http://www.nytimes.com/2013/01/30/science/that-cuddly-kitty-of-yours-is-a-killer.html\|accessdate=30 January 2013\|newspaper=The New York Times\|date=29 January 2013\|author=Natalie Angier</ref> === 번식 === 암컷 고양이는 하나의 자궁을 가지고 있으며 연간 발정을 자주하는 편이다. 수컷 고양이들은 집단강간을 즐길 수도 있다.<ref>https://m.youtube.com/watch?v=d-nnKmn8pUo</ref> 초봄에서 늦가을 사이에 발정을 한다. 발정은 2주에 한번 주기로 약 4일에서 7일간 한다. 또한 임신 중에 발정이 나는 경우도 종종 있는 일이다. 한번에 많게는 6마리, 적게는 한두마리의 새끼를 낳는다. === 위생(그루밍) === 파일:Cat tongue macro.jpg\|섬네일\|200px\|갈고리처럼 휘어진 고양이의 유두돌기는 마치 빗과 같이 털을 닦고, 엉킨 털을 가지런히 한다 고양이의 혀에는 목구멍쪽을 향해 고리처럼 뻗은 케라틴을 함유한 유두돌기가 있다. 고양이는 이 케라틴 돌기와 침으로 털을 핥아 스스로를 단장한다. 또한 많은 고양이들은 다른 고양이나 사람을 단장해 주기도 하는데 고양이들은 종종 집단의 서열 상에서 우위에 있음을 보여주기 위해 다른 고양이를 핥아 단장해 주기도 한다.<ref>harvnb\|Crowell-Davis\|2004\|p=27\|ref=corwell</ref> 어떤 고양이들은 때때로 이러한 몸단장으로 인하여 위장에 쌓인 털 뭉치를 토해내기도 한다. 이러한 헤어볼은 특정 고양이 사료나 털제거를 돕는 약, 그리고 빗이나 솔빗\|솔로 주기적으로 빗질을 해줌으로써 예방될 수 있다. 그러나 일각에선 헤어볼 사료에 첨가된 식이섬유가 수분을 흡수해서 고양이의 수분 섭취량을 줄여 장기적이고 점진적인 신장 손상의 원인이 될 수 있다고 주장하기도 한다. === 높은 곳을 좋아하는 습성 === 고양이는 다른 고양이과 동물들처럼 높은 곳을 좋아하는 습성이 있다고 한다. 그래서 고양이의 습성에 알맞은 장난감은 바로 캣타워이다. 하지만 캣타워를 좋아하지 않는 고양이도 있을 수도 있다. 또, 이 습성 때문에 고양이가 창문 밖으로 뛰어내리는 경우도 있는데 이것을 하이라이즈 신드롬 이라고 한다. 이 상황을 막으려면 창문에 고양이 방충망을 설치해야 한다. 그렇게만 해도 많은 하이라이즈 현상을 막을 수 있다 === 물을 조금씩 마시는 습성 === 물을 적게 먹는 습성은 단순히 고양이가 사람과 달리 땀을 통해 열관리를 하지 않기 때문에 몸이 많은 수분섭취량을 요구하지 않을 뿐이다. 모래에 배변을 묻는 습성 또한 사막이 서식지였기 때문이 아니라 앞발 근육이 땅을 파내는 데에 그닥 효율적이지 않아서 파내기 쉬운 흙을 골랐을 뿐이다. === 창밖을 보는 고양이 === 고양이를 키우는 사람들 중에는 고양이가 창밖을 내려다보면 나가고 싶어 한다고 생각하는 사람들이 있는데, 고양이에게 창밖이란 인간이 TV를 시청하는 것과 같다. 밖에 보이는 새와 곤충들을 보면서 안에서 할 수 없는 사냥 욕구를 창밖을 보면서 해소하는 것이다. 그 때문에 고양이가 나가고 싶어 한다고 착각하여 밖에 나가 놀게 해준다면, 영역 동물인 고양이는 낯선 환경의 외부세계에 대해 긴장감이 높아지고, 예민해지기 오히려 스트레스를 야기한다고 한다. 때문에, 전문가들은 고양이가 실제로 나가고 싶어 하는 것은 아니라고 말한다. 만약 이러한 문제가 있는 고양이가 있다면 외부세계의 호기심을 집 안에서 풀 수 있도록 환경을 조성해 주는게 좋다고 한다. == 고양이의 생활 == 암고양이는 주기적으로 발정을 하는데, 만일 발정할 동안에 교미를 하지 못하면 다음 발정은 더 빨리 오게 된다. 대체로 이 같은 발정은 암고양이가 임신을 하기 전까지 계속된다. 발정은 1년에 몇 번 있으며 3~15일간 계속된다. 임신 기간은 약 9주일이며, 한배에 3~5마리의 새끼를 낳는다. 갓태어난 새끼의 몸무게는 보통 약 100g이다. 어미는 새끼들을 핥아 새끼의 몸을 말리고 호흡과 다른 생체 기능을 자극한다. 건강한 새끼 고양이는 태어난 지 10~14일이면 눈을 뜨고 이어 귀가 들리게 되며, 첫 이빨이 난다. 약 3주 정도면 걷게 되고, 주위를 눈여겨보며 환경에 익숙해진다. 4주면 모든 이가 나고 6주 정도면 완전하게 성숙하여 어미의 보살핌 없이 혼자 살아가게 된다. <gallery> 파일:Cat birth 4.jpg\|출생 파일:Three-hour-old-kitten.jpg\|출생 후 3시간 파일:Cornish rex kittens een dag oud.JPG\|하루 파일:macicky.jpg\|5일 파일:Katzis1.jpg\|2주 파일:Six weeks old cat (aka) edit.jpg\|6주 파일:2006-07-03 Katze1.jpg\|7주 파일:Cat03.jpg\|8주 </gallery> 고양이는 소리·몸짓·냄새 등을 통한 다양한 방법으로 고양이끼리, 또는 다른 동물이나 사람과 의사 소통을 할 수 있다. 고양이는 앞 이마와 입 주변이나 꼬리의 밑동 가까이에 냄새샘이 있다. 이 샘을 이용해 사람이나 물건에 고양이의 냄새를 묻히는데, 이 냄새는 고양이와 몇몇 다른 동물만이 맡을 수 있다. 수고양이는 사물에 오줌을 뿌려서 자신의 짝짓기 영역을 표시한다. 오줌 냄새는 고양이뿐만 아니라 사람도 맡을 수 있는데, 매우 지독하다. 고양이는 많은 시간에 걸쳐 보다 나은 품종을 개량하기 위해 노력한 결과 수많은 종류에 이르렀다.<ref>'고양이의 생활', 《글로벌 세계 대백과》</ref> == 계통 분류 == 계통도/고양이과 ==고양이의 품종== 본문\|고양이의 품종 목록 ==문화== 파일:Cat at Bukhansan.jpg\|섬네일\|북악산의 고양이 출처 필요 문단\|날짜=2018-12-20 대한민국에서는 고양이를 ‘요물’로 취급하고 있으나, 이는 요괴와 마녀라는 인식을 두고 있다. 사냥의 습성이 강하다는 본능을 가지고 있고 충성심도 부족하다는 느낌이 있는 사악한 동물로 여겨져 올 정도로 여우와 같은 두려운 존재로 여겨진다.<ref>웹 인용\|url=https://local.nculture.org/oxuod\|제목=고양이는 초상집에 못 간다\|성=이영수\|웹사이트=지역N문화\|출판사=문화체육관광부</ref>그러나 벵갈 고양이 등은 충성심이 강하다. 러시아에는 새로 이사한 집에 고양이(여기에는 길고양이도 포함된다.)가 드나들면 행운이 생긴다는 미신이 있다. 그래서 러시아 사람들이 이사를 하면 고양이들이 드나들기를 빌기도 한다. 이를 위해서 러시아 국영은행에서 고양이 대출 시스템이 있는데 10개의 종중 하나를 빌릴 수 있다. 단 2시간동안 빌릴 수 있다. 고대 이집트에서는 고양이를 풍요의 여신 바스테트의 화신이라 믿었다. 사람처럼 고양이도 죽으면 미라로 만드는 관습이 있었다. 일본에서는 마네키네코(복고양이)라는 도자기 장식품이 있다. 서양의 민간전승에서는 걸어다니고 말을 하는 고양이를 카트시라고 한다. 영어속담 중에서 '고양이의 목숨은 9개나 있다'라는 속담이 있다. 그래서 대한민국에서는 9월 9일을 '고양이의 날'로 정했다. 9월 9일의 뜻은 '고양이는 목숨이 9개다.'라는 속담에서 따왔다. 9개의 목숨만큼 질기고 강한 생명력으로 살아남길 기원하는 '아홉 구(九)'와 아프지 않고 오래 주어진 삶을 누리길 응원하는 '오랠 구(久)'가 담겨져 있다. 그리고 일본에서 인기가 많은 만화나 애니메이션에 종종 나오는 주로 여성캐릭터가 착용하며, 다소 모에스러운 느낌을 주는 네코미미가 있다. 또한 베트남의 12띠는 토끼띠 대신 고양이띠가 있다. 서양에서는 검은 고양이를 불길한 징조로 여긴다. == 같이 보기 == * 반려동물 * 고양이과 * 개, 강아지 == 각주 == 각주 == 참고 자료 == * 저널 인용\|제목=Balance in the cat: role of the tail and effects of sacrocaudal transection\|저널=Behavioural Brain Research\|성=Walker\|이름=Curt\|성2=Vierck Jr\|이름2=Charles J.\|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166432897001010\|날짜=1998-04\|권=91\|호=1\|출판사=엘스비어\|Elsevier\|쪽=41-47\|언어=en\|ref=walker\|구독=예\|성3=Ritz\|이름3=Louis A. * 저널 인용\|제목=Social organization in the cat: a modern understanding\|저널=Journal of Feline Medicine and Surgery\|성=Crowell-Davis\|이름=Sharon L.\|url=http://katzen-verstehen.at/wp-content/uploads/2013/04/social-organization-of-the-cat.pdf\|날짜=2004-02\|권=6\|호=1\|출판사=엘제비어\|Elsevier\|쪽=19-28 \|ref=crowell * 글로벌세계대백과 == 외부 링크 == 위키공용과 분류\|Felis silvestris catus 위키생물종\|Felis silvestris catus * [http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html John Pickrell, 사이프러스의 9500년 전 무덤에서 가장 오래된 애완용 고양이 발굴 (Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus; 영문), National Geographic News, 2004.4.8.] * [http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html Brian Handwerk, 집고양이의 기원은 중동지방의 들고양이 조상 (House Cat Origin Traced to Middle Eastern Wildcat Ancestor; 영문), National Geographic News, 2007.6.28.] 고양이과 집고양이 분류군 식별자\|from=Q20980826 전거 통제 위키데이터 속성 추적 분류:고양이 분류:고양이속 분류:모델 생물 분류:1758년 기재된 포유류 분류:게놈 해독이 완료된 동물 분류:도시동물 분류:칼 폰 린네가 명명한 분류군
koi	https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%8C	Komi-Permyak	перем коми	Кань	https://koi.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%8C&action=raw	Файл:Il Gatto e il Topo 2.jpg\|thumb\|200px\|Кань да шыр '''Кань''' (Lang-la\|Felis catus) — сія горт пода. == Ӧшмӧсъяс == * [https://lapkins.ru/cat/ https://lapkins.ru/cat/] Категория:Кань котырись подаэз
ks	https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%9B%D9%88%D8%B1	Kashmiri	کٲشُر	برٛور	https://ks.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%9B%D9%88%D8%B1&action=raw	فَیِل:Cat poster 1.jpg\|thumb\|برٛور فَیِل:Male kitty.jpg\|thumb '''برٛور''' ( کٲشِر زَبان\|کٲشُر : /broːr/ ) یا '''بیٛور''' ( کٲشِر زَبان\|کٲشُر : /bjoːr/ ) چھُ اَکھ مۄمَل جانور ۔ برٛٲرؠ سٕنٛز مادٕ چھےٚ<ref>https://www.statista.com/statistics/198102/cats-in-the-united-states-since-2000/</ref> '''برٛٲر''' یا '''بیٛٲر''' == حَوالہٕ == حَوالہٕ نامُکَمَل مَضموٗن زٲژ:جانوَر
ku	https://ku.wikipedia.org/wiki/Pis%C3%AEk	Kurdish	kurdî	Pisîk	https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Pis%C3%AEk&action=raw	Taxobox \| name = Pisîk, pisîng, kitik \| image = Cat poster 2.jpg \| image_width = \| regnum = Ajal \| phylum = Stûnpiştdar (Chordata) \| classis = Guhanî (Mammalia) \| ordo = Goştxwer (Carnivora) \| familia = Famîleya pisîkan (Felidae) \| genus = ''Felis\|Pîsika biçûk (Felis)'' \| species = ''Pisîka kovî (F. silvestris)'' \| subspecies = '''''F. s. catus''''' \| trinomial = ''Felis silvestris catus'' \| trinomial_authority = Carl von Linné\|Linnaeus, 1758 '''Pisîk''', '''pisîng''', '''kitik''' an '''pisîka malan''' (bi latînî, ''Felis silvestris catus''), pisîkeke kedî ye. Nêzîkî 9.500 sal e ku mirov û pisîk hev dimînin. Li Kurdistanê pisîka Wanê heye. Ew gelek ji avê hez dike û mirov jê re dibêje pisîka melavan. == Pêşangeh == <gallery> Wêne:Turkish Van Cat.jpg\|Çêlikeke pisîka Wanê </gallery> == Çavkanî == çavkanî == Girêdanên derve == Goştxwer Kontrola otorîteyê Şitil Kategorî:Felis
kus	https://kus.wikipedia.org/wiki/Amus	Kusaal	Kʋsaal	Amus	https://kus.wikipedia.org/w/index.php?title=Amus&action=raw	Databox\|item=Q146 '''Amus''' anɛ yin bʋnkɔnb kanɛ ɔnbid ni’im<ref name=":0">https://books.google.com.gh/books?id=JgAMbNSt8ikC&pg=PA534%E2%80%93535&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref>, dinɛ ka sieba buon ye adɔɔbiig bɛɛ apu'asabil. O buudi sieba bɛ mɔɔgin ka ba buon o ye amusgɛɛŋ bɛɛ piif<ref name=":1">https://books.google.com.gh/books?id=cgL-EbbB8a0C&pg=PA133&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref>. Ba gʋ’ʋni amusnɛ ye o bɛ ninsaal ka mɔr zu’od nɛ saal ka na’asaalin buon ye ’pet’ la. Kpaad mɛn tɔn’ɔn gʋ’ʋli ba ni’im bɛɛ ligidi yɛla. Dinɛ yɛla ka Ninsaal Niŋgbin lu'as\|ninsaal nɔŋa amus anɛ ye o tɔn’ɔn gba’ad bɛɛ kʋʋd kuus nɛ abaŋjanam ba la ya'namin la<ref name=":2">https://www.jstor.org/stable/1416947</ref>. Amus mɔri ningbiŋ kpi’euŋ kanɛ an wisiŋa, ka yet hali, ka mɔr nyinkpi’enditta nɛ ya’aga/yiebaans banɛ tɔn’ɔn gba’ad bɛɛ kʋʋd kuus nɛ dayuus. O na tɔn'ɔn nye bɛɛ nyuus yʋʋg lalli. Amus pian’adi nɛ nisaal nɛ panrisʋg, duulʋmʋg bɛɛ kaasʋg. Amus la, lɛn buon ye dɔɔgbiig la, anɛ bʋnkɔnbʋg pɔɔdiŋ buudi onɛ diibi an ni'im, ka ba lieb yin bʋnkɔnbʋg. Li anɛ bʋnkɔnbʋg kanɛ ma'aa an Felidae buudi. Archaelogy nɛ genetics mɔɔri ba vɛɛnsig ni pa'al ye, amus la lieb yin bʋnkɔnbig la nɛ Near East, 7500 BC yʋʋma la saŋa. Ba da gʋ'ʋn nɛ linɛ yaan, nɛ pɔɔgin, amaa ka ba lɛɛ da gɔɔnd wʋʋ feral cat, ka da pʋ la'asid nɛ saaliba. Ka saalib bɔɔd li hali, li zuod yɛla nɛ lin tun'oe kʋʋd bʋnkɔnbid banɛ mɔr vermin la, amus la nɔbɛɛns kanɛ k'o tun'oedi tiend ka lɛbisidi ba pɔt la tun'oe nɛ kʋʋd bʋnkɔnb baanlʋg, wʋʋ kuus, nɛ dayuus. O niŋgbiʋŋ la mɔri paŋ ka bʋgʋs, ka tun'oe tɔ'ɔtɔ tʋʋma, ka mɔri nyina banɛ sas sʋ'ʋŋa, ka on nyɛt yʋ'ʋŋ la, nɛ on wʋm nyuug la mɔri paŋ. O anɛ bʋnkɔnbʋg kanɛ buudi la'asid nɛ nidib, ka lɛɛ anɛ onɛ tɔn'ɔsidi o gullim, nɛ on tun'oe gban'adi o ni'im la'am nɛ sisɔbir, wining ya' kpɛn'ɛd la. Amus pian'ad dɔlsidi ba vuudin wʋʋ miow kɔnrib, ɛnrisig, uunsʋg nɛ kun'usʋg, ka pian'ad nɛ o niŋgbina. O tun'oe wʋm vuud kanɛ pɔɔd galis bɛɛ zu'oe bɛdigʋ galis ka ninsaal tʋbirkʋ wʋmm, wʋʋ vu banɛ bʋnkɔnb baanlig maan. O gmibid ka bʋnkɔnb sieba miilim o. Yin amus nya'asŋ tun'oe mɔri bibibis lin zaŋ spring ti paae autumn zin'i banɛ ka tʋʋlʋg la zɛmis nɛ equatorial regions yʋʋm la wʋsa pʋ ʋgin, ka du'ad nɛbiis wʋʋ ayi ti paae anu bɛn. Amus gʋ'ʋn nɛ ka mɔri ken pedigreed cats malima namin, ya'amlɛɛg tʋʋma kanɛ buon fancy cat. Amus nam Kali na zɛmi si'em anɛ du'asiŋ la nɛ lana la na yisi sa'am, amaa ba kali paas si'em ka ba widugi tiing si'em, ka ba pʋ nyɛt gɔsig la kɛ ka amu yɛɛd nam zu'oe bɛdigʋ hali dunia nwa wʋsa pʋʋgin ka lin ta'as ka bʋn-ianda, bʋnkɔnbid nɛ bʋnvuuda buudi. Am widigi bɛdigʋ. Ti paae 2017 yʋʋm la ni, yin amus la da an bʋnkɔnbʋg zua kanɛ da paas ayi daan United States teŋgbaʋŋ sʋ'ʋlimim ka amus nam kal da an 95.6 million, ka yizut 42 million mɔri amus yinne. United Kingdom teŋgbaʋŋ sʋ'ʋlimin, kpɛm 26% mɔr amus, ka ba kal an wʋʋ amus zua10.9 million 2020 yʋʋm la ni. Ti paae 2021 yʋʋm la ni, amus banɛ ka nidib da sʋ'oe kal da an wʋʋ 220 million, ka bʋnyɛɛd an wʋʋ 480 dunia nwa pʋʋgin. == Pian'ad nam nɛ yʋda tisib yɛla == Na'asaal piank ''amus'' la si'igir, Old English ''catt'', ba da tɛn'ɛs ka li anɛ Late Latin piank ''cattus'', kan ka ba da buoli li nɛ 6th century la pin'ilʋgin.<ref>McKnight, G. H. (1923). iarchive:englishwordsthei00mckn/page/300\|"Words and Archaeology". ''English Words and Their Background''. New York, London: :en:D._Appleton_and_Company\|D. Appleton and Company. pp. 293–311.</ref> Latin kʋdʋg piank la tun'oe da yi nɛ Africa pian'adin ka lin an buudi si'a la lɛɛ pʋ pa'alɛ.<ref>Pictet, A. (1859). ''Les origines indo-européennes ou les Aryas primitifs : essai de paléontologie linguistique'' (in French). Vol. 1. Paris: Joël Cherbuliez. p. 381.</ref> Nubian piank la ''kaddiska'' '''amus gɛɛŋ''' nɛ Bubian ''kadis'' anɛ zin'i banɛ ka li tun'oe naam ma.<ref>Keller, O. (1909). ''Die antike Tierwelt'' (in German). Vol. Säugetiere. Leipzig: :en:Walther_von_Wartburg\|Walther von Wartburg. p. 75.</ref> Ba tun'oe mɛ yi nɛ Germanic kʋdʋg piankin kanɛ ka ba da kpɛn'ɛsi li Latin ni, ka da ti kpɛn Greek, Syriac, nɛ Arabic.<ref>Huehnergard, J. (2008). "[https://books.google.com/books?id=n1_qqgNTsX8C&pg=PA407 Qitta: Arabic Cats]". In Gruendler, B.; Cooperson, M. (eds.). ''Classical Arabic Humanities in Their Own Terms: Festschrift for Wolfhart Heinrichs on his 65th Birthday''. Leiden, Boston: :en:Brill_(publisher)\|Brill. pp. 407–418. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9789004165731\|9789004165731</bdi>. [https://web.archive.org/web/20210331062414/https://books.google.com/books?id=n1_qqgNTsX8C&pg=PA407 Archived] from the original on 31 March 2021. Retrieved 25 October 2020.</ref> Piank la tun'oe da Germanic nɛ Northern European pian'ad namin, ka zan' ni, li pɛ'ɛŋ nɛ Uralic, c.f. Northern Sami gadfi, 'stoat nya'aŋ' nɛ Hungarian ''holgy'', 'pu'asadir, stoat nya'aŋ', kanɛ yi Proto-Uralic. ...... nya'aŋ (bʋnkɔnbʋg ka mɔr kɔnbid).<ref>Kroonen, G. (2013). ''Etymological Dictionary of Proto-Germanic''. Leiden, Netherlands: :en:Brill_Publishers\|Brill Publishers. p. 281f. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9789004183407\|9789004183407</bdi>.</ref> Na'asaal ''puss'', kanɛ tʋgʋsi yʋʋn an pussy nɛ pussycat la anɛ sida, li naam nɛ 16th century la ni, ka ba tun'oe yi nɛ li nɛ Dutch ''poes'' bɛɛ Low German ''puuskatte'' kanɛ an Swedish ''kattepus'', bɛɛ Norwegian ''pus, pusekatt''. Buudi bama taaba bɛ Lithuanian. .... nɛ Irish puisin bɛɛ puiscin. Pian'a kaŋa naamʋg yɛla nie paalʋ, amaa li tun'oe naam yi nɛ vuud kanɛ ka ba maani buon amus.<ref>"[http://www.oed.com/view/Entry/155147#eid27609702 Puss]". ''The Oxford English Dictionary''. :en:Oxford_University_Press\|Oxford University Press. [https://web.archive.org/web/20150903215025/http://www.oed.com/view/Entry/155147#eid27609702 Archived] from the original on 3 September 2015. Retrieved 1 October 2012.</ref><ref>"puss". ''Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language''. New York: :en:Random_House\|Gramercy (Random House). 1996. p. 1571.</ref> Amus daʋg buonɛ tom bɛɛ tomca<ref>[http://www.oed.com/view/Entry/203100#eid18281825 "tom cat, tom-cat".] ''The Oxford English Dictionary''. Oxford University Press. Retrieved 1 October 2012.</ref>t (bɛɛ a gib, ba ya' fuo o nɛ).<ref>[http://www.oed.com/view/Entry/78103?rskey=Z7UU0G&result=1&isAdvanced=false#eid "gib, n.2"]. ''The Oxford English Dictionary''. [https://web.archive.org/web/20180918111545/http://www.oed.com/view/Entry/78103?rskey=Z7UU0G&result=1&isAdvanced=false#eid Archived] from the original on 18 September 2018. Retrieved 1 October 2012.</ref> Bʋn nya'aŋ buonɛ pu'ana'ab<ref>[http://www.oed.com/view/Entry/156212?rskey=c2khr1&result=1&isAdvanced=false#eid27437294 "queen cat"]. ''The Oxford English Dictionary''. [https://web.archive.org/web/20150903215025/http://www.oed.com/view/Entry/156212?rskey=c2khr1&result=1&isAdvanced=false#eid27437294 Archived] from the original on 3 September 2015. Retrieved 1 October 2012.</ref><ref>Some sources wrote that ''queen'' refers to unspayed cats that are in an oestrus cycle. https://en.wikipedia.org/wiki/Estrous_cycle https://spotpet.com/blog/cat-tips/what-is-a-female-cat-called https://www.prettylitter.com/blog/cat-parenting-101-special-considerations-for-your-female-cat https://web.archive.org/web/20231001160548/https://www.prettylitter.com/blog/cat-parenting-101-special-considerations-for-your-female-cat<nowiki/>from the original on 1 October 2023. Retrieved 1 May 2024.</ref> (bɛɛ molly,<ref>[https://web.archive.org/web/20231216143959/https://www.cats.org.uk/cats-blog/7-facts-about-female-cats "7 fascinating facts about female cats"]. ''Cats Protection''. 8 March 2020. Archived from [https://www.cats.org.uk/cats-blog/7-facts-about-female-cats the original] on 16 December 2023. Retrieved 30 April 2024.</ref> ba ya' yisi o duasiŋ). Amus vil yʋ'ʋr anɛ kitten. Dʋnna Na'asaal piank la kitten da tiaki nɛ piank nwa, catling kanɛ ka ba pʋ lɛn mɔri buon na.<ref>"[http://www.oed.com/view/Entry/28995?redirectedFrom=catling#eid catling]". ''The Oxford English Dictionary''. [https://web.archive.org/web/20150903215025/http://www.oed.com/view/Entry/28995?redirectedFrom=catling#eid Archived] from the original on 3 September 2015. Retrieved 1 October 2012.</ref> Amus nam bɛdigʋ yʋ'ʋr anɛ clower, glaring,<ref>[https://web.archive.org/web/20121012112007/http://oxforddictionaries.com/words/what-do-you-call-a-group-of "What do you call a group of ...?".] '':en:Oxford_Dictionaries_Online\|Oxford Dictionaries Online''. Oxford University Press. Archived from [http://oxforddictionaries.com/words/what-do-you-call-a-group-of the original] on 12 October 2012. Retrieved 1 October 2012.</ref> bɛɛ colony.<ref>[https://www.humanesociety.org/resources/terms-we-use-cats "Terms we use for cats".] ''The Humane Society of the United States''. Retrieved 2 August 2024.</ref> === Ba wɛligir nɛ yʋda tisib === Scientific name Felis catus,ka Carl Linnaeus da yi nɛ li ba pod yin amus la, 1758 ka ni.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Johann Christian Polycarp Erxleben da bɔɔd ye ba tisi li Felis vagus domesticus 1777 yʋʋm la ni.<ref name=":2" /> Ka Konstantin Sutabin, 1994 la da ye ba tisim li Felis daemon, amus sabil kanɛ da yi :en:Transcaucasus\|Transcaucasus, ka li nya'aŋ ka ba da baŋ ye o anɛ yin amus.<ref>Satunin, C. (1904). "iarchive:proceedingsofzoo19042zool\|The Black Wild Cat of Transcaucasia". ''Proceedings of the Zoological Society of London''. '''II''': iarchive:proceedingsofzoo19042zool/page/162\|162–163.</ref><ref>Bukhnikashvili, A.; Yevlampiev, I. (eds.). ''C[http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf atalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection]'' (PDF). Tbilisi: :en:National_Museum_of_Georgia\|National Museum of Georgia. [https://web.archive.org/web/20160304073023/http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf Archived] (PDF) from the original on 4 March 2016. Retrieved 19 January 2019.</ref> 2003 yʋʋm la ni, :en:International_Commission_on_Zoological_Nomenclature\|International Commission on Zoological Nomenclature da zi'el wada yɛt ye yin anus la anɛ buudi kanɛ bɛɛ li kɔn, ba anɛ Felis catus la.<ref>iarchive:bulletinofzoolog602003int/page/81\|"Opinion 2027". ''Bulletin of Zoological Nomenclature''. '''60'''. :en:International_Commission_on_Zoological_Nomenclature\|International Commission on Zoological Nomenclature: 81−82. 2003.</ref><ref>Gentry, A.; Clutton-Brock, J. & Groves, C. P. (2004). [http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf "The naming of wild animal species and their domestic derivatives"] (PDF). ''Journal of Archaeological Science''. '''31''' (5): 645–651. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004JArSc..31..645G 2004JArSc..31..645G.] :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.jas.2003.10.006\|10.1016/j.jas.2003.10.006. [https://web.archive.org/web/20160304052316/http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf Archived] (PDF) from the original on 4 March 2016. Retrieved 19 January 2019.</ref> Yʋʋm tusa ayi' nɛ ayɔpɔi (2007) la ni, dʋnbama nnwa ni, yin amus buudi bibis F. silventris catus ka ba yis buudi nam la wʋsa ni, dunia zin'ig wʋsa n Vɛɛnsig, ka li pa'al ye ba tun'oe yi nɛ Africa mɔɔgin amus la tuŋin (F. Lybica), ka li dɔlisi yi nɛ phylogenetic vɛɛnsigin.<ref>Driscoll, C. A.; Macdonald, D. W.; O'Brien, S. J. (2009). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702791 "In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication".] ''Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America''. '''106''' (S1): 9971–9978. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009PNAS..106.9971D 2009PNAS..106.9971D]. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1073/pnas.0901586106\|10.1073/pnas.0901586106. PMC 2702791. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19528637 19528637].</ref><ref>:en:W._Chris_Wozencraft\|Wozencraft, W. C. (2005). [http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=14000057 "Species ''Felis silvestris''"]. In :en:Don_E._Wilson\|Wilson, D. E.; Reeder, D. M. (eds.). ''[http://www.google.com/books?id=JgAMbNSt8ikC&pg=PA536%E2%80%93537 Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference]'' (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 536–537. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/978-0-8018-8221-0\|978-0-8018-8221-0</bdi>. :en:OCLC_(identifier)\|OCLC [https://search.worldcat.org/oclc/62265494 62265494].</ref> 2017 yʋʋm la ni, banɛ da gɔsid IUCN amus nam nɛ wɛligir la da siak ya ye ICZN yɛlʋg kanɛ an ye, yin amus buudi la bɛ nɛ li kɔn nɛ li taaba Felis catus.<ref>Kitchener, A. C.; Breitenmoser-Würsten, C.; Eizirik, E.; Gentry, A.; Werdelin, L.; Wilting, A.; Yamaguchi, N.; Abramov, A. V.; Christiansen, P.; Driscoll, C.; Duckworth, J. W.; Johnson, W.; Luo, S.-J.; Meijaard, E.; O'Donoghue, P.; Sanderson, J.; Seymour, K.; Bruford, M.; Groves, C.; Hoffmann, M.; Nowell, K.; Timmons, Z.; Tobe, S. (2017). [https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y "A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group"] (PDF). ''Cat News''. Special Issue 11: 21. [https://web.archive.org/web/20200117172708/https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y Archived] (PDF) from the original on 17 January 2020. Retrieved 21 December 2018.</ref> === Ba bɛllim nɛ ba ti'asig ni === Yin amus la anɛ Felidae la buudi, dɔɔg buudi kanɛ da mɔr yaab yimmir wʋʋ yʋʋma millionnam 10 paae 15 saŋa kanɛ gaad la.<ref>Johnson, W. E.; O'Brien, S. J. (1997). [https://zenodo.org/record/1232587 "Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes"]. ''Journal of Molecular Evolution''. '''44''' (S1): S98–S116. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997JMolE..44S..98J :1997JMolE..44S..98J]. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1007/PL00000060\|10.1007/PL00000060. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9071018 9071018]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:40185850 40185850]. Archived from the original on 4 October 2020. Retrieved 1 October 2018.</ref> Felidae tiakir la da pin'il nɛ Asia, Miocene saŋa wʋʋ yʋʋma million 8.38 paae 14.45 saŋa kanɛ gaad la.<ref name=":3">Johnson, W. E.; Eizirik, E.; Pecon-Slattery, J.; Murphy, W. J.; Antunes, A.; Teeling, E.; O'Brien, S. J. (2006). [https://zenodo.org/record/1230866 "The late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment"]. ''Science''. '''311''' (5757): 73–77. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006Sci...311...73J :2006Sci...311...73J.] :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1126/science.1122277\|10.1126/science.1122277. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16400146 16400146]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:41672825 41672825]. [https://web.archive.org/web/20201004075725/https://zenodo.org/record/1230866 Archived] from the original on 4 October 2020. Retrieved 1 October 2018.</ref> Mitochondrial DNA Felidae nam wʋsa vɛɛnsig da kʋʋs ye ba pin'ilʋg da naam nɛ yʋʋma million 6.46 paae 16.76 banɛ gaad la ni sa.<ref>Li, G.; Davis, B. W.; Eizirik, E. & Murphy, W. J. (2016). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4691742 "Phylogenomic evidence for ancient hybridization in the genomes of living cats (Felidae)".] ''Genome Research''. '''26''' (1): 1–11. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1101/gr.186668.114\|10.1101/gr.186668.114. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4691742 4691742]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26518481 26518481].</ref> Genus la, Felis genetically, da da baki yi Felidae la ni nɛ wʋʋ yʋʋma million 6.7 banɛ gaad la.<ref name=":3" /> Phylogenetic vɛɛnsig pa'al ya ye mɔɔgin genus buudi la dɔlisi sympatric bɛɛ parapatric speciation n tiak.<ref name=":4">Mattern, M.Y.; McLennan, D.A. (2000). doi:10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x\|"Phylogeny and speciation of Felids". ''Cladistics''. '''16''' (2): 232–253. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x\|10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34902955 34902955]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85043293 85043293].</ref> Ka yin amus nɛ mɔɔgin amus kanɛ aan o taaba anɛ diploid ka ba wʋsa mɔri chromosomes nam 38<ref>Nie, W.; Wang, J.; O'Brien, P. C. (2002). "The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five Mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding". ''Chromosome Research''. '''10''' (3): 209–222. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1023/A:1015292005631\|10.1023/A:1015292005631. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12067210 12067210]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:9660694 9660694].</ref> nɛ genes nam 20,000.<ref>Pontius, J. U.; Mullikin, J. C.; Smith, D. R.; Agencourt Sequencing Team; et al. (NISC Comparative Sequencing Program) (2007).https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2045150''Genome Research''. '''17''' (11): 1675–1689 doi:doi:10.1101/gr.6380007\|10.1101/gr.6380007. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2045150 2045150]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17975172 17975172]. </ref> === Ba buudi-buudi wɛligir === Yʋʋm 1758 ni la ka daʋ kanɛ ka o yʋ'ʋr buon Carl Linnaeus la da pʋd yin dɔɔbiig ye felis catus. Daʋ kanɛ ka o yʋ'ʋr buon Johann Christian da pʋd amus ye felis catus polycarp erxleben domesticus yʋʋm 1777 la ni. Ka daʋ kanɛ mɛ ka o yʋ'ʋr buon Konstantin satunin la da pʋd amus sabilig kanɛ yi Transcaucasus la ye felis daemon yʋʋm 1904 la ni, ka nya'aŋ ka o lieb yin dɔɔbiig. Yʋʋm 2013 la ni ka lʋgʋr kanɛ gɔsid bʋnkɔnbid yɛla ka ti buonnɛ ba ye international commission on zoological Nomenclature la da yina pa'al nyain ye yin dɔɔbiig kanɛ ka ba buon ye felis catus la anɛ o kɔn' nɛ ba buudi banɛ bɛ. Yʋʋm 2017 ni la, nannana yin dɔɔbiig buudi kanɛ ka o yʋ'ʋr buon F. silvestric catus ka ba gʋ'ʋn o dunia ni bɛdegʋ la, ba da yɛl o yinɛ America sian'arin mus buudi ni na (F lybica), ka li dɔli bʋnkɔnbid vɛɛnsʋg ni na. Yʋʋm 2017 ni la, ba da wɛlig IUCN dɔɔbiig la o kɔn' ka li dɔli ICZN yɛl si'em la kat wa'ae nɛ yin dɔɔbiig la aan o kɔn' ka ba buon ye Felis catus la. === Ban lieb yin bʋnkɔnbug la yɛla === Li da yuug ya hali ka ba baŋ ye Egypt teŋin <ref name=":5">https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5612713</ref>ka ba da pin'ili nɔk amus ka o lieb yin bʋn yiiga, ani ka ba na'asid dɔɔbiis hali yit 3100 BC saŋa sa.<ref>Langton, N.; Langton, M. B. (1940). ''The Cat in ancient Egypt, illustrated from the collection of cat and other Egyptian figures formed''. Cambridge University Press.</ref><ref>Malek, J. (1997). ''The Cat in Ancient Egypt'' (Revised ed.). Philadelphia: :en:University_of_Pennsylvania_Press\|University of Pennsylvania Press.</ref> La'am nɛ ala, suobanɛ ka ba da mi'i pin'ilʋgʋn sa ban na niŋ si'em ka bɛlis Africa mɔɔgin amus kpɛn'ɛs yin la, ba da pa'ali li li'el nɛ nidibi bɛ zin'isi'a ka li zu'oe bɛdiri ka an sassi bɛ shillourokambos nɛ Cyprus ya-tuona, ka li yuug wʋʋ 7500ti paae 7200 BC saŋa sa. Kasɛtta n da kae pa'an ye teŋin nid sɔ' pʋ gʋ'ʋn bʋnkɔnbid kɔn'ɔb-kɔn'ɔb bɛ Cyprus sʋ'ʋlʋm la, kɛnɛ ka banɛ sʋ'oe Neolithic teŋkpɛŋ kaŋa la mɔr dɔɔbiig nɛ sian'arin bʋnkɔnbid sieba yi middle east ken island na.<ref>Vigne, J. D.; Guilaine, J.; Debue, K.; Haye, L.; Gérard, P. (2004). "Early taming of the cat in Cyprus". '':en:Science_(journal)\|Science''. '''304''' (5668): 259. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1126/science.1095335\|10.1126/science.1095335. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15073370 15073370]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:28294367 28294367].</ref> Dinzug ka banɛ vɛɛnsid yina yɛl ye yin kuusi zi Africa sian'arin dɔɔbiis ken ninsaal sʋ'ʋlʋmin na, ka kpaadib banɛ da dɛŋim gʋ'ʋn kɔnbid la bɛlis o. Kpinnim kanɛ bɛ kpaadib la nɛ dɔɔbiis banɛ ka ba bɛlisi ba la da bɛnɛ yuug paae yʋma tusir. Ka kuob nɛ gʋ'ʋl kpɛn yadigid bɛɛ nɔbigid la, ala mɛn ka ba mɛ bɛlisid bɛɛ yɔɔmid dɔɔbiis n kpɛn'ɛsidi ba yin.<ref name=":5" /><ref>Driscoll, C. A.; Clutton-Brock, J.; Kitchener, A. C.; O'Brien, S. J. (2009). "[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5790555 The taming of the cat]". ''Scientific American''. '''300''' (6): 68–75. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009SciAm.300f..68D :2009SciAm.300f..68D]. doi:doi:10.1038/scientificamerican0609-68\|10.1038/scientificamerican0609-68 (inactive 19 June 2024). :en:JSTOR_(identifier)\|JSTOR [https://www.jstor.org/stable/26001382 26001382]. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5790555 5790555]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19485091 19485091].</ref> Nya'aŋ ka Egypt sian'arin mus kanɛ ka ba buon ye amusgaʋng la da sʋŋ kɛ ka amus lieb yin bʋn. Ba da tɛn'ɛs saŋa bɛdigʋ kanɛ da gaad la a zaŋ amus milis o kɛ k'o lieb yin amus la da pin'il nɛ Egypt kʋdig ni, zin'ikanɛ ka amus nam da paamid na'asi nɛ yʋʋma 3100 BC ni la saŋa. Amaa bʋn linɛ da pa'al yiiga ye Africa mɔɔgin amus da lieb yin bʋn da anɛ ban lɛɛg teŋ la ka nyɛ ka li ka li da pin' teŋin la kpi'el nɛ neolithic nid yaʋg :en:Shillourokambos\|Shillourokambos Cyprus ya-dagɔbʋg baba, wʋʋ 7500-7200 BC yʋʋma banɛ gaad la sa. Kassɛtta kanɛ pa'an ye native mammalian fauna Cyprys teŋini kae laa, nidib banɛ da bɛ Neolithic teŋ bilin la da zi mɔɔgin amus la nɛ mɔɔgin bʋnkɔnbid sieba Middle East teŋin nɛ kpɛn'ɛsi ba teŋin la, an teŋ kanɛ ka ku'om giŋi gilig la. Alazugɔ, mittib da zaŋi li ye Africa mɔɔgin amus nam la da dɔlisi nɛ dayuusi keŋi paae kʋdʋmin nidib yaani ti kpɛlim Fertile Crescent, kas kas yin kuug la. (''Mus musculus'') ka :en:Neolithic\|Neolithic kpaadib da milisi ba, ka ba lieb yin bʋnam. Malisim da bɛ yiiga kpaadib la nɛ amus banɛ da lieb yin bʋnam la ti paae yʋʋma tus-mɔbis babiga. Kuob tʋʋma da widig si'em la, ala mɛn ka amus nami da miilim ka lieb yin bʋnam la da widig. Egypt mɔɔgin amus da paasi kɛ ka bʋn nya'as la gene poll naam saŋkan nya'aŋ.<ref name=":6">Ottoni, C.; van Neer, W.; de Cupere, B.; Daligault, J.; Guimaraes, S.; Peters, J.; Spassov, N.; Prendergast, M. E.; Boivin, N.; Morales-Muñiz, A.; Bălăşescu, A.; Becker, C.; Benecke, N.; Boroneant, A.; Buitenhuis, H.; Chahoud, J.; Crowther, A.; Llorente, L.; Manaseryan, N.; Monchot, H.; Onar, V.; Osypińska, M.; Putelat, O.; Quintana Morales, E.M.; Studer, J.; Wierer, U.; Decorte, R.; Grange, T.; Geigl, E. (2017). [https://research.rug.nl/en/publications/the-paleogenetics-of-cat-dispersal-in-the-ancient-world(04942e78-fa48-4700-ad97-29fcdf9077a1).html "The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world"]. ''Nature Ecology & Evolution''. '''1''' (7): 0139. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2017NatEE...1..139O 2017NatEE...1..139O.] :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1038/s41559-017-0139\|10.1038/s41559-017-0139. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID :en:S2CID_(identifier)\|44041769. [https://web.archive.org/web/20220307214831/https://research.rug.nl/en/publications/the-paleogenetics-of-cat-dispersal-in-the-ancient-world Archived] from the original on 7 March 2022. Retrieved 18 October 2021.</ref> Leopard amus la (''Prionailurus'' ''benglalensis'') mɛŋi da lieb yin bʋn China teŋin 5500 BC yʋʋma la ni. Amus nami na lieb yin bʋnam ka lɛn bɛ mɔɔgin pʋ bɛ amus nam Malkin zinaa. Linɛ da pa'an yin dɔɔbiigi bɛ Greece teŋin pin'ilʋgʋn sa la anɛ ala ti paae 1200 AB saŋa.<ref>Faure, E.; Kitchener, A. C. (2009). "An archaeological and historical review of the relationships between Felids and people". ''Anthrozoös''. '''22''' (3): 221−238. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.2752/175303709X457577\|10.2752/175303709X457577. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:84308532 84308532].</ref> Greek, Phoenician, Carthaginian nɛ :en:Etrusca\|Etruscan dimi da zaŋ yin mus pa'al Europe ya-tuona dim.<ref>Ragni, B.; Possenti, M.; Sforzi, A.; Zavalloni, D.; Ciani, F. (1994). [https://cloudfront.escholarship.org/dist/prd/content/qt1dz6x5xf/qt1dz6x5xf.pdf "The wildcat in central-northern Italian peninsula: a biogeographical dilemma"] (PDF). ''Biogeographia''. '''17''' (1). :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.21426/B617110417\|10.21426/B617110417. [https://web.archive.org/web/20180726121432/https://cloudfront.escholarship.org/dist/prd/content/qt1dz6x5xf/qt1dz6x5xf.pdf Archived] (PDF) from the original on 26 July 2018. Retrieved 29 August 2019.</ref> Yʋma tusa anu BC saŋa la, dɔɔbiis da anɛ bʋnkɔnbid banɛ bɛ tɛɛns banɛ bɛ :en:Magna_Graecia\|magna graecia nɛ Etruria sʋ'ʋlʋm la. Saŋkanɛ ka Rome dim da mɔr kpi'euŋ ka sʋ'ʋg tɛɛns banɛ ka gilig la, ba da zaŋ dɔɔbiis pa'al :en:Corsica\|Corsica nɛ Sardinia dim ka 1st century AD nyaan sin'iŋ.<ref>Vigne, J.-D. (1992). "Zooarchaeology and the biogeographical history of the mammals of Corsica and Sardinia since the last ice age". ''Mammal Review''. '''22''' (2): 87–96. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x\|10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x.</ref> Ka Rome ya-dagɔbʋg dim zaba da naae yʋma tusa anu saŋa si'a la, ka Egypt dim yin dɔɔbiig buudi la pʋn yadigi paae tembanɛ bɛ Baltic mu'ar gbɛʋk linɛ bɛ German ya-nya'aŋ baba la.<ref name=":6" /> == Amus niŋgbiŋ bɛllim == === Bɛdim === Yin mus la zug anɛ bi'ela ka o kɔnba an gingima ka li pʋ paae Europe dɔɔbiig laa.<ref>O'Connor, T. P. (2007). [http://eprints.whiterose.ac.uk/3700/1/OConnor_Cats-IJOA-submitted.pdf "Wild or domestic? Biometric variation in the cat ''Felis silvestris''"] (PDF). ''International Journal of Osteoarchaeology''. '''17''' (6): 581–595. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1002/oa.913\|10.1002/oa.913. [https://web.archive.org/web/20190121010849/http://eprints.whiterose.ac.uk/3700/1/OConnor_Cats-IJOA-submitted.pdf Archived] (PDF) from the original on 21 January 2019. Retrieved 20 January 2019.</ref> Li wa'alim nɛ niŋgbiŋ la anɛ wʋʋ 46cm nɛ, ka na nyaŋi dɔnlʋg agɔl wʋʋ 23-25 cm, ka zʋʋr la mɛ wa'am wʋʋ 30 cm nɛ. Bʋn daad la an bɛdiri gaŋ bʋnnya'as la.<ref>Sunquist, M.; Sunquist, F. (2002). [https://books.google.com/books?id=hFbJWMh9-OAC&pg=PA99 "Domestic cat"]. ''iarchive:wildcatsofworld00sunq/page/99\|Wild Cats of the World''. :en:University_of_Chicago_Press\|University of Chicago Press. pp. iarchive:wildcatsofworld00sunq/page/99\|99–112. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9780226779997\|9780226779997</bdi>.</ref> Yin dɔɔbiis banɛ yuug ka an bʋnkʋda la mɔr tɛbisim wʋʋ 4-5 kg nɛ.<ref name=":4" /> === Kɔnba === Dɔɔbiis mɔr kɔnba ayɔpɔi banɛ tɔ'ɔŋ nɛ zugkunwaaŋ la (nwɛnnɛ bʋnkɔnb sieba ni ka an si'em la) nɛ nya'aŋkudug Kɔnba pii nɛ atan' (ninsaal mɔri pii nɛ ayi'), nɛ sia ni kɔnba ayɔpɔi (ka ninsaal ni an anu); nɛ kpiilʋg ni kɔnba (bʋnkɔnb sieba mɔr ala amaa ninsaal mɔri anu) nɛ kɔnba banɛ ti'e bɛɛ bɛ zʋʋr la tɔ'ɔŋ zin'isi'a ni la (ka ninsaal mɔr atan' ti paae anu ma'a banɛ an zʋʋr la kɔnba.<ref name=":7">Walker, W.F. (1982). ''Study of the Cat with Reference to Human Beings'' (4th revised ed.). T:en:Cengage\|homson Learning/Cengage. ISBN 9780030579141</ref> nya'aŋkudug kɔnbir nɛ kɔnbbanɛ tɔ'ɔŋ wʋsa la kɛ ka zʋʋr la nyaŋid yuulim kpikpɛŋ-kpikpɛŋ. Linɛ tɔ'ɔŋ nɛ kɔnbdaa la anɛ sapirig Kɔnba 12, biankimpiig kɔnba nɛ kpiila.<ref name=":7" /> Ka ninsaali pʋ nwɛnnɛ amus, amus tuon nɔba la tɔ'ɔŋ nɛ biankimpiig kɔnbir la.<ref>Gillis, R., ed. (2002). [https://web.archive.org/web/20061206105542/http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm "Cat Skeleton"]. ''Zoolab''. La Crosse: :en:University_of_Wisconsin\|University of Wisconsin Press. Archived from [http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm the original] on 6 December 2006. Retrieved 7 September 2012.</ref> === Zu-nwaŋ === Amus la paasɛ bʋnkɔnbid banɛ mɔr nini kʋgʋris yalima la ni, ka mɔr yiebaŋ kanɛ an sʋm hali ka bɛɛ li kɔn. Yiebaŋ la nii, amus nam mɔrɛ nyina sieba buudi ka ba gban'adi kʋʋd ba aansid ni'im.<ref name=":8">Case, Linda P. (2003). ''The Cat: Its behavior, nutrition, and health''. Ames: :en:Iowa_State_University\|Iowa State University Press. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9780813803319\|9780813803319</bdi>.</ref> O ya' nyaŋi gban'ae ni'im, amus zaŋid nɛ o tuon nyina ayi banɛ wa'am la, dumi ba niŋgɔɔnr, kɛ ka ba kʋnsi kpɛn li nya'aŋ kɔnbir la ni, ka li kɛ ka ba bʋn zɛndigi ti kpi.<ref name=":9">Smith, Patricia; Tchernov, Eitan (1992). ''Structure, Function, and Evolution of Teeth''. :en:Freund_Publishing_House\|Freund Publishing House. p. 217. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9789652222701\|9789652222701</bdi>.</ref> Ya' zaŋi mak nɛ amus sieba buudi ni, yin amus la tuon nyina la ziasima la pʋ zu'oe, ka zɛmisi nɛ yiebaŋ la, ka an linɛ tun'oe gban'ad dayu baanlig banɛ nya'aŋ kɔnbiri an bʋnbibis.<ref name=":9" /> Amus nyindaad la nɛ yiiga nyinyɔk la la'asi naam agɔl nɛ teŋir camassial nyina ka ba bɛ nɔɔr la pʋʋg kpikpɛmis la, ka an nyibanɛ ka o mɔri ɔnbid ni'im ka li dit nwɛnnɛ ma'adiŋ nɛ. Bamaa an nimmua kat wa'ae nɛ diibin yɛla, dinzugɔ ka dɔɔbiis nyinyu'a kʋ nyaŋi ɔnb diib sʋ'ʋŋa la, ka dɔɔbiis kʋ nyaŋi ɔnb ni'im bɛɛ diib ka li bʋlisɛ.<ref name=":8" /> Dɔɔbiis mɔr nyina ka li an sʋ'ʋŋa gat ninsaalib, ka nyin pʋ pɔn'ɔd bɛɛ san'am tɔ'ɔtɔ bɔzugɔ ba sianki taaba ka li gban'e kiŋ-kiŋ. Ka nintɔɔnr pʋ zu'oe, ka dibʋʋlʋm bɛɛ ni'im pʋ kpɛlim sian'a nyina nii, ka mɛ dit sigir diib zu'oda.<ref>Carr, William H. A. (1 January 1978). ''iarchive:newbasicbookofca00carr/page/174\|The New Basic Book of the Cat''. :en:Scribner's\|Scribner's. p. 174. ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9780684155494\|9780684155494</bdi>.</ref> === Nɔb-ɛɛns === Dɔɔbiis mɔr nɔb-ɛɛns banɛ kpi'em ka na nyaŋi nyud pʋʋgin.<ref>Kitchener, A. C.; Van Valkenburgh, B.; Yamaguchi, N. (2010). [https://www.researchgate.net/publication/266753114 "Felid form and function"]. In Macdonald, D.; Loveridge, A. (eds.). ''Biology and Conservation of wild felids''. Oxford University Press. pp. 83–106. [https://web.archive.org/web/20210216135340/https://www.researchgate.net/publication/266753114_Felid_form_and_function Archived] from the original on 16 February 2021. Retrieved 10 October 2019.</ref> Amus la ya'a ti digbaanlim, nɔb-ɛɛns la lɛb nɛ sian'al bɛɛ nyud kpɛn' nɔba la pʋʋgin. Nɛ'ɛŋa gur nɔb-ɛɛns la ka li tuud teŋ bɛɛ si'el pʋ paadi li san'amma, kɛt ka nɔb-ɛɛns la an sappi ka dit sʋ'ʋŋa, ka o nyaŋid pigisid gban'ad bʋnvʋlnam ɔnbid. Nɔb-ɛɛns banɛ bɛ nɔba la tuon la dit gat banɛ bɛ nya'aŋ la. Dɔɔbiis tʋn'e kɛ ka ba nɔb-ɛɛns wa'am bɛ ba nɔba la ni.<ref>Armes, A.F. (1900). [https://books.google.com/books?id=-_gBAAAAYAAJ "Outline of cat lessons"]. ''The School Journal''. '''LXI''': 659. [https://web.archive.org/web/20210806133121/https://books.google.com/books?id=-_gBAAAAYAAJ Archived] from the original on 6 August 2021. Retrieved 5 June 2020.</ref> Ba tʋn'e kɛ ka ba nɔb-ɛɛns la wa'am ka li anɛ ba ya'a tɔn'ɔsid bɛɛ ba ya'a guri ba mɛŋ nɛ na ya'a dʋt tiis nɛ ba ya'a igin baanlim bɛɛ ba ya'a zuon linɛ an num-num zug. Amus ya'a ɛnisidi o mɛŋ o nyurid o nɔb-ɛɛns banɛ bɛ yiiŋ la nɛ.<ref>Homberger, D. G.; Ham, K.; Ogunbakin, T.; Bonin, J. A.; Hopkins, B. A.; Osborn, M. L.; et al. (2009). "[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2736126 The structure of the cornified claw sheath in the domesticated cat (''Felis catus''): Implications for the claw-shedding mechanism and the evolution of cornified digital end organs"]. ''J Anat''. '''214''' (4): 620–43. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1111/j.1469-7580.2009.01068.x\|10.1111/j.1469-7580.2009.01068.x. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2736126 2736126]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19422432 19422432].</ref> Dɔɔbiis bɛdegʋ mɔr nɔb-ɛɛns anu bɛɛ ba tuon nɔba la ni nɛ nɔb-ɛɛns anaasi bɛ nya'aŋ nɔba la ni. Kpikpɛŋ nɔb-ɛɛns la anɛ ba kɔn' nɛ banɛ bɛ la. Kpikpɛŋ nɔb-ɛɛns la anɛ nu'ubibis ayuobʋ banɛ aan ba kɔn' nyari. Bama nwa' n bɛ tuon nɔba ni ka nyurid pʋʋgin la o ya'a ken ba pʋ mɔr tʋʋmbɛ, amaa ba anɛ linɛ ka o mɔri ian'ad ka dʋt tiis. Amus buudi sieba bɛ ka mɔr nɔb-ɛɛns ka li gaad ala.<ref>Danforth, C. H. (1947). "Heredity of polydactyly in the cat". ''The Journal of Heredity''. '''38''' (4): 107–112. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1093/oxfordjournals.jhered.a105701\|10.1093/oxfordjournals.jhered.a105701. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20242531 20242531].</ref> Amus buudi banɛ aan ala la kpi'e nɛ Ya-nya'aŋ America linɛ li'el America ya-dagɔbʋg baba ka bɛ Britain la.<ref>Lettice, L. A.; Hill, A. E.; Devenney, P. S.; Hill, R. E. (2008). doi:10.1093/hmg/ddm370\|"Point mutations in a distant sonic hedgehog cis-regulator generate a variable regulatory output responsible for preaxial polydactyly". ''Human Molecular Genetics''. '''17''' (7): 978–985. doi:10.1093/hmg/ddm370\|doi:doi:10.1093/hmg/ddm370\|10.1093/hmg/ddm370. hdl:hdl:20.500.11820/76c18e1b-ba87-49c6-9da7-c837187646a5\|20.500.11820/76c18e1b-ba87-49c6-9da7-c837187646a5. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18156157 18156157].</ref> === o ken yɛla === Amus la anɛ bʋnkɔnb kanɛ ken o nɔba zug bɛ teŋin. O kennɛ o nɔba zug, ka kɔnba banɛ bɛɛ o nɔba ni la la'asi lieb o nɔba la.<ref>Pocock, R. I. (1917). iarchive:ser8annalsmagazi19londuoft\|"VII — On the external characters of the Felidæ". ''The Annals and Magazine of Natural History; Zoology, Botany, and Geology''. 8. '''19''' (109): 113–136. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1080/00222931709486916\|10.1080/00222931709486916.</ref> Amus kennɛ ka o kpikpɛmis nɔba ayi'-yi la zian'asid dɔl taaba. Amus suon bɛɛ labin o nya'aŋ nɔba nɛ tuon nɔba la bɛ bɛndir suorin la, ka din ka o nyaŋid gban'ad si'el vikki, ka tʋbkpiidʋg nɛ bɛndir suoya sie. Nɛ'ɛŋa sʋŋid nya'aŋ nɔba la ka ba ken tenpar la zug ka si'el pʋ daamida. O ya'a ti bas ken la ka zɔti yu'osid la, noba la pʋ lɛn dɔl azimzim ya'asɛ: nya'aŋ dagɔbʋg nɛ nya'aŋ datiʋŋ nɔba la zian'asid dɔl taaba ka tuon dagɔbʋg nɛ tuon datiʋŋ nɔba la mɛ zian'asid dɔl taaba.<ref>Christensen, W. (2004). iarchive:outwittingcatsti0000chri/page/22\|"The physical cat". ''iarchive:outwittingcatsti0000chri/page/22\|Outwitting Cats''. :en:Globe_Pequot\|Globe Pequot. pp. 22–45. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9781592282401\|9781592282401</bdi>.</ref> === On tun'oe o mɛŋ si'em === Amus nam wʋsa nɔŋi ba zin'i lɔasieba banɛ bɛ agɔla ya'ae. Zin'i kanɛ dʋ ka bɛ agɔla anɛ linɛ na kɛ ka o nyaŋi tɔn'ɔs; yin amus ya'ae nɛ agɔla wʋʋ tiig wilin ka gban'adi o ni'im. Li mɛ lin pa'al ye zin'i banɛ bɛɛ agɔla kɛt ka amus nyɛt sʋ'ʋŋa, ka kɛt ka o tun'oe kim on bɛ zin' si'a la sʋŋa. Amus ya' naami agɔl 3 m (9.8 ft) lit na, o na nyaŋi li teŋin zi'e o nɔba zug.<ref>Kent, Marc; Platt, Simon R. (September 2010). "The neurology of balance: Function and dysfunction of the vestibular system in dogs and cats". ''The Veterinary Journal''. '''185''' (3): 247–249. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.tvjl.2009.10.029\|10.1016/j.tvjl.2009.10.029. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19944632 19944632].</ref> O ya' naam zin'i kanɛ bɛɛ agɔla lit teŋin, amus na zaŋi o ya'am galisʋg kanɛ k'o mɔri fɛntidi o mɛŋ la, nigi ti li zi'enɛ o nɔba zug. Fɛntidi o mɛŋ nwa buon nɛ Catherine Ablema Afeku\|cat :en:Cat_righting_reflex\|righting reflex.<ref>Gerathewohl, S. J.; Stallings, H. D. (1957). [https://spacemedicineassociation.org/download/history/history_files_1957/28040345-1.pdf "The labyrinthine posture reflex (righting reflex) in the cat during weightlessness"] (PDF). ''The Journal of Aviation Medicine''. '''28''' (4): 345–355. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/13462942 13462942]. [https://web.archive.org/web/20201003155151/https://spacemedicineassociation.org/download/history/history_files_1957/28040345-1.pdf Archived] (PDF) from the original on 3 October 2020. Retrieved 27 April 2019.</ref> Amus fɛntidi maanɛ o mɛŋ sʋ'ʋŋa o liib saŋa ni, o ya'a mɔri saŋa bɛdigʋ na maala ala, li ya'a anɛ 90 cm (3.0 ft) nɛ nya'aŋ lallim liib bɛn.<ref>Nguyen, H. D. (1998). "[https://web.archive.org/web/20010410235503/http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/ How does a cat always land on its feet?"] School of Medical Engineering. Dynamics II (ME 3760) course materials :en:Georgia_Institute_of_Technology\|Georgia Institute of Technology. Archived from [http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/ the original] on 10 April 2001. Retrieved 15 May 2007.</ref> Ba vɛɛnsi nyɛ ka amus nami niŋig si'em tun'oe fɛntidi ba niŋgbina ba liib saŋa ni la, ka li anɛ ":en:Falling_cat_problem\|falling cat problem".<ref>Batterman, R. (2003). [http://philsci-archive.pitt.edu/794/1/falling-cats.pdf "Falling cats, parallel parking, and polarized light"] (PDF). ''Studies in History and Philosophy of Science Part B: Studies in History and Philosophy of Modern Physics''. '''34''' (4): 527–557. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003SHPMP..34..527B 2003SHPMP..34..527B.] :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/s1355-2198(03)00062-5\|10.1016/s1355-2198(03)00062-5. [https://web.archive.org/web/20180720140329/http://philsci-archive.pitt.edu/794/1/falling-cats.pdf Archived] (PDF) from the original on 20 July 2018. Retrieved 13 September 2022.</ref> === O kɔnbʋlʋg la si'im === Amus buudi (Felidae) la tun'oe sikki ba nya'aŋ dim nɛ si'im, nɛ li gʋlʋb buudi bɛdigʋ. Yin amus genes ''MC1R'' nɛ ''ASIP'' la tisid si'im kɔn'ɔb kɔn'ɔb la. Feline ASIP gene la mɔrɛ coding exons nam atan'.<ref>Eizirik, Eduardo; Yuhki, Naoya; Johnson, Warren E.; Menotti-Raymond, Marilyn; Hannah, Steven S.; O'Brien, Stephen J. (4 March 2003). doi:10.1016/S0960-9822(03)00128-3\|"Molecular Genetics and Evolution of Melanism in the Cat Family". ''Current Biology''. '''13''' (5): 448–453. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003CBio...13..448E :2003CBio...13..448E.] :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/S0960-9822(03)00128-3\|10.1016/S0960-9822(03)00128-3. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0960-9822 0960-9822]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12620197 12620197]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:19021807 19021807].</ref> Novel :en:Microsatellite\|microsatellite markers kanɛ tɔ'ɔŋ nɛ ASIP da bɛŋ nɛ luki yis yin amus ni, BAC clone kanɛ mɔr gene nwa la ye li tʋm :en:Linkage_analysis\|linkage analysis tʋʋma nɛ yin amus nam 89 kanɛ ka ba wɛlig yis ye ba gɛdi ba. Yin amus buudi la nɛ ''ASIP'' allele la da tun'oe sikki gɛd nɛ si'im sabilig.<ref>https://www.cell.com/current-biology/pdf/S0960-9822(03)00128-3.pdf</ref> == O ya'am mɔrim == === O nini nyɛt si'em === Amus nam nyɛt nɛ yʋ'ʋŋ sʋ'ʋŋa hali, ka tun'oe nyɛt bugum pʋdigir ayuobʋ yinne pʋʋgin kanɛ an saalib nyɛɛb bɛn.<ref>Ollivier, F. J.; Samuelson, D. A.; Brooks, D. E.; Lewis, P. A.; Kallberg, M. E.; Komaromy, A. M. (2004). "Comparative morphology of the ''Tapetum Lucidum'' (among selected species)". ''Veterinary Ophthalmology''. '''7''' (1): 11–22. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x\|10.1111/j.1463-5224.2004.00318.x. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14738502 14738502]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:15419778 15419778].</ref> Nɛŋa nwa an linɛ bi'ela kɛ ka amus nini mɔr tapetum lucidum, linɛ tʋ'ʋsid bugum wʋsa linɛ kpɛn retina nii lɛbis nifin la, ka lin tisid nini la nyɛɛb la paŋ zibisigin. Ninbiel bɛda anɛ linɛ di'ed bugum. Yin amus la mɔrɛ ninbiel bibis linɛ kɛt ka o nyaŋi gɔsid bugum kanɛ nie nyain hali ka chromatic aberration kae.<ref>Malmström, T.; Kröger, R. H. (2006). doi:10.1242/jeb.01959\|"Pupil shapes and lens optics in the eyes of terrestrial vertebrates". ''Journal of Experimental Biology''. '''209''' (1): 18–25. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1242/jeb.01959\|10.1242/jeb.01959. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16354774 16354774].</ref> Zibisig ya'a bɛ, amus ninbiel ye yɔ'ɔg nɛ yalig .<ref>Hammond, P.; Mouat, G. S. V. (1985). "The relationship between feline pupil size and luminance". ''Experimental Brain Research''. '''59''' (3): 485–490. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1007/BF00261338\|10.1007/BF00261338. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4029324 4029324]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:11858455 11858455].</ref> Yin amus la lɛɛ mɔrɛ color vision kanɛ ka'a sʋmm, ka mɔr cone cells buudi nam ayi ma'aa, banɛ nyɛt nɛ saa saŋgbaʋŋ si'im nɛ dɔnbʋʋlʋm kanɛ gɛnd nɛ dɛn'ɛm si'im; o pʋ tun'oe nyɛt bakid si'im zian nɛ dɛn'ɛm sʋ'ʋŋaa.<ref>Loop, M. S.; Bruce, L. L. (1978). "Cat color vision: The effect of stimulus size". ''Science''. '''199''' (4334): 1221–1222. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1978Sci...199.1221L 1978Sci...199.1221L]. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1126/science.628838\|10.1126/science.628838. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/628838 628838]</ref> On tun'e tʋm middle wavelengths zin'isi'a li ya'a ka' rod cells la, tun'e anɛ cone kanɛ paas atan' si'a. Nɛ'ɛŋa nwɛn wʋʋ li nyaŋi nyɛt zibisigin ka lɛɛ pʋ pa'an trichromatic nini nyɛɛbi an si'em.<ref>Guenther, E.; Zrenner, E. (1993). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6576706 "The spectral sensitivity of dark- and light-adapted cat retinal ganglion cells".] ''Journal of Neuroscience''. '''13''' (4): 1543–1550. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1523/JNEUROSCI.13-04-01543.1993\|10.1523/JNEUROSCI.13-04-01543.1993. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6576706 6576706]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8463834 8463834].</ref> Amus nam mɛ mɔr nictitating membrane, ka li kɛt ka ba amisid ba nini la ka li pʋ lusidi ba gɔsigɔ. === O kɛlisʋg yɛla === Yin amus la kɛlisʋg ni mɔrɛ paŋ kɛ ka o wʋm vuud 500 Hz paae 32 KHz.<ref>Heffner, R. S. (1985). "[https://www.utoledo.edu/al/psychology/pdfs/comphearaudio/HearingRangeOfTheDomesticCat_1985.pdf Hearing range of the domestic cat"] (PDF). ''Hearing Research''. '''19''' (1): 85–88. doi:doi:10.1016/0378-5955(85)90100-5\|10.1016/0378-5955(85)90100-5. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4066516 4066516]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4763009 4763009]. [https://web.archive.org/web/20210707001511/https://www.utoledo.edu/al/psychology/pdfs/comphearaudio/HearingRangeOfTheDomesticCat_1985.pdf Archived] (PDF) from the original on 7 July 2021. Retrieved 10 October 2019.</ref> O tun'oe baŋ vuud kanɛ kpi'em bɛdigʋ wʋʋ 55 Hz paae 79 KHz, amaa ka saalib na tun'oe baŋ nɛ vuud kanɛ bɛ 20 Hz nɛ 20 KHz teŋsʋk. O nyaŋidi wʋm 10.5 aclaves, ka saalib nɛ baas na nyaŋi wʋm nɛ wʋʋ 9 :en:Octave\|octaves.<ref>Heffner, H. E. (1998). "Auditory awareness". ''Applied Animal Behaviour Science''. '''57''' (3–4): 259–268. :en:Doi_(identifier)\|doidoi:10.1016/S0168-1591(98)00101-4\|:10.1016/S0168-1591(98)00101-4.</ref><ref>Heffner, R. S. (2004). doi:10.1002/ar.a.20117\|"Primate hearing from a mammalian perspective". ''The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology''. '''281''' (1): 1111–1122. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1002/ar.a.20117\|10.1002/ar.a.20117. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15472899 15472899]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4991969 4991969].</ref> Linɛ sʋŋidi kɛt ka o wʋm sʋ'ʋŋa hali la anɛ o tʋba la yalim k'o piŋidi ba tɔɔmid la, pinnae linɛ kɛt ka vuud dʋt agɔla ka baŋid vuud la yit zin'isi'a la. Li na nyaŋi baŋ ultrasound kanɛ kɛt ka li baŋid ultrasinic buolʋg nam banɛ ka dayuus naam.<ref>Sunquist, M.; Sunquist, F. (2002). "[https://books.google.com/books?id=hFbJWMh9-OAC&pg=PA3 What is a Cat?]". ''Wild Cats of the World''. University of Chicago Press. pp. 5–18. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>:en:Special:BookSources/9780226779997\|9780226779997</bdi>. [https://web.archive.org/web/20230719111036/https://books.google.com/books?id=hFbJWMh9-OAC&pg=PA3 Archived] from the original on 19 July 2023. Retrieved 25 October 2020.</ref><ref>Blumberg, M. S. (1992). "Rodent ultrasonic short calls: Locomotion, biomechanics, and communication". ''Journal of Comparative Psychology''. '''106''' (4): 360–365. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1037/0735-7036.106.4.360\|10.1037/0735-7036.106.4.360. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1451418 1451418].</ref> Yuoluŋ vɛɛnsʋg pa'al ye, amus anɛ onɛ bɔɔd taaba bɛllimin, ka tun'oe tɛn'ɛsidi mi' o daan kʋkɔr, nɛ o pian'adi yit zin'isi'a paadi o san'an la.<ref>Takagi, S.; Chijiiwa, H.; Arahori, M.; Saito, A.; Fujita, K.; Kuroshima, H. (2021). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8580247 "Socio-spatial cognition in cats: Mentally mapping owner's location from voice"]. ''PLOS ONE''. '''16''' (11): e0257611. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2021PLoSO..1657611T 2021PLoSO..1657611T.] :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1371/journal.pone.0257611\|10.1371/journal.pone.0257611. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8580247 8580247]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34758043 34758043].</ref> === O nyuug wʋmʋg yɛla === Amus nam tun'oe wʋm nyuug sʋ'ʋŋa, ka li anɛ ba olfactory bulb la mɔrɛ paŋ nɛ olfactory mucosa la nindaa la yalim la, li zɛm wʋʋ 5.8 cm2 (0.90 in2), li zɛm ninsaal din la nɔɔra ayi.<ref>Moulton, David G. (1 August 1967). [https://academic.oup.com/icb/article/7/3/421/244992 "Olfaction in mammals"]. ''American Zoologist''. '''7''' (3): 421–429. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1093/icb/7.3.421\|10.1093/icb/7.3.421. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0003-1569 0003-1569]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6077376 6077376]. [https://web.archive.org/web/20210806144530/https://academic.oup.com/icb/article/7/3/421/244992 Archived] from the original on 6 August 2021. Retrieved 22 November 2019.</ref> Amus nam nɛ bʋnkɔnbid buudi sieba bɛdigʋ mɔr Jacobson's organ ka li bɛɛba nɔɔr pʋʋgin, ka ba ittima ni, ba mɔri naam flehmening. Li kɛt ka ba wʋm nyuug sieba banɛ ka ninsaal pʋ tun'oe wʋm la. Amus nam anɛ banɛ nyaŋidi baŋid pheromones wʋʋ 3-mercapto-3-mythlbutan-1-ol,<ref>Miyazaki, Masao; Yamashita, Tetsuro; Suzuki, Yusuke; Saito, Yoshihiro; Soeta, Satoshi; Taira, Hideharu; Suzuki, Akemi (October 2006). doi:10.1016/j.chembiol.2006.08.013\|"A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor". ''Chemistry & Biology''. '''13''' (10): 1071–1079. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.chembiol.2006.08.013\|10.1016/j.chembiol.2006.08.013. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17052611 17052611].</ref> kanɛ ka ba mɔri pian'adi dɔlisid dʋ'ʋnim ni, ka bɛŋid niŋgbiʋŋ la lua kanɛ wʋm nyuug la.<ref>Sommerville, B. A. (1998). "Olfactory Awareness". ''Applied Animal Behaviour Science''. '''57''' (3–4): 269–286. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/S0168-1591(98)00102-6\|10.1016/S0168-1591(98)00102-6.</ref> Amus nam bɛdigʋ sɔsid sʋ'ʋŋa nɛ tiis banɛ mɔr nepetalactone, kas kas catnip, ban tun'oe baŋid bʋn kan la pʋdigir yinne million pʋʋgin la.<ref>Grognet, Jeff (June 1990). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1480656 "Catnip: Its uses and effects, past and present"]. ''The Canadian Veterinary Journal''. '''31''' (6): 455–456. PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1480656 1480656]. :en:PMID_(identifier)\|PMID 17423611.</ref> Amus nam wʋʋ 70-80% baŋid ye nepetalactone bɛ.<ref>Turner, Ramona (29 May 2007). [http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=experts-how-does-catnip-work-on-cats "How does catnip work its magic on cats?"]. :en:Scientific_American\|''Scientific American''. [https://web.archive.org/web/20131022023257/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=experts-how-does-catnip-work-on-cats Archived] from the original on 22 October 2013.</ref> Tiis sieba wʋʋ silver vine (''Actinidia'' ''polygama'') nɛ valerian tiim vaang la mɛ siakid sɔsig nwa. Li tun'oae anɛ tiis bama nyuugi kɛt ka amus nam la ittim aan wala bɛɛ bʋn nya'aŋ nɛ bʋn daʋg la'asʋg zin'igin mɔr paŋ.<ref>Tucker, Arthur; Tucker, Sharon (1988). "Catnip and the catnip response". ''Economic Botany''. '''42''' (2): 214–231. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1007/BF02858923\|10.1007/BF02858923. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:34777592 34777592].</ref> === Nɔɔr malisim === Dɔɔgbiis mɔr nɔɔr malisim saalim wʋʋ saalib nɛ (470 bɛɛ ka li gaad 9,000 n bɛ saalib zilimin).<ref>Schelling, Christianne. "[http://www.cathealth.com/nutrition/do-cats-have-a-sense-of-taste Do cats have a sense of taste?"]. ''CatHealth.com''. [https://web.archive.org/web/20160128163535/http://www.cathealth.com/nutrition/do-cats-have-a-sense-of-taste Archived] from the original on 28 January 2016.</ref> Yin nɛ mɔɔgin dɔɔgbiis mɔr nɔɔr saalim linɛ baŋid malisim la yinnɛ, ka dinna kɛ ka ba nɔɔr malisim pʋ baŋid sigirɛ, ka pʋ mɔr saalim kanɛ kɛ ka ba lɛmmid malisim.<ref>Jiang, Peihua; Josue, Jesusa; Li, Xia; Glaser, Dieter; Li, Weihua; Brand, Joseph G.; Margolskee, Robert F.; Reed, Danielle R.; Beauchamp, Gary K. (12 March 2012), "Major taste loss in carnivorous mammals", ''PNAS'', '''13''' (109): 4956–4961, :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1073/pnas.1118360109\|10.1073/pnas.1118360109, :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3324019 3324019], :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22411809 22411809]</ref> Ba mɔri nɔɔr saalim linɛ kɛt ka ba baŋid mi'isʋg nɛ tɔɔg ma'aa.<ref name=":11">Jiang, Peihua; Josue, Jesusa; Li, Xia; Glaser, Dieter; Li, Weihua; Brand, Joseph G.; Margolskee, Robert F.; Reed, Danielle R.; Beauchamp, Gary K. (12 March 2012), "Major taste loss in carnivorous mammals", ''PNAS'', '''13''' (109): 4956–4961, :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1073/pnas.1118360109\|10.1073/pnas.1118360109, :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3324019 3324019], :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22411809 22411809]</ref> Ba nɔɔr malisim saalim la mɔri ni'im biim baŋir ma'aa. Ka malisim saalim bama mɔri molecules banɛ ti'asid ka amus n mɔr ni'im biim malisim si'em la aan li kɔn' nɛ ninsaal. Ninsaalib mɔri amino acid glutamic acid nɛ aspartic acid malisim, amaa dɔɔgbiis mɔri bʋnkpiilʋŋ nyuug nɛ I-Histidine malisim.<ref>McGrane, Scott J.; Gibbs, Matthew; Hernangomez de Alvaro, Carlos; Dunlop, Nicola; Winnig, Marcel; Klebansky, Boris; Waller, Daniel (1 January 2023). ":en:Doi_(identifier)\|Umami taste perception and preferences of the domestic cat (''Felis catus''), an obligate carnivore". ''Chemical Senses''. '''48'''. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1093/chemse/bjad026\|10.1093/chemse/bjad026. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0379-864X 0379-864X]. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10468298 10468298]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37551788 37551788].</ref> Molecules bama tita'am bɛnɛ ku'omin zimi ni.<ref name=":12" /> Nɛ'ɛŋa zug ka ba nwa'asim ye zimbama buudi malis hali tis Amus: ka vɛɛnsʋg dim zaŋ ku'omin ziŋsaalʋŋ la niŋ amus nɔɔrin ka li mɔr biim bɛɛ zan'asim bɛdegʋ kanɛ ka amus nɔŋ la.<ref name=":13" /> Ka banɛ vɛɛns vɛɛnsʋg kaŋa la nid yinnɛ yɛl ye, "man tɛn'ɛs ka zan'asim malis tis Amus wʋʋ sigir malisim an si'em tis ninsaal la".<ref>Grimm, David (1 October 2023). "Why do cats love tuna so much?". '':en:Science_(journal)\|Science''. '''381''' (6661): 935. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2023Sci...381..935G 2023Sci...381..935G]. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1126/science.adk5725\|10.1126/science.adk5725. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0036-8075 0036-8075]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37651517 37651517]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:261395204 261395204].</ref> Dɔɔgbiis mɛ mɔr saŋa kɔn'ɔb-kɔn'ɔb banɛ ni ka ba bɔɔd diib, Saŋkanɛ ka ba bɔɔd diib anɛ tʋʋlʋg ya'a ti an wʋʋ 38 °c (100 °F) linɛ an yinnɛ nɛ linɛ kpi paalim; dɔɔgbiis sieba zan'asid dima'asir (linɛ pa'an amus la ye, "bʋnkɔnb kanɛ kpi" la pʋn dɛŋim kpinɛ ka lieb bʋn bɛ'ɛd).<ref name=":11" /> === Nɔŋgban-gbɛɛnd === Linɛ sʋ'ʋŋid iebin nɛ nyuug wʋmʋg ni, amus nam mɔri nɔŋgban-gbɛɛnd bɛdigʋ banɛ ka ba tun'oe fɛntidi ba, ba niŋgbina ni, kas kas ba nindaasin. Bama pa'anɛ ba paalʋ kanɛ bɛ la'ad sin'asima ni yaliŋi zɛm si'em lik zin'isin, li ya' si'is nɛ la'ad bɛɛ pɛbisim la nyuug; ba mɛ kɛt ka ninlima la amisidi gʋ'ʋd ninbiela la dɛŋin. === Ba ittima === Amus banɛ bɛ yiŋ la mɔr paŋ nɛ dabisir saŋa nɛ yʋ'ʋŋ wʋsa, amaa paŋ la zu'oe nɛ yʋ'ʋŋi.<ref>Germain, E.; Benhamou, S.; Poulle, M.-L. (2008). doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x\|"Spatio-temporal Sharing between the European Wildcat, the Domestic Cat and their Hybrids". ''Journal of Zoology''. '''276''' (2): 195–203. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x\|10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x.</ref> Ba bɛllim ni bɛdigʋ anɛ zin'i banɛ kpi'e ba yaan, ka lɛɛ gɔɔndi giligid zin'i sieba banɛ lal bi'ela mɛ. Ba bɛŋidi maan zin'i sieba banɛ yalim bɛdigʋ 7-28 ha (17-69 acres).<ref>Barratt, D. G. (1997). doi:10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x\|"Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats ''Felis catus''". ''Ecography''. '''20''' (3): 271–280. :en:Bibcode_(identifier)\|Bibcode:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997Ecogr..20..271B 1997Ecogr..20..271B]. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x\|10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x. :en:JSTOR_(identifier)\|JSTOR [https://www.jstor.org/stable/3682838 3682838].</ref> Amus pʋ mɔri saŋa yimmiri tʋm ma, o tʋm saŋa wʋsa, ka lɛɛ anɛ banɛ gban'ad ni'im, ba anɛ banɛ tun'oe tʋm bɛkikɛʋg nɛ sisɔbir sʋ'ʋŋa. Anaasi, yin amus nam ittima tun'oe dɔlisidi nɛ nidibi tʋm si'em, ka ba tun'oe tu'as nɛ ba nɛ sʋ'oe ba la gbɛɛm saŋa dɔlisid si'em.<ref>Randall, W.; Johnson, R. F.; Randall, S.; Cunningham, J. T. (1985). "Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats". ''Behavioral Neuroscience''. '''99''' (6): 1162–1175. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1037/0735-7044.99.6.1162\|10.1037/0735-7044.99.6.1162. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3843546 3843546].</ref><ref>Ling, Thomas (2 June 2021). [https://www.sciencefocus.com/nature/why-do-cats-sleep-so-much/ "Why do cats sleep so much?"]. ''BBC Science Focus Magazine''. [https://web.archive.org/web/20230403180235/https://www.sciencefocus.com/nature/why-do-cats-sleep-so-much/ Archived] from the original on 3 April 2023. Retrieved 3 April 2023.</ref> Amus nam paamid paŋ nɛ ban gbisid bɛdigʋ la zug, gat bʋnkɔnb bɛdigʋ banɛ kpɛlim la, kas kas ba ya' lieb kpɛɛmnam. Dabisir yinne pʋʋgin wʋsa, ba gbɛɛm sansa la pʋ zɛmiya, ba gbisid wʋʋ awa nam 12 ti paad 16 saŋa bɛn, ka ba gbɛɛm yim kiapi anɛ awa nam 13 paae 14 saŋa bɛn. Amus sieba tun'oe gbisi paae awa nam 20 bɛn. Piank la "cat nap" kanɛ an vʋ'ʋsim fiinf la, anɛ amus ka gbɛɛm zɛɛgid o saŋa bi'ela pʋʋgin la. Gbɛɛm la pʋʋgin nɛɛ, amus nam baŋid bini la ken bi'el bi'el, ka li dɔlis nɛ giinla, ka li pa'al ye ba zaansim nɛ.<ref>Jouvet, M. (1979). "What Does a Cat Dream About?". ''Trends in Neurosciences''. '''2''': 280–282. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/0166-2236(79)90110-3\|10.1016/0166-2236(79)90110-3. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:53161799 53161799].</ref> Linɛ ka' yɛlsida anɛ ye, amus ittima nɛ on an si'em dɔlisid nɛ o niŋgbaʋŋ la an si'em. Amaa sikkir nɛ bɛllim zin'isi an si'em kɛt ka ittim bama naamid.<ref>Udell, Monique; Delgado, Mikel; Ekenstedt, Kari; Shoveller, Anna Kate; Croney, Candace (2023). doi:10.1016/j.tvjl.2023.106029\|"CATastrophic myths part 2: Common misconceptions about the environmental, nutritional, and genetic management of domestic cats and their welfare implications". ''The Veterinary Journal''. 300–302: 106029. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.tvjl.2023.106029\|10.1016/j.tvjl.2023.106029.</ref> === La'asʋg zin'igin yɛla === Yin amus la ittima o taaba sʋʋgin anɛ nɔɔrim babig, ba anɛ ba widigi gilig nɛ, wʋʋ mɔɔgin amus nam banɛ la'asi gilig diib zin'ig nɛ, ka li anɛ bʋn nya'as la'asig namin.<ref>Crowell-Davis, S. L.; Curtis, T. M.; Knowles, R. J. (2004). [https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf "Social Organization in the Cat: A Modern Understanding"] (PDF). ''Journal of Feline Medicine and Surgery''. '''6''' (1): 19–28. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.jfms.2003.09.013\|10.1016/j.jfms.2003.09.013. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15123163 15123163]. :en:S2CID_(identifier)\|S2CID [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:25719922 25719922]. Archived from [http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf the original] (PDF) on 20 July 2011.</ref><ref>Liberg, O.; Sandell, M.; Pontier, D.; Natoli, E. (2000). [https://books.google.com/books?id=GgUwg6gU7n4C&pg=PA119 "Density, spatial organisation and reproductive tactics in the domestic cat and other felids"]. In Turner, D. C.; Bateson, P. (eds.). ''The domestic cat: the biology of its behaviour'' (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. pp. 119–147. :en:ISBN_(identifier)\|ISBN <bdi>9780521636483</bdi>. [https://web.archive.org/web/20210331062218/https://books.google.com/books?id=GgUwg6gU7n4C&pg=PA119 Archived] from the original on 31 March 2021. Retrieved 25 October 2020.</ref> La'as bama pʋʋginɛ, amus yinne paŋ ye gaad banɛ kpɛlim la nɛ.<ref>Baron, A.; Stewart, C. N.; Warren, J. M. (1 January 1957). "Patterns of social interaction in cats (''Felis domestica'')". ''Behaviour''. '''11''' (1): 56–66. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1163/156853956X00084\|10.1163/156853956X00084. :en:JSTOR_(identifier)\|JSTOR [https://www.jstor.org/stable/4532869 4532869].</ref> Amus yimmir wʋsa mɔri zin'ig ka li bɛɛ li gʋllim ba wʋsa bɛllim zin'igin la, ka bʋn daad mɔr paŋi dʋt bʋn nya'as sʋ'oe sʋ'ʋlim sieba la an banɛ yalim bɛdigʋ, ban yalʋŋ gaad amus nya'as la zin'is la nɛ wʋʋ nɔɔrim bʋ 10, ka tun'oe yaligi paae gaŋ bʋn nya'as la zin'is nam la. Ba dʋ'ʋnid nɛ misidi ba sʋ'ʋlim nam la bɛna, ka sɔɔndi ba mɛŋ nɛ la'ad bazug wa'alim bɛn, yisid bʋn bɛ'ɛd nam ba nindaasin nɛ bina nyɛ'ɛb. Sʋ'ʋlim zin'is bama sʋʋginɛɛ, zin'is bɛ ka amus nam la kenɛ gɔsid ka maan zuod ma sʋ'ʋlim nam yɛla zaba kae. Ya' yi zin'i bama ni kpɛn sɔ' dinnin, sʋ'ʋlim sɔb kat nɛ mus saamɛ yisid li ni, yiiga ni, o gbɛɛn o nɛ, hissid o, ka ɛnrisid, ka lin ya'a pʋ tʋmɛ, zaba nɛ vuud. Amaa amus nam pʋ la'asidi bɛ ya, bɛɛ la'asi gin na, ba gɔɔndi tɔn'ɔsid nɛ gʋngʋn.<ref>Bradshaw, J. W.; Goodwin, D.; Legrand-Defrétin, V.; Nott, H. M. (1996). "Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore". ''Comparative Biochemistry and Physiology – Part A: Molecular & Integrative Physiology''. '''114''' (3): 205–209. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/0300-9629(95)02133-7\|10.1016/0300-9629(95)02133-7. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8759144 8759144].</ref> Ban bɛi nɛ nidib nɛ yin bʋnkɔnb sieba la kɛ ya ka amus nam miilim ka bɛi wʋʋ nidibi bɛi si'em la, ka amus na tun'oe pa'al nɔŋilim nɛ ninsaal bɛɛ bʋnkɔnb sieba, bɛllim zamisʋg yɛla ni, amus kanɛ guri nid anɛ wʋʋ ma nɛ. Amus kpɛɛmnam bɛi ba bɛllim nɛ wʋʋ bʋnbibis, ka li anɛ ba nan tɛn'ɛsi ba biilimin saŋa. Ba vuudi dʋt hali la tun'oe nwɛn nɛ ninsaal bilia onɛ kɔ'ɔmi zabid kunkuma, kɛt ka kas kas nid kʋ nyaŋi zan'asi ba kɛlisigɔ. Amus zuod sieba pʋ miilim nɛ ba taaba. Kas kas ba kpɛɛmnam la zabidi nɛ bʋnbi paala banɛ keŋi paasi ba, zab ban, anɛ ban na dummi ba, ka bɔɔnridi ba; ittʋŋ kaŋa nwa buon nɛ feline social aggression. Redirected aggression anɛ zaba buudi kanɛ bɛ amus nam ya bɛdigʋ ni. Zab kaŋa nwa ni, li te anɛ si'eli dʋoe amus la sunf li tun'oe anɛ si'el k'o nyɛ, vuud k'o yʋm, bɛɛ si'eli bɛ zin'isi'a, kanɛ mɔr ya'amlɛʋg ka vɛ'ɛdi o pʋtɛn'ɛr keni li san'an. Amus la ya' k'o nyaŋi zab nɛ li bʋn nɛ, o tun'oe tɔlis ɛndig kan la zab nɛ amus, bɛɛ baa, bɛɛ nid, bɛɛ si'el kanɛ bɛ yammin nɛ o. Yin amus nam 'scent rubbing' ittʋŋ nɛ nidib bɛɛ ba taaba, pʋtɛn'ɛr anɛ ye li dɔlisidi feline ittima ba taaba sʋʋgin. === Pian'ad === Yin dɔɔgbiis dɔl suoya bɛdegʋ pian'ad, ba dɔlisid kʋkʋma, ʋʋlʋg, siisʋg, nyiib, nɛ kʋkʋma kɔn'ɔb-kɔn'ɔb ni pian'ad.<ref>Moelk, M. (1944). "Vocalizing in the House-cat; A Phonetic and Functional Study". The American Journal of Psychology. 57 (2): 184–205. [https://www.jstor.org/stable/1416947 doi:10.2307/1416947. JSTOR 1416947].</ref> Ba mɔri ba niŋgbiŋ la mɛ pian'ad ka li anɛ ban yɔ'ɔgidi ba tʋba si'em nɛ ban mɛnnɛ ba zʋʋr si'em, ka zaŋidi ba mɛŋ digin teŋin baanlim, ka iginnɛ ba nɔba zug ka li pa'annɛ ba suunr bɔɔdim. Ba zʋʋr nɛ ba tʋba la anɛ yɛlkpan bʋn kanɛ ka ba mɔri pian'ad bɛdegʋ; o ya'a ziank o zʋʋr la, li bigis nɛ zuor bɛɛ sumalisim pʋ'ʋsʋg, ka o tʋba ya'a labil lappi, li pa'annɛ sunsan'aŋ; ka o zʋʋr ziankir la pa'an o zi'esim ba la'asʋg ni, ka sieba banɛ mɔr paŋ la ziankidi ba zʋya ka li paad banɛ bɛ laa.<ref>Cafazzo, S.; Natoli, E. (2009). "The Social Function of Tail Up in the Domestic Cat (Felis silvestris catus)". Behavioural Processes. 80 (1): 60–66. doi:10.1016/j.beproc.2008.09.008. :en:PMID_(identifier)\|PMID 18930121. S2CID 19883549.</ref> Mɔɔgin mus nam pʋ pian'ada.<ref>Jensen, P. (2009). The Ethology of Domestic Animals. "Modular Text" series. Wallingford, England: Centre for Agriculture and Bioscience International. ISBN 9781845935368</ref> Ka dɔɔgbiis ya'a si'isid taaba nyɔya li pa'annɛ pʋ'ʋsʋg ka li anɛ ba ya'a la'asi duulum taaba, ka yinnɛ onɛ bɔɔd la gbɛɛn o zug.<ref>Crowell-Davis, S. L.; Curtis, T. M.; Knowles, R. J. (2004). "Social Organization in the Cat: A Modern Understanding" (PDF). ''Journal of Feline Medicine and Surgery''. '''6''' (1): 19–28. [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:25719922 doi:10.1016/j.jfms.2003.09.013. PMID 15123163. S2CID 25719922]. Archived from the original (PDF) on 20 July 2011</ref> Amus kʋkʋma anɛ linɛ bɛɛ ba ni ka an zabin linɛ ka ba mɔri pian'adi ba mɛŋ banɛ an bʋnbibis nɛ ba ma tensʋkin, ka ba ya'a maali ala li pa'annɛ gurusim bɛɛ mɔrim.<ref>https://books.google.com/books?id=CMQdnrR0xEsC</ref> Dɔɔgbiis banɛ an bʋnkʋda la mɔri kʋkʋma pa'annɛ ba sumalisim bɛɛ ba tigib: Saŋkanɛ ka ba bɛlisi ba, ka vʋ'ʋsid<ref>https://web.archive.org/web/20110722131617/http://www.bksv.com/catspurr https://en.wikipedia.org/wiki/Br%C3%BCel_%26_Kj%C3%A6r http://www.bksv.com/catspurr</ref> <ref>http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets https://web.archive.org/web/20110713063142/http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets</ref>bɛɛ dit. Ba ya'a kʋm miɛw-miɛw li pa'annɛ ba sumalisim an si'em, ka li sɔb yɛla kɔn'ɔb-kɔn'ɔb ni niŋ gbana, ka li pa'an Amus banɛ la'asid nɛ sieba kas-kas anɛ banɛ ka ba tis sida.<ref>https://books.google.com/books?id=CMQdnrR0xEsC https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781780641201</ref> Amus sieba kʋm ka li anɛ ba ya'a bɛn'ɛd bɛɛ tɔɔg si'a ya'a paae ba.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780721694986</ref> Bʋn linɛ ka amus dɔlisid kʋm miɛw-miɛw la anɛ linɛ ka li baŋir tɔi hali ka li yuug, amaa ba gban'e ka yɛl ye kʋkʋma la yinɛ kʋkɔnya'ar la ya'a yɔ'ɔsid ka mubin taaba ka mugusug bɛ pɛbisim kanɛ yit na la ni, ka li ta'asid ka kʋkɔvɔɔd la wɛlig taaba. Kʋkɔr daʋg kanɛ sʋ'oe kʋkɔnya'a la anɛ linɛ ka neutral oscillator kanɛ kɛt ka tɔ'ɔŋir bɛ luos la ni wʋsa ka yiisid milliseconds nam 30 ti paad 40 (ka li an 33 ti paae 25 Hz).<ref>https://books.google.com/books?id=CMQdnrR0xEsC https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781780641201</ref><ref>Remmers, J. E.; Gautier, H. (1972). "Neural and mechanical mechanisms of feline purring". Respiration Physiology. 16 (3): 351–361. [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4644061 doi:10.1016/0034-5687(72)90064-3. PMID 4644061].</ref><ref>Frazer Sissom, D. E.; Rice, D. A.; Peters, G. (1991). "How cats purr". Journal of Zoology. 223 (1): 67–78[https://api.semanticscholar.org/CorpusID:32350871 . doi:10.1111/j.1469-7998.1991.tb04749.x. S2CID 32350871.]</ref> Yin dɔɔgbiis banɛ ka ba guri ba dɔtin la mɔr nindaa itima linɛ pa'annɛ ba pian'ad la kɔn'ɔb-kɔn'ɔb ka li bɛnɛ ba nindaas la an si'em la zug; ka ba yinne-yinne nindaas la an si'em la mɔri gbin kɔn'ɔb-kɔn'ɔb linɛ yi yin na.<ref>Scott, L.; Florkiewicz, B. N. (2023). "Feline Faces: Unraveling the Social Function of Domestic Cat Facial Signals". Behavioural Processes. 213: 104959. [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:264176390 doi:10.1016/j.beproc.2023.104959. PMID 37858844. S2CID 264176390].</ref> Ba nindaasi pian'ad si'em la kɛnɛ ka vɛɛnsidib nyaŋi baŋ Amus tɔɔg saŋa. Amus laʋk kanɛ ka ba mɔri makidi ba tɔɔgʋ zɛm si'em ka li yʋ'ʋr buon grimace makir la, maki tʋbir zi'esim yɛla atan' linɛ an, tʋbir la an gin' kiŋ-kiŋ, ka nɔɔr gban'e kaŋ-kaŋ ka zug la zi'esim pa'an tɔɔg kanɛ bɛɛ amus ni. === Niŋgbiŋ lielʋg === Amus nam nyɛt saŋa tisidi ba mɛŋ ka liennɛ ba niŋgbiŋ kɔnbʋlʋg ka li an nyain.<ref>https://web.archive.org/web/20161006104436/http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/</ref> <ref>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6298077 https://en.wikipedia.org/wiki/Proceedings_of_the_National_Academy_of_Sciences_of_the_United_States_of_America https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30455290</ref>Amus nam zilim la mɔr si'elnam ka an tiitii ka wa'am wʋʋ ka li yʋ'ʋr buon zilim gbaʋŋ ka li mɔr keratin kanɛ kɛt ba an sʋ'ʋŋa.<ref>Boshel, J.; Wilborn, W. H.; Singh, B. B.; Peter, S.; Stur, M. (1982). "Filiform Papillae of Cat Tongue". Acta Anatomica. 114 (2): 97–105. [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:36216103 doi:10.1159/000145583 (inactive 19 May 2024). 7PMID 7180385. S2CID 36216103].</ref> Zilim gbaʋŋ anɛ an wʋʋ zuosaansiŋ nɛ, ka amus nam sieba kas-kas anɛ amus banɛ mɔr kɔnbʋlʋg ka li wa'am la nyaŋidi vɔn bʋnvʋl ni'im ka li an wʋʋ 2-3 cm nɛ (79-1.18) ka li kɔnbʋlʋg zu'oe ka di'e ba lʋga ni. Li tʋn'e dɔl suoya ni bɛdegʋ ka Zuogbila gu'u ka li na dɔl nyʋʋr linɛ yi nɔɔr ni tɔ'ɔŋi paae gbinvɔɔnr la ni la na'ana ka zuobir la yit, ka daar wʋsa ka o lien o niŋkɔnbʋlʋg la.<ref>https://web.archive.org/web/20161006104436/http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/</ref> === Zaba === Yin dɔɔgbiis nam la ni, bʋndaadi an banɛ zabid gat bʋnnya'as la.<ref>https://doi.org/10.1016%2FS0168-1591%2897%2900032-4 https://doi.org/10.1016%2FS0168-1591%2897%2900032-4</ref> Amus banɛ bɛ mɔɔgin la ni, linɛ yɛla kimm ka bʋndaad zabid taaba anɛ ban na dʋ bʋnnya'aŋ la yɛla. Ka zab bama buudi ya'a ti bɛ, bʋndaʋg kanɛ mɔr paŋ gat la na nyaŋɛ.<ref>Yamane, A.; Doi, T.; Ono, Y. (1996). "Mating Behaviors, Courtship Rank and Mating Success of Male Feral Cat (Felis catus)". Journal of Ethology. 14 (1): 35–44. [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:27456926 doi:10.1007/BF02350090. S2CID 27456926].</ref> Yɛlkanɛ lɛm paas ka amus nam zabid anɛ ban na paam paalʋ bɛ yin yɛla. Ka bʋnnya'as mɛ zabid paalʋ bɛɛ ba biis yɛla. Ba ya'a fɔ bʋndaad la li na sie bɛɛ yiis zaba la bas, bɔzugɔ dʋʋbi ta'asid itima bama buudi.<ref>https://doi.org/10.2460%2Fjavma.231.11.1665 https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4651194</ref> Amus nam suunr ya'a pɛlig, ba mɔɔdi ba maali ba mɛŋ bɛdiri ka vumisi ba taaba la n dɔlisid ban kʋm kʋkɔya ni si'em, ka gʋŋidi ba nya'aŋkudug, ka kiakkid kpikpɛŋ, ka nyiid bɛɛ tʋbisid nintɔɔnr.<ref>https://web.archive.org/web/20090224154137/http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html</ref> Saŋa pamm ba ya'a niŋid nɛ'ɛnam la, ba tʋba la mienɛ labil nya'aŋ baanlim ye si'el da paae li daam, ka kɛlisid nya'aŋ bʋn linɛ kenna wʋsa, amaa ka ba nindaa kpa' tuon. Amus nam mɛ tʋn'e kaas bɛɛ dʋ'ʋsi ba kʋkɔya agɔla ka nyii ba nyina ye ba vɔlisi ba taaba. Ba ya'a zaba, ba gban'adi taaba nɛ ba nu'us ka nwɛ'ɛd taaba nindaas nɛ tampian'as ka bʋʋnd nɛ ba nɔb-ɛɛns, ka la'am dum taaba mɛn. Amus nam mɛ lɔbidi ba mɛŋi basid zin'ikanɛ gu'udi ba ka nya'al ka ba tuon nɔb-ɛɛns la kuns ba taaba la.<ref>https://www.paws.org/resources/aggression/ https://web.archive.org/web/20220828003314/https://www.paws.org/resources/aggression/</ref> Sapu'ad pʋ naamidi alaa, bɔzugɔ ba pʋ zabid yuugida, ka onɛ pʋ nyaŋ ka ba bʋʋnd o nindaa nɛ o tʋba bi'ela la mɛ yiti zɔnɛ ka kɛɛ o tiraan na. Bʋndaad ya'a ti zabid dʋʋb yɛla pu'alʋŋ bɛdegʋ yiti naam nɛ, nindaas kpaandit, ka niŋgbiŋ gbin'es-gbin'es. Saŋa pamm sapu'ad linɛ ka ba dum ka bʋʋndit taaba la, ban buudi pʋ taan ta'asid ban'asɛ, amaa saŋa si'a bɛ ka ba ya'a pʋ ti'ebi lii li tʋn'e mɔr ban'as na. Ka linɛ lɛm pɛ'ɛs anɛ ye dumug la an yɛlkpan bʋn kanɛ ta'asidi feline immunodeficiency virus wiim kanɛ lɔɔsid amus nam bɛdegʋ la.<ref>Pedersen, N. C.; Yamamoto, J. K.; Ishida, T.; Hansen, H. (1989). "Feline Immunodeficiency Virus Infection". Veterinary Immunology and Immunopathology. 21 (1): 111–129. [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2549690 doi:10.1016/0165-2427(89)90134-7. PMID 2549690.]</ref> Bʋndaad banɛ nam mɔr paŋ dʋt la zabid nɛ saŋa wʋsa ka sapu'ad issa bɛɛ ba nindaasin nɛ ba tʋba nɛ ba nyɔya ni.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781611390803</ref> Amus nam siakid ka mɔr sunkpi'euŋ kanɛ ka ba zi'enɛ vɔlisi ba bʋnkɔnb taaba banɛ gaadi ba wʋʋ baas nɛ piif, lin na niŋ si'em ka ba gur ka sʋ'oe ba sʋ'ʋlʋm.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Hannah_Devlin https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2022/oct/13/cat-v-fox-what-made-downing-streets-larry-so-brave https://web.archive.org/web/20221016011130/https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2022/oct/13/cat-v-fox-what-made-downing-streets-larry-so-brave</ref> === Tɔn'ɔsʋg nɛ diib === Amus ya'a la an si'em la pɔɔdnɛ ka o kʋ myaŋi mug o mɛŋ nu Ku'om. Dinzug ka ba ya'a nuud Ku'om asɛɛ ka ba nɔki ba zilim la lias li ka li kpɛlim ba nɔɔrin. Ba liasis Ku'om la nɛ nɔɔr anaasi, la nɔk o zilim tuon la si'is Ku'om la, ka fʋʋne li tɔ'ɔtɔ wʋʋ corkscrew fʋʋnd Ku'om agɔla la.<ref>https://doi.org/10.1126%2Fscience.1195421<nowiki/>https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010Sci...330.1231R https://api.semanticscholar.org/CorpusID:1917972</ref><ref>https://dspace.mit.edu/bitstream/1721.1/80405/2/Bush_Natural%20drinking%20strategies.pdf<nowiki/>https://api.semanticscholar.org/CorpusID:14895835<nowiki/>https://web.archive.org/web/20220307214820/https://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/80405/Bush_Natural</ref> Mɔɔgin nɛ yin amus nam wʋsa dit diib bɛdegʋ daar yinnɛ pʋʋgin. Diib nɛ dit zu'od nɛ nɔɔr si'em bɛnɛ amus nam kɔn'ɔb-kɔn'ɔb ni. Ba gaŋid diib ka li bɛnɛ diib la tʋl bɛɛ ma'ae si'em, ka nyuusid si'em nɛ lin nwɛn si'em nɛ; ba pʋ nɔŋ dima'asirɛ ka lɛɛ nɔŋi dibanɛ ma'ae ka ni'im mi'isʋg bɛɛ li ni ka nwɛnnɛ ni'im nɛ. Amus nam zan'asid dibanɛ ka ba pʋ milimi lii ka li malisim ann li kɔn' nɛ ban dit si'el la (ba buon dikaŋa ye dabiem bʋn la) ka zamis ya'am nɛ ban luak dibanɛ pʋ malis tisi baa.<ref>Bradshaw, J. W.; Goodwin, D.; Legrand-Defrétin, V.; Nott, H. M. (1996). "Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore". Comparative Biochemistry and Physiology – Part A: Molecular & Integrative Physiology. 114 (3): 205–209. [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8759144 doi:10.1016/0300-9629(95)02133-7. PMID 8759144].</ref><ref>Zaghini, G.; Biagi, G. (2005). "Nutritional peculiarities and diet palatability in the cat". Veterinary Res. Commun. 29 (Supplement 2): 39–44. [https://api.semanticscholar.org/CorpusID:23633719 doi:10.1007/s11259-005-0009-1. PMID 16244923. S2CID 23633719].</ref> Li lɛn anɛ yidigir ka ba yɛl ye amus nɔŋ iilim bɛɛ kpaam, amaa ba pʋ nɔŋ dimalisŋ nɛ iilim. Amus banɛ an bʋnkʋda la bɛdegʋ anɛ banɛ ka ba pʋʋg pʋ bɔɔd sigir bʋnɛ; sigir bɛɛ iilim linɛ gɛndig nɛ sigir la pʋ sigid bɛɛ diginid o pʋʋgin nɛ, ka li tʋn'e ta'as saan. Sieba mɛ bɛ ka an banɛ pʋ dit diibɔ ka lɛɛ diti wʋʋ daad, rɔbanam, kʋnt nwiis, gbana, guŋguma, kʋnt banɛ pigi, hali la'am nɛ kugsabilig. Bʋmbanɛ ka' diib nwa ka ba dit la daammi ba laafi nɛ,ka li bɛnɛ ban di la'abɛ'ɛd bɛɛ bʋn bɛ'ɛdnam si'em.<ref>Bradshaw, J. W. S. (1997). "Factors affecting pica in the domestic cat". Applied Animal Behaviour Science. 52 (3–4): 373–379. doi:10.1016/S0168-1591(96)01136-7.</ref> Amus nam tɔn'ɔsid bi'el-bi'el dit, kas-kas anɛ niimis kuus bɛɛ dayuud,<ref>Woods, M.; McDonald, R. A.; Harris, S. (2003). "Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain". Mammal Review. 23 (2): 174–188. Doi:10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x. S2CID 42095020.\|doi:10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x. S2CID 42095020.</ref> ka din ka saŋa pamm ka ba yɛt ye amus n tʋn'e si'eli la.<ref>https://archive.org/details/clonescatschemic00sles/page/n16 https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780873552370</ref> <ref>https://archive.org/details/pestscropswarmer00hill/page/n125 https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781402067372</ref>Bʋnvʋlnam sieba mɛ bɛ nwɛnnɛ baŋgia nɛ bʋnsi'elnam mɛ anɛ ni'im tis amus.<ref>https://www.nationalgeographic.com/animals/article/cats-kill-reptiles-populations-australia-animals<nowiki/>https://en.wikipedia.org/wiki/National_Geographic_Society<nowiki/>https://web.archive.org/web/20231124225514/https://www.nationalgeographic.com/animals/article/cats-kill-reptiles-populations-australia-animals</ref> Amus nam mɔri ya'am suoya ayi' banɛ ka ba nɔkid tɔn'ɔsid, o tʋn'e zɔɔ dɔl bɛɛ kati li bʋn, bɛɛ o su'a mɔɔgin gur saŋkanɛ ka bʋnvʋl si'a ti ken li'el o na ka o gban'e li bʋn.<ref>https://www.nytimes.com/2016/10/16/opinion/sunday/how-cats-evolved-to-win-the-internet.html<nowiki/>https://web.archive.org/web/20161019204937/http://www.nytimes.com/2016/10/16/opinion/sunday/how-cats-evolved-to-win-the-internet.html</ref> Li bɛnɛ bʋnvʋl buudi kanɛ bɛ mɔɔgin bɛɛ zin'ikan ni la na kɛ ka o zaŋ ya'am suor yinnɛ kanɛ ka o bɔɔdi nɔki gban'e, o ya'a ti su'a mɔɔgin gur ye o gban'e niiŋ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780521636483</ref> Yin Amus nam anɛ banɛ gban'ad ka kʋʋd mɔɔgin niimis wʋʋ 1.3 ti paae 4.0 billion nɛ bʋnkɔnbid wʋʋ 6.3 ti paae 22.3 billion yʋʋm wʋsa bɛ America tɛɛnsin.<ref>https://doi.org/10.1038%2Fncomms2380<nowiki/>https://en.wikipedia.org/wiki/Nature_Communications<nowiki/>https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2013NatCo...4.1396L<nowiki/>https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23360987</ref> Bʋnvʋnlnam sieba bɛ ka pʋ ya'asida ka amus nam gban'adi ba tɔ'ɔtɔ; tituunli, na'asaateŋ kpikpɛŋ si'a ni ka yin lilaadis bam 30% ka yin amus nam kʋʋ ba.<ref>Chucher, P. B.; Lawton, J. H. (1987). "Predation by domestic cats in an English village". Journal of Zoology, London. 212 (3): 439–455. Doi:10.1111/j.1469-7998.1987.tb02915.x\|doi:10.1111/j.1469-7998.1987.tb02915.x.</ref> Ba da nyɛnɛ niimis banɛ ian'ad ka baŋ kɔli ba ningɔɔnrin, ka amus nam kʋʋ ba bam 31% bɛ Britain sʋ'ʋlʋm.<ref>Mead, C. J. (1982). "Ringed birds killed by cats". Mammal Review. 12 (4): 183–186. Doi:10.1111/j.1365-2907.1982.tb00014.x\|doi:10.1111/j.1365-2907.1982.tb00014.x.</ref> America ya-nya'aŋ ka bʋnkɔnbid banɛ ɔnbid ni'im wʋʋ kunduna banɛ gban'ad amus nam nɛ banɛ bɛ la, kɛya ka amus nam nɛ bʋnkɔnbid sieba banɛ ɔnbid bɛɛ diti ba taaba la daʋŋ yʋ'ʋn sie.<ref>https://web.archive.org/web/20110720110246/http://www38.homepage.villanova.edu/jameson.chace/Urban%20Ecology/Crooks%26Soule_Mesopredator_release.pdf<nowiki/>https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999Natur.400..563C<nowiki/>https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4417607<nowiki/>http://www38.homepage.villanova.edu/jameson.chace/Urban%20Ecology/Crooks%26Soule_Mesopredator_release.pdf</ref> Ka bʋn yinnɛ kanɛ ka nidib bi'esidi amus tɔn'ɔsʋg itʋg yɛla anɛ ban mɔr bʋn linɛ ka ba tɔn'ɔsi gban'ad wʋsa kenna tisid saal. Pa'alʋg yinnɛ ka bɛ anɛ ye, amus nam nɔk saal nɛ ka ba paasi ba bɛllim pʋʋgin ka zamis ya'am itima ka li anɛ nidibi sʋ'oe ka mɔri ba si'em la zug, ka ninsaal niŋid wʋʋ amus nam banɛ bɛɛ agɔl la.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780824070175 </ref> Bʋn yinnɛ kanɛ lɛm bɛ la anɛ ye, amus nam bɔɔd nɛ ye ba pa'annɛ ba nidib banɛ sʋ'oe ba la ban na niŋ si'em ka tɔn'ɔs.<ref>https://books.google.com/books?id=Q3ysT6xTJu4C&pg=PA51<nowiki/>https://web.archive.org/web/20210331062240/https://books.google.com/books?id=Q3ysT6xTJu4C&pg=PA51</ref> Yɛlʋg kaŋa pʋ aan ala kimm ye bʋndaad la kʋʋd si'elnam mɔri kun yin na, la'am nɛ on pʋ paas biis mɔrim ni la.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780521636483 </ref> === Di'ema === Yin amus nam kas-kas anɛ bʋnpaalis la nɔŋi di'ema. Ba itʋg kaŋa kpɛ'ɛŋidi ba tɔn'ɔsʋg zuunla, ka mɛ yɛlkpan kanɛ sʋŋid bʋnbibis la ka ba zamisid a-zɔ-kat, nɛ gban'ab nɛ kʋʋb bʋnvʋl kanɛ ka ba ɔnbid.<ref>https://doi.org/10.1525%2Faeq.1982.13.2.05x1830j<nowiki/>https://www.jstor.org/stable/3216627</ref> Amus nam mɛ paasid zaba di'ema ni, ban nɛ ba mɛŋ nɛ ban nɛ ninsaalib. Itʋg kaŋa an tʋʋm kanɛ ka ba na dɔlisi zamis ya'am kanɛ na sʋŋi ba zaba ni, ka na tʋn'e sie dabiem kanɛ mɔr nɛ bʋnkɔnbid banɛ ka ba nyɛɛ ba.<ref>https://books.google.com/books?id=jkiTQ8dIIHsC&pg=PA45<nowiki/>https://web.archive.org/web/20210126043154/https://books.google.com/books?id=jkiTQ8dIIHsC&pg=PA45</ref> Amus nam mɛ lɛn di'em nɛ la'adnam bɛdegʋ gaad ba kɔ'ɔm ya'a zabid.<ref>Hall, S. L. (1998). "The Influence of Hunger on Object Play by Adult Domestic Cats". Applied Animal Behaviour Science. 58 (1–2): 143–150. Doi:10.1016/S0168-1591(97)00136-6\|doi:10.1016/S0168-1591(97)00136-6.</ref> Ti ya'a nɔk di'ema nɛ tɔn'ɔsʋg digilɛ, amus nam na gaŋi di'em nɛ si'elnam banɛ nwɛnnɛ bʋn linɛ ka kʋʋdi ɔnbid wʋʋ fʋʋri di'ema bʋnbil linɛ ken tɔ'ɔtɔ, amaa ka kɔ'ɔŋid si'isim tɔ'ɔtɔ. Ba na ti kena si'im nɛ tɔii nam banɛ ka ba mi' di'em yiiga la.<ref>Hall, S. L. (2002). "Object Play in Adult Domestic Cats: The Roles of Habituation and Disinhibition". Applied Animal Behaviour Science. 79 (3): 263–271. Doi:10.1016/S0168-1591(02)00153-3\|doi:10.1016/S0168-1591(02)00153-3.</ref> Ba mɔr karikɛɛnr ka li an tɔi tisi ba, amaa ba ya'a dii li, li na gban'e ba zilim teŋir la ka vurigi sig pʋʋgin nyɔya ni ka na tʋn'e ta'as wiim, hali li tʋn'e kʋʋ ba gba.<ref>MacPhail, C. (2002). "Gastrointestinal obstruction". Clinical Techniques in Small Animal Practice. 17 (4): 178–183. Doi:10.1053/svms.2002.36606. PMID 12587284. S2CID 24977450\|doi:10.1053/svms.2002.36606. PMID 12587284. S2CID 24977450.</ref> === Ba du'am yɛla === Amus la bin nyɛ'ɛb nɛ dʋ'ʋnʋn tisid ya'amlɛʋg.<ref>https://www.gwern.net/docs/catnip/1979-bland.pdf<nowiki/>https://api.semanticscholar.org/CorpusID:22484090<nowiki/>https://web.archive.org/web/20190130202521/https://www.gwern.net/docs/catnip/1979-bland.pdf</ref> Amus nya'asi buon ''pu'ana'anam'' la anɛ polyestrous, ka sigid nɛ nɔɔrim babiga yʋʋm yinne pʋʋgin, li zaŋid nɛ dabisa 21 sigib la saŋa. Fulumfug nwadig la pin'iligi mɔri keŋ paae Mɔtul nwadig la ni,<ref>Jemmett, J. E.; Evans, J. M. (1977). "A survey of sexual behaviour and reproduction of female cats". Journal of Small Animal Practice. 18 (1): 31–37. Doi:10.1111/j.1748-5827.1977.tb05821.x\|doi:10.1111/j.1748-5827.1977.tb05821.x. PMID 853730</ref> ka ba niŋ siri bɔɔd ye bʋn daad la dʋʋ ba, tudugu teens la ni, ka sʋʋgin la an yʋʋm la wʋsa ni ba an siri bɔɔd dʋʋb.<ref>https://www.cabidigitallibrary.org/doi/10.1079/9781789247107.0002<nowiki/>https://doi.org/10.1079%2F9781789247107.0002<nowiki/>https://web.archive.org/web/20220820105417/https://cabidigitallibrary.org/doi/10.1079/9781789247107.0002</ref> Bʋn daad bɛdigʋ buon tomcats la, ya'amlɛʋg bɛnɛ nɛ bʋnnya'aŋ banɛ an siri bɔɔd dʋʋb. Ba zabidi o zug, ka onɛ di ya'an zaba la ni la mɔri nyadi na dʋ o. Bʋnnya'aŋ la na dɛŋi zan'as bʋndaʋg la, ka na ti siak ka bʋndaʋg la dʋ o. Bʋnnya'aŋ la na bʋʋlʋm agɔla bʋndaʋg la ya'a yisidi o yʋ'ori o ni la, bɔzugɔ amus daʋg yʋ'or la viligi nɛ si'eli kanɛ zɛmi nɛ wʋʋ120-150 bɛŋi lɛbid tutula ka kpa'ad penile spines ni, ka ba wa'alim an wʋʋ 1 mm (0.039 in); yu'or la yisib la ni, spines la paasid nɛ bʋnnya'aŋ la malisim la, linɛ yisid gɛl la niŋid du'asir la ni.<ref>https://web.archive.org/web/20150319031546/http://www.catcollection.org/files/PenileSpines.pdf<nowiki/>https://doi.org/10.1002%2Far.1091570111<nowiki/>https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6030760<nowiki/>https://api.semanticscholar.org/CorpusID:13070242</ref> Dʋʋb la ya'aŋ, bʋnya'aŋ la ɛɛnsid nɛ o pɛn sʋ'ʋŋa. Bʋndaʋg ya'a mak ye o dʋ o saŋkaŋa nwa ni, bʋnnya'aŋ la zabid nɛ o nɛ. Minti 20 paad 30 ni la, bʋnnya'aŋ la sadigim maali o mɛŋi naae la, dʋʋb la bɔɔdim saŋa na naam ya'as.<ref>https://web.archive.org/web/20161209220101/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf<nowiki/>http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf</ref> Bɔzugɔ gɛl lɔb la pʋ naamid nɛ dʋʋb yimmir nii, bʋnnya'as tun'oe pʋ nɔk pʋʋg yiiga bʋndaʋg la dʋʋb la nii.<ref>Wildt, D. E.; Seager, S. W.; Chakraborty, P. K. (1980). "Effect of Copulatory Stimuli on Incidence of Ovulation and on Serum Luteinizing Hormone in the Cat". Endocrinology. 107 (4): 1212–1217. Doi:10.1210/endo-107-4-1212. PMID 7190893.\|doi:10.1210/endo-107-4-1212. PMID 7190893.</ref> Ya'asɛɛ, amus nam anɛ superfecund, lin anɛ, bʋnnya'aŋ tun'oe na la'as nɛ bʋndaad ka li gaad yinne o ya'a mɔri li bɔɔdim, ka li na yinɛ na ka biig wʋsa saam bɛɛ o kɔn.<ref>https://web.archive.org/web/20161209220101/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf</ref> Morula la naamid nɛ awa nam 124 pʋʋg la nɔkir. Ya'aŋ. Awa nam 148 saŋa ni, ka vir la naam. Niŋgbina luos zaŋid nɛ dabisa 10 paad dabisa 12,<ref>doi:10.1095/biolreprod51.3.452\|https://doi.org/10.1095%2Fbiolreprod51.3.452https://doi.org/10.1095%2Fbiolreprod51.3.452<nowiki/>https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7803616</ref> tugud Pu'ana'anam pʋʋg mɔrim zaŋid nɛ dabisa 64 mɔri kenɛ paad dabisa 67 ni, ka saŋa la kiapi anɛ dabisa 65.<ref>Jemmett, J. E.; Evans, J. M. (1977). "A survey of sexual behaviour and reproduction of female cats". Journal of Small Animal Practice. 18 (1): 31–37. Doi:10.1111/j.1748-5827.1977.tb05821.x. PMID 853730\|doi:10.1111/j.1748-5827.1977.tb05821.x. PMID 853730.</ref><ref>Tsutsui, T.; Stabenfeldt, G. H. (1993). "Biology of Ovarian Cycles, Pregnancy and pseudopregnancy in the Domestic Cat". Journal of Reproduction and Fertility. Supplement 47: 29–35. PMID 8229938.</ref> Zamisʋg vɛɛnsi pa'al ye, pu'ana'anam 2,300, Sigsaa 1998 nɛ Sawa'ar nwadis 2000 yʋmma la ni, ba da du'a nɛ biis lkn zaŋ yinne nɛ ayuobʋ bɛn, ka lI kiapi anɛ biis atan'. Ba du'ad nɛ 1.4 (mean) yʋʋm yinne pʋʋgin, ka ba zu'or zan' anɛ biis atan'. Biis 169 pʋʋgin, 127 da kpi ya ka nam pʋ paae nwadis ayuobʋ, ka li yinɛ baasi zabid nɛ ba pu'alimi ba, nɛ suor zugsapu'ad.<ref>Nutter, F. B.; Levine, J. F.; Stoskopf, M. K. (2004). "Reproductive capacity of free-roaming domestic cats and kitten survival rate". Journal of the American Veterinary Medical Association. 225 (9): 1399–1402. Doi:10.2460/javma.2004.225.1399. PMID 15552315. S2CID 1903272\|CiteSeerX 10.1.1.204.1281. doi:10.2460/javma.2004.225.1399. PMID 15552315. S2CID 1903272.</ref> Yiiga biig la ye pɔɔdi gat yuolʋŋ biis la du'amin. Biis la basid bin'iris nɛ bakuai nam ayuobʋ nɛ ayɔpɔi saŋa. Pu'ana'anam la paad dʋʋb saŋa nɛ linzaŋ nwadis 5 ni ti paae nwadis 10 ni, ka bʋn daad la an nwadis 5 saŋa ti paae 7 ni. Nɛŋa bɛ gʋn gʋn, zaŋi ken lin an buudi si'a ni.<ref>https://web.archive.org/web/20161209220101/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf</ref> Bʋnbibis la biid nɛ lin zaŋ nwadis 9 ken paad 10 ni.<ref>Jemmett, J. E.; Evans, J. M. (1977). "A survey of sexual behaviour and reproduction of female cats". Journal of Small Animal Practice. 18 (1): 31–37. Doi:10.1111/j.1748-5827.1977.tb05821.x. PMID 853730\|doi:10.1111/j.1748-5827.1977.tb05821.x. PMID 853730.</ref> Li ye siak ye amus nam kpɛn ba ya-pqqlq ni nɛ, ba ya' paae bakuai nam 12, la ya' zɛmis ye ba basi ba manam. Ba tun'oe kɛ ka ba kʋ du'aa (san'amɛ ba du'am bɛɛ fuo ba) ba ya' an bakuai nam ayɔpɔi, ka li gu' ba du'am banɛ ka ba pʋ bɔɔd la. Fuob nwa mɛ gu'ud nɛ ka ba ya'amlɛʋg pʋ kɛt ka ba it wʋʋ ba bɔɔd dʋʋbɔ, ittim bama anɛ, zaba, sʋ'ʋlim bɛŋir, (dʋ'ʋnʋm sɛɛnrʋg) bʋndaadin, bʋʋlʋg (buoligin) bʋnnya'asin. Sansi'an la, ba da ye fuo ba, ka ba anɛ wʋʋ nwadis ayuobʋ ken paad awai saŋa, amaaba yʋʋm naam nɛ ba nɛ, ka ba nyaan paae biib saŋa, wʋʋ. Wadis atan' paad ayuobʋ ni. United States teŋi nɛ, yin amus nam 80% anɛbanɛ ka' du'amm. == '''Ba vʋm bɛllim saŋa nɛ ba nimma’asim yɛla''' == Amus banɛ bɛ yaan la vʋm maligim paasnɛ yʋma kɔbʋga banɛ gaad la ni. Yʋʋm tusir, kɔbʋswai nɛ pisnii la ni (1980), di da anɛ yʋma ayɔpɔi,<ref name=":10">Kraft, W. (1998). "Geriatrics in canine and feline internal medicine". ''European Journal of Medical Research''. '''3''' (1–2): 31–41. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9512965 9512965].</ref><ref>Nassar, R.; Mosier, J. E.; Williams, L. W. (1984). "Study of the feline and canine populations in the greater Las Vegas area". ''American Journal of Veterinary Research''. '''45''' (2): 282–287. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6711951 6711951].</ref> ka yʋ’ʋn nɔbʋgʋ keŋ yʋma awai nɛ nwaisa anaasi yʋʋm tusir, kɔbʋswai nɛ piswai nɛ anu (1995) la ni,<ref name=":10" /> ka nɔbʋgʋ paasi keŋ yʋʋma piinɛ atan yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ anaasi (2014) nɛ yʋʋm tusa ayi nɛ pisi nɛ atan (2023) la ni.<ref>O'Neill, Dan G; Church, David B; McGreevy, Paul D; Thomson, Peter C; Brodbelt, David C (2014). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10816413 "Longevity and mortality of cats attending primary care veterinary practices in England"]. ''Journal of Feline Medicine and Surgery''. '''17''' (2): 125–133. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1177/1098612X14536176\|10.1177/1098612X14536176. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10816413 10816413]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24925771 24925771].</ref><ref>Montoya, M.; Morrison, J. A.; Arrignon, F.; Spofford, N.; C., H.; Hours, M.-A.; Biourge, V. (2023). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9989186 "Life expectancy tables for dogs and cats derived from clinical data"]. ''Frontiers in Veterinary Science''. '''10''': 1082102. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.3389/fvets.2023.1082102\|10.3389/fvets.2023.1082102. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9989186 9989186]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36896289 36896289].</ref> Amus daad yuugidi gaati bʋn-nya’as; vɛɛnsʋg yinne pa’al ye amus daad banɛ ka ba fu’a na vui yuugi gaadi ba bʋndaad taaba, ka bʋnya’ambanɛ ka ba fu’oe ba dʋ’asiŋ mɛ nyaŋidi vʋi yuugʋdi gati ba bʋnya’aŋ taaba pisyuobʋ nɛ ayi kɔbʋga pʋʋgʋn (62%).<ref name=":10" /> Fʋ ya’ fu’a amus di mɔr nyɔɔdi tis o bɛllim, nwɛnɛ ba na vʋi yuug ka lɛn dʋ’a gaad ban naani dʋ’an si’em.<ref>Vendramini, Thiago H. A.; Amaral, Andressa R.; Pedrinelli, Vivian; Zafalon, Rafael V. A.; Rodrigues, Roberta B. A.; Brunetto, Marcio A. (14 January 2020). "Neutering in dogs and cats: current scientific evidence and importance of adequate nutritional management". ''Nutrition Research Reviews''. '''33''' (1). Cambridge University Press (CUP): 134–144. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1017/s0954422419000271\|10.1017/s0954422419000271. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0954-4224 0954-4224]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31931899 31931899].</ref> Amaa, fʋ ya’a fu’a amus, di kɛtnɛ ka o bɔɔd diib tɔ’ɔtɔ bɛɛ dit bɛdegʋ<ref>Fettman, M.J; Stanton, C.A; Banks, L.L; Hamar, D.W; Johnson, D.E; Hegstad, R.L; Johnston, S (1997). "Effects of neutering on bodyweight, metabolic rate and glucose tolerance of domestic cats". ''Research in Veterinary Science''. '''62''' (2). Elsevier BV: 131–136. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/s0034-5288(97)90134-x\|10.1016/s0034-5288(97)90134-x. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0034-5288 0034-5288.] :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9243711 9243711].</ref><ref>Kanchuk, Marc L.; Backus, Robert C.; Morris, James G.; Rogers, Quinton R.; Calvert, Christopher C. (2003). doi:10.1093/jn/133.6.1866\|"Weight Gain in Gonadectomized Normal and Lipoprotein Lipase–Deficient Male Domestic Cats Results from Increased Food Intake and Not Decreased Energy Expenditure". ''The Journal of Nutrition''. '''133''' (6). Elsevie V: 131–136. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1093/jn/133.6.1866\|10.1016/s0034-5288(97)90134-x. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0034-5288 0034-5288]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9243711 9243711].</ref> gaad on ɛɛnti dit si’em la ka mɛ kɛ ka diib la pʋ buoed din nar si’em dinɛ tʋn’e ta’as ka banɛ ka ba fu’a la pʋʋr uk.<ref>Öhlund, Malin; Palmgren, Malin; Holst, Bodil Ström (19 January 2018). "[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5775588 Overweight in adult cats: a cross-sectional study".] ''Acta Veterinaria Scandinavica''. '''60''' (1): 5. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1186/s13028-018-0359-7\|10.1186/s13028-018-0359-7. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/1751-0147 1751-0147]. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5775588 5775588]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29351768 29351768].</ref> Banɛ ɛɛnti an nwadisa anaasi bɛɛ pʋ paae ala ka ba fu’a ba la pisi nɛ anii kɔbʋga pʋʋgʋn (28%) ka banɛ gɔsid ni’im ɔnbir yɛla America la siaki tis vɛɛnsʋg yinne pʋʋgʋn. nidib mɛ pa’ali ba pʋtɛnda zaŋi keŋ ban ɛɛnti dɛŋi fu’a ba ye di kɛtnɛ ka ba pʋ nɔbʋgʋdʋ paadi ba bɛnnɛ, ka mɛ lɛn tʋn’e tisi ba dʋ’ʋnsuug ban’as.<ref>Murray, J. K.; Skillings, E.; Gruffydd‐Jones, T. J. (2008). "Opinions of veterinarians about the age at which kittens should be neutered". ''Veterinary Record''. '''163''' (13): 381–385. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1136/vr.163.13.381\|10.1136/vr.163.13.381. :en:ISSN_(identifier)\|ISSN [https://search.worldcat.org/issn/0042-4900 0042-4900.]</ref> '''Ban’as''' Ban’as nwɛnɛ kɔbʋsyi’ nɛ pisnu (250) banɛ lɔmisid ka ba nyɛ amus nam ni; ba sieba nwɛnɛ gbɛlima banɛ ninsaalib dʋ’am saŋa ni nɛ.<ref>O'Brien, S. J.; Johnson, W.; Driscoll, C.; Pontius, J.; Pecon-Slattery, J.; Menotti-Raymond, M. (2008). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7126825 "State of Cat Genomics"]. ''Trends in Genetics''. '''24''' (6): 268–279. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.tig.2008.03.004\|10.1016/j.tig.2008.03.004. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7126825 7126825]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18471926 18471926].</ref> Ban’abama nwɛn taaba la kɛya ka ba mɔr vɛɛnsʋg suokanɛ ka ba da maali tis ninsaalib la vɛɛnsid bʋnkɔnbid la ni mɛn, la’anɛ amus nam ka ba mɔri maan zanbini tis bʋnkɔnbid buudi wʋsa.<ref>Sewell, A. C.; Haskins, M. E.; Giger, U. (2007). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3132193 "Inherited Metabolic Disease in Companion Animals: Searching for Nature's Mistakes".] ''Veterinary Journal''. '''174''' (2): 252–259. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1016/j.tvjl.2006.08.017\|10.1016/j.tvjl.2006.08.017. :en:PMC_(identifier)\|PMC [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3132193 3132193]. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17085062 17085062].</ref><ref name=":13">O'Brien, S. J.; Menotti-Raymond, M.; Murphy, W. J.; Yuhki, N. (2002). [https://zenodo.org/record/1234973 "The Feline Genome Project"]. ''Annual Review of Genetics''. '''36''': 657–686. :en:Doi_(identifier)\|doi:doi:10.1146/annurev.genet.36.060602.145553\|10.1146/annurev.genet.36.060602.145553. :en:PMID_(identifier)\|PMID [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12359739 12359739]. [https://web.archive.org/web/20191005230324/https://zenodo.org/record/1234973 Archived] from the original on 5 October 2019. Retrieved 11 July 2019.</ref> Ban’abanɛ daamid yin dɔɔbiig bɛɛ amus nam anɛ bama nwɛ’ɛdʋg, ba’amada daamʋg, sapʋ’ad, nɛ ba’abama mɛn; susunya ban’as kɔnba ban’as giinla ban’as nɛ sieba bɛdegʋ. Pima bɛdegʋ bɛ ka ba na nyaŋi kunsi amus nam ka ba paam laafi yi ban’as bɛdegʋ ni nwɛnɛ ban ti’ebidi ba si’em yisid bʋn-ian’ada, gaana, ba’amada, nɛ sunsɔmnam si’em la.<ref name=":12">Huston, L. (2012). [http://www.petmd.com/blogs/thedailyvet/lhuston/2012/dec/veterinary-care-for-your-new-cat-29565 "Veterinary Care for Your New Cat".] ''PetMD''. [https://web.archive.org/web/20170508122739/http://www.petmd.com/blogs/thedailyvet/lhuston/2012/dec/veterinary-care-for-your-new-cat-29565 Archived] from the original on 8 May 2017. Retrieved 31 January 2017.</ref> == Ban nɛ ba taaba bɛi si'em, nɛ ba bɛllim zin'ig yɛla == === Ba bɛllim zin'is === Yin amus nam la anɛ buudi babiga la'asi la'am bɛi zin'ig yinne, ka li anɛ ala dunia nwa zin'i wʋsa.<ref>Lipinski, M.J.; Froenicke, L.; Baysac, K. C.; Billings, N. C.; Leutenegger, C. M.; Levy, A. M.; Longeri, M.; Niini, T.; Ozpinar, H.; Slater, M.R.; Pedersen, N. C.; Lyons, L. A. (2008). Doi:10.1016/j.ygeno.2007.10.009\|"The ascent of cat breeds: Genetic evaluations of breeds and worldwide random-bred populations". ''Genomics''. '''91''' (1): 12–21. doi:10.1016/j.ygeno.2007.10.009. PMC 2267438. PMID 18060738.</ref> Li nyaŋidi bɛi zin'ig wʋsa, ya' kanɛ Antarctica, nɛ 118, 131 la pʋʋgin teŋ banɛ ni ka ku'om gɛɛli ba la, hali gba Kerguelen Island zin'igi bɛɛ li gʋllim la.<ref>Say, L. (2002). "Spatio-temporal variation in cat population density in a sub-Antarctic environment". ''Polar Biology''. '''25''' (2): 90–95. Bibcode:2002PoBio..25...90S. Doi:10.1007/s003000100316\|doi:10.1007/s003000100316. S2CID 22448763.</ref><ref>Frenot, Y.; Chown, S. L.; Whinam, J.; Selkirk, P. M.; Convey, P.; Skotnicki, M.; Bergstrom, D. M. (2005). "Biological Invasions in the Antarctic: Extent, Impacts and Implications". ''Biological Reviews''. '''80''' (1): 45–72. Doi:10.1017/S1464793104006542\|doi:10.1017/S1464793104006542. PMID 15727038. S2CID 5574897.</ref> On tun'oe bɛi zin'is wʋsa la zugɔ, li paas nɛ dunia la bʋnkɔnbid buudi banɛ gɔɔn keŋ zin'i si'a kpɛlim anina.<ref>Medina, F. M.; Bonnaud, E.; Vidal, E.; Tershy, B. R.; Zavaleta, E.; Josh Donlan, C.; Keitt, B. S.; Le Corre, M.; Horwath, S. V.; Nogales, M. (2011). "A global review of the impacts of invasive cats on island endangered vertebrates". ''Global Change Biology''. '''17''' (11): 3503–3510. Bibcode:2011GCBio..17.3503M\|Bibcode:2011GCBio..17.3503M. CiteSeerX 10.1.1.701.4082. Doi:10.1111/j.1365-2486.2011.02464.x\|doi:10.1111/j.1365-2486.2011.02464.x. S2CID 323316.</ref> Ba kpɛn'ɛd teŋ banɛ ka ku'om gɛɛl la, bɛɛ ani ba gʋllim ka nidib kae.<ref>Nogales, M.; Martin, A.; Tershy, B. R.; Donlan, C. J.; Veitch, D.; Uerta, N.; Wood, B.; Alonso, J. (2004). "A Review of Feral Cat Eradication on Islands" (PDF). ''Conservation Biology''. '''18''' (2): 310–319. Bibcode:2004ConBi..18..310N. Doi:10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x. hdl:10261/22249. S2CID 11594286. Archived\|doi:10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x. hdl:10261/22249. S2CID 11594286. Archived (PDF) from the original on 6 December 2019. Retrieved 24 September 2019.</ref> Feral amus nam ka nyaŋidi sin'arin, mɔɔgin, zin'i kanɛ ka tiis kae, ma'asig zin'is, kuob zin'is, tiis nɛ mɔɔd zin'is, tenpʋ bɛda ni, nɛ ku'om zin'isin.<ref>http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss<nowiki/>https://web.archive.org/web/20091027123405/http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss</ref> A pʋ bɔɔd o la kɛ ka ba maan yin amus la wʋʋ o kena di'e nɛ zin'ig la bɛi, ka li anɛ yɛla ayi ni. On nɛ mɔɔgin amus la bakiri pʋ zʋ'oe, on nɛ mɔɔgin amus la dʋt taaba du'ad. Ban dʋt taaba du'adi gɛnt si'em la anɛ dɛŋ mɔɔgin amus buudi nam la bakir zin'igin, kas kas Scotland nɛ Hungary tensing, tun'oe mɛ an Iberian Peninsula, nɛ zin' banɛ ka' dɛŋa ka kpi'e nɛ nidib bɛllim zin'is, wʋʋ Kruger National Park bɛ South Africa la.<ref>Le Roux, Johannes J.; Foxcraft, Llewellyn C.; Herbst, Marna; Macfadyen, Sandra (19 August 2014). "Genetic analysis shows low levels of hybridization between African wildcats (Felis silvestris lybica) and domestic cats (F. s. catus) in South Africa". ''Ecology and Evolution''. '''5''' (2): 288–299. Doi:10.1002/ece3.1275. PMC 4314262. PMID 25691958. Archived\|doi:10.1002/ece3.1275. PMC 4314262. PMID 25691958. Archived from the original on 7 March 2022. Retrieved 14 November 2021</ref><ref>Oliveira, R.; Godinho, R.; Randi, E.; Alves, P. C. (2008). "Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula?". ''Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences''. '''363''' (1505): 2953–2961. Doi:10.1098/rstb.2008.0052. PMC 2606743. PMID 18522917.\|doi:10.1098/rstb.2008.0052. PMC 2606743. PMID 18522917.</ref> Amaa, ban zaŋi ba niŋ zin'i banɛ ka feline kae kɛ ya ka teŋin la amus buudi nam la sie.<ref>Doherty, T. S.; Glen, A. S.; Nimmo, D. G.; Ritchie, E. G.; Dickman, C. R. (2016). "Invasive predators and global biodiversity loss". ''Proceedings of the National Academy of Sciences''. '''113''' (40): 11261–11265. Bibcode:2016PNAS..11311261D. Doi:10.1073/pnas.1602480113. PMC 5056110. PMID 27638204\|doi:10.1073/pnas.1602480113. PMC 5056110. PMID 27638204.</ref> === Amus gɛɛnmʋg === Amus gɛɛmis anɛ yin amus banɛ ka ba du'a ba la, bɛɛ ban na ti yuolim nya'aŋi lieb wʋʋ mɔɔgin bʋnam nɛ. Ba pʋ miilim nɛ nida, ka gu'usidi ba mɛŋ, ka gɔɔndi tempʋʋsin nɛ tembibisinɛ ba ya'amin.<ref>https://search.worldcat.org/oclc/262679891</ref> Sɔ' pʋ baŋ mɔɔgin amus nam kali zɛm si'em, amaa United States mak ye kal anɛ million nam 25 ken paad 60. Amus gɛɛnmis tun'oe bɛi ba gʋllʋm, amaa ba bɛdigʋ bɛnɛ sʋ'ʋlim titada ni, kana mɔr bɛŋir zin'ig ka ye anɛ zin'i kanɛ ka diib zin'ig bɛ. Mɔɔgin amus banɛ kaba mi' la sʋ'ʋlim zin'is, da bɛ Rome, Colosseum nɛ Forum Romanum nɛ amus nam, ka bam bɛɛ zin'i sieba ka pɛsigi m mɛŋ dim tisidi ba diib ka ti'ebidi ba. Nidibi mɔr ittima sieba niŋid mɔɔgin amus nam anɛ babiga, ba nyɛti ba ye ba anɛ lin zaŋ amus zua gɔɔnda ti keŋ ban an dɛŋi tisi ba si'em. == Ba tʋʋma maal sin'ar si'em == Tens banɛ ka ku'om gilig zuginɛ, bʋn ian'ada 60% tun'oe niŋ amus nam diib. Yɛla wʋsa ni, ba kʋ nyaŋi yɛl ye amus la gʋllʋm kɛ ka bʋn ian'ada banɛ bɛi ku'om gɛɛl teŋ sieba la ni kal si'e. Ka sansieba ni, a kad amus nam bas kɛ ya ka mesopredator release effect bɛ; ka bʋnkɔnbid banɛ ɔnbid ni'im ma'a la, tɔn'ɔ ba mugusid ba, kɛ ka ban buudi naamid, ka li kɛ ka ban tɔn'ɔsid si'em la si'e. Yin amus la paasi kɛ ka bʋnkɔnbi nam buudi bɛdigʋ kal si'e, linɛ kɛ ka saŋa sieba ni, ba yiib teŋin la. South Africa piopio la, Catham rail, nɛ .ew Zealand merganser anɛ bi'ela bɛdigʋ la pʋʋgin, ka banɛ din nɛ galis hali anɛ, flightless Lyalis wren, onɛ kaba da kad o yis yʋʋma bi'ela pʋʋgin ban da nyɛɛ ba la. Mɔɔgin amus yinne New Zealand teŋin da kʋ New Zealand lesser short tailed bats nam 102 dabisa ayɔpɔi pʋʋgin. United States teŋin, mɔɔgin amus nam nɛ yin amus gɔɔnda da kʋʋdi bʋnkɔnbid billion nam 6.3-22.3 yʋʋm wʋsa pʋʋgin. Australia teŋin, zamisʋg yinne baŋ ya ye mɔɔgin amus nam kʋʋdi bʋnvuuda million 466 yʋʋm pʋʋgin. Ba da baŋ ye bʋnvuuda buudi gʋn gʋn 258 nɛ nya'aŋ, amus nam da dɛŋi baa bɛi. Amus nam da kɛ ya ka Navassa curly-tailed lizard nɛ ''Chioninia coctel.'' == Ban nɛ saalib sɔsid si'em == Amus nam anɛ saalib zuanam dunia nwa ni wʋsa, ka ba kal dunia ni wʋsa yʋʋm 2007 la da gaad million nam 500. 2017 yʋʋm la ni, yin amus la da an saal zua kanɛ paas ayi ka nidib da mi' United States ka nidib da sʋ'oe amus nam million 95.6 ka ya million nam 42 mɔri wʋʋ amus yinne. United Kingdom teŋin, kpɛɛmnam 26% mɔrɛ amus, ka amus zuanam kal da an million nam 10.9 2020 yʋʋm la saŋa. 2021 yʋʋm la saŋa, ba da mak ye nidib da mɔri wʋʋ amus amus nam million 220, ka amus nam banɛ yii bɔdig zɛm wʋʋ million nam 480. Kʋdimin yʋʋma la ni sa, amus nam da mɔrɛ gur dayuus nam, ba da gurɛ zin'i banɛ ka bʋya nɛ ki bɛ, nɛ katens anrima, ka tʋʋm ban ti paae zina. Ba mɔr amus namɛ kuosid bʋnkɔnbid kɔbʋlʋg kpikpiŋ zin'igin la nɛ gbana tʋʋma zin'igin ka ba mɔri ba maan fuud, zupibis, fupinnis, di'ema la'ad, ta'ada, nu'utʋʋrʋs, nɛ yʋʋma la'ad. Li bɔɔd wʋʋ amus anu ye li zaŋi maal kɔnbʋlʋg fuug Li tʋʋm kaŋa nwa wada la pʋlɛn tʋm United States teŋinɛ, 2000 yʋʋm la ni sa, ka European Union (la'am nɛ United Kingdom) 2007 la ni sa. Ba da mɔr amus nami tʋm siigin tʋʋma, ka li paasɛ sɔɔng tʋʋma ni, ka ba nam kpɛn mɔri ba maan fupinnis Switzerland teŋin ka li anɛ ba ti kpɛŋ kanɛ ti'ebid kunmus. La'asʋg nam bɛɛ lalli la'asʋg (wʋʋ Canadian Federation of Humane Societies) dɔlis pɛbisimin mak bʋ si'em ye ba baŋ amus nam kali zɛm si'em yʋʋma nwa ni. Ba makid yin amus nam kal dunia ni wʋsa zu'oe zɛm nɛ lin zaŋ million nam 200 ti paae million nam 600. Walter Chandoha da zaŋ amus nam foto nam ki'eb ka li aan o tʋʋm, o ''Loco'' foto nam banɛ da paas 1949 la nya'aŋ, o da yis amus gɔɔndir foto. O da yɛl ye o da ki'e amus nam 90,000 foto nam o tʋʋma la saŋa ni, ka da yis foto nam 255,000 banɛ da bɛ suakin, k'o da ki'e ba o vʋm saŋa la. Pet humanization anɛ anthropomorphism buudi, kanɛ kanɛ ka amus nam nɛ ban nɛ saal zuod mɔrim yɛla, ka la'ad gurum hylas. Malʋŋ kaŋa nwa anɛ fʋn na gɔsid amus la sʋ'ʋŋa, ma kim o, k'o bɛllim an sʋm nwɛn wʋʋ ninsaal maalʋg nɛ. === Amus pa'alʋg === Amus pa'alʋg anɛ malʋŋ kanɛ ni ka ba gaansid amus kanɛ ka ba nan o hali, ka amus nam dim na pan'alim taaba nɛ amus nam la ya'an kɔn'ɔb kɔn'ɔb ni, kanɛ ka ba na mɔr amus nam la keŋ banɛ gɔt tʋʋm kaŋa ni, ka ba vɛɛnsi ba. Li malʋŋ anɛ ye amus sʋm k'o mɔr laafi, ka di'e kunsib manɛ gu'ud ban'as ka nyaan tun'oe paas malʋŋ nwa ni. Ka li anɛ tuŋ zin'igin nɛ du'adib zin'igin ("moggy") amus nam anɛ banɛ siakidi dɔlisid. Wada la ka' yinne zin'ig wʋsa. Amus nam la anɛ buudi yinne ka ba zaŋidi yigilim, ka vɛɛnsi ba sunf duor si'em zin'igin. === Ban'as yɛla === Amus nam tun'oe paam ban'as, bɛɛ tis ban'as nɛ viruses, bacteria, fungus, protozoans, arthropods bɛɛ zuzunya banɛ kɛt ka ban'as lɔ'ɔŋ nidib. Saŋa sieba amus la ban'as pʋ baŋid da. Ka fʋ na ti nyɛ ka ban' kan mɔr nid. Linɛ na tun'oe kɛ ka nid bɛn'ɛd bɛnɛ o yʋʋma ni, nɛ o niŋgbina paŋi an si'em. Nidib banɛ mɔri amus nam ba yaan bɛɛ ba bɛ nɛ ba la, pʋ tɔi nɛ ban'asi na gban'ae baa. Sieba tun'oe mɛ paam ban'as la nɛ ba bina ni, nɛ bʋnvʋ banɛ bɛɛ amus la niŋgbiuŋin. Ban'as banɛ daanmid hali anɛ salmonella, cat--scratch disease, nɛ toxoplasmosis. === Sin'iŋirin la nɛ li malima yɛla === Egypt kʋdʋg teŋi nɛ, ba da na'asid amus nam nɛ, ka pu'ana'ab ɛɛnti (basted) wʋʋ amus nɛ, saŋa sieba ni, o liebid nɛ wʋʋ gbigim nya'aŋi bɛ zaba ni. Greek nid, Herodotus onɛ mɔr si'iŋirin baŋir la da yɛl ye, amus kʋʋb da anɛ kisʋg, ka yi si'a amus ya da kpi, yi kan dim da bɛnɛ sunsan'aŋin, ka na pʋn ba ninkan'ad. Nidib da zaŋi di ba amus banɛ kpi la ken Bubastis tenpʋtita'ari an pʋ'ʋsim zin'ig la, ani ka ba na maal niŋgbiuŋ la linɛ na kɛ ka li kʋ san'am tɔ'ɔ, ka su'a li pʋ'ʋsim su'ak zin'igin. Herodotus da pa'al lin da an pakiri tis o si'em Egypt teŋin amus la yɛla, bɔzugɔ o da nan mi' nyɛnɛ mɔɔgin amus la. Greek kʋdʋg dim nɛ Romans dim da gʋ'ʋn weasels ka li aan ba bʋnkɔnbid zuanam, banɛ da kʋʋd dayuus saŋkan la. Greek dim yiigin sa yɛlsida kanɛ ka nwa'asig kae ye Greek dim da mɔr amus nam ka ba yinɛ zin'is ayi ni, Magna Brescia, century piinɛ anu teŋsʋk la BC saŋa ni, ka ba an lokastos nɛ Phalanthos, banɛ da pin'il Rhegion nɛ nɛ Taras, ka di'em nɛ amus zuanam la. Greek kʋdʋg da bʋon 'amus' la ye ''ailouros'', li gbin an ye, 'bʋn linɛ mɛnnim o zʋʋr la'. Amus yʋ'ʋr pʋ pʋdʋg ala sa Greek kʋdʋg gbana nii. Aristotle yɛl ya, o bʋnkɔnbid si'iŋir gbaʋŋʋn la, ye "amus nya'as anɛ lecherous". Ka Greek dim la yuolim nya'aŋi la'asi ba mɛŋ winpuaki an Artsmis la, nɛ Egypt dim winpuaki an Bastet la naalim, ka zaŋ Bastet la'asa nɛ amus nam la paas Artemis la. Ovid's ''Metamorphoses'', teŋgbana la da zɔɔ keŋ Egypt teŋinɛ lie bʋnkɔnbid sansi'a la, winpuak Diana la, da lieb nɛ amus. Amus nam yʋʋn da ti nyaŋi kad weasels yis, ka lin anɛ bʋn dumma banɛ da san'amid bʋnbʋtta nɛ gʋ'ʋl yisib, bɔzugɔ ba bɛllim yaan da an sʋm ka ba mɛ da tɔn'ɔ tɔn'ɔsidi gban'ad dayuus sʋŋa. Pin'iligin la da ti pʋdig pʋsʋk la, Artemis nam la bɛdigʋ la'asʋg nɛ amus nam la da naalimi nɛ Virgin Mary. Amus nam anɛ Annunciation zanbina nɛ Holy Family, Italy dim sɔlima pa'al ye yʋ'ʋŋ kanɛ nɔɔ ka Mary du'a Yeesu la, amus da du'a o biig Bethlehem teŋin. Yin amus nam da widigi gilig dunia temis bɛdigʋ saŋa kanɛ si'enam yʋʋn da nied paalʋ ka nidib baŋid la, wʋʋ anrima ni, amus nam da dɔlisidi ku'om anrima gʋ'ʋd dayuus, nɛ zɔg sʋŋ paamʋg yɛla. Kʋdimin la pʋ'ʋsʋm nam bɛdigʋ dim da mɔr yadda ye amus nam da anɛ banɛ da nyɛt girima, zuanam, bɛɛ banɛ gur nidib, banɛ mi' si'el wʋsa amaa ma lɛɛ pʋ pian'ada, dinzug ba kʋ nyaŋi paasi ba pʋtɛn'ɛr saalibi gban'ae si'el la. Japan teŋin, ''maneki'' ''neko'' amus la anɛ zanbin kanɛ tisid zugsʋŋ. Norse mythology ni, Freyja, nɔŋilim winpu'ak, vɛnllim, nɛ du'am, wʋʋ lin pa'al si'em tɛroko kanɛ ka amus nam maal la ban'abin. Jewish legend ni, yiiga amus la da bɛnɛ yiiga dau la Adam yin, kanɛ da bʋnkɔnbʋg zua, ka da yis kuus ka lɛn ka' yin na. Amus la da mi' bɛnɛ yiiga baa la ka baa la da ti san'am nɔzi'elʋg linɛ da bɛɛ ba sʋʋgin ka lin kɛ ka dataadʋg naam bʋnkɔnbid ayi nwa sʋʋgin. Li mɛn sɔb digil ye amus bɛɛ zansirig pʋ paas ku'omin bʋnama, amaa ka bʋnkɔnbʋg buudi kanɛ kpɛlim wʋsa mɔri ba buudi nam ku'omin. Bʋnkɔnbʋg si'a buudi pʋ bɛ Islam pʋ'ʋsimi nɛ, Muslims tisid amus nam girima. Naasaa gbaʋŋ sɔbidib sieba ps'al sɔbi pa'al Muhammad da amus kanɛ k'o nɔŋ hali, ''Muessa''. Ba pa'al on da nɔŋ amus nam yɛla hali si'em, o da na tun'e zan'as o fuug yɛɛb ka bas amus k'o diginɛ li zugʋ gbis nɛ on daam amus la gbɛɛm. Yɛlʋg kaŋa pʋ si'iŋ nɛ Muslims banɛ da dɛŋi sɔb gbana la, kɛ ka li gɛnd nidib ya'am nɛ nya'aŋ sa ka niŋ sʋŋ Sufi, Ahmed ar-Rifa'i, da yina pa'an yʋʋma kɔbis si'em Muhammad kum nya'aŋ la. Muhammad zuanam yinne onɛ k'o yʋ'ʋr da an Abu Hurayrah ("amus bil la saam"), ka vɛɛnsig la yinɛ gbaʋŋ kanɛ pa'al o nɔŋilim nɛ amus nam da an si'em. === Bɛllim nam nɛ malima === Malima nam bɛdigʋ mɔr pʋtɛn'ɛ bɛ'ɛdnam amus nam yɛla. Ka li makir anɛ ye nidib siak ye sɔ' ya'a ken suor zug ka si'al amus sabilig ("k'o kidigid suokan") li tisidi zugbɛ'ɛd, bɛɛ amus nam anɛ sɔɔnb familiars kanɛ mɔri sʋŋid sɔen paŋ nɛ o tʋʋma. Medievial Ypres, Belgium teŋin, ba tiendi linɛ innocuous dʋnbama Kattenstoet (amus pa'alʋg malima). 16th century la da pʋdig pʋsʋk la France teŋin, ba yɛl ye ba da ye nyu'oe nɛ amus vʋya kanbis ka li aan ba di'ema, li ya'a ye an tʋʋlʋg winɛ ye pʋdʋg pʋsʋk saŋa la ni malima la. Norman Davies pa'al ye, nidib banɛ da ye bɛ la'asigin la da ye kaas nɛ kuŋ agɔla sa bʋnkɔnbid la da ye namisd tɔɔgin, sɛn'ɛbin, kanbigin, nɛ ban na ti yʋʋn sɔbʋg. Nidib da ye vaae tampɛligim kanɛ da ye kpɛlim la kulɛ yin sansi'a zugsʋŋ yɛɛnb yɛla. Malima nam bɛdigʋ dim yɛt ye, amus nam mɔrɛ vʋm babiga. Temis bɛdigʋ ni, ba ye ba vʋm la anɛ vʋm buudi ayɔpɔi. Ka Arabia teŋ malima ni, kal la anɛ ayuobʋ. Ti na nyɛ sɔlʋŋ kanɛ da dɛŋ nwa John Heywood ni, John Heywood siililma ni. Ba yɛt ye amus mɔr ittʋŋ kanɛ k'o nwɛtidi o mɛŋ, ka ni'asidi yit dɛŋin. Ka mɛ lɛn an sida nɛ ban ye amus ya' naam agɔl li lit, o lit nɛ zi'en o nɔba zug, righting reflex la kɛt ka tun'e nwɛtid ba niŋgbina la. La'am nɛ ala, amus nam tun'e pu'alim bɛɛ kpi, ba ya'a naam zin'i laalli lit teŋin. == Lɛn gɔs nɛ == == Gbanvɛɛnsa == Category:Bʋnkɔnbid
kv	https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%8C	Komi	коми	Кань	https://kv.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%8C&action=raw	Файл:Il Gatto e il Topo 2.jpg\|thumb\|right\|250px\|Кань да шыр '''Кань''' (lang-la\|Félis cátus) — тайӧ гортса пемӧс. Commonscat Stub == Ӧшмӧсъяс == * [https://lapkins.ru/cat/ https://lapkins.ru/cat/] Категория:Пемӧсъяс
kw	https://kw.wikipedia.org/wiki/Kath	Cornish	kernowek	Kath	https://kw.wikipedia.org/w/index.php?title=Kath&action=raw	Boks klassans \| hanow = Kath \| imach = Collage of Six Cats-01.jpg \| les_imach = 200px \| isskrifik_imach = Eghennow divers a gath a-bervedh \| regnum = Animalia \| phylum = Chordata \| classis = Mammalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| genus = ''Felis'' \| species = '''''F. silvestris''''' \|trihenwek=Felis silvestris catus\|awtorita_trihenwek=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 1758 '''Kathes''', henwys ynwedh '''kathes dov''' (''Felis catus'')'','' yw Bronnvil\|bronnviles kigdevoryer (ow tybri kig) a'n teylu Felidae. Klass:Kathek
ky	https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%88%D1%8B%D0%BA	Kyrgyz	кыргызча	Мышык	https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D1%8B%D1%88%D1%8B%D0%BA&action=raw	Файл:Collage of Six Cats-01.jpg\|thumb\|Бакма мышыктар. '''Бакма мышыктар''' (Латын тили\|лат. ''Felis silvestris catus'') — үйдө жашоочу Мышыктар\|мышыктардын жалпы түрлөрү. == Эволюция == Үй мышыгы - он катарындагы айбанаттардын тукуму, 10–15 миллион жыл мурун жалпы ата-бабасынан таралган.<ref>Cite web\|title=Brief Description on Evolution and Habitat of Wild Cat\|url=https://www.rroij.com/open-access/brief-description-on-evolution-and-habitat-of-wild-cat.php?aid=91360\|accessdate=2025-04-27\|work=www.rroij.com</ref><ref>Cite web\|title=Technical Documentation\|url=https://codepen.io/evir/full/zbQKqQ\|accessdate=2025-04-27\|work=codepen.io</ref> Айбанаттардын эволюциялык таралышы Азияда миоцен доорунда, болжол менен 8,38–14,45 миллион жыл мурун башталган.<ref>Cite web\|title=Cats - WaiCol\|url=https://www.waicol.digi.school.nz/year09/2024/DiT2/WHELAN%20nikky/javelin.html\|accessdate=2025-04-27\|work=www.waicol.digi.school.nz</ref> Бардык айбанаттардын митохондриялык ДНКсын анализдөө 6,46–16,76 миллион жыл мурун таралышын көрсөтөт.<ref>Cite web\|title=Phylogenomic evidence for ancient hybridization in the genomes of living cats (Felidae)\|url=https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4691742/\|accessdate=2025-04-27\|work=pmc.ncbi.nlm.nih.gov</ref> Felis тукуму башка айбанаттардан болжол менен 6–7 миллион жыл мурун генетикалык жактан бөлүнүп чыккан. Филогениялык изилдөөлөрдүн натыйжалары бул тукумдун жапайы өкүлдөрү симпатриялык же парапатриялык түрдө эволюцияны башынан өткөрүшсө, ал эми үй мышыгы жасалма тандоо аркылуу эволюцияланганын көрсөтөт.<ref>Cite web\|title=The Evolution of Cats - Centre of Excellence\|url=https://www.centreofexcellence.com/evolution-cats/\|accessdate=2025-04-27\|work=www.centreofexcellence.com</ref> Үй мышыгы жана анын жакынкы жапайы түпкү энеси деплойд жана экөө тең 38 хромосомага ээ жана болжол менен 20 000 генге ээ.<ref>Cite web\|title=Have been identified in cats, many similar to human\|url=https://www.iis.edu.jo/activities_news/studentprojects/Web/Asmaa%20&%20Shahd%20%207Int/index.htm\|accessdate=2025-04-27\|work=www.iis.edu.jo</ref> Табиятта мышыктар - жырткычтар. Чөл шарттарында алар олжосун толук жейт жана бардык зарыл болгон азыктык заттарды, аминокислоталарды, микро- жана макроэлементтерди өздөштүрөт. Үй шарттары жапайы чөйрө эмес, ошондуктан мышык үчүн жашына жана физиологиялык өзгөчөлүктөрүнө ылайык толук теңдештирилген дажарак даярдоо маанилүү.<ref>Cite web\|title=Корм для кошек\|url=https://biopet.az/az/bloqlar/tebii-qida-ve-hazir-yem-pisikleri-nece-beslemeli\|accessdate=2025-04-27\|work=biopet.az</ref> == Үйүртүүдөнүү == Көп убакыт бою мышыктын үйүртүлүүсү Байыркы Египетте башталган деп эсептелип келген, ал жерде мышыктар болжол менен б.з.ч. 3100-жылдары урматталган.<ref>Cite web\|title=The cats of Istanbul: Companions of the Ottoman Empire ...\|url=https://raseef22.net/english/article/1098318-the-cats-of-istanbul-companions-of-the-ottoman-empire-through-history\|accessdate=2025-04-27\|work=raseef22.net</ref> Бирок африкалык жапайы мышыкты колго үйүртүүнүн эң эрте белгилери Чиллурокамбоско, Кипрдин түштүгүндөгү неолит дооруна таандык болгон адамдын көмүлгөн жери жанында, болжол менен б.з.ч. 7500–7200-жылдары казылып алынган. Кипрде жергиликтүү сүт эмүүчү айбанаттардын фаунасын тастыктаган далилдер жок болгондуктан, бул неолиттик айылдын тургундары мышыкты жана башка жапайы сүт эмүүчү айбанаттарды аралга Чыгыш Жакынкы Өлкөнүн материгинен алып келишкен деп ойлошот. Ошондуктан, калыстар африкалык жапайы мышыктар Эрте Жер Аймагы адамдардын алгачкы конуштарына, анын ичинде үйлүү чычкан (Mus musculus) болгондуктан, жакын эле экендигин, бул мамиле неолиттик дыйкандардын аракети менен үйөртүлүп келген деп ойлошот. Бул алгачкы дыйкандар менен үйүртүлгөн мышыктардын ортосундагы мамилелер миңдеген жылдар бою уланып келген. Дыйканчылык практикалары таралганда, үйүртүлгөн жана үйгө көнө турган мышыктар да таркаган.<ref>Cite web\|title=The History of Domestic Cats: From Egypt to Modern Times\|url=https://www.katdootje.nl/en/blog-en/the-history-of-the-domestic-cat/\|accessdate=2025-04-27\|work=www.katdootje.nl</ref> Египеттеги жапайы мышыктар үй мышыгынын генетикалык тымытыгына кийинки убакта салым кошкон.<ref>Cite web\|title=The paleogenetics of cat dispersal in the ancient world - the University of Groningen research portal\|url=https://research.rug.nl/en/publications/the-paleogenetics-of-cat-dispersal-in-the-ancient-world\|accessdate=2025-04-27\|work=rug.nl</ref> Грецияда үй мышыгынын эң алгачкы белгилери б.з.ч. 1200-жылдарга таандык. Грек, финикиялык, карфагентик жана этруск соодагерлери үй мышыктарын Түштүк Европага алып барышкан. Б.з.ч. V кылымда алар Улуу Греция жана Этрурия деп аталган конуштардын жанында табигый жаныбарлар болуп калышкан. Рим империясы учурунда алар Корсика жана Сардинияга б.з. I кылымына чейин жеткирилген. Запад Рим империясы V кылымда кулаганда, египеттик линия үй мышыктары Балтика деңизи портторуна, Түндүк Германияга чейин жеткен. == Дагы окуңуз == * Мышыктардын тукумдарынын (породаларынын) тизмеси == Шилтемелер == <references /> ==Колдонулган адабияттар== *Алдашев, Абдулхай Алдашевич\|А. А. Алдашев. Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгү. - Бишкек, 1998. ISBN 9967-11-027-9 Bio-stub Категория:Сүт эмүүчүлөр Категория:Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгүнүн негизиндеги макалалар
la	https://la.wikipedia.org/wiki/Feles	Latin	Latina	Feles	https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Feles&action=raw	videdis\|Felis (discretiva) L Taxobox \| name = ''Feles'' \| image = Abessinierkater1.jpg \| image_width = 200px \| image_caption = Felis \| regnum = Animalia \| phylum = Chordata \| classis = Mammalia \| ordo = Carnivora (mammalia)\|Carnivora \| familia = Felidae \| genus = ''Felis (genus)\|Felis'' \| species = '''''F. silvestris''''' \| subdivision_ranks = Nomen speciale \| subdivision = <!-- -->'''Felis silvestris catus'''<br /><!-- --><small>Carolus Linnaeus\|Linnaeus, 1758</small> res\|Fēlēs (pns\|is\|f\|feles), seu res\|fēlĭs (pns\|is\|f\|felis), sermo vulgaris Latinus\|sermone cottidiano etiam res\|cattus et res\|mūrilegus, est species (taxinomia)\|species parvorum mammalia\|mammiferorum carnivora\|carnivororum familia (taxinomia)\|familiae Felidae\|Felidarum. Species ex una vel pluribus speciebus feris genus (taxinomia)\|generis ''Felis'' orta est: ''Felis silvestris'' Europae, ''Felis libyca'' Africae, aut ''Felis manul Pallas'' Asiae.<ref>Bobis, p. 19.</ref> Aegyptus\|Aegyptii feles domesticas habuerunt millennium 3 a.C.n.\|tertio millennio a.C.n., fortasse iam antea; cum homo\|hominibus ergo feles quattuor milia annorum convivit.<ref>Engels, p. 20.</ref> Felinologia est biologiae ramus qui de felinis, inter quas feles, tractat. Multae sunt varietates felium, quae inter se coloribus, pilis, forma caudae, magnitudo\|magnitudine differunt. Praedatores periti sunt qui mus\|mures, rattus\|rattos, avis\|aves, et alia parva animalia comedunt; venationem esse solum ludum felium dici potest.<ref>Engels, p. 4: "Hunting and hunting alone accounts for a cat's sense of fun and play."</ref> Visus felis est acutissimus, praecipue nox\|noctu; auditus eius quoque egregius est.<ref>Engels, p. 6; Carr, p. 104.</ref> Feles est animal intelligens, gracile, venustum. Vox felis plus quam triginta sonos differentes emittit; feles cauda et corpore quoque loqui videtur.<ref>Carr, p. 108.</ref> Feles domestica, bene curata, septendecim vel plures annos vivere potest.<ref>Carr, p. 110.</ref> Maturae inter sex et duodecim menses feli procreatio\|procreandi potestas est.<ref>Carr, p. 187; McGinnis, p. 267.</ref> == Historia felis cum hominibus viventis == === Antiquitas === ==== Aegyptus ==== Fasciculus:Bastet-E 3915-IMG 0485-gradient.jpg\|thumb\|Dea Bubastis, 747-656 a.C.n., nunc in museum Lupariense\|Museo Lupariense, Lutetiae. Feles domita est in Aegyptus\|Aegypto inter 3000 a.C.n.\|3000 et 1500 a.C.n., quamquam animal domitum etiam in aliis terris esse potest; nam docti nesciunt.<ref>Bobis, p. 19-21; Carr, p. 223-4; Engels, p. 20-1.</ref> Fortasse plures species parvarum felium domitabantur. Apud Aegyptus\|Aegyptios, feles animal sacrum Bubastis deae fuit. Deus quoque Ra formam felis assumere potuit , et hac in forma serpens\|serpentem diabolum nomine Apopis\|Apophin interfecit. Deus Solis urbs\|urbis Heliopolis (Aegyptus)\|Heliopolis interdum indubsig forma felis pictus est.<ref>Engels, p. 26-28.</ref> Mumiae felium iam exstant nec non effigies magnitudinis animalium ipsorum. Feles videntur in imaginibus Aegyptiis vitae domesticae saepius.<ref>Engels, p. 20-23.</ref> Herodotus, liber\|libro secundo, de felibus Aegyptiis loquitur: :Multa animalia domestica sunt (sc. in Aegypto), et plura essent, nisi quod hoc felibus evenit. Cum feles peperit, nondum vult cum felibus maribus coire. Hi ergo libidinis causa catulos matribus diripiunt, auferunt, interficiunt (neque autem eos comedunt). Hae autem, desiderio catulorum motae, recentes habere cupidae statim ad mares properant : hoc animal valde pullos amat. :Aedificio ardente, aliquid mirabile felibus evenit. Aegyptii abstant ab incendio, sed feles custodiunt et spectant. Feles praeter homines ambulant, vel etiam super homines saliunt, et in conflagrationem eunt ubi pereunt. Aegyptii magnopere dolent. :Si feles moritur apud Aegyptios, omnes familiares supercilia tondent (sed si canis moritur, tondent totum corpus). Feles mortui in urbem Bubastis feruntur, condiuntur, sepeliuntur.<ref>Herodotus, 2.66-67.</ref> ==== Graecia ==== Apud Graecia antiqua\|Graecos imagines felium inveniuntur ab altero millennio a.C.n.<ref>Engels, p. 49.</ref> Feles in colonia\|coloniis Graecia\|Graecis per totam terram mare Mediterraneum\|Mediterraneam cum nauta\|nautis venerunt, aetate archaica; nummi Rhegium\|Rhegii et Tarantum\|Taranti imagines felium praebent.<ref>Engels, p. 55-6; Toynbee, p. 87.</ref> Vasa in Campania et Apulia facta saeculum 5 a.C.n.\|saeculis quinto et saeculum 4 a.C.n.\|quarto a.C.n., imagines felium habent; tres\|tria nunc sunt in Museum Britannicum\|Museo Britannico.<ref>Tonybee,dubsig p. 87; Engels, p. 90.</ref> ==== Italia ==== Etrusci feles cognoverunt, ut in imaginibus videmus. Sunt plura vasa Etrusca imaginibus felium ornata, et est feles in ''fresco'' in Sepulto Tricilini, Tarquinia\|Tarquiniis.<ref>Engels, p. 89–91.</ref> Etiam Romani antiqui feles aluerunt. Ossa felium inventa sunt Ostiae et in Campania, attributa saeculis V-III a.C.n.<ref>Engels, p. 89, 179.</ref> Tempore Imperium Romanum\|imperii, mosaicae Pompeiis conservatae feles monstrant. Sepulcrum cuiusdam Calpurniae Feliclae saeculum 2\|saeculo secundo erectum imaginem felis habet, quod nomen ''Felicla'' significat 'parva feles'; inscriptio huius sepulchri est: :Dis Manibus :Calpurnia Felicla :Germulio coniugi :suo bene merenti et :sibi vixit ann. XXXXV :Calpurnia Felicla V an. <ref>CIL 6.14223; Toynbee, p. 89; Engels, p. 99-100, ubi est imago inscriptionis.</ref> Sed nullum sepulcrum felis ipsius habemus, nec nomen felis.<ref>Toynbee, p. 90.</ref> === Antiquitas posterior === Primi Christiani eos qui animalia venerabantur, castigaverunt et crediderunt multos pagani\|paganos feles venerari. Re vera, deae Bubastis dea\|Bubastis, Isis, Diana eundem cultum habuerunt (ut quasi una dea), et feles erat animal sacrum dearum.<ref>Engels, p. 115-133, qui opinatur Christianos potestatem religionem Bubastis timere ("the power of the religion of Isis and Bubastis was seen as a substantial threat to the Christians," p. 133).</ref> Christiani quidam feles quasi daemones putaverunt. Incolae Yprae deam Bubastem venerari usque ad annum 962 decebantur, et Feriae Felium Yprae quotannis iam aguntur.<ref>Engels, p. 142.</ref> === Medium aevum === Ante medium aevum feles per totam Europam et magnam partem Asiae vixerunt.<ref>Engels, p. 137.</ref> Erant quidem et qui feles amarent, nec non alii qui feles timerent. Encyclopediae mediae aetatis tractatus de felibus habent, ut ''De Bestisdubsig et Aliis rebus'' (saeculum 13\|saeculo tertio-decimo), ''De Naturis Rerum'' a Thomas Cantipratensis\|Thoma Cantipratensi scriptus anno fere 1235, ''Historia Animalium'' ab Albertus Magnus\|Alberto Magno scripta circa 1260.<ref>Bobis, p. 101-102</ref> Inter tales libros modo ''Historia'' Alberti recognovit similitudinem felis et leonis.<ref>Bobis, p. 103.</ref> Feles, quod mus\|mures interficiunt - nam hi frumentum comedunt - magni aestimabantur; Cambriae feles maturus eodem pretio erat atque ovis aut caper, et Saxoniae eodem ac duae oves vel quinquaginta medimna frumenti.<ref>Engels, p. 147.</ref> Sed quia feles adhuc animal sacrum Magnae Deae paganorum erat, diabolus vel animal dilectissimum veneficarum dicta est.<ref>Engels, p. 140-2.</ref> Inter saeculum 13\|saecula tertium-decimum et saeculum 17\|septimum-decimum, Christiani ergo multos feles interfecerunt.<ref>Engels, p. 153.</ref> Gregorius IX\|Gregorius Papa IX in bulla apostolica nomine ''Vox in Rama'' (anno 1233) dicit Satanas\|Satanam in felis nigrae formam se mutare, quapropter fideles feles removere debeant. Christiani feles timuerunt, Musulmani vero eum animal purum et amicum habuerunt.<ref>Bobis, p. 267; Engels, p. 150.</ref> === Renascentia === Fasciculus:Bacchiacca - Portrait of a young lady holding a cat.jpg\|thumb\|Femina et feles, a Franciscus Ubertini\|Francisco Ubertini (Bacchiacca dicto) pictae anno 1525. Saeculis litterarum renascentium, feles quasi signum maternitatis et fecunditatis habitus est, praecipue inter pictores.<ref>Engels, p. 170</ref> Viri docti de felibus, sicut de omnibus animalibus, in encyclopaedia\|encyclopaediis tractaverunt. Exempli gratia, Iohannes Ionstonus quattuor libros ''Historiae Naturalis de quadrupedibus'' scripsit anno 1603. Animalia dividit in quattuor genera: quadrupedes solipedes (ut equus); quadrupedes bisulces (ut ovis); quadrupedes digitati vivipari, inter quos sunt feri, semiferi, et domestici; et quadrupedes digitati ovipari (ut rana). Feles est ergo animal quadrupede digitatum viviparum domesticum, et Ionstonus de fele scripsit in libro tertio, titulo tertio, capitulo secundo. Partes corporis felis longe describit, et extra et intus (namque feles persecuit). === Aetas hodierna === Hodie feles sunt amor ac deliciae generis humani. Cardinalis Richelieu, e.g., complures feles habuit, deinde alii in aula francogallica feles dilectos aluerunt.<ref>Engels, p. 171.</ref> Saeculum 19\|Saeculo undevicesimo homines nova semina felinum creaverunt, ut Siamensis (felis)\|Siamensem, Persicus (felis)\|Persicum, Manx (felis)\|Manx, Maine Coon (h.e. "procyon Cenomannicum"), et multa alia. Haec semina differunt inter se: feles Persicus longam pellem habet, feles Manx nullam caudam habet, feles Siamensis tenuis est, feles Maine Coon maior est quam alii feles. Primum certamen inter feles fuit 16 Iulii 1871, Londinium\|Londini,<ref>Clutton-Brock, p. 61.</ref> et prima certamina CFA anno 1906 Bufalum\|Bufali et Detroitum\|Detroiti acta sunt.<ref>Secundum ''Cat Fanciers' Association,'' sodalitatem Americanam, in [https://web.archive.org/web/20111012230415/http://cfa.org/client/cfahistory.aspx sede retiali eius].</ref> == Nomina felis == Fasciculus:Cat After Childbirth.jpg\|thumb\|200px\|Fecunditas: feles quae quinque catulos iam peperit. Fasciculus:Radiography of a pregnant cat.jpg\|thumb\|left\|X-illuminata gravida feles post mensem et dimidium. Nomen Latinum usitatum ''feles'' significare potest 'animal fecundum'.<ref>Lewis et Short, s. v.; Ernout et Meillet autem non credunt: ''Dict. Etym.'' s. v.</ref> De origine autem vocabuli ''cattus'' nihil scitur, quamquam Isidorus Hispalensis dicit hoc verbum a verbo ''capiendi'' venire, vel a verbo Graeco καίεσθαι, 'ardere.' :''Musio'' appellatus, quod muribus infestus sit. Hunc vulgus ''cattum'' a captura vocant. Alii dicunt, quod cattat, id est videt. Nam tam acute cernit ut fulgore luminis noctis tenebras superet. Unde a Graeco venit catus, id est ingeniosus, ἀπὸ τοῦ καίεσθαι.<ref>Isid. Hisp. Etym. XII.2.38.</ref> Nomen 'musio' aut 'mussio' non alibi invenitur, sed verba 'murilegus' et 'muriceps' inveniuntur.<ref>Bobis, p. 97-8, citationes dat.</ref> Nomen Lingua Graeca\|Graecum antiquum est αἴλουρος, quod videtur esse αἰόλος 'rapidus, mobilis' et οὐρά "cauda"; hoc est, animal quod caudam agitat. Nomen Lingua Neograeca\|neograecum autem est γατα, sicut "cattus." Nomen Lingua Sanscrita\|sanscritum est मार्जार (IAST\|mārjāra,) a radice ''mṛj'' 'lavare, abstergere', quod feles saepius se lambent; est quoque verbum बिडल (IAST\|biḍala,) quod verisimile e lingua quadam Linguae Dravidicae\|dravidica venit, et e quo venit verbum Lingua Hindica\|hindicum hodiernum. Linguae Romanicae, inter multas alias, nomina habent quae proveniunt e verbo ''cattus'' aut cognata sunt huic verbi. Lingua Protoindoeuropaea nullum verbum 'feles' significans habuit, quod scimus, quia homines, qui hac lingua utebantur, feles domesticos non habuerint.<ref>V. Bobis, p. 30-2.</ref> Nomen Lingua Aegyptia\|Aegyptium antiquum est ''miu'' aut ''mau,'' a sono ductum.<ref>Engels, p 10.</ref> == Sensus == Fasciculus:BIOASTRONAUTICS RESEARCH Gov.archives.arc.68700.ogv\|thumbtime=4:00\|200px\|thumb\|start=3:37\|end=4:09\|Comparatio sensus aequilibrii felis cum et sive gravitatione (Anglice) Fasciculus:Cats whiskers.jpg\|thumb\|200px\|left\|Vibrissae felis. Fasciculus:Felis catus-skull-drawing.jpg\|thumb\|200px\|Ossa capitis felis. Quamquam sensus auditus et olfactus eorum haud peracuti velut sensus talpae\|talpae vel canis, superiores quidem humanis sunt. Auris\|Aures felis erectae et mobiles sunt ut sonos sequantur ubicumque sint. Feles sonos audire possunt acutiores quam homines.<ref>Carr, p. 105-6; McGinnis, p. 20.</ref> Quamquam nasus felis est parvus, sensilis est, sed organum vomerinasale (etiam "organum Jacobsonianum" dictum) super tectum oris est praecipuum organum olfactus. Odor menthae, et praecipue nepetae, felibus valde placet.<ref>Carr, p. 106; McGinnis, p. 24.</ref>, item Valeriana. Visus felis est acutus, etiam nox\|noctu. Feles colores videre possunt. Oculus\|Oculi felis lux\|lucem repercutiunt, a cellulis in Retina (anatomia)\|retina quae ''tapetum lucidum'' nominantur.<ref>Carr, p. 105; McGinnis, p. 16-8.</ref> Sensus gustatus similis est sensui aliorum mammiferorum. Feles triginta dens\|dentes habent, et lingua (anatomia)\|linguam asperrimam.<ref>Carr, p. 103-4; McGinnis, p. 23-25.</ref> Sensus tactus in cutis\|cute et in vibrissae\|vibrissis residit.<ref>Carr, p. 102.</ref> Felibus inest sensus aequilibrii excellens etiam in altitudine magna nec sentit feles vertiginem oculorum animique. Feles cum desuper cadit, ex omni statu corporis statum rectum componit ac semper primo pedibus terram attingit. == "Felitio" == vide etiam\|Communicatio felium Felitio est Animalium soni\|sonitus communis proprius felium. Transcribitur ''miau'' aut variantes similes (''meau meow, miaow, mew,'' etc.) plerisque linguarum Europaearum. Linguis Lingua Sinica\|Sinica et Lingua Iaponica\|Iaponica transcribitur ''nyaa.'' Lingua Coreana\|Coreanice est ''yaong'' et Lingua Arabica\|Arabica adhibetur ''mowaa.'' Tamen multae sunt aliae transcriptiones huius sonus\|soni per orbis terrarum\|orbem terrarum. Etiamsi semper scribitur ''miau,'' enuntiatio felitionis mutat in diversa proposita. Feles salutant, caro\|carnem quaerunt, ludere volunt, monent, vel generaliter animus\|animum exprimunt. Plus quam triginta sonos varios faciunt.<ref>Carr, p. 108.</ref> Fasciculus:Felis silvestris catus purrs.ogg\|thumb\|upright\|Murmurillum. Alius sonus proprius felis est murmur dulce murmurillum (feles)\|murmurillum nomine, qui saepius significat animum felis contentum esse. Catulus fere unam septimanam natus potest murmurare.<ref>Carr, p. 107.</ref> == Varietates == Feles digeruntur secundum colorem aut seminum vel stirpem. Quamquam omnes feles ad eandem species (taxinomia)\|speciem pertinent, dissimiles videntur. Fasciculus:Poil_agouti.svg\|thumb\|left\|200px\|Pilus felis tabby lineas colorum variorum habet. Fasciculus:Hauskatze.jpg\|thumb\|Feles "tabby" dictus, flavus colore. Secundum colorem, sunt feles unius coloris, duorum, vel plurium. Inter feles complurium colorum sunt feles tabby dicti; etiam "feles tigres" dicuntur, quod striati sunt sicut tigris. Non autem pilos colorum variorum habent, sed pilus quisque felis tabby striatus est. Talis feles saepius notam in fronte sicut ''M'' litteram habet. Fasciculus:Calico_cat_and_white_cat.jpg\|thumb\|200px\|Quod feles saepissime faciunt: feles "calico" dormit, feles albus lavatur. Alius feles versicolorus est feles "testudinis testa" dictus, hoc est feles cuius pili colore similes sunt testae testudo\|testudinis. Si talis feles partes albas habet (ut pes\|pedes vel venter), dictus feles "calico" quod similis est textile\|textili Colcata\|calcutiano imaginibus impresso. Seminium\|Seminia aetate hodierna fiunt, praecipue saeculum 19\|saeculo undevicensimo. Feles Thailandia\|Siamensis in Asia natus (sed utrum in Thailandia, ut nomen dicit, an in Sinae (regio)\|Sinis, nescitur), in Europam saeculum 19\|saeculo undevicensimo lata est.<ref>Clutton-Brock, p. 64; Carr, p. 60.</ref> Est pallidus colore, praeter pes\|pedes, nasum, auris\|aures qui fuscus\|fusci aut niger\|nigri sunt. Saepius murmurat quam alii feles. Feles Abyssiniensis hoc nomen habet quod similis habetur felibus Aegyptiis. Femina quaedam miles\|militis Britannici dicitur primum felem Abyssiniensem, ex Aethiopia in Angliam anno fere 1869 tulisse, sed sunt qui credant tales feles in Anglia creatas esse; origo seminii nescitur.<ref>Carr, p. 24; Clutton-Brock, p. 67.</ref> Feles Manx dicitur Monapiae nata esse. Cauda caret; pili sunt densi et abundantes. Feles ordinarius, si tabulam genealogia\|genealogicam habet, est "American Shorthair" (h.e. feles Americanus cum pilis brevibus). Fasciculus:Persian-black.jpg\|thumb\|left\|200px\|Feles Persianus. Horum seminiorum feles pilos breves habent; sunt etiam varietates felium cum pilis longis. Duae clarae varietates sunt Persianus et Maine Coon. Felis Persiani facies est brevis et quasi compressa. Haec varietas vetus est: feles Persiani ad Europam venerunt abhinc annos circa 400.<ref>Carr, p. 52.</ref> Feles Maine Coon dictus est magnus et, saepius, tabby glaucus colore. Est seminium Americanum, ut videtur. Quamquam fabula hos feles dicit natos esse e procyone et fele, tamen re vera ita esse non potest, quod procyones et feles dissimillima animalia sunt. == Feles in artibus == === Litterae === Feles, vel domitatae vel silva\|silvestribus locis habitantes, reperiuntur in mythus\|mythis multarum culturarum, praesertim cultura Aegyptus\|Aegyptia, India\|Indica, Sina\|Sinica, Scandinavia\|Scandinava, et aliis. Fasciculus:Marcus_bed.jpg\|thumb\|200px\|Oculi fulgentes sicut oculi illius "glaucopidis Minervae." Apud auctores classicos, feles describitur ab Herodotus\|Herodoto (2.66, laudatus supra), et in nonnullis fabellis Aesopus\|Aesopi partes agit. Cicero de fele nonnumquam loquitur, ut ''De Natura deorum'' 1.29.81, 3.19.47; ''Tusculanae Disputationes'' 5.27; ''De Legibus'' 1.11. Nihil autem dicit de felibus Romanis, tantum de Aegyptis.<ref>Donalson p. 48-49.</ref> Seneca in epistula 121 rogat, :Quid est, quare pavonem, quare anserem gallina non fugiat, at tanto minorem et ne notum quidem sibi accipiter\|accipitrem? Quare pulli felem timeant, canem non timeant? <ref>Sen. Ep. 121.19</ref> Hoc est, feles bene noverunt Seneca et alii illo tempore.<ref>Ut dicit Donalson, p. 51.</ref> Feles videmus in ''Anthologia Latina'' (181, 315, 359). Antiqui rerum Scientia (ratio)\|scientiarum scriptores, ut Plinius maior et Columella, de felibus aliquid dicunt. Columella agricolas monet,ut anas\|anates et gallinas custodiant, ne feles eas petant.<ref>Columella, ''De Re Rustica'' 8.3.6, 8.15.2.</ref> Plinius miratur: :Feles quidem quo silentio, quam levibus vestigiis obrepunt avibus! Quam occulte speculatae in musculos exsiliunt!<ref>Plinius, ''Naturalis Historia'' 10.202.</ref> Fasciculus:Reichenauer Schulheft 1v 2r kl1.jpg\|thumb\|left\|200px\|Duae paginae e Reichenauer Schulheft: carmen de feli Pangur est in paginae sinistrae parte inferiore. Carmen clarum Lingua Hibernica\|Hibernicum felem ad editorem comparat: "Ego et Pangur Albus eundem laborem facimus" etc. (Hibernice: ''Messe ocus Pangur Bán, cechtar nathar fria ṡaindan. . . .'') Hoc carmen, saeculum 9\|saeculo nono scriptum, in libro Reichenauer Schulheft dicto invenitur. Erasmus tria Adagia (Erasmus)\|adagia citat quae de felibus tractare videntur, etiamsi "feles" potest "mustela" significare. Secundum Erasmum, adagium "feles Tartessia" significat aliquid magnum et ridiculum, quod mustelae in Tartessia permagnae dicuntur.<ref>''Adagia'' I.2.70.</ref> Est etiam "feli crocoton" (h.e. "feli crocoton das"). "Dici solitum, quoties honos additur indignis, et quos haudquaquam decet," dicit Erasmus; "porro vox haec γαλή, felem ne significet, an mustelam, an quem vulgo catum appellant, quoniam inter eruditos controuersum est, aliis iudicandum relinquimus."<ref>I.2.72.</ref> Tertium adagium est "Minervae felem" (comparare), hoc est parvas componere magnis, ut dicere solemus. Erasmus dicit Minervam et felem oculos similes habere, qui noctu fulgeant.<ref>I.10.22.</ref> Fasciculus:HoffmannLebensAnsichten1855Bd2.png\|thumb\|Kater Murr, feles ab Ernestus Theodorus Amadeus Hoffmann\|Hoffmann creatus. Ernestus Theodorus Amadeus Hoffmann\|E. T. A. Hoffmann, Germania\|Theodiscus, annis 1819-1822 mythistoriam scripsit cuius titulus est ''Lebensansichten des Katers Murr,'' hoc est ''De Vitae Sententiis Felis Murr.''<!-- Lebens-Ansichten --> Liber (quem Hoffmann non finivit) historiam narrat felis Murr, qui vitam magistri Kreisler scribit; titulum cepit Hoffmann de libro Laurentius Sterne\|Laurentii Sterne ''The Life and Opinions of Tristram Shandy.'' Carolus Baudelaire, poeta Francia\|Francogallicus, complura carmen\|carmina de felibus scripsit, sicut "Veni, feles pulcher, supra cor meum amans" (Francogallice: ''Viens, mon beau chat, sur mon coeur amoureux''), quod carmen simile est carmini secundo Catullus\|Catulli de puellae passere. Fasciculus:Cheshire_Cat_Tenniel.png\|thumb\|left\|Feles Castriana, ab Ioannes Tenniel\|Ioanne Tenniel picta In libris Ludovicus Carroll\|Ludovici Carroll quorum tituli sunt ''Alicia in Terra Mirabili'' et ''Aliciae per speculum transita'' sunt complures feles. Notissima est feles Castriana, quae apparet et evanescit, semper subridens. Feles Aliciae ipsius est Dina, et Alicia, catulos Dinae spectans die quodam hiemali, dormitat et per speculum it. Rudyard Kipling mythistoriam de domesticatione felis narrat in ''Just So Stories'' (h.e. ''Fabulae aetiologicae, prorsus isto modo narratae''), anno 1902. Fabulae titulus est "The Cat Who Walked By Himself," vel "De Feli solo secum ambulante." Felis dicit "Felis sum qui solus mecum ambulo, et omnes loci mihi sunt iidem"; femina, nihilominus, felem blandis verbis et bono alimento in focum ducit. Liber Francogallicus ''Makit: une histoire de souris au temps des pharaons'' ab Ioanne Capart scriptus (anno 1936), quod de muribus tractat, necessarie etiam de felibus et de dea Bubaste tractat. Hic liber fortasse notior est a Francisca Deraedt latine conversus. Thomas Stearns Eliot\|T. S. Eliot librum ''Old Possum's Book of Practical Cats'' anno 1939 scripsit; sunt carmina iocosa de felibus. Fabula scaenica ''Cats'' nomine (h.e. ''Feles'') anno 1982 ab Andreas Lloyd Webber\|Andrea Webber ex hoc libro creata est. Lilian Jackson Braun series plus quam viginti mythistoria facinorosa\|mythistoriarum facinorosarum ab anno 1966 scripsit quarum tituli sunt ''Feles qui....'' Dr. Seuss felem lascivum creavit in libro ''Cattus Petasatus'' nomine, a Guenevera Tnberg\|Guenevera et Terentius Tunberg\|Terentio Tunberg Latine converso. Latissime edita narratio picta in orbe terrarum narrat vitam cuiusdam felis, nomine Garfield, a Iacobo Davis creati. Hic feles in pluribus quam 2500<ref>https://web.archive.org/web/20141123071701/http://pressroom.garfield.com/garfield_bio/</ref> Diarium\|diariis apparet multisque in aliis mediis. === Artes aspicabiles === Fasciculus:Cat, Eyptian Saite (663-525 BC), bronze - Worcester Art Museum - IMG 7541.JPG\|thumb\|Feles Aegyptus\|Aegyptia, saeculum 6 a.C.n.\|saeculo sexto a.C.n., nunc in museo artium Vigornia (Massachusetta)\|Vigorniae. Fasciculus:Cat mosaic.JPG\|thumb\|left\|Feles Pompeiis. Fasciculus:Arjun penance Sculptures.jpg\|thumb\|Magna sculptura zoophora, Mamallapuram\|Mamallapuri, Indiae, saeculo VII vel VIII. Fasciculus:Shoson Cat and Goldfish - Orange.jpg\|thumb\|left\|Feles pisces\|piscem venatur; impressio stipitibus ligni ab Ohara Koson facta, saeculo undevicensimo. Fasciculus:SteinlenPoster.jpg\|thumb\|Feles lac cupientes; praeconium lactis a Theophilus Steinlein\|Theophilo Steinlein factum inter annos 1896 et 1900. Fasciculus:Chat qui peche.jpg\|thumb\|left\|Via dicta "Felis qui piscatur," Lutetiae: graphitum anno 2010 pictum. Artifices omnium generum artium imagines felium semper fecerunt. Apud Aegyptios sculpturas et mumias felium, et imagines in papyrus (charta)\|papyris pictas invenimus. Imagines felium in vasis et nummus\|nummis Graecis inveniuntur. In nummus\|nummis Rhegium\|Rhegii est imago Iocasti, urbis conditoris, ludibrium quoddam in manu tenentis. Feles in pedibus posterioribus stat et pedem anteriorem ad ludibrium tendet. Nummi Tarantum\|Taranti similem imaginem Phalanti, huius urbis conditoris, cum fele praebent.<ref>Engels, p. 55-57, cum imaginibus nummorum.</ref> Vas quod nomen illi "Pictori Felium et Canum" dat (anno fere 450 a.C.n factum) pueros cum fele et cane monstrat<ref>Engels, p. 71.</ref>; alia quoque vasa et Graeca et Italica imagines felium praebent. Etrusci quoque imagines felium fecerunt: e.g., murus sepulti Triclini dicti magnum felem inter lectulos ambulantem monstrat.<ref>Engels, p. 91.</ref> Pompeiis est opus tessellatum cum clarissima imagine Romana felis.<ref>Engels, p. 97.</ref> Sepulcra, praecipue in Gallia, imagines felium habere possunt: exemplaria sunt in Burdigala, Aurasione, Alesia, et aliis oppidis et vicis.<ref>Engels, p. 100.</ref> India imagines complures praebet. In magna sculptura zoophora Mamallapuram\|Mamallapuri est feles, sub dens\|dente elephas\|elephantis, prope serpentes et Ganges\|Gangem flumen in caput Sivus\|Sivi descendentem. Hic feles simulat se sanctum sapientem esse, ut mures veniant quos comedere possit. Est feles dolosus, ut saepe in fabulis Indicis partem agit. Impressio stipitibus ligni\|Impressiones stipitibus ligni Iaponia\|Iaponicae de felibus tractant. Pictores Renascentiae et saeculorum subsequentium feles pingunt. In artibus popularibus feles est materies familiaris et amata: videtur in praeconiis laudativis, in pellicula\|pelliculis, in graphitum\|graphitis. Lolcat est imago felis cum textu comico, saepius in interrete inventa. === Musica === Compositores musicae quoque feles in animo habent. Compositiones quaedam sonum felitionis imitant, ut Henricus Ignatius Franciscus von Biber in septima ''Sonata Representativa'' (pro violina, anno 1681 composita), "Feles." Ioachimus Rossini\|Ioachimo Rossini attributus<ref> Maior partium pars in unum conexarum huius operis a Rossini composita est; sed opus extrema manu elaboratum est a Robert Luca de Pearsall\|Roberto de Pearsall.</ref> est clarus "Duetto buffo di due gatti" (i. e. ''Duettodubsig comicus duarum felium'') duobus supranus\|supranis cantandus clavili comitante; textus huius operis solo hoc uno verbo, et eo quidem saepissime repetito, constat "miau", varios motus animorum exprimente. Fasciculus:Catfuguemotif.png\|thumb\|Materies princeps fugae Scarlatti ''felis'' dictae. Aliae res mores felium imitantur. Domenicus Scarlatti sonatam scripsit (K. 30, L. 499) cuius titulus usitatus est ''Fuga Felis,'' etiamsi Scarlatti ipse tali titulo numquam usus est; materies fugae dicitur series notarum in clavile quas feles trans claviaturam ambulans deprimit. Aliae felibus consecratae sunt. Aaron Copland parvam compositionem "The Cat and the Mouse: Scherzo Humoristique" ('Feles et Mus: Iocus Humoristicus') pro clavile anno 1921 composuit. Leroy Anderson felem saltantem in "The Waltzing Cat" (anno fere 1950) pingit. Alanus Hovhaness tres sonatas, etiam pro clavile, inter annos 1982 et 1985 composuit, ''Sonatas Felinas'' dictas: "Fred the Cat" ('Fridericus Feles'), "To Hiroshige's Cat" ('Pro Feli Hirosigae'), "Tsugouharu Fujita's Sleeping Cat" ('Feles Tsugouharis Fujitae Dormiens'). Feles partes in fabula scaenica\|fabulis scaenicis et compositionibus similibus agunt. In compositione Sergius Prokof'ev\|Sergii Prokof'ev ''De Petro et lupo'' clarinula felem repraesentat. Beniaminus Britten carmine Christophorus Smart\|Christophori Smart, ''Iubilate Agno'' titulo, in cantata ''Rejoice in the Lamb'' utitur; partem elegit ubi Smart de feli Galfrido loquitur. Fabula ''Cats'' (h.e., ''Feles'') in scaenam carmina Thomas Stearns Eliot\|Eliot de felibus componit. ''The Aristocats,'' pellicula animata (anno 1970), de familia felium tractat; inter carmina pelliculae est "Diagrammata et harmonia," in quo catuli musica\|artem musicam discunt. Keyboard cat, feles qui in memis interretialibus notissimis apparet, videtur psallere clavile. == Notae == <references /> == Bibliographia == * Bobis, Laurence. 2000. ''Une histoire du chat: De l'Antiquité à nos jours.'' Lutetiae: Librarie Arthème Fayard. ISBN 2-02-085705-7. * Carr, William H. 1978. ''The New Basic Book of the Cat.'' Novi Eboraci: Scribner's. ISBN 0-684-15549-4. * Case, Linda P. 2003. ''The Cat: Its Behavior, Nutrition, and Health.'' Ames: Iowa State University. ISBN 0-8138-0331-4. * Clark, Ross D., ed. 1992. ''Medical, Genetic, and Behavioral Aspects of Purebred Cats.'' Fairway:dubsig Forum. ISBN 0-9634124-0-X. * Clutton-Brock, Juliet. 1994. ''The British Museum Book of Cats, Ancient and Modern.'' Londini: Museum Britannicum. ISBN 0-7141-1758-7. * Donalson, Malcolm Drew. 1999. ''The Domestic Cat in Roman Civilization.'' Lewiston Cenomannicae: Edwin Mellen. ISBN 0-7734-8160-5. * Engels, Donald. 1999. ''Classical Cats: The Rise and Fall of the Sacred Cat.'' Novi Eboraci: Routledge. ISBN 0-415-26162-7. * Gilbert, Stephen G. 1993. ''Pictorial Anatomy of the Cat.'' Seattli: University of Washington Press. ISBN 0-295-95454-X. * McGinnis, Terri. 1993. ''The Well Cat Book,'' editio altera. Novi Eboraci: Random House. ISBN 0-394-58769-3. * Paragon, Bernard-Marie, ed. 2001. ''The Cat Encyclopedia.'' Lutetiae: Aniwa. ISBN 2-7476-0018-1. * Sherding, Robert G., ed. 1989. ''The Cat: Diseases and Clinical Management.'' Novi Eboraci: Churchill Livingstone. ISBN 0-443-08461-0. * Toynbee, J. M. C. 1973. ''Animals in Roman Life and Art.'' Baltimorae: Johns Hopkins. ISBN 0-8018-5533-0. * Walker-Meikle, Kathleen. 2011. ''Medieval Cats.'' Londini: British Museum. ISBN 978-0-7123-5818-7. * Zuffi, Stefano. 2007. ''I Gatti nell' Arte.'' Romae: Sassi. ISBN 978-88-901237-5-7. == Nexus externi == CommuniaCat\|Felis silvestris catus\|felem silvestren * [http://www.vet.cornell.edu/fhc/ Situs pro sanitate felium,] apud www.vet.cornell.edu (Universitatem Cornell) * [http://www.cfa.org Cat Fanciers' Association], societas Americana, apud situm cfa.org * [http://www.gccfcats.org/ Cat Fancy], societas Brittanica, apud situm gccfcats.org * [http://www.catvets.com American Association of Feline Practitioners, medici qui feles curant,] apud www.catvets.org * [http://www.messybeast.com/retrospective-index.htm Libri prisci] de felibus, apud "MessyBeast Cats" (sc. Confusio Felum), anglice * [http://species.wikimedia.org/wiki/Felis_silvestris_catus Feles] apud Wikispecies felidae 1000 paginae Myrias\|Biologia FA stella Categoria:Animalia domesticata Categoria:Felinae Categoria:Invadentes animalium species Categoria:Mammalia dilecta Categoria:Species cosmopolitae Categoria:Taxa Linnaei Categoria:Taxa 1758
lad	https://lad.wikipedia.org/wiki/Gato	Ladino	Ladino	Gato	https://lad.wikipedia.org/w/index.php?title=Gato&action=raw	El '''Gato''' (del Latín '''''Felis silvestris catus''''') es un animal mamífero ke pertenese a la famiya de los '''''felidae'''''. El gato es tenido komo maskota en la morada de los umanos i ay un espasio para avitar en kompania, el gato ayuda a los umanos komiendo ratones. <gallery> File:Neighbours Siamese.jpg\|thumb\|Gato Siamés File:Catstalkprey.jpg\|thumb\|Gato Kasando </gallery> Kateggoría:Mamiferos esbozo
lb	https://lb.wikipedia.org/wiki/Hauskaz	Luxembourgish	Lëtzebuergesch	Hauskaz	https://lb.wikipedia.org/w/index.php?title=Hauskaz&action=raw	Infobox Déieren \| Numm = Hauskaz \| An anere Sproochen = \| Bild = Hauskaz hell.jpg \| Bildtext = Jonk Hauskaz \| Räich = Déiereräich \| Stamm = Chordata \| Klass = Mamendéieren \| Uerdnung = Raubdéieren \| Famill = Kazen \| Ënnerfamill = Klengkazen \| Gattung = Kaz \| Aart = Wëllkaz \| Ënneraart = \| Wëssenschaftlechen Numm = Felis silvestris f. catus \| Wëssenschaftlechen Numm Auteur = Carl von Linné\|„<span class="Person">Linnaeus</span>“ 1758 \| Ënnerandeelung_ranking = \| Ënnerandeelung = D''''Hauskaz''' ''(Felis silvestris f. catus)'' ass zanter ville Joerhonnerten en Hausdéier, dat vun de Mënsche gehale gëtt. Si staamt aus der Famill vun de Kazen. Et gëtt zwou Kategorië vun Hauskazen: déi laanghäreg an déi kuerzhäreg. Männlech Kaze gi '''Kueder''' genannt. == Geschicht == D'Hauskaz staamt vun der Wëllkaz of. Haaptsächlech gëtt ugeholl, datt hiren direkte Virfahr d'Falbkaz ''(Felis silvestris libyca)'' ass. Dës lieft am Busch an Afrika an an den arabesche Länner. Den zweetstärksten Afloss huet Steppekaz ''(Felis silvestris ornata)'', déi hire Liewensraum an Asien huet. Geneetesch Kennzeechen huet d'Hauskaz awer och nach vun der Bëschkaz ''(Felis silvestris silvestris)'', déi een an Europa (Kontinent)\|Europa, Klengasien an am Iran fënnt. == Eegenschaften == Kaze ginn normalerweis tëscht 15 an 20 Joer al. Well d'Kazen zu der Uerdnung vun de Raubdéiere gehéieren, hu si och deenen hiren Driff, fir op d'Juegd ze goen. Si schläiche sech un hir Beit erun, ier si drop sprangen. Haaptsächlech nach jonk Kaze beweisen dësen Driff, andeems si op alles sprangen, wat sech beweegt. Fichier:HauKa12.JPG\|thumb\|Eng Hauskaz === Kierperbau === === D'Sënner === == D'Hale vun Hauskazen == === Erzéiung === === Ernierung === === Fleeg === == Kazekrankheeten == == Kazerassen == An der Reegel gehéieren all Rasse fënnef Grondkategorien un: * Perser (Kaz)\|Perser * Halleflaanghoer * British Kuerzhoer * Amerikanesch Kuerzhoer * Orientalesch Kuerzhoer Haut gëtt et bei Wäitem iwwer honnert verschidde Kazerassen. An et kommen der dauernd bäi. == Literatur == Fichier:Kaz2Hee.JPG\|380px\|thumb\|Eng Hauskaz == Um Spaweck == Commonscat\|Felis silvestris catus Kategorie:Hausdéieren Kategorie:Klengkazen
lbe	https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D1%87%D0%B8%D1%82%D1%83	Lak	лакку	Ччиту	https://lbe.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A7%D1%87%D0%B8%D1%82%D1%83&action=raw	Сурат:Collage of Six Cats-02.jpg\|thumb\|250px\|<span style="color:grey;">Ччитри</span> '''Ччиту''' (латIин маз\|латIин ''Felis catus'') ичIаллил хIайванни. Кьурхь Категория:Хӏайван Категория:Ичӏаллил хӏайвант
lez	https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%86	Lezghian	лезги	Кац	https://lez.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%86&action=raw	Таксон \| name = Кац \| regnum = Гьайванар \| image file = Reflektion des Auges.JPG \| parent = \| rang = Подвид \| latin = Felis silvestris catus \| author = Linnaeus, 1758 \| syn = * btname\|Felis catus\|(Linnaeus, 1758) * btname\|Felis catus domestica\|(Erxleben, 1777) * btname\|Felis domestica\|Erxleben, 1777 \| wikispecies = Felis silvestris catus \| commons = Category:Felis silvestris catus \| itis = 183798 \| ncbi = 9685 \| eol = 4443860 '''Кац''' (lang-la\|Félis silvéstris cátus) — КӀвалин гьайван. == ЭлячӀунар == * [http://wcf-online.de/ World Cat Federation (WCF) официал сайт] * [http://icun.ru/ International Cat Union (ICU) официал сайт] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20171103045842/http://www.icun.ru/ \|date=2017-11-03 1000 Категория:Кацер
lfn	https://lfn.wikipedia.org/wiki/Gato	Lingua Franca Nova	Lingua Franca Nova	Gato	https://lfn.wikipedia.org/w/index.php?title=Gato&action=raw	'''Gatos''' domada (''Felis catus'') es mamales carnivor, peti, e normal pelosa. Los es comun asetada como animales de casa. Los es ance valuada per sua capasia de xasa animales nosiva como muses.File:Nagec cat.jpg\|thumb\|299px Los es simil en anatomia a otra felidos, con corpos forte e flexable, reflexes rapida, talones agu e retirable, e dentes cual es bon per mata predas peti. Gatos ave sensas cual aida los como predores noturnal, sua nix ecolojial. Los pote oia sonas tro cuieta o tro alta en frecuentia per oreas umana, como los fada par muses e otra predas peti. Los pote vide bon en oscuria cuasi completa. Los ave vide de colores minimal, e un sensa multe bon de ole. An si los es xasores solitar, gatos es un spesie sosial. Comunica entre gatos inclui un varia de vosis – miaus, ronronas, vibras, sisas e roncas. Ance los usa feromones e lingua corpal. Gatos reprodui rapida. Con reprodui controlada, los pote es elevada per crea razas variosa, incluinte linias de sangue "pur". Sin controla de la reprodui de gatos par neutri, e car los es comun abandonada, la cuantia de gatos savaje ia crese multe tra la mundo. Sola en la SUA, on ave sirca 60 miliones gatos savaje. Car gatos ia es un parte de la relijio de Egipte antica, multe persones crede ce los ia es domada ala. Ma lo es posible ce los ia es domada en tempo tan temprana como la eda neolitica. Un studia jenetical en 2007 ia mostra ce gatos domada ia desende de gatos savaje african (''Felis silvestris libica'') sirca 8000 aec en Asia sude-ueste. Gatos es la animal de casa la plu popular en la mundo. Category:Mamal
li	https://li.wikipedia.org/wiki/Hoeskat	Limburgish	Limburgs	Hoeskat	https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Hoeskat&action=raw	Dialek\|Mofers File:Minoes the black and white cat (looking up).jpg\|thumb\|'n Hoeskat. De '''hoeskat''' (''Felis catus''), meistes kórtewaeg '''kat''' geneump, is ei vanne aadste hoesdeer\|hoesdere vanne miens en behuuertj toete katechtige (''Felidae''). 't Guuef bewies det de Egyptenere al 2000 veur Christus de kat es hoesdeer hawwe. Ómdet katte gooj jaegers zeen, woorte ze gedomesticeerdj veure graanveurräöj vanne luuj taenge knaagdere, wie ratten en muus, te besjurme. Bieje Egyptenere waas de kat 't symbool vanne vröchbaarheid inne vorm vanne kattegodin Bastet (sómtieds: ''Bubastet''). De kat sting in hoeag aanzeen en luuj die 'n kat kepótmaakdje of mishanjeldje woorte zwaor gestraof. Katte woorte bieje Egyptenere gemummificeerdj en biegezatj. Veure Romeine wore de katten ouch hieël wichtig en woorte ze besjoewdj es besjurmers van häör bezit. Bieje Christine wore katte neet hieël geleef, ómdet ze populair wore bie heidense völker. Inne veertieëndjen ieëf woorte katte, ómdet ze in verbandj woorte gebrach mit hekserie, in groeate aantale verbrandj. Gevolg waas 'n explosie van 't aantal ratten en daomit wersjienlik ein vanne oearzake vanne pes\|pesepidemieje. Allewiel wuuertj de kat meistes gehajen es gezelsjapsbieës mitte biekómstigheid det die 't hoes vriehèltj van muus. == Zuuch ouch == * Wilj kat * Katechtege\|Katechtige Categorie:Katechtige
lij	https://lij.wikipedia.org/wiki/Gatto	Ligurian	Ligure	Gatto	https://lij.wikipedia.org/w/index.php?title=Gatto&action=raw	#REDIRECT Felis silvestris catus
lld	https://lld.wikipedia.org/wiki/Iat_de_ciasa	Ladin	Ladin	Iat de ciasa	https://lld.wikipedia.org/w/index.php?title=Iat%20de%20ciasa&action=raw	File:Collage of Six Cats-02.jpg\|thumb\|iat de ciasa Le '''iat de ciasa''' (''Felis catus'') (Ladin gherdëina\|gherdëina y Ladin fascian\|fascian: ''giat'', badiot: ''iat'') é n mamifer mangiacern che alda pro le domëne di Eucariota\|eucarioc y pro le rëgn di tiers tla familia di felidae. Categoria:Tieres
lmo	https://lmo.wikipedia.org/wiki/Gat_demestegh	Lombard	lombard	Gat demestegh	https://lmo.wikipedia.org/w/index.php?title=Gat%20demestegh&action=raw	#REDIRECTFelis silvestris catus
ln	https://ln.wikipedia.org/wiki/Nk%C9%94%CC%81nd%C9%94k%C9%94%CC%81	Lingala	lingála	Nkɔ́ndɔkɔ́	https://ln.wikipedia.org/w/index.php?title=Nk%C9%94%CC%81nd%C9%94k%C9%94%CC%81&action=raw	Fichier:Cat in tree03.jpg\|thumb\|Nyáo yɔ́kɔ '''Nkɔ́ndɔkɔ́''', '''nyáo''' tǒ '''púsu''' (''Felis silvestris catus'') ezalí nyama ya mabɛ́lɛ o libóta lya nkɔi. Efándaka na bato útá mibú formatnum:3000. Elíyaka mpóko, ndɛkɛ mpé nyama ya mokɛ́ isúsu. ndámbo Catégorie:Nyama ya mabɛ́lɛ
lo	https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BB%81%E0%BA%A1%E0%BA%A7	Lao	ລາວ	ແມວ	https://lo.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%BB%81%E0%BA%A1%E0%BA%A7&action=raw	Taxobox \| name = ແມວ \| status = DOM \| image = Cat poster 2.jpg \| image_width = 250px \| image_caption = \| regnum = Animalia \| phylum = Chordata \| classis = Mammalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| genus = ''Felis'' \| species = '''''F. catus''''' \| binomial = ''Felis catus'' \| binomial_authority = ລີນນາເອອຸດ\|Linnaeus, ຄ.ສ. 1758\|1758<ref name="Linaeus1758">cite book \|last=Linnaeus \|first=Carolus \|authorlink=Carl Linnaeus \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) \|year=1766 \|page=62 \|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|accessdate=2008-04-02 \|language=la icon \|volume=1 \|edition = 12th \|origyear = 1758</ref> \| synonyms = * ''Felis catus domestica'' (ຊື່ພ້ອງຜິດ)<ref>cite web \| url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \| title = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \| author = Integrated Taxonomic Information System\|ITIS</ref><br /> * ''Felis silvestris catus''<ref name=Driscoll>cite journal \|author=Driscoll CA, Macdonald DW, O'Brien SJ \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication \|journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009 \|month=June \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|first1=CA \|first2=DW \|first3=SJ \|issn=0027-8424 \|pmc=2702791</ref> '''ແມວ''' ຫຼື '''ແມວເຮືອນ''' (lang-en\|cat, lang-fr\|chat, ຊື່ວິທະຍາສາດ: ''Felis catus'') ເປັນສັດລ້ຽງລູກດ້ວຍນ້ຳນົມ ຢູ່ໃນຕະກູນ Felidae ເຊິ່ງເປັນຕະກູນດຽວກັບສິງແລະເສືອດາວ. ຕົ້ນຕະກູນແມວມາຈາກເສືອຊີເບລີ (''Felis tigris altaica'') ເຊິ່ງມີຊ່ວງລຳໂຕຕັ້ງແຕ່ດັງເຖິງປາຍຫາງຍາວປະມານ 4 ແມັດ. ແມວທີ່ລ້ຽງຕາມເຮືອນ ຈະມີຮູບຮ່າງຂະໜາດນ້ອຍ. ຂະໜາດລຳໂຕຍາວ. ຊ່ວງຂາສັ້ນແລະຈັດຢູ່ໃນກຸ່ມຂອງປະເພດສັດກິນຊີ້ນເປັນອາຫານ ມີແງແລະເລັບແຫຼມຄົມສາມາດຫົດຊ່ອນເລັບໄດ້ເຊັ່ນດຽວກັບເສືອ. ສືບສາຍເລືອດມາຈາກແມວປ່າທີ່ມີຂະໜາດໃຫຍ່ກວ່າ ເຊິ່ງລັກສະນະບາງຢ່າງຂອງແມວຍັງຄົງພໍ້ເຫັນໄດ້ໃນແມວເຮືອນປັດຈຸບັນ. ==ອ້າງອີງ== ລາຍການອ້າງອີງ ;ບັນນານຸກົມ "ITIS Standard Report Page: Felis catus". ''ITIS Online Database.'' Reston, Virginia: Integrated Taxonomic Information System. 2011. Retrieved 14 December 2011. Linnaeus, Carolus (1766) [1758]. ''Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis'' (ພາສາລາແຕັງ) 1 (12th ed.). Holmiae (Laurentii Salvii). p. 62. Retrieved 2 April 2008. Wozencraft, W. C. (2005). "Species Felis catus". In Wilson, D. E.; Reeder, D. M. ''Mammal Species of the World'' (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 534–535. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. ==ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ== [http://brainmaps.org/index.php?p=speciesdata&species=felis-catus High-Resolution Images of the Cat Brain] [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Felis_catus Biodiversity Heritage Library bibliography] for ''Felis catus'' [http://www.catpert.com/ Catpert. The Cat Expert] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20081211071153/http://www.catpert.com/ \|date=2008-12-11  – Cat articles * View the [http://www.ensembl.org/Felis_catus/Info/Index/ cat genome] in Ensembl ໝວດ:ສະກຸນແມວ\|ມແວ ໝວດ:ແມວ\|ມແວ ໝວດ:ສັດລ້ຽງ
lt	https://lt.wikipedia.org/wiki/Kat%C4%97	Lithuanian	lietuvių	Katė	https://lt.wikipedia.org/w/index.php?title=Kat%C4%97&action=raw	Taxobox_pradžia \| color = pink \| name = ''Felis catus'' Taxobox_paveiksliukas \| image = Vaizdas:Gatto europeo4.jpg\|260px\|Katė (''Felis catus'') \| caption = Naminė katė Taxobox_begin_placement \| color = pink Taxobox_karalyste \| taxon = Gyvūnai \| taxon1 = Animalia Taxobox_tipas \| taxon = Chordiniai \| taxon1 = Chordata Taxobox_klase \| taxon = Žinduoliai \| taxon1 = Mammalia Taxobox_burys \| taxon = Plėšrieji žinduoliai\| taxon1 = Carnivora Taxobox_seima \| taxon = Katiniai\| taxon1 = Felidae Taxobox_poseimis \| taxon = Mažosios katės\| taxon1 = Felinae Taxobox_gentis \| taxon = Rainuotosios katės \| taxon1 = Felis Taxobox_rusis \| taxon = Naminė katė \| taxon1 = Felis catus Taxobox_end_placement Taxobox_mokslinis_pavadinimas \| color = pink \| lotpav = Felis catus \| autorius = Linnaeus \| metai = 1758 Taxobox_section_subdivision \| color = pink \| plural_taxon = Sinonimai * ''Felis catus domestica'' * ''Felis silvestris catus'' Taxobox_pabaiga '''Naminė katė''' arba '''katė''' (''Felis catus'') – Katiniai\|katinių (''Felidae'') šeimos, Rainuotosios katės\|rainuotųjų kačių (''Felis'') genties naminis, Plėšrieji žinduoliai\|plėšrusis žinduolis, Žmogus\|žmonių išplatintas ir auginamas visame Žemė\|pasaulyje, išskyrus Antarktida\|Antarktidą. Katė yra mėsėdis plėšrūnai\|plėšrūnas, gali medžioklė\|medžioti daugiau nei 1000 rūšių smulkių ir nedidelių gyvūnų. Be žmonių priežiūros naminės katės sulaukėja, sėkmingai išgyvena laisvėje, dauginasi ir kartais sudaro ištisas sulaukėjusių kačių kolonija (biologija)\|kolonijas. == Katės ir žmonės == Naminės katės ir žmogaus santykiai laikomi abipusiais (mutualistiniais). === Prijaukinimas === Kates Žmogus\|žmonės prijaukino maždaug 8000-3000 m. pr. m. e.<ref>smithsonianmag.com / [https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/ask-smithsonian-are-cats-domesticated-180955111/ Ask Smithsonian: Are Cats Domesticated?] There is little genetic difference between a tabby and a wild cat, so scientists think the house cat is only domestic when it wants to be. By Alicia Ault, April 30, 2015</ref>. Naujausi šaltiniai teigia, kad naminės katės daugiausia kilusios iš prijaukintų Afroazinė katė\|afroazinių kačių (''Felis lybica'') rūšies ''Felis lybica lybica'' porūšio populiacijos gyvenusios Mesopotamija\|Mesopotamijoje<ref>repository.si.edu / [https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf A revised taxonomy of the Felidae]. Special Issue, No 11 \| Winter 2017; ISSN 1027-2992</ref>. Šaltiniai teigia, kad pirmosios katės buvo prijaukintos Kipras\|Kipre, maždaug 7000-6000 m. pr. m. e., anot dar kitų šaltinių Senovės Egipto istorija\|Senovės Egipte apie 3500 m. pr. m. e. 2004 m. archeologai Kipras\|Kipre atkasė kapą, kuriame greta vienas kito palaidotas žmogus ir katė, šiam kapui jau 9500 metų <ref>nationalgeographic.com / [http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus]. John Pickrell for National Geographic News, April 8, 2004</ref>. Lietuva\|Lietuvoje randamos tik nuo 1390 metų (Kernavėje). === Garbinimas === Katės Senovės Egiptas\|Senovės Egipte laikytos šventomis. Jų deivė – Basta. Naminės katės žinomos Senovės Graikijos istorija\|Senovės Graikijoje ir Senovės Roma\|Romoje. === Nauda === Katės laikomos ne tik kaip naminiai gyvūnai, atliekantys smulkių graužikai\|graužikų naikinimo funkciją, bet ir kaip augintiniai namuose. Manoma, kad nauda iš kačių pranoko žalą, kurią kėlė šio laukinio gyvūno jaukinimas, kadangi žmonių maisto saugyklose medžioja peliniai\|peles ir žiurkės\|žiurkes. Skirtingai nuo šunų, kurie irgi gali gaudyti peles, katės neėda grūdas\|grūdų, vaisius\|vaisių ir daržovė\|daržoviųfaktas. == Amžius == Naminės katės paprastai išgyvena nuo 14 iki 20 metų, nors nemažai yra kačių sulaukusių ir 19-27 metų. 2018 m. duomenimis, seniausia žinoma katė (patelė) yra „Creme Puff“, gimusi 1967 m. rugpjūčio 3 d., išgyveno 38 metus ir 3 dienas<ref>guinnessworldrecords.com / [http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/oldest-cat-ever Oldest cat ever]</ref>. Paprastai ilgiau išgyvena katės, neišleidžiamos į lauką (mažesnė mirtinos trauma\|traumos tikimybė), taip pat Kastracija\|kastruotos katės, jeigu šios nenutunka. Tačiau ir namie katėms kyla pavojų – nuodingos gėlės, elektroninė technika. Tuo tarpu pabūti gryname ore katėms labai naudinga. Jei katę per pasivaikščiojimą lydi ir saugo šeimininkas, nemalonumų rizika taip pat minimali. == Fizinės savybės == Vaizdas:Scheme cat anatomy.svg\|miniatiūra\|300px\|Katės anatomija Katė paprastai sveria tarp 2,5 kg ir 7 kg, kai kurių veislių katės (pvz., Meino meškėnas, angl., ''Maine Coon'') gali sverti iki 12 kg, o dėl peršėrimo kai kurių svoris pasiekia iki 23 kg. Suaugusios katės ilgis nuo nosies galiuko iki uodega\|uodegos galiuko paprastai siekia 50 cm, ilgiausias žinomas meinkūnų veislės katinas buvo 123 cm ilgio. Paprastai patinai yra didesni ir sunkesni, dydis taip pat priklauso nuo veislės. Tačiau dydžio skirtumai tarp kačių veislių yra mažesni nei tarp šuo\|šunų. Mažiausių naminių kačių veislė – Singapūro katės. === Skeletas === Katės griaučiai\|skeletą sudaro apie 230 kaulas\|kaulų. Kaukolė nedidelė, smegeninė dalis didesnė nei veidinės dalies kaulai. Suaugusi katė turi 30 dantų. Kačiukams pieniniai dantis\|dantys keičiasi į nuolatinius iki 7 mėnesių amžiaus, o iškritę pieniniai dantys paprastai praryjami. === Judėjimas === Vaizdas:Cat claw closeup.jpg\|thumb\|Katės nagas Katės vaikščioja ne pilna pėda, o tik pirštais. Skirtingai nuo daugumos kitų žinduolių, katė eidama vienu metu perkelia abi tos pačios pusės kojas. Pėdas katė stato beveik į prieš tai buvusios pėdos vietą. Kaip ir visų Katiniai\|katinių (išskyrus gepardas\|gepardą), kačių nagai pilnai įtraukiami. Normaliai (atsipalaidavusios katės) nagai yra įtraukti, tai apsaugo juos nuo nudilimo ir leidžia tyliau vaikščioti. Prireikus (medžioklė, gynyba, lipimas, slydimas ir pan.) katė nagus išleidžia (gali išleisti ir tik vienos letenos nagus). Priekinėje letena\|letenoje yra 5 pirštai su nagais (penktasis, nykštys, yra aukščiau nei kiti 4), o užpakalinėje – 4. Už katės pusiausvyros pojūtį atsako vidinėje ausyje esantis vestibiuliarinis aparatas. Kačių pusiausvyros pojūtis gerai išvystytas, jos be baimės sėkmingai juda stogų atbrailomis, tvoromis, medis\|medžių šakomis. Krisdama katė visą kūną (pirmiausia priekinę, o vėliau užpakalinę kūno dalį) subalansuoja taip, kad nusileistų ant letenų (arba ant pilvo). Šiam balansavimui reikia laiko, manoma, kad katė spėja subalansuoti savo kūną, jei aukštis, iš kurio krentama, ne žemesnis nei 90 cm. Sėkmingą nusileidimą lemia katės kūno lankstumas ir pusiausvyros pojūtis, kaulų ir letenų struktūra bei atsipalaidavimas kritimo metu. Yra žinoma, kad katės dažnai iškrenta iš didelio aukščio (pvz., 9 namo aukšto) ir nusileidžia be trauma\|traumų. Dauguma kačių mėgsta laipioti ir būti aukštai. Šis aukščio pomėgis aiškinamas įvairiai: iš aukštai katė gali stebėti savo teritoriją, užlipus aukštai galima pasislėpti arba medžioti (šuoliu žemyn ant aukos), buvimas aukštai gali suteikti saugumo ir prestižo jausmą. Verta paminėti, kad ne visos katės nemėgsta vandens. Pasitaiko nemažai atvejų, kai katės savo noru plaukioja bei gaudo nedideles žuvys\|žuvis. Kačių baimė vandeniui aiškinama tuo, kad šioms nemalonu sušlapti ir šalti. === Medžiagų apykaita === Taupydamos energija\|energiją, katės miegas\|miega daugiau nei dauguma kitų gyvūnų (ypač daug miega senos katės); vidutiniškai per para\|parą katė miega 12-16 valandų. Katės yra naktiniai gyvūnai, dėl to jos aktyvesnės vakaras\|vakarais ir anksti rytas\|ryte, nei diena\|dieną. Normali katės kūno temperatūra yra tarp 38 ir 39 °C. Normalus širdies ritmas yra tarp 140–220 dūžių per minutę (priklauso nuo katės susijaudinimo), ramios katės širdies ritmas yra tarp 150–180 dūžių. === Jutimai === Katę galima laikyti itin gerais jutimais pasižyminčiu žinduoliu. Katės turi gerai išvystytą jutimo organai#Rega\|regą, klausa\|klausą, skonis\|skonį ir lytėjimas\|lytėjimą. Kačių uoslė yra gana prasta (pvz., palyginus su pelės arba Šuo\|šuns uosle), tačiau geresnė nei žmogus\|žmogaus. ==== Rega ==== Lyginant su žmogumi, katės daug geriau mato naktis\|naktį, bet prasčiau – diena\|dieną. Katės akis\|akies Geltonoji dėmė\|geltonojoje dėmėje nėra centrinės duobutės (''fovea''), vietoje jos yra matymo diskas, kuriame yra kūgeliai. Akies tinklainėje Stiebeliai\|stiebelių 25 kartus daugiau nei Kūgeliai\|kūgelių (katė – naktinis plėšrūnai\|plėšrūnas, todėl jai svarbesni matymą silpnoje šviesa\|šviesoje lemiantys stiebeliai). Už tinklainės katės akyje yra specialus sluoksnis ''tapetum lucidum'', kuris atspindi šviesą į Tinklainė\|tinklainę – tai pagerina regą esant prastam apšvietimui, tačiau sumažina regėjimo aštrumą ryškioje šviesoje. Katės akis pagauna 7 kartus silpnesnę šviesa\|šviesą nei žmogaus akis (tačiau absoliučioje tamsa\|tamsoje katė matyti negali). Kad akis būtų apsaugota nuo per didelio ryškios šviesos srauto, katės vyzdys gali keisti formą – ryškiame apšvietime jis ne apvalus, o vertikaliai pailgas. Katės akis turi trečiasis vokas\|trečiąjį voką, uždengiantį akį iš šono. Jis apvalo akies Ragena\|rageną nuo Dulkės\|dulkių, ją drėkina. Trečiąjį voką galima matyti, kai katė miega atmerktomis akimis arba, kai ji yra pavargusi. Katės regėjimo laukas yra apie 200° (plg. žmogaus – 180°). Kaip ir kitų plėšrūnų, akys yra galva\|galvos priekyje, tai susiaurina regėjimo lauką, bet pagerina gylio (atstumo iki objekto) suvokimą. Manoma, kad katės skiria pagrindines spalvas. Kačių akys būna įvairių spalvų, dažniausiai žalia\|žalios, mėlyna\|mėlynos arba oranžinės. ==== Klausa ==== Kačių klausa\|klausos diapazonas platesnis nei žmogaus (t. y. jos gali girdėti Infragarsas\|infragarsą ir Ultragarsas\|ultragarsą), apima nuo 10 Hz iki 80 000 Hz. Pirmosiomis gyvenimo savaitėmis kačiukai gali girdėti iki 100 000 Hz garsą. Katės klausos Nervas\|nerve yra apie 52 000 nervinių galūnių (plg. žmogaus – 31 000). Kačių klausa yra kryptinė, t. y. katės ausies kaušelis gali būti pasuktas garso kryptimi. Abiejų ausų kaušeliai gali būti judinami nepriklausomai vienas nuo kito. Katė taip pat gali nustatyti garso šaltinio vietą (pvz., garso šaltinį 1 m atstumu katė gali lokalizuoti 7,5 cm tikslumu). ==== Uoslė ==== Katės uoslė maždaug 14 kartų geresnė nei žmogaus (katės nosyje yra dvigubai daugiau jautriųjų ląstelių), tačiau silpnesnė nei šunų. Burnos ertmės viršuje esantis ''Jakobseno organas'' (kitaip – vomeronazalinis organas) katei leidžia užuosti kvapas\|kvapus iškvepiant. ==== Lytėjimas ==== Lytėjimo organo funkciją atlieka ''ūsai'' (la\|Vibrissae), kurie išsidėstę iš abiejų pusių virš viršutinės lūpos, virš akių, pasmakrėje, uodegoje ir ant letenų. Sfinksai (kačių veislės be kailio) gali turėti normalius, trumpus ūsus arba visai jų neturėti. Ūsai yra tiek orientacijos, tiek ir jutimo organas. Jie yra dvigubai storesni už plaukus, jų šaknys – trigubai giliau. Ūsuose yra daug nervinių galūnių, ūsai suteikia daug informacijos ne tik apie tai, prie ko jie prisiliečia, bet ir apie oro judėjimą ir oro slėgį. Ūsais katė gali nustatyti objekto buvimą, dydį ir formą, jo nematydama ir prie jo neprisiliesdama. Nukirpus katei ūsus, ji dienos šviesoje sunkiai orientuotųsi net gerai pažįstamoje patalpoje. Informaciją iš ūsų gaunanti smegenų žievės dalis panaši į tą, kuri atsakinga už regėjimą, dėl to katės suvokimas per ūsus iš esmės panašus į regėjimą. Katės ūsai rodo ir katės nuotaiką: prispausti prie snukio ūsai reiškia agresiją, atstatyti pirmyn – draugiškumą arba smalsumą. Katės oda ir kailis yra jautrūs. Katėms patinka švelnus glostymas, tačiau per stiprus glostymas arba glostymas prieš plauką katei sukelia skausmą arba diskomfortą, kurį sukelia elektrostatinis krūvis. ==== Skonis ==== Katė skonis\|skonį jaučia uosle bei gerai išvystytais skonio receptoriais ant liežuvio, skiria rūgštumas\|rūgštų, kartumas\|kartų, karštą maistą. Manoma, kad dėl atitinkamo genai\|geno pažeidimo katės negali pajausti saldumas\|saldumo. == Elgesys == === Bendravimas === Naminės katės reiškia savo jausmas\|jausmus ir poreikis\|poreikius garsais (miaukimu, murkimu, šnypštimu ar staugimu), kūno pozomis ir snukio išraiškomis, uodegos judėjimu, kandimu ir drėskimu. Katės sugeba pačios išmokti (arba Gyvūnų dresiravimas\|dresiruojamas) klausyti paprastų komandų ir naudotis paprastais mechanizmais. Katės gali bendrauti daugiau nei 100 kūno kalbos pozų ar garsų - miaukimu, murkimu ir tt. Nors paprastai katės laikomos „vienišėmis“, tačiau faktiškai kačių socialinis gyvenimas yra intensyvus. Nors katės pagrindinius poreikius (maistas\|maisto paieška, gynyba) tenkina pavieniui, laukinės katės dažnai gyvena būriais. ==== Miaukimas ==== Būdingas kačių skleidžiamas garsas (miaukimas arba, kitaip, kniaukimas) onomatopėja\|onomatopėjiškai daugumoje kalbų skamba kaip „miau“ arba panašiai (lietuviškai ir kiniškai – „miau“, angliškai „meow“). Tačiau kai kuriose kalbose šis garsas girdimas kitaip – pvz., korėjiečių „njaong“, arabų „mowa’a“ arba „naw“. Katė gali miaukti įvairiomis intonacija\|intonacijomis (kurių priskaičiuojama iki 100), turinčiomis skirtingą prasmę. Kniaukimu katė gali reikšti skausmas\|skausmą, reikalauti žmogaus dėmesio (pvz., kad pašertų arba pažaistų), arba sveikintis. Kiek dažnai ir kaip katė kniauks, priklauso nuo jos charakterio. Maži kačiukai moka tik cypti (aukštu dažniu arba ultragarsu), vėliau garsas stiprėja ir žemėja. kastracija\|Kastruotų katinų miaukimas gali išlikti panašus į kačiuko cypimą. ==== Murkimas ==== Manoma, kad murkimo garsą sukelia ritmiški impulsai katės Gerklos\|gerklose. Dažniausiai katės murkia, kai yra patenkintos. Dažnai murkiama esant tarp kitų kačių – pvz., motinai suradus savo kačiukus, juos žindant. Kartais gali murkti serganti ar stipraus stresas\|streso ištikta katė – manoma, kad tai gali būti būdas nusiraminimui. == Veislės == Yra daugybė Sąrašas:Kačių veislės\|kačių veislių, kurios skiriasi dydžiu, spalva, kailis\|kailiu, kai kurios veislės yra beveik be kailio arba be Uodega\|uodegos. 2018 m. duomenimis, naminių kačių (''Felis catus'') Veislė\|veislių skaičius nurodomas įvairiai: Tarptautinė kačių draugija (The International Cat Association (TICA)), pripažįsta 71 veislę<ref>tica.org / [https://tica.org/en/cat-breeds TICA - Recognized cat breeds] (The International Cat Association (TICA))</ref>, tarptautinė kačių federacija (Fédération Internationale Féline (FIF)), pripažįsta 48 veisles<ref>fifeweb.org / [http://fifeweb.org/wp/breeds/breeds_prf_stn.php Breed standards] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20151220123955/http://fifeweb.org/wp/breeds/breeds_prf_stn.php \|date=2015-12-20 (Fédération Internationale Féline (FIF))</ref>, kačių mėgėjų draugija (The Cat Fanciers' Association (CFA)), pripažįsta 41 veislę<ref>cfa.org / [http://cfa.org/Breeds.aspx Breeds] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20150905064012/http://www.cfa.org/Breeds.aspx \|date=2015-09-05 (Cat Fanciers' Association (CFA))</ref>, Jungtinė Karalystė\|Jungtinės Karalystės kačių mėgėjų valdančioji taryba (The Governing Council of the Cat Fancy (GCCF)), pripažįsta 39 veisles<ref>gccfcats.org / [https://www.gccfcats.org/Cat-Breeds Cat Breeds] (The Governing Council of the Cat Fancy (GCCF))</ref>. === Smulkiausios veislės === Vaizdas:Curious_Singapura.jpg\|thumb\|280px\|right\|Singapūro katė - smulkiausia natūrali naminių kačių veislė 7 smulkiausių naminių kačių veislių sąrašas (pradedant nuo smulkiausios, eilės tvarka apytikrė): # Singapūro katė (en\|Singapura Cat); # Munčkinas (angl. Munchkin cat); # Kornreksas (angl. Cornish Rex); # Devonreksas (angl. Devon Rex); # Pusiau ilgaplaukė Amerikos riestaausė katė (angl. American Curl); # Siamo katė (angl. Siamese cat); # Balio katė (angl. Balinese cat); === Stambiausios veislės === Vaizdas:Maine_coon_red_tabby_white_of_10_kg.jpg\|thumb\|280px\|right\|Meinkūnas - stambiausia natūrali naminių kačių veislė 10 stambiausių, įskaitant hibridinių arba mišrūnų naminių kačių veislių sąrašas (pradedant nuo stambiausių, eilės tvarka apytikrė): # Savanos katė (en\|Savanah cat); Tai nėra tradicinė naminių kačių veislė, bet hibridas (''Felis catus'' × ''Leptailurus serval''). Savanos katės kilusios sukryžminus vieną Servalas\|servalų (''Leptailurus serval'') rūšies porūšį su su naminės katės (''Felis catus'') veisle. Dalyje šalių, įskaitant Jungtinė Karalystė\|Jungtinę Karalystę, kaip kačių veislės nepripažįsta joje pagrindinė veisles registruojanti kačių mėgėjų valdančioji taryba (The Governing Council of the Cat Fancy)<ref>gccfcats.org / [https://www.gccfcats.org/Cat-Breeds Cat Breeds]</ref>. # Meinkūnas (angl. Maine Coon); # Chausis (angl. Chausie); Tai nėra tradicinė naminių kačių veislė, bet hibridas (''Felis catus'' × ''Felis chaus''). Šis hibridas kilo iš Nendrinė katė\|nendrinės katės (''Felis chaus'') rūšies vieno iš porūšių ir naminės katės (''Felis catus'') veislės. # Ragdolas (angl. Ragdoll); # Ragamufinas (angl. Ragamuffin); # Norvegų miškinė katė (angl. Norwegian Forest Cat); # Sibiro katė (angl. Siberian cat); # Britų trumpaplaukė katė (angl. British Shorthair); # Turkų van katė (angl. Turkish Van); # Amerikos trumpauodegė katė (angl. American Bobtail); == Naminių kačių laukiniai protėviai == Vaizdas:Parc_des_Felins_Chat_de_Gordoni_28082013_2.jpg\|thumb\|280px\|right\|Libinė afroazinė katė (''Felis lybica lybica'') sin. (''Felis silvestris gordoni''). Iš šio afroazinių kačių porūšio yra kilusios beveik visos naminės katės * Afroazinė katė (''Felis lybica''); Beveik visos tradicinės naminių kačių veislės kilusios iš afroazinių kačių rūšies Libinė afroazinė katė\|libinių afroazinių kačių (''Felis lybica lybica'') porūšio<ref>nationalgeographic.com / [https://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html House Cat Origin Traced to Middle Eastern Wildcat Ancestor]. Brian Handwerk for National Geographic News, June 28, 2007</ref>. Tik kelios naminių kačių veislės kilo iš kitų smulkių ar nedidelių Mažosios katės\|mažųjų kačių (''Felinae'') pošeimio rūšių. * Nendrinė katė (''Felis chaus''); Sukryžminus šios rūšies katę su namine kate, buvo išvestas Chausis\|chausių hibridas. * Bengalinė katė (''Prionailurus bengalensis''); Sukryžminus bengalinę katę ir naminę katę, ypač Egipto Mau veislės, buvo išvesta Bengalijos katė\|Bengalijos kačių hibridinė veislė. Bengalinių kačių genais pasižymi ir Serengečio katė\|serengečio katės, kurios kilo sukryžminus bengalijos katę ir Rytų trumpakailė katė\|rytų trumpakailę katę. * Žofrua katė (''Leopardus geoffroyi''); Sukryžminus šios rūšies katę su namine kate, buvo išvesta hibridinė safario katė<ref>holidogtimes.com / [https://www.holidogtimes.com/cat/cat-breeds/the-safari-cat/ The Safari Cat] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20200807161351/https://www.holidogtimes.com/cat/cat-breeds/the-safari-cat/ \|date=2020-08-07 </ref>. * Servalas (''Leptailurus serval''); Sukryžminus vieną iš servalų porūšių ir naminę katę, 1986 m. balandžio 7d. gimė pirmieji hibridinės savanos katės kačiukai<ref>savannahbreedsection.org / [http://www.savannahbreedsection.org/history.php Savannah Breed History] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20180506163434/http://www.savannahbreedsection.org/history.php \|date=2018-05-06 </ref><ref>youtube.com / [https://www.youtube.com/watch?v=abuAUjFv88s The Savannah: The Largest Domestic Cats in the World \| Cats 101]</ref>. Savanos katės yra stambiausios tarp visų naminių kačių. == Muziejai == Pasaulyje yra ne vienas kačių muziejus: Lietuva\|Lietuvoje (Katinų muziejus\|Šiauliuose), Malaizija\|Malaizijoje, Šveicarija\|Šveicarijoje, Jungtinė Karalystė\|Jungtinėje Karalystėje, Rusija\|Rusijoje (Maskva\|Maskvoje), Nyderlandai\|Nyderlanduose ir kt. == Taip pat skaityti == Commons\|Felis catus Vikižodynas\|katė * Sąrašas:Kačių veislės\|Naminių kačių veislių sąrašas * Naminiai gyvūnai * Gyvūnų globa == Šaltiniai == Išn == Nuorodos == * .wcf-online.de / [http://www.wcf-online.de/ World Cat Federation (WCF)] \| ''Anglų kalba\|Anglų k.'' * catbreedslist.com / [http://www.catbreedslist.com/all-cat-breeds/ all cat breeds] \| ''Anglų k'' * press.uchicago.edu / [http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/779998.html The Domestic Cat. History, Folklore, Ecology, and Behavior]. An excerpt from Wild Cats of the World, by Mel Sunquist and Fiona Sunquist \| ''Anglų k'' * youtube.com / [https://www.youtube.com/watch?v=vEvvRfuVk30 Real Cat Fight ( Watch With Sound)] * youtube.com / [https://www.youtube.com/watch?v=Q6Iqev-E150 Angry Cat Videos / Angry Cats Compilation] * youtube.com / [https://www.youtube.com/watch?v=vuD0S9GK0lI&t=3361s FIFe World Cat Show 2017 - Nominations Category 2] Kategorija:Katiniai Kategorija:Naminiai gyvūnai
ltg	https://ltg.wikipedia.org/wiki/Ka%C4%8Ds	Latgalian	latgaļu	Kačs	https://ltg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ka%C4%8Ds&action=raw	Fails:Кот.jpg\|thumb\|250px\|Sātys kačs '''Sātys kačs''' ('''kakis''') (Vol-la\|Felis silvestris catus) aba '''kačs''' ('''kakis''') irā sātys Dzeivinīki\|dzeivinīks. 10 000 godu guojumā itys beija vērtēts ar cylvāku, ari kū medinīks iz pelēm<ref>[http://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=2 Nicholas Wade DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats] (anglīšu) (June 29, 2007)</ref><ref>[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat&page=2 The Evolution of House Cats] (anglīšu)</ref>. Kačs irā kaču saimis (''Felidae'') Plieseji\|plieseigais (''Carnivora'') zviers. == Nūruodis i olūti == Nūruodis Commons\|Felis silvestris catus\|Sātys kačs Nadabeigts rakstīņs DEFAULTSORT:Kaczs Kategoreja:Dzeivinīki
lv	https://lv.wikipedia.org/wiki/Ka%C4%B7is	Latvian	latviešu	Kaķis	https://lv.wikipedia.org/w/index.php?title=Ka%C4%B7is&action=raw	Enciklopēdisks stils Citas nozīmes\|mājas kaķi\|kaķis (nozīmju atdalīšana)\|kaķis BioTakso infokaste \| platums = 235px \| nosaukums = Mājas kaķis \| attēls = Domestic cat cropped.jpg \| att_izmērs = 235px \| valsts = Animalia \| valsts_lv = Dzīvnieki \| tips = Chordata \| tips_lv = Hordaiņi \| klase = Mammalia \| klase_lv = Zīdītāji \| kārta = Carnivora \| kārta_lv = Plēsēji \| dzimta = Felidae \| dzimta_lv = Kaķu dzimta \| apakšdzimta = Felinae \| apakšdzimta_lv = Kaķu apakšdzimta \| ģints = Felis \| ģints_lv = Kaķi \| suga = F. silvestris \| suga_lv = Meža kaķis \| pasuga = F. s. catus \| pasuga_lv = Mājas kaķis \| pasuga_r = Kaķis \| binomial = Felis silvestris catus <small>(Kārlis Linnejs\|Linnaeus, 1758)</small> \| kategorijas = nē \| sinonīmi= ''Felis catus'' '''Mājas kaķis''', arī vienkārši '''kaķis''' (''Felis silvestris catus''), ir mazs plēsējs no Kaķu dzimta\|kaķu dzimtas. Tas tika pieradināts pirms aptuveni nobr\|12 000 gadiem Senā Divupe\|Mezopotāmijas reģionā līdz ar lauksaimniecības attīstību.<ref name="worldhistory">Tīmekļa atsauce\|url= https://www.worldhistory.org/article/466/cats-in-the-ancient-world/\|title=Cats in the Ancient World\|first=Joshua J.\|last=Mark\|work=worldhistory.org\|publisher=World History Encyclopedia\|date=17 November 2012\|accessdate=21 October 2024</ref> Kaķis ir viens no populārākajiem mājdzīvniekiem pasaulē, jo palīdz cilvēkiem cīnīties ar kaitēkļiem, piemēram, peles\|pelēm, čūskas\|čūskām un pat skorpioniem. Mājas kaķa tēviņus dēvē par '''runčiem''', bet mātītes – par '''kaķenēm'''. Kaķi medī vairāk nekā 1000 dažādu dzīvnieku suga\|sugu. Tiem var iemācīt vienkāršas komandas un manipulācijas ar dažādiem mehānismiem – piemēram, daži kaķi spēj atvērt durvis, izmantojot rokturus. Kopumā pasaulē dzīvo aptuveni 600 miljoni mājas kaķu.<ref name="scientificamerican">Tīmekļa atsauce\|url= https://www.scientificamerican.com/article/how-house-cats-evolved/\|title= How House Cats Evolved\|first=Carlos A.\|last=Driscoll etc.\|work=scientificamerican.com\|publisher=Scientific American\|date=1 September 2015\|accessdate=21 October 2024</ref> Ģenētika\|Ģenētiskie pētījumi liecina, ka visi mājas kaķi cēlušies no Āfrikas savvaļas kaķa (''Felis silvestris lybica'') – vienas no meža kaķis\|meža kaķa pasuga\|pasugām. Lai gan dažādas meža kaķis\|meža kaķu pasugas spēj krustoties savā starpā, nav pārliecinošu pierādījumu, ka citas pasugas būtiski piedalījušās mājas kaķa attīstībā. TOClimit\|limit=2 == Fizioloģija == === Izmērs === Attēls:Scheme cat anatomy-lv.svg\|thumb\|310px\|Kaķa tēviņa vispārīgās anatomijas diagramma Pieauguša mājas kaķa vidējais kopējais garums (kartogrāfija)\|garums (no deguna gala līdz astes galam) ir aptuveni 50 centimetrs\|centimetri. Kaķenes parasti ir nedaudz mazākas nekā runči, lai gan izmēru atšķirības galvenokārt ir atkarīgas no šķirnes. Saskaņā ar Ginesa rekordu grāmata\|Ginesa rekordu grāmatu, garākais reģistrētais mājas kaķis sasniedza 121,9 centimetru garumu.<ref name="bolshoy_kot">ru ikona [http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm Гиннес представляет: самая длинная кошка в мире.] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20090112011400/http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm \|date=dat\|2009\|01\|12\|\|bez </ref> Pasaulē garākā reģistrētā mājas kaķa aste ir bijusi 46,99 centimetrus gara.<ref>Tīmekļa atsauce\|url=https://www.guinnessworldrecords.com/news/2025/3/meet-mr-pugsley-addams-the-purrfect-cat-with-the-longest-tail-measuring-over-1-5-feet\|title=Meet Mr. Pugsley Addams, the purr-fect cat with the longest tail measuring over 1.5 feet\|website=Guinness World Records\|access-date=2025-06-03\|language=en-GB</ref> Atšķirībā no suņiem, kaķiem nav izteiktu punduršķirņu, tomēr dažām Šķirne\|šķirnēm (piemēram, ''Munchkin'') ir raksturīga ģenētiska pundurība. Kaķu skausta augstums parasti ir 23–25 centimetri..<ref>en ikona Grāmatas atsauce \| title=PetSpeak: You're closer than you think to a great relationship with your dog or cat! \| publisher=Rodale \| last=Pets, you're part of the family \| year=2000 \| page=134 \| isbn=9781579540777 \| url=http://books.google.com/books?id=84pB-rEV9pEC&pg=PA134&dq=cat+average+height&client=firefox-a</ref> === Svars === Pieauguša mājas kaķa masa parasti ir no 2,5 līdz 7 kilograms\|kilogramiem, atkarībā no šķirnes, dzimums\|dzimuma un individuālajām īpatnībām. Lielāku šķirņu, piemēram, meinkūns\|meinkūna, tēviņi var sasniegt masu līdz 11,3 kilogramiem. Ir dokumentēti arī ārkārtēji gadījumi, kad kaķi svēruši pat līdz 23 kilogramiem, taču šādi piemēri ir ļoti reti un parasti saistīti ar aptaukošanos. Liekais svars mājas kaķiem bieži vien ir nepietiekama fiziskā aktivitāte un pārbarošanas rezultāts un var radīt nopietnas veselības problēmas. Savukārt vieglākie pieaugušie kaķi sver mazāk nekā 1,8 kilogramus.<ref>en ikona Tīmekļa atsauce\|url=http://www.messybeast.com/dwarfcats.html\|title=Dwarf, Midget and Miniature cats\|accessdate=2007-03-06</ref> === Vecums === Mājas kaķu vidējais mūža ilgums ir aptuveni 15 līdz 20 gadi, taču ir reģistrēti gadījumi, kad kaķi nodzīvojuši līdz pat 36 gadiem.<ref name="samiy_stariy_kot">ru ikona [http://poluhin.narod.ru/Knigacat.htm Самый старый кот.] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20090224001946/http://poluhin.narod.ru/Knigacat.htm \|date=dat\|2009\|02\|24\|\|bez </ref> Kaķi parasti dzīvo ilgāk, ja tos tur telpās un nelaiž ārā, tādējādi samazinot risku saslimt vai gūt traumas. Kastrācija\|Kastrētie un sterilizētie kaķi arī parasti dzīvo ilgāk, lai gan tiem pastāv lielāks risks saslimt ar dažām Hroniska slimība\|hroniskām slimībām, piemēram, Aptaukošanās\|aptaukošanos.<ref>ru ikona [http://www.animall.ru/node/1162 Ожирение у кастрированных котов. журнал «Друг» (кошки) 1998/4-5] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20090109220739/http://www.animall.ru/node/1162 \|date=dat\|2009\|01\|09\|\|bez </ref> Pārāk agrā kastrācija (agrāk par septiņām nedēļām) var veicināt urīnceļu akmeņu veidošanos, tādēļ tā jāveic atbilstoši veterinārārsta ieteikumiem.<ref>ru ikona [http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis Кастрация приводит к развитию мочекаменной болезни] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20120614040900/http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis \|date=dat\|2012\|06\|14\|\|bez </ref> Savukārt kaķi, kas dzīvo bez cilvēku aprūpes, piemēram, klaiņojošie pilsētvidē, parasti nodzīvo tikai aptuveni divus gadus, lai gan ir fiksēts gadījums, kad tāds kaķis nodzīvojis pat 19 gadus. Pirmie divi kaķa dzīves gadi aptuveni atbilst 24 cilvēka gadiem, bet katrs nākamais kaķa dzīves gads atbilst apmēram četriem cilvēka gadiem. Tā, piemēram, 20 gadus vecs kaķis ir salīdzināms ar aptuveni 100 gadus vecu cilvēku.<ref name="apollo" /> === Ķermeņa temperatūra === Pieauguša kaķa ķermeņa temperatūra parasti ir no 38 līdz 39,5 °C. Kaķēniem tā mēdz būt nedaudz augstāka.<ref>en ikona Tīmekļa atsauce \| title = Normal Values For Dog and Cat Temperature, Blood Tests, Urine and other information in ThePetCenter.com \| url = http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html \| accessdate = 2005-08-01 \| archiveurl = https://web.archive.org/web/20050802011330/http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html \| archivedate = 2005-08-02 </ref> Sirdsdarbība\|Sirdsdarbības frekvence pieaugušiem kaķiem atkarībā no fiziskās un emocionālās aktivitātes svārstās no 120 līdz 220 sitieniem minūtē. === Maņu orgāni === ==== Acis ==== Attēls:Изображение 307.jpg\|thumb\|200px\|Kaķa acs dienas gaismā No visiem mājdzīvniekiem kaķiem ir vislielākās acis proporcionāli pret ķermeni. Tās kaķiem nodrošina stereoskopija\|stereoskopisku redzi, kas tāpat kā citiem plēsējiem palīdz novērtēt attālumu līdz medījumam vai kādai lietai. Pēc daudzu zooloģija\|zoologu domām, kaķiem ir ļoti attīstīti maņu orgāni. Lai gan dzirde tiem attīstīta sliktāk nekā, piemēram, peles\|pelēm, tiem tomēr ir salīdzinoši labāka redze un oža. Redzes leņķis kaķiem ir 200°, salīdzinājumam, cilvēks redz 180° leņķī. Kaķiem ir trešais plakstiņš, kas reizēm redzams acs iekšējā kaktiņā kā balts punkts. Kaķiem ar lielām acīm un īsu purnu acis mēdz pastiprināti asarot. ==== Ausis ==== Ausīm vienmēr jābūt tīrām un bez nepatīkamas smakas. Auss ārējo gliemežnīcu var tīrīt ar speciālā šķīdumā samitrinātu vates piciņu. Izdalījumi liecina par ausu saslimšanu. Ja kaķim pastiprināti izdalās sēra korķis\|ausu sērs, ausis reizi nedēļā jāapskata un, ja nepieciešams, tās jāiztīra. Ausis tīra ar ausu tīrāmajiem kociņiem, kas apmērcēti kosmētiskajā eļļā vai tualetes pieniņā. Kociņu ausī nedrīkst bāzt pārāk dziļi, jātīra redzamā daļa. Persijas kaķiem auss ārējā malā visapkārt jānoplūc spalva. To izdara, pieturot austiņas malu stingri starp pirkstiem ar vienu roku un ar otru izplūcot spalvu. Auss spalvu neplūc ne pusgarspalvainajiem, ne īsspalvainajiem kaķiem. === Nagi === Attēls:Krallen lv.jpg\|right\|200px\|thumb\|Nagu izlaišanas mehānisms Bieži ir maldīgs priekšstats, ka kaķi nags\|nagus ievelk, kad viņam tie nav vajadzīgi, bet īstenībā ir otrādi. Kaķi nagus tieši izlaiž, kad viņiem tos vajag, bet, kad vairs tos nevajag, tie automātiski atkal ielaižas ķepa\|ķepā. Kad kaķi izlaiž nagus, saraujas muskuļi, kuri iztaisno vairākas locītavas.<ref>"Ilustrētā Zinātne", 2005. gada decembris, 13. lpp.</ref> Nagi kaķim kalpo gan medībām, gan cīņām, gan priekšmetu satveršanai. Pirms medījuma nogalināšanas kaķi to pietur ar nagiem, lai tas neaizmuktu. Nagi kalpo arī, lai cieši noturētos, piemēram, pie koks\|koka. Visiem šiem nolūkiem kaķa nagiem ir jābūt asiem. Kaķi regulāri asina nagus, lai atbrīvotos no to vecās daļas. Brīvā dabā šim nolūkam kaķi parasti izmanto kokus, bet mājas kaķi var radīt problēmas, asinot nagus tam nepiemērotās vietās (piemēram, pret mēbelēm vai Tapetes\|tapetēm). Lai izvairītos no šīs problēmas, kaķim var iemācīt nagu asināšanai izmantot īpašu dēlīti, ko saimnieks var izgatavot pats vai iegādāties zooveikalā. Daži saimnieki izvēlas sava kaķa nagus apgriezt, tomēr šiem kaķiem ir grūti pielāgoties apkārtējai dabiskā vide\|videi, ja tie nokļūst uz ielas.nepieciešama atsauce Amerikas Savienotās Valstis\|ASV ir pieņemts kaķiem nagus izoperēt, amputējot katra pirksta pēdējo falangu visām četrām ķepām.<ref>http://www.declawing.com/</ref> Tā ir sāpīga un smaga operācija.<ref>http://www.diena.lv/arhivs/kapec-kakim-mauc-nagus-11636793</ref> Dzīvnieku aizsardzības organizācijas aktīvi cīnās pret šo metodi<ref>http://news.nationalgeographic.com/news/2013/09/130911-declawing-cats-paw-project-vets-pets/</ref> un 2009. gadā Ziemeļu Kalifornijā izdevās panākt tās aizliegšanu.<ref>Tīmekļa atsauce \|url=http://news.discovery.com/animals/pets/california-cities-ban-cat-declawing.htm \|title=Arhivēta kopija \|access-date=dat\|2014\|03\|02\|\|bez \|archive-date=dat\|2013\|06\|23\|\|bez \|archive-url=https://web.archive.org/web/20130623012845/http://news.discovery.com/animals/pets/california-cities-ban-cat-declawing.htm </ref> Lielākajā Eiropas valstu daļā šāda procedūra ir aizliegta.nepieciešama atsauce === Zobi === Kaķa kopšana ietver arī zobu pārbaudi. Gan no ūdens, gan barības kaķiem veidojas zobakmens. Par zobakmeni liecina dzeltens aplikums uz zobu sānu malām un nepatīkama smaka no mutes. Lai smaganas būtu veselas un uz zobiem neveidotos zobakmens, kaķiem ir jādod ilgāk košļājama barība, piemēram, sīksta gaļa, kauli bez šķembām vai speciāli cepumi. Ja kaķis ļauj tīrīt zobus, tas jādara reizi nedēļā ar speciālu birsti un pastu, kas nopērkama zooveikalā. Izveidojušos zobakmeni ar speciālu aparātu noņem veterinārārsts, pirms procedūras kaķi iemidzinot. Garspalvainajiem un eksotiskie kaķi\|eksotiskajiem kaķēniem zobi mēdz augt šķībi, līdz ar to veidojas sakodiena anomālija. Šādiem kaķēniem izrauj piena zobu ilkņus, lai sakodiens izlabotos.<ref>Tīmekļa atsauce \|title=Kaķu ausu, acu un zobu kopšana \|publisher=portāls Delfi \|work=Vija Klučniece\|url=http://woman.delfi.lv/pets/information/article.php?id=11626574</ref> === Grūsnība === Kaķu grūtniecības periods\|grūsnības periods ir no 58 līdz 71 diena\|dienām (aptuveni divi mēneši), vidēji 63 dienas.<ref name="apollo">lv ikona Tīmekļa atsauce \| url= http://www.apollo.lv/portal/life/1816/articles/118519 \| title= Jums ir suns vai kaķis? Noteikti izlasiet! \| publisher= apollo.lv \| accessdate= 2009. gada 21. martā Novecojusi saite</ref> Vienā metienā parasti piedzimst no trim līdz četriem kaķēniem, bet tikpat labi var būt arī tikai viens kaķēns un arī vairāk par četriem. Dzimumbriedumu gan kaķenes, gan runči sasniedz septiņu mēnešu vecumā.<ref name="apollo" /> == Uzvedība == Skaņas piemēra kaste pa labi\|Kaķu izdoto skaņu piemēri: multi klausīšanās sākums multi klausīšanās objekts \| fails = Felis_silvestris_catus.ogg \| nosaukums = Kaķa ņaudiens \| apraksts = multi klausīšanās objekts \| fails = Purr.ogg \| nosaukums = Kaķa murrāšana \| apraksts = multi klausīšanās beigas skaņas piemēra kastes beigas Kaķi ņaudot izdod skaņas, kuras pieraksta šādi: "ņau" vai "mjau". Citās valodās to pieraksta šādi: angļu valoda\|angliski — "''meow''" vai "miaow", krievu valoda\|krieviski — "''мяу''", franču valoda\|franciski — "''miaou''" vai "''miaw''", vācu valoda\|vāciski un spāņu valoda\|spāniski — "miau", japāņu valoda\|japāniski (ar latīņu burtiem) — "''nyaa''" vai "''nyan''", bet korejiešu valoda\|korejiski — "''yaong''" vai "''nyaong''". Atkarībā no nozīmes ņaudēšanai var būt dažādas zilbes intonācija\|intonācijas. Kaķis parasti ņaud tādēļ, lai piesaistītu cilvēka uzmanība\|uzmanību (piemēram, tādēļ, lai viņu barošana\|pabarotu, vai arī lai kāds ar viņu spēlēšanās\|paspēlētos). Tāpat kaķa ņaudēšana var nozīmēt prieks\|priecīgas vai sāpes\|sāpīgas izjūtas. Visi kaķi nav vienādi, citi ļoti bieži ņaud, bet tikpat labi ir arī kaķi, kuri ņaud ļoti reti. === Higiēna === Kaķi ir pazīstami kā ļoti kopti un tīrīgi dzīvnieki. Kaķi, lai savestu kārtībā savu ķermeni, izmanto ķepa\|ķepu un mēles palīdzību. Vietas, kuras kaķis var aizsniegt ar mēli, tiek sakoptas bez ķepu palīdzības. Bet, piemēram, lai sakoptu savas ausis, kaķis vispirms samitrina savu ķepu ar mēli un tad berzē pret tīrāmo vietu. Ūdens kaķiem nepatīk, jo tas saistās ar ķermeņa atdzišanu. Kaķa kažoks ir diezgan sauss, tāpēc tas ātri samirkst un zaudē siltumizolējošās īpašības. Ja kaķis dzīvo siltā klimatā, tad tā nav liela problēma, bet tiklīdz klimats kļūst vēsāks, kaķis vairs nevar atļauties tādā veidā zaudēt siltums\|siltumu. Ne visas kaķu šķirnes baidās no ūdens. Turcijas Vana kaķis, kurš dzīvo pie Vanas ezers\|Vanas ezera Turcijas austrumos, ar prieku peldas ezers\|ezerā. == Izcelsme == Saskaņā ar ģenētika\|ģenētiskajiem pētījumiem, mājas kaķi ir cēlušies no meža kaķis\|meža kaķa pasugas — Āfrikas savvaļas kaķis\|Āfrikas savvaļas kaķa (''Felis silvestris lybica''). Pirmie kaķi parādījās Ēģipte\|Ēģiptē, to izcelšanās ir saistīta ar Nūbijas savvaļas kaķiem. Eiropa\|Eiropā kaķus ieveda Senā Roma\|romieši, kuri tos atveda no karagājieniem Senie Tuvie Austrumi\|Tuvajos Austrumos.<ref name="vēsture" /> == Šķirnes == Attēls:Seal Old Style Siamese Thai.jpg\|thumb\|200px\|Siāmietis Attēls:Mainecoon1.png\|thumb\|200px\|Meinkūns Attēls:PersanBlanc.jpg\|thumb\|200px\|Persietis Kaķu šķirnes tiek grupētas galvenokārt pēc diviem kritērijiem, tas ir, garspalvainie un īsspalvainie kaķi, bet izšķir arī pusgarspalvainos kaķus, kā arī tā sauktos Āzijas kaķus. {\| class="wikitable" \|- \| '''Garspalvainie kaķi''' \|\| '''Īsspalvainie kaķi''' \|- \| valign=top width=170px \| Eksotiskais kaķis<br />Persijas kaķis \| valign=top width=170px rowspan=5 \| Abesīnijas kaķis<br />Bengālijas kaķis<br />Burmilla<br />Britu īsspalvainais kaķis<br />Burmas kaķis<br />Kartēzijas kaķis<br />Kornvolas rekss<br />Kimriks<br />Devonas rekss<br />Eiropas īsspalvu kaķis<br />Vācijas rekss<br />Japānas bobteils<br />Kurīlijas īsspalvu bobteils<br />Kurīlijas garspalvu bobteils<br />Korāts (šķirne)\|Korāts<br />Mankss<br />Ēģiptes mau<br />Osikats<br />Krievijas zilais kaķis<br />Sniegakurpju kaķis<br />Sokoke<br />Somālijas kaķis<br />Sfinkss \|- \| '''Pusgarspalvainie kaķi''' \|- \| valign=top \| Amerikas garspalvu kaķis<br />Amerikas īsspalvu kaķis<br />Meinkūns<br />Norvēģijas meža kaķis<br />Ragdolls<br />Svētais birmas kaķis<br />Sibīrijas kaķis<br />Turcijas Angoras kaķis<br />Turcijas Vana kaķis \|- \| '''Āzijas kaķi''' \|- \| valign=top \| Balinēzijas kaķis<br />Garspalvu orientālais kaķis<br />Īsspalvu orientālais kaķis<br />Siāmas kaķis<br />Seišelu garspalvu kaķis<br />Seišelu īsspalvu kaķis \|} == Audzināšana == === Barošana === Pētījumos atklāts, ka kaķi diennakts laikā ēd vidēji 36 reizes, ieturot starp barošana\|barošanās reizēm noteiktus laika intervālus.<ref name="whiskas">lv ikona Tīmekļa atsauce \| url= http://www.whiskas.lv/jusu_kakis/veseliba/veseligs_uzturs/ \| title= Veselīgs uzturs \| publisher= Whiskas \| accessdate= 2009. gadā 21. martā \| archiveurl= https://web.archive.org/web/20081204044302/http://www.whiskas.lv/jusu_kakis/veseliba/veseligs_uzturs/ \| archivedate= dat\|2008\|12\|04\|\|bez </ref> Parasti vairāk barības apēd kaķenes grūsnības un kaķēnu barošanas laikā, kā arī augoši kaķēni. Pieauguši kaķi notiesā salīdzinoši mazāk barības. Kaķi galvenokārt ēd gaļa\|gaļu, bet tā nav vienīgā, ko tie lieto uzturā. Tie ēd arī citus produktus, kā, piemēram, dzīvnieku iekšējos orgānus.<ref name="whiskas" /> === Kažoka kopšana === Attēls:Cats_hair.jpg\|thumb\|300px Kaķa apmatojums aug visu gadu, taču pavasarī un rudenī pastiprināti tiek mesta spalva. Šajā laikā kaķis jāsukā, lai palīdzētu atbrīvot kažoku no vecās vilnas. Garspalvainie kaķi\|Garspalvainos kaķus jāķemmē katru dienu, bet īsspalvainie kaķi\|īsspalvainos — aptuveni reizi nedēļā. Regulāra kaķa apmatojuma kopšana var palīdzēt pamanīt, ja kaķim ir parazīti vai kādas problēmas ar ādu vai apmatojumu. === Vannošana === Attēls:Sphynx taking a bath.jpg\|thumb\|150px\|Sfinkss tiek mazgāts Lai gan daudziem kaķiem ūdens nepatīk, tos reizēm nepieciešams mazgāt, īpaši šķirne\|tīršķirnes kaķus pirms piedalīšanās dzīvnieku izstāde\|izstādē. Ja kaķēnus jau no mazotnes pieradina pie šīs procedūras, tad tie vannošanos spēj paciest diezgan labi. Kaķi jāmazgā siltā ūdenī un pēc mazgāšanas kaķa spalva pēc iespējas ātrāk jāizžāvē un dzīvnieks jātur siltumā. === Slimības === Dažkārt kaķi tiek uzskatīti par otršķirīgiem mājdzīvniekiem, tādēļ bieži vien to saimnieki neveic tiem vakcinācijas. Kaķi slimo ar dažādām slimībām, kas var būt bīstamas ne tikai kaķiem, bet arī to saimniekiem. Dažas no kaķu slimībām ir šādas: trakumsērga (Rabies, Lysa), kaķu panleikopēnija (FPV), kaķu herpesvīrusa infekcija jeb vīrusa rinotraheīts (FHV), kaķu kaliciviroze (FCV), kaķu koronavīrusa (FCoV) izraisītais kaķu infekciozais peritonīts, kaķu leikēmija (FeLV), kaķu imūndeficīta sindroms (FIV), hlamidioze un dažādas dermatofitozes.<ref name="slimības">lv ikona Tīmekļa atsauce \| url= http://woman.delfi.lv/pets/interviews/article.php?id=11212913 \| title= Sīgrens Brics: Kaķu infekcijas slimības ir ļoti izplatītas \| publisher= woman.delfi.lv \| accessdate= 2009. gada 21. martā</ref> Bīstamākā no šīm slimībām ir trakumsērga, tādēļ Latvija\|Latvijā trakumsērgas apkarošanas instrukcija paredz katru gadu veikt vienu obligātu kaķu vakcināciju pret to.<ref name="slimības" /> == Etimoloģija == Kaķa nosaukuma izcelsme meklējama Āfrika\|Āfrikā un tas līdz ar kaķi Eiropā izplatījies 1. gadu tūkstotī. Vārda formu latviešu valodā, tāpat kā vairumā Eiropas valodu, ietekmējušas ģermāņu valodas. Tagadējais vārds ''kaķis'' mūsdienu latviešu valodā ienācis no kurši\|kursiskajām izloksnēm. Sākumā kaķis saukts sieviešu dzimtē ''kate'' (saglabājies apvidvārds ''katene'' — 'kaķene'), tad ''katis'', kas pārveidojies par ''kaķis''. Ir arī uzskats, ka sakne ''kat-'' ir indoeiropiešu izcelsmes, lietota jebkuru mazu dzīvnieku apzīmēšanai; par to liecina latīņu valoda\|latīņu vārds ''catulus'' — 'dzīvnieka mazulis' vai 'kucēns'.<ref>Konstantīns Karulis. Latviešu etimoloģijas vārdnīca. I sējums. R:, Avots, 1992, 370.—371. lpp.</ref> == Kultūrā == === Mitoloģijā === Attēls:Bastet-E 2533-IMG 0630-gradient.jpg\|thumb\|Ēģiptiešu skulptūra, kas apskatāma Luvra\|Luvrā Daudzu tautu kultūrās kaķiem piemīt deviņas dzīvības (dažreiz septiņas). Senā Ēģipte\|Senajā Ēģiptē kaķi bija svēti dzīvnieki, kuri pat tika pielūgti. Iespējams, tie tika pielūgti tādēļ, ka veiksmīgi tika galā ar peles\|pelēm, kas apdraudēja labības krājumus klētīs.<ref name="vēsture">lv ikona Tīmekļa atsauce \| url= http://kitten.eclub.lv/kitten/veesture.htm \| title= Mājas kaķis: vēsture \| publisher= kitten.eclub.lv \| accessdate= 2009. gada 22. martā \| archiveurl= https://web.archive.org/web/20120329182834/http://kitten.eclub.lv/kitten/veesture.htm \| archivedate= dat\|2012\|03\|29\|\|bez </ref> Ēģiptieši nakts, auglības un bērnu radīšanas dievieti Basta\|Bastu attēloja ar kaķa galvu. Ja izcēlās ugunsgrēks, tad ēģiptieši vispirms izglāba kaķus un tikai tad devās dzēst ugunsgrēku. Kaķa nāvi viņi ļoti pārdzīvoja. Ēģiptieši pēc kaķa nāves noskuva sev mati\|matus un uzacis. Savukārt kaķa nogalināšana, pat ja tā bija nejauša, tika nāves sods\|sodīta ar nāvi. Mirušos dzīvniekus viņi balzamēja un apbedīja no zelts\|zelta un sudrabs\|sudraba veidotās kastēs, kuras bagātīgi rotāja ar dārgakmens\|dārgakmeņiem.<ref name="vēsture" /> Kaķu pielūgsme Ēģiptē beidzās aptuveni pirms 700 gadiem, kad kaķu pielūdzējus sāka vajāt viduslaiku Baznīca (organizācija)\|Baznīca. Kristietība\|Kristietībā kaķi, it īpaši melnie, bija pagānu dievi, jo tiem bija tieksme gandrīz nedzirdami klejot pa nakts\|naktīm, kā arī tiem tumsā spīdēja acis. Gandrīz visā Eiropā kaķi bija ļaunuma iemiesojums. Tie tika slīcināti, mesti no torņiem, dedzināti ugunskurs\|sārtā. Tikai pateicoties žurkas\|žurkām, kuras strauji vairojās, kaķi tomēr paglābās no iznīcināšanas. Cilvēki pat sāka iegādāties kaķus, lai tie apkarotu žurkas.<ref name="vēsture" /> Savukārt austrumos musulmaņi kaķus vienmēr ir godājuši. Arī Japāna\|Japānā kaķi ir iekarojuši vispārēju atzinību, jo tie tika galā ar pelēm, kuras savukārt iznīcināja zīdtauriņš\|zīdtauriņus. === Māņticībā === Kaķis bieži figurē arī māņticība\|māņticībā. Visbiežāk ir dzirdēts par melnu kaķi, kas šķērso ielu, un gājēju, kas pa to iet, piemeklēs nelaime. === Daiļliteratūrā === Kaķis bieži vien ir sastopams tēls daiļliteratūra\|daiļliteratūrā, piemēram, Kārlis Skalbe\|Kārļa Skalbes literārajā pasakā "Kaķīša dzirnavas", Šarls Pero\|Šarla Pero pasakā "Runcis zābakos" vai arī kaķis Behemots Mihails Bulgakovs\|Mihaila Bulgakova romānā "Meistars un Margarita". === Filmās === Nereti tiek uzņemtas arī filmas, kurās centrālie tēli ir kaķi, piemēram, animācijas filma Straume (filma)\|Straume vai "Olivers un viņa draugi". == Papildliteratūra == refbegin lv ikona Grāmatas atsauce \|last=Brūss \|first=Fogls \|title="Tavs kaķis. Kaķa saimnieka rokasgrāmata"\|year=2008 \|publisher=Zvaigzne ABC \|isbn=9984178412 \|pages=lpp. 128 * lv ikona Grāmatas atsauce \|last=Verhofa-Verhallena \|first=Estere \|title="Kaķi. Enciklopēdija" \|year=2003 \|publisher=Zvaigzne ABC \|isbn=9984229441 \|pages=lpp. 240 * lv ikona Grāmatas atsauce \|last=Džuljeta \|first=Kletona-Broka \|title="Redzeslokā 3: Kaķi" \|year=1997 \|publisher=Zvaigzne ABC \|isbn=9984045684 \|pages=lpp. 64 * lv ikona Grāmatas atsauce \|last=Fulds \|first=Verners \|title="Kaķi un citi cilvēki" \|year=2005 \|publisher=Rozīne \|isbn=9984981207 \|pages=lpp. 104 * lv ikona Grāmatas atsauce \|last=Nevils \|first=Pīters \|title="Kaķu psihes noslēpumi" \|year=2008 \|publisher=Madris \|isbn=9984317692 \|pages=lpp. 168 * lv ikona Grāmatas atsauce \|last=Elena \|first=Djugana \|title="Burvju kaķi. Kaķiskās burvestības, burvju vārdi un maģija" \|year=2006 \|publisher=Nordik \|isbn=9984792269 \|pages=lpp. 192 * lv ikona Grāmatas atsauce \|title="Kaķi un citi cilvēki" \|year=2008 \|publisher=Jāņa Rozes apgāds \|isbn=9984232751 \|pages=lpp. 96 * lv ikona Grāmatas atsauce \|title="Kaķa saimnieks. Izdzīvošanas rokasgrāmata" \|year=2005 \|publisher=Egmont Latvija \|isbn=9984096572 \|pages=lpp. 32 * lv ikona Grāmatas atsauce \|title="Smieklīgie kaķi" \|year=2008 \|publisher=Mansards \|isbn=9984812189 \|pages=lpp. 62 refend == Atsauces == atsauces\|2 == Ārējās saites == sisterlinks-inline enciklopēdiju ārējās saites * [https://web.archive.org/web/20080513204836/http://www.petnet.lv/sheep/?publ005_005.html PetNet: kaķu un suņu kopšana] lv ikona * [https://web.archive.org/web/20090328114553/http://www.cfca.lv/lat/index.html CFCA — Kaķu Mīļotāju Klubu Asociācija] lv ikona * [https://web.archive.org/web/20090103001653/http://kitten.eclub.lv/ Kaķu šķirnes] lv ikona * [http://www.wcf-online.de/ World Cat Federation] (Pasaules kaķu federācija) en ikona ru ikona fr ikona de ikona es ikona mājdzīvnieki autoritatīvā vadība Kategorija:Mājdzīvnieki Kategorija:Kaķi
mad	https://mad.wikipedia.org/wiki/Koc%C3%A8ng	Madurese	Madhurâ	Kocèng	https://mad.wikipedia.org/w/index.php?title=Koc%C3%A8ng&action=raw	Infobox spesies '''Kocèng''' (Bhâsa Madhurâ: ꦏꦺꦴꦕꦺꦁ) èsebbhut jhughân '''kocèng domestik''' otabâ '''kocèng roma''' (nyama ilmiah: ''Felis silvestris catus'' otabâ ''Felis catus'') iyâ jarèya sajennis mamalia karnivora ḍâri kaluwarga ''Felidae''. Oca’ “kocèng” biasana noddhu ka “kocèng” sè la ampon èpanotot, tapè bisa jhughân noddhu ka “kocèng raja” akadi’ singa bân harimau sè jhughân tamaso’ jennis kocèng. Kocèng ampon acampo sareng ka’oḍi’ân manossa palèng enjâ’ molaèn 5.000 taon SM, kalabân ètemmona kerangka kocèng è Pulau Siprus. Molaèn jhâman 3.500 SM, orèng Mesir Kuno ampon aghuna’aghi kocèng ghâbây nyeggha tèkos otabâ kèbân pengerat sè laènna ḍâri lombhung sè nyèmpen hasèl anyèh. È bâkto rèya, kocèng arèya sala sèttong kèbân obuwân palèng populer è dhunnya. Kocèng sè ghâris katurunanna ècatet sacara resmi sebagai kocèng trah otabâ galur murni (''pure breed''), akadi’ persia, siam, manx, bân sphinx. Kocèng akaḍi’ rèya biasana dibiakkan è kennangan pamalihara’an kèbân resmi. Jumlana kocèng ras ghun coma 1% ḍari sakabbhina kocèng kampong. Kocèng jhughân jennis kèbân obuwân sè bânnya’ èkalèburè amarghâ tèngka lakona sè loco. Bhângsa:Kèbân
mdf	https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0	Moksha	мокшень	Ката	https://mdf.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0&action=raw	Няйф:Collage of Six Cats-02.jpg\|thumb\|right\|250px\|Кататне '''Ката''' (lang-la\|Felis catus) - кудонь ката, иля Felidae-да башка, ёмла понав васу мольф палоньярхцай лофцань тряйсь, конась пяк ломаньца пяк келькф сонь ялгаксшинкса ди кудонь ёмла колай ракшада араламанкса. == Ушеширень сюлмафксне == * [https://lapkins.ru/cat/britanskaya-korotkosherstnaya-koshka/photo/ Ката фото] керф Категорие:Кудонь жувататне Категорие:Кататне
mg	https://mg.wikipedia.org/wiki/Saka	Malagasy	Malagasy	Saka	https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Saka&action=raw	Sary:Gatto_Garfield.jpg\|thumb\|ankavanana\|300px\|Saka Ny '''saka''' na '''piso''' dia biby mampinono ao amin' ny fianankaviana ''Felidae''. Anisan' ny biby mipetraka an-tranon' olona izy ary misy karazana dimampolo no fantatry ny sehatra fanaovana fanamarinana. Ny anarany ara-tsiansa dia '''''Felis silvestris catus'''''. Ny voalavo sy biby mikiky madinika hafa no sakafony. Afaka mamoaka feo karazany maromaro ny saka, na dia mifandray amin' ny alalan' ny endri-tarehy sy ny ferômôna aza izy. Araka ny valin' ny fikarohana natao tamin' ny 2006 sy 2007 dia zana-karazana ''Felis silvestris'' ny saka mipetraka an-tranon' olona ankehitriny, ary nivoatra izy 130 000 taona aty aoriana. Efa 8 000 - 10 000 taona lasa izany ny saka no nataon' ny olona fiompy. == Ny endriny == Tahaka ny biby mpihinan-kena, manana vazamasay farany sy ny vazana ny saka mba handrovitra sy hanongotra ny nofo. Ny hozatra matanjaka mifototra eo amin' ny karan-dohany no ahafahany mitelina ny sakafo avy hatrany. Miampy an 'izany koa ny tonon-taolana mafy tsy afahany mitsako mivilana (tsy malefaka ny valanoranony). Taolana daholo ny taolana hiôida, tsy afahan' ny saka manerona ilay taolana hiôida. == Eo amin' ny kolontsaina == === Oha-pitenenana === * ''"Mivarotra saka be loha"'': manao laza masaka, mampitombo resaka, mandrebireby... * ''"Voalavo sasatry ny miaina ka saka matory no alaim-bolombava"'': mila ady, mitady loza ho an'ny tena... * ''"Saka dia bory rambo"'': "teny ratsy" tsy dia masiaka loatra entina maneho fahasorenana. * ''"Saka manatody"'': zavatra tsy misy ary tsy hisy === Ohabolana === * Aza manao toy ny saka manafin-koho * Ny kary no manao ny ataony ka ny saka no voatapa-drambo * Aza manao toa ny voalavo sasatry ny miaina ka saka matory no alàm-bolom-bava * Tsy matoky saka aho fa trondro no laoka * Ny voalavo no tsy mihetsika, ny saka no mbola mihiratra * Aza manao hata-dava ohatra ny saka * Kabary\|Kabari<nowiki/>n-tsaka: vao miteny dia omeo. * Ratsy vintana hoatry ny saka, be vohoka vao Famosaviana\|mamosavy. * Toy ny Sikidy\|sikidi<nowiki/>n-tsaka: ny fo iray ihany, fa ny loha samy manana ny azy. * Tsy misy mateza milevina ohatra ny voalavo, fa raha mitranga lanin' ny saka. == Jereo koa == * Alika * Kisoa * Ondry * Osy * Omby * Bitro * Soavaly * Boriky * Rameva * Voalavo * Totozy Sokajy:Biby mampinono
mhr	https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%81	Eastern Mari	олык марий	Пырыс	https://mhr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%81&action=raw	Таксаҥа \| лӱм = Пырыс \| сӱрет = Collage of Six Cats-02.jpg \| сӱрет_вуймут = \| кугыжаныш = Янлык \| пӧлка = Хордан \| класс = Шӧр пукшышо \| тӱча = Шылгочшо \| ӱлылтӱча = Feliformia \| йамагат = Felidae \| ӱлылйамагат = Felinae \| урлык = Acinonyx \| тӱрлык = Acinonyx jubatus '''Пырыс''' але '''Пӧртысӧ пырыс''' (lang-la\|Felis catus) — мӧҥгысӧ янлык, мӧҥгыштӧ эн чӱчкыдын пырыс ден пийым ашнат. Зоологий велым ончалаш гын, мӧҥгысӧ пырыс — шӧр пукшышо (млекопитающее) «пырыс-влак» еш гыч шыл кочшо янлык. Колям, да тыгыде янлык-влакым кучылеш, тыгодым пырыс — мер янлыклан шотлалтеш, моло янлык да айдеме дене кылым кучашлан тӱрлӧ йӱкым да феромон-влакым луктеш, кап тарванылымаш дене шке кумылжым ончыкта. Тачысе кечылан тӱнямбалне 600 млн утла мӧҥгысӧ пырыс уло, чылажге 256 урлык уло, кужу пунан (перс пырыс) гыч пундымо (сфинкс-влак) марте. Айдеме пырысым 10 000 ий утла ашна, мӧҥгыштӧ пырыс колым кучымо дене пӧртым шке семынже оролаш полша. Пырыс йылме-шкешотан йӱк, мимике да тарванылмашна йӧратыме питомец-влак улыт. Пӱртӱсыштӧ илыше - влак шке коклаштышт лийыт: кузе лийын кертеш, туге гынат вес реакций лийын кертеш: палыме лиймаш, тапнымаш да моло реакций.<ref>[https://nadiya.zt.ua/kotyacha-mova-yak-navchytysya-rozumity-svoyu-kishku/ Пырыс йылме: кузе шке пырысшым умылаш]</ref> ==Шанче классификаций== ''Felis'' тукым гыч чыла пырыс-влакын ик кугезышт уло, тудо Азийыште 6-7 миллион ий ондак илен. Пӧртысӧ пырыс-влак ир пырыс-влак деч чот огыт ойыртемалт, нуно ваш-ваш коштын кертыт. 1758 ийыште Линней, Карл\|Карл Линней «Система природы» шанче пашаштыже пӧртысӧ пырыслан ''Felis catus'' лӱмым пуен. Иоганн Христиан фон Шребер 1775 ийыште ир пырысым ''Felis'' silvestris лӱмден. == Эртымгорно == Файл:AfricanWildCat.jpg\|thumb\|200px\|Олык пырыс (Степная кошка) (''Felis silvestris lybica''), тудым айдеме шкеж деке лишемден, туддеч пӧртысӧ пырысым ыштен. Файл:Jammlich crop.jpg\|thumb\|200px\|табби-макрель тӱсан пӧртысӧ пырыс Пӧртысӧ пырыс деч посна пырыс-влак ешыш тыгак, лев, тигр, гепард да т. м. пурат. Пырыс-влак тукым гыч янлык-влак уло тӱня мучко вашлиялтыт: камышовый пырыс (''Felis chaus'') Кечывалвел-Эрвел Азий гыч, Европысо чодыра пырыс (''F. silvestris silvestris''), олык пырыс (степной кот) (''F. s. lybica''), бархан пырыс (''F. margarita'') да т.м. Айдеме деке лишеммаш иктаж 9500 ий ожно Лишыл Эрвелыште тӱҥалын. Ты верыште эн тошто цивилизаций-влак негызлалтыныт. Кунам айдеме ик вере илаш тӱҥалын, кунам мландым куралаш, шурным погаш да клатыш опташ тӱҥалын — тунам пырысын полышыжо кӱлеш лийын. Пырчым коля да комак деч оролаш кӱлын. Кипр отрошто археолог-влак шӱгарыште айдеме ден пырля пырысиге тойымашым муыныт. Шӱгарым 7500 ий мемнан курым деч ончыч ыштеныт. Ончыч шанчызе-влак пырысын икымше озажлан акрет египтян-влакым шотленыт. Но Акрет Египетыш да Кипрыш пӧртысӧ пырыс Лишыл Эрвел гыч куснен. Кеч икмыняр тӱжем ий пырыс айдеме дене пырля ила гынат, айдеме деч посна пырыс-влак илен лектын кертыт, сонарыш коштыт, пырысигым ыштен, ешым южгунам чумырат. ==Биологий== {\| class="wikitable" style="float:right; float:right; border:1.5px solid #bbb; margin:0.5em 0 0 0.5em;" 0" \| colspan="2" style="text-align:center;" \|'''Физиологий''' \|- \| Кап температур \| style="text-align:center;" \| 38,6 °C \|- \| Шӱм кырыме чӱчкыдылык \| style="text-align:center;" \|минутышто 110—140 кырымаш \|- \| Шӱлымӧ чӱчкыдылык \| style="text-align:center;" \|минутышто 16—40 гана \|} Пырысын кап температурыжо 38—39,5 °C, пырысиге-влакын изиш кугурак. Пундымо пырыс-влакын кап температурышт моло-влак деч ок ойыртемалт, но меж уке улмылан кӧра сфинкс але петерболд урлыкан пырыс-влак шокшырак гай айдеме кидлан чучалтыт. Чылажге пырыс-влакын кум вӱр тӱшка (группа крови) уло. === Анатомия === <imagemap> Файл: Scheme cat anatomy-ru.svg\|Узо пырысын кӧргыжӧ\|375px\|left\|thumb rect 48 19 115 46 Вуйдорык rect 130 19 292 45 Тупрӱдылусо вем (спинной мозг) rect 303 16 438 41 Диафрагма rect 409 50 494 74 Мокш rect 472 10 580 35 Пагар rect 532 55 602 79 Верге (почки) rect 659 21 758 75 Коя шоло (Толстая кишка) rect 659 111 721 139 Кутан рож (анус) rect 657 156 773 182 Муно rect 635 317 720 346 Уретра rect 509 302 611 355 Мочевой пузырь rect 480 366 610 393 Тылыкмокш (селезенка) rect 369 287 478 338 Шекш калтаЖелчный пузырь rect 328 365 417 392 Шӱм rect 233 365 314 391 Шодо rect 114 264 223 292 Илелогар (пищевод) rect 102 210 190 240 Кукшылогар (трахея) rect 18 154 111 204 Умшавомыш (ротовая полость) rect 38 76 135 129 Неркӧргӧ (носовая полость) desc bottom-left </imagemap> Файл:CreativeTools.se - PackshotCreator - Cat's skull.jpg\|thumb\|200px\|Пырыс вуйгорка (череп) stub Категорий:Пырыс-влак == Кылвер-влак == * [https://lapkins.ru/cat/ Породы кошек]ref-ru
mi	https://mi.wikipedia.org/wiki/Ngeru	Māori	Māori	Ngeru	https://mi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ngeru&action=raw	File:Cat poster 1.jpg\|250px\|right\|thumb\|Ruarua momo o Ngeru. Ko te '''ngeru''' he momo kararehe. He maha ngā tāngata e pupuri ana i ngā ngeru hei mōkai. I te 220 miriona ngeru whakaratarata me te 480 miriona ngeru kotiti i te ao i te tau 2021.<ref>cite web\|url=https://carocat.eu/statistics-on-cats-and-dogs/\|title=Statistics on cats\|date=15 February 2021\|website=carocat.eu\|archive-url=https://web.archive.org/web/20210225150136/https://carocat.eu/statistics-on-cats-and-dogs/\|url-status=live\|access-date=2022-02-04\|archive-date=2021-02-25</ref><ref>cite book\|title=Toxocara and Toxocariasis\|last1=Rostami\|first1=Ali\|editor1-last=Bowman\|editor1-first=Dwight D.\|publisher=Elsevier Science\|year=2020\|chapter=30\|pages=616\|isbn=9780128209585\|url=Google books\|plainurl=yes\|id=B33gDwAAQBAJ\|page=616</ref> He ngeru tō 26% o ngā pakeke i te Kīngitanga Kotahi, me te taupori tapeke āhua 10.9 miriona ngeru mōkaikai i te tau 2020.<ref>Cite web\|title=How many pets are there in the UK?\|url=https://www.pdsa.org.uk/get-involved/our-campaigns/pdsa-animal-wellbeing-report/uk-pet-populations-of-dogs-cats-and-rabbits\|access-date=2021-03-29\|website=www.pdsa.org.uk\|language=en\|archive-date=2021-03-03\|archive-url=https://web.archive.org/web/20210303184319/https://www.pdsa.org.uk/get-involved/our-campaigns/pdsa-animal-wellbeing-report/uk-pet-populations-of-dogs-cats-and-rabbits\|url-status=dead</ref> == Tohutoro == reflist Maramara Category:Whakangote Category:Ngeru\|
min	https://min.wikipedia.org/wiki/Kuciang	Minangkabau	Minangkabau	Kuciang	https://min.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuciang&action=raw	Infobox spesies\|item = Q20980826Berkas:Kucing kampung peliharaan yang lucu dan imut.jpg\|jmpl\|Kuciang kampuang '''Kuciang''' (''felis silvetris catus'') adolah sajinih mamalia hewan pamakan dagiang\|dagiang dari kaluargo hewan\|kalurgo Felidae. Kuciang alah manjadi bagian dari kahidupan manusia sajak anam ribu tahun sabalun Masihi. Urang Mesir Kuno dari tahun 3500 SM alah mamakai kuciang untuak mangarek mancik dari rangkiang padi nan manyimpan hasil tuai. Pado hari cako, kuciang adolah salah satu hewan paliaroan manusia nan paliang populer di dunia. Kuciang nan garih katurunannyo tacataik rasmi sabagai kuciang trah nan murni (''pure breed'') cando kuciang Persia, kuciang Siam, kuciang Manx, jo kuciang Sphinx. Kuciang saroman ko biasonyo dijinakkan sarato dipaliaro di tampek nan elok-elok. ==Rujuakan== reflist == Pautan lua == *wikispecies-inline\|Felis silvestris catus\|kuciang Kategori:Binatang
mk	https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0	Macedonian	македонски	Мачка	https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0&action=raw	Taxobox \| color = Yellow \| name = Мачка \| image = WhiteCat.jpg \| image_width = 250px \| regnum = Животни (Animalia) \| phylum = `Рбетници (Vertebrata) \| classis = Цицачи (Mammalia) \| ordo = Месојадци (Carnivora) \| subordo = Мачковидни (Feliformia) \| familia = Мачки (Felidae) \| subfamilia = Felinae \| genus = Felis \| species = Felis silvestris \| subspecies = '''Мачка домашна''' \| binomial = ''Felis silvestris catus'' \| binomial_authority = (Карл Лине\|Linnaeus, 1758) '''Обична мачка''' (langx\|la\|Felis silvestris catus или langx\|la\|Felis catus) — најраспространетиот вид од семејството мачки (Felidae): како дива или домашна (Felis ocreata domestica) ја има насекаде. Иако е припитомена, мачката не го загубила својот инстинкт на ловец и кога лови на жртвата ѝ се приближува со бесшумно прикрадување. И таа, како другите мачки, преде кога е задоволна. Иако ловат сами, мачките се социјални суштества и користат разни животинска комуникација\|вокализации, феромон и видови Говор на тело на мачката\|говор на тело за мачја комуникација\|комуникација, како мјаукање, предење (мачка)\|предење, `ржење и сл. Анатомијата на мачката е слична со онаа на другите животни од родот Мачки, со силно, еластично тело, брзи рефлекси, остри канџи и заби прилагодени за убивање ситен плен. Како ноќни грабливци, мачките го користат нивниот остар слух и вештината да гледаат во темно за да го најдат својот плен. Не само што слушаат звуци што се преслаби за да ги регистрира човечкото уво, туку тие исто така слушаат и звуци со повисока честота. Мачките исто така имаат и многу подобро сетило за мирис од тоа на луѓето. Податотека:Bastet-E 2533-IMG 0630-gradient.jpg\|мини\|upright\|лево\|Египетска скулптура во Лувр Со луѓето е од многу одамна. Во стар Египет\|стариот Египет, мачката била дури свето животно. Бастет, на пример, била мачколика божица на музиката, на танцот и на мајчинството. За разлика од кучето, мачката е многу понезависна и приврзана им е само на оние што знаат да ја пленат. Се претпоставува дека домашната мачка потекнува од дива мачка\|дивата мачка од Стариот Свет (Европа, Азија, Африка) која е малку поголема и има подолга опашка. == Еволуција == === Припитомување === Весникот ''The New York Times'' во 2007 напишал дека иако до неодамна за мачката се верувало дека била припитомена во стариот Египет каде била култно животно", <ref>http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html, Study Traces Cat's Ancestry to Middle EastNicholas Wade, The New York Times 29 June 2007</ref> една понова студија, од истата година, открива дека сите домашни мачки веројатно водат потекло од африканската дива мачка ''(Felis silvestris lybica)'', припитомени некаде околу 8000 п.н.е., на Блискиот Исток.<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007">Наведено списание \|last1=Driscoll \|first1=C. A. \|last2=Menotti-Raymond \|first2=M. \|last3=Roca \|first3=A. L. \|last4=Hupe \|first4=K. \|last5=Johnson \|first5=W. E. \|last6=Geffen \|first6=E. \|last7=Harley \|first7=E. H. \|last8=Delibes \|first8=M. \|last9=Pontier \|first9=D. \|last10=Kitchener \|first10=A. C. \|last11=Yamaguchi \|first11=N. \|last12=O'Brien \|first12=S. J. \|last13=Macdonald \|first13=D. W. \|title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication \|journal=Science (journal) \|volume=317 \|issue=5837 \|date=2007 \|pages=519–523 \|issn=0036-8075 \|doi=10.1126/science.1139518 \|pmc=5612713 \|pmid=17600185\|bibcode=2007Sci...317..519D</ref> Најстариот директен доказ за припитомената мачка е маче закопано до човек, уште пред 9.500 години на Кипар.<ref>наведени вести\|title=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's indigenous cats\|url =http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm\|work=China Daily\|accessdate = 3 November 2009</ref><ref name="9500 years">Наведена мрежна страница\|title = Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus\|url = http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html</ref> == Таксономија == Научното име ''Felis catus'' е дадено од Карл Линеј во 1758 година за домашната мачка.<ref name="Linnaeus1758">Cite book \|last=Linnaeus \|first=C. \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|location=Holmiae \|publisher=Laurentii Salvii \|date=1758 \|page=42 \|chapter=Felis Catus \|language=la \|volume=1 \|edition=10th reformed \|chapter-url= https://archive.org/details/mobot31753000798865/page/42</ref><ref name="MSW3fc">MSW3 Wozencraft \|id=14000031 \|pages=534–535 \|heading=Species ''Felis catus''</ref> ''Felis catus domesticus'' е име предложено од Јохан Кристијан Поликарп Еркслебен во 1777 година.<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''Felis daemon'' е име предложено од Константин Сатунин во 1904 година за црна мачка од Закавказје, подоцна идентификувана како домашна мачка.<ref>cite journal \|last1=Satunin \|first1=C. \|title=The Black Wild Cat of Transcaucasia \|journal=Proceedings of the Zoological Society of London \|date=1904 \|volume=II \|pages=[https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool/page/162 162]–163 \|url= https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool</ref><ref>cite book \|editor1-last=Bukhnikashvili \|editor1-first=A. \|editor2-last=Yevlampiev \|editor2-first=I. \|title=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection \|publisher=National Museum of Georgia \|location=Tbilisi \|url= http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf \|access-date=19 January 2019 \|archive-date=4 March 2016 \|archive-url= https://web.archive.org/web/20160304073023/http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf \|url-status=live</ref> Во 2003 година, Меѓународната комисија за зоолошка номенклатура одредила дека домашната мачка е посебен вид наречен ''Felis catus''.<ref name="ICZN">Cite journal \|publisher=International Commission on Zoological Nomenclature \|title=Opinion 2027 \|journal=Bulletin of Zoological Nomenclature \|volume=60 \|date=2003 \|page=81−82 \|url= https://archive.org/details/bulletinofzoolog602003int/page/81</ref><ref>cite journal \|last1=Gentry \|first1=A. \|last2=Clutton-Brock \|first2=J. \|last3=Groves \|first3=C. P. \|date=2004 \|title=The naming of wild animal species and their domestic derivatives \|journal=Journal of Archaeological Science \|volume=31 \|issue=5 \|pages=645–651 \|doi=10.1016/j.jas.2003.10.006 \|bibcode=2004JArSc..31..645G \|url= http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf \|access-date=19 January 2019 \|archive-url= https://web.archive.org/web/20160304052316/http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf \|archive-date=4 March 2016 \|url-status=live</ref> == Карактеристики == === Големина === Податотека:Scheme_cat_anatomy.svg\|мини\|Дијаграм на општата анатомија на машка домашна мачка Домашната мачки има помал череп и пократки коски во споредба со Дива мачка\|дивата мачка.<ref name="OConnor">cite journal\|last=O'Connor\|first=T. P.\|year=2007\|title=Wild or domestic? Biometric variation in the cat ''Felis silvestris''\|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/3700/1/OConnor_Cats-IJOA-submitted.pdf\|journal=International Journal of Osteoarchaeology\|volume=17\|issue=6\|pages=581–595\|doi=10.1002/oa.913\|archive-url=https://web.archive.org/web/20190121010849/http://eprints.whiterose.ac.uk/3700/1/OConnor_Cats-IJOA-submitted.pdf\|archive-date=21 January 2019\|access-date=20 January 2019\|url-status=live</ref> Има просечна должина од околу cvt\|46\|cm и висина од cvt\|23\|-\|25\|cm, со околу cvt\|30\|cm долг опаш. Машките единки се поголеми од женските.<ref name="WCoW">cite book\|url=https://archive.org/details/wildcatsofworld00sunq/page/99\|title=Wild Cats of the World\|last1=Sunquist\|first1=M.\|last2=Sunquist\|first2=F.\|date=2002\|publisher=University of Chicago Press\|isbn=9780226779997\|pages=[https://archive.org/details/wildcatsofworld00sunq/page/99 99–112]\|chapter=Domestic cat\|chapter-url=https://books.google.com/books?id=hFbJWMh9-OAC&pg=PA99</ref> Возрасните домашни мачки типично имаат тежина од cvt\|4\|-\|5\|kg.<ref name="Mattern" /> === Скелет === Мачките имаат седум Вратни прешлени\|вратни пршлени (како и повеќето цицачи); 13 Градни прешлени\|градни пршлени (луѓето имаат 12); седум Слабински прешлени\|слабински пршлени (луѓето имаат пет); три Крсна коска\|крсни пршлени (како и повеќето цицачи, но луѓето имаат пет); и варијабилен број на опашни пршлени (луѓето имаат три до пет сраснати во опашна коска).<ref name="Walker">cite book\|title=Study of the Cat with Reference to Human Beings\|last=Walker\|first=W.F.\|date=1982\|publisher=Cengage\|Thomson Learning/Cengage\|isbn=9780030579141\|edition=4th revised</ref>rp\|11 Поголемиот број на градни и слабински пршлени придонесуваат за мобилноста и флексибилноста на 'рбетот кај мачката. == Однесување == Податотека:Purring cat.oga\|мини\|десно\|Предење на мачка Мачките што живеат надвор се активни и дење и ноќе, иако имаат тенденција да бидат малку поактивни ноќе.<ref>Cite journal\|last1=Germain\|first1=E.\|last2=Benhamou\|first2=S.\|last3=Poulle\|first3=M.-L.\|year=2008\|title=Spatio-temporal Sharing between the European Wildcat, the Domestic Cat and their Hybrids\|journal=Journal of Zoology\|volume=276\|issue=2\|pages=195–203\|doi=10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x\|doi-access=free</ref> Домашните мачки го поминуваат поголемиот дел од своето време во близина на своите домови, но може да се движат во радиус од неколку стотици метри. Тие населуваат територии кои значително варираат по големина, која според една студија може да се протега од cvt\|7\|-\|28\|ha\|acre.<ref>Cite journal\|last=Barratt\|first=D. G.\|year=1997\|title=Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats ''Felis catus''\|journal=Ecography\|volume=20\|issue=3\|pages=271–280\|bibcode=1997Ecogr..20..271B\|doi=10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x\|jstor=3682838</ref> Времето на активност на мачките е доста флексибилно и разновидно; но како предатори при слаба светлина, тие генерално се крепускуларни, што значи дека имаат тенденција да бидат поактивни во зори и самрак. Сепак, однесувањето на домашните мачки е исто така под влијание на човековата активност, и тие можат до одреден степен да се прилагодат на навиките за спиење на нивните сопственици.<ref>Cite journal\|last1=Randall\|first1=W.\|last2=Johnson\|first2=R. F.\|last3=Randall\|first3=S.\|last4=Cunningham\|first4=J. T.\|year=1985\|title=Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats\|url=https://archive.org/details/sim_behavioral-neuroscience_1985-12_99_6/page/n135\|journal=Behavioral Neuroscience\|volume=99\|issue=6\|pages=1162–1175\|doi=10.1037/0735-7044.99.6.1162\|pmid=3843546</ref><ref>Cite web\|url=https://www.sciencefocus.com/nature/why-do-cats-sleep-so-much/\|title=Why do cats sleep so much?\|last=Ling\|first=Thomas\|date=2 June 2021\|archive-url=https://web.archive.org/web/20230403180235/https://www.sciencefocus.com/nature/why-do-cats-sleep-so-much/\|archive-date=3 April 2023\|access-date=3 April 2023\|website=BBC Science Focus Magazine\|url-status=live</ref> == Животен век и здравје == Просечниот животен век на домашните мачки е зголемен во последниве децении. Во почетокот на 1980-те тој изнесувал околу седум години,<ref name="Kraft1998">Cite journal\|last=Kraft\|first=W.\|year=1998\|title=Geriatrics in canine and feline internal medicine\|journal=European Journal of Medical Research\|volume=3\|issue=1–2\|pages=31–41\|pmid=9512965</ref>rp\|33<ref name="Nassar 1984">Cite journal\|last1=Nassar\|first1=R.\|last2=Mosier\|first2=J. E.\|last3=Williams\|first3=L. W.\|year=1984\|title=Study of the feline and canine populations in the greater Las Vegas area\|journal=American Journal of Veterinary Research\|volume=45\|issue=2\|pages=282–287\|doi=10.2460/ajvr.1984.45.02.282\|pmid=6711951</ref> пораснал на 9.4 години во 1995<ref name="Kraft1998" />rp\|33 и на околу 13 години според податоци од 2014 и 2023 година.<ref name=":0">Cite journal\|last1=O'Neill\|first1=Dan G\|last2=Church\|first2=David B\|last3=McGreevy\|first3=Paul D\|last4=Thomson\|first4=Peter C\|last5=Brodbelt\|first5=David C\|year=2014\|title=Longevity and mortality of cats attending primary care veterinary practices in England\|journal=Journal of Feline Medicine and Surgery\|volume=17\|issue=2\|pages=125–133\|doi=10.1177/1098612X14536176\|pmc=10816413\|pmid=24925771\|doi-access=free</ref><ref>Cite journal\|last1=Montoya\|first1=M.\|last2=Morrison\|first2=J. A.\|last3=Arrignon\|first3=F.\|last4=Spofford\|first4=N.\|last5=C.\|first5=H.\|last6=Hours\|first6=M.-A.\|last7=Biourge\|first7=V.\|year=2023\|title=Life expectancy tables for dogs and cats derived from clinical data\|journal=Frontiers in Veterinary Science\|volume=10\|pages=1082102\|doi=10.3389/fvets.2023.1082102\|pmc=9989186\|pmid=36896289\|doi-access=free</ref> Кастрацијата го зголемува животниот век на мачките; според една студија кастрираните мажјаци живеат двапати подолго од интактните, додека стерилизираните женки живеат 62% подолго од интактните.<ref name="Kraft1998" />rp\|35 Кастрацијата, односно стерилизацијата на мачката носи одредени здравствени придобивки, како што се подолг животен век и намалена инциденца на Неоплазма\|неоплазми на репродуктивните органи.<ref name="Obesity1">cite journal\|last1=Vendramini\|first1=Thiago H. A.\|last2=Amaral\|first2=Andressa R.\|last3=Pedrinelli\|first3=Vivian\|last4=Zafalon\|first4=Rafael V. A.\|last5=Rodrigues\|first5=Roberta B. A.\|last6=Brunetto\|first6=Marcio A.\|date=14 January 2020\|title=Neutering in dogs and cats: current scientific evidence and importance of adequate nutritional management\|journal=Nutrition Research Reviews\|publisher=Cambridge University Press (CUP)\|volume=33\|issue=1\|pages=134–144\|doi=10.1017/s0954422419000271\|issn=0954-4224\|pmid=31931899</ref> Сепак, стерилизацијата го забавува метаболизмот<ref>cite journal\|last1=Hoenig\|first1=Margarethe\|last2=Ferguson\|first2=Duncan C.\|date=1 May 2002\|title=Effects of neutering on hormonal concentrations and energy requirements in male and female cats\|journal=American Journal of Veterinary Research\|publisher=American Veterinary Medical Association (AVMA)\|volume=63\|issue=5\|pages=634–639\|doi=10.2460/ajvr.2002.63.634\|issn=0002-9645\|pmid=12013460</ref><ref name="Obesity2">cite journal\|last1=Harper\|first1=E. J.\|last2=Stack\|first2=D. M.\|last3=Watson\|first3=T. D. G.\|last4=Moxham\|first4=G.\|year=2001\|title=Effects of feeding regimens on bodyweight, composition and condition score in cats following ovariohysterectomy\|journal=Journal of Small Animal Practice\|publisher=Wiley\|volume=42\|issue=9\|pages=433–438\|doi=10.1111/j.1748-5827.2001.tb02496.x\|issn=0022-4510\|pmid=11570385</ref><ref name="Obesity3">cite journal\|last1=Fettman\|first1=M.J\|last2=Stanton\|first2=C.A\|last3=Banks\|first3=L.L\|last4=Hamar\|first4=D.W\|last5=Johnson\|first5=D.E\|last6=Hegstad\|first6=R.L\|last7=Johnston\|first7=S\|year=1997\|title=Effects of neutering on bodyweight, metabolic rate and glucose tolerance of domestic cats\|journal=Research in Veterinary Science\|publisher=Elsevier BV\|volume=62\|issue=2\|pages=131–136\|doi=10.1016/s0034-5288(97)90134-x\|issn=0034-5288\|pmid=9243711</ref> и го зголемува внесот на храна,<ref name="Obesity3" /><ref name="Obesity4">cite journal\|last1=Kanchuk\|first1=Marc L.\|last2=Backus\|first2=Robert C.\|last3=Morris\|first3=James G.\|last4=Rogers\|first4=Quinton R.\|last5=Calvert\|first5=Christopher C.\|year=2003\|title=Weight Gain in Gonadectomized Normal and Lipoprotein Lipase–Deficient Male Domestic Cats Results from Increased Food Intake and Not Decreased Energy Expenditure\|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-nutrition_2003-06_133_6/page/n105\|journal=The Journal of Nutrition\|publisher=Elsevier BV\|volume=133\|issue=6\|pages=1866–1874\|doi=10.1093/jn/133.6.1866\|issn=0022-3166\|pmid=12771331\|doi-access=free</ref> што може да предизвика гојазност кај стерилизираните мачки.<ref name="Obesity5">cite journal\|last1=Öhlund\|first1=Malin\|last2=Palmgren\|first2=Malin\|last3=Holst\|first3=Bodil Ström\|date=19 January 2018\|title=Overweight in adult cats: a cross-sectional study\|journal=Acta Veterinaria Scandinavica\|volume=60\|issue=1\|page=5\|doi=10.1186/s13028-018-0359-7\|issn=1751-0147\|pmc=5775588\|pmid=29351768\|doi-access=free</ref> === Болести === Мачките можат да страдаат од различни болести, почнувајќи од вообичаени инфекции до хронични состојби. Најчеста причина за смртност кај помладите мачки (до 5 години) е траума, а кај постарите мачки (над 5 години) е Хронична бубрежна болест кај мачки\|бубрежна болест.<ref name=":0" /> Некои од најчестите болести кај мачките се: * Мачкина леукемија (FeLV) – вирус што доведува до ослабување на имунолошкиот систем; * Мачкина имунодефициенција (FIV) – вирус сличен на ХИВ кај луѓето, што го ослабува имунолошкиот систем и ги прави мачките подложни на инфекции; * Дијабетес – метаболичко нарушување предизвикано од недостаток или отпорност на инсулин, што доведува до високи нивоа на шеќер во крвта; * Хипертироидизам – состојба кога тироидната жлезда произведува зголемени количества на хормони, што влијае на метаболизмот; * Хронична бубрежна болест кај мачки\|Бубрежна болест – честа појава кај постарите мачки, што доведува до постепено намалување на функцијата на бубрезите и бубрежна слабост; * Срцев црв – паразит кој се пренесува преку комарци и примарно ги зафаќа белите дробови кај мачките; * Беснило – фатално вирусно заболување кое го зафаќа нервниот систем, може да се превенира со вакцинација. ==Мачката како тема во уметноста и во популарната култура== File:Kot na parapecie.jpg\|thumb\|Домашна мачка Мачката се јавува како тема во бројни дела од уметноста и Популарна култура\|популарната култура. ===Мачката како тема во книжевноста=== Податотека:Домашна мачка-Охрид.jpg\|мини\|Домашна мачка Податотека:Persiska macka.jpg\|мини\|Младенче на персиска мачка * „Приказна за мачката“ – приказна на африканското племе Свахили.<ref>''Бајке са југа Африке''. Београд: Народна књига, 1964, стр. 122-123.</ref> * „Кокошката и мачорот“ – приказна на африканското племе Басумбва.<ref>''Бајке са југа Африке''. Београд: Народна књига, 1964, стр. 185-186.</ref> * „Куцото петле и мачорот“ - македонска народна приказна.<ref>''Македонски хумористични народни приказни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 29-32.</ref> * „Круг“ — кус расказ на македонскиот писател Андреј Ал-Асади.<ref>Андреј Ал-Асади, ''Утрото на бессоните''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 16-21.</ref> * „Ах, тоа маче“ - расказ за деца на македонскиот писател Генади Болиновски.<ref>Генади Болиновски, ''Игра на прозорец'', Скопје: Култура, Наша книга, Мисла, Македонска книга, Детска радост, 1990, стр. 31-37.</ref> * „Мачката и кралот“ - басна на американскиот писател Емброуз Бирс.<ref>Емброуз Бирс, ''Басни''. Скопје: Темплум, 2016, стр. 23.</ref> * „Мачорот и птиците“ - басна на Емброуз Бирс.<ref>Емброуз Бирс, ''Басни''. Скопје: Темплум, 2016, стр. 34.</ref> * „Жена и мачка“ - песна на францускиот поет Пол Верлен.<ref>Pol Verlen, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1969, стр. 14-15.</ref> * „Мачор на покривот“ — песна за деца на хрватскиот поет Григор Витез.<ref>Григор Витез, ''Песни''. Мисла, Македонска книга, Култура, Наша книга и Детска радост, Скопје, 1990, стр. 35.</ref> * „Црн мачор“ - кус расказ на македонскиот писател Драган Георгиевски од 2013 година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Лисицата и мачката“ – сказна на браќата Грим.<ref>Браќа Грим, ''Храбриот кројач'', Детска радост, Скопје, 1980.</ref> * „Јунаштво според јадењето“ — басна на Ристо Давчевски.<ref>Басни (избор). Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2009, стр. 44.</ref> * „Пријателство“ — расказ за деца на македонскиот писател Киро Донев од 2013 година.<ref>Киро Донев, ''Приказни од куќичката на дрво''. Скопје: Македоника литера, 2013, стр. 41-42.</ref> * „Мачиња — забавачиња“ — расказ за деца на Киро Донев од 2013 година.<ref>Киро Донев, ''Приказни од куќичката на дрво''. Скопје: Македоника литера, 2013, стр. 43-44.</ref> * „Папагалот и мачката“ - басна на старогрчкиот баснописец Езоп.<ref>Езоп, ''Басне (по Доситеју Обрадовићу)''. Београд: Просвета, 1963, стр. 95.</ref> * „Мачорот крак шпоретот“ — песна на македонскиот поет Иван Ивановски.<ref>Иван Ивановски, ''Ах ти мило детенце''. Култура, Скопје, 1980, стр. 1.</ref> * „Четирите мачки“ (српски: ''Четири мачке'') - песна на српскиот поет Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 114.</ref> * „Ќе има игранка“ (српски: ''Биће игранка'') - песна на Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 73-74.</ref> * „Концерт“ - песна на српскиот поет Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 75.</ref> * „Кукањето на мачката“ (српски: ''Мачково јадање'') - песна на Јован Јовановиќ-Змај.<ref>Јован Јовановиħ Змај, ''Краљевина Лаждишажди''. Београд: Просвета, 1963, стр. 76-77.</ref> * „Куќата на сивиот мачор“ - збирка раскази на бразилскиот писател Рибејро Коуто од 1922 година.<ref>''Антoлогија на бразилскиот расказ'', Три, Скопје, 2012, стр. 286.</ref> * „Волкот и мачорот“ — басна на Иван Андреевич Крилов.<ref>Басни (избор). Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2009, стр. 25-26.</ref> * „Чуден мачор“ — песна на македонскиот поет Васил Куноски.<ref>Васил Куноски, ''Песни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 40.</ref> * „Размаѓепсан свет“ — расказ на српската писателка Јелена Ленголд.<ref>Jelena Lengold, ''Raščarani svet'' (drugo izdanje). Arhipelag, Beograd, 2018, стр. 83-90.</ref> * „Ева е во својот мачор“ - расказ на колумбискиот писател Габриел Гарсија Маркес.<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 183-194.</ref> * „Мачка во магла“ - книга на македонскиот писател Владимир Мартиновски.<ref>Пандалф Вулкански, ''Текстилна поема''. Темплум: Скопје, 2017.</ref> * „Големата авантура на Фигаро“ — расказ за деца на македонската писателка Оливера Николова.<ref>„Оливера Николова, ''Зоки Поки''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 22-24.</ref> * „Мачето на Господ Бог“ - расказ на руската писателка Људмила Петрушевска.<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 311-315.</ref> * „Петтоглава вечерна сказна за куклениот цар со тиква празна врз празните сандаци од мармалад, за црното маче Мау-Мау и за беззабиот пес од плоштад“ — песна на македонскиот писател Видое Подгорец.<ref>Видое Подгорец, ''И сончогледите спијат''. Скопје: Македонска книга, Детска радост, Култура, Мисла, Наша книга, 1990, стр. 80-83.</ref> * „Мачката и птицата“ — песна на францускиот поет Жак Превер.<ref>Жак Превер, ''Чари велеграда''. БИГЗ, Београд, 1972, стр. 50.</ref> * „Мачор на клупата“ — песна на Жак Превер.<ref>Жак Превер, ''Чари велеграда''. БИГЗ, Београд, 1972, стр. 140.</ref> * „Мачор-астроном“ — песна на македонскиот поет Живко Ризовски од 1995 година.<ref>Живко Ст. Ризовски, ''Дете и светулка''. Скопје: Наша книга, 1995, стр. 11.</ref> * „Црна мачка“ - песна на германскиот поет Рајнер Марија Рилке.<ref>Рајнер Марија Рилке, ''Искуство тишине''. Београд: Paideia, 2014, стр. 36.</ref> * „Cat's Avanger“ - расказ на романскиот писател Алекс Точилеску.<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 365-373.</ref> * „Мачка со исклучителна убавина“ - расказ на руската писателка Људмила Улицка.<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 65-78.</ref> * „Мачка на дождот“ - расказ на американскиот писател Ернест Хемингвеј.<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 37-41.</ref> * „Мачор“ - песна во проза на полскиот поет Збигњев Херберт.<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 42.</ref> * „Мачорот Мур“ - роман на германскиот писател Ернест Теодор Хофман\|Е. Т. А. Хофман.<ref>Влада Урошевиќ, „Хофман - писателот што го открил клучот на фантастиката“, во: Е. Т. А. Хофман, ''Фантастични раскази''. Скопје: Македонска книга 2002, 2002, стр. 182.</ref> * „Безимената мачка“ - расказ на рускиот писател Варлам Шаламов.<ref>''Riba, patka, vodozemac: Priče o životinjama'' (Priredila Ljubica Arsić). Beograd: Laguna, 2014, стр. 261-268.</ref> * „Мачка во празен стан“ - песна на полската поетеса Вислава Шимборска.<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 275-276.</ref> ===Мачката како тема во филмот=== * „Мачка (1988)\|Мачка“ (''Die Katze'') - германски филм од 1988 година, во режија на Доминик Граф. * „Мачорот во чизми (филм од 2011)\|Мачорот во чизми“ (англиски: ''Puss in Boots'') - американски анимиран филм од 2011 година, во режија на Крис Милер.<ref>„Возбудлива авантура на триото од бајките“, ''Антена'', број 882, 22.5.2015, стр. 2.</ref> * „Лошиот мачор“ (''Kötü Kedi Şerafettin'') - Турција\|турски анимиран филм од 2016 година.<ref>Наведена мрежна страница \| author= \| title=ЛОШИОТ МАЧОР \| url=http://cinedays.mk/bad-cat-mk/ \| archiveurl=https://web.archive.org/web/20161114151843/http://cinedays.mk/bad-cat-mk/ \| work= \| publisher=cinedays.mk \| archivedate=2016-11-14 \| date= \| accessdate=2016-11-14 \| url-status=dead </ref></sup></small> * „Риба и мачка (филм од 2013)\|Риба и мачка“ – ирански филм од 2013 година, во режија на Шарам Мокри.<ref>Кинотека на Македонија, Програма - февруари 2017</ref> * „Мачка во вреќа“ - германски филм во режија на Флоријан Шварц. ===Мачката како тема во музиката=== Податотека:Домашна мачка.jpg\|мини\|Домашна мачка * „Луѓе-мачки“ (англиски: ''Cat people'') - песна на британскиот рок-музичар Дејвид Боуви од 1983 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=i5PbUMGRQ9U YouTube, David Bowie - Cat People (пристапено на 8.5.2017)]</ref> * „Мачки во чинија“ (англиски: ''Cats In A Bowl'') - песна на американската Рок-музика\|рок-група ''Dinosaur'' од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dinosaur-Dinosaur/master/5458 DISCOGS, Dinosaur* – Dinosaur (пристапено на 30.7.2020)]</ref> * „Храна за мачки“ (англиски: ''Cat Food'') — песна на британската Рок-музика\|рок-група King Crimson од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/406645-King-Crimson-In-The-Wake-Of-Poseidon King Crimson – In The Wake Of Poseidon (пристапено на 27.1.2023)]</ref> * „Љубовни мачки“ (англиски: ''Lovecats'') - песна на британската Рок-музика\|рок-група Кјур (''The Cure'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=mcUza_wWCfA&list=PLkykovpQIUJ-9dIIastIQqwSjxCzGXwTI&index=12 YouTube, The Cure - The Lovecats (пристапено на 26.9.2019)]</ref> * „Кога мачката е замината“ (англиски: ''When the Cat's Away'') - песна на швајцарската Панк рок\|панк-рок група Клинекс/ЛиЛиПУТ (''Kleenex/LiLiPUT'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=11dr94OkLbI&index=21&list=PL6KwzgIePF4C-d8RyhakVkuCyEEmj8bS7 YouTube, Kleenex/LiLiPUT - When The Cat's Away (from Kleenex/LiLiPUT) (пристапено на 1.7.2017)]</ref> * „Мачки и кучиња“ (англиски: ''Cats and Dogs'') - албум на австралиската поп-рок група ''Mental As Anything'' од 1981 година.<ref>[http://www.allmusic.com/album/cats-dogs-mw0000455181 Mental As Anything, Cats & Dogs (пристапено на 6.7.2017)]</ref> * „Блуз за мачките-скитници“ (англиски: ''Stray Cat Blues'') - песна на британската рок-група Ролинг Стоунс (''The Rolling Stones'') од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Rolling-Stones-Get-Your-Ya-Yas-Out/release/6066436 DISCOGS, The Rolling Stones – Get Your Ya-Yas Out (пристапено на 25.8.2019)]</ref> * „Дивите мачки од Килкени“ (англиски: ''Wild Cats of Kilkenny'') - песна на ирската рок-група Поугс (''The Pogues'') од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=eFEHN30hq30&index=3&list=PL68D998D2C9FC89B8 YouTube, 03 Wild Cats of Kilkenny by The Pogues (пристапено на 22.8.2017)]</ref> * „Мачката е во ормарот“ (англиски: ''Cat's in the Cupboard'') - песна на британскиот рок-музичар Пит Таунсенд (''Pete Townsend'') од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=R7rh0f1WFms&list=PLWnVxuqvY7Ji-_Jt_VM9J9Yeq689HoGZb&index=7 YouTube, Pete Townshend - Cat's in the Cupboard (пристапено на 11.9.2017)]</ref> * „Мачка“ - песна на СФРЈ\|југословенската рок-група Фит од 1988 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=kA4yKvpZPX8 YouTube, Fit - 09 Mačka (Live Uz Rijeku) HQ (пристапено на 8.4.2017)]</ref> * „Како да одериш мачка“ (англиски: ''How To Skin A Cat'') - песна на американската Рок-музика\|рок-група Хускер Ду (''Hüsker Dü'') од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/H%C3%BCsker-D%C3%BC-New-Day-Rising/release/2352904 Discogs, Hüsker Dü – New Day Rising (пристапено на 1.7.2020)]</ref> * „Мачор“ (англиски: ''Puss'') - песна на американската Рок-музика\|рок-група ''The Jesus Lizard'' од 1992 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Jesus-Lizard-Liar/release/4157701 Discogs, The Jesus Lizard – Liar (пристапено на 17.12.2020)]</ref> * „Myau“ - песна на македонската рок-група The John (рок-група)\|The John од 2012 година.<ref>The John, Waufvw!!!, PMG Recordings #76, 2012.</ref> == Наводи == наводи Нормативна контрола Категорија:Цицачи Категорија:Домашни животни Категорија:Мачки\|* Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј
ml	https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A	Malayalam	മലയാളം	പൂച്ച	https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B4%AA%E0%B5%82%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A&action=raw	featuredprettyurl\|CatTaxobox \| name = വളർത്തുപൂച്ച<ref name=msw3>MSW3 Wozencraft</ref><ref>Cite web quick\|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|accessdate=26 August 2009</ref> \| status = വളർത്തുമൃഗം <!-- There has been extensive discussion about the choice of image in this infobox. Before replacing this image with something else, consider if it actually improves on the ENCYCLOPEDIC CRITERIA which led to this choice. See Talk:Cat and Talk:Cat/Lead photo and if in doubt, DISCUSS IT FIRST! --> \| image = Collage of Six Cats-02.jpg<!--please do not change without consensus, see talk page--> \| image_width= 250px \| image_caption = \| regnum = Animalia \| phylum = Chordate\|Chordata \| classis = Mammalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| genus = ''Felis'' \| species = '''''F. catus''''' \| binomial = ''Felis catus'' \| binomial_authority = Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="Linaeus1758" /> \| synonyms = <small>''Felis catus domestica'' (invalid junior synonym)<ref>Cite web quick \|url = http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|author=Integrated Taxonomic Information System\|ITIS</ref><br /> ''Felis silvestris catus''<ref name=Driscoll>Cite journal\|author=Driscoll CA, Macdonald DW, O'Brien SJ \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication \|journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009\|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|first1=CA \|first2=DW \|first3=SJ \|pmc=2702791\|ref=harv \|issn = 0027-8424 </ref></small> <!-- Spoken Wikipedia-3\|2007–05–13\|En-Cat_(part_1). ogg\|En-Cat_(part_2). ogg\|En-Cat_(part_3). ogg\| --> മനുഷ്യൻ\|മനുഷ്യർ വളർത്തുന്ന ഒരു അരുമയായ മൃഗമാണ് '''പൂച്ച''' (ഇംഗ്ലീഷ്: ''Cat''/''House Cat'', ശാസ്ത്രീയനാമം: ഫെലിസ് കാതുസ് - Felis catus) എലി\|എലിയെ പിടിക്കുവാനും കൂട്ടിനുമായാണ് പൂച്ചയെ വളർത്തുന്നത്. മനുഷ്യനുമായി ഏകദേശം 9,500-ഓളം വർഷത്തെ ബന്ധമുണ്ട് ഇവയ്ക്ക്.<ref name="9500 years">cite web \|title=Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus \|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|accessdate=2007-03-06 \|date=2004-04-08 \|publisher=National Geographic News</ref> 10,000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് സ്വയം ഇണങ്ങുന്നതരം കാട്ടുപൂച്ചകളിൽ (Felis silvestris lybica) നിന്ന് പരിണാമപ്പെട്ടു വന്നതായിരിക്കാം ഇന്നത്തെ പൂച്ചകൾ എന്നു കരുതുന്നു.<ref name=SciencemagNEO>cite web \| title = The Near Eastern Origin of Cat Domestication \| url = http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/1139518\| accessdate = ജൂൺ 30, 2007</ref> മനുഷ്യർക്ക് കേൾക്കാവുന്നതിലും വളരെ ഉയർന്ന ആവൃത്തി\|ആവൃത്തിയിലുള്ള ശബ്ദം\|ശബ്ദങ്ങൾ (64 കിലോ ഹേർട്സ് വരെ) പൂച്ചയ്ക്ക് ശ്രവിക്കാനാകും. സാമാന്യബുദ്ധി പ്രകടിപ്പിക്കുന്ന പൂച്ചയെ ലളിതമായ ആജ്ഞകൾ അനുസരിക്കുന്ന രീതിയിൽ പരിശീലിപ്പിക്കുവാൻ സാധിക്കും. ലളിതമായ ഉപകരണങ്ങൾ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുവാനും ചില പൂച്ചകളെക്കൊണ്ട് സാധിച്ചിട്ടുണ്ട്. വിവിധതരത്തിലുള്ള ശബ്ദങ്ങളും പല ശരീര ചലനങ്ങളും ഇവ ആശയവിനിമയത്തിനു വേണ്ടി ഉപയോഗിക്കുന്നു.<ref name=Channel3000Meows>cite web \| url = http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.html \| title = Meows Mean More To Cat Lovers \| publisher = Channel3000.com \| accessdate = 2006–06–14 \| archive-date = 2003-08-04 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20030804205624/http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.html \| url-status = dead </ref> അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ\|അമേരിക്കയിലെ കാറ്റ് ജീനോം പ്രൊജക്റ്റ്, മനുഷ്യൻ\|മനുഷ്യർക്ക് ഉണ്ടാകുന്ന ജനിതക വൈകല്യങ്ങളും പകർച്ചവ്യാധി\|പകർച്ചവ്യാധികളും, ജനിതകശാസ്ത്രം\|ജീനുകളുടെ പരിണാമവും എല്ലാം മനസ്സിലാക്കാൻ പൂച്ചയെ പഠനവിധേയമാക്കുന്നു. മാംസാഹാരപ്രിയരായ പൂച്ചക്ക് സസ്യാഹാരം ദഹിപ്പിക്കാനുള്ള കഴിവു കുറവാണ്. മധുരം തിരിച്ചറിയാനും ഇവക്ക് കഴിവില്ല.<ref>Cite web \|url=http://www.independencedogs.org/cats-their-life.htm \|title=കാറ്റ് ലൈഫ് \|access-date=2011-12-01 \|archive-date=2011-07-26 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726205746/http://www.independencedogs.org/cats-their-life.htm \|url-status=dead </ref> == പരിണാമശാസ്ത്രം == നാട്ടുപൂച്ചയും അതിന്റെ ജീവപരിണാമം\|പരിണാമത്തിലെ ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള വർഗ്ഗമായ കാട്ടുപൂച്ച\|കാട്ടു പൂച്ചയും 38 ക്രോമസോം സംഖ്യ\|ക്രോമോസോമുകൾ വീതം ഉള്ളവരാണ്. പൂച്ചയുടെ ക്രോമസോമുകളിൽ മനുഷ്യൻ\|മനുഷ്യർക്ക് ഉള്ളതുപോലെയുള്ള 200 ജനിതകവൈകല്യങ്ങൾ ഇതുവരെ കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. പൂച്ചകൾക്കുണ്ടാകുന്ന അസുഖങ്ങളിൽ പലതിനും നിദാനമായ ജനിതകതകരാറുകൾ ഇതിനോടകം ശാസ്ത്രലോകം മനസ്സിലാക്കിക്കഴിഞ്ഞു. രോമങ്ങളുടെ നിറങ്ങൾക്ക് കാരണമായ ജീൻ\|ജീനുകളേയും തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഈ ജീനുകളുടെ ചേർച്ചയിലൂടെ വ്യത്യസ്ത ഫീനോടൈപ്പുകൾ ഉണ്ടാകാം. ചില അല്ലേലുകൾ(Alleles) മുടി\|മുടിയുടെ നീളം, നിറം എന്നിവയും വാൽ\|വാലിന്റെ വലിപ്പം/വാൽ തന്നെ ഇല്ലാതിരിക്കൽ എന്നിവയെ തീരുമാനിക്കാനുള്ള കഴിവുണ്ടെന്നും പോളിജീനുകൾക്ക് മേല്പറഞ്ഞവയെ സ്വാധീനിക്കാനും ശേഷിയുണ്ടെന്നും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. <!-- The combination of them gives different phenotypes. Features like hair length, lack of tail or presence of a very short tail (bobtail cat) are also determined by single alleles and modified by polygenes. --> അമേരിക്ക\|അമേരിക്കയിലെ നാഷണൽ ക്യാൻസർ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്-ഫ്രെഡെറിക്ക് കാൻസർ റിസർച്ച് ആന്റ് ഡെവലപ്മെറ്റ് സെന്ററിന്റെ (സ്ഥലം: മേരിലാന്റിലുള്ള ഫ്രെഡെറിക്ക്) മേൽനോട്ടത്തിൽ നടക്കുന്ന കാറ്റ് ജീനോം പ്രൊജക്റ്റ്, മനുഷ്യൻ\|മനുഷ്യർക്ക് ഉണ്ടാകുന്ന ജനിതക വൈകല്യങ്ങളും പകർച്ചവ്യാധി\|പകർച്ചവ്യാധികളും, ജനിതകശാസ്ത്രം\|ജീനുകളുടെ പരിണാമവും എല്ലാം മനസ്സിലാക്കാൻ പൂച്ചയെ പഠനവിധേയമാക്കുന്നു. നീലക്കണ്ണുകൾ ഉള്ള എല്ലാ വെളുത്ത പൂച്ചകളും ബധിരർ ആണെന്നുള്ള ഒരു അന്ധവിശ്വാസം നിലവിലുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ പൂച്ചകളെ വളർത്തുന്നവർ ഇത്തരം പൂച്ചകളെ ഒഴിവാക്കാറുമുണ്ട്. എന്നാൽ നീലക്കണ്ണുകളുള്ള അധികം പൂച്ചകൾക്കും നന്നായിത്തന്നെ ചെവി കേൾക്കാൻ സാധിക്കും. എന്നാൽ, വെള്ളനിറമുള്ള പൂച്ചകളിൽ, നീലക്കണ്ണുകൾ ഉള്ള പൂച്ചകൾക്ക് മറ്റ് നിറങ്ങൾ കണ്ണിനുള്ളവരേക്കാൾ കേൾവിശക്തി കുറയുവാനുള്ള ജനിതക വൈകല്യം ഉണ്ടാകും.Fact പൂച്ച ജാതികളിൽ ഒന്നിനും മധുരം അറിയാനുള്ള കഴിവ് ജനിതകത്തകരാറുമൂലം ലഭിച്ചിട്ടില്ല; ഇതുകൊണ്ട്തന്നെ ഫലങ്ങൾ അടക്കമുള്ള മധുരമുള്ള ഭക്ഷണങ്ങൾ പൂച്ചകൾക്ക് പഥ്യമാകാറില്ല.<ref name=sugar/> == ചരിത്രം == പുരാതന ഈജിപ്റ്റ്\|ഈജിപ്റ്റിലെ ജനങ്ങൾ അവിടെത്തന്നെയുള്ള ഒരു വിഭാഗം മൃഗത്തെ ഇണക്കിയെടുത്ത് വീട്ടുമൃഗങ്ങളാക്കിയതാണ് പൂച്ചകൾ എന്നാണ് വിശ്വാസം.<ref name=nyt>[http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?em&ex=1183348800&en=46920e3fe2f7c649&ei=5087%0A Study Traces Cat’s Ancestry to Middle East.]By Nicholias Wade. Published: June 29, 2007. ''The New York Times'' (Science). Retrieved on: January 23 2008</ref>സയൻസ് എക്സ്പ്രസ് മാസികയിൽ, നാഷണൽ ക്യാൻസർ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്, 2007-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു പഠനത്തിൽ പറയുന്നത്, 10,000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് സ്വയം ഇണങ്ങുന്നതരം കാട്ടുപൂച്ചകളിൽ (Felis silvestris lybica) നിന്ന് പൂച്ചകൾ പരിണാമപ്പെട്ടു വന്നു എന്നാണ്. <ref name=SciencemagNEO/> == വിതരണം (ആവാസവ്യവസ്ഥ) == ഇന്നത്തെ നാട്ടുപൂച്ചയുടെ പൂർവ്വികരായ ആഫ്രിക്ക\|ആഫ്രിക്കൻ കാട്ടു പൂച്ച (''Felis silvestris lybica'') മരുഭൂമി സമാനമായ കാലാവസ്ഥയിൽ ജീവിച്ചിരുന്നവയാണ്. ഇന്നത്തെ പൂച്ചയുടെ പല സ്വഭാവഗുണങ്ങളിൽ നിന്നും അത് വ്യക്തമാകുന്നുണ്ട്. കാട്ടുപൂച്ചകൾ (''Felis sylvestris'') ഓസ്ട്രേലിയ\|ഓസ്ട്രേലിയയും അന്റാർട്ടിക്ക\|അന്റാർട്ടിക്കയും ഒഴികെയുള്ള എല്ലാ ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിലും കണ്ടുവരുന്നു. എന്നാൽ ഫെറൽ പൂച്ചകൾ (''feral cats'') ഓസ്ട്രേലിയ\|ഓസ്ട്രേലിയൻ പ്രാന്ത്രപ്രദേശങ്ങളിലാണ് കണ്ട് വരുന്നത്. <ref>cite web \| url = http://www.abc.net.au/rn/science/ockham/stories/s64308.htm \| title = www.abc.net. au/rn/science/ockham/stories/s64308.htm<!-- INSERT TITLE --> \| accessdate = 2007-05-26 \| archiveurl = https://web.archive.org/web/20000307113703/http://www.abc.net.au/rn/science/ockham/stories/s64308.htm \| archivedate = 2000-03-07 \| url-status = live </ref> വരണ്ടുണങ്ങിയ മുഖപ്രകൃതിയാണ് ഇവയ്ക്ക്. ഇവയ്ക്ക് മുഖം മണലിൽ പൂഴ്തി വച്ച് ഇരിക്കാൻ വലിയ താത്പര്യമാണ്. ജലം പരമാവധി ശരീരത്തിൽ തന്നെ സംരക്ഷിക്കാനായി ഇവയുടെ മൂത്രം കുറുകിയിരിക്കും. ഇര\|ഇരയെ പിടിക്കാനായി പതുങ്ങിയിരിക്കുന്ന സമയത്ത് വളരെയധികം നേരം ഒരു അനക്കവും കൂടാതെയിരിക്കാൻ ഈ പൂച്ചയ്ക്ക് കഴിയും. വടക്കേ ആഫ്രിക്ക\|ആഫ്രിക്കയിൽ ഇന്നത്തെ വീട്ട് പൂച്ചകളുടെ പൂർവികരുമായി ബന്ധമുള്ള ചെറിയ കാട്ടുപൂച്ചകൾ ഇന്നും കാണപ്പെടുന്നുണ്ട്. മരുഭൂമി\|മരുഭൂമിയിൽ ജീവിച്ചവരായിരുന്നു പൂച്ചകളുടെ പൂർവ്വികർ എന്നതിനാൽ പൂച്ചകൾക്ക് ചൂടുള്ള കാലാവസ്ഥ വളരെ ഇഷ്ടമാണ്. പകൽ സമയത്ത് പൂച്ചകൾ വെയിൽ കാഞ്ഞ് കിടക്കാറുണ്ട്. 44.5 °C (112 °F) താപനില മനുഷ്യർക്ക് അസഹനീയമായി തോന്നിത്തുടങ്ങുമെങ്കിലും 52 °C (126 °F) വരെ പൂച്ചകൾക്ക് സുഖകരമായ താപനിലയാണ്. ചൂട് പോലെ തന്നെ തണുപ്പും പൂച്ചകൾക്ക് സഹിക്കാൻ എളുപ്പമാണ്; തണുപ്പു കുറേ നേരത്തേയ്ക്ക് പാടില്ല എന്ന് മാത്രം. നോർവീജിയൻ കാട്ട് പൂച്ചയ്ക്കും മെയ്ൻ കൂൺ\|മൈൻ കൂൺ എന്നയിനം പൂച്ചയ്ക്കും മറ്റ് പൂച്ചകളേക്കാളധികം രോമം കാണപ്പെടുന്നുവെങ്കിലും ഇവയ്ക്കും തണുപ്പിനെ (മഴ, മഞ്ഞ്, മൂടൽമഞ്ഞ്) പ്രതിരോധിക്കാനുള്ള ശക്തി കുറവാണ്. അങ്ങനെയുള്ള കാലാവസ്ഥയിൽ പൂച്ചയുടെ ശരീരതാപനിലയായ 39 °C (102 °F) നിലനിർത്താൻ ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. വെള്ളത്തിൽ മുങ്ങിക്കിടക്കുന്നത് പൊതുവേ പൂച്ചകൾക്ക് ഇഷ്ടമല്ല. എന്നാൽ ടർക്കിഷ് വാൻ എന്നയിനം പൂച്ചയ്ക്ക് മാത്രം വെള്ളത്തിനോട് താത്പര്യമാണ്. <ref>cite web\| url=http://www.swimmingcats.com/faqs.html\| title= www. swimmingcats. com/faqs. html<!-- INSERT TITLE -->\|accessdate=2007-05-26</ref> അബിസിനിയൻ (''Abyssinians'') എന്നയിനം പൂച്ചയ്ക്കും ബംഗാൾ പൂച്ചയ്ക്കും ഇതുപോലെ തന്നെ മറ്റ് പൂച്ചകൾക്കുള്ളയത്ര വെള്ളത്തിനോട് വിരോധം ഉണ്ടാകാറില്ല. == വിവരണം == === വലിപ്പം === പൂച്ചകൾക്ക് സാധാരണഗതിയിൽ 2.5 കിലോഗ്രാം മുതൽ 7 കിലോഗ്രാം വരെ ഭാരം ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. എന്നാൽ മൈൻ കൂൺ (Maine Coon) പോലെയുള്ള ചില ജനുസ്സുകൾക്ക് 11.3 കിലോഗ്രാമിൽക്കൂടുതൽ തൂക്കം വരെ ഉണ്ടാകും. അമിതമായി ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്ന ചില പൂച്ചകൾക്ക് 23 കിലോഗ്രാം വരെ ഭാരം ഉണ്ടായിട്ടുള്ളതായി കണ്ടിട്ടുണ്ട്. അതുപോലെ, 1.8 കിലോഗ്രാമിൽ താഴെ ഭാരമുള്ള പൂച്ചകളും ഉണ്ടെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു.<ref>cite web \| url = http://www.messybeast.com/dwarfcats.html \| title = DWARF, MIDGET AND MINIATURE CATS \| accessdate = 2007–03–06</ref> ലഭ്യമായ രേഖകളനുസരിച്ച് ഏറ്റവും ഭാരമേറിയ പൂച്ചയ്ക്ക് 21.297 കിലോഗ്രാമാണ് തൂക്കമുള്ളത്.<ref>Cat World (2008). Cat World Records: Heaviest Cat. Retrieved on 2008–07–30 from http://www.cat-world.com.au/CatRecords.htm.</ref><ref>Moore, Glenda (2008). Those Amazing Cats. CatStuff. Retrieved on 2008–07–30 from http://www.xmission.com/~emailbox/records.htm.</ref> === അസ്ഥികൂടം === പൂച്ചകൾക്ക് എല്ലാ സസ്തനി\|സസ്തനികളേയും പോലെ 7 നട്ടെല്ല്\|കശേരുക്കൾ കഴുത്ത്\|കഴുത്തിലും (cervical vertebrae) 13 നട്ടെല്ല്\|കശേരുക്കൾ നെഞ്ച്\|നെഞ്ചിലും (thoracic vertebrae)ref\|൧\|൧ 7 തണ്ടെല്ലുകളും (l''umbar vertebrae'')ref\|൨\|൨ മറ്റ് സസ്തനി\|സസ്തനികളെപ്പോലെ 3 നട്ടെല്ല്\|കശേരുക്കൾ പൃഷ്ഠം\|പൃഷ്ഠഭാഗത്തും ഉണ്ട്. (sacral vertebrae)ref\|൩\|൩ മാൻക്സ് പൂച്ചകൾ (Manx cats) ഒഴികെയുള്ളവയ്ക്ക് 22-ഓ 23-ഓ കൗഡൽ വെർട്ടിബ്രകളും (''caudal vertebrae'')ref\|൪\|൪ ആണ് ഉണ്ടാകുക. മനുഷ്യരേക്കാൾ കൂടുതൽ തണ്ടെല്ലുകളും നെഞ്ച്\|നെഞ്ചിലെ നട്ടെല്ലുകളും ഉള്ളതുകൊണ്ടാണ് പൂച്ചകൾക്ക് മനുഷ്യൻ\|മനുഷ്യരേക്കാൾ വഴക്കവും ചലനസൗകര്യവും ലഭിക്കുന്നത്. വേഗത്തിൽ ചലിക്കുന്ന സമയത്ത് ശരീരത്തെ സന്തുലിതമായി നിർത്തുവാനുപയോഗിക്കുന്ന വാൽ പൂച്ചയുടെ നട്ടെല്ലുകളുടെ ഭാഗമാണ് . സ്വതന്ത്രമായി നിൽക്കുന്ന ക്ലാവിക്കിൽ എല്ലുകൾ, തല കടക്കാൻ മാത്രം സ്ഥലം ഉള്ള ഏതൊരിടത്തും അവയുടെ ശരീരം കടത്താൻ പൂച്ചകളെ സഹായിക്കുന്നു.<ref>cite web \| title = Cat Skeleton \| url = http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm \| accessdate = 2006–12–12 \| archive-date = 2006-12-06 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20061206105542/http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm \| url-status = dead </ref> === വായ === File:Cat mouth opened.jpg\|thumb\|വായ തുറന്ന നിലയിൽ പ്രമാണം:Scheme cat anatomy-ml.svg\|right\|thumb\|സാധാരണ ആൺപൂച്ചയുടെ ശരീര ഭാഗങ്ങൾ മാംസം കടിച്ചുമുറിക്കാൻ പാകത്തിനുള്ള പല്ലുകളാണ് പൂച്ചകൾക്കുള്ളത്. പ്രീമോളാറ് പല്ലുകളും പ്രഥമ മോളാറ് പല്ലുകളും വായയുടെ ഇരുഭാഗത്തുനിന്നുമായി കത്രിക പോലെ കൂടിച്ചേർന്ന് മാംസം കടിച്ചുമുറിക്കാനായി പൂച്ചകളെ സഹായിക്കുന്നു. <!-- While this is present in canids, it is highly developed in felines. --> മാംസം പൂർണ്ണമായും പറിച്ചെടുക്കാനായി പൂച്ചകളുടെ നാവിൽ നിറയേ മൂർച്ചയുള്ള മുകുളങ്ങളുണ്ട്. ഇവ പിറകിലോട്ട് നിൽക്കുന്ന കൊളുത്തുകൾ പോലെയാണ്. അതിൽ കെരാറ്റിൻ ഉള്ളതിനാൽ രോമങ്ങൾ വൃത്തിയാക്കാനും പൂച്ചകൾ സ്വന്തം നാക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്നു. മ്യാവൂ എന്ന ശബ്ദം, പര്ര്ര്ര് എന്ന ശബ്ദം ഉണ്ടാക്കുക, ഹിസ്സ് ശബ്ദം ഉണ്ടാക്കുക, മുരളുക, സ്കവീക്ക് ശബ്ദം ഉണ്ടാക്കുക, ചിർപ്പ് ശബ്ദം ഉണ്ടാക്കുക, ക്ലിക്ക് ശബ്ദം ഉണ്ടാക്കുക, മുറുമുറുക്കുക തുടങ്ങിയവ ഉണ്ടാക്കാൻ ഇവയ്ക്ക് സഹായകമാകുന്നതും വായയുടെ ഈ പ്രത്യേകതകൾ തന്നെയാണ്.<ref name=Channel3000Meows/> === ചെവികൾ === പൂച്ചയുടെ ചെവിയിൽ 32 വ്യത്യസ്ത പേശികളുണ്ട്.<refcite web \| title = At Home: Care / Health: Understanding Cats \| url = http://www.hgtv.com/hgtv/ah_pets_care_health/article/0,1801,HGTV_3152_1380540,00.html Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20080201133606/http://www.hgtv.com/hgtv/ah_pets_care_health/article/0%2C1801%2CHGTV_3152_1380540%2C00.html \|date=2008-02-01 \| accessdate ഇവയ്ക്ക് ഓരോ ചെവിയും സ്വതന്ത്രമായി ചലിപ്പിക്കാനാകും. ഇതുകൊണ്ട് തന്നെ ശരീരം ഒരു വശത്തേയ്ക്കും ചെവികൾ മറുവശത്തേയും ചലിപ്പിക്കാനും സാധിക്കും. മിക്ക പൂച്ചകൾക്കും മുകളിലേയ്ക്ക് ചൂണ്ടുന്നതരത്തിലുള്ള നേരെയുള്ള ചെവികളാണുള്ളത്. നായകൾക്ക് ഉള്ളതുപോലെ മടങ്ങിയചെവികൾ വളരെ അപൂർവ്വമായേ ഇവയ്ക്കുണ്ടാകാറുള്ളൂ (സ്കോട്ടിഷ് ഫോൾഡ്സ് അത്തരം പൂച്ചയാണ്). പേടിച്ചിരിക്കുമ്പോഴും ദേഷ്യം വന്നിരിക്കുമ്പോഴും പൂച്ച തന്റെ ചെവി പിന്നിലേയ്ക്ക് തിരിച്ച് വെയ്ക്കും. കളിക്കുമ്പോഴും പിന്നിൽ നിന്നുള്ള ശബ്ദം ശ്രവിക്കേണ്ടപ്പോഴും പൂച്ച ഇതുപോലെ ചെവി പിന്നിലേയ്ക്ക് തിരിച്ച് വെയ്ക്കാറുണ്ട്. പൂച്ചയുടെ ചെവി എങ്ങനെ, ഏത് ഭാഗത്തേയ്ക്ക് തിരിഞ്ഞ് നിൽക്കുന്നു എന്നതിൽനിന്ന് പൂച്ചയുടെ വികാരം മനസ്സിലാക്കാനാകും. നൂറിൽ അധികം ശബ്ദം പൂച്ചകൾ ഉണ്ടാക്കാറുണ്ട് === കാലുകൾ === പ്രമാണം:Cat_12.jpg\|right\|thumb\|പൂച്ച File:Cat paw.jpg\|thumb\|പൂച്ചയുടെ കാൽപ്പാദം പട്ടികളെപ്പോലെതന്നെ പൂച്ചകളും തങ്ങളുടെ ഉപ്പൂറ്റി നിലത്തൂന്നാതെയാണ് നടക്കുക, അതായത് തങ്ങളുടെ പാദത്തിന്റെ മുൻഭാഗം (toe) മാത്രം നിലത്തുമുട്ടുന്നതരത്തിൽ. പൂച്ചകളുടെ നടത്തം വളരെ കൃത്യമായ ചുവടുവയ്പ്പുകളോടുകൂടിയാണ്. പൂച്ച തന്റെ പിൻകാലുകൾ, മുൻകാലുകൾ വച്ചയിടത്ത് തന്നെ വച്ചാണ് നടക്കുക. ഇത് പൂച്ചയ്ക്ക് നടക്കുമ്പോഴുണ്ടാകുന്ന ശബ്ദം കുറയ്ക്കാനും, കാൽപ്പാടുകൾ കുറയ്ക്കാനും സഹായിക്കുന്നു. അത്ര സുഖകരമല്ലാത്ത പ്രതലങ്ങളിൽ സഞ്ചരിക്കുമ്പോൾ പിന്നിലെ കാല് മോശമായ എവിടെയെങ്കിലും വച്ച് അപകടം പറ്റാതിരിക്കാനും ഈ കൃത്യമായ ചുവടുവയ്പ്പ് പൂച്ചയെ സഹായിക്കുന്നു. നായ\|പട്ടികളുൾപ്പെടെയുള്ള മിക്ക സസ്തനി\|സസ്തനികളും ഒരു വശത്തെ മുൻകാൽ മുന്നോട്ട് വയ്ക്കുമ്പോൾ മറുവശത്തെ പിൻകാൽ ആണ് മുന്നോട്ട് വയ്ക്കുക. എന്നാൽ പൂച്ചകൾ മുന്നോട്ട് നീക്കുന്ന കാലുകൾ രണ്ടും ഒന്നിച്ച് തന്നെയായിരിക്കും.<ref> cite journal\|title=Outline of Cat Lessons\|journal=The School Journal\|date=1900-12-22\|first=Annetta F.\|last=Armes\|coauthors=\|volume=LXI\|issue=\|pages=659\|id= \|url=http://books.google.com/books?id=-_gBAAAAYAAJ\|format=\|accessdate=2007-11-12 </ref> ഒട്ടകം\|ഒട്ടകങ്ങൾ, ജിറാഫ്\|ജിറാഫുകൾ, പേസേർസ് പോലെയുള്ള ചില കുതിരകൾ തുടങ്ങിയ ചുരുക്കം ചില മൃഗങ്ങൾ മാത്രമേ പൂച്ചകളുടേതു പോലെ ഇങ്ങനെ കാൽ ചലിപ്പിക്കാറുള്ളൂ. പക്ഷെ ഈ മൃഗങ്ങളുമായി പൂച്ചക്ക് ഇതിലൂടെ എന്തെങ്കിലും ബന്ധം ഉണ്ടെന്ന് ചൂണ്ടിക്കാണിക്കാൻ ഇതുവരെ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല. പൂച്ചക്കുടുംബത്തിലുള്ള മറ്റ് മൃഗങ്ങളെപ്പോലെ (ചീറ്റപ്പുലി\|ചീറ്റപ്പുലികൾ ഒഴിച്ച്) പൂച്ചയ്ക്കും തങ്ങളുടെ നഖം\|നഖങ്ങൾ കാലിന്റെ അകത്തേയ്ക്കും പുറത്തേയ്ക്കും ആവശ്യാനുസരണം നീക്കാൻ കഴിയും. വിശ്രമിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ പൂച്ചയുടെ നഖങ്ങൾ അകത്തേയ്ക്ക് വലിഞ്ഞ് ത്വക്കും രോമങ്ങളും ചേർന്ന് മൂടപ്പെട്ടിരിക്കും. ഇത് തങ്ങളുടെ നഖങ്ങൾക്ക് തേയ്മാനം ഉണ്ടാകുന്നത് കുറയ്ക്കാനും നടക്കുമ്പോൾ ശബ്ദം കുറയ്ക്കാനും പൂച്ചകളെ സഹായിക്കുന്നു. മുൻകാലുകളിലെ നഖങ്ങൾ പിൻകാലുകളിൽ ഉള്ളതിനേക്കാൾ മൂർച്ച ഉള്ളവയായിരിക്കും. ഒരു കാലിലേത് മാത്രമായോ അല്ലെങ്കിൽ കൂട്ടമായോ തങ്ങളുടെ ഇഷ്ടപ്രകാരം നഖങ്ങൾ അകത്തേയ്ക്കും പുറത്തേയ്ക്കും നീക്കുന്നത് നിയന്ത്രിക്കാൻ പൂച്ചയ്ക്ക് കഴിവുണ്ട്. ഇരതേടുമ്പോഴും പ്രതിരോധം ആവശ്യമാകുമ്പോഴും മരം കയറുമ്പോഴും പുതപ്പ്, വസ്ത്രങ്ങൾ എന്നിവയടക്കമുള്ള മിനുസമുള്ള പ്രതലങ്ങളിൽ നടക്കുമ്പോഴും തങ്ങളുടെ നഖങ്ങൾ പൂച്ച പുറത്തേയ്ക്ക് നീട്ടാറുണ്ട്. ഇക്കാരണത്താൽ പരവതാനിയിലും മറ്റും നടക്കുമ്പോൾ വളഞ്ഞ് പുറത്തേയ്ക്ക് നീണ്ട് നിൽക്കുന്ന നഖങ്ങൾ നൂലിലോ മറ്റോ കുടുങ്ങുമ്പോൾ രക്ഷപെടാനുള്ള തത്രപ്പാടിൽ പൂച്ചകൾക്ക് അപകടവും സംഭവിക്കാറുണ്ട്. പൂച്ചയുടെ കാലിന്റെ മുകളിലും താഴെയുമായി പതിയെ അമർത്തി നമുക്ക് അവയുടെ നഖങ്ങൾ പുറത്തേയ്ക്ക് കൊണ്ട് വരാൻ സാധിക്കും. മിക്ക പൂച്ചകൾക്കും മുൻകാലുകളിൽ അഞ്ച് നഖങ്ങളും പിൻകാലുകളിൽ നാലോ അഞ്ചോ നഖങ്ങളും ആണ് ഉണ്ടാകുക. മനുഷ്യർക്ക് ഉണ്ടാകുന്നതുപോലെ ചിലപ്പോൾ വീട്ടുപൂച്ചകൾക്ക് അഞ്ചിലധികം നഖങ്ങൾ അപൂർവ്വമായി ഉണ്ടായി എന്ന് വരാം. <!-- The fifth front claw (the dewclaw) is in a more proximal position than those of the other claws. More proximally, there is a protrusion which appears to be a sixth "finger". --> മുൻകാലുകളുടെ അടിയിൽ കട്ടിയുള്ള ത്വക്കും ഉണ്ടാകാറുണ്ട് പൂച്ചകൾക്ക്. നടക്കുമ്പോൾ ഇവകൊണ്ട് പൂച്ചകൾക്ക് ഉപകാരം ഒന്നും ഇല്ലെങ്കിലും ചാടിവീഴുമ്പോൾ തെന്നൽ ഒഴിവാക്കാനായി ഇത് പൂച്ചയെ സഹായിക്കുമെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. === ത്വക്ക് === പൂച്ചകളുടെ ത്വക്ക് വളരെ അയഞ്ഞതാണ്. ഇത് പൂച്ചകളെ പിടിമുറുക്കി വച്ചിരിക്കുന്ന ശത്രുക്കളുടെ ബന്ധനത്തിൽ നിന്ന് മെയ്വഴക്കത്തോടെ തിരിഞ്ഞ് പ്രത്യാക്രമിക്കാൻ പൂച്ചകളെ സഹായിക്കുന്നു. ത്വക്കിന്റെ പ്രത്യേകത കുത്തിവയ്പ്പ് നടത്തേണ്ടുന്ന അവസരങ്ങളിൽ വളരെ സഹായകരമാണ്. <ref>cite web \| title = Vaccinate Your Cat at Home \| url = http://www.drsfostersmith.com/pic/article.cfm?aid=87 \| accessdate = 2006–10–18</ref> കഴുത്തിനു പിന്നിലുള്ള പൂച്ചയുടെ അയഞ്ഞ ത്വക്കാണ് തള്ളപ്പൂച്ച തങ്ങളുടെ കുഞ്ഞുങ്ങളെ കൊണ്ട് നടക്കുമ്പോൾ കടിച്ച് പിടിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നത്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഈ ഭാഗത്തുള്ള ത്വക്കിൽ പിടിച്ചാൽ പൂച്ച വളരെ അടക്കവും ഒതുക്കവും കാണിക്കും. ആക്രമണകാരിയായ പൂച്ചയെ അടക്കിനിർത്താൻ ഈ പ്രത്യേകത ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. പക്ഷെ വലിയ പൂച്ചകൾക്ക് കുഞ്ഞ് പൂച്ചകളേക്കാൾ ഭാരം കൂടുതൽ ഉള്ളതിനാൽ, മനുഷ്യർക്ക് പൂച്ചകളെ എടുക്കാൻ ഈ ത്വക്കിൽ പിടിച്ച് ഉയർത്തുന്നതിനുപകരം പൃഷ്ഠത്തിന്റെ ഭാഗത്ത് ഒരു കൈയ്യും മുൻകാലുകളുടേയും നെഞ്ചിന്റേയും ഇടയിൽ മറ്റേതും വച്ച് ഉയർത്തുന്നതാകും ഉചിതം. കൊച്ച് കുട്ടികളെപ്പോലെ പൂച്ച അപ്പോൾ തന്റെ തലയും മുൻകാലുകളും തന്നെ എടുക്കുന്ന മനുഷ്യന്റെ തോളിലും പിൻകാലുകളും പൃഷ്ഠവും ഈ വ്യക്തിയുടെ കയ്യിലെന്ന രീതിയിലും ആയി സുഖകരമായി കിടക്കും. ഇണ ചേരുമ്പോൾ ആൺപൂച്ച പെൺപൂച്ചയുടെ കഴുത്തിനുകടിച്ചുപിടിച്ച് പെൺപൂച്ച അനങ്ങുന്നതിനെ തടയുന്നതും ത്വക്കിന്റെ ഈ പ്രത്യേകത ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയാണ്. <ref>cite web \| title = Scruffing your dog or cat \| url = http://www.pets.ca/articles/article_scruffing.htm \| accessdate = 2008–02–26</ref> === ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ === File:Eye of cat vijayanrajapuram 03.jpg\|thumb\|കണ്ണ് പ്രമാണം:A cat's nose in 2008.JPG\|right\|250px\|thumb\|പൂച്ചയുടെ മൂക്ക് main\|പൂച്ചയുടെ ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ പൂച്ചയുടെ ഇന്ദ്രിയങ്ങൾ അവയെ വേട്ടയാടലിനു സഹായിക്കുന്നു. കേൾവിശക്തി, കാഴ്ചശക്തി, രുചിയറിയാനുള്ള ശക്തി, സ്പർശനസംവേദനികൾ എന്നിവ വളരെയധികം പുരോഗമിച്ചവയായതിനാൽ പൂച്ച സസ്തനികളുടെ ഇടയിലെ ഏറ്റവും കഴിവുള്ള മൃഗങ്ങളിലൊന്നാണ്. മനുഷ്യനേക്കാൾ പകൽക്കാഴ്ച കുറവാണെങ്കിലും രാത്രിയിലുള്ള കാഴ്ച മനുഷ്യനേക്കാൾ വളരെയധികം മികച്ചതാണ്. കേൾവിശക്തിയുടെ കുറഞ്ഞ പരിധി മനുഷ്യരുടേതിനു തുല്യമാണെങ്കിലും മനുഷ്യർക്ക് കേൾക്കാവുന്നതിലും വളരെ ഉയർന്ന ആവൃത്തിയിലുള്ള ശബ്ദങ്ങൾ (64 കിലോ ഹേർട്സ് വരെ) പൂച്ചയ്ക്ക് കേൾക്കാനാകും. ഇത് (1.6 ഒക്റ്റേവ്) മനുഷ്യന്റെ പരിധിയേക്കാളും ഒരു ഒക്റ്റേവ് നായ്\|പട്ടിയുടെ പരിധിയേക്കാളും കൂടുതലാണ്.<ref>cite web \| url = http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html \| author=Strain, G. M. \| title=How Well Do Dogs and Other Animals Hear? \| publisher=Louisiana State University \| accessdate=2007-05-15</ref> മണക്കുവാനുള്ള പൂച്ചയുടെ കഴിവ് മനുഷ്യനേക്കാൾ പതിനാലു ഇരട്ടി അധികമാണ്. <ref name="senseofsmell">cite web \| url = http://cats.about.com/cs/felineanatomy/a/catsnose_scent.htm \| title = The Nose Knows \| publisher = About.com \| accessdate = 2006–11–29</ref> പൂച്ചയ്ക്ക് മുഖത്തും ശരീരത്തിലും ഉള്ള പല സ്പർശനസംവേദികളായ രോമങ്ങൾ (മീശരോമങ്ങൾ പോലെ) പൂച്ചയെ പരിസരം മനസ്സിലാക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു. ഇന്നത്തെ പൂച്ചകളിലേയ്ക്കുള്ള പരിണാമപക്രിയയിൽ എപ്പോഴോ പൂച്ചയ്ക്ക് മധുരം മനസ്സിലാക്കാനുള്ള രണ്ടു ജീനുകളിൽ ഒന്ന് നഷ്ടപ്പെട്ടതായി കരുതപ്പെടുന്നു.<ref name=sugar>cite journal \| last = Li \| first = Xia \| coauthors = Weihua Li, Hong Wang, Jie Cao, Kenji Maehashi, Liquan Huang, Alexander A. Bachmanov, Danielle R. Reed, Véronique Legrand-Defretin, Gary K. Beauchamp, Joseph G. Brand \| title = Pseudogenization of a Sweet-Receptor Gene Accounts for Cats' Indifference toward Sugar \| journal = PLOS Genetics \| volume = 1 \| issue = 1 \| publisher = Public Library of Science \| month = July \| year = 2005 \| doi = 10.1371/journal.pgen.0010003 \| accessdate = 2006–11–08</ref> === ചയാപചയം === പ്രമാണം:2 russian street cats-crop.jpg\|thumb\|right\|250px\|ചുരുണ്ടുകൂടിക്കിടക്കുന്ന രണ്ട് പൂച്ചകൾ മറ്റുമൃഗങ്ങളേക്കാൾ കൂടുതൽ നേരം ഉറങ്ങിയാണ് പൂച്ചകൾ തങ്ങളുടെ ഊർജ്ജം സംരക്ഷിക്കുന്നത്. പ്രായമാകും തോറുമാണ് ഇവ ഉറങ്ങാൻ കൂടുതൽ താത്പര്യം കാണിക്കുന്നത്. 13-14 മണിക്കൂർ ആണ് ശരാശരി ഉറക്കസമയമെങ്കിലും ദൈർഘ്യം 12 മുതൽ 16 മണിക്കൂറ് വരെ വ്യത്യാസപ്പെട്ട് കാണാറുണ്ട്. ഒരു ദിവസം ഇരുപത് മണിക്കൂർ വരെ ചില പൂച്ചകൾ ഉറങ്ങാറുണ്ട്. വളരെ കുറച്ച് സമയത്തേയ്ക്ക് ഉറങ്ങാനുള്ള പൂച്ചയുടെ കഴിവിനെ ''പൂച്ചയുറക്കം'' എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കാറുള്ളത്. വളരെക്കുറച്ച് സമയം മനുഷ്യർ ഉറങ്ങുമ്പോൾ അതിനെ പൂച്ചയുറക്കം എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാറുണ്ട്. പൂച്ചകൾ വൈകുന്നേരവും അതിരാവിലേയുമാണ് കൂടുതലായി ഊർജ്ജ്വസ്വലരായി കാണപ്പെടാറുള്ളത്.<ref>Animal Doctor (July 9 2002). "Dear Dr. Fox". ''The Washington Post'', p. C10.</ref><ref>cite book \| author = Ring, Ken and Romhany, Paul \| date = 1999-08-01 \| title = Pawmistry: How to Read Your Cat's Paws \| publisher = Ten Speed Press \| location = Berkeley, California \| pages = p. 10 \| id = ISBN 1-58008-111-8</ref>ശൗര്യം അവയുടെ സഹവാസവും ജാതിയുമനുസരിച്ച് വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കും. ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നവ മെലിഞ്ഞതും കൂടുതൽ ചുറുചുറുക്കുള്ളവയുമാണെങ്കിൽ മറ്റുള്ളവ വണ്ണമുള്ളതും എന്നാൽ ഊർജ്ജസ്വലത കുറവുള്ളവയുമാണ് പൂച്ചയുടെ സ്വാഭാവികമായ ശരീരതാപനില 38 ഡിഗ്രി സെന്റിഗ്രേഡിനും 39 ഡിഗ്രീ സെന്റിഗ്രേഡിനും ഇടയിലാണ്. <ref>cite web \| title = Normal Values For Dog and Cat Temperature, Blood Tests, Urine and other information in ThePetCenter.com \| url = http://www.thepetcenter.com/exa/nv.html \| accessdate = 2005–08–01</ref> <!-- A cat is considered febrile (hyperthermia\|hyperthermic) if it has a temperature of 39.5 °C (103 °F) or greater, or hypothermic if less than 37.5 °C (100 °F). --> മനുഷ്യരുടെ ശരാശരി ശരീരതാപനില 36.8 ഡിഗ്രീ സെന്റിഗ്രേഡ് ആണ്. ഒരു വീട്ടുപൂച്ചയുടെ സ്വാഭാവികമായ ഹൃദയമിടിപ്പ് ഒരു മിനുട്ടിൽ 140 മുതൽ 220 മിടിപ്പ് വരെയാണ്. ഇത് പൂച്ചയുടെ അപ്പോഴത്തെ വികാരനില അനുസരിച്ചായിരിക്കും. വിശ്രമിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ മിനിട്ടിൽ 150 മുതൽ 180 മിടിപ്പ് വരെയാണ് പൂച്ചകൾക്ക് ഉണ്ടാകുക. ഇത് മനുഷ്യരുടേതിന്റെ ഇരട്ടിയാണ്. === വൃക്കകൾ === വൃക്കകൾ തകരാറിലായ പൂച്ചകളുടെ ജീവൻ വർഷങ്ങളോളും നീട്ടിക്കൊണ്ട് പോകാൻ സ്ഥിരമായുള്ള കുത്തിവയ്പ്പ് കൊണ്ട് സാധിക്കും. അതുകൊണ്ട് തന്നെ പൂച്ചകൾക്ക് ഡയാലിസിസ് വേണ്ടി വരാറില്ല. <ref>cite web \| title = The Cat Comes Back \| url = http://www.wgrz.com/news/columnist/RKellman/KellmansCorner_article.aspx?storyid=37606 \| accessdate = 2006–10–18</ref><ref>cite web \| title = How to Give Subcutaneous Fluids to a Cat \| url = http://www.wikihow.com/Give-Subcutaneous-Fluids-to-a-Cat \| accessdate = 2006–10–18</ref> == ഭക്ഷണം == File:Breast feeding cat.ogv\|thumb\|കുഞ്ഞുങ്ങളെ മുലയൂട്ടുന്ന പൂച്ച പ്രമാണം:Mouse kill.jpg\|thumb\|250px\|എലി\|എലിയെ കൊന്ന് തിന്നുന്ന ഒരു പൂച്ച പൂച്ചകൾ മാംസാഹാരപ്രമുഖരാണ്. സസ്യഭക്ഷണം ദഹിക്കാനുള്ളതരത്തിൽ അല്ല അവയുടെ ദഹനേന്ദ്രിയങ്ങൾ. അതുകൊണ്ട് തന്നെ മാംസഭുക്ക് ആയിട്ടാണ് പൂച്ചയെ കണക്കാക്കുന്നത്. അത്യാവശ്യ അമിനോ അമ്ലങ്ങൾ\|അമിനോ അമ്ലങ്ങ: ളിലൊന്നായ ടോറീൻ ഉത്പാദിപ്പിക്കാനുള്ള കഴിവില്ലാത്തതിനാൽ അതിനുവേണ്ടി മറ്റ് മാംസങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചേ മതിയാകൂ. Fact. പൂച്ചയുടെ പല്ലുകൾ മാംസാഹാരത്തിനനുയോജ്യമായ രീതിയിൽ ജനിതകമായി പരിണമിച്ചതുപോലെ തന്നെ പൂച്ചയുടെ കുടലിൽ മാംസാഹാരം ദഹിക്കേണ്ട ഭാഗം ഒഴികെയുള്ള ഭാഗങ്ങൾ പരിണാമപ്രക്രിയയിൽ ചെറുതായതും പൂച്ചയെ മാംസാഹാരപ്രിയൻ ആക്കുന്നു. <ref>cite journal \|author=Zoran DL \|title=The carnivore connection to nutrition in cats \|journal=Journal of the American Veterinary Medical Association \|volume=221 \|issue=11 \|pages=1559-67 \|year=2002 \|doi=10.2460/javma.2002.221.1559 \|url=http://www.catinfo.org/zorans_article.pdf \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326145222/http://www.catinfo.org/zorans_article.pdf \|archivedate=2009-03-26 \|access-date=2008-03-09 \|url-status=dead </ref> ഇതുമൂലം സസ്യാഹാരം ദഹിപ്പിക്കാനുള്ള പൂച്ചയുടെ കഴിവ് വളരെ പരിമിതമാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്, ടോറീൻ സസ്യവർഗ്ഗങ്ങളിൽ കുറവും മാംസഭക്ഷണത്തിൽ താരതമ്യേന കൂടുതലുമാണ്. കണ്ണുകളുടെ ആരോഗ്യത്തിനും കാഴ്ചശക്തിക്കും വളരെയധികം ആവശ്യമുള്ള ഒരു പ്രധാന അമിനോ സൾഫോണിക്ക് അമ്ലമാണ് ടോറീൻ. ഇതിന്റെ അഭാവം കണ്ണിലെ റെറ്റിന ചെറുതാകാനും നശിച്ചുപോകാനും തന്മൂലം ഒരിക്കലും ഭേദമാകാത്തരീതിയിൽ കാഴ്ചശക്തി തന്നെ ഇല്ലാതായിപ്പോകാനും കാരണമാകും. മാംസാഹാരത്തിനു ഇത്രയധികം യോജിച്ച ശരീരപ്രകൃതി ആണെങ്കിലും, പൂച്ച തന്റെ ഭക്ഷണത്തിൽ ചെറിയ അളവിൽ ചെടികൾ, ഇലകൾ, പുല്ല് തുടങ്ങിയ സസ്യഭക്ഷണം ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. വയറ് കേടാകുമ്പോൾ അത് ഭേദമാക്കാനാണ് പൂച്ചകൾ ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതെന്നും, അതല്ല, ഭക്ഷണത്തിൽ നാരുകളും ധാതുക്കളും ഉൾപ്പെടുത്താൻ ആണ് ഇത് ചെയ്യുന്നതെന്നും രണ്ട് വാദങ്ങളുണ്ട്. ചില ചെടികൾ പൂച്ചയുടെ ആരോഗ്യത്തിനു മോശമായതിനാൽ പൂച്ചകളെ വളർത്തുന്നവർ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ് ഇത്. ഉദാഹരണത്തിനു, ഈസ്റ്റർ ലില്ലി ചെടി കഴിക്കുന്നത് പൂച്ചകൾക്ക് സാരമായ വൃക്കതകരാറ് ഉണ്ടാക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ഫിലൊഡെൻഡ്രോൺ എന്ന ചെടിയും പൂച്ചകളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വിഷച്ചെടിയാണ്. പൂച്ചപ്രേമികളുടെ അസ്സോസിയേഷൻ പൂച്ചയ്ക്ക് കഴിക്കുവാൻ പാടില്ലാത്ത സസ്യങ്ങളുടെ ഒരു പട്ടിക തന്നെ തയ്യാറാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>cite web \| url = http://www.cfainc.org/articles/plants.html \| title = Plants and Your Cat \| publisher = The Cat Fanciers' Association, Inc. \| accessdate = 2007–05–15 \| archive-date = 2010-03-26 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20100326074750/http://www.cfainc.org/articles/plants.html \| url-status = dead </ref> എത്രയധികം സസ്യാഹാരം കൊടുത്താലും പൂച്ചയ്ക്ക് വേണ്ടുന്നത്ര പോഷകം ലഭിക്കുകയില്ല. fact എന്നാൽ കൃത്രിമമായി ടോറീൻ ചേർത്തപലതരം സസ്യഭക്ഷണങ്ങൾ പൂച്ചയ്ക്കായി വിപണിയിൽ ലഭ്യമാണ്; ഇത് ഒരു പരിധിവരെ പോഷകക്കുറവ് നികത്തിയേക്കാം. വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകൾക്ക് വീട്ടിൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന ഭക്ഷണത്തിനോട് പ്രിയം ഉണ്ടാകാറുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് പ്രോട്ടീനും കൊഴുപ്പും നിറഞ്ഞ ഭക്ഷണങ്ങളോട്. എങ്കിലും മനുഷ്യരുടെ ഭക്ഷണം മാത്രം പൂച്ചയ്ക്ക് വേണ്ടുന്ന സമ്പൂർണ്ണാഹാരമാകുന്നില്ല, അത് മാംസാഹാരം ആണെങ്കിൽകൂടി.fact തങ്ങളുടെ ആവശ്യത്തിനനുസരിച്ച് മാത്രമേ പൂച്ചകൾ ഭക്ഷണം കഴിക്കാറുള്ളുവെങ്കിലും കൂടുതലായി ഭക്ഷണം കൊടുത്താൽ പൂച്ചകൾ വല്ലാതെ തടിക്കാറുണ്ട്. വയസ്സാകുന്തോറുമാണ് പൂച്ചകൾ കൂടുതലായി ഈ സ്വഭാവസവിശേഷത കാണിക്കാറുള്ളത്.fact ഇത് പ്രമേഹം അടക്കമുള്ള പല ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങളും പൂച്ചയ്ക്ക് ഉണ്ടാകാൻ കാരണമാകുന്നു. അതുകൊണ്ട് തന്നെ വീട്ടിന്റെ അകത്ത് മാത്രം കഴിയുന്ന പൂച്ചകൾക്ക് വീട്ടിൽ തന്നെ ചെറിയ വ്യായാമങ്ങൾ നൽകേണ്ടുന്നതും ഭക്ഷണം ക്രമീകരിക്കേണ്ടതും ആവശ്യമാണ്. ഭക്ഷണക്കാര്യത്തിൽ പൂച്ചയ്ക്ക് തന്റെ ഇഷ്ടാനിഷ്ടങ്ങളുണ്ട്. ഇത് മധുരം തിരിച്ചറിയാനുള്ള കഴിവ് പൂച്ചയ്ക്ക് ഇല്ലാത്തതുകൊണ്ടാകാം. മറ്റ് സസ്തനികൾക്കില്ലാത്ത ഒരു പ്രത്യേകത പൂച്ചകൾക്കുണ്ട്. മനഃപൂർവം പൂച്ച പട്ടിണി കിടക്കാറുണ്ട്. താൻ മുൻപ് കഴിച്ചിട്ടുള്ള രുചികരമായ ഭക്ഷണം കൊടുത്താൽപ്പോലും അപ്പോൾ പൂച്ച കഴിക്കാൻ കൂട്ടാക്കിയില്ല എന്ന് വരും. ഇത് പൂച്ചയുടെ ദഹനേന്ദ്രിയത്തിന് (''vomeronasal or Jacobson's organ'') ഒരു പ്രത്യേക ഭക്ഷണം ശീലമായതുകൊണ്ടോ അല്ലെങ്കിൽ പൂച്ചയുടെ ഉടമസ്ഥരിൽ നിന്ന് അതൊരു പ്രത്യേകം ഭക്ഷണം പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതുകൊണ്ടോ ആയിരിക്കും.fact സ്ഥിരമായി കഴിക്കുന്ന ഭക്ഷണത്തിനോടുള്ള മടുപ്പ് കാരണം വീണ്ടും അത് കഴിക്കാൻ തോന്നുന്നതുവരെ പട്ടിണി കിടക്കാൻ പൂച്ച തയ്യാറാകും.fact തന്റെ ആരോഗ്യം വഷളാകുന്നതുവരെ പട്ടിണി കിടക്കാൻ പൂച്ചകൾ സ്വയം തയ്യാറാകുന്നത് വളരെ അപൂർവ്വമാണ്. പൂച്ചയുടെ ഭാരം പെട്ടെന്ന് വളരെയധികം കുറഞ്ഞാൽ ഹെപ്പാറ്റിക് ലിപ്പിഡോസിസ്(hepatic lipidosis) എന്ന മാരകമായ അവസ്ഥ ഉണ്ടാകാൻ സാധ്യത ഉണ്ട്. വീണ്ടും പട്ടിണി കിടക്കാൻ നിർബന്ധിതനാക്കുന്ന തരത്തിൽ വിശപ്പിനെ ഇല്ലാതാക്കുന്ന കരളിന്റെ വൈകല്യമാണ് അത്. 48 മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ മരണം വരെ സംഭവിച്ചേക്കാവുന്നതരത്തിൽ മാരകമാണ് ഈ രോഗം. കാറ്റ്നിപ്പ് (catnip) ചെടിയോട് ചില പൂച്ചകൾക്ക് ഒരു പ്രത്യേക താത്പര്യം തോന്നാറുണ്ട്. ഈ ചെടി പൂച്ച കഴിക്കാറില്ലെങ്കിലും ഇതിനെ തട്ടിക്കളിക്കാനും അതിന്റെ മുകളിൽ കിടന്നുരുളാനും ഇടയ്ക്കൊന്ന് ചവയ്ക്കാനും ഒക്കെ പൂച്ചയ്ക്ക് രസമാണ്. കുറച്ച് നിമിഷങ്ങൾ മാത്രമേ പൂച്ച ഈ താത്പര്യം പ്രകടിപ്പിക്കാറുള്ളൂ. ഒന്ന് രണ്ട് മണിക്കൂർ കഴിയുമ്പോൾ പൂച്ചയ്ക്ക് വീണ്ടും താത്പര്യം തോന്നി ഇത് തന്നെ വീണ്ടും ചെയ്യും. ഇത്രയധികം താത്പര്യം ഇല്ലെങ്കിലും, ചെറിയൊരളവിൽ ''Mmint'', ''Valerian'' എന്നീ ചെടികളോടും പൂച്ചയ്ക്ക് കൗതുകമുണ്ടാകാറുണ്ട്. അസ്വാഭാവികമായ ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്ന സ്വഭാവവും പൂച്ചകൾ കാണിക്കാറുണ്ട്. പ്ലാസ്റ്റിക്, തുണിത്തരങ്ങൾ, കമ്പിളി എന്നിവയൊക്കെ ചിലപ്പോൾ പൂച്ച കഴിക്കും. ഇത് വലിയൊരളവ് വരെ ദഹിക്കാതെ പുറത്തേയ്ക്ക് പോകുന്നതിനാൽ ഇതൊരു ആരോഗ്യപ്രശ്നം ആകാറില്ല. എന്നാലും വലിയ അളവിൽ ഇത് കഴിച്ചാൽ, ഉദാഹരണത്തിനു ഒരു സോക്സ് മുഴുവനായി കഴിച്ചാൽ, പൂച്ചയ്ക്ക് ഇത് മാരകമാകും. ഈ സ്വഭാവസവിശേഷത ബർമ്മീസ്, ഓറിയെന്ററ്റ്, സയാമീസ് എന്നീ വർഗ്ഗങ്ങളിലും, ഇവയുടെ താവഴികളിൽ ഉള്ള മറ്റ് വർഗ്ഗങ്ങളിലുമാണ് കൂടുതലായി കാണപ്പെടാറുള്ളത്.fact ==== വിഷപദാർത്ഥങ്ങൾ ==== പൂച്ചയുടെ കരൾ മറ്റ് മൃഗങ്ങളുടെതുപോലെ വിഷപദാർത്ഥങ്ങളെ പ്രതിരോധിക്കാൻ ശക്തി ഉള്ളവയല്ല. അതുകൊണ്ട് തന്നെ വീട്ടിൽ ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്ന പല പദാർത്ഥങ്ങളും പൂച്ചയ്ക്ക് ഹാനികരമായേക്കാം. <ref name="judy"/><ref name="vetinfo"/> പൂച്ചകൾ ഉള്ള വീട്ടിൽ ഇങ്ങനെയുള്ള പദാർത്ഥങ്ങളുണ്ടോ എന്ന് പരിശോധിക്കുകയും, ഉണ്ടെങ്കിൽ അവ ഒഴിവാക്കേണ്ടതുമാണ്. സ്ഥിരമായി രോഗഗ്രസ്തരായി പൂച്ചകൾ കാണപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിൽ ഇങ്ങനെയുള്ള വിഷപദാർത്ഥങ്ങളുടെ സാന്നിധ്യം വീട്ടിൽ ഉണ്ടാവാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന്, വേദനസംഹാരിയായ പാരസെറ്റമോൾ, അസെറ്റമിനോഫിൻ, എന്നിവയൊക്കെ പൂച്ചയ്ക്ക് വളരെയധികം ഹാനികരമാണ്. ഇവ പുറംതള്ളാനുള്ള രാസത്വരികം പൂച്ചകൾക്ക് ഉത്പാദിപ്പിക്കാനുള്ള കഴിവില്ലാത്തതിനാൽ വളരെ ചെറിയ അളവിൽ ഇവ അകത്ത് ചെല്ലുന്നതുതന്നെ പൂച്ചയെ അപകടാവസ്ഥയിലാക്കും. <ref name="CanVetJ2003-Allen">cite journal \| author = Allen AL \| title = The diagnosis of acetaminophen toxicosis in a cat \| journal = Canadian Veterinary Journal \| year = 2003 \| pages = 509-10 \| volume = 44 \| issue = 6 \| id = PMID 12839249 \| url = http://www.pubmedcentral.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=12839249</ref><ref name="vetinfo"/> പൂച്ച ഇവ കഴിച്ചെന്ന് സംശയം തോന്നിയാൽ ഉടനെ മൃഗഡോക്റ്ററെ കാണിക്കേണ്ടതാണ്. <ref name="VetHumToxicol1998-Villar">cite journal \| author = Villar D, Buck WB, Gonzalez JM \| title = Ibuprofen, aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in Dogs and Cats \| journal = Vet Hum Toxicol \| year = 1998 \| pages = 156-62 \| volume = 40 \| issue = 3 \| id = PMID 9610496</ref> വാതത്തിന്റെ ചികിത്സക്കായി കൊടുക്കുന്ന ആസ്പിരിൻ പോലും പൂച്ചയ്ക്ക് അളവിൽ കൂടിയാൽ അപകടമാണെന്നതിനാൽ ശ്രദ്ധിച്ച് കൊടുക്കേണ്ടതാണ്. <ref name="vetinfo"/> അതുപോലെ മുടികൊഴിച്ചിലിനായി ഉപയോഗിക്കുന്ന മിനൊക്സിഡിൽ പൂച്ചയുടെ ത്വക്കിൽ പുരട്ടിയതുകാരണം പൂച്ചകൾക്ക് സാരമായ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടായതായി കാണപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.<ref>cite journal \| author = Camille DeClementi \| coauthors = Keith L. Bailey, Spencer C. Goldstein, and Michael Scott Orser \| title = Suspected toxicosis after topical administration of minoxidil in 2 cats \| journal = Journal of Veterinary Emergency and Critical Care \| year = 2004 \| month = December \| pages = 287–292 \| volume = 14 \| issue = 4 \| id = doi\|10.1111/j.1476-4431.2004.04014.x \| accessdate= 2007–01–18</ref><ref>cite web \| url = http://www.showcatsonline.com/x/minoxidil.htm \| title = Minoxidil Warning \| accessdate = 2007–01–18 \| publisher = ShowCatsOnline.com \| quote = Very small amounts of Minoxidil can result [in] serious problems or death \| archive-date = 2007-01-03 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20070103001500/http://showcatsonline.com/x/minoxidil.htm \| url-status = dead </ref> കീടനാശിനികളും കളനാശിനികളും പോലെയുള്ള സ്പഷ്ടമായ വിഷപദാർത്ഥങ്ങൾ കൂടാതെ പൂച്ചകൾക്ക് അപകടകരമായ വീട്ടുസാധനങ്ങളിൽ മോത്ത്ബോൾ (mothball), നാഫ്തലീൻ ഉത്പന്നങ്ങളും<ref name="vetinfo"/> ഫീനോൾ, ഡെറ്റോൾ, ലൈസോൾ തുടങ്ങിയ തറ തുടയ്ക്കുന്ന ഉത്പന്നങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref name="vetinfo">cite web \| url = http://www.vetinfo4cats. com/ctoxin.html \| title = Toxic to Cats \| accessdate = 2007–01–18 \| publisher = Vetinfo4Cats പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി\|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref>.<ref>cite journal \| author = Rousseaux CG, Smith RA, Nicholson S \| title = Acute Pinesol toxicity in a domestic cat \| journal = Vet Hum Toxicol \| year = 1986 \| pages = 316-7 \| volume = 28 \| issue = 4 \| id = PMID 3750813 \| url= http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=3750813&dopt=Abstract</ref>. മഞ്ഞ് ഉരുക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന എതിലിൻ ഗ്ലൈക്കോൾ പൂച്ചകൾക്ക് ഇഷ്ടമാണെങ്കിലും ഒരു സ്പൂൺ നിറയെ ഇത് കഴിക്കുന്നതുപോലും പൂച്ചയ്ക്ക് ഹാനികരമായേക്കാം. <ref>cite web \| url = http://www.cfainc.org/articles/antifreeze.html \| title = Antifreeze Warning \| publisher = The Cat Fanciers' Association, Inc. \| accessdate = 2007–05–15 \| archive-date = 2009-06-20 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20090620095612/http://www.cfainc.org/articles/antifreeze.html \| url-status = dead </ref> മനുഷ്യരുടെ ഭക്ഷണപദാർത്ഥങ്ങളും പൂച്ചകൾക്ക് ഹാനികരമാകാറുണ്ട്. വളരെക്കുറച്ച് പൂച്ചകളേ ചോക്കളേറ്റ് കഴിക്കാറുള്ളുവെങ്കിലും ചോക്കളേറ്റിൽ ഉണ്ടാകുന്ന തിയോബ്രോമിൻ പൂച്ചയ്ക്ക് വിഷബാധയുണ്ടാക്കിയേക്കാം. ഉള്ളിയും ഇഞ്ചിയും കൂടിയ അളവിൽ കഴിച്ച പൂച്ചകളിൽ വിഷബാധ ഉണ്ടായിട്ടുള്ളതായി കണ്ടിട്ടുണ്ട്. <ref name="vetinfo"/> ഫിനോൾ കലർന്ന ബിസ്പെനോൾ എ എന്ന പദാർത്ഥം ഉപയോഗിച്ച് സീൽ ചെയ്യുന്ന ടിന്നിൽ കിട്ടുന്ന പൂച്ചഭക്ഷണം വരെ പൂച്ചകൾക്ക് മോശമായി ഭവിക്കാറുണ്ട്, ശാസ്ത്രീയമായി കാരണം തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ലെങ്കിലും.<ref name="vetinfo"/> പൂച്ചയടക്കമുള്ള പല മൃഗജാതികൾക്കും വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന അലങ്കാരച്ചെടികൾ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാറുണ്ട്. <ref name="judy">cite web \| url = http://www.judyshealthcafe.com/articles/substances.html \| title = Substances That Are Poison to Pets \| accessdate = 2007–01–18 \| publisher = Judy's Health Cafe.com \| archive-date = 2007-02-06 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20070206040257/http://www.judyshealthcafe.com/articles/substances.html \| url-status = dead </ref>. പൂച്ചകൾ ഇത്തരം ചെടികൾ കഴിക്കുന്നത് എന്തുകൊണ്ടും ഒഴിവാക്കേണ്ടതാണ്. == സ്വഭാവം == === സാമൂഹിക ജീവിതം === പ്രമാണം:Listen, do you want to know a secret.jpg\|right\|thumb\|250px\|മറ്റ് പൂച്ചകളുമായി പൂച്ച അടുപ്പം സ്ഥാപിച്ചേക്കാം. ഇവിടെ ഒരു പൂച്ച മറ്റൊരു പൂച്ചയുടെ രോമം മിനുക്കിക്കൊടുക്കുന്നു. ആയിരക്കണക്കിന് വർഷങ്ങളായി മനുഷ്യരുടേയും വളർത്തു മൃഗങ്ങളുടേയും സഹവാസം മൂലം ഒരു നാട്ടുമൃഗമായി മെരുങ്ങാൻ പൂച്ചയ്ക്ക് കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. പൂച്ചയെ വളർത്തുന്ന വ്യക്തിയെ പൂച്ച തങ്ങളുടെ അമ്മയെയെന്നപോലെ സ്നേഹിക്കുമെന്നും കരുതപ്പെടുന്നു. അതുപോലെതന്നെ, പൂച്ചകൾ വലുതായാലും അവരുടെ ചെറുപ്പക്കാലത്തുള്ളതുപോലെ തന്നെ ജീവിക്കുന്നുവെന്നും കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. <ref>[http://animal.discovery.com/guides/cats/body/maturity.html Cat Guide: Adolescence and Sexual Maturity] Animal Planet</ref> പൊതുവേ പൂച്ചകൾ നന്നായി ഇണങ്ങുന്നവരാണെങ്കിലും മനുഷ്യരുമായി ഇണങ്ങാതെ ജീവിക്കുന്ന പൂച്ചകളുടെ എണ്ണവും കുറവല്ല. മുതിർന്ന പൂച്ചകൾ ചെറിയ പൂച്ചകളോട് അസഹിഷ്ണുതയോടെ പെരുമാറുന്നതായും ചിലപ്പോൾ മാന്തിയും കടിച്ചും അവയെ ആക്രമിക്കുന്നതായും കാണപ്പെടാറുണ്ട്. <ref>cite journal \| url = http://faculty.washington.edu/jcha/330_cats_introducing.pdf \| format = pdf \| title = Intercat aggression in households following the introduction of a new cat \| author = E. Levine \| coauthors = P. Perry, J. Scarlett, K. A. Houpt \| journal = Applied Animal Behaviour Science \| issue = 90 \| year = 2005 \| pages = 325–336 \| doi = 10.1016/j. applanim.2004.07.006 <!-- Retrieved from URL by DOI bot --> \| access-date = 2008-10-14 \| archive-date = 2009-03-26 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20090326225932/http://faculty.washington.edu/jcha/330_cats_introducing.pdf \| url-status = dead </ref> === സഹജീവനം === പൂച്ചകളുടെ സാമൂഹികസ്വഭാവം മനസ്സിലാക്കാനുള്ള ഒരു വഴി അവയെ നിരീക്ഷിക്കലാണ്. വളര്ത്ത്പൂച്ചകൾ, കോളനികൾ എന്നപോലെ തങ്ങളുടെ പ്രദേശപരിധി അവർ തന്നെ നിശ്ചയിച്ചിട്ടുണ്ടാകും. ഇതിൽ ലൈംഗികപരമായി സജീവമായ പൂച്ചകളുടേത് വലിയ കോളനികളും അല്ലാത്തവയുടേത് ചെറിയ കോളനികളും ആയിരിക്കും. ഇവയുടെ ഇടയിൽ ആരുടേയും സ്വന്തമല്ലാത്ത സ്ഥലങ്ങളും ഉണ്ടാകും. ഇവിടെ പൂച്ചകൾ സമാധാനപരമായി പെരുമാറും. പക്ഷെ സ്വന്തം കോളനിയിൽ വരുന്ന മറ്റ് പൂച്ചകളെ പൂച്ച വിരട്ടി ഓടിക്കും. ആദ്യം തുറിച്ചു നോക്കിയും ഒച്ചയുണ്ടാക്കിയും മുറുമുറുത്തും തന്റെ ശത്രുവിനെ ഓടിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും, വഴങ്ങിയില്ലെങ്കിൽ ഒച്ചയുണ്ടാക്കി ആക്രമിക്കുകയും ആണ് പൂച്ച ചെയ്യുക. ഇങ്ങനെ ജീവിക്കുന്നതുകൊണ്ടാകാം, പൂച്ചകൾക്ക് ജീവിക്കാനായി ഒന്നിച്ച് നിൽക്കുന്ന സ്വഭാവം ഇല്ല. അതായത് ഭക്ഷണം കണ്ടെത്താനും സ്വന്തം രക്ഷയ്ക്കും മറ്റും ഒരു പൂച്ച മറ്റൊരു പൂച്ചയെ ആശ്രയിക്കില്ല. പട്ടിയെപ്പോലെയോ സിംഹത്തെപ്പോലെയോ കൂട്ടമായി ഇരതേടാൻ പൂച്ച പോകാറില്ല. (സ്വയം നക്കി ശരീരം എപ്പോഴും ശുചിയായി വയ്ക്കുന്ന പൂച്ചയുടെ സ്വഭാവം ഇതിനോട് ചേർത്ത് വായിക്കാവുന്നതാണ്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതിലൂടെ പൂച്ചയുടെ ഉമിനീർ പൂച്ചയുടെ നാറ്റം ഒഴിവാക്കി, തന്നെ ശത്രുക്കൾ കണ്ട്പിടിക്കുനതിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കുന്നു. എന്നാൽ പട്ടിയ്ക്ക് ശരീരദുർഗന്ധം ഉള്ളത് ഇരപിടിക്കുമ്പോൾ സഹായകരമാകുകയാണ് ചെയ്യുക. ഒരു പട്ടിയുടെ നാറ്റം മനസ്സിലാക്കി അവിടെ നിന്ന് രക്ഷപെടാൻ നോക്കുമ്പോൾ മറ്റ് പട്ടികളുടെ കയ്യിൽ പെടുകയാണ് പട്ടിയുടെ ഇരയ്ക്ക് സംഭവിക്കുക. പക്ഷെ ഇതിനു തങ്ങളുടെ ഇടയിലുള്ള വിനിമയം നന്നായിരിക്കണം. പട്ടികളുടെ കൂട്ടത്തിന് ഇത് നല്ലവണ്ണം ഉണ്ടെങ്കിലും പൂച്ചയ്ക്ക് ഈ കഴിവ് ഇല്ലാത്തതിനാൽ പൂച്ച ഒറ്റയ്ക്കേ ഇര തേടുകയുള്ളൂ) === ആക്രമണോത്സുകത === പ്രമാണം:Gato_enervado_pola_presencia_dun_can.jpg\|thumb\|right\|250px\|നടു വളച്ച്, ഒരു വശത്തേയ്ക്ക് ചരിഞ്ഞ്, ശബ്ദമുണ്ടാക്കി ആത്മസംരക്ഷണത്തിനു തയ്യാറെടുക്കുന്ന പൂച്ച അതിർത്തിയുടെ പേരിലോ, ഇണയുടെ പേരിലോ, മറ്റൊരാളെ തോൽപ്പിക്കാണോ, എതിർത്ത് നിൽക്കാനോ ഒക്കെയായി പൂച്ചകൾ തമ്മിൽ ആക്രമണത്തിൽ ഏർപ്പെടുമ്പോൾ പൂച്ചകൾ സാധാരണയായി തങ്ങളുടെ ശരീരം വളച്ച് രോമങ്ങൾ ഉയർത്തി നിർത്തി തങ്ങളുടെ ശരീരവലിപ്പത്തിനെ പെരുപ്പിച്ച് കാണിക്കാറുണ്ട്. കൈകൾ കൊണ്ട് ശക്തിയായി എതിരാളിയുടെ മുഖത്തും ശരീരത്തിലും അടിച്ചും കടിച്ചും ഒക്കെയാണ് പൂച്ചക്കൾ ആക്രമിക്കുക. സാധാരണ തോൽക്കും എന്നുറപ്പായാൽ സാരമായ മുറിവുകൾ എൽക്കുന്നതിനുമുൻപ് തന്നെ പൂച്ച രക്ഷപ്പെടാറാണ് പതിവെങ്കിലും അപൂർവ്വമായി മാരകമായ മുറിവ് തന്റെ എതിരാളിയിൽ ഏൽപ്പിക്കാൻ പൂച്ചകൾക്ക് സാധിക്കാറുണ്ട്. മുഖത്തും ചെവികളിലുമൊക്കെയായി ചെറിയ മുറിവേ പൂച്ചയ്ക്ക് എൽക്കാറുള്ളുവെങ്കിലും ആ മുറിവിൽ അണുബാധ ഉണ്ടായി പൂച്ചകൾക്ക് അപകടം സംഭവിക്കാനും സാധ്യതയുണ്ട്. ഇങ്ങനെയുള്ള ആക്രമണമാണ് ഫെലൈൻ ഇമ്യൂണോ ഡെഫിഷ്യൻസി വൈറസ് (''FIV'') എന്ന കീടാണുവിന്റെ പ്രചരണത്തിന്റെ മുഖ്യകാരണം എന്നും വിശ്വസിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികപരമായി സജീവമായ ആൺ പൂച്ചകൾ തങ്ങളുടെ ജീവിതകാലത്തിൽ പല പൂച്ചകളുമായും ആക്രമണത്തിൽ ഏർപ്പെടുന്നതുകൊണ്ട് തങ്ങളുടെ മുഖത്തിലും ചെവികളിലും ഒക്കെ പല മുറിവിന്റെ പാടുകളും ശേഷിപ്പിക്കും. തങ്ങളുടെ കുട്ടികളെ രക്ഷിക്കാനും തങ്ങളുടെ അതിർത്തി സംരക്ഷിക്കാനായും ഒക്കെ പെൺപൂച്ചകളും മറ്റുള്ളവരെ ആക്രമിക്കാറുണ്ട്. === കളികൾ === പ്രമാണം:Catplay-fight.JPG\|thumb\|250px\|കളിയായി വഴക്കിടുന്ന പൂച്ചകൾ. വളർത്ത് പൂച്ചകൾ, പ്രത്യേകിച്ചും പൂച്ചക്കുട്ടികൾ കളികളിൽ ഏർപ്പെടുന്നത് സാധാരണമാണ്. ഈ പെരുമാറ്റം ഇരപിടിക്കലിന്റെ ഒരുതരം അനുകരണമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇത്തരം കളികൾ പൂച്ചയ്ക്ക് പതുങ്ങിയിരിക്കാനും, ഇരപിടിക്കാനും, ഇരയെ കൊല്ലുവാനും ഒക്കെയുള്ള പരിശീലനവും ആകുന്നു. <ref>cite journal \|author=Poirier FE, Hussey LK \|title=Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective \|journal=Anthropology & Education Quarterly \|volume=13 \|issue=2 \|pages=133–148 \|year=1982 \|url=http://www.jstor.org/view/01617761/sp050045/05x1830j/0 \|doi=10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j \|format=dead link\|date=June 2008 – <sup>[http://scholar.google.co.uk/scholar?hl=en&lr=&q=author%3A+intitle%3ANonhuman+Primate+Learning%3A+The+Importance+of+Learning+from+an+Evolutionary+Perspective&as_publication=Anthropology+%26+Education+Quarterly&as_ylo=1982&as_yhi=1982&btnG=Search Scholar search]</sup></ref> തൂങ്ങിക്കിടക്കുന്ന ഒരു നൂലോ വള്ളിയോ, നിലത്ത് അശ്രദ്ധമായി കിടക്കുന്ന ഒരു ചരടോ, അങ്ങനെ എന്തെങ്കിലും മതി ഒരു പൂച്ചയെ കൌതുകപ്പെടുത്താൻ. ഇങ്ങനെ നൂലുകളുമായി പൂച്ച കളിക്കുന്നത് പല കാർട്ടൂണുകളിലും ചിത്രങ്ങളിലും വിഷയമായിട്ടുണ്ട്. അമ്മപ്പൂച്ചയുടെ വാലും ഇങ്ങനെ പൂച്ച തട്ടിക്കളിക്കാറുണ്ട്. എന്നാൽ ഈ നൂല് വിഴുങ്ങുന്നത് പൂച്ചയ്ക്ക് ആപത്കരമാണ്. അത് വയറിൽ കുടുങ്ങി രോഗങ്ങളോ മരണമോ ഒക്കെയും സംഭവിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് വളർത്ത് പൂച്ചകൾക്ക് കളിക്കാനായി ഉടമകൾ നേർത്ത ലേസർ രശ്മികൾ കൊണ്ട് നിലത്ത് വരയ്ക്കാറുണ്ട്, പൂച്ചയ്ക്ക് ആ ലേസർ ബിന്ദുവിനെ പിന്തുടരുന്നത് ഇഷ്ടമാണ്. ഈ ലേസർ കൊണ്ട് പൂച്ചയുടെ കണ്ണിന് എന്തെങ്കിലും അപകടം പിണഞ്ഞതായി അറിവില്ല. ലേസർ പേനകൾ പ്രചാരത്തിനാകുന്നതിനുമുൻപ് ടോർച്ചിന്റെ വെളിച്ചവും ഈർക്കിലും ഓലയും ഒക്കെ ഇതിനായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇതേ കളിയുടെ ഭാഗമായി പൂച്ചകൾ തമ്മിൽതമ്മിലും ഉടമയോടും ഒക്കെ അടി കൂടാറുണ്ട്. എങ്കിലും പൂച്ചകൾക്ക് ദേഷ്യം വന്ന് നഖങ്ങൾ പുറത്തേക്ക് നീട്ടി ആക്രമിക്കാൻ ഏത് നിമിഷവും സാധ്യത ഉള്ളതിനാൽ മനുഷ്യർ പൂച്ചകളുമായി അടുക്കുമ്പോൾ ഒരു അകലം പാലിക്കുന്നത് നല്ലതാണ്. === ഇര തേടൽ === പ്രമാണം:Cat-eating-prey.jpg\|right\|thumb\|250px\|തന്റെ ഉടമയ്ക്ക് ഒരു പക്ഷിയെ സമ്മാനിക്കുന്ന പൂച്ച. വലിയ പൂച്ചകളെപ്പോലെത്തന്നെ (സിംഹം, പുലി) വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകളും ഇരപിടിക്കാൻ സമർത്ഥരാണ്. <ref>[http://www.dnr.state.mn.us/fwt/back_issues/december98/cats.html Fish & Wildlife Today: Winter 1998: Minnesota's killer kitties: Minnesota DNR<!-- Bot generated title -->]</ref> കടുവയേയും പുലിയേയും പോലെ പതുങ്ങിയിരുന്ൻ ഇരയെ കാത്തിരുന്ന്, ഇരവരുമ്പോൾ പെട്ടെന്ന് ആക്രമിച്ച് കീഴടക്കുന്ന വിദ്യയാണ് പൂച്ചയുടേയും ആയുധം. ഇങ്ങനെ കീഴടക്കിയ തന്റെ ഇരയുടെ കഴുത്തിനു കടിച്ച് കുടഞ്ഞ് നട്ടെല്ല് തകർത്ത് പരാലിസിസ് വരുത്തുകയോ കരോട്ടിഡ് ആർട്ടറിയും ജുഗുലാർ ഞരമ്പും മുറിച്ച് രക്തം നഷ്ടപ്പെടുത്തിക്കുകയോ, അല്ലെങ്കിൽ ഇരയുടെ ശ്വാസകോശനാളി (''Vertebrate trachea'') തകർക്കുകയോ ചെയ്ത് പൂച്ച ഇരയുടെ കഥ കഴിക്കുന്നു. പൂച്ച തന്റെ ഉടമയ്ക്ക് താൻ പിടിച്ച ഇരയെ നൽകുന്നത് എന്തിനെന്നതിനെക്കുറിച്ച് അധികം വിവരങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. എത്തോളജിസ്റ്റായ പോൾ ലെഹസൻ പറയുന്നത് പൂച്ചകൾ മനുഷ്യരെ തങ്ങളുടെ സമൂഹത്തിലെ ഒരു അംഗമെന്നരീതിയിൽ കാണുന്നതിന്റെ തുടർച്ചയാണ് അധികം വന്ന ഇരയെ മനുഷ്യരുമായി പങ്കുവയ്ക്കുന്നത് എന്നാണ്. <ref>cite book \|last=Leyhausen \|first=Paul \|title=Cat Behavior: The Predatory and Social Behavior of Domestic and Wild Cats \|url=https://archive.org/details/catbehaviorpreda0000leyh \|year=1978 \|isbn=978-0824070175</ref> എന്നാൽ അന്ത്രോപ്പോളജിസ്റ്റായ ഡെസ്മണ്ട് മോറിസ് 1986-ൽ എഴുതിയ ''കാറ്റ് വാച്ചിങ്ങ്'' എന്ന പുസ്തകത്തിൽ പറയുന്നത് പൂച്ചകൾ ഇരപിടിക്കാൻ സമർത്ഥരല്ലാത്ത മനുഷ്യരെ ഇരപിടിക്കാൻ പഠിപ്പിക്കുന്നതിനുവേണ്ടിയാണ് തങ്ങൾ പിടിച്ച എലികളേയും പക്ഷികളേയും വീട്ടിൽ കൊണ്ടു വരുന്നത് എന്നാണ്. ഇരപിടിക്കാൻ കഴിവില്ലാത്ത വലിയ പൂച്ചക്കുട്ടി എന്നരീതിയിൽ മനുഷ്യർക്ക് ഭക്ഷണം നൽകുന്നതാവാം ഇതെന്നും അദ്ദേഹം ഇതെ പുസ്തകത്തിൽ പറയുകയുണ്ടായി. മറ്റൊരു സാധ്യത ഉള്ളത്, തങ്ങൾക്ക് ഇരപിടിക്കാനുള്ള കഴിവായി എന്ന് തങ്ങളുടെ അമ്മയ്ക്ക് മുന്നിൽ തെളിയിക്കുന്ന പൂച്ചയുടെ അതേ മനശ്ശാസ്ത്രമാകും മനുഷ്യരുടെ മുന്നിൽ തങ്ങൾ പിടിച്ച ഇരയെ കാഴ്ചവയ്ക്കുന്നതിനു പിന്നിലും എന്നാണ്. വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകൾ, ഇരയെക്കൂടാതെ വാച്ചുകൾ, പേനകൾ, പെൻസിലുകൾ എന്നിങ്ങനെ വായിൽ കൊള്ളാവുന്ന എന്തും തങ്ങളുടെ ഉടമയ്ക്ക് കൊണ്ടുപോയി കൊടുക്കാറുണ്ട്. === പ്രത്യുത്പാദനം === File:Mating Cats (Domestic cats) in Kannur.jpg\|thumb\|right\|300px\|ഇണചേരുന്ന പൂച്ചകൾ പൂച്ചയ്ക്ക് വർഷത്തിൽ ഒന്നിൽക്കൂടുതൽ പ്രജനനകാലം ഉണ്ടാകും. ഇണചേരുകയാണെങ്കിൽ ഓരോന്നും നാലു മുതൽ ഏഴ് ദിവസം വരെ നീണ്ട് നിൽക്കും, ഇണ ചേർന്നില്ലെങ്കിൽ അതിൽക്കൂടുതലും. പെൺപൂച്ചയോട് പല ആൺ പൂച്ചകളും ഇണ ചേരാൻ ആഗ്രഹിക്കും. ഇവർ തമ്മിൽ പൊരുതി വിജയിയാകുന്ന പൂച്ചയ്ക്കാണ് ഇണചേരാൻ അവസരം ഉണ്ടാകുക. ആദ്യം നീരസം കാണിക്കുമെങ്കിലും പെൺപൂച്ചകൾ പിന്നീട് ഇണചേരാൻ നിന്ന് കൊടുക്കും. ഇണചേരുന്ന സമയത്ത് പെൺപൂച്ചകൾ ഉച്ചത്തിൽ കരയാറുണ്ട്. ഇണചേരലിനുശേഷം പെൺപൂച്ച തന്റെ ശരീരം നക്കി വൃത്തിയാക്കും. ഈ സമയത്ത് ഏതെങ്കിലും ആൺപൂച്ച ഇണചേരാനായി ശ്രമിച്ചാൽ പെൺപൂച്ച ആ ആൺപൂച്ചയെ ആക്രമിക്കും. പക്ഷെ ശരീരശുചീകരണത്തിനുശേഷം പെൺപൂച്ച വീണ്ടും ഇണചേരാൻ സന്നദ്ധയാകും. ആൺപൂച്ചയുടെ ലിംഗം\|ലിംഗത്തിൽ പിറകിലേയ്ക്ക് നിൽക്കുന്ന മുളളുകൾ ഉണ്ടാകും. ഇണചേർന്ന് കഴിഞ്ഞ് ഈ ലിംഗം പിറകോട്ടെടുക്കുമ്പോൾ ഈ മുളളുകൾ പെൺപൂച്ചയുടെ യോനി\|യോനിയിൽ ഉരഞ്ഞ് പെൺപൂച്ചയ്ക്ക് അണ്ഡവിസർജ്ജനം(ovulation) ഉണ്ടാകാൻ സഹായിക്കുന്നു.ഇതിനാലാണ് ലൈംഗികബന്ധത്തിൽ ഏർപ്പെടുമ്പോൾ പെൺപൂച്ചകൾ ഉച്ചത്തിൽ കരയുന്നത്. ഇത് എല്ലായ്പ്പോഴും സംഭവിക്കാത്തതുകൊണ്ട് തന്നോട് ആദ്യം ഇണചേർന്ന പൂച്ചയിൽ നിന്ന് തന്നെ പെൺപൂച്ച എല്ലായ്പ്പോഴും ഗർഭം ധരിക്കണമെന്നില്ല. അതുപോലെ തന്നെ, തന്റെ ഇണചേരൽ കാലഘട്ടത്തിൽ പല ആൺപൂച്ചകളുമായും പെൺപൂച്ച ഇണചേരും എന്നുള്ളതുകൊണ്ട് തനിക്ക് പ്രസവത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന എല്ലാ കുഞ്ഞുങ്ങൾക്കും ഒരേ അച്ഛൻ തന്നെ ആയിരിക്കണമെന്നില്ല.File:പൂച്ചക്കുഞ്ഞുങ്ങൾ (17 ദിവസം പ്രായം).JPG\|thumb\|കണ്ണ് തുറന്ന് രണ്ടു ദിവസം കഴിഞ്ഞ പൂച്ചക്കുഞ്ഞുങ്ങൾ പൂച്ചയുടെ ആർത്തവചക്രം ഏതാണ്ട് 63–65 ദിവസമാണ്. ഒരു പ്രസവത്തിൽ പൂച്ചയ്ക്ക് മൂന്ന് മുതൽ അഞ്ച് കുഞ്ഞുങ്ങൾ വരെ ഉണ്ടാകാം. ഇതിൽ ആദ്യത്തെ കുഞ്ഞ് മറ്റ് കുഞ്ഞുങ്ങളേക്കാൾ ചെറുതായിരിക്കും. ആറ് ആഴ്ചയ്ക്കും ഏഴ് ആഴ്ചയ്ക്കും ഇടയിൽ പൂച്ച ഇവരെ മുലയൂട്ടുന്നത് നിർത്തും. ലൈംഗികപരമായ വളർച്ച പൂർണ്ണമാകാൻ പെൺപൂച്ചകൾക്ക് 4–10 മാസവും ആൺപൂച്ചകൾക്ക് 5–7 മാസവും എടുക്കും. പന്ത്രണ്ട് മാസം പ്രായമാകുമ്പോൾ പൂച്ചക്കുഞ്ഞിനെ മറ്റൊരുടമയ്ക്ക് കൈമാറാം. അതിനുമുന്നേതന്നെ തള്ളപ്പൂച്ചയുടെ അടുത്ത് നിന്ന് മാറിനിൽക്കാൻ തുടങ്ങിയാൽ അപ്പൊഴേ പൂച്ചയെ മാറ്റിത്താമസിപ്പിക്കാവുന്നതാണ്. പൂച്ചയ്ക്ക് കുഞ്ഞുങ്ങളുണ്ടാകാതിരിക്കാൻ ചെയ്യുന്ന ശസ്ത്രക്രിയ പൂച്ചയ്ക്ക് 6-8 മാസം ആകുമ്പോൾ ചെയ്യാവുന്നതാണ്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതുവഴി ആൺപൂച്ചകൾ മൂത്രം ഒഴിച്ചും പെൺപൂച്ചകൾ ഒച്ചയുണ്ടാക്കിയും തങ്ങളുടെ പ്രദേശം അടയാളപ്പെടുന്ന സ്വഭാവം ഇല്ലാതെയാക്കാവുന്നതാണ്. എന്നാൽ പൂച്ച ഈ സ്വഭാവം പ്രദർശിപ്പിച്ചതിനുശേഷമാണ് പ്രത്യുത്പാദനശേഷി ഇല്ലാതെയാക്കുന്നതെങ്കിൽ ഈ സ്വഭാവം പൂച്ച തുടരാൻ സാധ്യതയുണ്ട്. === ശുചിത്വം === പ്രമാണം:Cat tongue macro.jpg\|thumb\|right\|250px\|ചീർപ്പ് പോലെയുള്ള നാക്ക് ഉപയോഗിച്ച് ഒരു പൂച്ച രോമങ്ങൾ നക്കി വൃത്തിയാക്കുന്നു. പൂച്ചയ്ക്ക് ശുചിത്വം വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ്. തങ്ങളുടെ നാക്കിലുള്ള മുകുളങ്ങൾ ഒരു ചീപ്പ് പോലെ പ്രവർത്തിച്ച് രോമങ്ങൾ ഒതുക്കിവയ്ക്കാൻ പൂച്ചയെ സഹായിക്കുന്നു.ഇതു മാർജ്ജാര വംശത്തിലുളള എല്ലാ ജീവികളിലും കാണപ്പടുന്നുണ്ട്പൂച്ചയുടെ ഉമിനീർ അഴുക്ക് കളയാനും വിയർപ്പ് നാറ്റം ഇല്ലാതെയാക്കാനും പൂച്ചയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഉത്തമമാണ്. പൂച്ചകൾക്ക് മറ്റ് പൂച്ചകളേയും മനുഷ്യരേയും നക്കി വൃത്തിയാക്കുന്നതും ഇഷ്ടമാണ്. മറ്റ് പൂച്ചകളെ നക്കി വൃത്തിയാക്കുന്നതിനുപിന്നിൽ തങ്ങളുടെ മേൽക്കോയ്മ ഉറപ്പിക്കുക എന്നൊരുദ്ദേശ്യവും പൂച്ചയ്ക്ക് ഉണ്ട്. ഇങ്ങനെ വൃത്തിയാക്കുന്നതിനിടയിൽ തന്റെ വയറ്റിൽ എത്തുന്ന രോമങ്ങൾ പൂച്ച പിന്നീട് ഒരു രോമഗോളമായി ചർദ്ദിക്കാറുണ്ട്. നീളമുള്ള രോമം ഉള്ള പൂച്ചകളാണ് ചെറിയ രോമമുള്ള പൂച്ചകളേക്കാൾ ഇങ്ങനെ ചെയ്യാറ്. സ്ഥിരമായി പൂച്ചയുടെ രോമം ചീകി വൃത്തിയാക്കിക്കൊടുത്തോ വയറിൽ രോമം കുമിഞ്ഞ് കൂടുത്തത് ഒഴിവാക്കുന്ന തരം ഭക്ഷണം കൊടുത്തോ ഇത് ഇല്ലാതെയാക്കാവുന്നതാണ്. === മാന്തൽ === നഖം പുറത്തേയ്ക്ക് നീട്ടി കട്ടിയായ പ്രതലങ്ങളിൽ ഉരക്കുന്ന സ്വഭാവമുണ്ട് പൂച്ചകൾക്ക്. ഇത് നഖത്തിന്റെയടിയിൽ ഉള്ള അഴുക്ക് ഒഴിവാക്കാനും കാലുകൾക്ക് നല്ല വ്യായാമം കിട്ടാനും ആയിട്ടാണ് പൂച്ച ചെയ്യുന്നത്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നത് പൂച്ചകൾ നന്നായി ആസ്വദിക്കുന്നു. നഖങ്ങൾ ഇല്ലാതെയായ പൂച്ചകൾ പോലും ഇങ്ങനെ ചെയ്ത് ആനന്ദം കണ്ടെത്താറുണ്ട്. പൂച്ചയുടെ കാലിന്റെ അടിയിലുള്ള വിയർപ്പ് ഗ്രന്ഥിയിൽ നിന്ന് വിയർപ്പ് വീണ് തന്റെ പ്രദേശം അടയാളപ്പെടുത്താനാണ് പൂച്ച ഇത് ചെയ്യുന്നതെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. === ഉയരങ്ങളോടുള്ള ഇഷ്ടം === പ്രമാണം:Cat in tree03.jpg\|thumb\|250px\|മരത്തിൽ കയറിയ ഒരു പൂച്ച. ഉയരം കൂടിയ സ്ഥലത്ത് പോയി ഇരിക്കാൻ പൂച്ചക്കൾക്ക് ഇഷ്ടമാണ്. ഉയരത്തിൽ നിന്ന് തന്റെ പ്രദേശം മൊത്തം നിരീക്ഷിക്കാനാണ് പൂച്ചകൾ ഇത് ചെയ്യുന്നതെന്നാണ് കരുതപ്പെടുന്നത്. ചീറ്റപ്പുലിയെപ്പോലെ, കാട്ടിൽ ഉള്ള പൂച്ചകൾ മുകളിൽ ഒളിഞ്ഞ് നിന്ന് താഴെയുള്ള ഇരയെ ചാടി വീണ് ആക്രമിക്കാനും ഇങ്ങനെ ഉയരമുള്ള മരത്തിലും മറ്റും കയറി നിൽക്കാറുണ്ട്. <ref>cite web \| title=Why Do Cats Like High Places? \| publisher = Dr. Holly Nash, DVM, MS \| url = http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=1&cat=1313&articleid=1125 \| work = Drs. Foster & Smith, Inc.</ref> അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഉയരം, പൂച്ചയ്ക്ക് അന്തസ്സും സുരക്ഷിതത്വവും കൂടി നൽകുന്നു. ഉയരമുള്ള പ്രതലത്തിൽ നിന്ന് എങ്ങനെ വീണാലും പൂച്ചയ്ക്ക് ശരീരം വളച്ച് നാലുകാലിൽത്തന്നെ നിലത്ത് വീഴാനുള്ള കഴിവുണ്ട്.<ref>cite web \| title = Falling Cats \| url = http://www.verrueckte-experimente.de/leseproben_e.html \| accessdate = 2005–10–24</ref> ഇങ്ങനെ ചെയ്യാനുള്ള സമയം കിട്ടിയാൽ മാത്രമേ പൂച്ചയ്ക്ക് നാലുകാലിൽ വീഴാൻ പറ്റുകയുള്ളൂ. അതിനായി 90 cm (3 അടി) ഉയരമെങ്കിലും പൂച്ചയ്ക്ക് വേണം. ഈ പ്രവർത്തിക്ക് പൂച്ച തന്റെ വാൽ ഉപയോഗിക്കാറില്ല എന്നതുകൊണ്ട് വാലില്ലാത്ത പൂച്ചയ്ക്കും ഇങ്ങനെ നാലുകാലിൽ വീഴാൻ സാധിക്കും. <ref>cite web \| url = http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/ \| title = How does a Cat always land on its feet? \| author = Huy D. Nguyen \| publisher = Georgia Tech University, School of Medical Engineering \| accessdate = 2007–05–15 \| archive-date = 2010-08-19 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20100819151937/http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/ \| url-status = dead </ref> പൂച്ചയുടെ ഈ താത്പര്യം ചിലപ്പോൽ പൂച്ചയ്ക്ക് തന്നെ അപകടകരമായേക്കാം. ''അമേരിക്കൻ സൊസൈറ്റി ഫോർ ദ പ്രിവെൻഷൻ ഓഫ് ക്രുവൽറ്റി റ്റു ആനിമത്സ്'' എന്ന സംഘടന പൂച്ച ഉടമകളോട് വീട്ടിൽ അധികം ഉയരമുള്ള ഒന്നും വയ്ക്കരുതെന്ന് പറയുന്നു. ആത്മവിശ്വാസം കൂടുതലായ പൂച്ചകൾ അതിന്റെ മുകളിൽ കയറി താഴെവീണ് അപകടം ഉണ്ടാകാതിരിക്കാനാണ് ഈ മുൻകരുതൽ. <ref>cite web \| url=http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=0&cat=2032&articleid=3409 \| title = High-Rise Syndrome: Cats Injured Due to Falls \| author = Veterinary & Aquatic Services Department \| work = Drs. Foster & Smith, Inc.</ref> === വേട്ടയുടെ ഫലങ്ങൾ === വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകൾ ആയിരത്തിലധികം ജനുസ്സിൽ പെടുന്ന ജീവികളെ കൊന്ന് തിന്നാറുണ്ട്. ഇവയിലധികവും നട്ടെല്ലില്ലാത്ത ജീവികളാണ്, കൂടുതലും ഷഡ്പദങ്ങൾ. വലിയ പൂച്ചകൾ (പുലി, സിംഹം, തുടങ്ങിയവ) നൂറിൽ താഴെ ജനുസ്സിൽ പെടുന്ന ജീവികളെയേ തിന്നാറുള്ളൂ. പൂച്ചകളെപ്പോലെ പലവർഗ്ഗങ്ങളിൽപ്പെട്ട ജീവികളെ കൊന്ന് തിന്നാനുള്ള കഴിവുണ്ടെങ്കിലും അവയെ കൊന്ന് തിന്നാനുള്ള ശ്രമത്തിനോട് തട്ടിച്ച് നോക്കുമ്പോൾ അവയിലുണ്ടാകുന്ന പോഷണം വളരെ കുറവായതിനാൽ വലിയ പൂച്ചകൾ അവയെ ഒഴിവാക്കാറാണ് പതിവ്. ഇതിനൊരപവാദമുള്ളത് പുള്ളിപ്പുലി ആണ്. പുള്ളിപ്പുലി മുയലുകളെപ്പോലെയുള്ള ചെറിയ ജീവികളേയും വേട്ടയാടി തിന്നാറുണ്ട്. വീട്ടിൽ നന്നായി ഭക്ഷണം കൊടുത്ത് വളർത്തുന്ന പൂച്ചകൾ പോലും തരം കിട്ടിയാൽ പക്ഷികൾ, എലികൾ, തേളുകൾ, പാറ്റകൾ, പുൽച്ചാടികൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള ചെറിയ ജീവികളെ വേട്ടയാടാറുണ്ട്. ഇങ്ങനെ എല്ലാത്തരം ചെറിയ ജീവികളേയും കൊന്ന് തിന്നാനുള്ള കഴിവു കാരണം പൂച്ചകൾ ഇല്ലാതിരുന്ന പുതിയ ഒരു ആവാസവ്യവസ്ഥയിലേയ്ക്ക് ഒരു പൂച്ച കടന്ന് വന്നാൽ അവിടെ അവ മാരകമായ പ്രഹരം ഏൽപ്പിക്കാൻ വരെ സാധ്യതയുണ്ട്. ചിലയിടങ്ങളിൽ പൂച്ചകൾ കാരണം മറ്റ് ജീവികൾക്ക് വംശനാശം വരെ സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്. സ്റ്റീഫൻസ് ഐലന്റ് വ്രെൺ എന്ന ജീവി ഉദാഹരണം. ഈ കാരണങ്ങൾ കൊണ്ട് പല രാജ്യങ്ങളിലും ഫെറൽ പൂച്ചകളെ കീടങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തിലാണ് കൂട്ടിയിട്ടുള്ളത്. വീട്ട് പൂച്ചകളേയും ചിലപ്പോൾ കൂട്ടിനുള്ളിൽ പൂട്ടിയിടേണ്ടി വരാറുണ്ട്. പുറത്തുള്ള വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന പക്ഷിമൃഗാദികൾക്ക് ഇവ ഒരു ഭീഷണി ആകും എന്നതാണ് കാരണം. ഓസ്ട്രേലിയയിലെ പല മുനിസിപ്പാലിറ്റികളിലും അങ്ങനെ നിയമം പോലും നിലവിലുണ്ട്. പൂച്ചയുടെ വരവറിയിക്കാനായി പൂച്ചയുടെ കഴുത്തിൽ മണി കെട്ടാറുണ്ട് ചില ഉടമകൾ. പക്ഷെ ഈ മണിയുടെ പ്രവർത്തന രീതി മനസ്സിലാക്കി അത് ശബ്ദമുണ്ടാക്കാത്ത തരത്തിൽ നടക്കാൻ പഠിക്കാൻ പൂച്ചകൾ സമർത്ഥരാണ്. == വീട്ട് പൂച്ചകൾ == === ഇണക്കി വളർത്തൽ === 2004-ൽ സൈപ്രസ്സിൽ ഒരു മനുഷ്യനും പൂച്ചയും അടുത്തടുത്ത് കിടക്കുന്ന ഒരു കുഴിമാടം ഗവേഷകർ കണ്ടെടുക്കുകയുണ്ടായി. ഈ കുഴിമാടത്തിനു ഉദ്ദേശം 9,500 വർഷത്തെ പഴക്കമുണ്ടെന്നാണ് അവരുടെ അനുമാനം. ഇതിൽ നിന്ന് മനുഷ്യനും പൂച്ചയും ഒന്നിച്ച് കഴിയാൻ തുടങ്ങിയ കാലഘട്ടം ഇതുവരെ കരുതിയിരുന്നതിലും വളരെ മുന്നേ ആണെന്ന് കണ്ട് പിടിക്കുകയുണ്ടായി. <ref name="9500 years"/><ref>cite news \|first=Hazel \|last=Muir \|authorlink= \|coauthors= \|title=Ancient remains could be oldest pet cat \|url=http://www.newscientist.com/article/dn4867.html \|work= \|publisher=New Scientist \|date=2004-04-08 \|accessdate=2007-11-23 </ref><ref>cite news \|first=Marsha \|last=Walton \|authorlink= \|coauthors= \|title=Ancient burial looks like human and pet cat \|url=http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats. cyprus/index.html \|work= \|publisher=CNN \|date=Friday, April 9, 2004 \|accessdate=2007-11-23 പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി\|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകൾ 14 മുതൽ 20 വർഷം വരെ ജീവിക്കും. 36-ആം വയസ്സു വരെ ജീവിച്ച ഒരു പൂച്ചയ്ക്കാണ് ഏറ്റവും പ്രായമേറിയ പൂച്ചയായി കരുതപ്പെടുന്നത്.<ref>cite web \| title = Feline Statistics \| url = http://www.pawsonline.info/feline_statistics.htm \| accessdate = 2005–08–15 \| archive-date = 2006-06-16 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20060616191415/http://www.pawsonline.info/feline_statistics.htm \| url-status = dead </ref> പുറത്തെങ്ങും വിടാതെ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകൾക്ക് ആയുസ്സ് കൂടുതലായിരിക്കും. മറ്റ് പൂച്ചകളുമായി വഴക്കും അതുമൂലമുണ്ടാകുന്ന അസുഖങ്ങളും ഒന്നും ഇല്ലാതിരിക്കുന്നതുകൊണ്ടാണ് അത്. വന്ധ്യവത്കരിച്ച പൂച്ചകൾക്കും ആയുസ്സ് മറ്റ് പൂച്ചകളേക്കാൾ കൂടുതലായിരിക്കും. വന്ധ്യവത്കരിക്കുന്നതുകൊണ്ടുള്ള മറ്റ് ഗുണങ്ങൾ എന്തെന്നാൽ ആൺപൂച്ചകൾക്ക് വൃഷണ ക്യാൻസറും പെൺപൂച്ചകൾക്ക് ഗർഭാശയ ക്യാൻസറും ആൺപെൺ ഭേദമില്ലാതെ സ്തനാർബുദവും വരില്ല എന്നതാണ്. <ref>cite web \| title = Spay and Neuter Your Pet Cats \| url=http://cats.about.com/od/reproduction/a/spay_neuter.htm</ref> മറ്റ് വീട്ടുമൃഗങ്ങളെപ്പോലെ പൂച്ചകളും മനുഷ്യനുമായി വളരെ ഇണങ്ങിച്ചേർന്നാണ് ജീവിക്കുക. കാട്ട് പൂച്ചകളോട് പൊരുതി നിന്ന ഒരു കാലത്ത് നിന്നും അവരെ മെരുക്കി വീട്ടുമൃഗങ്ങളാക്കാൻ പെട്ട പ്രയാസങ്ങൾ, അവ ഇന്ന് മനുഷ്യർക്ക് ചെയ്ത് തരുന്ന ഉപകാരങ്ങളോട് തട്ടിച്ച് നോക്കുമ്പോൾ നിസ്സാരമെന്ന് പറയേണ്ടി വരും. പൂച്ചകളെപ്പോലെത്തന്നെ വീട്ടിലെ എലികളേയും മറ്റു കീടങ്ങളേയും കൊല്ലുന്നതിൽ പട്ടി\|പട്ടികളും മനുഷ്യരെ സഹായിക്കുമെങ്കിലും, വീട്ടിലുള്ള ധാന്യങ്ങൾ, പഴങ്ങൾ, പച്ചക്കറികൾ എന്നിവ കട്ട് തിന്നുന്ന സ്വഭാവം പൂച്ചയ്ക്ക് ഇല്ലാത്തതിനാൽ പൂച്ചകളെയാണ് വീട്ടിനുള്ളിൽ വളർത്താൻ കൂടുതൽ അഭികാമ്യം. ഇന്നത്തെക്കാലത്തും പല ഉൾനാടൻ പ്രദേശങ്ങളിലും പൂർണ്ണമായും മെരുങ്ങാത്ത പൂച്ചകൾ കാണപ്പെടുന്നു. അവ ധാന്യവിളകളുടെ ഇടയിൽ കഴിയുന്ന കീടങ്ങളെ കൊന്ന് തിന്ന് കർഷകരെ സഹായിക്കുന്നു. വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകളും മുയൽ\|മുയലുകൾ, കീടം\|കീടങ്ങൾ, പക്ഷി\|പക്ഷികൾ, പല്ലി\|പല്ലികൾ, മീൻ\|മീനുകൾ, ഷഡ്പദം\|ഷഡ്പദങ്ങൾ എന്നീ ജീവികളെ വേട്ടയാടി കൊല്ലുമെങ്കിലും ഇവയെ കഴിക്കാറില്ല. നഗരങ്ങളിലെ ജനങ്ങൾക്ക് അലഞ്ഞ് തിരിഞ്ഞ് നടക്കുന്ന പൂച്ചകൾ ശല്യമാകാറുണ്ട്. പൂച്ചകളുടെ വിസർജ്യവും അവ രാത്രി ഉണ്ടാക്കുന്ന ശബ്ദങ്ങളും തങ്ങളുടെ പ്രദേശം അടയാളപ്പെടുത്തിവയ്ക്കാൻ അവർ മൂത്രം ഒഴിച്ച് വയ്ക്കുന്നതും ഒക്കെ ഒഴിവാക്കാനായി പലരും പൂച്ചയെ അകറ്റി നിർത്താനുള്ള യന്ത്രങ്ങൾ വീട്ടിൽ ഉപയോഗിക്കുക വരെ ചെയ്യാറുണ്ട്. === മനുഷ്യരുമായുള്ള ഇടപഴകൽ === മനുഷ്യർ പല രീതിയിലാണ് പൂച്ചകളുമായി ഇടപഴകുക. വീട്ടിൽ പൂച്ചകളെ വളർത്തുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടുന്നവരാണ് ചിലർ അധികം ഗൌരവമില്ലാതെ കാണുമെങ്കിലും ചിലർ അവയെ സ്വന്തം മക്കളെപ്പോലെ താലോലിക്കും. സ്വന്തം പൂച്ചയെ ഒരുക്കി പൂച്ചപ്രദർശനത്തിനു കൊണ്ടുപോകുന്നവരും കുറവല്ല. പൂച്ചകളുടെ ശരീരവലിപ്പം വളരെ കുറവായതിനാൽ മുതിർന്ന ഒരു മനുഷ്യന് പൂച്ച യാതൊരു രീതിയിലും ഉള്ള അപകടം ഉണ്ടാക്കില്ല. പൂച്ചകളുടെ മാന്തലിൽ നിന്നുള്ള മുറിവുകളോ പൂച്ചയുടെ കടി മൂലം പേവിഷം ഏൽക്കുന്നതോ ഒക്കെയാണ് പൂച്ചകളിൽ നിന്ന് മനുഷ്യനുണ്ടാകാവുന്ന വെല്ലുവിളികൾ. പട്ടികളുമായി വഴക്കുണ്ടാക്കുമ്പോൾ പൂച്ച കരുതിക്കൂട്ടിത്തന്നെ പട്ടിയുടെ കണ്ണിൽ മാന്തി അവയ്ക്ക് അന്ധത ഉണ്ടാക്കിയ അവസ്ഥ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. പക്ഷെ മനുഷ്യരോട് ഇങ്ങനെ പൂച്ചകൾ ചെയ്തതായി അധികം കാണപ്പെട്ടിട്ടില്ല. മ്യാവൂ, പര്ര്ര്ര്, ഹിസ്സ്, സ്കവീക്ക്, ചിർപ്പ്, ക്ലിക്ക് തുടങ്ങിയ ശബ്ദങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുക, മുറുമുറുക്കുക, മുരളുക, തുടങ്ങിയ ആശയവിനിമയത്തിനുതകുന്ന ശബ്ദങ്ങൾ പൂച്ചകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. <ref name=Channel3000Meows/> ==== അലർജികൾ/രോഗങ്ങൾ ==== തെളിഞ്ഞ കണ്ണുകൾ, ഈർപ്പമുള്ള മൂക്ക്, വൃത്തിയുള്ള ചെവി, പിങ്ക് നിറത്തിലുള്ള മോണകളും വൃത്തിയും മിനുസവുമുള്ള ചർമ്മം, എന്നിവയാണ് ആരോഗ്യമുള്ള പൂച്ചയുടെ ലക്ഷണങ്ങൾ<ref name="കർഷകശ്രീ">ഡോ. സി.കെ. ഷാജുവിന്റെ ലേഖനം.കർഷകശ്രീ മാസിക. 2009 ഏപ്രിൽ. പുറം 61</ref>. ഫെലൈൻ ഇൻഫേഷ്യസ് എന്റെറൈറ്റിസ്, ഫെലൈൻ ലൂക്കോപീനിയ, ക്യാറ്റ് ഫ്ലൂ, പേ വിഷബാധ, തൊലിപ്പുറമേയുള്ള ഫംഗസ് ബാധ, മെയിഞ്ച്, ടോക്സോപ്ലാസ്മ രോഗം; എന്നിവയാണ് പൂച്ചകളിൽ കാണുന്ന പ്രധാന രോഗങ്ങൾ. ഇവയിൽ ടോക്സോപ്ലാസ്മ എന്ന രോഗം ഗർഭിണികളിൽ ഗർഭം അലസുന്നതിന് കാരണമായിത്തീരും<ref name="കർഷകശ്രീ"/>. അതിനാൽ ഗർഭിണികൾ പൂച്ചകളുമായി അകലം പാലിക്കേണ്ടതാണ്. പേ വിഷത്തിനെതിരെ നായ\|നായകൾക്ക് എടുക്കുന്നതുപോലെയുള്ള പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് എടുക്കേണ്ടതാണ്. മൂക്കൊലിപ്പ്, ജലദോഷം എന്നിവ ക്യാറ്റ് ഫ്ലൂവിന്റെ ലക്ഷണങ്ങളാണ്. ഭക്ഷണത്തോടുള്ള വിരക്തി, പനി, ഛർദ്ദി, വയറിളക്കം എന്നിവ ഫെലൈൻ ഇൻസേഷ്യസ് എന്ററൈറ്റിസിന്റെ ലക്ഷണങ്ങളാണ്. മൂക്കിന്റെ അഗ്രത്തിലും ചെവിയുടെ അഗ്രത്തിലും ചെറിച്ചിൽ, രോമം കൊഴിഞ്ഞുപോക്ക് എന്നിവ മെയ്ഞ്ച് രോഗത്തിന്റേയോ ഫംഗസ് ബാധയുടേതോ ആകാം. ഈ രോഗം ചൊകിത്സിച്ച് ഭേദമാക്കാവുന്നതുമാണ്<ref name="കർഷകശ്രീ"/>. പൂച്ചയുടെ രോമങ്ങളോടും ഉമിനീരിനോടും ഉള്ള അലർജി കാരണമാണ് അധികം ആളുകളും പൂച്ചകളെ ഇഷ്ടപ്പെടാത്തത്. ത്വക്കിൻപുറത്തുണ്ടാകുന്ന അലർജി, ആസ്ത്മ തുടങ്ങിയ അസുഖങ്ങൾ ഉള്ളവർക്ക് പൊതുവേ പൂച്ചകളോട് അലർജി ഉണ്ടായിരിക്കുമെങ്കിലും തന്റെ വീട്ടിൽ വളർത്തുന്ന പൂച്ചകളുമായി ഇണങ്ങിവസിക്കാൻ കഴിയാറുണ്ട്. <ref>cite web\|url=http://www.animaltrustees.org/ATA_Web/pdfs/dealingwithcatallergies.pdf\|title=Dealing with cat allergies\|work=animaltrustees.org\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060221092726/http://www.animaltrustees.org/ATA_Web/pdfs/dealingwithcatallergies.pdf\|archivedate=2006-02-21\|access-date=2008-10-17\|url-status=dead</ref> ഇത് എല്ലായ്പ്പോഴും സംഭവിക്കണമെന്നില്ലാത്തതിനാൽ പൂച്ചകളെ അത്തരം അസുഖമുള്ളവർ വീട്ടിൽ വളർത്താതിരിക്കുന്നതാണ് നല്ലത്. ഇത്തരം അലർജി ഉണ്ടായിട്ടുപോലും പൂച്ചകളോടുള്ള സ്നേഹം മൂത്ത് അവരെ വളർത്തുന്നവരുണ്ട്. അങ്ങനെയുള്ളവരെ അലർജിക്ക് മരുന്ന് കഴിച്ചും പൂച്ചകളെ സ്ഥിരമായി കുളിപ്പിച്ച് വൃത്തിയാക്കുയും ഒക്കെയാണ് തങ്ങളുടെ അലർജിയോട് പൊരുതുന്നത്. ആഴ്ചയിൽ ഒരിക്കൽ കുളിപ്പിച്ചാൽ വീട്ടിനകത്തെ പൂച്ചകളുടെ 90% മുടികൊഴിച്ചിൽ ഇല്ലാതെയാക്കാം. അലർജി ഉണ്ടാക്കാത്തതരം പൂച്ചകളെ ഉണ്ടാക്കാൻ ഇപ്പോൾ ഗവേഷണങ്ങളും നടക്കുന്നുണ്ട്. ==== പരിശീലിപ്പിക്കൽ ==== പട്ടികളെപ്പോലെ ചാടാനും മറ്റുമുള്ള അഭ്യാസമുറകൾ പൂച്ചകളെ പഠിപ്പിക്കാൻ ചിലർ ശ്രമിച്ച് കാണാറുണ്ട്. ചില പൂച്ചകൾ ഇങ്ങനെയുള്ള ചില അഭ്യാസങ്ങൾ പഠിക്കാറുമുണ്ട്. പഠിപ്പിക്കുന്നയാളിനു ക്ഷമ ഉണ്ടെങ്കിൽ ഇരിക്കുക, നിൽക്കുക, ഭക്ഷണം കഴിക്കാൻ വരിക എന്നിങ്ങനെയുള്ള ചെറിയ നിർദ്ദേശങ്ങൾ അനുസരിക്കാൻ പൂച്ചകളെ പഠിപ്പിക്കാൻ കഴിയും. === മാന്തൽ === നഖങ്ങൾ വൃത്തിയാക്കാൻ അനുയോജ്യമായ പ്രതലങ്ങൾ നോക്കി മാന്തുന്നത് പൂച്ചകളുടെ ഒരു ശീലമാണ്. വീട്ടിലെ പരവതാനിയും വീട്ടുസാധനങ്ങളും ഇങ്ങനെ പൂച്ച മാന്തി നശിപ്പിക്കാതിരിക്കാൻ പൂച്ചകൾക്ക് മാന്താൻ പാകത്തിൽ എന്തെങ്കിലും വീട്ടിൽ വയ്ക്കുന്നത് നല്ലതാണ്. <ref>cite web \| title=Scratching or clawing in the house \| url=http://www.fabcats.org/scratching/index.php\|accessdate=2005-08-14 </ref> സ്ക്രാച്ചിങ്ങ് പോസ്റ്റ്സ് എന്ന പേരിൽ ഇങ്ങനെയുള്ള സാധങ്ങൾ വിപണിയിൽ ലഭ്യമാണ്. സാധാരണയായുള്ള മാന്തൽ ഉപകരണങ്ങൾ പരവതാനി കൊണ്ടോ അലങ്കാരതുണി കൊണ്ടോ മൂടപ്പെട്ടതായിരിക്കും. പക്ഷെ ഇങ്ങനെയുള്ള വസ്തുക്കൾ കണ്ടാൽ അവ പൂച്ചയ്ക്ക് മാന്താനായി വച്ചതാണെന്ന് പൂച്ചയ്ക്ക് മനസ്സിലാകണമെന്നില്ല എന്നതുകൊണ്ട് മരത്തിന്റെ വീട്ടുസാധനങ്ങളോ അല്ലെങ്കിൽ പരവതാനി തിരിച്ച് വച്ച് അതിന്റെ അടിയിലുള്ള കട്ടിയുള്ള ഭാഗം പുറമേ കാണുന്ന രീതിയിൽ വച്ച സാധങ്ങളോ ആവും അഭികാമ്യം എന്ന് വിദഗ്ദ്ധർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. നാരുകൾ കൊണ്ടോ കാർഡ്ബോർഡ് കൊണ്ടോ ഉണ്ടാക്കിയ ഉപകരണങ്ങളും വിൽക്കപ്പെടാറുണ്ട്. എന്നാൽ പുറത്ത് വളർന്ന് വീട്ടുപൂച്ചയാക്കിയ പൂച്ചകൾ ഇങ്ങനെയുള്ള ഉപകരണങ്ങളിൽ ആകൃഷ്ടരാവണമെന്നില്ല. പ്രമാണം:Cat claw closeup.jpg\|right\|thumb\|250px\|പൂച്ചയുടെ നഖം. മാന്തുന്നത് പൂച്ചകളുടെ നഖം വളരുന്നത് ഒരു പരിധി വരെ കുറയ്ക്കുമെങ്കിലും വേണമെന്നുണ്ടെങ്കിൽ പൂച്ചയുടെ നഖം വെട്ടിക്കൊടുക്കാവുന്നതാണ്. മനുഷ്യരുപയോഗിക്കുന്ന നഖംവെട്ടിയോ അല്ലെങ്കിൽ മൃഗങ്ങൾക്കുപയോഗിക്കാനുള്ള നഖംവെട്ടിയോ ഇതിനായി ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. പക്ഷെ നഖം വെട്ടുമ്പോൾ നഖത്തിനടിയിലുള്ള ത്വക്ക് മുറിയാതിരിക്കാൻ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കണം.മറുവശം കാണാൻ പറ്റുന്നതരത്തിലുള്ള പൂച്ചകളുടെ നഖം വെട്ടുമ്പോൾ ഇക്കാര്യം ശ്രദ്ധിക്കാൻ എളുപ്പമാണ്, പക്ഷെ കട്ടിയായ നഖമാണ് പൂച്ചയ്ക്കെങ്കിൽ അധികം നീളത്തിൽ നഖം വെട്ടാതിരിക്കുന്നതാണ് നല്ലത്. പൂച്ചയുടെ മാന്തൽ ഒഴിവാക്കാനായി പല മാർഗ്ഗങ്ങളും ഉണ്ട്. പൂച്ച മാന്തുമ്പോൾ അവിടെ വെള്ളം തളിക്കുന്നതാണ് ഒരു മാർഗ്ഗം. മിനുസമുള്ള ടേപ്പ് പൂച്ച മാന്തുന്ന സ്ഥലങ്ങളിൽ ഒട്ടിക്കുന്നതാണ് മറ്റൊന്ന്. നാരങ്ങയുടെ മണം പൂച്ചകൾക്ക് ഇഷ്ടമല്ലാത്തതിനാൽ പൂച്ച മാന്താൻ ഇടയുള്ളിടത്ത് നാരങ്ങാ മണമുള്ള എന്തെങ്കിലും വയ്ക്കുന്നതും ഫലപ്രദമായ ഒരു മാർഗ്ഗമാണ്. കയ്പ്പേറിയ ആപ്പിൾ സത്തും പൂച്ചകളെ അകറ്റാൻ നല്ലതാണ്. ==== ഡീക്രോളിങ്ങ് ==== പൂച്ചയുടെ വിരലുകളിൽ നിന്ന് നഖവും ആദ്യത്തെ എല്ലും നീക്കം ചെയ്യുന്ന ഒരു ശസ്ത്രക്രിയയെയാണ് ഡീക്രോളിങ്ങ് എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. ഇത് പൂച്ചയുടെ മുൻകാലുകളിൽ മാത്രമേ മുഖ്യമായും ചെയ്യാറുള്ളൂ. പൂച്ച വീട്ടുസാധങ്ങൾ നശിപ്പിക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കാൻ ഈ ശസ്ത്രക്രിയ ചെയ്യാവുന്നതാണ്. ആക്രമണകാരിയായ പൂച്ചകൾ മറ്റ് ജീവികളേയും പൂച്ചകളേയും മുറിവേൽപ്പിക്കുന്നത് തടയാനും ഈ ശസ്ത്രക്രിയ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. വേട്ടയാടാൻ സമർത്ഥരായ പൂച്ചകളെ, ആ കഴിവ് കുറയ്ക്കാനും ചിലപ്പോൾ ഡീക്രോളിങ്ങ് ചെയ്യേണ്ടി വരും. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ\|അമേരിക്കയിൽ ചില വീട്ടുടമകൾ വാടകക്കാരുടെ പൂച്ചകളെ ഡീക്രോളിങ്ങ് ചെയ്യണമെന്ന് ശഠിക്കാറുണ്ട്. വടക്കേ അമേരിക്ക\|വടക്കേ അമേരിക്കയ്ക്ക് പുറത്ത് എവിടേയും ഡീക്രോളിങ്ങ് അധികം പ്രചാരത്തിലല്ല. മൃഗങ്ങൾക്കെതിരേ ഉള്ള ക്രൂരതയായിട്ട് ഇതിനെ കണക്കാക്കുന്നതിനാൽ പലയിടത്തും ഇത് നിരോധിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. === വിസർജ്ജനം === വീട്ട് പൂച്ചകൾക്ക് ഉപയോഗിക്കാനായി ലിറ്റർ ബോക്സ് വീട്ടിൽ വയ്ക്കാറുണ്ട് ഉടമകൾ. മണൽ, ചെറുതായി മുറിച്ച കടലാസ് കഷ്ണങ്ങൾ, മരക്കഷ്ണങ്ങൾ, ബെന്റൊണൈറ്റ് എന്നിങ്ങനെ വെള്ളം വലിച്ചെടുക്കുന്നതരം വസ്തുക്കളാണ് ഇതിൽ ഉണ്ടാകുക. മനുഷ്യരുടെ ടോയിലന്റിന്റെ അതേ ഉപയോഗമാണ് ഇതിനും. ഇത് വൃത്തിയാക്കി വയ്ക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ് കാരണം പൂച്ചയ്ക്ക് മലീമസമായ ലിറ്റർ ബോക്സ് ഇഷ്ടമായില്ലെങ്കിൽ വിസർജനത്തിനു മറ്റു സ്ഥലങ്ങൾ തപ്പിപ്പോകാൻ ഇടയുണ്ട്. കൂടാതെ, പൂച്ചയ്ക്ക് വയറിളക്കം വരുന്നതും ലിറ്റർ ബോക്സിലെ മലിനീകരണം അസഹനീയം ആകുന്നതും ഒരേ സമയത്ത് സംഭവിച്ചാൽ ഈ ലിറ്റർബോക്സാണ് തനിക്ക് അസുഖം ഉണ്ടാകാൻ കാരണം എന്നും പൂച്ച കരുതാൻ ഇടയുണ്ട്. വീട്ടിനു പുറത്ത് വളരുന്ന പൂച്ചകൾക്കും ലിറ്റർ ബോക്സ് അഭികാമ്യമാണ്. പൂച്ചയുടെ ആരോഗ്യസ്ഥിതി മനസ്സിലാക്കാനും ലിറ്റർ ബോക്സ് ഉപയോഗിക്കാവുന്നതാണ്. പല തരത്തിലുള്ള ലിറ്റർ ബോക്സ് ഇന്ന് വിപണിയിൽ ലഭിക്കും, ചിലതിൽ സ്വയം വൃത്തിയാക്കാനുള്ള സൌകര്യം പോലുമുണ്ട്. ബെന്റൊനൈറ്റ് പോലെ നന്നായി വെള്ളം വലിച്ചെടുക്കുന്ന പദാർത്ഥങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നത് ഇങ്ങനെ സ്വയം വൃത്തിയാക്കുന്ന ലിറ്റർ ബോക്സുകളിൽ ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഇതേ പദാർത്ഥം ചില പൂച്ചകളിൽ ആരോഗ്യ പ്രശ്നം ഉണ്ടാക്കാറുണ്ടെന്നും സംശയിക്കപ്പെടാറുണ്ട്. <ref>cite web \| title=Suspected bentonite toxicosis in a cat from ingestion of clay cat litter \| url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=8888544&dopt=Abstract\|accessdate=2005-09-10 </ref> ടോക്സോപ്ലാസ്മോസിസ് ബാധിച്ച പൂച്ചകളുടെ മാലിന്യം, കടൽ ഒട്ടർ (sea otter) എന്ന ജീവിക്ക് ആപത്കരമാകും എന്നതുകൊണ്ട് സീ ഓട്ടർ കാണപ്പെടുന്ന കടൽക്കരയിൽ ജീവിക്കുന്ന പൂച്ചകളുടെ മാലിന്യം കടലിൽ ഒഴുക്കാതെ മറ്റെവിടെയെങ്കിലും കളയേണ്ടി വരും. <ref name=mag72>cite news\|url=http://www.magazine.noaa.gov/stories/mag72.htm\|title=Parasite in cats killing sea otters\|publisher=National Oceanographic and Atmospheric Administration\|date=2003-01-21\|work=NOAA magazine\|accessdate=2007-11-24\|archive-date=2007-12-25\|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225205629/http://www.magazine.noaa.gov/stories/mag72.htm\|url-status=dead</ref><ref>[http://www.viamagazine.com/top_stories/articles/seaotter_savior07.asp The Sea Otter Savior<!-- Bot generated title -->]</ref> പ്രമാണം:Toilet Trained Cat 22 Aug 2005.jpg\|thumb\|250px\|ടോയിലറ്റ് ഉപയോഗിക്കാൻ പഠിച്ച പൂച്ച. ലിറ്റർ ബോക്സ് വഴി ടോക്സോപ്ലാസ്മോസിസ് എന്ന രോഗം പൂച്ചയിൽ നിന്ന് ഗർഭിണികളായ സ്ത്രീകൾക്കും പ്രതിരോധശേഷി കുറഞ്ഞ മനുഷ്യർക്കും പകരാനുള്ള സാധ്യതയുണ്ട്. അധികം പൂച്ചകൾക്കും ഈ അസുഖം ഉണ്ടാകാറില്ലെങ്കിലും സ്ഥിരമായി ലിറ്റർബോക്സ്, മേൽപ്പറഞ്ഞ പ്രശ്നങ്ങൾ ഇല്ലാത്തവർ വൃത്തിയാക്കി വയ്ക്കുന്നതുകൊണ്ട് ഈ അസുഖം വരാനുള്ള സാധ്യത ഇല്ലാതെയാക്കാവുന്നതാണ്. മനുഷ്യരുടെ ടോയിലറ്റ് ഉപയോഗിക്കാൻ പൂച്ചകളെ പഠിപ്പിക്കാൻ സാധിക്കും. ഇതുവഴി ലിറ്റർ ബോക്സിന്റെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ ഒഴിവാക്കാം. ഇതിനായുള്ള പരിശീലനം ലിറ്റർ ബോക്സ് പതുക്കെ മുകളിലേയ്ക്ക് നീക്കി നീക്കി ടോയിലറ്റിന്റെ അടുത്തും പിന്നീട് മറ്റെന്തെങ്കിലും താങ്ങിന്റെ സഹായത്തോടെ ടോയിലറ്റിന്റെ മുകളിലും വയ്ക്കുന്ന രീതിയിൽ നൽകാവുന്നതാണ്. ഇങ്ങനെ പരിശീലിപ്പിച്ചെടുക്കാൻ ആറ് ആഴ്ചകളോളം ഉള്ള ശ്രമം മതിയാകും. <ref>Cite web \|url=http://www.toilettrainedcat.com/ \|title=The Toilet Trained Cat: A Step-By-Step Guide on How To Train Your Cat to Use the Human Toilet<!-- Bot generated title --> \|access-date=2008-10-18 \|archive-date=2008-11-21 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20081121074325/http://www.toilettrainedcat.com/ \|url-status=dead </ref> ഇങ്ങനെ പൂച്ചയ്ക്ക് പരിശീലനം നൽകാൻ സഹായിക്കുന്ന പല ഉപാധികളും ഇന്ന് കടകളിൽ വാങ്ങാൻ ലഭിക്കും. === പലതരം വീട്ട് പൂച്ചകൾ === പലതരം ജനുസ്സുകളിലുള്ള പൂച്ചകളെ ഇന്ന് മനുഷ്യർ വളർത്താറുണ്ട്. മൃഗങ്ങളെ വിൽക്കുന്നവർ ഇന്ന് ഏതാണ്ട് 30-40 തരം പൂച്ചകളെ വിൽക്കാറുണ്ട്. പല പുതിയ ജനുസ്സുകളെ സൃഷ്ടിക്കാനും ഉള്ള ശ്രമങ്ങൾ നടക്കുന്നു. വർഷത്തിൽ പുതിയ ഒരു ജനുസ്സെങ്കിലും ഇപ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്നു എന്നാണ് കണക്ക്. സൌന്ദര്യമുള്ള പൂച്ചകൾക്കായി ഇന്ന് വിപണിയിൽ നല്ല മത്സരമാണ്. വീടുകളിൽ വളർത്തുന്ന പല തരം ജനുസ്സുകൾ ഇണ ചേർന്ന് പുതിയ ജനുസ്സ് ഉണ്ടാകാറുമുണ്ട്. അവയെ തരം തിരിക്കാനായി നീളൻ മുടിയുള്ള പൂച്ചകൾ, ചെറിയ മുടി ഉള്ള പൂച്ചകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള വേർതിരിവ് ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഓസ്ട്രേലിയ\|ഓസ്ട്രേലിയയിലും, ഇംഗ്ലണ്ട്\|ഇംഗ്ലണ്ടിലും ഇങ്ങനെ ശുദ്ധജനുസ്സിലല്ലാത്ത പൂച്ചകളെ മാഗി എന്ന് വിളിക്കാറുണ്ട്. (മാഗി എന്നത് മാർഗരറ്റ് എന്നതിന്റെ ചുരുക്കമാണ്. 18-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ പശുക്കൾക്കും പശുക്കിടാങ്ങൾക്കും വിളിച്ചിരുന്ന പേരാണ് ഇത്. പിന്നീട് വിക്റ്റോറിയൻ കാലഘട്ടത്തിൽ ഇത് പൂച്ചയുടെ മറുപേരായി).<ref>cite web \| url=http://www.worldwidewords.org/qa/qa-mog1.htm \| title=Moggie \| publisher=Worldwidewords.org \| accessdate=2007-05-15</ref> അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ\|അമേരിക്കയിൽ ശുദ്ധജനുസ്സല്ലാത്ത പൂച്ചകളെ ബാൺ എന്നും ആലി ക്യാറ്റ് എന്നുമാണ് വിളിക്കാറുള്ളത്. പൂച്ചകൾക്ക് പല നിറങ്ങളും പാറ്റേണുകളും ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. ഇങ്ങനെയുള്ള ശാരീരികപ്രത്യേകതകൾ ജനുസ്സായി തെറ്റിദ്ധരിക്കപ്പെടാറുണ്ട്. പ്രമാണം:Greece-Cat.jpg\|thumb\|250px\|ബഹുനിറമുള്ള വാൻ എന്നയിനത്തിൽ പെട്ട ഒരു പൂച്ച. ==== രോമങ്ങളുടെ പാറ്റേൺ ==== പൂച്ചകളുടെ രോമങ്ങളുടെ നിറങ്ങളിൽ ഉള്ള പാറ്റേൺ അനുസരിച്ച് പൂച്ചകളെ പലതായി തരം തിരിക്കാം. മുഖ്യമായത് ചുവടെ: ; ബഹുനിറം, ടക്സീഡോ, വാൻ: ശരീരം മുഴുവൻ കറുത്ത് നെഞ്ച് മാത്രം വെളുത്ത തരം പൂച്ചയാണ് ബൈകളർ അല്ലെങ്കിൽ ടക്സീഡോ പൂച്ചകൾ. ഇവയുടെ മുഖത്തും കാലിലും ഒക്കെ ചില അടയാളങ്ങളും ഉണ്ടാകും. വാലിലും ചെവിയുൾപ്പെടെയുള്ള തലയുടെ ഭാഗത്തും മാത്രം നിറമുള്ള വെളുത്ത പൂച്ചയാണ് വാൻ (ഈ പൂച്ചകൾക്ക് ജന്മം നൽകിയ നാടായ ടർക്കിയിലെ വാൻ തടാകത്തിൽ നിന്നാണ് ഈ പേര് വന്നത്). ശരീരത്തിലുള്ള വെള്ള നിറത്തിന്റെ അനുപാതമനുസരിച്ച് മറ്റ് പല പേരുകളും ഉണ്ട് പൂച്ചയ്ക്ക്. ഹാർലിക്വിൻ, ജെല്ലിക്കിൾ എന്നീ പൂച്ചകൾ ഉദാഹരണം. Bicolor cats can have as their primary (non-white) color black, red, any dilution thereof and tortoiseshell (see below for definition). പ്രമാണം:Cat November 2010-1a.jpg\|thumb\|right\|250px\|നെറ്റിയിൽ "M" അടയാളമുള്ള പോർട്ടുഗൽ ടാബി പൂച്ച. ; ടാബി പൂച്ച: ശരീരത്തിൽ വരകളുള്ള പൂച്ചയാണ് ടാബി പൂച്ച. മാക്കറൽ അല്ലെങ്കിൽ വരയൻ ടാബി എന്നയിനം പൂച്ചകളുടെ വശങ്ങളിൽ മീനുകളുടേതുപോലെ ധാരാളമായി വരകൾ ഉണ്ടാകും. വരകൾക്ക് പകരം കുത്തുകളായാൽ അതിനെ സ്പോടഡ് ടാബി എന്നാണ് വിളിക്കുക. ചെറിയ ശരി അടയാളം പോലെ ശരീരത്തിൽ അടയാളമുള്ള പൂച്ചകൾ ടിക്ക്ഡ് ടാബി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു, ഇത് അബിസ്സിനിയൻ ജനുസ്സുകളിൽപ്പെട്ട പൂച്ചകളിൽ ആണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ചില പ്രത്യേകതരം ടാബികൾ ചില രാജ്യങ്ങളിൽ മാത്രമേ കാണപ്പെടാറുള്ളൂ. ഉദാഹരണത്തിനു വടക്ക് പടിഞ്ഞാറ് യൂറോപ്പിൽ വളരെ സുലഭമായി കാണപ്പെടുന്ന ബ്ലോച്ച്ഡ് ടാബികൾ, മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിൽ വളരെ ദുർലഭമായേ കാണാറുള്ളൂ. പ്രമാണം:Curly_tortoiseshell.png\|thumb\|right\|250px\|Female tortoiseshell-and-white cat. ; ആമത്തോട് പൂച്ച അല്ലെങ്കിൽ കാലിക്കോ പൂച്ച : ഈ പൂച്ചയെ കാലിമാൻകോ പൂച്ച എന്നും ക്ലൌഡഡ് ടൈഗർ പൂച്ച എന്നും വിളിക്കാറുണ്ട്. "ടോർട്ടി" എന്ന വിളിപ്പേരുമുണ്ട് ഈ ഇനത്തിന്. പൂച്ചപ്രേമികൾ ആമത്തോട് പൂച്ചയുടെ പുറത്ത് ചുവപ്പോ ക്രീമോ നിറങ്ങൾ ഭംഗിക്കായി പൂശാറുണ്ട്. ചില പൂച്ചകൾക്ക് വെള്ളനിറത്തിലുള്ള പൊട്ടുകൾ കാണും രോമത്തിൽ. അവയെ വെളുത്ത ആമത്തോട് പൂച്ചകൾ എന്നു വിളിക്കും. എന്നാൽ വെള്ള നിറം അതിന്റെ രോമത്തിൽ ധാരാളമായി ഉണ്ടെന്ന് വരികയും ചുവപ്പും കറുപ്പും നിറത്തിലുള്ള ചിത്രങ്ങൾ അവിടവിടെയായി കാണപ്പെടുകയും ചെയ്താൽ അതിന്റെ പേര് കാലിക്കോ എന്നു മാറും. എല്ലാ കാലിക്കോ പൂച്ചകൾക്കും കറുപ്പും ചുവപ്പും രോമങ്ങൾ ഉണ്ടാകുനെന്നതിനാൽ ആമത്തോട് പൂച്ചകളായി കണക്കാക്കപ്പെടും, പക്ഷെ എല്ലാ ആമത്തോട് പൂച്ചകളും കാലിക്കോ ഇനത്തിൽ പെടില്ല. കാലിക്കോ പൂച്ചകൾക്ക് വെള്ള നിറം ധാരാളമായി രോമത്തിൽ വേണം എന്നുള്ളതുകൊണ്ടാണ് ഇത്. കാലിക്കോ പൂച്ചകളെ ട്രൈകളർ പൂച്ചകൾ എന്നും വിളിക്കാറുണ്ട്. ജപ്പാനിൽ ഇവയെ മൈ-കി (മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള രോമങ്ങൾ) എന്നാണ് വിളിക്കാറ്. ഡച്ചുകാർ ഇതിനെ പാടുള്ള പൂച്ച എന്ന അർത്ഥമുള്ള ലാപ്ജെസ്കാറ്റ് എന്ന പേരാലും വിളിക്കും. ശരിയായ ട്രൈകളർ പൂച്ചയ്ക്ക് മൂന്ന് നിറങ്ങൾ നിർബന്ധമായും വേണം. ചുവപ്പ് നിറവും, വെള്ള നിറവും പിന്നെ ബ്രൌൺ, കറുപ്പ്, നീല എന്നീ നിറങ്ങളിൽ ഒന്നും ആണ് അവ. <ref>cite web \| title=Torties, Calicos and Tricolor cats \| url=http://www.fanciers.com/cat-faqs/tricolors.shtml\| accessdate=2005-10-24 </ref> രണ്ട് തരത്തിലുള്ള എക്സ് ക്രോമസോൺ വരുന്നതുകൊണ്ടാണ് ആമത്തോട് പൂച്ചകൾക്കും കാലിക്കോ പൂച്ചകൾക്കും ഇങ്ങനെ നിറങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നത്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇവ രണ്ടും പെൺപൂച്ചകൾ ആയിരിക്കും. (എല്ലാ സസ്തനികൾക്കും രണ്ട് എക്സ് ക്രോമസോമുകൾ ആണ് പെണ്ണുങ്ങൾക്ക് ഉണ്ടാകുക, ഒരു എക്സും ഒരു വൈ-യും ആണിനും). ഓറഞ്ച് നിറമുള്ള പൂച്ചകൾ അധികവും ആണ്പൂച്ചകളുമായിരിക്കും (3:1 അനുപാതത്തിൽ). ഓറഞ്ഞ് പൂച്ചകൾക്ക് ഉണ്ടാകുന്ന കുട്ടികൾ ഒന്നുകിൽ ഓറഞ്ഞ് നിറത്തിൽ പെട്ടവയോ ആമത്തോട് പൂച്ചയോ ആയിരിക്കും. ആൺ ആമത്തോട് പൂച്ചകളും ചിലപ്പോൾ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. ഇത് ക്രോമസോമുകളുടെ തകറാറ് മൂലമാണ് ഉണ്ടാകാറ്. കിമെറിസിസം എന്ന പേരുള്ള ഒരു പ്രക്രിയ (രണ്ട് ഭ്രൂണങ്ങൾ ചേർന്ന് ഒരു കുഞ്ഞ് ഉണ്ടാകുന്ന അവസ്ഥ) വഴിയും ഇങ്ങനെ സംഭവിക്കാം. പ്രമാണം:Niobe050905-Siamese Cat.jpeg\|thumb\|right\|250px\|സയാമീസ് പൂച്ച. ; കളർപോയിന്റ് : സയാമീസ് പൂച്ചകളിലാണ് അധികവും കളർപ്പോയിന്റ് പാറ്റേണുകൾ കാണപ്പെടാറുള്ളത്. എന്നാലും ഏത് പൂച്ചയിലും ഇത് ഉണ്ടാകാം. കളർപ്പോയിന്റ് പൂച്ചകൾക്ക് കറുത്ത മുഖം, ചെവി, കാലുകൾ, വാൽ എന്നിവയും മറ്റുഭാഗങ്ങളിൽ ഇളം നിറവുമാണ് ഉണ്ടാകുക. കുറച്ച് വെള്ള നിറവും അവിടവിടെയായി കണ്ടേക്കാം. കളർപ്പോയിന്റ് പൂച്ചകളുടെ നാമം അവയുടെ യഥാർത്ഥ നിറത്തിനെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും എന്നതിനാൽ കടും ബൌൺ നിറമുള്ള സീൽ പോയിന്റ് പൂച്ചകളും, ഇളം ബ്രൌൺ നിറമുള്ള ചോക്കളേറ്റ് പോയിന്റ് പൂച്ചകളും കടും ഗ്രേ നിറമുള്ള ബ്ലൂ പോയിന്റ് പൂച്ചകളും ലൈലാക്ക് പോയിന്റ് പൂച്ചകളും ചുമപ്പ് പോയിന്റ് പൂച്ചകളും ഒക്കെ അടങ്ങുന്നതാണ് കളർപ്പോയിന്റ്. മെലാനിൻ എന്ന രാസവസ്തുവിൽ ഉണ്ടാകുന്ന പരിണാമത്തിന്റെ ഫലമാണ് ഈ നിറങ്ങൾ. ശരീര താപനിലയിൽ ഉണ്ടാകുന്ന വ്യത്യാസത്തിനനുസരിച്ചാണ് ഇങ്ങനെ നിറവ്യത്യാസം ഉണ്ടാകുന്നത് എന്നതുകൊണ്ട് വയസ്സാകുന്തോറും ഈ പൂച്ചകൾ ഇരുണ്ട് വരുന്നതായി കാണപ്പെടുന്നു. അതുപോലെതന്നെ തൊലിപ്പുറത്ത് എന്തെങ്കിലും അപകടം സംഭവിച്ചാൽ ഈ പൂച്ചകളുടെ രോമങ്ങളുടെ നിറത്തിൽ വ്യത്യാസവും വന്നേക്കാം. : ഇങ്ങനെയുണ്ടാകുന്ന പരിണാമം ഞരമ്പുകളേയും ബാധിക്കാറുണ്ട് എന്നതുകൊണ്ട് കളർപ്പോയിന്റ് പൂച്ചകൾക്ക് കോങ്കണ്ണ് വ്യാപകമായി കാണപ്പെടുന്നു. വെളുത്ത കടുവകളിലും ഇതേ പ്രശ്നം കാരണം കോങ്കണ്ണ് സാധാരണമാണ്. ; വെളുത്ത പൂച്ചകൾ : തൈറോസിനാസെ എന്ന ജീനിന്റെ പരിണാമം വഴി മുഴുവനായും വെളുത്തുപോകുന്നത് കുറവാണ് പൂച്ചകളിൽ. പൂച്ചകൾ അധികവും വെളുത്തിരിക്കുന്നത് മെനാനോസൈറ്റ് എന്ന രാസവസ്തു അവയുടെ ത്വക്കിൽ ഇല്ലാതെയാകുന്നതുകൊണ്ടാണ്. മെലാനോബ്ലാസ്റ്റ് എന്ന കോശങ്ങൾ കുറയുന്നതുമൂലം വെളുത്ത പൂച്ചകൾ ബധിരർ ആകാറും പതിവുണ്ട്. ഒന്നോ രണ്ടോ നീലക്കണ്ണുകളുള്ള വെളുത്ത പൂച്ചകൾ ബധിരർ ആകാനുള്ള സാധ്യത വളരെ കൂടുതൽ ആണ്. ==== ശാരീരിക ഘടന ==== പല തരത്തിലുള്ള പൂച്ചകൾ ഉണ്ടാകുമെങ്കിലും ശരീരത്തിന്റെ വ്യത്യാസം അനുസരിച്ച് അവയെ രണ്ട് അറ്റമായി തരം തിരിച്ചിരിക്കുന്നു: ; ഓറിയന്റൽ: ഇതൊരു ജനുസ്സല്ല, പക്ഷെ മെലിഞ്ഞ് നീണ്ട, ആൽമണ്ടിന്റെ രൂപത്തിൽ കണ്ണുകളുള്ള നീളൻ മൂക്കും വലിപ്പമേറിയ ചെവിയും ഒക്കെയുള്ള പൂച്ചകളെ ഇങ്ങനെ തരം തിരിക്കാം. സയാമീസ് പൂച്ചകളും ഓറിയന്റൽ ഷോർട്ട്ഹെയർ പൂച്ചകളും ഇതിൻ ഉദാഹരണമാണ്. ; കോബി: ഉയരം കുറഞ്ഞ്, പേശികൾ നിറഞ്ഞ, ഒതുക്കമുള്ള ശരീരഘടനയും ഉരുണ്ട കണ്ണുകളും ചെറിയ മൂക്കും ചെവിയും ഉള്ള പൂച്ചകളെയാണ് കോബി എന്ന വിഭാഗമായി കണക്കാക്കുന്നത്. പേർഷ്യൻ പൂച്ചകളും എക്സോട്ടിക്ക് പൂച്ചകളും ഇതിനുദാഹരണം. == കാട്ടുപൂച്ച == main\|കാട്ടുപൂച്ച പ്രമാണം:Feral cat Virginia crop.jpg\|thumb\|250px\|ആക്രമണങ്ങളിൽ ഏറ്റ പരുക്കുകളുമായി ജീവിക്കുന്ന ഒരു കാട്ട് പൂച്ച. കാട്ടുപൂച്ചകൾ ഒറ്റയ്ക്കും ജീവിക്കാറുണ്ടെങ്കിലും അധികവും കൂട്ടമായിട്ടാണ് കണ്ടുവരാറ്. വീട്ടിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കപ്പെടുന്ന പൂച്ചകൾ പതിയെ ഇങ്ങനെയുള്ള കാട്ടുപൂച്ചകളുടെ കൂട്ടത്തിൽ ചേരാറുണ്ട്. വലിയ പട്ടണങ്ങളിലും ഇതുപോലെ കാട്ടുപൂച്ചകളുടെ കോളനികൾ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. റോമിലെ കൊളോസ്സിയവും ഫോറം റൊമാനും ഇതിനു ഉദാഹരണം. പക്ഷെ റോമിലുള്ള പൂച്ചകളെ അവിടത്തെ ആളുകൾ തീറ്റിപ്പോറ്റാറുണ്ട് എന്നതിനാൽ ഇവ പൂർണ്ണമായും കാട്ടുപൂച്ചകൾ എന്ന് പറയാനാകില്ല. പരിസരവുമായി ഇണങ്ങാൻ പൂച്ചകൾക്ക് നല്ല മിടുക്കാണുള്ളത്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ മനുഷ്യരുമായി ഇണങ്ങിജീവിച്ചാൽ അവരിൽ നിന്ന് ഭക്ഷണം കിട്ടുമെന്ന് പൂച്ചകൾ എളുപ്പം മനസ്സിലാക്കും. അലഞ്ഞ് തിരിയുന്ന പൂച്ചകൾക്ക് പോലും ഭക്ഷണം കൊടുക്കാൻ ആളുകൾ തയ്യാറാകും. പൂച്ചകൾ നന്നായി പരിസരവുമായി ഇണങ്ങുമെങ്കിലും തണുപ്പ് അധികം ഉള്ള സ്ഥലങ്ങൾ പൂച്ചയ്ക്ക് പറ്റിയതല്ല. കൂടാതെ നല്ലവണ്ണം പ്രോട്ടീനുകൾ ആവശ്യമായതിനാൽ ഭക്ഷണം കുറവ് കിട്ടുന്ന പട്ടണങ്ങളും ഇവയ്ക്ക് അനുയോജ്യമല്ല. നഗരങ്ങളിലെ പൂച്ചകൾ പട്ടികളാലും വാഹനങ്ങളാലും കൊല്ലപ്പെടാറുണ്ട്. എങ്കിലും ഉടമസ്ഥരില്ലാത്ത പൂച്ചകളെ ദത്തെടുക്കാനും ഭക്ഷണം നൽകാനും പകർച്ചവ്യാധികളിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുവാനുള്ള കുത്തിവയ്ക്ക് നൽകുവാനും ഒക്കെ സന്നദ്ധരായ പല മൃഗങ്ങൾക്ക് വേണ്ടിയുള്ള സംഘടനകളും ഉണ്ടെന്നുള്ളത് ആശ്വാസമാകുന്നു. ഇങ്ങനെയുള്ള പൂച്ചകളെ അവയുടെ പൂർണ്ണമായ ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുപ്പിച്ച് തിരിച്ച് വിടുകയാണ് ചെയ്യാറ്. വീണ്ടും അവ പിടിക്കപ്പെടാതിരിക്കാൻ ഈ പൂച്ചകളുടെ ചെവിയുടെ ഒരറ്റം ചെറുതായി മുറിച്ചാണ് അവർ പൂച്ചയെ തിരികെ വിടാറ്. ഇങ്ങനെ പൂച്ചകൾക്ക് ആവശ്യത്തിനു പരിചരണം കൊടുക്കുന്നതുവഴി അവയുടെ ജീവിതകാലം കൂടാറുണ്ട്. അതുകൂടാതെ ഭക്ഷണത്തിനായും മറ്റും വഴക്ക് കൂടുന്ന ശീലവും ഒരുപരിധി വരെ ഇല്ലാതെയാക്കാൻ ഈ പരിചരണം സഹായിക്കുന്നു. === പരിസരത്തിനുണ്ടാകുന്ന സ്വാധീനം === പ്രമാണം:Feral cat gl3.gif\|thumb\|250px\|പിടിയിലായ ഒരു കാട്ട് പൂച്ച. ഹവായി\|ഹവായിയുടെ തീരങ്ങളിലും കാടുകളിലും ഉള്ള വേട്ടക്കാരിൽ ഏറ്റവും മുഖ്യം എന്ന് തന്നെ പറയാവുന്ന ജീവിയാണ് കാട്ട് പൂച്ച. കാട്ടിലുള്ള പല പക്ഷികളും കടലിലുള്ള പല പക്ഷികളും ഒക്കെ എണ്ണത്തിൽ കുറവാകാൻ കാരണമായ ജീവികളിൽ കാട്ട്പൂച്ചയും പെടുന്നു.<ref>cite web\|url=http://www.birdinghawaii.co.uk/XShearwaterkills2.htm\|title=www. birdinghawaii.co. uk/XShearwaterkills2.htm<!-- INSERT TITLE -->\|accessdate=2007-05-26\|archive-date=2007-09-27\|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927003352/http://www.birdinghawaii.co.uk/XShearwaterkills2.htm\|url-status=dead</ref> ഒരിക്കൽ 56 കാട്ടുപൂച്ചകളുടെ ഉച്ചിഷ്ടങ്ങൾ പഠനവിധേയമാക്കിയപ്പോൾ അതിൽ നാൽപ്പത്തിനാലു പക്ഷികളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ കാണപ്പെടുകയുണ്ടായി. അതിൽ 40 എണ്ണം അന്യംനിന്നുപോകാൻ സാധ്യതയുണ്ടെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന പക്ഷികളാണ്.<ref>cite web \| url=http://www.earlham.edu/~biol/hawaii/mammals.htm \| title=Introduced Species in Hawaii (Senior Seminar 2002) \| year=2002 \| publisher=Earlham college, Department of Biology \| accessdate=2007-05-15</ref> ദക്ഷിണ ഭൂഗോളത്തിൽ, പൂച്ച വർഗ്ഗത്തിൽ പെട്ട ജീവികൾ ഒരിക്കലും ഉണ്ടായിട്ടില്ലാത്ത പല പ്രദേശങ്ങളും ഉണ്ട്. ഓസ്ട്രേലിയ ഒരു ഉദാഹരണമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ അവിടങ്ങളിലുള്ള മറ്റ് ജീവികൾക്ക് പൂച്ചകളോട് അധികം പേടിയുണ്ടാകാറില്ല. ഈ സ്ഥലങ്ങളിലുള്ള പല ജീവികളുടേയും വംശനാശം കാട്ടുപൂച്ചകൾ വരുത്തി വയ്ക്കാറുണ്ട്. ഓസ്ട്രേലിയയിൽ മാത്രം പല പക്ഷികളും, ഉരഗങ്ങളും ഒക്കെ കാട്ടുപൂച്ചകളാൽ ഇല്ലാതെയായിക്കഴിഞ്ഞു. കാട്ടുപൂച്ചകളിൽ നിന്ന് മറ്റ് ജീവികളെ സംരക്ഷിക്കാൻ വലിയ വേലി കെട്ടിയ പാർപ്പിടങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുകയാണ് ഇപ്പോൾ പല സംഘടനകളും. ഇതിൽ ചിലത് ദ്വീപുകളുമാണ്. <ref>[http://www.numbat.org.au/ Community awareness and involvement in the conservation of our unique mammal emblem], Numbat\|Project Numbat</ref> === കാട്ടുപൂച്ചകളെക്കുറിച്ചുള്ള മനുഷ്യരുടെ പേടികൾ === പൂച്ചകൾ മനുഷ്യരിൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന വികാരങ്ങളിൽ പ്രധാനമായുള്ളത് രണ്ടെണ്ണമാണ്. മനുഷ്യർക്ക് പൂച്ചകളോട് സ്വാഭാവിക പേടി ഉണ്ടാകുന്നതാണ് ഒന്ന്. പൂച്ചകൾ കാരണം മറ്റ് ജീവികൾക്ക് വംശനാശം വരുമെന്ന പേടിയാണ് രണ്ടാമത്തേത്. പൂച്ചകൾ മറ്റ് ജീവികളുടെ ജീവിതത്തിനു ഭീക്ഷണിയാകുന്നത് പല സാഹചര്യങ്ങൾ അനുസരിച്ചിരിക്കും. ദ്വീപുപോലെയുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലാണ് ഇവ മുഖ്യമായും ഭീഷണിയുയർത്തുന്നത്. എന്നാൽ പൂച്ചകൾ വളരെക്കാലമായി ജീവിച്ചുപോരുന്ന ബ്രിട്ടൺ പോലെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ പൂച്ച കാര്യമായ പാരിസ്ഥിതികപ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്നില്ല. ഇതുരണ്ടും കൂടാതെ ഈ പൂച്ചകളെ ഇരതേടാനായി മറ്റ് വലിയ മൃഗങ്ങൾ വരുന്നതും പൂച്ചകളാൽ പകർച്ചവ്യാധികൾ പകരുന്നതുമൊക്കെയാണ് പൂച്ചകളെ സംബന്ധിച്ച് മനുഷ്യർക്കുണ്ടാകുന്ന മറ്റ് പേടികൾ. കൊയോട്ട്സ് (''Coyotes'') എന്ന ജീവിയാണ് വീട്ടുപൂച്ചകളെ മുഖ്യമായി കൊല്ലുന്നത്. ''FELV'' (''feline leukemia''), ''FIV'' (''feline immunodeficiency virus''), പേവിഷബാധ എന്നിവയാണ് പൂച്ചകൾക്ക് വരുന്ന മാരകരോഗങ്ങൾ. ഈ കാരണങ്ങൾ കൊണ്ട് വീട്ട്പൂച്ചകളെ അധികം പുറത്തേയ്ക്ക് വിടാതിരിക്കുന്നതാണ് നല്ലത്. പൂച്ചകളുടെ സംഖ്യ കൂടുന്നതും ചിലപ്പോൾ പ്രശ്നമാകാറുണ്ട്. അമേരിക്കയിലെ ഒരു സംഘടനയുടെ (Humane Society of the United States) അഭിപ്രായത്തിൽ 30–40 ലക്ഷം പൂച്ചകളും പട്ടികളുമാണ് ഓരോ വർഷവും വീട്ടുമൃഗങ്ങളാക്കപ്പെടുന്നത്. വീടുകളേക്കാൾ കൂടുതൽ മൃഗങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നതുവഴി പല വീട്ടുമൃഗങ്ങളേയും കൂട്ടിനുള്ളിൽ തന്നെ പൂട്ടിയിടാൻ വീട്ടുകാർ നിർബന്ധിതരായിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയാണ് അവിടെ. ഈ വീട്ടുമൃഗങ്ങളെ വന്ധ്യംകരിക്കുന്നത് ഇവയുടെ സംഖ്യ കുറയ്ക്കാൻ സഹായിക്കും. 1992-ൽ അമേരിക്കയിൽ നടത്തിയ ഒരു പഠനത്തിൽ മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിഞ്ഞത് അവിടെയുള്ള 12,893 (29,4%) വളർത്ത് മൃഗങ്ങളും, 26.9% പട്ടികളും 32,6% പൂച്ചകളും വന്ധ്യംകരിച്ചിട്ടുണ്ട് എന്നാണ്. <ref>cite web \| url=http://www.spayusa.org/main_directory/02-facts_and_education/stats_surveys/javma_articles/02dogs-cats-sterilized.asp \| title=Estimation of the proportions of dogs and cats that are surgically sterilized \| author=Jane C. Mahlow, DVM, MS \| publisher=www. spayusa.org, summarizing J Am Vet Med Assoc 1992;215;640–643 \| accessdate=2007-05-15</ref> പൂച്ചകളോടുള്ള അമിതമായ പേടി, ഐലുറോഫോബിയ (ailurophobia) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. == ശാസ്ത്രീയമായ തരംതിരിവ് == 1758-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ സിസ്റ്റമാ നാച്ചുറാ (Systema Naturae) എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെ പത്താം വാള്യത്തിൽ വളർത്ത്പൂച്ചയെ ഫെലിസ് കാറ്റസ് (''Felis catus'') എന്ന വിഭാഗത്തിലാണ് കാരൊളസ് ലിന്യസ് (Carolus Linnaeus) ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്.<ref name="MSW3-catus">MSW3 Wozencraft \| pages = 534–535 \| id = 14000031</ref><ref name="Linaeus1758">cite book \|last=Linnaeus \|first=Carolus \|authorlink=Carl Linnaeus \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) \|year=1766 \|pages=62 \|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|accessdate=2008-04-02 \|language=In lang\|la \|volume=1 \|edition = 12th edition \|origyear = 1758</ref> എന്നാൽ പിന്നീടുണ്ടായ ചില പഠനങ്ങളിൽ നാട്ടുപൂച്ചകൾ, കാട്ടുപൂച്ചകളുടെ അതേ വർഗ്ഗത്തിൽപ്പെട്ടതുതന്നെയാണെന്നുള്ള തെളിവുകൾ കണ്ടെത്തിയിരുന്നു <ref name="MSW3-catus" />. 1777-ൽ ജൊഹാൻ ക്രിസ്ത്യൻ ഡാനിയേൽ വോൺ ഷ്രെബർ വീട്ടുപൂച്ചകളെ ഫെലിസ് സിൽവെസ്റ്റ്രിസ് (''Felis silvestris'') എന്ന ഗണത്തിൽ പെടുത്തണമെന്ന് നിർദ്ദേശിച്ചു. <ref name="MSW3-silvestris">MSW3 Wozencraft \| pages = 536–537 \| id = 14000057</ref> പൂച്ചയുടെ ഗണമായി ഈ രണ്ട് പേരുകളും ഇന്ന് മാറിമാറി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു. വളർത്ത് പൂച്ചകൾ ''F. silvestris'' എന്ന ഗണത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗമായ ''F. s. catus'' എന്ന ഗണമായും കണക്കാക്കപ്പെടാറുണ്ട്.<ref name="SciencemagNEO" /> അതുപോലെതന്നെ കാട്ടുപൂച്ചകൾ ''F. catus'' എന്ന വിഭാഗത്തിന്റെ പല ഉപവിഭാഗങ്ങളിൽപ്പെട്ടവയാണെന്നും കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. <ref name="MSW3-silvestris" /> എന്നാൽ 200-ൽ, ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature)-ന്റെ Opinion 2027 എന്ന കോൺഫറൻസ് കാട്ടുപൂച്ചകളുടെ വിഭാഗമായി ''F. silvestris'' എന്ന് നിശ്ചയിച്ചതോടെ ഈ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ ഒഴിവായി.<ref>cite journal \| author = ICZN \| title = Opinions \| journal = Bulletin of Zoological Nomenclature \| volume = 60 \| publisher = International Commission on Zoological Nomenclature \| date = 2003-03-31 \| accessdate = 2008–04–02 \| url = http://www.iczn.org/BZNMar2003opinions. htm#opinion2027 പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി\|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> എങ്കിൽപ്പോലും ഇന്നും വളർത്ത്പൂച്ചകളുടെ പേരായി ''F. catus'' എന്നാണ് മുഖ്യമായും ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നത്. ജോഹൻ ക്രിസ്ത്യൻ പോളികാർപ് എക്സ്ലിബെൻ 1777-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ''Anfangsgründe der Naturlehre and Systema regni animalis'' എന്ന പുസ്തകത്തിൽ വളർത്ത്പൂച്ചകളെ ''Felis domesticus'' എന്ന വിഭാഗത്തിൽ ആയിരുന്നു ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നത്. ഇതും, ഇതിന്റെ പല വകഭേദങ്ങളായ ''Felis catus domesticus'' എന്നും ''Felis silvestris domesticus'' എന്നും പലപ്പോഴായി പലയിടത്തും പ്രയോഗിച്ച് കാണാറുണ്ടെങ്കിലും International Code of Zoological Nomenclature\|ഇന്റർനാഷണൽ കോഡ് ഓഫ് സുവോളജിക്കൽ നോമൻക്ലെച്ചർ എന്ന സംഘടനയുടെ നിയമവലി പ്രകാരം ഇതൊന്നും ശാസ്ത്രീയനാമങ്ങളായി പരിഗണിക്കാനാവില്ല. == സോഷ്യൽ മീഡിയയിലെ പ്രചാരം == 20 മില്ലി സെക്കൻ്റ് മുതൽ 70 മില്ലി സെക്കൻ്റ് വരെയുള്ള സമയത്ത് പ്രതികരിക്കുന്നതിനാൽ(reflex action) സോഷ്യൽ മീഡിയയിലെ താരമാണ് പൂച്ച. റിഫ്ലക്സ് ആക്ഷൻ ഏറ്റവും വേഗമുള്ളതും കൃത്യവുമായതിനാലും പൂച്ച സാർ എന്നാണ് സോഷ്യൽ മീഡിയയിലെ പേര് തന്നെ. സംഘട്ടന രംഗങ്ങളിലെ പൂച്ചയുടെ അസാധാരണമായ മെയ്വഴക്കം കാരണം എതിരാളിക്ക് പലപ്പോഴും പരാജയം സംഭവിക്കുന്നതാണ് ഇതിലെ പ്രധാന കാരണം. 360° വരെ തിരിഞ്ഞ് ആക്രമിക്കാൻ ശേഷിയുള്ള വിഷപാമ്പായ അണലിയെ വരെ അസാമാന്യ മെയ്വഴക്കം കൊണ്ട് നിഷ്പ്രഭമാക്കുന്ന പൂച്ച ഏറ്റുമുട്ടേണ്ട സാഹചര്യം വന്നാൽ 70 മില്ലി സെക്കൻ്റിന് ഉള്ളിൽ തന്നെ അണലിയെ അടിച്ചിടുന്നത് പ്രകൃതിയിലെ തന്നെ ഒരു അത്ഭുത പ്രതിഭാസമായി കണക്കാക്കുന്നു. മനുഷ്യനുമായി ഒരു പരിധി വരെ ഇണങ്ങുമ്പോൾ തന്നെയും പൊതുവിൽ ആരെയും പേടി ഇല്ലാത്തതും സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ പൂച്ച സാറിന് ആരാധകരെ സൃഷ്ടിക്കുന്ന ഒരു ഘടകമാണ്.<ref>https://www.manoramanews.com/kerala/spotlight/2025/08/08/cat-attitude-hunting-behavior.html</ref><ref>https://www.manoramaonline.com/technology/science/2025/02/15/reasons-why-cats-are-the-most-fearless-creatures.html</ref> == പുരാണങ്ങളിലുള്ള സ്ഥാനം == പ്രമാണം:Bastet-E 2533-Egypte louvre 058.jpg\|thumb\|right\|250px\|ഫ്രാൻസ്\|ഫ്രാൻസിലെ പ്രശസ്തമായ ലൂവ്ര് മ്യൂസിയത്തിൽ പ്രദർശിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഈജിപ്റ്റ്\|ഈജിപ്ഷ്യൻ പൂച്ചദേവതയായ ബാസ്തെറ്റ്\|ബാസ്തെറ്റിന്റെ പ്രതിമ. പുരാതന ഈജിപ്റ്റ് മുതൽക്കെതന്നെ പൂച്ചകളെ മനുഷ്യർ വളർത്ത്മൃഗങ്ങളായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. ബാസ്തെറ്റ് അഥവാ ബാസ്റ്റ് എന്ന പേരിൽ ഒരു പൂച്ചദൈവവും അവർക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നു. ബാസ്റ്റിനെ വീടിന്റേയും, വീട്ട്പൂച്ചകളുടേയും കൃഷിയിടങ്ങളുടേയും ഒക്കെ രക്ഷകയായിട്ടാണ് അവർ കരുതിയിരുന്നത്. ഈജിപ്റ്റിയൻ ജനങ്ങളെ എലികളിൽ നിന്ന് പകരുന്ന അസുഖങ്ങളിൽ രക്ഷിച്ചതുകൊണ്ടാകാം അവർക്ക് പൂച്ചകളോട് സ്നേഹവും ആരാധനയും തോന്നാനും പിന്നീട് ദേവതാരൂപത്തിൽ ഒരു പൂച്ചയെ പ്രതിഷ്ഠിക്കാനും ഇടയാക്കിയത്. ഈജിപ്ഷ്യൻ പുരാണങ്ങളിൽ ബാസ്റ്റ് എന്ന ഈ പൂച്ച, സൂര്യഭഗവാനായ റാ\|“റാ”യുടെ മകളായിരുന്നു. ഈജിപ്ഷ്യൻ മതത്തിന്റെ വളർച്ചയിൽ ബാസ്റ്റിന് ശ്രദ്ധേയമായ പങ്കുണ്ട്. കെനിയയുടെ ദ്വീപുകളായ ലാമു (Lamu Archipelago) എന്നയിടത്തുള്ള പൂച്ചകൾ മാത്രമാണ് പുരാതന ഈജിപ്റ്റിലുണ്ടായിരുന്ന പൂച്ചകളുടെ ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന ബന്ധുക്കൾ എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name = lamu>cite book\| last = Couffer \| first = Jack\| title = The Cats of Lamu\| publisher = The Lyons Press \|year=1998 \| location = New York\| id = ISBN 1-55821-662-6 </ref> പൂച്ചകളെക്കുറിച്ച് പല പുരാതന മതങ്ങളിലും വിവിധ വിശ്വാസങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു. പൂച്ചകൾ വിശുദ്ധരായ ആത്മാക്കളാണെന്നും, മനുഷ്യരുടെ സഹചാരികളും വഴികാട്ടികളും ആണെന്നും, എല്ലാം അറിയുന്നവരാണ് പൂച്ചകളെങ്കിലും സംസാരശേഷി ഇല്ലാത്തതിനാൽ മനുഷ്യരുടെ തീരുമാനങ്ങളെ സ്വാധീനിക്കാൻ കഴിയില്ലെന്നും ഒക്കെയുള്ള വിശ്വാസങ്ങളാണ് അതിൽ പ്രധാനം. പൂച്ചകളെക്കുറിച്ച് മോശമായ അന്ധവിശ്വാസങ്ങളും പല സംസ്കാരങ്ങളിലും നിലവിലുണ്ട്. കറുത്ത പൂച്ചയുടെ പാത കുറുകെ കടക്കുന്നത് കഷ്ടകാലത്തിനിടവരുത്തുമെന്നതാണ് അതിലൊന്ന്. ദുർമന്ത്രവാദങ്ങൾക്കും ചിലയിടങ്ങളിൽ പൂച്ചയെ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഇങ്ങനെയുള്ള വിശ്വാസങ്ങൾ മിഡീവൽ കാലഘട്ടത്തിൽ യൂറോപ്പിൽ നിന്ന് പൂച്ചകളെ ഇല്ലാതെയാക്കാൻ വരെ വഴിയൊരുക്കി. ഇങ്ങനെ പൂച്ചകളെ വലിയ സംഖ്യയിൽ ഒഴിവാക്കിയ ഇടങ്ങളിൽ എലികളിൽ നിന്ന് പകരുന്ന പ്ലേഗ് പോലെയുള്ള അസുഖങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണപ്പെട്ടിരുന്നു. ==== മതങ്ങളിലുള്ള സ്ഥാനം ==== * ജപ്പാനിൽ മനേകി നേകോ (''Maneki Neko'') എന്ന പൂച്ചയെ ഭാഗ്യത്തിന്റെ അടയാളമായി കരുതപ്പെടുന്നു. * ഇസ്ലാം മതത്തിൽ, ബഹുമാനപ്പെട്ട പ്രവാചകൻ മുഹമ്മദ് നബി സല്ലല്ലാഹു അലൈഹിവസല്ലം മൂസ (''Muezza'') എന്ന് പേരുള്ള ഒരു പ്രിയപ്പെട്ട പൂച്ച ഉണ്ടായിരുന്നതായി പറയപ്പെടുന്നുണ്ട്.<ref>cite book \| author = Geyer, Georgie Anne \| year = 2004 \| title = When Cats Reigned Like Kings: On the Trail of the Sacred Cats\| url = https://archive.org/details/whencatsreignedl00geor </ref> പൂച്ചകളോടുള്ള സ്നേഹം മൂലം തന്റെ വസ്ത്രത്തിൽ ഒരു പൂച്ച കിടന്നുറങ്ങുന്നുണ്ടെങ്കിൽ ആ പൂച്ചയെ ഉണർത്താതിരിക്കാൻ ആ വസ്ത്രം എടുക്കാതിരിക്കാൻ വരെ തയ്യാറാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞിരുന്നു എന്നാണ് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നത്. * * പൂച്ചകളോടുള്ള ബഹുമാനപ്പെട്ട പ്രവാചകൻറെ സ്നേഹവും കരുതലും പ്രശസ്തമാണ്. * <ref name="Reeves">cite book \| author = Minou Reeves \| title = Muhammad in Europe \| publisher = New York University (NYU) Press \| pages = p.52</ref> ഉറങ്ങുന്ന ഒരു ജീവിയേയും ഉണർത്തരുത് എന്നാണ് വിവക്ഷ: അദ്ദേഹത്തിന്റെ വസ്ത്രത്തിൽ ഉറങ്ങിയിരുന്ന ഒരു പൂച്ചയെ ഉണർത്താൻ അദ്ദേഹം തയ്യാറായിരുന്നില്ല എന്ന് ചുരുക്കം * നോർസ് പുരാണത്തിലെ സ്നേഹത്തിന്റേയും, സൌന്ദര്യത്തിന്റേയും ദേവതയായ ഫ്രെജ (''Freyja''), പൂച്ചകളെ പൂട്ടിയിരിക്കുന്ന രഥമാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. === ഒൻപത് ജീവിതം === പൂച്ചകൾക്ക് ഒൻപത് ജീവിതങ്ങൾ ഉള്ളതായി ചിലയിടങ്ങളിൽ വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഏഴ് ജീവിതങ്ങൾ എന്ന് വിശ്വസിക്കുന്നവരും ഉണ്ട്. ജീവഹാനി വരെ സംഭവിക്കാവുന്ന ഇടങ്ങളിൽ നിന്ന് സമർത്ഥമായി രക്ഷപ്പെടാനുള്ള പൂച്ചയുടെ കഴിവാണ് ഇങ്ങനെ ഒരു വിശ്വാസം പ്രചരിക്കാൻ ഇടയാക്കിയത്. <ref name=myth>[http://www.best-cat-art.com/cat-myths.html Cat Myths, Misinformation and Untruths]</ref> ഉയരങ്ങളിൽ നിന്ന് എങ്ങനെ വീണാലും താഴെ നാലുകാലിൽ തന്നെ വീഴാനുള്ള പൂച്ചയുടെ കഴിവും ഈ വിശ്വാസത്തിന്റെ പിറവിക്ക് കാരണമായി. == ചൊല്ലുകൾ == പൂച്ചയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിരവധി പഴഞ്ചൊല്ല്\|ചൊല്ലുകൾ മലയാളത്തിൽ ലഭ്യമാണ്. അവയിൽ ചിലത് താഴെക്കൊടുത്തിരിക്കുന്നു * പൂച്ചയ്ക്ക് ആരു മണികെട്ടും * ചൂടുവെള്ളത്തിൽ വീണ പൂച്ച പച്ചവെള്ളം കണ്ടാലും പേടിയ്ക്കും * പൊന്നുരുക്കുന്നിടത്ത് പൂച്ചയ്ക്ക് എന്തു കാര്യം..? * മിണ്ടാപ്പൂച്ച കലമുടക്കും * എടുത്തു ചാടിയ പൂച്ച എലിയെ പിടിക്കില്ല * ഇല്ലാത്ത കരിമ്പൂച്ചയെ ഇരുട്ടത്ത് തപ്പുക * എലിയുടെ കണ്ണിൽ നിന്ന് ഏഴു കുടം വെള്ളം വന്നാലും പൂച്ച കടി വിടുമൊ....? * എലി പിടിയ്ക്കുന്ന പൂച്ച കലവും ഉടയ്ക്കും == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:1; column-count:1;"> note\|൧\|൧ മനുഷ്യർക്ക് 12 എണ്ണം ഉണ്ടാകും. note\|൨\|൨ മനുഷ്യർക്ക് ഇത് 5 എണ്ണമാണ്. note\|൩\|൩ ഇരുകാലികൾ ആയതിനാൽ മനുഷ്യർക്ക് ഇത് 5 എണ്ണമാണ്. note\|൪\|൪ മനുഷ്യർക്ക് 3 മുതൽ 5 വരെയാണ്. </div> ==ഇതും കാണുക== * പൂച്ചകളുടെ പട്ടിക Wikiquote - == അവലംബം == reflist\|3 മാർജ്ജാരവംശം വർഗ്ഗം:മാർജ്ജാരവംശം വർഗ്ഗം:വളർത്തുമൃഗങ്ങൾ വർഗ്ഗം:പൂച്ചകൾ '''കട്ടികൂട്ടിയ എഴുത്ത്'''
mn	https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%83%D1%80	Mongolian	монгол	Муур	https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D1%83%D1%83%D1%80&action=raw	Taxobox \| name = Муур \| status = DOM \| image = Domestic cat cropped.jpg \| image_width= 200px \| image_caption = commons:Category:Felis silvestris catus\|Муурны бусад зургууд \| regnum = Амьтан \| phylum = Хөвчтөн \|subphylum = Сээр нуруутан \| classis = Хөхтөн \| ordo = Мах идэштэн \| familia = Мийнхэн \| genus = ''Felis'' \| species = Муур \| binomial = ''Felis catus'' \| binomial_authority = (Линней, 1758) \| synonyms = <small>''Felis catus domestica'' (буруу синоним)<br />''Felis silvestris catus''</small> File:Oczy kota domowego -Aw58-.JPG\|thumb\| '''Муур''' (''Felis catus'') буюу '''гэрийн муур''' хортон мэрэгч, могой, хилэнцэт хорхой зэрэг гэрийн хортныг агнах чадвар, хүнд дасах чадвараараа хүнд үнэлэгддэг махан идэшт хөхтөн. Муур дор хаяж 9500 жилийн өмнө хүнтэй холбоотой болсон. Чадварлаг махчин муур 1000 орчим зүйлийн амьтан барьж хооллодог. Энгийн команд сургаж болно. Муур хаалганы бариул доош дарж онгойлгох зэрэг энгийн механизмыг өөрөө эзэмшиж сурдаг. Муур янз бүрийн дуу авиагаар харилцдагаас гадна, биеийн хөдөлгөөнөөр харилцдаг.<ref name=Channel3000Meows>cite web \| url = http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.html \| title = Meows Mean More To Cat Lovers \| publisher = Channel3000.com \| accessdate = 2006-06-14 \| archive-date = 2003-08-04 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20030804205624/http://www.channel3000.com/news/1472741/detail.html \| url-status = dead </ref> Муур дэлхий дээр хамгийн түгээмэл гэрийн амьтан юм. Нийт 600 сая гаруй муур дэлхий даяар тархсан.<ref>cite web\|url=http://myspacetv.com/index.cfm?fuseaction=vids.individual&videoid=35944126 \|title=Cat Diversity by National Geographic \|publisher=MySpaceTV \|date= \|accessdate=2008-11-22</ref> Бүртгэлтэй цэвэр үүлдрийн муур тэжээдэг хүмүүс олон бий. Муурыг шүтээнээ болгосон эртний Египетэд муурыг анх гэршүүлсэн гэж саяхан болтол үздэг байв.<ref name="NYT">cite news \|url = http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?em&ex=1183348800&en=46920e3fe2f7c649&ei=5087%0A \|title = Study Traces Cat's Ancestry to Middle East \|last = Wade \|first = Nicholas \|date=2007-06-29 \|work = The New York Times \|accessdate=2008-04-02</ref> Гэвч 2007 оны судалгаагаар гэрийн бүх муур МЭӨ 8000 жилийн өмнө Ойрхи Дорнодод гэршсэн тав хүртэл тооны Африкийн цоохондойгоос ''(Felis silvestris lybica)'' гаралтайг тогтоожээ.<ref name="SciencemagNEO">cite journal \| author = Driscoll, Carlos A. et al. \| title = The Near Eastern Origin of Cat Domestication \| date = 2007-07-27 \| journal = Science (journal)\|''Science'' \| url = http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf \|format=PDF\| accessdate = 2008-04-02 \| doi = 10.1126/science.1139518 \| volume = 1 \| pages = e3 \| pmid = 17600185</ref> == Анатоми == Муур нь 2.5-7кг жинтэй, зарим үүлдэр, тухайлбал Maine Coon зэрэг нь 11.3 кг хүрдэг. Мөн маш жижигхэн 1.8кг орчим төрөл бас бий. Дэлхийн хамгийн том рекорд тогтоосон муур 21кг 297гр ба хамгийн жижиг нь 1кг 36гр байна. Муурын дундаж өндөр 23-25см, урт 46см (толгой, бие) ба сүүлний урт 30см байдаг. Үе мөч, булчин, шөрмөс нь тун зөөлөн, уян хатан тул толгойныхоо эргэн тойрноос бусад бараг бүх биеийнхээ хэсгийг долоож чадна. Мөн өндөр үсрэх чадвар сайн бөгөөд биеийн өндрөөсөө 5 дахин илүү 1.5м орчим үсэрч чаддаг. Цагт 60км орчим хурдлах чадвартай хэмээгдэх ба эгшин зуур богино зайд өндөр хурд гаргах боловч хол давхихгүй. === Нүд === Нүүрнийх нь хэмжээтэй харьцуулахад нилээн том нүдтэй. Харааны хувьд хөдөлгөөнт зүйлийг олж тогтоохдоо тун сайн ч, хөдөлгөөнгүй болон удаан хөдөлж буй зүйлийг олж харахдаа тийм сайн биш. 2-6м доторхийг тод сайн харах ба түүнээс ойр эсвэл хол зүйлийг харахдаа сайн биш гэж тооцогддог. Хүүхэн хараа нь хүнийхээс өөр, босоо нарийн байдаг нь хэмжээгээ хурдан өөрчлөхөд давуу талтай аж. Гэгээтэй газар нарийн босоо, бүдэг харанхуй орчинд хүүхэн хараа нь нүд дүүрэн нээгдэж гэрлийн нүдэнд тусах хэмжээг ихэсгэх ба сайн хардаг. Өнгөний үндсэн 3 эх болох хөх, улаан, ногооныг ялгах боловч улаан өнгийг бүдэг ягаан болгож хардаг байна. Ерөнхийдөө юмс үзэгдлийг хар, цагаанаар харна. === Хамар === Хамар нь бусад амьтадтай харьцуулахад гоц сайн гэж ялгарах зүйлгүй ч хүнээс хэдэн 10 мянга дахин өндөр үнэрлэх чадвартай байна. Мууранд "хамрын хээ" гэж байх ба энэ нь хүнийхээр бол хурууны хээтэй адил бөгөөд муур болгоных өөр юм. Нохой шиг үнэрлэх чадвараа ашиглан ан хийх нь бараг үгүй. Муур нь хамраа өөрийн эзэмшил газраа шалгах болон идэж болох зүйл мөн бишийг ялгахад ашигладаг.Муурын хамар бол онцгой юм. === Чих === Муурын 5 мэдрэхүй дотроос хамгийн сайн нь сонсгол аж. 60 герц-65 килогерц хүртэл гэж тооцогддог. (Нохой 40гц-47кгц, Хүн 20гц-20кгц) Энэ нь хулгана зэрэг амьтдын гаргах чимээг олж сонсоход зориулагдсан. Мөн чихээ нэг нэгээр нь 2 өөр зүгт хөдөлгөн тэр зүгийнхээ дуу чимээг ялгаж сонсож чаддаг ба хаана яг аль зайд гарч буйг нь маш нарийн тогтоодог байна. Эдгээр нь шөнөөр ан хийхдээ олзоо хүлээн мярааж, гэтэж байгаад авлахад зохицон хөгжсөн чадвар юм. === Сүүл === Сүүл нь биеийн урттай ойролцоо байна. Зарим үүлдрийн муур маш богино эсвэл сүүлгүй байх нь бий. Гүйх, харайх, үсрэх зэрэгт хөдөлгөөний тэнцвэрээ олоход хэрэглэгдэх ба мөн юу илэрхийлж байгааг мэдэж болно. * '''Сүүлээ босгох'''- Харьцангуй сайхан ааштай үед. Алхаж байх үед босгосон байх нь элбэг. * '''Хажуу тийш хөдөлгөх'''- Тааламжгүй үед. Эзэн нь дуудахад мөн 2 тийш хэд хэд даллан хариулах үе бий. Бас ав хийх, тоглож байх зэрэг үед ажиглагдана. * '''Хойд хөлийн завсар сүүлээ хавчих'''- Айсан үед. * '''Үсийг нь арзайлган томсгосон'''- Гайхаж цочсон. * '''Өөр муур болон эзнийгээ ороох'''- Энэ нь дотно, нөхөрсөг байдлаа илэрхийлж буй хэрэг аж. === Хуруу === Урд хөл нь 5, хойд хөл нь 4 хуруутай байдаг. Гэвч зарим гажигаас болоод урд хөл нь 6, эсвэл хойд хөл нь 5 хуруутай муур цөөнгүй бий. Гиннесийн номд хойд, урд хөлөндөө тус бүр 7 хуруутай, нийт 28 хуруутай муур тэмдэглэгдсэн байдаг. == Эшлэлүүд == reflist\|2 == Гадны холбоос == commons\|Felis silvestris catus wikispecies\|Felis sylvestris catus\|Муур * [http://brainmaps.org/index.php?p=speciesdata&species=felis-catus High-Resolution Images of the Cat Brain] === Өгүүллүүд === * [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Felis_catus Biodiversity Heritage Library bibliography] for ''Felis catus'' * [http://www.xmission.com/~emailbox/whycat.htm Cat behavior explained] * [https://web.archive.org/web/20081211071153/http://www.catpert.com/ Catpert. The Cat Expert] - Cat articles * [https://web.archive.org/web/20090218133025/http://en.citizendium.org/wiki/Choosing_a_cat Choosing a cat] - article at ''Citizendium'' === Мал эмнэлгийн холбогдолтой === * [https://web.archive.org/web/20080514091242/http://aafponline.org/ American Association of Feline Practitioners] * [http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp Cat Genome Project] at the US [http://www.cancer.gov/ The National Cancer Institute] * [https://web.archive.org/web/20080929031559/http://www.animalhospitals-usa.com/cats/cat_vaccination.html Cat Vaccination and Health Care Schedule] * [http://www.vet.cornell.edu/fhc/ Cornell Feline Health Center] * [https://web.archive.org/web/20070106132339/http://www.aafponline.org/resources/guidelines/Feline_Behavior_Guidelines.pdf Feline Behavior Guidelines] An AAFP publication * [https://web.archive.org/web/20060703073607/http://maxshouse.com/Database_toc.htm Feline Medical & Behaviour Database] (large number of short articles) * [http://pets.amerikanki.com/exotic-cat-breeds-you-may-have-never-seen-before/ 9 Exotic Cat Breeds You May Have Never Seen Before (article)] * [http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=0&cat=1763&articleid=1108 Onions are Toxic to Cats] Ангилал:Мийнхэн Ангилал:Муур\| Ангилал:Гэршүүлсэн амьтан Ангилал:Геномын дараалалтай организм
mni	https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8D%EA%AF%A7%EA%AF%97%EA%AF%A3%EA%AF%A1	Manipuri	ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ	ꯍꯧꯗꯣꯡ	https://mni.wikipedia.org/w/index.php?title=%EA%AF%8D%EA%AF%A7%EA%AF%97%EA%AF%A3%EA%AF%A1&action=raw	Taxobox \|name= ꯍꯧꯇꯣꯡ</br> (ꯍꯧꯗꯣꯡ) \|status= ꯌꯨꯝꯗ ꯌꯣꯛꯄ ꯁꯥ \|image= Cat poster 1.jpg \|image_upright= 1.2 \|image_caption= ꯌꯨꯝꯗ ꯌꯣꯛꯄꯥ ꯍꯧꯇꯣꯡ ꯃꯈꯜ ꯃꯌꯥꯝ \|genus= ꯐꯦꯂꯤꯁ \|species= ꯀꯦꯇꯨꯁ \|authority=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="MSW3fc" /> \|synonyms= ''F. catus domesticus'' Small\|Johann Christian Polycarp Erxleben\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' Small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 *''F. vulgaris'' Small\|Fischer, 1829 '''ꯍꯧꯗꯣꯡ''' ꯅꯇ꯭ꯔꯒ '''ꯍꯧꯇꯣꯡ''' (English\|ꯏꯪꯂꯤꯁ:Cat) ꯍꯥꯏꯕꯁꯤ ꯌꯨꯝꯗ ꯂꯣꯢꯕ ꯊꯋꯥꯢ ꯄꯥꯟꯕ ꯁꯥ ꯑꯃꯅꯤ ꯫<ref>Cite web\| title=houdong/houtong\|url=http://e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=manipur.Folks.Folk_Tales.Mystic_Cat_and_Pebet_Houdong_Lamboiba_and_Pebet_By_Bidyarani_Thingujam\|accessdate=25-01-21</ref> ==ꯃꯁꯤꯁꯨ ꯌꯦꯡꯎ== ꯍꯧꯗꯣꯡ ꯃꯆꯥ\|ꯍꯧꯗꯣꯡ ꯃꯆꯥ ==ꯃꯇꯦꯡ ꯁꯂꯧꯔꯛꯐꯝ== Reflist Category:ꯌꯨꯝꯗ ꯌꯣꯛꯄ ꯁꯥ
mr	https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%B0	Marathi	मराठी	मांजर	https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%B0&action=raw	विकिडेटा माहितीचौकट '''मांजर''' ही मार्जार जातीतील एक मांसाहारी भूचर सस्तन प्राणी आहे. जगातील अनेक प्रदेशांत मांजर ही पाळीव प्राणी आहे. मांजरीला वाघाची मावशी असे म्हणतात. मांजरचे वय किती असते? मांजर ही पाळीव प्राणी म्हणून खूप प्रसिद्ध आहे. मांजरीचे अनेक प्रकार आहेत. मांजर ही प्राणी अनेक रंगामध्ये असते. मांजरीचे मुख्य भक्ष्य उंदीर, विविध पक्षी, इतर छोटे प्राणी व दूध आहे <ref>संकेतस्थळ स्रोत\|दुवा=http://www.pet-happy.com/what-would-a-cat-eat-in-the-wild/\|title=Cats Food\|संकेतस्थळ=http://www.pet-happy.com\|ॲक्सेसदिनांक=30 मे 2018</ref>. क्वचित मांजर गवत देखील खाताना आढळते, परंतु असे आचरण साधारणतः क्षुधापूर्तीसाठी नसते. मांजराकडे पालेभाज्या पचवण्याची क्षमता नसल्याने, जेव्हा मांजर गवत खाते, अशा वेळेस वमन क्रियेद्वारे मांजराच्या पोटातून गवताबरोबर इतर अपायकारक पदार्थ बाहेर पडतात. मांजर हा असा प्राणी आहे जो दिशा लक्षात घेऊन घरी परत येतो. माणसाच्या शरीरात एकूण २०६ हाडे असतात परंतु मांजराच्या शरीरात 280 हाडे असतात. मांजर आपल्या उंचीच्या तिनपट उंचीवर उडी मारून सुरक्षित अवस्थेत परत जमिनीवर येतात. मांजर हे प्राणी जन्मतःपासून भांडखोर वृत्तीचे असतात. मांजरीण एकावेळी ३ ते ५ पिल्लांना जन्माला घालते. मांजरींचे शरीर इतर प्रजातींप्रमाणेच आढळते, त्यामध्ये एक मजबूत लवचिक शरीर, द्रुत प्रतिक्षेप, तीक्ष्ण दात आणि मागे घेतलेले लहान पंजे लहान शिकार करण्यासाठी अनुकूल आहेत. त्यांची रात्रीची दृष्टी आणि गंध घेण्याची क्षमता चांगली विकसित झालेली आहे. मांजरीच्या बोलण्याचे प्रकारामध्ये म्याव म्याव करणे, गुरगुरने, फुसफूसने, कंपयुक्त आवाज करणे, कल्लोळ करणे, तसेच मांजरींच्या विशिष्ट शारीरिक भाषेचा समावेश आहे. मांजर ही एक सामाजिक प्रजाती आहे, परंतु शिकार नेहमी एकटीच करते. मांजर मानवी कांनांसाठी अगदी अस्पष्ट, अगदी कमी किंवा खूपच जास्त असलेले आवाज ऐकू शकते. त्यामुळे उंदीर किंवा इतर लहान सस्तन प्राण्यांनी केलेले आवाज ते अतिशय सहजपणे ऐकू शकते. मांजर हा एक असा शिकारी आहे जो पहाटे आणि संध्याकाळी सर्वात सक्रिय असतो. मांजरीचे नख तीष्ण असतात. मादी पाळीव मांजरीं वसंत ऋतु ते शरद ऋतूच्या शेवटी पर्यंत पिल्ले देतात, त्यामध्ये एकावेळी दोन ते पाच मांजरीचे पिल्ले असतात. घरगुती मांजरी ह्या प्रजनन व नोंदणीकृत वंशावळ म्हणून दर्शविल्या जातात, हा छंद मांजरीची आवड म्हणून ओळखला जातो. मांजरींच्या पाळीव प्राणी म्हणून पैदासीवर नियंत्रण ठेवण्यातील अपयशमुळे संपूर्ण जगातील मांजरी मोठ्या संख्येने वाढू लागल्या आणि याचा संपूर्ण जगातील पक्षी नष्ट होण्यास हातभार लागला. बराच काळ असा विचार केला जात होता की मांजरीचे पालनपोषण इजिप्तमध्ये केले गेले होते, कारण प्राचीन इजिप्तमधील मांजरींचे पूजन सुमारे इ.स.पु. ३१०० पूर्वीपासून केले जात होते. तथापि, आफ्रिकन जंगली मांजर (एफ. लाइबिका)च्या शिकवणीचा प्रारंभिक पुरावा सायप्रसमध्ये सापडला, जेथे एक मांजरीचा सांगाडा जवळजवळ इ.स.पु. ७५०० साली नियोलिथिक कबरने खोदला होता. त्यामुळे आफ्रिकन जंगली मांजरी ह्या बहुधा पूर्वेस सर्वप्रथम पाळल्या गेल्या. मांजरीचे वय किती असते २०१७ पर्यंत, घरगुती मांजरी ह्या अमेरिकेतील मालकीच्या पाळीव प्राण्यामध्ये ताज्या पाण्यातील माश्यांनंतर, दुसऱ्या क्रमांकाच्या लोकप्रिय पाळीव प्राणी ठरल्या. कारण ९५ दशलक्ष मांजरींची मालकी अमेरिकेतील लोकांकडे होती. २०१९ पर्यंत युनायटेड किंगडममध्ये सुमारे ७.३ दशलक्ष मांजरी ४.८ दशलक्षाहूनही जास्त घरात राहत होत्या. File:Domestic cat.2.jpg\|thumb\|घरगुती मांजर विस्तार File:Fishi.jpg\|thumb\|भारतीय मांजराचे पिल्लू वर्ग:भूचर प्राणी वर्ग:सस्तन प्राणी वर्ग:मार्जार कुळ वर्ग:प्राणी
ms	https://ms.wikipedia.org/wiki/Kucing	Malay	Bahasa Melayu	Kucing	https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Kucing&action=raw	About\|spesies haiwan kesayangan\|ibu negeri Sarawak\|Kuching Rencana pilihan Speciesbox \| fossil_range = 9,500 tahun lalu – kini \| name= Kucing \| status= DOM \| image= Cat poster 1.jpg \| image_upright= 1.2 \| image_caption= Pelbagai jenis kucing domestik \| genus= Felis \| species= catus<ref name="Linnaeus1758">Cite book \|last=Linnaeus \|first=C. \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|location=Holmiae \|publisher=Laurentii Salvii \|date=1758 \|page=42 \|chapter=Felis Catus \|language=la \|volume=1 \|edition=Tenth reformed \|chapter-url= https://archive.org/details/mobot31753000798865/page/42</ref> \| authority=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="MSW3fc">MSW3 Carnivora\|id=14000031 \|pages=534–535 \|heading=Species ''Felis catus''</ref><ref name="ITIS F.c.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus \|work=ITIS Online Database \|year=2011 \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|location=Reston, Virginia \|accessdate=14 Disember 2011</ref> \| synonyms= ''F. catus domesticus'' small\|Johann Christian Polycarp Erxleben\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 multiple image \| align = right \| direction = vertical \| image1 = 集団 (8220509465).jpg \| image2 = Cute Cat (2230537937).jpg \| image3 = 確認 (17100194227).jpg \| image4 = Riga - Cat's House - Cat 2.jpg\|thumb\| \| image5 = Felis catus-cat on snow.jpg\|thumb\|<nowiki></nowiki> '''Kucing''' (Jawi\|كوچيڠ) atau juga dikenali sebagai '''kucing bela jinak''' (nama saintifik: ''Felis catus'') ialah spesies mamalia karnivor kecil yang dibela jinak. Ia dijinakkan daripada spesies ''Felis silvestris lybica'' dan telah lama Afrika apabila spesies tersebut dipelihara untuk menjaga simpanan makanan daripada tikus dan rodensia yang lain.fact Hari ini, kucing merupakan salah satu binatang kesayangan yang paling terkenal di dunia. Kucing yang genealogi\|keturunannya berdaftar secara rasmi dipanggil sebagai "kucing baka tulen". Kucing baka tulen kurang daripada satu peratus daripada keseluruhan populasi kucing; kucing yang mempunyai baka campuran dirujuk sebagai "kucing bela jinak bulu panjang \|bulu panjang" dan "kucing bela jinak bulu pendek\|bulu pendek".fact Pelbagai baka kucing domestik wujud — ada yang tidak berbulu ataupun berekor, dan wujud dalam pelbagai warna yang berlainan dan ada juga yang mempunyai banyak warna. Kucing ialah pemangsa yang mahir dan diketahui bahawa mereka memburu lebih daripada seribu spesies haiwan lain sebagai makanan.fact Mereka juga haiwan yang pintar dan berkebolehan untuk menggunakan mekanisme ringkas seperti tuil pintu atau tandas manusia. Mereka berhubung dengan cara mengiau, mengeluarkan bunyi 'purrr', berdesis dan juga isyarat anggota. Kucing boleh dikatakan masih baru dijinakkan, oleh itu kucing juga boleh hidup di kawasan liar dan selalunya akan membentuk satu koloni kecil. Hubungan manusia dan kucing menyebabkan kucing dipuja dalam dongengan dan legenda sesetengah bangsa, contohnya Mesir Purba, Viking dan juga Cina. == Etimologi == Perkataan 'kucing' berasal daripada perkataan ''kutiŋ'' daripada rumpun Bahasa Melayu-Polinesia\|Melayu-Polinesia Barat yang antara lain berkait rapat dengan kata ''kutíŋ'' dalam bahasa Ilokano, ''kotíŋ'' dalam bahasa Pangasinan dan ''hutiŋ'' dalam bahasa Batak Toba.<ref>cite web\|url=http://www.trussel2.com/acd/acd-s_k.htm#31846\|title=kutíŋ (cat, kitten)\|accessdate=16 November 2016</ref> Richard James Wilkinson dalam kamusnya ''A Malay-English Dictionary'' (1932) ada mengusulkan bahawa perkataan 'kucing' merupakan hasil Krama\|penghalusan daripada perkataan ''kusa'',<ref>Cite dictionary\|title=kuching\|date=1932\|encyclopedia=A Malay-English Dictionary (Romanised)\|publisher=Salavopoulos and Kinderlis\|location=Mytilene\|url=http://sealang.net/malay/dictionary.htm</ref> mengikut corak pembentukan perkataan 'anjing' yang terbit hasil penghalusan perkataan ''asu'' dalam bahasa Jawa.<ref>Tuuk, H.N. van der (1862). ''Taalkundige Aanwijzingen en Bladwijzer, Vertaalde Stukken en Inhoudsopgave tot de Drie Stukken van het Bataksche Leerboek''. Amsterdam: Frederick Muller. Dipetik Cite journal\|last=Hoogervorst\|first=Tom\|year=2017\|title=Lexical influence from North India to Maritime Southeast Asia: Some new directions.\|url=https://serialsjournals.com/abstract/F11605_16._hoogervorst-formatiert_2-11.pdf\|journal=Man In India\|publisher=Serials Publications\|volume=95\|issue=4\|pages=293–334</ref> Bahasa Melayu Sarawak\|Dialek Melayu yang dituturkan oleh masyarakat Sarawak pula mempunyai kata ''pusak'' (Jawi\|ڤوسق) yang mana serumpun dengan bahasa-bahasa yang berhampiran seperti bahasa Iban dan bahasa Tagalog\|Tagalog. Ada pakar bahasa menyimpulkan yang kata tersebut muncul daripada peralihan makna kata 'pulasan' (''Mustela nudipes'') yang berkaitan dengan kata ''fosa'' dalam bahasa Malagasi.<ref name="RogerBlenchICAL">Citation\|last=Blench\|first=Roger\|title=11th International Conference on Austronesian Linguistics\|date=2011\|contribution=Faunal names in Malagasy: their etymologies and implications for the prehistory of the East African coast\|contribution-url=https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.467.8453&rep=rep1&type=pdf\|place=Aussois, France\|publisher=\|last2=Walsh\|first2=Martin</ref> Namun, Robert Blust berpendapat yang ia diserap daripada suatu perkataan daripada orang Barat yang datang memperkenalkan haiwan ini kepada masyarakat serantau (seperti kata ''poes'' dalam bahasa Belanda).<ref name="BlustTerms">Cite journal\|last=Robert\|first=Blust\|year=2002\|title=The History of Faunal Terms in Austronesian Languages\|url=https://www.jstor.org/stable/3623329\|journal=Oceanic Linguistics\|publisher=Universiti Hawai'i\|volume=41\|issue=1\|pages=89–139\|doi=10.2307/3623329</ref> == Taksonomi dan evolusi == File:AfricanWildCat.jpg\|thumb\|Kucing liar Afrika, ''Felis silvestris lybica'', merupakan subspesies berdekatan dengan kucing domestik. File:Indian Cat pic.jpg\|thumb\|Kucing domestik India.\|216x216px ''Felis'' ialah sebuah genus mamalia yang berkembang pesat yang berkongsi moyang yang sama hanya 10-15 juta tahun yang lalu<ref name="Johnson 1997">Cite journal \|title=Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes \|last=Johnson \|first=Warren \|last2=O'Brien \|first2=Stephen J. \|journal=Journal of Molecular Evolution \|year=1997 \|volume=44 \|issue=0 \|pages=S98–S116 \|doi=10.1007/PL00000060 \|pmid=9071018 </ref> dan merangkumi singa, harimau, kugar dan lain-lain lagi. Dalam keluarga ini, kucing domestik (''Felis catus'') ialah sebahagian daripada genus ''Felis'' yang merupakan kumpulan kucing kecil yang mengandungi kira-kira tujuh spesies (bergantung kepada skema klasifikasi).<ref name="MSW3fc" /><ref name="ITIS F.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis \|work=ITIS Online Database \|accessdate=14 Disember 2011 </ref> Ahli-ahli genus didapati di seluruh dunia dan merangkumi kucing hutan (''Felis chaus'') di Asia Tenggara, liar Eropah (''F. silvestris silvestris''), liar Afrika (''F. s. lybica''), kucing gunung China (''F. bieti''), dan kucing pasir Arab (''F. margarita'') serta lain-lain lagi.<ref name="Stefoff">Cite book \|publisher=Benchmark Books \|location=New York \|isbn=0-7614-1577-7 \|last=Stefoff \|first=Rebecca \|title=Cats \|date=November 2003 \|page=34 </ref> Kucing domestik pertama kali diklasifikasikan sebagai ''Felis catus'' oleh Carl Linnaeus dalam edisi ke-10 Systema Naturae yang diterbitkan pada tahun 1758.<ref name="MSW3fc" /><ref name="Linaeus1758">Cite book\|last=Linnaeus \|first=Carolus \|authorlink=Carl Linnaeus \|title=''Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis'' \|publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) \|year=1766 \|page=62 \|url= http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|accessdate=2 April 2008 \|language=la \|volume=1 \|edition=12th \|origyear=1758</ref> Lantaran filogenetik moden, kucing domestik biasanya dianggap sebagai satu lagi subspesies liar itu, ''F. silvestris''.<ref name="MSW3fc" /><ref name="Driscoll" /><ref name="MSW3fs">MSW3 Carnivora\|pages=536–537\|id=14000057\|heading=Species ''Felis silvestris''</ref> Ini telah menyebabkan penggunaan campuran terma kerana kucing domestik boleh dipanggil dengan nama subspesies kemuncak, ''Felis silvestris catus''.<ref name="MSW3fc" /><ref name="Driscoll" /><ref name="MSW3fs" /> Kucing liar juga telah dirujuk sebagai pelbagai subspesies ''F. catus''<ref name="MSW3fs" /> tetapi pada tahun 2003, Suruhanjaya Antarabangsa Tatanama Zoologi menetapkan nama untuk kucing liar sebagai ''F. silvestris''.<ref name="ICZN">Cite journal \|title=Opinion 2027 \|journal=Bulletin of Zoological Nomenclature \|volume=60 \|publisher=International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN) \|year=2003 \|url= http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20110609014212/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|archivedate= 9 Jun 2011 </ref> Nama yang paling biasa digunakan untuk kucing domestik kekal ''F. catus'' berikutan konvensyen untuk haiwan ternakan menggunakan sinonim yang paling awal (kanan) yang dicadangkan.<ref name="ICZN" /> Kadang-kadang, kucing domestik dipanggil ''Felis domesticus''<ref name="MacDonald">Cite journal \|title=Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore \|last=MacDonald \|first=M. L. \|last2=Rogers \|first2=Q. R. \|last3=Morris \|first3=J. G. \|journal=Annual Review of Nutrition \|volume=4 \|pages=521–562 \|year=1984 \|pmid=6380542 \|doi=10.1146/annurev.nu.04.070184.002513 </ref> atau ''Felis domestica''<ref name="MSW3fc" /> seperti yang dicadangkan oleh naturalis Jerman JCP Erxleben pada 1777 tetapi ini bukanlah nama-nama taksonomi sah dan telah jarang digunakan dalam sains\|kesusasteraan saintifik<ref name="Baron" /> kerana binomial Linnaeus yang diutamakan.<ref name="Vella">Cite book \|title=Robinson's Genetics for Cat Breeders and Veterinarians \|edition=4th \|publisher=Butterworth-Heinemann \|isbn=0-7506-4069-3 \|last=Vella \|first=Carolyn M. \|author2=Shelton, Lorraine M. \|author3=McGonagle, John J. \|author4= Stanglein, Terry W. \|year=1999 \|page=3</ref> Populasi kucing liar hitam Transkaukasia pernah diklasifikasikan sebagai ''Felis daemon'' (Satunin 1904) tetapi kini populasi ini dianggap sebagai sebahagian kucing domestik.<ref>cite web \|url=http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/ \|title=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection of The National Museum of Georgia \|publisher=Caucasian-large-mammalian.narod.ru \|accessdate=4 Julai 2013</ref> Semua kucing dalam genus ini mempunyai leluhur yang sama yang mungkin tinggal di sekitar 6-7 juta tahun lalu di Asia.<ref name="Johnson">Cite journal \|doi=10.1126/science.1122277 \|volume=311 \|issue=5757 \|pages=73–77 \|title=The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment \|journal=Science \|year=2006 \|pmid=16400146 \|last=Johnson \|first=Warren E. \|last2=Eizirik \|first2=E. \|last3=Pecon-Slattery \|first3=J. \|last4=Murphy \|first4=W. J. \|last5=Antunes \|first5=A. \|last6=Teeling \|first6=E. \|last7=O'Brien \|first7=Stephen J. \|bibcode = 2006Sci...311...73J </ref> Hubungan tepat dalam kalangan ''Felidae'' dekat tetapi masih tidak menentu,<ref name="Mattern" /><ref name="Masuda 1996">Cite journal \|title=Molecular Phylogeny of Mitochondrial Cytochrome b and 12S rRNA Sequences in the Felidae: Ocelot and Domestic Cat Lineages \|last=Masuda \|first=R. \|author2=Lopez, J. V. \|author3=Slattery, J. P. \|author4=Yuhki, N. \|author5= O'Brien, Stephen J. \|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution \|year=1996 \|volume=6 \|issue=3 \|pages=351–365 \|doi=10.1006/mpev.1996.0085 \|pmid=8975691 </ref> contohnya kucing gunung Cina kadang kala dikelaskan (di bawah nama ''Felis silvestris bieti'') sebagai subspesies liar, seperti kepelbagaian Afrika Utara. ''F.S. lybica''.<ref name="Driscoll" /><ref name="Mattern">Cite journal \|doi=10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x \|volume=16 \|issue=2 \|pages=232–253 \|last=Mattern \|first=Michelle Y. \|title=Phylogeny and Speciation of Felids \|journal=Cladistics \|year=2000 \|last2=McLennan \|first2=Deborah A. </ref> Berbanding anjing, kucing tidak menjalani perubahan besar semasa proses penjinakan lantaran bentuk dan tingkah laku kucing domestik tidak keterlaluan berlainan dengan kucing liar dan kucing domestik mampu hidup di hutan.<ref name="Lipinski">Cite journal \|title=The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations \|last=Lipinski \|first=Monika J. \|author2=Froenicke, Lutz \|author3=Baysac, Kathleen C. \|author4=Billings, Nicholas C. \|author5=Leutenegger, Christian M. \|author6=Levy, Alon M. \|author7=Longeri, Maria \|author8=Niini, Tirri \|author9= Ozpinar, Haydar \|journal=Genomics \|date=Januari 2008 \|volume=91 \|issue=1 \|pages=12–21 \|doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009 \|pmid=18060738 \|pmc=2267438 </ref><ref name="CameronBeaumont">Cite journal\|title=Evidence Suggesting Pre-adaptation to Domestication throughout the Small Felidae \|last=Cameron-Beaumont \|first=Charlotte \|last2=Lowe \|first2=Sarah E. \|last3=Bradshaw \|first3=John W. S. \|journal=Biological Journal of the Linnean Society \|year=2002 \|volume=75 \|issue=3 \|pages=361–366 \|doi=10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x \|url=http://www.neiu.edu/~jkasmer/Biol498R/Readings/essay1-06.pdf \|accessdate=29 September 2009 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110609020351/http://www.neiu.edu/~jkasmer/Biol498R/Readings/essay1-06.pdf \|archivedate=9 Jun 2011 </ref> Kucing rumah yang dijinakkan sepenuhnya sering dibiakkan dengan populasi liar ''F. catus''.<ref name="Bradshaw1999">Cite journal \|title=Feral Cats: Their Role in the Population Dynamics of ''Felis catus'' \|last=Bradshaw\|author2=Horsfield, G. F. \|author3=Allen, J. A. \|author4= Robinson, I. H. \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|year=1999 \|volume=65 \|issue=3 \|pages=273–283 \|doi=10.1016/S0168-1591(99)00086-6 </ref> Evolusi terbatas semasa penjinakan bermakna penghibridan boleh berlaku dengan banyak di antara felid lain terutamanya harimau kucing Asia. Beberapa tingkah laku semula jadi dan ciri-ciri kucing liar barangkali telah meyesuaikan mereka untuk dijinakkan sebagai haiwan kesayangan.<ref name="CameronBeaumont" /> Ciri-ciri ini termasuk saiz mereka kecil, bersifat sosial, bahasa badan yang jelas, minat bermain dan kecerdasan yang tinggi.<ref name="Fogle">Cite book\|title=Interrelations Between People and Pets\|last=Fogle\|first=Bruce (ed.)\|publisher=Charles C. Thomas Publications\|year=1981\|isbn=0-398-04169-5\|location=\|pages=12-17</ref> Beberapa spesies felis kecil barangkali mempunyai kecenderungan semula jadi ke arah penjinakan.<ref name="CameronBeaumont" /> Kucing boleh mempunyai hubungan yang Mutualisme\|mutualistik atau komensalisme dengan manusia. Dua teori utama diberikan tentang bagaimana kucing telah dijinakkan. Salah satunya, kebanyakan orang dengan sengaja menjinakkan kucing dalam proses pemilihan buatan kerana mereka pemangsa kutu yang berguna.<ref name="OConnor">Cite journal \|title=Wild or Domestic? Biometric Variation in the Cat ''Felis silvestris'' \|last=O'Connor \|first=T. P. \|journal=International Journal of Osteoarchaeology \|year=2007 \|volume=17 \|issue=6 \|pages=581–595 \|doi=10.1002/oa.913 </ref> Teori ini telah dikritik sebagai tidak masuk akal lantaran ganjaran bagi usaha penjinakan barangkali terlalu sedikit; kucing umumnya tidak menjalankan perintah dan walaupun mereka makan tikus, spesies lain seperti feret atau terier barangkali lebih baik untuk mengawal perosak ini.<ref name="Driscoll">Cite journal \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|last=Driscoll \|first=C. A. \|last2=MacDonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=Stephen J. \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode = 2009PNAS..106.9971D </ref> Teori lainnya berdasarkan idea bahawa kucing hanyalah diterima oleh orang kebanyakan dan secara beransur-ansur menyimpang daripada saudara-saudara liarnya melalui pemilihan semula jadi sambil menyesuaikan diri dengan memburu binatang perosak yang ditemui di sekitar manusia di pekan dan kampung.<ref name="Driscoll" /> Kucing "keturunan baik" ialah kucing yang keturunannya diiktiraf secara tercatat oleh sebuah pertubuhan kucing pelamun. Kucing baka tulen ialah seekor kucing yang mana keturunannya mengandungi hanya individu baka yang sama. Banyak kucing keturunan baik dan terutamanya ras dipamerkan sebagai kucing pertunjukan. Kucing yang tidak dicatatkan keturunan yang bercampuran boleh merujuk kepada kucing domestik berambut panjang atau berambut pendek, mengikut jenis kot, atau lebih sebagai rawak santun, ''moggies'' (terutamanya dalam bahasa Inggeris British), atau (menggunakan istilah yang dipinjam daripada pembiakan anjing) ''mongrel'' atau anjing kampung. Walaupun kucing liar Afrika ialah subspesies nenek moyang daripada mana kucing domestik turun di samping kucing liar dan kucing domestik boleh langsung membiak (Sebagai subspesies spesies yang sama), beberapa peringkat pertengahan berlaku antara haiwan kesayangan dan baka domestik kucing dalam satu peristiwa dan dalam binatang sepenuhnya liar dalam peristiwa yang lain. Kucing separa liar iaitu kucing yang kebanyakannya berada luar, tidak dipunyai oleh mana-mana orang persendirian. Biarpun begitu, ia biasanya mesra kepada orang kebanyakan dan boleh diberi makan oleh beberapa isi rumah. Kucing liar dikaitkan dengan kawasan kediaman manusia. Ia boleh diberi makan oleh orang atau bekas makanan akan tetapi biasanya berhati-hati dengan interaksi manusia.<ref name="Bradshaw1999" /> == Biologi == === Anatomi === File:Scheme cat anatomy.svg\|thumb\|upright=1.6\|lang=en\|Diagram anatomi umum kucing jantan. File:Cat skull.jpg\|thumb\|right\|Tengkorak kucing. Kucing domestik adalah sama saiznya dengan ahli-ahli lain daripada genus ''Felis'' dan biasanya mempunyai berat antara 4 dan 5 kg (9 dan 10 lb). Walau bagaimanapun, sesetengah baka seperti Maine Coon kadang-kadang boleh melebihi 11 kg (24 lb). Sebaliknya, kucing yang sangat kecil iaitu kurang daripada 2 kg (4 lb), ada dilaporkan. Rekod dunia untuk kucing terbesar ialah 21 kg (50 lb). Kucing dewasa kecil yang pernah direkodkan secara rasmi mempunyai berat sekitar 1 kg (2 lb). Kucing liar cenderung menjadi lebih ringan lantaran mereka mempunyai capaian makanan yang lebih terbatas berbanding kucing rumah. Di kawasan Boston, secara purata kucing jantan dewasa yang liar mempunyai berat 4 kg (9 lb) dan purata berat kucing betina yang liar ialah 3 kg (7 lb). Secara purata, kucing mempunyai ketinggian kira-kira 23-25 cm (9-10 in) dan panjang kepala/tubuh 46 cm (18 in) (jantan lebih besar daripada betina) dengan ekor secara purata mempunyai panjang 30 cm (12 in). === Vertebra === Kucing mempunyai tujuh vertebra serviks seperti hampir semua mamalia; 13 vertebra toraks (manusia mempunyai 12); tujuh vertebra lumbar (manusia mempunyai lima); tiga vertebra sakrum seperti kebanyakan mamalia (manusia mempunyai lima); dan beberapa bilangan vertebra ekor yang berubah-ubah di ekor (manusia mengekalkan tiga hingga lima vertebra ekor yang berpadu menjadi tulang sulbi dalaman). Lumbar tambahan dan vertebra toraks adalah untuk pergerakan dan kelenturan tulang belakang kucing. 13 rusuk, bahu, dan pelvis bersambung dengan tulang belakang. Tidak seperti lengan manusia, kaki hadapan kucing melekat pada bahu oleh Tulang selangka\|tulang-tulang selangka yang bebas terapung membolehkan mereka meluluskan tubuh mereka melalui mana-mana ruang yang mereka boleh muatkan kepala mereka. === Tengkorak === Tengkorak kucing adalah luar biasa di kalangan mamalia dalam mempunyai soket mata sangat besar dan rahang yang kuat dan khusus. Dalam rahang, kucing mempunyai gigi yang disesuaikan untuk membunuh mangsa dan mengoyak daging. Apabila ia mencengkam mangsanya, kucing menyampaikan santapan leher maut dengan dua gigi taring panjang, memasukkan mereka di antara dua vertebra mangsa dan memutuskan saraf tunjang, menyebabkan lumpuh tidak dapat dipulihkan dan kematian. Berbanding dengan kucing lain, kucing domestik mempunyai gigi taring berjarak sempit, yang merupakan adaptasi kepada mangsa pilihan mereka tikus kecil, yang mempunyai tulang kecil. Premolar dan molar pertama bersama-sama mengarang pasangan karnasial pada setiap sisi mulut, yang membolehkan pemotongan daging kepada kepingan kecil yang cekap, seperti sepasang gunting. Ini adalah penting dalam pemakanan, kerana geraham kecil kucing tidak boleh mengunyah makanan dengan berkesan, dan kucing sebahagian besarnya tidak mampu untuk mengunyah. Walaupun kucing cenderung untuk mempunyai gigi yang lebih baik daripada kebanyakan manusia, dengan kerosakan biasanya kurang mungkin kerana lapisan pelindung yang tebal enamel, yang air liur kurang merosakkan, kurang pengekalan sisa makanan di antara gigi, dan diet yang kebanyakannya tidak mempunyai gula, mereka tetap tertakluk kehilangan gigi sekali-sekala dan jangkitan. === Pergerakan === Kucing, seperti anjing, ialah digitigrad. Mereka berjalan terus pada kaki mereka, dengan tulang-tulang kaki mereka membentuk bahagian bawah kaki yang boleh dilihat. Kucing mampu berjalan sangat tepat, kerana seperti semua kucing, mereka terus mendaftar; iaitu, mereka meletakkan setiap bekas tapak kaki belakang (hampir) secara langsung dalam cetak hadapan kaki haiwan yang sama, mengurangkan bunyi dan trek kelihatan. Ini juga menyediakan landasan yang pasti untuk kaki belakang mereka apabila mereka mengemudi kawasan yang kasar. Tidak seperti kebanyakan mamalia, apabila kucing berjalan, mereka menggunakan gaya berjalan perentakan; iaitu, mereka bergerak kedua-dua kaki pada sebelah badan sebelum kaki di sisi lain. sifat ini dikongsi dengan unta dan zirafah. Seperti berjalan-jalan mempercepatkan ke dalam menderap, gaya berjalan kucing berubah untuk menjadi gaya "pepenjuru", sama dengan kebanyakan mamalia lain (dan banyak haiwan tanah lain, seperti cicak): belakang menyerong bertentangan dan hadapan kaki bergerak serentak. ==== Kuku ==== Seperti hampir semua ahli ''Felidae'', kucing mempunyai kuku yang boleh ditarik balik. Dalam kedudukan normal dan santai mereka, kuku bersarung dengan kulit dan bulu di sekitar pad kaki kaki haiwan itu. Ini membuatkan kuku tajam dengan mencegah kehausan kerana bersentuhan dengan tanah dan membolehkan ugutan senyap pemangsa. Kuku pada kaki hadapan biasanya lebih tajam daripada yang di kaki belakang. Kucing secara sukarela boleh melanjutkan cakar mereka pada satu atau lebih kaki. Mereka boleh melanjutkan cakar mereka dalam memburu atau mempertahankan diri, mendaki, menguli, atau untuk daya tarikan tambahan pada permukaan yang lembut. Kebanyakan kucing mempunyai lima kuku pada kaki depan mereka, dan empat pada kaki belakang mereka. Kuku depan kelima adalah proksimal terhadap kuku-kuku lain. Kuku yang lebih proksimal ialah unjuran yang kelihatan seperti "jari" keenam. Ciri khas kaki hadapan, di bahagian dalam pergelangan tangan, ialah pad karpal, juga ditemui di kaki kucing besar dan anjing. Ia tidak mempunyai fungsi dalam berjalan biasa, tetapi dianggap sebagai alat antigelincir digunakan semasa melompat. Sesetengah baka kucing terdedah kepada polidaktili (jari kaki tambahan dan kuku). Ini adalah sangat biasa di sepanjang pantai timur laut Amerika Utara. === Fisiologi === {\| class="wikitable" style="float:right; text-align:center; margin:10px" \|+ Nilai fisiologi biasa<ref name="Kahn">Cite book \|last=Kahn \|first=Cynthia M. \|last2=Line \|first2=Scott \|title=The Merck/Merial Manual for Pet Health \|year=2007 \|editor=Hollander, Joseph Lee \|publisher=Merck \|isbn=0-911910-99-9 </ref>rp\|330 \|- \|Suhu badan \|convert\|38.6\|°C\|°F\|abbr=on \|- \|Kadar jantung \|120–140 denyutan setiap minit \|- \|Kadar pernafasan \|16–40 pernafasan setiap minit \|} File:Termografia kot.jpg\|thumb\|Termograf Kucing ialah binatang yang dikenali dan mudah dibela. Fisiologi mereka telah dikaji dengan sangat baik; kucing secara amnya menyerupai binatang mamalia karnivor lain tetapi memaparkan beberapa ciri yang luar biasa yang boleh dikaitkan dengan keturunan kucing daripada spesies yang mendiami padang pasir. Sebagai contoh, kucing dapat bertahan dengan suhu agak tinggi; manusia umumnya mula berasa tidak selesa apabila suhu kulit pas kira-kira 38 °C (100 °F), tetapi kucing tidak menunjukkan rasa tidak selesa sehingga kulit mereka mencapai sekitar 52 °C (126 °F), dan boleh bertahan dengan suhu sehingga 56 °C (133 °F) jika mereka mempunyai akses kepada air. Kucing memelihara haba dengan mengurangkan aliran darah ke kulit mereka dan kehilangan haba oleh penyejatan melalui mulut mereka. Kucing mempunyai keupayaan berpeluh minimum, dengan kelenjar yang terletak terutamanya di pad kaki haiwan mereka, dan seluar untuk melegakan haba hanya pada suhu yang sangat tinggi (tetapi juga boleh mengah-mengah apabila tertekan). Suhu badan kucing tidak berbeza sepanjang hari; ini ialah sebahagian daripada kekurangan umum kucing 'irama circadian dan boleh mencerminkan kecenderungan mereka untuk aktif kedua-dua di siang hari dan pada waktu malam. Najis kucing adalah agak kering dan air kencing mereka amat pekat, kedua-duanya berada penyesuaian untuk membolehkan kucing untuk mengekalkan air sebanyak mungkin. Buah pinggang mereka begitu cekap, mereka boleh hidup pada diet hanya terdiri daripada daging, tanpa air tambahan, dan juga boleh menyahhidrat semula dengan minum air laut. Walaupun kucing domestik dapat berenang, mereka secara umumnya tidak berminat untuk memasuki air kerana ia cepat membawa kepada keletihan. Kucing ialah karnivor\|karnivor obligat: Fisiologi mereka telah berkembang dengan cekap memproses daging, dan dia menghadapi kesulitan mencerna bahan tumbuhan. Berbeza dengan omnivor seperti tikus, yang hanya memerlukan kira-kira 4% protein dalam diet mereka, kira-kira 20% daripada diet kucing mesti mengandungi protein. Kucing adalah sangat luar biasa lantaran ia bergantung kepada bekalan asid amino arginina yang berterusan dan pemakanan yang kekurangan arginina menyebabkan penurunan berat badan yang nyata dan boleh membawa maut dengan cepat. Satu lagi ciri yang luar biasa ialah kucing tidak dapat menghasilkan taurina, kekurangan taurina menyebabkan degenerasi makula, di mana retina kucing perlahan-lahan merosot, menyebabkan buta yang tidak dapat dipulihkan. Saluran gastrousus kucing disesuaikan dengan makan daging yang lebih pendek daripada yang omnivor dan mempunyai tahap rendah beberapa enzim pencernaan yang diperlukan untuk mencerna karbohidrat. Ciri-ciri ini teruk mengehadkan keupayaan kucing untuk mencerna dan menggunakan nutrien tumbuhan yang diperoleh, serta asid lemak tertentu. Walaupun fisiologi kucing adalah berasaskan daging, beberapa makanan kucing vegetarian atau vegan telah dipasarkan yang ditambah dengan taurina sintetik dan nutrien lain, dalam percubaan untuk menghasilkan pemakanan yang lengkap. Walau bagaimanapun, sesetengah produk-produk ini masih gagal untuk menyediakan semua nutrien kucing yang perlu, dan diet yang tidak mengandungi produk haiwan menimbulkan risiko menyebabkan kekurangan nutrien yang teruk. Kucing makan rumput sekali-sekala. Satu penjelasan yang dicadangkan ialah kucing menggunakan rumput sebagai sumber asid folik. Satu lagi penjelasan dicadangkan ialah ia digunakan untuk membekalkan serat pemakanan. == Deria == === Penglihatan === File:Katzen Auge.JPG\|thumb\|Pandangan dekat mata kucing. Image:TapetumLucidum.JPG\|thumb\|right\|Refleksi pancaran kamera ''Tapetum lusidum''. File:Kittyply edit1.jpg\|thumb\|right\|Misai kucing amat sensitif menyentuh. Kucing mempunyai penglihatan malam yang sangat baik dan boleh melihat hanya satu perenam peringkat cahaya yang diperlukan untuk penglihatan manusia. Ini sebahagiannya ialah hasil mata kucing mempunyai tapetum lusidum, yang mencerminkan apa-apa cahaya yang melalui retina belakang ke dalam mata, dan dengan itu meningkatkan sensitiviti mata untuk memalapkan cahaya. Satu lagi adaptasi malap cahaya ialah anak mata kucing yang besar. Tidak seperti sesetengah kucing besar seperti harimau, kucing domestik mempunyai anak mata celah. Anak-anak mata celah boleh memberi tumpuan cahaya terang tanpa penyimpangan kromatik, dan diperlukan kerana anak mata kucing domestik adalah lebih besar, dibandingkan dengan mata mereka, daripada anak-anak mata kucing besar. Pada tahap cahaya rendah, anak mata kucing akan berkembang untuk meliputi sebahagian besar permukaan terdedah matanya. Walau bagaimanapun, kucing domestik mempunyai penglihatan warna yang agak teruk dan (seperti kebanyakan mamalia\|mamalia bukan primat) hanya mempunyai dua jenis kon, dioptimumkan untuk sensitiviti kepada biru dan kuning-hijau; mereka keupayaan untuk membezakan antara merah dan hijau yang terhad. Satu laporan 1993 melaporkan tindak balas kepada panjang gelombang pertengahan dari sistem yang lain daripada rod yang mungkin disebabkan oleh sejenis kon ketiga. Walau bagaimanapun, ini kelihatan seperti satu penyesuaian kepada tahap cahaya rendah daripada mewakili wawasan triwarna benar. === Pendengaran === Kucing mempunyai pendengaran yang sangat baik dan boleh mengesan pelbagai frekuensi sangat luas. Mereka boleh mendengar bunyi-bunyi yang lebih tinggi daripada segi kenyaringan berbanding anjing ataupun manusia, mengesan frekuensi dari 55 Hz hingga 79,000 Hz, dalam julat 10.5 oktaf, manakala manusia dan anjing kedua-duanya mempunyai julat kira-kira 9 oktaf. Kucing boleh mendengar ultrabunyi, yang penting dalam memburu kerana pelbagai spesies tikus membuat panggilan ultrasonik. Walau bagaimanapun, mereka tidak berkomunikasi menggunakan ultrabunyi seperti tikus. Pendengaran kucing juga sensitif dan antara yang terbaik daripada mana-mana mamalia, yang paling teruk dalam lingkungan 500 Hz hingga 32 kHz. Sensitiviti ini meningkat dengan telinga luar alih kucing (pinna mereka) yang besar, yang kedua-duanya menguatkan bunyi dan membantu mengesan arah bunyi. === Bau === Kucing mempunyai rasa akut bau, sebahagiannya disebabkan oleh mentol pencium mereka yang maju dan permukaan yang besar mukosa pencium, kira-kira 5.8 cm<sup>2</sup> (0.90 in<sup>2</sup>) di kawasan, iaitu kira-kira dua kali ganda berbanding manusia. Kucing adalah sensitif kepada feromon seperti 3-mercapto-3-methylbutan-1-ol, yang mereka gunakan untuk berkomunikasi melalui air kencing penyemburan dan menandakan dengan kelenjar bau. Banyak kucing juga bertindak balas dengan kuat kepada tumbuh-tumbuhan yang mengandungi nepetalakton, terutama pokok ''catnip'', kerana mereka boleh mengesan bahan yang kurang daripada satu bahagian per bilion. Kira-kira 70-80% daripada kucing dipengaruhi oleh nepetalakton. Tindak balas ini juga dihasilkan oleh tumbuh-tumbuhan lain, seperti anggur perak (''Actinidia polygama'') dan herba valerian; ia mungkin disebabkan oleh bau tumbuhan ini meniru feromon dan merangsang tingkah laku sosial atau seksual kucing. === Rasa === Kucing mempunyai tunas rasa yang sedikit berbanding dengan manusia (470 atau lebih berbanding lebih 9,000 dalam kalangan manusia). Kucing domestik dan liar berkongsi mutasi gen yang menyimpan selera manis mereka dari mengikat molekul bergula, meninggalkan mereka dengan ketiadaan keupayaan untuk rasa kemanisan. Sebaliknya, selera mereka bertindak balas kepada asid amino, rasa pahit, dan asid. Kucing dan banyak haiwan lain mempunyai organ Jacobson yang terletak di mulut mereka yang membolehkan mereka untuk rasa-bau aroma tertentu dengan cara yang manusia tidak mempunyai pengalaman. Kucing juga mempunyai keutamaan suhu berbeza untuk makanan mereka, kucing lebih suka makanan dengan suhu sekitar 100 °F (38 °C), sama dengan suhu bangkai yang segar dan lazim menolak makanan dihidangkan secara sejuk atau peti sejuk (yang akan memberi isyarat kepada kucing bahawa "mangsa" sudah lama mati dan oleh itu mungkin beracun atau sedang mereput). === Keseimbangan === Untuk membantu dengan navigasi dan sensasi, kucing mempunyai berpuluh-puluh misai alih (''vibrissae'') seluruh badan mereka, terutama wajah mereka. Ini memberi maklumat kepada lebar jurang dan kepada lokasi objek dalam gelap, kedua-duanya dengan menyentuh objek secara langsung dan dengan mengesan arus udara; mereka juga mencetuskan refleks sekelip perlindungan untuk melindungi mata daripada kerosakan. Kebanyakan baka kucing mempunyai kesukaan terkenal dengan menetap di tempat-tempat yang tinggi. Di dalam hutan, tempat yang lebih tinggi boleh menyampaikan sebagai tapak yang disembunyikan untuk memburu; kucing domestik boleh menyerang mangsanya dengan mengintip dari hinggap seperti dahan pokok, seperti juga harimau bintang. Satu lagi penjelasan yang mungkin ialah ketinggian memberikan kucing titik pemerhatian yang lebih baik, yang membolehkan ia untuk meninjau wilayahnya. Semasa jatuh dari tempat yang tinggi, kucing boleh pusingkan badan, dan yang membawanya sendiri menggunakan akal akut itu kira-kira dan fleksibiliti. Ini dikenali sebagai refleks imbangan kucing. Kucing individu sentiasa mengimbangkan sendiri dengan cara yang sama, dengan syarat ia mempunyai masa untuk berbuat demikian, semasa jatuh. Ketinggian diperlukan agar perkara ini berlaku ialah sekitar 90 cm (3.0 kaki). Kucing tanpa ekor seperti kucing Manx juga mempunyai kebolehan ini, kerana kucing kebanyakannya bergerak kaki belakang dan bergantung kepada pemuliharaan momentum sudut untuk menubuhkan untuk pendaratan, dan ekor yang kecil yang digunakan untuk perkara ini. == Kesihatan == Jangka hayat purata kucing haiwan telah meningkat pada tahun-tahun kebelakangan ini. Pada awal tahun 1980, ia ialah kira-kira tujuh tahun,<ref name="Kraft 1998" />rp\|33<ref name="Nassar 1984" /> meningkat kepada 9.4 tahun pada tahun 1995<ref name="Kraft 1998" />rp\|33 dan 12-15 tahun pada tahun 2014.<ref>cite web\|url=http://cats.about.com/cs/catmanagement101/f/lifespan_cats.htm\|title=What Is the Life Span of the Common Cat?\|author=Franny Syufy\|date=\|work=About.com Home\|accessdate=2 September 2015</ref> Walau bagaimanapun, kucing telah dilaporkan masih hidup ke usia 30-an,<ref name="30yo">Example: cite web \|title=Me-wow! Texas Woman Says Cat is 30 Years Old – Although She Can't Hear or See Very Well, Caterack the Cat Is Still Purring \|date=30 September 2009 \|work=MSNBC.MSN.com \|publisher=Microsoft \|location=New York \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20091002231250/http://today.msnbc.msn.com/id/33094898/ns/today-today_pets_and_animals?GT1=43001 \|archivedate=2 Oktober 2009 \|url= http://today.msnbc.msn.com/id/33094898/ns/today-today_pets_and_animals?GT1=43001 \|accessdate=30 September 2009 </ref> seperti kucing tertua yang diketahui, Creme Puff, mati pada usia yang disahkan ialah 38 tahun.<ref name="G2010">cite book \|title=Guinness World Records \|year=2010 \|publisher=Bantam \|edition=reprint \|page=320 \|quote=The oldest cat ever was Creme Puff, who [sic] was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005 – 38 years and 3 days in total. \|url= https://books.google.com/?id=hLYzvUvPL3MC&pg=PA320\|isbn=978-0-553-59337-2</ref> Pemandulan atau pengembirian meningkatkan jangka hayat: satu kajian mendapati kucing lelaki dikembiri hidup dua kali lebih lama sebagai jantan yang tidak mandul, manakala kucing betina mandul tinggal 62% lebih lama berbanding betina biasa.<ref name="Kraft 1998" />rp\|35 Kucing dimandulkan mempunyai manfaat kesihatan, kerana lelaki dikembiri tidak boleh membangunkan kanser testis, betina mandul tidak boleh membangunkan rahim atau kanser ovari, dan kedua-duanya mempunyai penurunan risiko kanser buah dada.<ref name="spay-neuter">cite web \|url= http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.html \|title=Cat Care: Spay–Neuter \|work=ASPCA.org \|publisher=American Society for the Prevention of Cruelty to Animals \|location=New York \|year=2011 \|accessdate=14 Disember 2011tertiary\|date=Disember 2011</ref> Walaupun kebimbangan yang meluas tentang kebajikan bebas kucing liar, jangka hayat kucing liar telah dikembiri di koloni berjaya dibandingkan sewajarnya dengan kucing peliharaan.<ref name="Levy 2003" />rp\|45<ref name="Levy 2004" />rp\|1358 Kucing dimandulkan dalam koloni berjaya juga boleh hidup lama.<ref name="Globe interview Parliament Hill Cat sanctuary closing" /><ref name="Remfry 1996" /><ref name="TNR Works Merrimack River" /><ref name="TNR Works Washington DC" /> === Penyakit === Kucing boleh mengalami pelbagai masalah kesihatan, termasuk penyakit berjangkit, parasit, kecederaan dan penyakit kronik. Vaksinasi boleh didapati dengan banyak penyakit-penyakit ini, dan kucing domestik kerap diberi rawatan untuk menghapuskan parasit seperti cacing dan kutu. === Keracunan === Di samping itu kepada bahaya yang jelas seperti racun tikus, racun serangga dan racun rumpai, kucing boleh diracuni oleh pelbagai bahan kimia yang biasanya dianggap selamat oleh penjaga manusia mereka,<ref name="vetinfo" /> kerana hati mereka kurang berkesan di beberapa bentuk detoksifikasi berbanding dengan banyak haiwan lain, termasuk manusia dan anjing.<ref name="MacDonald" /><ref name="Williams 1978">Cite journal \|last=Williams \|first=R. T. \|title=Species Variations in the Pathways of Drug Metabolism \|journal=Environmental Health Perspectives \|volume=22 \|pages=133–138 \|date=1 Februari 1978 \|pmid=417918 \|pmc=1637137 \|doi=10.2307/3428562 \|jstor=3428562 </ref> Antara punca-punca yang paling biasa keracunan kucing ialah bahan antibeku dan tikus umpan.<ref name="Rowland 1987">Cite journal \|last=Rowland \|first=J. \|title=Incidence of Ethylene Glycol Intoxication in Dogs and Cats Seen at Colorado State University Veterinary Teaching Hospital \|journal=Vet Hum Toxicol \|volume=29 \|issue=1 \|pages=41–44 \|year=1987 \|pmid=3824875 </ref> Kucing boleh menjadi sangat sensitif kepada pencemaran alam sekitar.<ref name="vetinfo" /><ref name="Potera 2007">Cite journal \|last=Potera \|first=C. \|title=Chemical Exposures: Cats as Sentinel Species \|journal=Environmental Health Perspectives \|volume=115 \|issue=12 \|page=A580 \|year=2007 \|pmid=18087575 \|pmc=2137107 \|doi=10.1289/ehp.115-a580a </ref> Apabila kucing mempunyai penyakit yang serius tiba-tiba atau yang berpanjangan tanpa sebab yang jelas, ia mungkin telah terdedah kepada toksin. Banyak ubat manusia tidak boleh diberikan kepada kucing. Sebagai contoh, asetaminofen\|parasetamol yang ubat penahan sakit (atau asetaminofen, dijual sebagai Tylenol dan Panadol) amat beracun kepada kucing: walaupun dos yang sangat kecil memerlukan rawatan segera dan boleh membawa maut.<ref name="CanVetJ2003-Allen">Cite journal \|last=Allen \|first=A. L. \|title=The Diagnosis of Acetaminophen Toxicosis in a Cat \|journal=Canadian Veterinary Journal \|date=1 Jun 2003 \|pages=509–510 \|volume=44 \|issue=6 \|pmid=12839249 \|pmc=340185 </ref><ref name="VetHumToxicol1998-Villar">Cite journal \|last=Villar \|first=D. \|last2=Buck \|first2=W. B. \|last3=Gonzalez \|first3=J. M. \|title=Ibuprofen, Aspirin and Acetaminophen Toxicosis and Treatment in Dogs and Cats \|journal=Vet. Hum. Toxicol. \|year=1998 \|pages=156–162 \|volume=40 \|issue=3 \|pmid=9610496 </ref> Walaupun aspirin yang kadang-kadangnya digunakan untuk merawat artritis pada kucing, adalah lebih toksik kepada mereka daripada kepada manusia<ref name="VetHumToxicol1998-Villar" /> dan harus diberikan berhati-hati.<ref name="vetinfo" /> Begitu juga, penggunaan minoxidil (Rogaine) bagi kulit kucing, sama ada sengaja atau dengan penjaga cuba untuk melawan kehilangan bulu yang bermaksud baik, kadang-kadang membawa maut.<ref name="DeClementi 2004">Cite journal \|title=Suspected Toxicosis after Topical Administration of Minoxidil in Two Cats \|last=DeClementi \|first=Camille \|author2=Bailey, Keith L. \|author3=Goldstein, Spencer C. \|author4= Orser, Michael Scott \|journal=Journal of Veterinary Emergency and Critical Care \|year=2004 \|pages=287–292 \|volume=14 \|issue=4 \|doi=10.1111/j.1476-4431.2004.04014.x </ref> Minyak pati boleh menjadi toksik kepada kucing dan kes telah dilaporkan penyakit serius yang disebabkan oleh minyak pokok teh, termasuk rawatan lambak dan syampu yang mengandunginya.<ref name="Bischoff 1998">cite journal \|vauthors=Bischoff K, Guale F \|title=Australian tea tree (Melaleuca alternifolia) oil poisoning in three purebred cats \|journal=Journal of Veterinary Diagnostic Investigation \|volume=10 \|issue=2 \|pages=208–10 \|date=April 1998 \|pmid=9576358 \|doi=10.1177/104063879801000223</ref> Bahan-bahan isi rumah biasa lain yang perlu digunakan dengan berhati-hati di sekitar kucing termasuk ubat gegat dan produk naftalena lain.<ref name="vetinfo">cite web \|url= http://www.vetinfo.com/ctoxin.html \|title=Toxic to Cats \|work=VetInfo.com \|year=2011 \|accessdate=14 Disember 2011 tertiary\|date=Disember 2011</ref> Produk berasaskan fenol seperti Pine-Sol, Dettol/Lysol atau heksaklorofin,<ref name="vetinfo" /> sering digunakan untuk membersihkan dan membasmi kuman kucing berhampiran kawasan makan atau kotak sampah, tetapi kadang-kadang boleh membawa maut.<ref name="Rousseaux 1986">Cite journal \|last=Rousseaux \|first=C. G. \|last2=Smith \|first2=R. A. \|last3=Nicholson \|first3=S. \|title=Acute Pine-Sol Toxicity in a Domestic Cat \|journal=Veterinary and Human Toxicology \|year=1986 \|pages=316–317 \|volume=28 \|issue=4 \|pmid=3750813 </ref> Etilena glikol, sering digunakan sebagai bahan antibeku automotif boleh membawa maut, meskipun pendedahan serendah sudu teh.<ref name="CFA antifreeze">cite web \|title=Antifreeze Warning \|publisher=Cat Fanciers' Association (CFA) \|url= http://www.cfainc.org/articles/antifreeze.html \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20070509041844/http://www.cfainc.org/articles/antifreeze.html \|archivedate=9 Mei 2007 \|accessdate=15 Mei 2007 </ref> Sesetengah makanan manusia adalah toksik kepada kucing; contohnya coklat boleh menyebabkan keracunan teobromina, walaupun (tidak seperti anjing) beberapa kucing akan makan coklat.<ref name="VT chocolate">cite web\|url=http://www.aspcapro.org/mydocuments/download.php?f=l-vettech_0301.pdf \|title=Death by Chocolate? Methylxanthine Toxicosis \|work=Veterinary Technician \|year=2001 \|accessdate=25 Ogos 2009 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725021621/http://www.aspcapro.org/mydocuments/download.php?f=l-vettech_0301.pdf \|archivedate=25 Julai 2011 </ref> Jumlah bawang atau bawang putih yang besar juga beracun kepada kucing.<ref name="vetinfo" /> Banyak tumbuhan rumah juga berbahaya,<ref name="CFA plants">cite web \|title=Plants and Your Cat \|url=http://www.cfainc.org/articles/plants.html \|archiveurl=https://www.webcitation.org/5mq1hjPbF?url=http://www.cfainc.org/articles/plants.html \|archivedate=2010-01-17 \|publisher=Cat Fanciers' Association \|accessdate=15 Mei 2007 \|deadurl=yes \|df=dmy \|url-status=dead </ref> seperti spesies ''Philodendron'' dan daun ''Lilium longiflorum'', yang boleh menyebabkan kerosakan buah pinggang kekal dan mengancam nyawa.<ref name="Langston 2002">Cite journal \|title=Acute Renal Failure Caused by Lily Ingestion in Six Cats \|last=Langston \|first=Cathy E. \|journal=Journal of the American Veterinary Medical Association \|date=1 Januari 2002 \|volume=220 \|issue=1 \|pages=49–52, 36 \|pmid=12680447 \|doi=10.2460/javma.2002.220.49 </ref> === Genetik === Kucing terjinak dan moyang liar terdekat ialah kedua-dua organisma diploid yang mempunyai 38 kromosom,<ref name="Nie 2002">Cite journal \|last=Nie \|first=W. \|last2=Wang \|first2=J. \|last3=O'Brien \|first3=P. C. \|title=The Genome Phylogeny of Domestic Cat, Red Panda and Five Mustelid Species Revealed by Comparative Chromosome Painting and G-banding \|journal=Chromosome Research \|volume=10 \|issue=3 \|pages=209–222 \|year=2002 \|pmid=12067210 \|doi=10.1023/A:1015292005631 </ref> dan kira-kira 20,000 gen.<ref name="pmid17975172">Cite journal \|last=Pontius \|first=J. U. \|last2=Mullikin \|first2=J. C. \|last3=Smith \|first3=D. R. \|displayauthors=etal \|title=Initial Sequence and Comparative Analysis of the Cat Genome \|journal=Genome Research \|volume=17 \|issue=11 \|pages=1675–89 \|year=2007 \|pmid=17975172 \|pmc=2045150 \|doi=10.1101/gr.6380007 </ref> Kira-kira 250 gangguan genetik diwarisi telah dikenal pasti dalam kucing, banyak yang sama dengan kesilapan semula jadi manusia.<ref name="O'Brien">Cite journal \|title=State of Cat Genomics \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|author2=Johnson, W. \|author3=Driscoll, C. \|author4=Pontius, J. \|author5=Pecon-Slattery, J. \|author6= Menotti-Raymond, M. \|journal=Trends in Genetics \|volume=24 \|issue=6 \|pages=268–279 \|year=2008 \|pmid=18471926 \|doi=10.1016/j.tig.2008.03.004 </ref> Tahap yang tinggi persamaan antara metabolisme mamalia membolehkan kebanyakan penyakit kucing untuk didiagnosis menggunakan ujian genetik yang pada asalnya dibangunkan untuk kegunaan pada manusia, serta penggunaan kucing sebagai model haiwan dalam kajian penyakit manusia.<ref name="Sewell 2007">Cite journal \|title=Inherited Metabolic Disease in Companion Animals: Searching for Nature's Mistakes \|last=Sewell \|first=A. C. \|last2=Haskins \|first2=M. E. \|last3=Giger \|first3=U. \|journal=Veterinary Journal \|volume=174 \|issue=2 \|pages=252–259 \|year=2007 \|pmid=17085062 \|doi=10.1016/j.tvjl.2006.08.017 \|pmc=3132193 </ref><ref name="OBrien">Cite journal \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|author2=Menotti-Raymond, M. \|author3=Murphy, W. J. \|author4= Yuhki, N. \|title=The Feline Genome Project \|journal=Annual Review of Genetics \|volume=36 \|pages=657–686 \|year=2002 \|pmid=12359739 \|doi=10.1146/annurev.genet.36.060602.145553 </ref> == Tingkah laku == Kucing luar aktif siang dan malam, walaupun mereka cenderung untuk menjadi sedikit lebih aktif pada waktu malam.<ref name="Germain">Cite journal \|title=Spatio-temporal Sharing between the European Wildcat, the Domestic Cat and their Hybrids \|last=Germain \|first=E. \|last2=Benhamou \|first2=S. \|last3=Poulle \|first3=M.-L. \|journal=Journal of Zoology \|year=2008 \|volume=276 \|issue=2 \|pages=195–203 \|doi=10.1111/j.1469-7998.2008.00479.x </ref><ref name="Barratt">Cite journal \|last=Barratt \|first=David G. \|title=Home Range Size, Habitat Utilisation and Movement Patterns of Suburban and Farm Cats ''Felis catus'' \|journal=Ecography \|date=1 Jun 1997 \|doi=10.1111/j.1600-0587.1997.tb00371.x \|jstor=3682838 \|volume=20 \|issue=3 \|pages=271–280 </ref> Masa kegiatan kucing adalah agak fleksibel dan pelbagai, yang bermaksud kucing rumah boleh menjadi lebih aktif pada waktu pagi dan petang, sebagai tindak balas kepada aktiviti manusia yang lebih aktif pada masa ini.<ref name="Randall 1985">Cite journal \|title=Circadian rhythms in food intake and activity in domestic cats \|last=Randall \|first=Walter \|author2=Johnson, R. F. \|author3=Randall, S. \|author4= Cunningham, J. T. \|journal=Behavioral Neuroscience \|year=1985 \|volume=99 \|issue=6 \|pmid=3843546 \|doi=10.1037/0735-7044.99.6.1162 \|pages=1162–1175 </ref> Walaupun mereka menghabiskan sebahagian besar masa mereka di sekitar rumah mereka, kucing rumah boleh berkeliaran ratusan meter dari titik pusat ini, dan dikenali untuk mewujudkan wilayah yang berbeza dari segi saiz, dalam satu kajian antara 7 ke 28 hektar (17 ke 69 ekar).<ref name="Barratt" /> Kucing menjimatkan tenaga dengan tidur lebih lama daripada kebanyakan haiwan, terutamanya apabila mereka semakin tua. Tempoh setiap hari tidur berbeza-beza, biasanya antara 12 dan 16 jam, dengan 13 dan 14 jam ialah tempoh purata. Sesetengah kucing boleh tidur sebanyak 20 jam. Istilah "kucing tidur" untuk berehat sebentar merujuk kepada kecenderungan kucing untuk tidur (ringan) untuk tempoh yang singkat. Semasa tidur, kucing mengalami tempoh tidur gerak mata cepat yang singkat serta gerenyet otot, yang mencadangkan mereka bermimpi.<ref name="Jouvet 1979">Cite journal \|doi=10.1016/0166-2236(79)90110-3 \|volume=2 \|pages=280–282 \|last=Jouvet \|first=Michel \|title=What Does a Cat Dream About? \|journal=Trends in Neurosciences \|year=1979 </ref> === Sosial === File:Listen, do you want to know a secret.jpg\|thumb\|right\|Dandanan kucing sosial. Walaupun kucing liar adalah bersendirian, tingkah laku sosial kucing domestik adalah berubah-ubah antara individu tersebar secara meluas sehingga koloni kucing liar yang membentuk sekitar sumber makanan, berdasarkan kumpulan kucing betina bekerjasama.<ref name="Pontier 1996">Cite journal \|doi=10.1016/0376-6357(95)00070-4 \|volume=37 \|issue=1 \|pages=85–88 \|last=Pontier \|first=Dominique \|author2=Eugenia Natoli \|title=Male Reproductive Success in the Domestic Cat (''Felis catus'' L.): A Case History \|journal=Behavioural Processes \|year=1996 </ref><ref name="Crowell-davis2004">Cite journal\|title=Social Organization in the Cat: A Modern Understanding \|last=Crowell-Davis \|first=S. L. \|last2=Curtis \|first2=T. M. \|last3=Knowles \|first3=R. J. \|year=2004 \|journal=Journal of Feline Medicine and Surgery \|volume=6 \|issue=1 \|pages=19–28 \|url=http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf \|accessdate=21 Mei 2008 \|doi=10.1016/j.jfms.2003.09.013 \|pmid=15123163 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf \|archivedate=20 Julai 2011 </ref> Dalam kumpulan itu, satu kucing biasanya lebih berkuasa berbanding yang lain.<ref name="Baron">Cite journal \|title=Patterns of Social Interaction in Cats (''Felis domestica'') \|last=Baron \|first=Alan \|last2=Stewart \|first2=C. N. \|author3=Warren \|first3=J. M. \|journal=Behaviour \|date=1 Januari 1957 \|doi=10.1163/156853956X00084 \|volume=11 \|issue=1 \|pages=56–66 \|jstor=4532869 </ref> Setiap kucing di koloni memegang bahagian yang berbeza, dengan kucing jantan yang aktif secara seksual mempunyai koloni terbesar, yang kira-kira 10 kali lebih besar daripada kucing betina dan mungkin bertindih dengan wilayah beberapa ekor kucing betina.<ref name="Sommerville">Cite journal \|doi=10.1016/S0168-1591(98)00102-6 \|volume=57 \|issue=3–4 \|pages=269–286 \|last=Sommerville \|first=B. A. \|title=Olfactory Awareness \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|year=1998 </ref> Kawasan ini ditandai dengan semburan air kencing, dengan menggosok objek pada ketinggian kepala dengan rembesan dari kelenjar muka, dan membuang air besar.<ref name="Sommerville" /> Antara koloni-koloni ini ialah kawasan neutral di mana kucing menonton dan menyambut satu sama lain tanpa konflik wilayah. Di luar kawasan neutral, pemegang wilayah biasanya mengejar kucing asing, pada mulanya dengan merenung, desiran, dan menggeram, dan jika ia tidak berfungsi, oleh serangan pendek tetapi bising dan ganas. Walaupun beberapa kucing hidup bersama-sama di tanah jajahan, mereka tidak mempunyai strategi kemandirian sosial, atau mentaliti berkumpulan, dan sentiasa memburu bersendirian.<ref name="Bradshaw" /> File:Domestic cat watching an alaskan malamute.jpg\|thumb\|right\|1\|Kucing dengan anjing Malamut Alaska. Walau bagaimanapun, ada sesetengah kucing peliharaan kurang bersosial, khususnya, kucing yang lebih tua boleh menunjukkan keagresifan terhadap anak-anak kucing yang baru tiba, yang mungkin termasuk menggigit dan menggaru; jenis ini tingkah laku dikenali sebagai pencerobohan asosial kucing.<ref name="Levine 2005">Cite journal\|title=Intercat Aggression in Households Following the Introduction of a New Cat \|last=Levine \|first=E. \|author2=Perry, P. \|author3=Scarlett, J. \|author4=Houpt, K. \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|issue=3-4 \|year=2005 \|pages=325–336 \|doi=10.1016/j.applanim.2004.07.006 \|volume=90 \|accessdate=8 April 2009 \|url=http://faculty.washington.edu/jcha/330_cats_introducing.pdf \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090326225932/http://faculty.washington.edu/jcha/330_cats_introducing.pdf \|archivedate=26 Mac 2009 </ref> Walaupun kucing dan anjing dipercayai menjadi musuh semula jadi, mereka boleh hidup bersama-sama jika disosialisasikan dengan betul.<ref>cite web \|url=http://www.petuniversity.com/dogs/training--behavior/dogs-and-cats.htm \|title=Dogs and Cats – Getting Along \|publisher=Petuniversity.com \|accessdate=4 Julai 2013 \|archive-date=2013-06-17 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20130617221350/http://www.petuniversity.com/dogs/training--behavior/dogs-and-cats.htm \|url-status=dead </ref> Kehidupan yang berdekatan kepada manusia dan haiwan domestik lain telah membawa kepada penyesuaian sosial simbiotik pada kucing, dan kucing boleh menyatakan kasih sayang yang besar terhadap manusia atau haiwan lain. Secara etologinya, penjaga manusia boleh jadi sebagai tuan pemilik bagi kucing betina dan kucing jantan,<ref>cite book\|url=https://books.google.com/books?id=vrueZDfPUzoC&pg=PA518\|last1=Mills\|first1=D.S.\|last2=Marchant-Forde\|first2=Jeremy\|year=2010\|title=Encyclopedia of Applied Animal Behaviour and Welfare\|page=518\|ISBN=978-0-85199-724-7</ref> dan kucing rumah dewasa boleh menjalani kehidupan mereka seperti kucing peliharaan dengan lebih lanjut,<ref name="Animal Planet">cite web \|url= http://animal.discovery.com/guides/cats/body/maturity.html \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20080630205100/http://animal.discovery.com/guides/cats/body/maturity.html \|archivedate=30 Jun 2008 \|title=The Cat Body: Adolescence and Sexual Maturity \|at="Cat Guide" section \|year=2007 \|work=AnimalPlanet.com (Animal.Discovery.com) \|publisher=Discovery Communications </ref> satu bentuk tingkah laku neoteni. Bunyi nyaring kucing rumah membuat untuk mendapatkan makanan boleh meniru tangisan bayi manusia yang lapar, menjadikan mereka amat sukar bagi manusia untuk mengabaikannya.<ref name="McComb 2009">Cite journal \|last=McComb \|first=K. \|author2=Taylor, A. M. \|author3=Wilson, C. \|author4= Charlton, B. D. \|title=The Cry Embedded within the Purr \|journal=Curr. Biol. \|volume=19 \|issue=13 \|pages=R507–508 \|year=2009 \|pmid=19602409 \|doi=10.1016/j.cub.2009.05.033 </ref> === Perhubungan === Kucing domestik menggunakan banyak penyuaraan untuk komunikasi, termasuk dengung, getaran suara, desiran, suka/gertakan, mendengus, dan beberapa bentuk yang berbeza mengiau.<ref name="Moelk">Cite journal \|title=Vocalizing in the House-cat; A Phonetic and Functional Study \|last=Moelk \|first=Mildred \|journal=The American Journal of Psychology \|date=April 1944 \|volume=57 \|issue=2 \|pages=184–205 \|doi=10.2307/1416947 \|jstor=1416947 </ref> Sebaliknya, kucing liar biasanya senyap.<ref name="Jensen">Cite book \|last=Jensen \|first=Per \|title=The Ethology of Domestic Animals \|series="Modular Text" series \|publisher=CABI \|location=Wallingford, England \|year=2009 \|isbn=1-84593-536-5 </ref>rp\|208 Jenis bahasa badan mereka yang merangkumi kedudukan telinga dan ekor, kelonggaran seluruh badan, dan pengurutan kaki semuanya dapat menunjukkan perasaan. Ekor dan telinga ialah mekanisme isyarat sosial amat penting dalam kucing;<ref name="behaviourguide" /><ref name="Cafazzo">Cite journal \|last=Cafazzo \|first=S. \|last2=Natoli \|first2=E. \|title=The Social Function of Tail Up in the Domestic Cat (''Felis silvestris catus'') \|journal=Behav. Processes \|volume=80 \|issue=1 \|pages=60–66 \|year=2009 \|pmid=18930121 \|doi=10.1016/j.beproc.2008.09.008 </ref> sebagai contoh, ekor yang dibangkitkan bertindak sebagai ucapan mesra, dan telinga leper menunjukkan permusuhan. Peninggian ekor juga menunjukkan kedudukan kucing dalam hierarki sosial kumpulan itu, dengan individu dominan menaikkan ekor mereka kurang kerap daripada haiwan bertaraf rendah.<ref name="Cafazzo" /> Sentuhan hidung ke hidung juga ucapan yang sama dan boleh diikuti oleh dandanan sosial, yang diminta oleh salah satu kucing menaikkan dan menyengetkan kepalanya.<ref name="Crowell-davis2004" /> Dengungan mungkin telah dibangunkan sebagai satu kelebihan evolusi sebagai mekanisme isyarat untuk jaminan antara kucing ibu dan anak-anak yang dijaga. Kucing pascajagaan sering dengung sebagai tanda kepuasan: apabila sedang menjadi santai,<ref name=BruelKjaer>cite web\|url=http://www.bksv.com/catspurr \|title=Solving The Cat's Purr Mystery using Accelerometers \|publisher=Brüel & Kjær Magazine \|accessdate=11 Februari 2010 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722131617/http://www.bksv.com/catspurr \|archivedate=22 Julai 2011 </ref><ref name=IsnareCom>cite web \| url = http://www.isnare.com/?aid=195293&ca=Pets \| title =The Cat's Remarkable Purr \| publisher =isnare.com \| accessdate = 6 Ogos 2008</ref> atau makan. Mekanisme kucing berdengkur adalah sukar difahami. Kucing tidak mempunyai ciri-ciri anatomi yang unik yang jelas bertanggungjawab untuk bunyi.<ref name="CPEM">cite web \|url=http://www.loc.gov/rr/scitech/mysteries/catspurr.html \|title=Why and How Do Cats Purr? \|publisher=Library of Congress \|accessdate=10 April 2011</ref> Ia dipercayai, sehingga masa baru-baru ini, bahawa hanya kucing daripada genus ''Felis'' boleh dengung. Walau bagaimanapun, spesis genus ''Panthera'' (harimau, singa, dan jaguar) juga menghasilkan bunyi serupa dengan dengungan, tetapi hanya apabila bernafas keluar.<ref>cite web \|url=http://www.panthera.org/ \|title=Panthera \|accessdate=23 November 2013</ref> === Dandanan === File:Cat tongue macro.jpg\|thumb\|Papila membolehkan perbuatan lidah kucing seperti sikat rambut untuk membantu bersih dan meluruskan bulu. File:Housecat Grooming Itself.webm\|thumb\|Kucing rumah berjalur menggunakan lidah seperti berus untuk mendandam sendiri, menjilat bulunya untuk meluruskannya. Kucing terkenal dengan membelanjakan sejumlah besar masa menjilat bulu mereka untuk memastikan ia bersih.<ref name="hairballs" /> Lidah kucing mempunyai duri menghadap belakang kira-kira 500 mikron panjang, yang dipanggil papila. Ini mengandungi keratin yang membuat mereka tegar,<ref name="Boshel 1982">Cite journal \|title=Filiform Papillae of Cat Tongue \|last=Boshel \|first=J. \|author2=Wilborn, W. H \|author3=Singh, B. B. \|author4=Peter, S. \|author5= Stur, M. \|journal= Acta Anatomica \|year=1982 \|volume=114 \|issue=2 \|pages=97–105 \|doi=10.1159/000145583 \|pmid=7180385 </ref> membolehkan penggunaan papila seperti berus rambut. Sesetengah kucing, terutama kucing berbulu panjang, kadang-kadang muntah bebola bulu yang telah dikumpulkan dalam perut mereka daripada dandanan. Rumpun bulu biasanya berbentuk sosej dan kira-kira 2 ke3 cm panjang. Bebola ini boleh dicegah dengan ubat-ubatan yang mengurangkan penghapusan rambut melalui usus, dan juga disikat selalu bulunya dengan sikat atau berus keras.<ref name="hairballs">cite web \|last=Hadzima \|first=Dr. Eva \|title=Everything You Need to Know About Hairballs \|year=2016 \|url=http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ \|access-date=2016-11-02 \|archive-date=2016-10-06 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20161006104436/http://www.dewintonvet.com/everything-you-need-know-about-hairballs/ \|url-status=dead </ref> === Lawan === Antara kucing domestik, jantan lebih cenderung untuk melawan daripada betina.<ref name="Lindell">Cite journal \|last=Lindell \|first=Ellen M. \|title=Intercat Aggression: A Retrospective Study Examining Types of Aggression, Sexes of Fighting Pairs, and Effectiveness of Treatment \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|date=Disember 1997 \|volume=55 \|issue=1–2 \|pages=153–162 \|doi=10.1016/S0168-1591(97)00032-4 </ref> Antara kucing liar, sebab yang paling biasa untuk berlaku pertempuran kucing antara dua jantan untuk mengawan dengan betina. Dalam kes-kes itu, kebanyakan pergaduhan dimenangi oleh jantan yang lebih berat.<ref name="courtship">cite journal \|title=Mating Behaviors, Courtship Rank and Mating Success of Male Feral Cat (''Felis catus'') \|author1=Akihiro Yamane \|author2=Teruo Doi \|author3=Yuiti Ono \|work=Journal of Ethology \|volume=14 \|issue=1 \|pages=35–44 \|year=1996 \|doi=10.1007/BF02350090 </ref> Satu lagi sebab yang sama untuk berlawan sesama kucing domestik ialah kesukaran untuk mewujudkan wilayah dalam sebuah rumah kecil.<ref name="Lindell" /> Kucing betina juga berebut wilayah atau untuk mempertahankan anak-anak mereka. Pemandulan dapat mengurangkan atau menghapuskan tingkah laku ini dalam banyak kes, menunjukkan bahawa tingkah laku yang dikaitkan dengan hormon seks.<ref>cite journal \|url= http://avmajournals.avma.org/doi/pdf/10.2460/javma.231.11.1665 \|title=Determining the Optimal age for Gonadectomy of Dogs and Cats \| doi=10.2460/javma.231.11.1665 \|date= 2007 \|last1= Kustritz \|first1= Margaret V. Root \|journal= Journal of the American Veterinary Medical Association \|volume= 231 \|issue= 11 \|pages= 1665–75 \|pmid= 18052800</ref> File:GAto.jpg\|thumb\|Kucing menunjukkan riak agresif. Apabila kucing menjadi agresif, mereka cuba untuk menjadikan diri mereka kelihatan lebih besar dan lebih mengancam dengan menaikkan bulu mereka, melengkung belakang mereka, beralih ke tepi dan berdesir atau meludah.<ref name="behaviourguide">cite web \|url= http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20090224154137/http://animal.discovery.com/guides/cats/behavior/bodylanguageintro.html \|archivedate=24 Februari 2009 \|title=Cat Behavior: Body Language \|work=AnimalPlanet.com \|year=2007 \|accessdate=7 September 2012</ref> Selalunya, telinga menghala ke bawah dan belakang untuk mengelakkan kerosakan pada telinga dalam dan berpotensi mendengar apa-apa perubahan di belakang mereka, sedang tertumpu ke hadapan. Mereka juga boleh bersuara dengan kuat dan melahirkan gigi mereka dalam usaha untuk menakut-nakutkan lagi lawan. Pergaduhan biasanya terdiri daripada bergelut dan menyampaikan tamparan kuat terhadap muka dan badan dengan kaki hadapan dan juga gigitan. Kucing juga mencampakkan diri mereka ke tanah dalam suatu postur pertahanan untuk meraih perut lawan mereka dengan kaki belakang yang kuat.<ref name="HSUS">cite web \| archiveurl=https://web.archive.org/web/20041214181209/http://www.hsus.org/pets/pet_care/our_pets_for_life_program/cat_behavior_tip_sheets/aggression_between_family_cats.html \| url=http://www.hsus.org/pets/pet_care/our_pets_for_life_program/cat_behavior_tip_sheets/aggression_between_family_cats.html \| title=Aggression Between Family Cats. \| archivedate=14 Disember 2004 \| publisher=The Humane Society of the United States \|year=2002</ref> Kerosakan serius jarang berlaku, kerana pergaduhan biasanya tidak lama, dengan yang kalah melarikan diri dengan lebih sedikit daripada calar beberapa untuk muka dan telinga. Walau bagaimanapun, pergaduhan untuk hak-hak mengawan biasanya lebih teruk dan kecederaan mungkin termasuk luka tusukan yang mendalam dan luka. Biasanya, kecederaan serius daripada pertempuran adalah terbatas kepada jangkitan calar dan gigitan, walaupun ini kadang-kadang boleh membunuh kucing jika tidak dirawat. Di samping itu, gigitan boleh menjadi laluan utama penghantaran virus imunodefisiensi kucing.<ref name="Pederson 1989">Cite journal \|title=Feline Immunodeficiency Virus Infection \|last=Pedersen \|first=N. C. \|author2=Yamamoto, J. K. \|author3=Ishida, T. \|author4= Hansen, H. \|journal=Veterinary Immunology and Immunopathology \|year=1989 \|volume=21 \|issue=1 \|pages=111–29 \|pmid=2549690 \|doi=10.1016/0165-2427(89)90134-7 </ref> Kucing jantan yang aktif secara seksual biasanya terlibat dalam banyak pergaduhan semasa hidup mereka, dan sering telah nyata tercedera mukanya dengan parut yang jelas dan luka di telinga dan hidung mereka.<ref>cite book\|title=Understanding and Training Your Cat or Kitten\|publisher=Sunstone Press\|pp=146–7\|isbn=978-1-611-39080-3</ref> === Pemburuan dan makanan === File:Large Siamese cat tosses a mouse.jpg\|thumb\|right\|Kucing yang sedang bermain dengan tetikus ditangkap. Kucing bermain dengan mangsa mereka untuk melemahkan atau menghabiskan mereka sebelum membunuh. File:Cat defecating on sand mound..JPG\|thumb\|Kucing buang air besar di atas pasir Kucing memburu mangsa kecil, terutamanya burung dan tikus,<ref name="Woods" /> dan sering digunakan sebagai satu bentuk kawalan perosak.<ref>Clones, Cats, And Chemicals: Thinking Scientifically About Controversial Issues – Page 9, Irwin L. Slesnick – 2004</ref><ref>Pests of Crops in Warmer Climates and Their Control – Page 120, Dennis S. Hill – 2008</ref> Kucing domestik ialah pemangsa utama hidupan liar di Amerika Syarikat, membunuh anggaran 1.4 ke 3.7 bilion ekor burung dan 6.9 ke 20.7 bilion mamalia setiap tahun.<ref name="NC012913">cite journal\|last=Loss\|first=Scott R.\|first2=Tom \|last2=Will \|first3=Peter P. \|last3=Marra\|title=The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States\|journal=Nature Communications\|date=29 Januari 2013\|volume=4\|pages=Article number: 1396\|doi=10.1038/ncomms2380\|quote=We estimate that free-ranging domestic cats kill 1.4–3.7 billion birds and 6.9–20.7 billion mammals annually.\|bibcode = 2013NatCo...4E1396L \|pmid=23360987</ref><ref name="NYT012913">cite news\|title=That Cuddly Kitty Is Deadlier Than You Think\|url=http://www.nytimes.com/2013/01/30/science/that-cuddly-kitty-of-yours-is-a-killer.html\|accessdate=30 Januari 2013\|newspaper=The New York Times\|date=29 Januari 2013\|author=Natalie Angier</ref> Sebahagian besar daripada pemangsa di Amerika Syarikat terdiri daripada 80 juta kucing liar dan sesat. Langkah-langkah berkesan untuk mengurangkan populasi ini adalah sukar dan mendapat tentangan daripada peminat kucing mesyuarat.<ref name="NC012913" /><ref name="NYT012913" /> Dalam kes bebas antara haiwan peliharaan, melengkapkan kucing dengan loceng dan tidak membiarkan mereka keluar pada waktu malam akan mengurangkan pemangsa hidupan liar.<ref name="Woods" /> Kucing liar dan kucing rumah cenderung untuk mengambil banyak makanan kecil dalam satu hari, walaupun kekerapan dan saiz makanan berbeza antara individu.<ref name="Bradshaw">Cite journal\|vauthors=Bradshaw JW, Goodwin D, Legrand-Defrétin V, Nott HM \|title=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore \|journal=Comp. Biochem. Physiol. A Physiol. \|volume=114 \|issue=3 \|pages=205–9 \|year=1996 \|pmid=8759144 \|doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7</ref> Kucing menggunakan dua strategi memburu, menghendap mangsa secara aktif, atau menunggu dalam serangan hendap sehingga haiwan datang cukup dekat untuk ditangkap. Walaupun ia tidak pasti, strategi yang digunakan boleh bergantung kepada spesies mangsa di kawasan itu, dengan kucing menunggu di dalam lubang di luar serangan hendap, tetapi cenderung mengejar burung secara aktif.<ref name="Turner 2000">Cite book \|last1=Turner \|first1=Dennis C. \|last2=Bateson \|first2=Patrick (eds.) \|title=The Domestic Cat: The Biology of its Behaviour \|year=2000 \|edition=2nd \|publisher=Cambridge University Press \|location=Cambridge, England \|isbn=0-521-63648-5</ref>rp\|153 Mungkin elemen yang paling terkenal tingkah laku memburu kucing, yang disalah faham oleh pemilik kucing kerana ia kelihatan seperti penyeksaan, ialah kucing sering muncul untuk "bermain" dengan mangsa dengan melepaskannya selepas tangkap. Kelakuan ini adalah disebabkan oleh naluri penting untuk memastikan bahawa mangsa yang cukup lemah untuk dibunuh tanpa membahayakan kucing.<ref>cite web\|title=Why do cats play with their food?\|url=http://azdailysun.com/lifestyles/pets/article_46a97775-232d-5e56-b0ea-dd1c8782b062.html\|publisher=Arizona Daily Sun\|accessdate=15 Ogos 2011</ref> Kelakuan ini disebut dalam perumpamaan "permainan kucing dan tikus" atau hanya "kucing dan tikus". Satu lagi elemen yang kurang difahami tingkah laku kucing memburu ialah pemberian mangsa kepada penjaga manusia. Etologis Paul Leyhausen mencadangkan bahawa kucing memasukkan manusia ke dalam kumpulan sosial mereka dan berkongsi berlebihan dengan orang lain dalam kumpulan mengikut hierarki penguasaan, di mana manusia bertindak balas kepada seolah-olah mereka berada di bahagian atas atau berdekatannya dalam hieraki.<ref name="Leyhausen 1978">Cite book \|title=Cat Behavior: The Predatory and Social Behavior of Domestic and Wild Cats \|last=Leyhausen \|first=Paul \|year=1978 \|publisher=Garland STPM Pr \|location=New York \|isbn=978-0-8240-7017-5 </ref> Ahli antropologi dan zoologi Desmond Morris, dalam buku 1986 beliau, ''Catwatching'', mencadangkan bahawa apabila kucing membawa tikus rumah atau burung, mereka cuba untuk mengajar manusia mereka untuk memburu, atau cuba untuk membantu manusia mereka seolah-olah memberi makan kepada "kucing tua atau anak kucing yang tidak cekap".<ref name="Morris Catwatching 1">Cite book \|title=Catwatching: Why Cats Purr and Everything Else You Ever Wanted to Know \|last=Desmond \|first=Morris \|year=1986 \|publisher=Crown Publishing clarify\|date=September 2012\|reason=Missing page number</ref><ref>cite web\|url=http://www.livescience.com/34471-cats-dead-animals.html\|title=Why Do Cats Bring Home Dead Animals - Cats Dead Mice\|date=\|work=LiveScience.com\|accessdate=2 September 2015</ref> Hipotesis Morris tidak konsisten dengan fakta bahawa kucing jantan juga membawa mangsa ke rumah, walaupun jantan tidak mempunyai penglibatan dalam penjagaan anak-anak kucing.<ref name="Turner 2000" />rp\|153 Kucing domestik memilih makanan berdasarkan kepada suhu, bau dan tekstur; mereka tidak suka makanan sejuk dan bertindak balas paling kuat kepada makanan lembap kaya dengan asid amino, yang serupa dengan daging.<ref name="Zaghini" /><ref name="Bradshaw" /> Kucing boleh menolak rasa baharu (tindak balas yang dipanggil neofobia) dan belajar dengan cepat untuk mengelakkan makanan yang telah dirasainya sebagai tidak menyenangkan pada masa lalu.<ref name="Bradshaw" /> Mereka juga boleh mengelakkan makanan bergula dan susu. Kebanyakan kucing dewasa tidak toleran laktosa; gula dalam susu tidak mudah dicerna dan boleh menyebabkan najis lembut atau cirit-birit.<ref name="Bradshaw" /><ref name="Kienzle 1994">Cite journal \|title=Blood Sugar Levels and Renal Sugar Excretion after the Intake of High Carbohydrate Diets in Cats \|last=Kienzle \|first=E. \|journal=Journal of Nutrition \|year=1994 \|volume=124 \|issue=12 Supplement \|pages=2563S–2567S \|pmid=7996238 \|url= http://jn.nutrition.org/content/124/12_Suppl/2563S.full.pdf \|accessdate= </ref> Mereka juga boleh membangunkan tabiat makan yang ganjil. Sesetengah kucing suka makan atau mengunyah pada perkara-perkara lain, biasanya bulu, tetapi juga plastik, kabel, kertas, tali, kerajang aluminium, atau arang batu. Keadaan ini, yakni pika, boleh mengancam kesihatan mereka, bergantung kepada jumlah dan keracunan bahan dimakan.<ref name="Bradshaw 1997">Cite journal \|title=Factors affecting pica in the domestic cat \|last=Bradshaw \|first=John W. S. \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|date=April 1997 \|volume=52 \|issue=3–4 \|pages=373–379 \|doi=10.1016/S0168-1591(96)01136-7 </ref><ref name="UCSVM Pica">cite web \|url=http://www.vmth.ucdavis.edu/home/beh/feline_behavior/pica.html \|title=Pica: The Un-finicky Feline – Chewing or Eating Cords, Fabric, Houseplants, Etc. \|publisher=University of California School of Veterinary Medicine \|accessdate=6 September 2009 \|archive-date=2009-09-07 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907143555/http://www.vmth.ucdavis.edu/home/beh/feline_behavior/pica.html \|url-status=dead tertiary\|date=Disember 2011</ref> Walaupun kucing biasanya menjadi mangsa kepada haiwan kurang daripada separuh saiz mereka, kucing liar di Australia telah dirakamkan membunuh seorang pademelon dewasa yang mempunyai berat badan yang hampir sama dengan berat badan kucing iaitu sekitar 4 kg (8.8 lb).<ref>cite web\|url=http://www.abc.net.au/news/2015-03-30/scientists-catch-a-feral-cat-killing-a-large-mammal-on-camera-f/6357868\|title=Scientists catch a feral cat killing a large mammal on camera 'for the first time'\|date=\|work=ABC News\|accessdate=2 September 2015</ref> Oleh sebab kucing tidak mempunyai bibir<ref name="elsevier">cite journal\|last1=Reubel\|first1=Gerhard\|title=Acute and Chronic Faucitis of Domestic Cats: A Feline Calicivirus–Induced Disease\|journal=Elsevier\|date=November 1992\|volume=22\|issue=6\|pages=1347–1360\|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195561692501310\|accessdate=September 1, 2016</ref> untuk mewujudkan sedutan, mereka menggunakan kaedah memukul dengan lidah untuk menyedut cecair ke dalam mulut mereka. Memukul pada kadar empat kali sesaat, kucing menyentuh hujung lidahnya ke permukaan air, dan dengan cepat menarik balik lidah lalu menarik air ke atas.<ref name="Wade 2010">Cite news \|last=Wade \|first=Nicholas \|title=For Cats, a Big Gulp With a Touch of the Tongue \|newspaper=New York Times \|date=11 November 2010 \|url= http://www.nytimes.com/2010/11/12/science/12cats.html \|accessdate=12 November 2010 </ref> === Bermain === File:Play fight between cats.webmhd.webm\|thumbnail\|thumbtime=4\|Pergaduhan antara anak kucing, umur 14 minggu Kucing domestik, terutama anak kucing, terkenal dengan cinta akan bermain. Tingkah laku ini meniru pemburuan dan penting dalam membantu anak-anak belajar untuk mengejar, menangkap, dan membunuh mangsa.<ref name="Poirier 1982">Cite journal \|last=Poirier \|first=F. E. \|last2=Hussey \|first2=L. K. \|title=Nonhuman Primate Learning: The Importance of Learning from an Evolutionary Perspective \|journal=Anthropology and Education Quarterly \|volume=13 \|issue=2 \|pages=133–148 \|date=1 Julai 1982 \|doi=10.1525/aeq.1982.13.2.05x1830j \|jstor=3216627 </ref> Kucing juga terlibat dalam pertempuran bermain, dengan satu sama lain dan dengan manusia. Tingkah laku ini mungkin satu cara untuk kucing untuk mengamalkan kemahiran yang diperlukan untuk pertempuran sebenar, dan mungkin juga mengurangkan rasa takut mereka dengan perkara yang berkait dengan melancarkan serangan ke atas haiwan lain.<ref name="Byers 1998">Cite book \|title=Animal Play: Evolutionary, Comparative, and Ecological Perspectives \|last=Byers \|first=John A. \|last2=Bekoff \|first2=Marc \|publisher=Cambridge University Press \|location=Cambridge, England<!--This is not redundant; there's a Cambridge, Massachusetts, also, with academic publishers.--> \|year=1998 \|page=135 \|isbn=0-521-58656-9 </ref> Disebabkan persamaan rapat antara bermain dan memburu, kucing lebih suka untuk bermain dengan objek yang menyerupai mangsa, seperti mainan kecil berbulu yang bergerak dengan pantas, tetapi hilang minat dengan cepat. Mereka menjadi terbiasa dalam mainan yang telah dimainkan sebelum ini.<ref name="Hall 2002">Cite journal \|title=Object Play in Adult Domestic Cats: The Roles of Habituation and Disinhibition \|last=Hall \|first=Sarah L. \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|year=2002 \|volume=79 \|issue=3 \|pages=263–271 \|doi=10.1016/S0168-1591(02)00153-3 </ref> Kucing juga cenderung untuk bermain dengan mainan dengan lebih kerap apabila mereka lapar.<ref name="Hall 1998">Cite journal \|last=Hall \|first=Sarah L. \|title=The Influence of Hunger on Object Play by Adult Domestic Cats \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|date=Jun 1998 \|volume=58 \|issue=1–2 \|pages=143–150 \|doi=10.1016/S0168-1591(97)00136-6 </ref> Tali sering digunakan sebagai mainan, tetapi jika ia dimakan, ia boleh terperangkap di pangkal lidah kucing dan kemudian bergerak ke dalam usus, dan merupakan kecemasan perubatan yang boleh menyebabkan penyakit yang serius, bahkan membawa maut.<ref name="MacPhail 2002">Cite journal \|last=MacPhail \|first=Catriona \|title=Gastrointestinal obstruction \|journal=Clinical Techniques in Small Animal Practice \|date=November 2002 \|volume=17 \|issue=4 \|pages=178–183 \|doi=10.1053/svms.2002.36606 \|pmid=12587284 </ref> Disebabkan risiko yang ditimbulkan oleh kucing makan tali, ia kadang-kadang digantikan dengan titik penunjuk laser, yang boleh dikejar kucing.<ref name="Pocono 2006">Cite news \|url= http://www.poconorecord.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20061210/NEWS01/612100320/-1/NEWS \|title=Fat Indoor Cats Need Exercise \|date=10 Disember 2006 \|work=Pocono Recordtertiary\|date=September 2012</ref> Terdapat beberapa isu-isu penting yang berkaitan dengan menggunakan laser dengan kucing; pertama, laser boleh menyebabkan buta pada kucing, walaupun laser yang dijual dikatakan "selamat untuk mata,"<ref name="Lasers Ranking">"[https://www.rli.com/resources/articles/classification.aspx Laser Standards and Classifications]"</ref> sebenarnya memiliki memiliki kuasa yang lebih tinggi daripada yang diisytiharkan dan boleh menyebabkan kerosakan kepada mata.<ref name="Amazon Illegal Pointers">"[http://www.laserpointersafety.com/illegalpointers/illegalpointers.html A Review of illegal laser pointers on Amazon.com]"</ref> Di samping itu, kucing yang difikirkan titik laser sebagai mangsa, tetapi akan kecewa kerana tidak dapat menangkapnya.<ref name="Cat Laser">"[http://www.catster.com/lifestyle/cat-behaior-cats-laser-pointers-good-toys Cats can get frustrated from lasers]"</ref> === Pembiakan === File:Cats having sex in Israel.jpg\|thumb\|Apabila kucing mengawan, kucing jantan (lelaki) menggigit lapisan atas leher betina kerana dia mengambil suatu kedudukan kondusif untuk mengawan dikenali sebagai tingkah laku lordosis. Kucing betina adalah bermusim poliestrus, yang bermakna mereka mungkin mempunyai banyak tempoh haba sepanjang tahun, musim bermula pada musim bunga dan berakhir pada musim gugur lewat. Tempoh haba berlaku kira-kira setiap dua minggu dan berlangsung kira-kira 4 hingga 7 hari.<ref name="compendium" /> Pelbagai kucing jantan akan tertarik kepada betina pada musim panas. Jantan akan berjuang demi kucing betina, dan kucing yang menang berhak untuk mengawan. Pada mulanya, kucing betina itu menolak kucing itu, tetapi akhirnya kucing betina membolehkan kucing jantan itu untuk mengawan. Kucing betina membunyikan pekikan yang kuat sebagai lelaki menarik keluar zakarnya dari faraj betina kerana zakar kucing jantan mempunyai kira-kira 120-150 duri zakar yang menghala ke belakang, setiap satu kira-kira 1 mm panjang; ketika pengeluaran zakar, duri merobek dinding faraj wanita, yang merupakan pencetus pengovulan. Perkara ini juga berlaku untuk membersihkan faraj dari sperma lain dalam konteks mengawanyang kedua (atau lebih), sekali gus memberi kemudian jantan peluang yang lebih besar untuk hamil.<ref name="Aronson 1967">Cite journal \|title=Penile Spines of the Domestic Cat: Their Endocrine-behavior Relations \|last=Aronson \|first=L. R. \|last2=Cooper \|first2=M. L. \|journal=Anat. Rec. \|year=1967 \|volume=157 \|issue=1 \|pages=71–78 \|pmid=6030760 \|doi=10.1002/ar.1091570111 \|url=http://www.catcollection.org/files/PenileSpines.pdf \|access-date=2016-11-04 \|archive-date=2017-06-20 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20170620212227/http://www.catcollection.org/files/PenileSpines.pdf \|url-status=dead </ref> Selepas mengawan, betina mencuci vulvanya dengan teliti. Jika seorang jantan cuba untuk mengawan dengan dia pada ketika ini, kucing itu akan melawan. Selepas kira-kira 20 hingga 30 minit, apabila kucing betina selesai dandanan, kitaran akan berulang.<ref name="compendium" /> Oleh sebab pengovulan tidak sentiasa dicetuskan oleh pengawanan tunggal, kucing betina tidak boleh menjadi bunting oleh kucing jantan pertama yang dikawan mereka.<ref name="Wildt 1980">Cite journal \|last=Wildt \|first=D. E. \|last2=Seager \|first2=S. W. \|last3=Chakraborty \|first3=P. K. \|title=Effect of Copulatory Stimuli on Incidence of Ovulation and on Serum Luteinizing Hormone in the Cat \|journal=Endocrinology \|year=1980 \|volume=107 \|issue=4 \|pages=1212–7 \|pmid=7190893 \|doi=10.1210/endo-107-4-1212 </ref> Tambahan pula, kucing adalah '''superfecund''<nowiki/>'; iaitu betina boleh mengawan dengan lebih daripada satu jantan apabila ia berahi, menyebabkan anak kucing yang berlainan dalam satu kelompok boleh mempunyai bapa yang berlainan. File:Three-hour-old-kitten.jpg\|thumb\|left\|Anak kucing baru lahir. Pada 124 jam selepas persenyawaan, morula terbuntuk. Pada 148 jam, blastosista awal membentuk. Pada 10-12 hari, penempelan berlaku.<ref>cite web\| url=http://www.biolreprod.org/content/51/3/452.full.pdf\|journal=Biology of Reproduction\|title=In Vivo Embryogenesis, Embryo Migration and Embryonic Mortality in the Domestic Cat\|author1=William F Swanson \|author2=Terri L Roth \|author3=David E. Wilt </ref><ref>cite web\|url=http://php.med.unsw.edu.au/embryology/index.php?title=Cat_Development#cite_note-4 \|title=Cat Development – Embryology \|publisher=Php.med.unsw.edu.au \|date=6 Jun 2013 \|accessdate=22 September 2013</ref> Tempoh matang untuk kucing adalah antara 64 dan 67 hari, dengan purata 66 hari.<ref name="Tsutsui 1993">Cite journal \|last=Tsutsui \|first=T. \|last2=Stabenfeldt \|first2=G. H. \|title=Biology of Ovarian Cycles, Pregnancy and pseudopregnancy in the Domestic Cat \|journal=J. Reprod. Fertil. Suppl. \|volume=47 \|pages=29–35 \|year=1993 \|pmid=8229938 </ref> Saiz kumpulan biasanya tiga hingga lima anak kucing, dengan kelompok pertama biasanya lebih kecil daripada kelompok berikutnya. Anak-anak kucing bercerai susu antara usia enam dan tujuh minggu, dan kucing biasanya mencapai kematangan seksual pada 5-10 bulan (betina) dan 5-7 bulan (jantan), walaupun berbeza-beza bergantung kepada baka.<ref name="compendium" /> Kucing betina boleh lahir dua atau tiga kali setahun, jadi boleh menghasilkan sehingga 150 anak kucing dalam jangka pembiakan mereka sekitar sepuluh tahun.<ref name="compendium" /> Kucing bersedia untuk pergi ke rumah baharu pada kira-kira usia 12 minggu,<ref>Cite book\|title=The Complete Book of Cat Care: How to Raise a Happy and Healthy Cat \|last=Behrend \|first=Katrin \|last2=Wegler \|first2=Monika\|others= translated from German by Elizabeth D. Crawford\|year=1991 \|publisher=Barron's Educational Series, Inc. \|location=Hauppauge, NY \|isbn=0-8120-4613-7 \|page=28</ref> apabila mereka bersedia untuk meninggalkan ibu mereka. Mereka boleh dijalankan pembedahan steril (disembur atau dikembiri) seawal 7 minggu untuk menghadkan pembiakan yang tidak diingini.<ref name="Olson 2001">Cite journal \|title=Early-age Neutering of Dogs and Cats in the United States (A Review) \|last=Olson \|first=P. N. \|last2=Kustritz \|first2=M. V. \|last3=Johnston \|first3=S. D. \|journal=J. Reprod. Fertil. Suppl. \|year=2001 \|volume=57 \|pages=223–232 \|pmid=11787153 </ref> Pembedahan ini juga menghalang tingkah laku yang berkaitan dengan seks yang tidak diingini, seperti pencerobohan, penandaan wilayah (semburan air kencing) oleh kucing jantan dan memanggil kucing betina. Secara tradisinya, pembedahan ini dilakukan ketika usia kira-kira enam hingga sembilan bulan, tetapi ia semakin dilakukan sebelum baligh, pada kira-kira tiga hingga enam bulan.<ref name="Root Kustritz 2007">cite journal\|title=Determining the optimal age for gonadectomy of dogs and cats \|last=Root Kustritz \|first=Margaret V. \|journal=Journal of American Veterinary Medicine \|year=2007 \|volume=231 \|issue=11 \|pages=1665–1675 \|url=http://www.imom.org/spay-neuter/pdf/kustritz.pdf \|doi=10.2460/javma.231.11.1665 \|pmid=18052800 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100713133619/http://www.imom.org/spay-neuter/pdf/kustritz.pdf \|archivedate=13 Julai 2010 </ref> Di Amerika Syarikat, kira-kira 80% daripada kucing isi rumah dimandulkan.<ref name="Chu 2009">Cite journal \|title=Population characteristics and neuter status of cats living in households in the United States \|last=Chu \|first=Karyen \|last2=Anderson \|first2=W. M. \|last3=Rieser \|first3=M. Y. \|journal=Journal of the American Veterinary Medical Association \|year=2009 \|volume=234 \|issue=8 \|pages=1023–1030 \|doi=10.2460/javma.234.8.1023 \|pmid=19366332 </ref> == Ekologi == === Habitat === File:Black cat being snowed on.jpg\|thumb\|right\|Kucing hitam di cuaca bersalji. File:Cats under a car.jpg\|thumb\|right\|Dua kucing peliharaan di bawah kereta. Kucing ialah spesies kosmopolitan dan terdapat di banyak negara dunia.<ref name="Lipinski" /> Ahli genetik Stephen James O'Brien, Institut Kanser Kebangsaan di Frederick, Maryland, menerangkan tentang cara kucing berjaya telah dari segi evolusi dengan berkata, "kucing ialah salah satu makhluk yang paling berkarisma evolusi. Mereka boleh tinggal di gunung-gunung tertinggi dan di kawasan gurun panas."<ref>cite news \|last= Randerson \|first= James \|title= From Lion to Moggie: How Cats Climbed their Family Tree \|work= The Guardian \|location= London \|date= 6 Januari 2006 \|url=</ref> Mereka amat mudah menyesuaikan diri dan kini hadir di semua benua kecuali Antartika, dan 118 daripada 131 kumpulan utama pulau - walaupun di pulau-pulau terpencil seperti Kepulauan Kerguelen.<ref name="Say 2002">Cite journal \|title=Spatio-temporal variation in cat population density in a sub-Antarctic environment \|last=Say \|first=Ludovic \|journal=Polar Biology \|year=2002 \|volume=25 \|issue=2 \|pages=90–95 \|doi=10.1007/s003000100316 </ref><ref>Cite journal \|title=Biological Invasions in the Antarctic: Extent, Impacts and Implications \|last=Frenot \|first=Y. \|author2=Chown, Steven L. \|author3=Whinam, Jennie \|author4=Selkirk, Patricia M. \|author5=Convey, Peter \|author6=Skotnicki, Mary \|author7= Bergstrom, Dana M. \|journal=Biological Reviews \|year=2005 \|volume=80 \|issue=1 \|pages=45–72 \|doi=10.1017/S1464793104006542 </ref> Kucing liar boleh hidup dalam hutan, padang rumput, tundra, kawasan pantai, tanah pertanian, tanah belukar, kawasan bandar, dan tanah lembap.<ref name="ISSG 2006">cite web \|url= http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss&lang=EN \|work=Global Invasive Species Database \|title=Ecology of ''Felis catus'' \|publisher=Invasive Species Specialist Group \|year=2006 \|accessdate=31 Ogos 2009 </ref> Habitat mereka juga termasuk pulau-pulau lautan kecil yang tidak mempunyai penduduk manusia.<ref name="Nogales" /> Di samping itu, saudara-mara dengan kucing domestik, liar Afrika (''Felis silvestris lybica'') dan kucing pasir Arab (''Felis margarita'') kedua-duanya mendiami persekitaran padang pasir,<ref name="Driscoll" /> dan kucing domestik masih menunjukkan penyesuaian dan tingkah laku yang sama.<ref name="MacDonald" /> Keupayaan kucing untuk berkembang maju dalam hampir mana-mana habitat daratan telah membawa kepada penetapan sebagai salah satu spesies ceroboh\|spesies invasif paling teruk di dunia.<ref name="ISSG 2000">cite web \|url= http://www.issg.org/booklet.pdf \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20070927223530/http://www.issg.org/booklet.pdf \|archivedate=27 September 2007 \|title=100 of the World's Worst Invasive Alien Species: A Selection from the Global Invasive Species Database \|publisher=The Invasive Species Specialist Group \|year=2000 \|accessdate=31 Ogos 2009 </ref> Oleh sebab kucing domestik sedikit berbeza daripada kucing liar, mereka boleh membiak sesama mereka. Kacukan\|Penghibridan ini menimbulkan bahaya kepada sifat tersendiri genetik beberapa populasi kucing liar, terutamanya di Scotland dan Hungary dan mungkin juga Semenanjung Iberia.<ref name="Oliveira">Cite journal\|last=Oliveira \|first=R. \|author2=Godinho, R. \|author3=Randi, E. \|author4= Alves, P. C. \|title=Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula? \|journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. \|volume=363 \|issue=1505 \|page=295329861 \|year=2008 \|pmid=18522917 \|doi=10.1098/rstb.2008.0052 \|pmc=2606743</ref> === Kucing liar === utama\|Kucing liar File:Feral cat Virginia crop.jpg\|right\|thumb\|upright\|Kucing liar. Kucing liar ialah kucing domestik yang dilahirkan di dalam mahupun telah kembali kepada keadaan liar. Mereka tidak biasa dengan dan berhati-hati dengan manusia dan berkeliaran bebas di kawasan bandar dan luar bandar.<ref name="Rochlitz" /> Bilangan kucing liar tidak diketahui, tetapi anggaran lingkungan penduduk liar AS ialah 25-60 juta ekor.<ref name="Rochlitz" /> Kucing liar boleh hidup bersendirian, tetapi kebanyakan terdapat dalam koloni besar, yang menduduki wilayah tertentu dan biasanya dikaitkan dengan sumber makanan.<ref name="hsus-feral">cite web \|url=http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080501093143/http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat \|archivedate=1 Mei 2008 \| title=What is the difference between a stray cat and a feral cat? \|publisher=Humane Society of the United States</ref> Koloni kucing liar yang terkenal ditemui di Rom sekitar Colosseum dan Forum Romanum, dengan kucing di beberapa laman-laman diberi makan dan diberi rawatan perubatan oleh sukarelawan.<ref>cite web \| url=http://www.romancats.com/index_eng.php \| title=Torre Argentina cat shelter. \| accessdate=17 Jun 2009 \| archive-date=2009-01-22 \| archive-url=https://web.archive.org/web/20090122203413/http://www.romancats.com/index_eng.php \| url-status=dead </ref> Sikap orang ramai terhadap kucing liar berbeza, yang terdiri daripada melihat mereka sebagai haiwan kesayangan percuma meluas sehingga menganggap mereka sebagai haiwan perosak.<ref>Cite book \|publisher=Humane Society Press \|isbn=0-9658942-7-4 \|last=Rowan \|first=Andrew N. \|author2=Deborah J. Salem \|title=The State of the Animals II: 2003 \|date=November 2003 \|chapter=4 \|url= http://www.hsus.org/web-files/PDF/hsp/SOA_3-2005_Chap4.pdf \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20061110230426/http://www.hsus.org/web-files/PDF/hsp/SOA_3-2005_Chap4.pdf \|archivedate= 10 November 2006 </ref> Satu pendekatan yang sama untuk mengurangkan populasi kucing liar diistilahkan sebagai 'tangkap, mandul, pulang'; kucing ditangkap, dikembiri, diberi imunisasi terhadap penyakit anjing gila dan virus leukemia kucing, dan kemudian dibebaskan. Sebelum melepaskan mereka kembali ke dalam koloni liar mereka, doktor haiwan yang merawat sering memotong hujung dan satu telinga untuk menandakannya sebagai dimandulkan dan disuntik, kerana kucing ini mungkin ditangkap lagi. Sukarelawan terus untuk memberi makan dan memberi rawatan kepada kucing ini sepanjang hayat mereka. Dengan sokongan ini, jangka hayat mereka meningkat, dan tingkah laku dan masalah pencemaran yang disebabkan oleh persaingan untuk makanan dikurangkan.<ref name="hsus-feral" /> === Impak terhadap spesies pemangsa === File:Cat eating a rabbit.jpeg\|thumb\|right\|Kucing membawa separuh seekor arnab. Setakat ini, data saintifik tidak mencukupi untuk menilai kesan kucing pemangsaan terhadap populasi mangsa. Walaupun cukup makan, kucing domestik boleh memburu dan membunuh, terutamanya menangkap mamalia kecil, tetapi juga burung, amfibia, reptilia, ikan dan invertebrata.<ref name="Woods">Cite journal\|vauthors=Woods M, McDonald RA, Harris S \|title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain \|journal=Mammal Review \|volume=23 \|issue=2 \|pages=174–188 \|year=2003 \|doi=10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x</ref><ref name="Robertson 1998">Cite journal \|last=Robertson \|first=I. D. \|title=Survey of Predation by Domestic Cats \|journal=Aust. Vet. J. \|volume=76 \|issue=8 \|pages=551–554 \|year=1998 \|pmid=9741724 \|doi=10.1111/j.1751-0813.1998.tb10214.x </ref> Pemburuan oleh kucing domestik boleh menyumbang kepada penurunan dalam bilangan burung di kawasan bandar, walaupun kepentingan kesan ini masih memiliki kontroversi.<ref name="Beckerman 2007">Cite journal \|title=Urban Bird Declines and the Fear of Cats \|last=Beckerman \|first=A. P. \|last2=Boots \|first2=M. \|last3=Gaston \|first3=K. J. \|journal=Animal Conservation \|year=2007 \|volume=10 \|issue=3 \|pages=320–325 \|doi=10.1111/j.1469-1795.2007.00115.x \|url= http://img2.tapuz.co.il/forums/1_102419784.pdf </ref> Dalam persekitaran liar, pengenalan kucing liar semasa penempatan manusia boleh mengancam spesies kepupusan.<ref name="Nogales">Cite journal \|title=A Review of Feral Cat Eradication on Islands \|last=Nogales \|first=M. \|author2=Martin, A. \|author3=Tershy, B. R. \|author4=Donlan, C. J. \|author5=Veitch, D. \|author6=Uerta, N. \|author7=Wood, B. \|author8= Alonso, J. \|journal=Conservation Biology \|year=2004 \|volume=18 \|issue=2 \|pages=310–319 \|doi=10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x </ref> Dalam banyak kes, mengawal atau menghapuskan populasi kucing bukan asli boleh menghasilkan pemulihan yang cepat pada haiwan asli.<ref name="pmid14558589">Cite journal \|title=Mammal Invaders on Islands: Impact, Control and Control Impact \|last=Courchamp \|first=F. \|last2=Chapuis \|first2=J. L. \|last3=Pascal \|first3=M. \|journal=Biol Rev Camb Philos Soc \|year=2003 \|volume=78 \|issue=3 \|pages=347–383 \|pmid=14558589 \|doi=10.1017/S1464793102006061 </ref> Walau bagaimanapun, peranan ekologi kucing diperkenalkan boleh menjadi lebih rumit. Sebagai contoh, kucing boleh mengawal bilangan tikus, yang juga mangsa pada telur burung dan muda, jadi penduduk kucing boleh melindungi spesies burung terancam dengan menyekat mesopemangsa.<ref name="pmid18083843">Cite journal \|title=Spatial Heterogeneity of Mesopredator Release within an Oceanic Island System \|last=Rayner \|first=M. J. \|author2=Hauber, M. E. \|author3=Imber, M. J. \|author4=Stamp, R. K. \|author5= Clout, M. N. \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|year=2007 \|volume=104 \|issue=52 \|pages=20862–20865 \|pmid=18083843 \|pmc=2409232 \|doi=10.1073/pnas.0707414105 \|bibcode = 2007PNAS..10420862R </ref> Di daratan terpencil, seperti Australasia, sering tiada penduduk asli, pemangsa sederhana berkaki empat yang lain (termasuk spesis kucing lain); ini cenderung untuk memburukkan lagi kesan kucing liar pada haiwan asli kecil.<ref name="AusGovReport">cite web\|url= http://www.environment.gov.au/biodiversity/invasive/publications/cat-impacts/pubs/impacts-feral-cats.pdf \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070913172757/http://www.environment.gov.au/biodiversity/invasive/publications/cat-impacts/pubs/impacts-feral-cats.pdf \|title=Overview of the Impacts of Feral Cats on Australian Native Fauna \|publisher=Australian Department of the Environment, Water, Heritage and the Arts \|author=Chris R. Dickman \|year=1996 \|accessdate=28 Ogos 2009\|archivedate=13 September 2007</ref> Spesies asli seperti kakapo New Zealand dan bettong Australia, sebagai contoh, cenderung untuk menjadi lebih terancam dan bertingkah laku "naif", apabila berhadapan dengan pemangsa oleh kucing.<ref name="pmid12085522">Cite journal\|vauthors=James H, Acharya AB, Taylor JA, Freak MJ \|title=A case of bitten Bettongs \|journal=J Forensic Odontostomatol \|volume=20 \|issue=1 \|pages=10–2 \|year=2002 \|pmid=12085522</ref> Kucing liar mempunyai kesan yang besar kepada spesies asli dan telah memainkan peranan utama dalam ancaman dan kepupusan banyak spesies haiwan.<ref name="pmid16094805">Cite journal\|vauthors=Glen AS, Dickman CR \|title=Complex interactions among mammalian carnivores in Australia, and their implications for wildlife management \|journal=Biol Rev Camb Philos Soc \|volume=80 \|issue=3 \|pages=387–401 \|year=2005 \|pmid=16094805 \|doi=10.1017/S1464793105006718</ref> Walaupun di tempat-tempat yang mempunyai populasi kucing purba yang banyak, seperti Eropah Barat, kucing kelihatan semakin meningkat dalam jumlahnya dan bebas daripada keupayaan membawa persekitaran mereka (seperti nombor pemangsa ada).<ref name="Liberg 1982">Cite journal \|title=Food Habits and Prey Impact by Feral and House-based Domestic Cats in a Rural Area in Southern Sweden \|last=Liberg \|first=O. \|journal=Journal of Mammalogy \|year=1982 \|volume=65 \|pages=424–432 \|doi=10.2307/1381089 \|issue=3 \|jstor=1381089 </ref><ref name="May, R., 1988">Cite journal \|title=Control of Feline Delinquency \|last=May \|first=R. \|journal=Nature \|year=1988 \|volume=332 \|pages=392–393 \|doi=10.1038/332392a0 \|issue=6163 \|bibcode = 1988Natur.332..392M </ref> Ini boleh dijelaskan, sekurang-kurangnya sebahagian, melalui makanan yang banyak, sumber-sumber termasuk makan oleh pemilik haiwan peliharaan dan memerangkap. Sebagai contoh, kajian di Britain menunjukkan bahawa sebahagian besar kucing memburu hanya secara "berekreasi",<ref name="May, R., 1988"/> dan di Selatan Sweden, di mana penyelidikan pada tahun 1982 mendapati bahawa kepadatan penduduk kucing setinggi 2,000 per kilometer persegi (5,200 per batu persegi).<ref name="Liberg 1982"/> === Impak terhadap burung=== File:Cat-eating-prey.jpg\|thumb\|Kucing hitam memakan burung gereja rumah. Kucing domestik ialah pemangsa yang besar terhadap burung. Penilaian UK menunjukkan mereka boleh bertanggungjawab untuk anggaran kematian 64,800,000 ekor burung setiap tahun.<ref name="Woods" /> Spesis tertentu kelihatan lebih terdedah daripada yang lain; sebagai contoh, 30% kematian burung gereja rumah dikaitkan dengan kucing domestik.<ref name="Chucher 1987">Cite journal \|last=Chucher \|first=P. B. \|last2=Lawton \|first2=J. H. \|year=1987 \|title=Predation by Domestic Cats in an English village \|journal=Journal of Zoology, London \|volume=212 \|issue=3 \|pages=439–455 \|doi=10.1111/j.1469-7998.1987.tb02915.x </ref> Dalam pemulihan spesis burung robin, ''Erithacus rubecula'' dan dunnock, ''Prunella modularis'', 31% kematian ialah hasil kucing pemangsa.<ref name="Mead 1982 183–186">Cite journal \|title=Ringed birds killed by cats \|last=Mead \|first=C. J. \|journal=Mammal Review \|year=1982 \|volume=12 \|issue=4 \|pages=183–186 \|doi=10.1111/j.1365-2907.1982.tb00014.x </ref> Kehadiran karnivor yang lebih besar seperti koyote yang menjadi mangsa kepada kucing dan pemangsa kecil yang lain mengurangkan kesan pemangsaan oleh kucing dan pemangsa kecil lain seperti oposum dan rakun di nombor burung dan pelbagai.<ref name="Crooks 1999">cite journal \|title=Mesopredator Release and Avifaunal Extinctions in a Fragmented System \|last1=Crooks \|first1=Kevin R. \|last2=Soul \|first2=Michael E. \|journal=Nature \|year=1999 \|volume=400 \|issue=6744 \|pages=563–566 \|url=http://www38.homepage.villanova.edu/jameson.chace/Urban%20Ecology/Crooks&Soule_Mesopredator_release.pdf \|doi=10.1038/23028 \|bibcode=1999Natur.400..563C \|access-date=2021-08-29 \|archive-date=2011-07-20 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20110720110246/http://www38.homepage.villanova.edu/jameson.chace/Urban%20Ecology/Crooks%26Soule_Mesopredator_release.pdf \|url-status=dead </ref> Cadangan bahawa populasi kucing akan meningkat apabila bilangan pemangsa atasan menurun dipanggil hipotesis pelepasan mesopemangsa. Walau bagaimanapun, kajian baharu menunjukkan kucing ialah ancaman yang lebih besar dari yang difikirkan dan kucing liar membunuh beberapa bilion ekor burung setiap tahun di Amerika Syarikat.<ref>cite web\|url=http://www.theregister.co.uk/2013/01/30/cat_videos_cat_killing_spree/\|title=You thought watching cat videos was harmless fun? Think AGAIN.\|publisher=\|accessdate=9 September 2014</ref> Di pulau-pulau, burung boleh menyumbang sebanyak 60% diet kucing.<ref name="Fitzgerald">Cite book \|last=Fitzgerald \|first=M. B. \|author2=Turner, Dennis C. \|chapter=Hunting Behaviour of Domestic Cats and Their Impact on Prey Populations \|title=The Domestic Cat: The Biology of its Behaviour \|editor=Turner & Bateson \|pages=151–175</ref> Dalam hampir semua kes, bagaimanapun, kucing tidak boleh dikenal pasti sebagai punca utama untuk mengurangkan bilangan burung pulau, dan dalam keadaan tertentu, pembasmian kucing telah menyebabkan kesan pelepasan mesopemangsa;<ref>Cite journal \|last=Courchamp \|first=F.\|last2=Langlais \|first2=M. \|last3=Sugihara \|first3=G. \|year=1999 \|title=Cats protecting birds: modelling the mesopredator release effect \|doi=10.1046/j.1365-2656.1999.00285.x \|journal=Journal of Animal Ecology \|volume=68 \|issue=2 \|pages=282–292 </ref> apabila penindasan karnivor atasan mewujudkan banyak pemangsa yang lebih kecil yang menyebabkan penurunan berat mangsa mereka yang dikongsi bersama. Kucing domestik, bagaimanapun, yang dikenali sebagai faktor yang menyumbang kepada ancaman banyak spesies, faktor yang akhirnya membawa, dalam beberapa kes, sehingga pupus. ''piopio'' Pulau Selatan, burung kereta api pulau Chantham,<ref name="Mead 1982 183–186" /> ''merganser'' Pulau Auckland,<ref>Cite book \|last=Stattersfield \|first=A. J. \|last2=Crosby \|first2=M. J. \|last3=Long \|first3=A. J. \|last4=Wege \|first4=D. C. \|year=1998 \|title=Endemic Bird Areas of the World: Priorities for Biodiversity Conservation \|series="BirdLife Conservation Series" No. 7 \|publisher=Burlington Press \|location=Cambridge, England \|isbn=0-946888-33-7</ref> dan ''petrel'' menyelam <ref>Cite book \|last=Williams \|first=A. J. \|year=1984\|title=Status and Conservation of Seabirds at some Islands in the African Sector of the Southern Ocean. In: Status and Conservation of the World's Seabirds, ed Croxall, J. P., Evans, P. G. H. & Schreiber, R. W. International Council for Bird Preservation. \|pages=627–635\|location=Cambridge.</ref> bersama beberapa daripada senarai yang panjang, dengan kes yang paling melampau, apabila spesies burung tidak boleh terbang, burung wren Pulau Stephens, pupus hanya beberapa tahun selepas penemuan.<ref>Cite book \|title=New Zealand Bird Life Past and Present \|publisher=Stiles \|first=R. A. \|last=Falla \|year=1955page needed\|date=November 2014</ref><ref>Cite journal \|last1=Galbreath \|first1=R. \|last2=Brown \|first2=D. \|year=2004 \|title= The Tale of the Lighthouse-keeper's Cat: Discovery and Extinction of the Stephens Island Wren (''Traversia lyalli'') \|journal=Notornis \|volume=51 \|pages= 193–200 \|url= http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_51-2004/Notornis_51_4_193.pdf \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20081017221501/http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_51-2004/Notornis_51_4_193.pdf \|archivedate=17 Oktober 2008 \|accessdate=14 Disember 2011</ref> Kerentanan evolusi banyak burung pulau sudah pasti kerana ketiadaan pemangsa tanah besar, pesaing, penyakit, dan parasit, di samping menurunkan kadar pembiakan dan tempoh pengeraman dilanjutkan.<ref name="dowd">Cite journal \|last1=Dowding \|first1=J. E. \|last2=Murphy \|first2=E. C. \|year=2001 \|title=The Impact of Predation be Introduced Mammals on Endemic Shorebirds in New Zealand: A Conservation Perspective \|journal=Biological Conservation\|volume=99\|pages=47–64 \|doi=10.1016/S0006-3207(00)00187-7</ref> Kehilangan keupayaan penerbangan, atau perencatan keupayaan terbang juga ciri-ciri banyak burung endemik pulau.<ref>Cite journal \|last=Whiting \|first=M. F. \|last2=Bradler, \|first2=S. \|last3=Maxwell, \|first3=T. \|year=2003 \|title=Loss and Recovery of Wings in Stick Insects \|journal=Nature \|volume=421 \|pages=264–267 \|doi=10.1038/nature01313 \|pmid=12529642 \|issue=6920 \|bibcode=2003Natur.421..264W</ref> Aspek-aspek biologi telah meningkat pendedahan kepada kepupusan akibat spesies yang diperkenalkan, seperti kucing domestik.<ref>Cite book\|year=1992\|url=https://archive.org/details/globalbiodiversi92wcmc\|title=Global Biodiversity: Status of the Earth's Living Resources \|author=World Conservation Monitoring Centre\|editor=Brian Groombridge\|isbn=0-412-47240-6\|publisher=Chapman & Hall</ref> Sama-sama, sifat-sifat tingkah laku yang ditunjukkan oleh spesies burung pulau, seperti "kejahilan pemangsa"<ref>Cite journal \|last1=Steadman \|first1=D. W. \|last2=Martin \|first2=P. S. \|year=2003 \|title=The Late Quaternary Extinction and Future Resurrection of Birds on Pacific Islands \|journal=Earth Science Reviews \|volume=61 \|pages=133–147 \|doi=10.1016/S0012-8252(02)00116-2 \|bibcode=2003ESRv...61..133S</ref> dan tanah yang bersarang,<ref name="dowd" /> juga menyumbang kepada masalah ini. == Interaksi dengan manusia == Kucing ialah haiwan peliharaan yang biasa di Eropah dan Amerika Utara, dan jumlah penduduk mereka di seluruh dunia melebihi 500 juta.<ref name="NYT" /> Walaupun kepercayaan penjagaan kucing ini telah dikaitkan dengan wanita,<ref name="Ellin">Cite news \|url= http://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html \|title=More Men Are Unabashedly Embracing Their Love of Cats \|work=New York Times \|author=Abby Ellin \|accessdate=30 Ogos 2009\|date=5 Oktober 2008</ref> laporan Gallup pada 2007 melaporkan bahawa lelaki dan wanita di Amerika Syarikat adalah sama mungkin untuk memiliki kucing.<ref name="Gallup">cite web \|url= http://www.gallup.com/poll/102952/companionship-love-animals-drive-pet-ownership.aspx \|title=Companionship and Love of Animals Drive Pet Ownership \|publisher=Gallup, Inc \|first=Jeffrey M. \|last=Jones \|date=30 November 2007 \|accessdate=30 Ogos 2009</ref> Selain disimpan sebagai haiwan kesayangan, kucing juga digunakan dalam industri perdagangan bulu\|bulu <ref>cite web\|url= http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf\|archiveurl= https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archivedate=1 Disember 2006 \|title=What Is That They're Wearing? \|publisher=Humane Society of the United States \|accessdate=22 Oktober 2009</ref> dan kulit antarabangsa untuk membuat baju-baju, topi, selimut dan mainan disumbat; dan kasut, sarung tangan dan alat muzik masing-masing <ref>A Primer on Animal Rights: Leading Experts Write about Animal Cruelty and Exploitation, Kim W. Stallwood, Lantern Books, 2002</ref><ref>[http://www.independent.co.uk/news/japan-finale-for-the-worlds-most-elegant-use-of-a-dead-cat-1294096.html The Independent newspaper]</ref> (kira-kira 24 kucing diperlukan untuk membuat kot bulu kucing).<ref>Cite news\|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm \|title=EU proposes cat and dog fur ban \|publisher=BBC News \|accessdate=22 Oktober 2009\|date=20 November 2006</ref> Penggunaan ini kini telah diharamkan di Amerika Syarikat, Australia, dan Kesatuan Eropah.<ref>cite web \|url= http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20090217153420/http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archivedate=17 Februari 2009 \|title=EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports \|date=27 Jun 2007 \|publisher=Humane Society International \|first=Carly \|last=Ikuma \|work=HSUS.org \|accessdate=14 Disember 2011</ref> Kulit bulu kucing telah digunakan untuk tujuan karut sebagai sebahagian amalan ilmu sihir,<ref>Witchcraft and Magic in Europe, Volume 3: The Middle Ages. Karen Jolly, A&C Black, 2002</ref> dan masih dibuat ke dalam selimut di Switzerland sebagai ubat yang dipercayai dapat membantu sakit sendi. <ref>Cite news \|url=http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html \|title=Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion \|work=The Independent \|location=London, England \|accessdate=23 Oktober 2009 \|first=Tony \|last=Paterson \|date=25 April 2008 \|archive-date=2020-11-09 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109040103/http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html \|url-status=dead </ref> Dalam tradisi intelektual Barat, idea kucing sebagai objek seharian telah berkhidmat untuk menggambarkan masalah mekanik kuantum dalam eksperimen pemikiran kucing Schrödinger. Beberapa percubaan untuk membina bancian kucing telah dibuat selama ini, kedua-duanya melalui persatuan atau pertubuhan kebangsaan dan antarabangsa dan di Internet, tetapi tugas sebegini tidak mudah untuk dicapai. Anggaran umum untuk penduduk global kucing domestik berkisar secara meluas dari mana-mana antara 200 juta ke 600 juta ekor.<ref>cite web\|title=About Pets\|url=http://www.ifaheurope.org/companion-animals/about-pets.html\|publisher=IFAH Europe\|accessdate=3 Oktober 2014\|archive-date=2014-10-06\|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006074439/http://www.ifaheurope.org/companion-animals/about-pets.html\|url-status=dead</ref><ref>cite journal \|author=Legay JM \|title=Sur une tentative d'estimation du nombre total de chats domestiques dans le monde \|trans_title=Tentative estimation of the total number of domestic cats in the world \|language=French \|journal=Comptes Rendus De l'Académie Des Sciences. Série III, Sciences De La Vie \|volume=303 \|issue=17 \|pages=709–12 \|year=1986 \|id=INIST\|7950138 \|pmid=3101986</ref><ref>cite web\|title=Cats: most interesting facts about common domestic pets\|url=http://english.pravda.ru/society/family/09-01-2006/9478-cats-0/\|publisher=Pravda.ru\|accessdate=3 Oktober 2014</ref><ref>cite news\|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East\|url=http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?_r=1&\|work=The New York Times\|accessdate=3 Oktober 2014</ref><ref>cite book\|url=https://books.google.com/books?id=xYKqluO6c8UC&lpg=PA157&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA157#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false\|author1=Stanley D. Gehrt\|author2=Seth P. D. Riley\|author3=Brian L. Cypher\|title=Urban Carnivores: Ecology, Conflict, and Conservation\|date=12 Mac 2010\|publisher=JHU Press\|accessdate=3 Oktober 2014</ref><ref>cite book\|url=https://books.google.com/books?id=0HmB3ix5IQ8C&lpg=PA47&dq=million%20cats%20worldwide&pg=PA47#v=onepage&q=million%20cats%20worldwide&f=false\|author1=Irene Rochlitz\|title=The Welfare of Cats\|date=17 April 2007\|publisher=Springer Science & Business Media\|accessdate=3 Oktober 2014</ref> ===Kucing sebagai makanan=== Walaupun daging kucing sebahagian besarnya dilarang di kebanyakan negara barat, kucing dibunuh untuk dimakan di seluruh dunia. Negara-negara di mana penduduknya memakan kucing termasuk Korea,<ref>cite web\|url=http://our-compass.org/2012/04/09/ban-south-korean-dog-and-cat-meat-trade/\|title=Ban South Korean dog and cat meat trade\|work=Our Compass\|accessdate=22 November 2015\|date=9 April 2012</ref> China,<ref>cite news\|url=http://www.nbcnews.com/id/28292558\|title=China Protesters: Stop 'Cooking Cats Alive' – Fury After Newspaper Says 10,000 Felines Are Eaten Daily in Single Province\|date=18 December 2008\|work=NBC News\|accessdate=\|agency=Associated Press</ref> Vietnam (walaupun ia merupakan satu perbuatan yang menyalahi undang-undang di sana),<ref>Cite web\|url=http://tuoitre.vn:80/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/99714/Thanh-pho-thit-meo.html\|archive-url=https://web.archive.org/web/20130222042954/http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/99714/Thanh-pho-thit-meo.html\|url-status=dead\|archive-date=2013-02-22\|title=Thành phố thịt mèo - Chính trị Xã hội - Phóng sự Ký sự - Tuổi Trẻ Online\|date=2013-02-22\|access-date=2019-11-02</ref> Switzerland,<ref>Cite web\|url=https://www.newsweek.com/not-just-christmas-swiss-urged-stop-eating-cats-and-dogs-287378\|title=Not Just for Christmas: Swiss Urged to Stop Eating Cats and Dogs\|last=EST\|first=Catherine Phillips On 11/26/14 at 12:45 PM\|date=2014-11-26\|website=Newsweek\|language=en\|access-date=2019-11-02</ref> Peru,<ref name="FEATURE - 'Cat-eaters' take note - feline feast at Peru festival">cite web\|url=http://www.planetark.com/dailynewsstory.cfm/newsid/12575/newsDate/28-Sep-2001/story.htm\|title='Cat-eaters' take note - feline feast at Peru festival\|publisher=planetark.com\|url-status=dead\|archive-url=https://web.archive.org/web/20040911063224/http://www.planetark.com/dailynewsstory.cfm/newsid/12575/newsDate/28-Sep-2001/story.htm\|archive-date=2004-09-11\|accessdate=2008-02-16</ref> Cameroon,<ref>Cite news\|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/2857891.stm\|title=The cat eaters of Cameroon\|last=Ngwa-Niba\|first=Francis\|date=2003-03-17\|publisher=BBC News</ref> dan Australia.<ref>Cite news\|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6974687.stm\|title=Australians cook up wild cat stew\|last=Mercer\|first=Phil\|date=2007-09-02\|publisher=BBC News</ref> Kucing dimakan di Jepun sehingga abad ke-19,<ref name="hanleycat66">Cite book\|title=Everyday Things in Premodern Japan\|last=Hanley\|first=Susan\|year=1997\|page=66</ref> dan kucing secara sejarah telah dimakan semasa kebuluran atau peperangan di kebanyakan negara, termasuk Perancis, Sepanyol, dan Itali.<ref name="Albala2003">cite book\|url=https://books.google.com/books?id=4f-l3-KG0LcC&pg=PA66\|title=Food in Early Modern Europe\|author=Ken Albala\|publisher=Greenwood Publishing Group\|year=2003\|isbn=978-0-313-31962-4\|pages=66–</ref><ref>cite web\|url=http://www.messybeast.com/eat-cats.htm\|title=Cats - Friend Or Food\|date=\|publisher=Messybeast.com\|accessdate=2010-06-14</ref> Aktiviti membunuh kucing untuk dimakan telah diharamkan di sebahagian Amerika Syarikat di bawah Akta Larangan Perdagangan Daging Kucing dan Anjing Amerika 2018, dan ia menyalahi undang-undang di Australia Selatan.<ref>Cite web\|url=https://kb.rspca.org.au/knowledge-base/is-eating-cats-or-dogs-legal/\|title=Is eating cats or dogs legal? – RSPCA Knowledgebase\|language=en-AU\|access-date=2019-11-02</ref> ===Pertunjukan kucing=== Pertunjukan kucing adalah acara yang diadili melalui persaingan antara pemilik kucing untuk memenangi gelaran dalam pelbagai organisasi pendaftaran kucing dengan menyertakan kucing mereka untuk dinilai berdasarkan standard baka.<ref>Cite news\|url=https://animals.howstuffworks.com/pets/cat-show1.htm\|title=All About Cat Shows\|date=2 April 2008\|work=HowStuffWorks\|access-date=8 June 2018\|language=en\|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612143813/https://animals.howstuffworks.com/pets/cat-show1.htm\|archive-date=12 June 2018\|url-status=live\|df=dmy-all</ref><ref>Cite news\|url=https://animals.howstuffworks.com/pets/cat-show.htm\|title=All About Cat Shows\|date=2 April 2008\|work=HowStuffWorks\|access-date=8 June 2018\|language=en\|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612142514/https://animals.howstuffworks.com/pets/cat-show.htm\|archive-date=12 June 2018\|url-status=live\|df=dmy-all</ref> Kedua-dua kucing pedigri dan peneman (atau ''moggy'') diterima dalam pertunjukan, walaupun peraturannya berbeza dari organisasi ke organisasi. Kucing dibandingkan dari segi standard baka,<ref>Cite news\|url=https://animals.howstuffworks.com/pets/cat-show1.htm\|title=All About Cat Shows\|date=2 April 2008\|work=HowStuffWorks\|access-date=26 June 2018\|language=en\|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612143813/https://animals.howstuffworks.com/pets/cat-show1.htm\|archive-date=12 June 2018\|url-status=live\|df=dmy-all</ref> dan pemilik yang dinilai paling rapat dengannya dianugerahkan hadiah. Kucing ''moggy'' dinilai berdasarkan kelakuan (temperamen) mereka. Selalunya, pada akhir tahun, semua mata yang terakru di pelbagai pertunjukan ditambah dan lebih banyak gelaran nasional dan serantau dianugerahkan. === Sejarah dan mitologi === Secara tradisinya, ahli sejarah cenderung untuk berfikir bawaha Mesir Purba merupakan tapak kucing penanaman, yang terhutang kepada gambaran jelas kucing rumah dalam lukisan Mesir berusia kira-kira 3600 tahun.<ref name="Driscoll" /> Walau bagaimanapun, pada tahun 2004, sebuah kubur digali di Neolitik Shillourokambos, Cyprus, mengandungi rangka, diletakkan berhampiran dengan satu sama lain, kedua-dua manusia dan kucing. Kubur itu dianggarkan berusia 9,500 tahun, menolak kembali persatuan kucing-manusia yang diketahui paling awal dengan ketara.<ref name="9500 years" /><ref name="Muir 2004">Cite news \|title=Ancient Remains Could Be Oldest Pet Cat \|last=Muir \|first=Hazel \|work=New Scientist \|date=8 April 2004 \|url= http://www.newscientist.com/article/dn4867.html \|accessdate=23 November 2007 </ref><ref name="Walton 2004">Cite news \|title=Ancient Burial Looks Like Human and Pet Cat \|last=Walton \|first=Marsha \|publisher=CNN \|date=9 April 2004 \|url= http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html \|accessdate=23 November 2007 </ref> Spesimen kucing adalah besar dan hampir menyerupai kucing liar Afrika, dan bukan kucing domestik masa kini. Penemuan ini, digabungkan dengan kajian genetik mencadangkan kucing telah mungkin dijinakkan di Timur Tengah, di Hilal Subur sekitar masa pembangunan pertanian dan kemudian mereka telah dibawa ke Cyprus dan Mesir.<ref name="Driscoll2007">Cite journal\|vauthors=Driscoll CA, Menotti-Raymond M, Roca AL \|title=The Near Eastern origin of cat domestication \|journal=Science \|volume=317 \|issue=5837 \|pages=519–23 \|year=2007 \|pmid=17600185 \|doi=10.1126/science.1139518\|bibcode = 2007Sci...317..519D </ref> Bukti jelas untuk menjinakkan kucing 5,300 tahun yang lalu di Quanhucun, China telah diterbitkan oleh ahli-ahli arkeologi dan ahli paleontologi dari Universiti Washington dan Akademi Sains China. Kucing dipercayai telah tertarik ke kampung oleh tikus, yang seterusnya tertarik dengan gandum yag ditanam dan disimpan oleh manusia.<ref>cite web\|url=http://www.nacion.com/vivir/ciencia/Gatos-domesticados-China-hace-anos_0_1385061482.html\|title=Gatos fueron domesticados en China hace 5.300 años\|work=La Nación\|accessdate=9 September 2014</ref> Di Mesir kuno, kucing ialah haiwan suci, dengan dewi Bastet sering digambarkan dalam bentuk kucing, kadang-kadang mengambil aspek perang seperti singa betina.<ref name="Mason">Cite book \|last=Mason \|first=I. L. \|title=Evolution of Domesticated Animals \|year=1984 \|publisher=Prentice Hall Press \|isbn=0-582-46046-8</ref><sup>:220</sup> Orang-orang Rom sering dikreditkan dengan memperkenalkan kucing domestik dari Mesir ke Eropah;<ref name="Mason" /><sup>:223</sup> dalam Roman Aquitaine, ukiran abad kedua yang mula-mula tentang seorang gadis muda memegang kucing ialah salah satu daripada dua gambaran terawal kucing Roman dijinakkan.<ref>cite book \|last=Veyne \|first=Paul \|others=Arthur Goldhammer (Trans.) \|title=The Roman Empire \|publisher=Harvard College \|location=Cambridge, Massachusetts \|year=2002 \|origyear=1987 \|edition=3rd \|page=81 \|chapter=The Household and Its Freed Slaves \|isbn=0-674-77771-9 \|url=https://books.google.com/?id=JmpOH8AVV4EC</ref> Walau bagaimanapun, kucing mungkin sudah disimpan di Eropah sebelum Empayar Rom, kerana ia mungkin telah hadir di Britain pada lewat Zaman Besi.<ref name="OConnor" /> Kucing domestik telah tersebar di sebahagian besar negara lain di dunia semasa Zaman Penjelajahan, kerana mereka telah dijalankan di atas kapal pelayaran untuk mengawal tikus kapal dan sebagai azimat nasib baik (lihat kucing kapal).<ref name="Mason" /> Beberapa kucing agama kuno percaya ditinggikan jiwa, sahabat atau panduan untuk manusia, yang Maha Mengetahui tetapi bisu sehingga mereka tidak boleh mempengaruhi keputusan yang dibuat oleh manusia. Di Jepun, kucing ''maneki neko'' ialah simbol nasib baik.<ref>cite web \|url=http://www.darumamagazine.com/new/articles-excerpts/maneki-neko-feline-fact-fiction/ \|title=Maneki Neko: Feline Fact & Fiction \|author=Alan Pate \|work=Daruma Magazine \|publisher=Takeguchi Momoko \|location=Amagasaki, Japan \|year=2008 \|accessdate=30 Disember 2012 \|archiveurl=https://www.webcitation.org/6DIDy4b8G?url=http://www.darumamagazine.com/new/articles-excerpts/maneki-neko-feline-fact-fiction/ \|archivedate=2012-12-30 \|deadurl=no \|df=dmy \|url-status=dead </ref> == Kucing dan Islam == utama\|Islam dan kucing Abu Qatadah berkata bahawa Nabi Muhammad SAW pernah bersabda, "Kucing itu tiada najis. Ia binatang yang suka berkeliling di rumah (binatang perumahan)," [Hadis Riwayat At-Tirmidzi, An-Nasa'i, Abu Dawud, dan Ibnu Majah]. Diriwayatkan dan Ali bin Al-Hasan, dan Anas yang menceritakan bahawa Nabi Muhammad SAW pergi ke Bathhan suatu daerah di Madinah. Lalu, baginda bersabda, "Ya Anas, tuangkan air wudhuk untukku ke dalam bejana." Lalu, Anas menuangkan air. Ketika sudah selesai, Nabi menuju ke bejana. Namun, seekor kucing datang dan menjilati bejana. Melihat itu, Nabi berhenti sehinggalah kucing tersebut berhenti minum lalu (baginda) berwudhuk. Nabi ditanya mengenai kejadian tersebut, beliau menjawab, "Ya Anas, kucing termasuk perhiasan rumah tangga, ia tidak dikotori sesuatu, bahkan tidak ada najis." Diriwayatkan dari Dawud bin Shalih At-Tammar dan ibunya yang menerangkan bahawa hambanya memberikan Aisyah semangkuk bubur. Namun, ketika ia sampai di rumah Aisyah, tenyata Aisyah sedang solat. Lalu, ia memberikan isyarat untuk menaruhnya. Sayangnya, setelah Aisyah menyelesaikan solat, ia lupa pada buburnya. Datanglah seekor kucing, lalu memakan sedikit bubur tersebut. Ketika ia melihat bubur tersebut dimakan kucing, 'Aisyah RA lalu membersihkan bahagian yang disentuh kucing, dan Aisyah memakannya. Rasulullah SAW bersabda, "Ia tidak najis. Ia binatang yang berkeliling." Aisyah pernah melihat Rasulullah SAW berwudhuk dari sisa jilatan kucing, [Hadis Riwayat Al-Baihaqi, Abd Al-Razzaq, dan Al-Daruquthni]. Hadis ini diriwayatkan daripada Malik, Ahmad, dan Imam Hadis yang lain. Oleh kerana itu, kucing ialah binatang, yang mana, peluh, bekas sisa jilatannya adalah suci. Nabi Muhammad SAW juga pernah memberi gelaran kepada Abd al-Rahman ibn Sakhr Al-Azdi sebagai "Abu Hurairah" yang beerti "Bapa anak-anak kucing" kerana sikapnya yang sangat menyayangi kucing. Manakala menurut periwayatan Hadis Nabi didalam Sahih Bukhari Jilid 3, Buku 40, Nombor 552, menerangkan cerita seorang wanita yang telah terkena cakaran oleh seekor kucing dan bagi menghukum kucing itu, wanita tersebut telah bertindak mengurung kucing dalam sangkar penjara dan tidak memberikan kucing tersebut makanan atau minuman. Maka wanita itu dibalas/dihukum oleh Allah dengan buruk atas perbuatan wanita itu. <references group="http://www.sahih-bukhari.com/Pages/Bukhari_3_40.php" /> == Galeri == <gallery> Fail:Kucing belang jingga (orange mackerel tabby cat).JPG\|Kucing belang jingga. Fail:Kucing belang perang (brown mackerel tabby cat).JPG\|Kucing belang perang. Fail:Kucing belang perang yang agak cerah (light brown mackerel tabby cat).JPG\|Kucing belang perang yang cerah. Fail:Gambar dekat muka kucing belang perang (brown mackerel tabby cat).JPG\|Gambar dekat muka kucing belang perang. Fail:Kucing kaliko (calico) bermuka dua warna secara simetri.JPG\|Muka seekor kucing kaliko yang warnanya terbahagi secara simetri. Fail:Kucing bersantai di halaman rumah bj.jpg\|Kucing bersantai di halaman rumah. Fail:Kucing Hutan Norwegian menoleh ke kanan bj.jpg\|Kucing Hutan Norwegian menoleh ke kanan. Fail:Gambar kucing estetik bj.jpg\|Gambar kucing estetik. Fail:Renungan seekor kucing bj.jpg\|Renungan seekor kucing. Fail:Kucing dengan reaksi minta simpati bj.jpg\|Kucing dengan reaksi minta simpati. Fail:Kucing tidur nyenyak bj.jpg\|Kucing tidur nyenyak. Fail:Gambar kucing separuh muka bj.jpg\|Gambar kucing separuh muka. Fail:Kucing tembam bj.jpg\|Kucing tembam. Fail:Kucing dengan mata bulat bj.jpg\|Kucing dengan mata bulat. Fail:Kucing menjilat kaki depannya bj.jpg\|Kucing menjilat kaki depannya. Fail:Kucing bersantai di atas meja beranda empunya bj.jpg\|Kucing bersantai di atas meja beranda empunya. Fail:Dua ekor kucing kembar di lorong belakang bj.jpg\|Dua ekor kucing kembar di lorong belakang. Fail:Kucing Birman membuang pandangan bj.jpg\|Kucing Birman membuang pandangan. Fail:Kucing yang mesra dipanggin "Oyen" bj.jpg\|Kucing yang mesra dipanggil "Oyen". Fail:Kucing dengan reaksi terkejut memandang ke arah kanan bj.jpg\|Kucing dengan reaksi terkejut memandang ke arah kanan. </gallery> == Gambaran dalam seni == <gallery mode="packed" heights="150px"> Fail:Chimú Jar with Small Looped Handles and Feline Design ca. 1100-1400.jpg\|''Balang dengan pemegang bergelung dan lukisan kucing'', Chimú c. 1100-1400. Muzium Brooklyn Fail:Ancient Egyptian bronze statue of a reclining cat and kitten.jpg\|Patung gangsa seekor kucing dan anak kucing Mesir Purba. Fail:Figure of a Cat made by Meissen Porcelain Factory, Germany ca. 1800.jpg\|Figura kucing oleh kilang porselin Meissen., Saxony c. 1800. Muzium Brooklyn Fail:Cats from Unai no tomo by Shimizu Seifu. Japan, 1891-1923.jpg\|Kucing dari ''Unai no tomo'' oleh Shimizu Seifu. Japan, 1891-1923. Brooklyn Museum Fail:Cat Bookend, One of Pair Manufactured by Chase Brass & Copper Co. 1930-1935.jpg\|Pair of Cat Bookends dihasilkan oleh Chase Brass & Copper Co., USA c. 1930-1935. Muzium Brooklyn Fail:Kitten reading a book.jpg\| Ilustrasi kucing oleh seniman Jerman, Fedor Flinzer, dipanggil sebagai Raphael of Cats. </gallery> == Lihat juga == Muezza (kucing peliharaan Nabi Muhammad SAW) * Felidae * The Cat Fanciers' Association [https://myfriendlypets.com/ Pets Tips (Cats)] == Rujukan == Reflist\|30em\|refs= <ref name="Globe interview Parliament Hill Cat sanctuary closing"> A number of the four remaining colony cats at the Parliament Hill Cat Sanctuary in Ottawa, Ontario, Canada were 15 and 16 years old in 2013. [https://www.theglobeandmail.com/life/travel/travel-news/a-beloved-parliament-hill-attraction-uses-up-its-nine-lives/article8103874/ "A beloved Parliament Hill attraction uses up its nine lives"], Karan Smith, The Globe and Mail, 1 Februari 2013.</ref> <ref name="TNR Works Merrimack River">Zorro, the last cat of a colony at the Merrimack River in Newburyport, Massachusetts, died in 2009 at age 16. [http://www.alleycat.org/TNRworks "Trap-Neuter-Return Effectively Stabilizes and Reduces Feral Cat Populations: Trap-Neuter-Return Humanely Stabilized and Reduced in Size the Merrimack River Colony"], Alley Cat Allies, dicapai 18 Ogos 2014; an earlier article in the LA Times was written when Zorro was the last remaining living cat: [http://latimesblogs.latimes.com/unleashed/2009/09/advocates-report-success-with-trap-neuter-return-approach-to-stray-cats.html "Advocates report success with trap, neuter, return approach to stray cats"], Los Angeles Times, 29 September 2009.</ref> <ref name="TNR Works Washington DC">The last cat in a managed colony in Washington, D.C. died at age 17. [http://www.alleycat.org/TNRworks "Trap-Neuter-Return Effectively Stabilizes and Reduces Feral Cat Populations: Washington, D.C. Cat Colony Stabilized and Eventually Reduced to Zero"], Alley Cat Allies, dicapai 18 Ogos 2014.</ref> <ref name="Remfry 1996">J. Remfry, Feral Cats in the United Kingdom (JAVMA Vol. 208, No. 4, 15 Februari 1996, m/s 520–523), pada m/s 522, available online at pp. 24–27 of [https://ecfvg.avma.org/Files/ProductDownloads/1995_the_welfare_of_cats.pdf "AVMA Animal Welfare Forum: The welfare of cats"], 3 November 1995.</ref> <ref name="Kraft 1998">cite journal \|author=Kraft W \|title=Geriatrics in canine and feline internal medicine \|journal=European Journal of Medical Research \|volume=3 \|issue=1–2 \|pages=31–41 \| date=Februari 1998 \|pmid=9512965</ref> <ref name="Levy 2004">cite journal \|last1=Levy \|first1=Julie K. \|last2=Crawford \|first2=P. Cynda \|title=Humane strategies for controlling feral cat populations \|journal=Journal of the American Veterinary Medical Association \|volume=225 \|issue=9 \|pages=1354–60 \| date=November 2004 \|pmid=15552308 \|doi=10.2460/javma.2004.225.1354</ref> <ref name="Levy 2003">cite journal \|last1=Levy \|first1=Julie K. \|last2=Gale \|first2=David W. \|last3=Gale \|first3=Leslie A. \|title=Evaluation of the effect of a long-term trap-neuter-return and adoption program on a free-roaming cat population \|journal=Journal of the American Veterinary Medical Association \|volume=222 \|issue=1 \|pages=42–6 \| date=Januari 2003 \|pmid=12523478 \|doi=10.2460/javma.2003.222.42</ref> <ref name="Nassar 1984">cite journal \|last1=Nassar \|first1=R \|last2=Mosier \|first2=JE \|last3=Williams \|first3=LW \|name-list-format=vanc \|title=Study of the feline and canine populations in the greater Las Vegas area \|journal=American Journal of Veterinary Research \|volume=45 \|issue=2 \|pages=282–7 \| date=Februari 1984 \|pmid=6711951</ref> == Pautan luar == Kategori Commons\|Felis silvestris catus Wiktionary-inline\|cat\|kitty\|meow * Wikispecies-inline\|Felis sylvestris catus\|Cat * Commons-inline\|Felis silvestris catus\|Cat * Wikibooks-inline\|Animal Care * Wikiquote-inline * Cite Americana\|wstitle=Cat, Domestic, The \|short=x * [http://brainmaps.org/index.php?p=speciesdata&species=felis-catus Imej Berpeleraian Tinggi Otak Kucing] * [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Felis_catus Biodiversity Heritage Library bibliography] untuk ''Felis catus'' * [http://www.catpert.com/ Catpert. The Cat Expert] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20081211071153/http://www.catpert.com/ \|date=2008-12-11  – Rencana kucing * [http://kucingmeong.com Kucing Meong] * [https://myfriendlypets.com/category/cat/ Cat Directory] * Lihat [http://www.ensembl.org/Felis_catus/Info/Index/ genom kucing] di Ensembl Kucing domestik Kawalan kewibawaan Kategori:Kucing\|
mt	https://mt.wikipedia.org/wiki/Qattus	Maltese	Malti	Qattus	https://mt.wikipedia.org/w/index.php?title=Qattus&action=raw	stub\|Annimal Automatic taxobox Stampa:Jammlich crop.jpg\|thumb\|150px\|right Stampa:Kot na parapecie.jpg\|thumb\|150px\| '''Il-Qtates''' jiġu mill-istess familja tal-iljuni u t-tigra\|tigri. Iżjed minn 4,000 sena ilu, fl-Eġittu tal-Qedem, il-qtates kienu jitqiesu allat. In-nies kienu jiġu kkastigati jekk jagħmlu xi att ħażin fuq xi qattus. Meta qattus kien imut, kien jiġi rrumblat fi-ħwawar u biċċa drapp speċjali, b'hekk jiġu forma ta' mumja u jagħmlulhom funeral pubbliku. Madwar 100 sena ilu f'post fl-Eġittu nstabu madwar 300,000 mumja tal-qtates. Il-qtates li nżommu illum f'darna huma dixxendenti minn dawk il-qtates allat. Insibu diversi qtates differenti fosthom, il-qtates Persjani, bis-suf twil, il-qtates Sijamiżi, b'suf veru qasir u b'vuċi b'saħħitha, u l-qtates Manx, li m'għandhomx denb. Iżda kollha għandhom vista tajba, l-iktar fid-dlam, u dwiefer twal u jaqtgħu. Id-dwiefer tal-qtates għandhom partikularità, dik li ma jkunux dejjem jidhru. Il-qtates infatti kapaċi jiġbdu difrejhom 'l ġewwa fil-laħam permezz ta' muskoli apposta u joħorġuhom biss meta jridu jużawhom. Xi ħaga interessanti fuq il-qtates hija li meta l-bniedem joqgħod imellishom jew ifissidhom, il-bniedem ikollu inqas ċans li jaqbdu attakk tal-qalb. Kategorija:Qtates Kategorija:Carnivora
mwl	https://mwl.wikipedia.org/wiki/Gato	Mirandese	Mirandés	Gato	https://mwl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gato&action=raw	ber zambiguaçon Anfo/Taxonomie \|nome = Gato<ref name=msw3>MSW3 Wozencraft\|id=14000031\|pages=41</ref> \|quelor = pink \|eimaige = Collage of Six Cats-02.jpg \|eimaige_legenda = \|stado = DOM \|reino = Animalia \|filo = Chordata \|classe = Mammalia \|orde = Carnibora \|família = Felidae \|género = ''Felis'' \|spece = ''Felis catus'' \|binomial = ''Felis catus'' \|binomial_outoridade = (Carolus Linnaeus\|Linnaeus, 1758) \|sinónimos = * ''Felis silbestris catus'' <ref name="Driscoll">citar periódico\|títalo=Fron wild animals to domestic pets, an eibolutionary biew of domestication\|outor=Driscoll, C.La.; MacDonald, D.W.; L'Brien, S.J.\|periódico=PNAS\|belume=106\|númaro=S1\|data=2009\|páiginas=9971-9978\|url=http://www.pnas.org/cuntent/106/suppl.1/9971.full.pdf+html\|doi=10.1073/pnas.0901586106 </ref> * ''Felis catus domestica'' <ref name="ITIS F.c.d.">citar web \|url = http://www.itis.gob/serblet/SingleRt/SingleRt?search_topic=TSN&search_balue=727487 \|títalo = ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|publicado= ITIS Online Database \|acessodata= 07 de dezembre de 2012</ref> L '''gato''' ''(Felis silvestris catus)'', tamien coincido cumo '''gato caseiro''', '''gato ourbano''' ó '''gato doméstico''', ye un Animalia\|animal de la Família (biologie)\|Família de ls felídeos, mui popular cumo animal de stimaçon. Acupando l topo de la cadeia alimentar, ye un Predaçon\|predador natural de dibersos animales, cumo roedores, Passeriformes\|páixaros, lagartixas i alguns ansetos. La purmeira associaçon culs houmanos de la qual se ten ambora acunteciu hai cerca de 9.500 anhos, mas la domesticaçon dessa spece ouriunda de l cuntinente africano<ref name="fuolha-purmeiro-gato">citar web \|url=http://www1.fuolha.uol .com.br/fuolha/ciencia/ult306u11517.shtml \|titulo= ''Purmeiro gato doméstico surgiu hai 9.500 anhos'' \|trabalho=Fuolha de San Paulo \|acessodata=1 de júnio de 2009 \|léngua2=t</ref><ref name="nationalgeographic-oldest">citar web \|url=http://news.nationalgeographic .com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|titulo=''Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus'' \|trabalho=National Geographic \|acessodata=1 de júnio de 2009 \|léngua2=en</ref> ye mui mais antiga. Sou mais primitibo ancestral coincido ye l ''Miacis'', mamífero que bibeu hai cerca de 40 milhones d'anhos, ne l final de l período Paleoceno, i que possuía l'hábito de caminar subre ls galhos de las arbles. L'eiboluçon de l gato dou ourige al ''Dinitis'', spece que yá apersentaba la maior parte de las caratelísticas persentes ne ls felinos atuales <ref name="britannica-miacis">citar web \|url=http://www.britannica .com/EBchecked/topic/379658/Miacis \|titulo= ''Miacis'' \|trabalho= Anciclopédia Britannica \|acessodata=1 de júnio de 2009 \|léngua2=en</ref> sendo tamien l'antepassado de linces, jaguatiricas, grandes felinos cumo tigres, pumas, Lion\|liones, Onça-pintada\|onças, leopardos i l zaparecido Smilodon\|tigre-diente-de-sabre. La sub-família Felinae, qu'agrupa ls gatos domésticos, surgiu hai cerca de 12 milhones d'anhos, spandindo-se a partir de la África susaariana até alcançar las tierras de l'atual Eigito.<ref name="Stefoff">Citar libro \|títalo=Cats \|outor=STEFOFF, Rebeca \|local=New York \|eiditora=Benchmark Books \|léngua=Léngua anglesa\|anglés \|anho=2004\|id=ISBN 0-7614-1577-7 \|páiginas=112</ref> Eisisten cerca de 250 raças de gato-doméstico, cujo peso bariable classefica la spece cumo animal doméstico de pequeinho la médio porte. Assi cumo perro\|perros cun estas dimensones, bibe antre quinze i binte anhos. De personalidade andependiente, tornou-se un animal de cumpanha an dibersos lares al redror de l mundo, para pessonas de ls mais bariados stilos de bida. Na cultura houmana, figura de la mitologie a las superstiçon\|superstiçones, passando por personaiges de animaçon\|zeinhos animados, tira de jornal\|tiras de jornales, filmes i cuntos de fadas. Antre sues mais coincidas repersentaçones, stan ls gatos: Ton & Jerry\|Ton, Frajola, Felix the Cat\|Gato Félix, L Gato de Botas i Garfield. TOC-lemitado\|2 == Taxonomie == L gato doméstico fui chamado ''Felis catus'' por Carolus Linnaeus na sue obra ''Systema Naturae'', de 1798. Johann Christian Daniel bon Schreber chamou de ''Felis silbestris\|Felis silvestris'', l gato salbaige an 1775. Desse modo, ls gatos caseiros son cunsidrados ua de las sub-speces de l gato salbaige. Nun ye ancomun, aliás, l cruzamiento antre gatos domésticos i salbaiges, formando spécimes Híbrido (biologie)\|híbridos.<ref name=ECB>Citar libro \|títalo=Ancyclopedie of Cat Breds \|outor=HELGREN, J. Anne \|local=EUA \|eiditora=Barron's Eiducational Series \|léngua=Anglés \|anho=1997 \|id=ISBN 0-7641-5067-7 \|páiginas=224</ref> Pulas regras de prioridade de l ''Código Anternacional de Nomenclatura Zológica'', l nome de las speces domésticas deberie ser ''Felis catus''. Inda assi, na prática, la maiorie de ls biólogos outelizan ''Felis silvestris'' pa las speces salbaiges i ''Felis catus'' solamente pa las formas domesticadas. Na oupenion m.º 2027, publicada ne l Belume 60 (Parte I) de l ''Bulletin of Zological Nomenclature'' (31 de márcio de 2003),<ref name=BZOO>Citar libro \|títalo=Bulletin of Zological Nomenclature \|outor= Anternational Trust fur Zological Nomenclature \|local=EUA \|eiditora= Anternational Trust fur Zological Nomenclature \|léngua=Anglés \|anho=2003 \|id=ISSN 0007-5167</ref> la ''Comisson Anternacional de Nomenclatura Zológica'' cunfirmou l'outelizaçon de ''Felis silbestris'' para chamar l gato salbaige i ''Felis silvestris catus'' pa las sub-speces domesticadas. ''Felis catus'' segue sendo bálido pa la forma domesticada, se esta fur cunsidrada ua spece apartada.<ref name="Linaeus1758">cite book \|last=Linnaeus \|first=Carolus \|outhorlink=Carl Linnaeus \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundun classes, ourdines, genera, species, cun charateribus, differentiis, synonymis, locis \|publisher=Holmiae (Laurentii Salbii) \|year=1766 \|page=62 \|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bt6k99004c/f62.chemindefer \|belume=1 \|eidition = 12th \|ourigyear = 1758</ref> Johann Christian Polycarp Erxleben denominou l gato doméstico de ''Felis domesticus'' an sues obras ''Anfangsgrunde dar Naturlehre'' i ''Systema regni animalis'', de 1777. Este nome i las sues bariantes ''Felis catus domesticus'' i ''Felis silvestris domesticus'' nun son nomes científicos bálidos segundo las regras de l ''Código Anternacional de Nomenclatura Zológica''. == Stória i domesticaçon == Artigo percipal\|Stória de l gato doméstico Fexeiro:Bauernkatze.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Zde tiempos eimemoriales ls gatos auxelian ls houmanos na prebençon de roedores, specialmente an árias agrícolas. Ls gatos domésticos atuales son ua adataçon eibolutiba de ls gato-brabo\|gatos salbaiges. Cruzamientos antre defrentes spécimes ls tornórun menores i menos agressibos als home\|houmanos.<ref name="scientific-amarican"-eibolucao">citar periódico \| títalo = L'eiboluçon de ls gatos \| purmeiro = Stephen J. \| ultimo = L'Brien \|data= Agosto de 2007 \| belume = 63 \| coautores = Warren I. Johnson \| jornal = Scientific Amarican Brasil \| url = http://www2.uol .com.br/scian/reportaiges/la_eibolucao_de ls_gatos.html \| acessadoen = 13 de júnio de 2009 </ref> Ls gatos fúrun domesticados purmeiramente ne l Ouriente Médio nas purmeiras bilas agriculturales de l Crecente Fértil.<ref name="nyt-study">citar web \|títalo= ''Study Traces Cat's Ancestry to Middle East'' \| url = http://www.nytimes .com/2007/06/29/science/29cat.html?an&s=1183348800&en=46920e3fe2f7c649&ei=5087%0A \|publicado= ''The New York Eiquipas'' \| outor = Nicholas Wade \|data= 29 de júnio de 2007 \|léngua= Léngua anglesa\|anglés \| acessodata=12 de júnio de 2009</ref><ref name="science-near-eastern">citar periódico \| títalo = ''The Near-Eastern Ourigin of Cat Domestication'' \| purmeiro = Carlos La. \| ultimo = Çcroll \| jornal = Science \|data= 27 de júlio de 2007 \| belume = 317 \| páiginas = 519-523\| coautores = Marilyn Menotti-Raymond, Alfred L. Ruoca, Karsten Hupe, Warren I. Johnson, Eili Geffen, Eric H. Harley, Miguel Delibes, Domenique Pontier, Andrew C. Kitchener, Nobuyuki Yamaguchi, Stephen J. L’Brien, David W. Macdonald \| eiditora = ''Amarican Association fur the Adbancement of Science'' \|url = http://home.ncifcrf.gob/cr/lgd/feline%20genomic%20pdfs/MS602_Driscoll_Science.pdf \| formato = PDF \| léngua = Léngua anglesa\|anglés \| acessadoen = 13 de júnio de 2009</ref> Ls senhales mais antigos d'associaçon antre homes i gatos datan de 9 500 anhos atrás i fúrun ancontrados na ilha de Xipre.<ref name="science-near-eastern" /> Quando las populaçones houmanas deixórun de ser nómades, la bida de las pessonas passou a depender sustancialmente de la agricultura. La porduçon i armazenamiento de cereales, mas, acabou por atrair roedors. Fui nesse momiento que ls gatos benirun a fazer parte de l cotidiano de l ser houmano.<ref name="Stefoff"/> Por possuíren un fuorte anstinto caçadelor, esses animales spontaneamente passórun a bibir nas cidades i eisercian ua amportante funçon na sociadade: eliminar ls ratos i camundongos, qu'ambadian ls silos de cereales i outros lugares adonde éran armazenados ls alimientos.<ref name="nyt-study" /><ref name="science-near-eastern" /> Fexeiro:Egypte louvre 058.jpg\|180px\|thumb\|dreita\|Ua statueta dun gato, feita ne l Antigo Eigito, repersentando la diusa Bastet, an sposiçon ne l Museu de l Loubre. Registros ancontrados ne l Eigito, cumo graburas, pinturas i státuas de gatos, andican que la relaçon desse animal culs Antigo Eigito\|eigípcios data de pul menos 5 000 anhos.<ref name="maneijo">citar web \| títalo = Maneijo de gatos \| url = http://www.eiditora.ufla.br/BolExtensao/pdfBE/bol_43.pdf \| purmeiro = Heilaíne Haddad Simones \| ultimo = Machado \| coautores = Daniela de Melo Resende, Ruthnéa Aparecida Lázaro Muzzi, Leonardo Augusto Lopes Muzzi \| publicado = Ounibersidade Federal de Labras \| formato = PDF \| acessodata = 13 de júnio de 2009 </ref> Eilemientos ancontradas an scabaçones andican que, nessa época, ls gatos éran benerados i cunsidrados animales sagrados.<ref name="salamandro-eigito">citar web \| títalo = L Gato ne l Eigito \| purmeiro = Camille \| ultimo = Paglia \| url = http://www.salamalandro.redezero.org/l-gato nel-eigito/ \| publicado = [http://www.salamalandro.redezero.org/ Salamandro] \|data= 29 d'outubre de 2006 \| acessodata = 13 de júnio de 2009 . Testo retirado de l libro ''Personas Sexuales'', de Camille Paglia. Cumpanha de las Letras, 1994</ref> Bastet (Bast ó Fastet), la diusa de la fertelidade i de la felicidade, cunsidrada benfeitora i protetora de l'home, era repersentada na forma dua mulhier cula cabeça dun gato i frequentemente figuraba acumpanhada de bários outros gatos an sou entorno.<ref name="harmonia-gatos">citar web \| títalo = Gatos \| url = http://www.beterinariaharmonia .com.br/andex.php?oution=cun_cuntent&task=category&sectionid=8&id=25&Itemid=112 \| publicado = Clínica Beterinária Harmonia \| acessodata = 13 de júnio de 2009</ref><ref name="FEG">Citar libro\|títalo=Fotprint Eigyt\|outor=Betts,Vanessa i Badawi, Cherine\|local=San Paulo\|eiditora=Fotprint Trable Guides\|léngua=Léngua anglesa\|anglés\|anho=2004\|id=ISBN 978 1 906098 23 0 \|páiginas=64</ref> Na berdade, l'amor de ls eigípcios por esse animal era tan antenso qu'habie leis proibindo que ls gatos fússen "sportados".<ref name="PETFRIENDS">Citar web \|url=http://www.petfriends .com.br/anciclopedie/ra%C3%A7as_gatos/gatos_anciclopediadomestico.htn \|títalo=Modelo de l'anciclopédia para gatos \|publicado=www.petfriends .com.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> Qualquiera biajante que fusse ancontrado traficando un gato era punido cula pena de muorte. Quien matasse un gato era punido de la mesma forma i, an causo de muorte natural de l'animal, sous duonhos deberian ousar trajes de luto.<ref name="LUTO">citar web \| títalo = L Gato na Stória\| url = http://www.antercat .com.br/andex01.htn \| publicado = [http://www.antercat .com.br/andex01.htn] \| acessodata = 15 de júnio de 2009 </ref> Nun tardou para qu'alguns animales fússen clandestinamente trasportados para outros territórios,<ref name="DRAPRISCILLA">citar web \| títalo = Ourige de ls gatos\| url = http://www.drapriscilaalbes .com.br/artigos/Ourige%20dos%20gatos.pdf\| publicado = [http://www.drapriscilaalbes .com.br/artigos/Ourige%20dos%20gatos.pdf] \| acessodata = 15 de júnio de 2009 </ref> fazendo cun que la popularidade de ls gatos oumentasse. Al chegáren a la Pérsia antiga, tamien passórun a ser benerados i habie la fé de que, quando maltratados, corria-se l risco de star maltratando un sprito amigo, criado specialmente para fazer cumpanha al home durante sue passaige na Planeta Tierra\|Tierra. Desse modo, al prejudicar un gato, l'home starie atingindo la si própio.<ref name="harmonia-gatos" /> Debido al fato de séren símios caçadores i auxeliáren ne l cuntrole de pragas, por muitos seclos ls gatos tubírun ua posiçon prebilegiada na Ouropa Cristandade\|crestiana. Mas, ne l'ampeço de la Eidade Média, la situaçon mudou: gatos fúrun acusados de stáren associados a malos spritos i, por esso, muitas bezes fúrun queimados juntamente culas pessonas acusadas de bruxarie.<ref name="ondaa-eidade-medie">citar web \| títalo = Ls Gatos na Eidade Média \| ultimo = Follain \|purmeiro = Martha \| url = http://www.ondaa.org/artigos/artigo22.htn \| publicado = [http://www.ondaa.org/artigos.htn ONDAA.ORG - Organizaçon pula Dignidade de Animales Abandonados] \| acessodata = 13 de júnio de 2009 Acessíbel tamien an [http://www.floraisecie .com.br/detalhe_artigo.php?id_artigo=297 Florales i Cia.]Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Até hoije, inda eisiste l preconceito de que las bruxas ténen un gato negro de stimaçon, sendo esse animal associado als mais dibersos tipos de sortilégios; dependendo de la region, mas, puoden ser cunsidrados animales que trazen buona suorte. Ye mui quemun oubir stórias de suorte i azar associadas als animales dessa quelor.<ref name="about-blackcats">citar web \| títalo = Vlack Cats Folklore: Witches - Beliefs About Black Cats \| ultimo = Syufy \| purmeiro = Franny \| url = http://cats.about .com/od/catloreurbanlegends/la/blackcatlore.htn \| publicado = [http://cats.about .com/ About .com] \|léngua= Léngua anglesa\|anglés \| acessodata = 13 de júnio de 2009</ref> Fexeiro:Blackie and Churchill (cropped).jpg\|thumb\|200px\|squierda\|Winston Churchill afaga l gato qu'era mascote de l nabio melitar HMS Prince of Wales (53), agosto de 1941. Al fin de la Eidade Média, l'aceitaçon de ls gatos nas residéncias tubo un nuobo ampulso, fenómeno que tamien se stendiu a las nabio\|ambarcaçones, adonde ls nabegadores ls mantenien cumo mascotes. Coincidos cumo gatos de nabios, esses animales assumian tamien la funçon de cuntrolar la populaçon de roedors a bordo de l'ambarcaçon.<ref name="ondaa-eidade-medie" /> Cul passar de l tiempo, muitos gatos passórun a ser cunsidrados animales de luxo, ganhando ua buona posiçon de l punto de bista social, sendo até outelizados cumo "acessórios" an eibentos sociales pulas damas. Nessa época, l gato ampeçou a passar por melhoramientos genéticos para sposiçones, ampeçando assi la criaçon de raças puras, cun pedigre. Ua de las purmeiras raças criadas para essa finalidade fui la gato persa\|persa, que quedou coincida passado sue antroduçon ne l cuntinente ouropeu, rializada pul biajante italiane l Pietro Della Balle.<ref name="catworld-persian">citar web \| títalo = Persian Cat Bred Profile: Story of the Persian cat \| url = http://www.cat-world .com.au/PersianCatBredProfile.htn \| publicado = [http://www.cat-world .com.au/ Cat World] \|léngua= Léngua anglesa\|anglés \| acessodata = 13 de júnio de 2009 </ref> La purmeira grande sposiçon de gatos acunteciu an 1871, an Londres. A partir desse momiento, l'antresse an se spor gatos zambolbidos drento de ciertos padrones propagou-se por to la Ouropa.<ref name="ECB">Citar libro\|títalo=Ancyclopedie of Cat Breds\|outor=Heilgren, J. Anne\|local=EUA\|eiditora=Barron's Eiducational Series\|léngua=Léngua anglesa\|anglés\|anho=1997\|id=ISBN 0-7641-5067-7 \|páiginas=224</ref> Atualmente, ls gatos son animales bastante populares, serbindo al home cumo un buono animal de cumpanha, i inda cuntinan sendo outelizados por agricultores i nabegadores de dibersos países cumo un meio barato de se cuntrolar la populaçon de detreminados roedores. Debido al fato de sue domesticaçon ser relatibamente recente, quando necessairo cumberten-se facilmente a la bida salbaige, passando a bibir an ambientes silbestres, adonde forman pequeinhas colónias i caçan an cunjunto.<ref name="ECB" /> == Caratelísticas == Fexeiro:Scheme cat anatomy-t.svg\|thumb\|squierda\|340px\|Anatomie dun gato. Ls gatos, giralmente, pesan antre 2,5 i 7 kg; antretanto, alguns eisemplares, cumo l Maine Con, puoden sceder ls 12 kg. Yá fúrun registrados eisemplares cun peso superior a 20 kg, debido al scesso d'alimentaçon.<ref>[http://www.seaworld.org/animal-anfo/Animal-Bytes/animalia/eumetazoa/coelomates/deuterostomes/chordata/craniata/mammalia/carnibora/domestic-cat.htn ''Domestic Cat'' Seaworld]Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> An catibeiro, ls gatos biben tipicamente de 15 a 20 anhos, mas l'eisemplar mais bielho yá registado bibeu até ls 36 anhos.<ref>[http://ronronar .com/artigos/gato-storia ''L Gato na Stória'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls gatos domésticos ténen la spetatiba de bida oumentada quando nun saen pulas rues, pus esso reduç l risco de ferimientos ocasionados por brigas i acidentes. La castraçon tamien oumenta seneficatibamente la spetatiba de bida desses animales, ua beç que reduç l'antresse de l'animal por fugas noturnas i tamien l risco d'ancidéncia de cáncaro (tumor)\|cáncaro de colhons i obairos.<ref name=CBDSG>Citar libro\|títalo=Cuide bien de sou Gato\|outor=Palika, Liç\|local=San Paulo\|eiditora=Publifolha\|léngua=Pertués\|anho=2000\|id=ISBN 85-7402-247-0 \|páiginas=64</ref> Gatos salbaiges que biben an ambientes ourbanos ténen spetatiba de bida reduzida. Gatos salbaiges mantidos an colónias tenden a bibir mui mais. L Fondo Británico de Açon para Gatos (''British Cat Ation Trust''<ref>[http://www.catationtrust.co.uk/main.htn ''British Cat Ation Trust'' British Cat Ation Trust Website]Lhigaçon einatiba\|date=May 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref>) relatou l'eisisténcia dua gata salbaige cun cerca de 19 anhos d'eidade.<ref>[http://www.messybeast .com/longebity.htn ''Oldest Cats'' The Messybeast]Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls gatos possuen trinta i dous músclos na oureilha, l que les permite tener un tipo de oudiçon direcional, mobendo cada oureilha andependientemente de l'outra. Assi, un gato puode mober l cuorpo nua direçon, anquanto mobe las oureilhas para outro lado.<ref name=CATANATOMY>Citar libro\|títalo=Cat Anatomy)\|outor=Flash Anatomy\|local=EUA\|eiditora=Bryan Edwards Publishing\|léngua=Anglés\|anho=1998\|id=ISBN 1-878576-18-6 \|páiginas=52</ref> La maiorie de ls gatos ten pabilhones auditibos ourientados para cima. Defrentemente de ls perro\|perros, gatos cun oureilhas dobradiças son stremamente ralos. Ls Scottish Folds son ua de las sceçones a essa regra, debida a ua série de mutaçon\|mutaçones genéticas. Quando eirritados ó assustados, ls gatos repuxan ls músclos de las oureilhas, l que faç cun qu'eilhas se anclinen para trás. L método de cunserbaçon d'einergie de ls gatos cumprende sono\|drumir arriba de la média de la maiorie de ls animales, subretodo a la medida qu'ambelhecen. La duraçon de l período de sono barie antre 12–16 horas, sendo de 13–14 horas l balor médio. Alguns spécimes, assi i todo, puoden chegar a drumir 20 horas nun período de 24 horas.<ref name="CBDSG"/> Fexeiro:Patricinho.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|L gato doméstico questuma drumir durante la maior parte de l die para cunserbar sue einergie. La temperatura normal de l cuorpo desses animales barie antre 38 i 39 °C. L'animal ye cunsidrado febre\|febril quando ten la temperatura superior a 39,5 °C, i heipotermia\|heipotérmico quando stá ambaixo de 37,5 °C. Cumparatibamente, ls seres houmanos ténen temperatura normal an torno de 37 °C. La pulsaçon de l coraçon desses pequeinhos mamíferos bai de 140 a 220 batidas por minuto i depende mui de l stado de scitaçon de l'animal. An repouso, la média de la frequéncia cardíaca queda antre 150 i 180 bpn.<ref name="CATANATOMY"/> Un ditado popular\|adágio popular diç que ls gatos caen siempre de pie. Giralmente, l ditado corresponde a la rialidade, mas nun ye ua regra cerrada. Durante la queda, l gato cunsegue, por anstinto, girar l cuorpo i prepará-lo para aterrar an pie, outelizando la cauda para dar eiquilíbrio postural\|eiquilíbrio i flexibelidade. Ls gatos siempre se ajeitan de l mesmo modo, zde qu'haba tiempo durante la queda para fazé-lo; deste modo, son capazes de suportar quedas de muitos metros, bisto que, durante la queda, chegan a ua belocidade-lemite na qual suportan l'ampato cul suolo. Alguas subespeces sin cauda son sceçones l'esta regra, yá que l gato cunta cula cauda para cunserbar l momiento angular, neçaira para andireitar l cuorpo antes de l pouso. Assi cumo la maiorie de las speces de mamíferos, ls gatos son capazes de Nataçon\|nadar. Inda assi, solamente l fázen quando stremamente necessairo, cumo an causo de queda acidente\|acidental na auga.<ref>[http://www.saudeanimal .com.br/gato1.htn ''L Gato doméstico'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Assi cumo ls perros, ls gatos son digitígrados: andan diretamente subre ls dedos; ls uossos de las sues patas cumponen la parte mais baixa de la porçon besible de las piernas. San capazes de passos percisos, colocando cada pata diretamente subre la pegada deixada pula anterior, menimizando l rugido i ls trilhos besibles.<ref name="CATANATOMY"/> === Alimentaçon === Fexeiro:Moxy the infant kitten being bottle-fed.jpg\|thumb\|200px\|Gato recén-nacido sendo alimentado la leite. Ls gatos, cumo caçadores, alimentan-se de ansetos, pequeinhas abes i roedors. Ls gatos nó-domesticados, abandonados i sin duonho, ó gatos domesticados que se alimenten libremente, cunsumen antre 8 a 16 refeiçones por die. Anque desso, ls animales adultos puoden adatar-se a solo ua refeiçon por die.<ref>[http://books.gogle .com/books?id=UTArAAAAYAAJ Nutrient Requirements of Cats]Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes . National Academies Press. Pg 1. ISBN 978-0-309-03682-5</ref> Biologicamente, ls gatos son classeficados cumo animales carníboros, tenendo la sue fesiologie ourientada pa l'eficiéncia ne l processamiento de chicha, cun cunsequente auséncia de porcessos eficientes pa la digeston de begetal\|begetales. Ls gatos nun porduzen la sue própia taurina (un ácido ourgánico eissencial). Cumo essa sustáncia stá persente ne l tecido muscular de ls animales, l gato percisa se alimentar de chicha para subrebibir. Assi, ls gatos apersentan diente\|dentiçon i apareilho digestibo specializado para processamiento de chicha. L antestino diminuiu de stenson al longo de l'eiboluçon para quedar solo culs segmientos que melhor processan las proteínas i gorduras d'ourige animal.<ref>cite journal \|outhor=Zoran DL \|title=The carnibore cunnetion to nutrition in cats \|journal=Journal of the Amarican Beterinary Medical Association \|belume=221 \|issue=11 \|pages=1559–67 \|year=2002 \|doi=10.2460/jabma.2002.221.1559 \|url=http://www.catinfo.org/zoranes_article.pdf \|format=PDF Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> L'apareilho digestibo lemita seriamente la capacidade de ls gatos de digeston\|digerir, metabolismo\|metabolizar i absorçon (fesiologie)\|absorber nutrientes d'ourige begetal, bien cumo ciertos ácido graxo\|ácidos graxos. La taurina ye rala an plantas, mas relatibamente abundante ne ls tecidos animales\|tecidos de ls animales, sendo un aminoácido de grande amportança pa la salude de ls uolhos de ls gatos, de modo que la deficiéncia dessa sustáncia puode causar ua degeneraçon macular, na qual la retina sofre çtruiçon lenta i gradual, podendo causar ua cegueira eirrebersible ne l'animal. Fexeiro:Cat and mouse.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|L'eiboluçon tornou ls gatos eicelentes caçadores. Anque de la fesiologie de l gato ser eissencialmente ourientada pa l cunsumo de chicha, ye quemun que ls gatos cumplementen la sue dieta carníbora cula angeston de pequeinhas cantidades de yerbas, fuolha (botánica)\|fuolhas, Plantae\|plantas domésticas ó outros eilemientos d'ourige begetal. Ua teorie sugere qu'este cumportamiento ajuda ls gatos la regurgitaçon\|regurgitar an causo de defícel digeston; outra teorie apunta qu'angerir pequeinhas doses de begetales fornece fibras i minerales dibersos, nun persentes nua dieta sclusibamente carníbora. Neste cuntesto, ye neçaira prudéncia als duonhos de ls gatos porque alguas plantas puoden ser benenosas pa ls animales.<ref name=UFLA>[http://www.eiditora.ufla.br/BolExtensao/pdfBE/bol_43.pdf ''Maneijo de Gatos'' UFLA]Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Las fuolhas d'alguas speces de lírios puoden causar dano ne ls rin\|rines, que puode mesmo ser fatal; tamien las plantas de l género ''Philodendron'' son benenosas pa ls gatos.<ref>Citar web\| url = http://www.cfainc.org/articles/plants.html \| títalo = Plants and Your Cat \| publicado = The Cat Fanciers' Association, Anc. \| acessodata = 2007-05-15</ref> Outro eisemplo ye l de l abacateiro, de l qual alguas partes son antoxicaçon\|tóxicas, mas cujo fruito (sceto l carunha) ye un angrediente an bárias marcas de quemido para gatos.<ref>Citar web\| url = http://www.breders-choice .com/cat_porduts/abodermcat.htn \| títalo = AboDern Natural Premiun Cat Fod \| acessodata = 13-jan-2009</ref> Ls gatos son bastante seletibos an sue alimentaçon, l que puode ser decorriente, pul menos an parte, de la mutaçon que causou a la spece la perda de la capacidade de detetar l sabor doce ne ls alimientos. Anque eisigentes, percisan alimentar-se custantemente, pus, de modo giral, nun tolírun mais de 36 horas d'ayuno sin que ls sous rines sofran algun risco de dano.<ref>Citar web \|url=http://www.stension.org/pages/Fat_Cats_are_Predisposed_to_Liber_Porblems \|títalo=Fat Cats are Predisposed to Liber Porblems - eXtension \|publicado=www.stension.org \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> L gato eisibe algua preferéncia pula planta zeignada por nepeta, popularmente coincida cumo ''yerba-de ls-gatos'', ó ''catnip''. Muitos gatos gustan de comer esta planta, que ten eifeitos dibersos ne l sou cumportamiento, anquanto outros solo rasteijan subre esse begetal i brincan cun sues fuolhas i flores.<ref>cite journal \|outhor=Grognet J \|title=Catnip: Its uses and effets, past and persent \|journal=Can. Bet. J. \|belume=31 \|issue=6 \|pages=455–456 \|year=1990 \|month=júnio \|pmid=17423611 \|url=http://www.pubmedcentral.nih.gob/picrender.fcgi?artid=1480656&blobtype=pdf Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls gatos tamien puoden sofrer de çtúrbios alimentares dibersos. Alguns cuntraen ua malina chamada pica (trastorno)\|pica,<ref>[http://www.bmth.ucdabis.edu/home/beh/feline_behabior/pica.html ''Pica: The Un-fenicky Feline'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> que cunsiste nun trastorno que ls ampele a mastigar oubjetos alhenos la sue dieta, tales cumo tierra\|tierra, plástico, papel, lana, carbon i outros materiales, l que puode ser peligroso pa la sue própia subrebibéncia, dependendo de la toxicidade desses materiales.<ref name="UFLA"/> L meio d'alimentaçon mais recomendado pa ls gatos domésticos ye l cunsumo libre, ó seia, debe-se percurar deixar l'alimiento a la buntade pa l'animal al longo de l die. Essa prática ten la bantaige de diminuir l pH de la urina, eibitando, desse modo, la formaçon de cálclo renal\|cálclos renales. Inda assi, alguns medecina beterinária\|beterinairos questuman recomendar que l duonho cuntrole la cantidade d'alimiento angerida, ouferecendo al gato porçones lemitadas, bisando eibitar que l'animal quede cun oubesidade\|subrepeso.<ref>[http://www.guabi .com.br/pet/gatos/dicas.asp?codigo=51 ''Cumo alimentar sou gato'']Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Cumportamiento === Fexeiro:White Cat Nursing Four Kittens.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Ua gata amamentando sous filhotes. L caráter\|temperamiento de ls filhotes barie cunforme la niada i la socializaçon. Ls gatos de pul cúrtio tenden a ser mais magros i fesicamente mais atibos, anquanto ls gatos de pul cumprido tenden a ser mais pesados i letárgicos. Antretanto, la maiorie de ls gatos partilha un mesmo cumportamiento: son stremamente curjidade\|curjidosos. Nun ye por acauso qu'eisiste un dezido popular que diç "''La curjidade matou l gato''". Quando abandonados an árias remotas, loinge de la sociadade houmana, filhotes de gatos puoden cumberter-se al meio de bida salbaige, passando la caçar pequeinhos animales para subrebibir.<ref name="hsus.org">''Feral Cats: Frequently Asked Questiones'' - Houmane Society of the United States [http://www.hsus.org/pets/issues_affeting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questiones.html#1_What_is_la_feral_cat]Lhigaçon einatiba\|date=December 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> La spetatiba de bida dun gato de rue ye de solo trés anhos. Yá un gato que seia cuidado por houmanos puode superar ls 20 anhos d'eidade.<ref name="Curjidades subre ls gatos">[http://gatos-i-gaticos.portales.ws/curjidades.html ''Curjidades subre ls gatos'']</ref> L gato ne l stado salbaige ye un animal mui social, chegando a stablecer colónias mais ó menos hierarquizadas. Ten un anstinto natural de caça. Mesmo quando domesticados, ls machos tenden a marcar l sou território cun urina. Ls gatos possuen un cérebro bastante eiboluído, sendo capazes de sentir emoçones. Puoden sofrer dibersos çtúrbios psicológicos, tales cumo strisse i depresson nerbosa\|depresson. Assi cumo un ser houmano, quando stressados, tenden a tener un cumportamiento neurose\|neurótico.<ref name="CBDSG"/> Esses animales questuman cópula (biologie)\|copular solamente quando la fémea entra ne l cio. Este puode ocorrer bárias bezes al longo dun anho i dura aprossimadamente ua sumana. L macho percura cercar la fémea, que tenta rejistir al mássimo a la cópula. Se l macho ye hábil, el cunseguirá mordé-la na parte posterior de l cachaço, eimobelizando-la. Até cunseguir esso, ye quemun que ls dous solten miados altos, defrentes de l miado usual. La penetraçon ye dolorosa. La cópula stimula l'ampeço de l porcesso de obulaçon de las fémeas: eilhas ténen sensores nerbosos que, cula delor, atiban l porcesso. Desse modo, poucos óbulos son perdidos.<ref name="CATANATOMY"/> Fexeiro:Gatos an cria.JPG\|thumb\|squierda\|200px\|La mai amamenta la sue cria. Sue belheç ocorre de forma abruta, nun sendo gradual cumo l'houmana. Dura aprossimadamente un anho i finda cula muorte. Ye possible que l gato tenga malinas típicas de l'eidade abançada, cumo cachon (malina)\|cachon i perda olfato\|olfatiba. Nesta fase, l'animal giralmente drume durante to l die, mostrando stremo cansaço i fraqueza muscular.<ref name=GERIATRIA>Citar libro\|títalo=Geriatria i Gerontologie de l Perro i Gato\|outor=Hoskines, Johnny D.\|local=San Paulo\|eiditora=Ruoca \|léngua=Pertués\|anho=2008\|id=ISBN 978-85-7241-734-1\|Páiginas=448</ref> Las fémeas apersentan un temperamiento bariable: puoden simular eignorar sou duonho, dar atençon a el, ronronar ó fugir sin rezon aparente. L cumportamiento de ls gatos depende de cada andibíduo, de l momiento de l die i até mesmo de las clima\|cundiçones climáticas. Anquanto un felino puode ser mui sociable, l'outro puode ser cumpletamente arisco. Alguns gatos quedan agitados i abersos al cuntato cun houmanos a la nuite. Inda ye possible ouserbar qu'alguns desses animales quedan agitados quando ua tempestade stá por benir, outros adotan ua posiçon defensiba, an que quedan deitados culas patas recolhidas, aguardando l'ampeço de la chuba. Debido la bariaçones custantes an sou humor, ye possible dezir que, na maiorie de las bezes, l temperamiento dun gato ye amprebesible. An alguas ocasiones, un gato filhote puode apersentar bariaçones d'einergie, quedando alguas bezes mais calmos, outras mais agitados. Gatos adultos manténen-se calmos por mais tiempo que gatos pequeinhos, por séren maiores i mais pesados.<ref name="ECB"/> ==== Higiene ==== Ls gatos son animales mui higiénicos, sendo que passan muitas horas por die cuidando de la limpeza de sous puls. Para esso, outelizan la superfice áspara de sues lénguas para remober partículas de pó i sujeira. Debido al modo que tratan de la sue higiene, lambendo-se i angerindo mui puls, ls gatos eibentualmente regurgitan esse material na forma de pequeinhas bolas cuntendo suco gástrico i material piloso.<ref name="Higiene">[http://bicharada.net/animales/topicos.php?bid=21 ''Gatos: l'higiene'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Outro aspeto caratelístico de l'higiene desses felinos ye l fato del anterrar la sue urina i merda, eibitando assi que l'oulor denuncie sue persença a ua possible presa ó predador. Cun esso, quando l gato ye criado an locales sin la persença de tierra sposto, hai la necidade de se manter ua caixa cun arena sanitária a la sue çposiçon, sendo qu'anstintibamente el eirá outelizá-la pa l çcarte de sous resíduos fesiológicos. Alguns fabricantes çponibelizan arenas perfumadas para eliminar l'oulor fuorte que sues merda poderien deixar nun ambiente cerrado (casas i apartamientos).<ref name="Higiene2">[http://casa.hsw.uol .com.br/domesticacao2.htn ''Cumo ansinar sou animal a fazer las necidades ne l lugar cierto '']Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Ciclo biológico === ==== Reproduçon ==== L gato apersenta bários ciclos reprodutibos al longo de l'anho, que puoden durar de 4 a 7 dies. Durante esse período, las gatas mian mais frequentemente i bários gatos puoden lutar por ua mesma fémea ne l cio; l bencedor ganha l dreito de copular. Inda que la fémea, la percípio, rechace la relaçon sexual, eilha acaba aceitando l macho. Depuis de la cópula, la fémea se limpa i puode quedar mui biolenta até que tremine to l'ato de l'acasalamiento, ua beç que l ciclo se repita. Las gatas puoden tener cada óbulo fecundado por un macho defrente, tenendo assi, na mesma niada, filhotes de pais defrentes.<ref name="UFLA"/> Las gatas alcançan la maturidade sexual antre 4 a 10 meses d'eidade, i ls gatos antre 5 a 7 meses passado l nacimiento. La gestaçon dura de 63 a 65 dies, aprossimadamente i puode gerar dun a uito filhotes.<ref name="UFLA"/> Ls recén-nacidos dében manter-se cula mai por 60 dies, yá qu'anton l gatico yá terá recebido ls nutrientes necessairos. Separá-los antes desse período serie un erro, debido a la possibelidade de qu'eilhes morran por falta d'alimentaçon adequada. Puode-se sterelizar ls gatos, procedimiento normalmente rializado an machos antes qu'eilhes comecen a marcar território; esto debe eibitar qu'eilhes perpetuen esse cumportamiento al longo de sues bidas.<ref name="CATANATOMY"/> ==== Caratelísticas genéticas ==== L gato apersenta 38 cromossomos i son coincidas cerca de 200 patologies associadas, muitas deilhas quemuns als seres houmanos. L porjeto "Genoma de l Gato", de l ''Laboratory of Genomic Dibersity'', pretende çcubrir sou genoma.<ref>[http://home.ncifcrf.gob/cr/lgd/cumparatibe_genome/catgenome/andex_m.asp ''Cat Genome Porjet '' Laboratory of Genomic Dibersity]Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Fexeiro:Cat Eyes.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Gata cun heiterocromie, anomalia genética na qual l'andibíduo ten un uolho de cada quelor. Eesiste ua fé de que ls gatos brancos d'uolhos azules son xordos, la nun ser que téngan un uolho de cada quelor, caratelística coincida por heiterocromie, cujos portadores son chamados Gato d'uolho ímpar\|gatos d'uolhos ímpar. Esto stá cierto an parte, yá qu'hai ua maior porbabelidade de gatos cun essas caratelísticas físicas séren tamien xordos, mas este fato nun ye detreminante.<ref name="ECB"/> A quelor branca de l gato se debe a l'auséncia de melanina an sue piel i puls. Hai quatro modos dun gato ser de la coloraçon branca "sólida": ser homozigótico pa l alelo ca (Albenismo\|albino d'uolhos azules); ser homozigótico pa l'alelo c (que ye albino d'uolhos burmeilhos); ser homozigótico pa l'alelo S (mancha branca); ó tenr l'alelo w (de l gene branco dominante) ne l sou cariótipo. L gene de la xordeira ye própio de ls gatos brancos, chama-se alelo w, i ye l causador de la coloraçon branca i de la xordeira ne ls gatos. Nin todos ls gatos brancos son xordos, solo l son ls qu'apersentan l tal gene. L gene w faç cun que l gato seia branco, inda que sous genes dígan qu'el ye un gato scuro; este gene ten la peculiaridade de "mascarar" l resto de las coloraçones para fazé-los brancos.<ref name="CATANATOMY"/> Para alhá desso, estes gatos solo ten ls uolhos azules ó berdes. Outra caratelística genética ye l fato de, an alguns animales, ls caneiros de la mandíbula anferior séren proeminentes, semelhantemente al ouserbado ne ls fóssil\|fósseis de l tigre-dientes-de-sabre.<ref name="ECB"/> === Pelaige === Fexeiro:GataDoméstica.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Ua gata de pelaige tricolor. An respeito a las quelores, ls gatos puoden tener ua única coloraçon, cumo ls cumpletamente brancos ó negros, que solo ten puls cuntrastantes soltos an alguas partes de l cuorpo. Tamien puoden tener dues quelores, cumo l branco i negro (típico ''gato-baca''), branco i laranja, pardo i branco, ó cinza i branco. Puoden tenr un padron de quelores tigrado an laranja, pardo i branco; an tones cinza i alaranjados (gatos romanos), cul pul dua solo quelor an to la sue stenson ó de dous tipos de quelores (las stremidades defrentes de l resto de l cuorpo). Tamien puoden tener un padron de quelor siamés cun quelores mais scuras na face, rabo, patas i oureilhas. Outro tipo de coloraçon ye a tricolor, cumo, por eisemplo, branco, laranja i negro. Las gatas questuman tener ls puls mais lustrosos i brilhantes de l que ls machos, an contra partida eilhas questuman soltar mais puls de l que ls gatos, percipalmente ne ls períodos de l'ampeço de l cio. Ls gatos tricolores ó d'até quatro quelores son normalmente fémeas; quando son machos, son stéreis. An cuntrapartida, ls gatos romanos laranjas son an sue maiorie machos, mas ye possible deparar-se cun fémeas. L tipo de pul bai zde l mui cúrtio (cumo l Sphynx, cujo pul ye quaije ambesible), l crespo (ne l causo de l Debon rex), l pul cúrtio normal cun ua quelor solamente ó cun puntas d'outras quelor, l pul semi-longo, até l pul mais longo procedentes de las cruzas cul Bosque de la Noruega, persa ó qualquiera outra raça de pul longo.<ref name=Manual>Citar libro\|títalo=Gato: manual de l propiatairo\|outor=Brunner, David;Stall, San \|local=San Paulo\|eiditora=Giente\|léngua=Pertués\|anho=2006\|id=ISBN 85-7312-484-9\|páiginas=208</ref> === Sentidos === Muitos Zologie\|zoólogos acraditan que ls gatos son ls mais sensitibos de ls mamíferos.Carece de fuontes\|data=dezembre de 2012 Anquanto sou olfato i oudiçon puoden nun ser tan aguçados quanto ls de ls perros, la bison altamente apurada, oudiçon i olfato subre-houmanos, cumbinados cul paladar i sensores táteis altamente zambolbidos, corroboran cun esta heipótese.<ref name="Manual"/> ==== Bison ==== Fexeiro:WhiteCat.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Gatos ténen la bison mui nítida. Medir i classeficar ls sentidos de ls animales puode ser defícel, percipalmente por que nun eisisten meios splícitos de quemunicaçon antre l'oubjeto de l teste i l'eisaminador. Antretanto, testes andican que la bison aguçada de ls gatos ye largamente superior ne l nuite\|período noturno an cumparaçon als houmanos, mas menos eficaç durante l die. Ls uolhos de ls gatos possuen l tapetun lucidun, ua nembrana posicionada drento de l globo ocular que restimula la retina al refletir la luç na cabidade.<ref name="gatoberde .com.br">Citar web \|url=http://www.gatoberde .com.br/gatoberde/02_00.asp?menu_cod=139&menu_cod_pai=133 \|títalo=Gato Berde - http://www.gatoberde .com.br \|publicado=www.gatoberde .com.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> Anquanto este artifício melhora la bison noturna, parece reduzir l'acuidade bisual na persença de luç abundante. Quando hai muita luminosidade, la aluna an formato de fenda fecha-se l mássimo possible, para reduzir la cantidade de luç a atingir la retina, l que tamien resguarda la noçon de perfundidade. L ''tapetun'' i outros macanismos dan als gatos un limiar de deteçon de luminosidade siete bezes menor que la de ls houmanos.<ref name="sentidos"> Citar web \|url=http://www.osgatos.com.br/sentidos.html \|títalo=Sentidos de ls gatos \|publicado=www.osgatos.com.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> Ls gatos ténen, an média, campo bisual cun abiertura stimada an 200°, contra 180° de ls houmanos, cun subreposiçon binocular mais streita que la de ls houmanos. Cumo an muitos predadores, ls uolhos quedan posicionados na parte fruntal de la cabeça de l'animal, ampliando la noçon de perfundidade an detrimiento de l'anchura de l campo de bison.<ref name=OGEANEIDSG>Citar libro\|títalo=L Gato: antendendo las necidades i anstintos de sou gato\|outor=Hofmann, Heilga\|local=San Paulo\|eiditora=WMF \|léngua=Pertués\|anho=1997\|id=ISBN 85-336-0667-2\|Páiginas=175</ref> L campo de bison depende percipalmente de l posicionamiento de ls uolhos, mas tamien puode star relacionada cula custruçon de ls uolhos. Al ambés de la fóbea, que dá als houmanos eicelente bison central, ls gatos ténen ua faixa central marcando l'anterseçon binocular. Aparentemente, ls gatos cunseguen defrenciar quelors, especialmente a la cúrtie çtáncia, mas sin sutileza apreciable, an tenermos houmanos. Ls gatos tamien possuen ua terceira nembrana protetora de ls uolhos, la nembrana nititante\|nembrana de nitaçon, que ye l'ato d'ancerrar ls uolhos anstintibamente na persença de luç antensa. Essa nembrana fecha an parte quando l'animal stá malina\|doente. Se l gato mostra frequentemente essa terceira pálpebra, ye un andicatibo de malina.<ref name="GERIATRIA"/> ==== Oudiçon ==== Fexeiro:Katzenohr seitlich.JPG\|thumb\|Right\|200px\|L formato de las oureilhas de ls gatos ajuda-los l'eidantificáren cun percison la fuonte de ls sonido\|sonidos. Ls seres houmanos i ls gatos ténen lemites similares d'oudiçon an baixa frequéncia, que dében rondar ls 20 Hç. Yá na scala d'alta frequéncia, ls gatos ténen ampla bantaige, alcançando ls 60 kHç, superando até mesmo ls perro\|perros. Ls gatos puoden oubir até dues oitabas arriba de ls houmanos (20 kHç) i meia oitaba para alhá de ls perros. Quando detetan un sonido, las oureilhas de l gato eimediatamente buoltan-se pa l rugido. Ls gatos puoden percisar cun borda d'erro de 7,5 cn la localizaçon dua fuonte sonora a un metro de çtáncia.<ref name="gatoberde .com.br"/> Trinta i dous músclos andebiduales na oureilha ls permiten oubir direcionalmente. Ls gatos puoden mober ua oureilha andependientemente de l'outra. Defrentemente de ls houmanos, ls gatos ténen sue oureilha cubierta anterna i sternamente por puls. Quando stá enojado ó atemorizado, l gato anstintibamente abaixa las oureilhas para trás de la cabeça, cobrindo sous canhales auditibos. Juntamente cun esta açon, arrepia sous pélos, coloca las garras para fura i eimite un sonido amenaçador cula boca, deixando ls dientes a la mostra.<ref>[http://www.hgtb.com/hgtb/ah_pets_care_health/article/0,1801,HGTB_3152_1380540,00.html ''Understanding Cats'']</ref> ==== Tato ==== Ls gatos giralmente apersentan ua dúzia de bibrissas, çpostas an quatro fileiras subre ls lábios superiores, las bibrissas dessa region an particular son quemumente chamadas coletibamente de bigote, alguns nas bochechas, tufos subre ls uolhos i ne l queixo. Ls Sphynx - gatos quaije sin puls - puoden tener bigotes normales, cúrtios ó nin sequiera apersentá-los. Ls bigotes auxelian na nabegaçon i tato. Puoden detetar pequeinhas bariaçones nas corrientes d'aire, possibelitando al gato çcubrir oustruçones sin bé-las, facelitando l çlocamiento na penumbra. Las fileiras mais eilebadas de ls bigotes moben-se andependientemente de las anferiores para mediçones inda mais percisas.<ref name="sentidos"/> Specula-se que ls gatos puoden preferir guiar-se puls bigotes specializados que dilatar las alunas na totalidade, l que reduç l'halbelidade de focar oubjetos próssimos. Esses puls tamien alcançan aprossimadamente la mesma anchura de l cuorpo de l bicho, permitindo-lo julgar se cabe an detreminados spácios.<ref name="sentidos"/> L posicionamiento de ls bigotes ye un buono andicador de l humor de l felino: apuntados para frente, andican curjidade i tranquelidade; colados al Face\|rostro, andican que l gato assumiu ua postura defensiba i agressiba. Recentes studos de retratos anfrabermelhas de gatos caçando demunstran qu'eilhes tamien outelizan sous bigotes para detreminar se la presa mordida yá stá muorta. Ouserba-se nas fotos que, al aplicar la mordida fatal a la predaçon\|bítima i mais tarde a manter apertada antre las mandíbulas, sous bigotes "abraçan" ó rodeian cumpletamente l cuorpo de la presa para detetar ua possible mínima bibraçon cumo senhal de que la caça inda puoda star cun bida. Cré-se qu'este fenómeno ye ousado para proteger l própio cuorpo de l felino, porque muitas de sues bítimas, cumo ls ratos, inda puoden mordé-lo i/ó lesioná-lo, se l predador las lieba a la boca quando inda stan cun bida.<ref>[http://www.cesaho.com.br/biblioteca_virtual/arquivos/arquivo_298_cesaho.pdf ''Ls sentidos de l gato'']</ref> ==== Paladar ==== Fexeiro:Cat tongue macro.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Ls gatos ténen olfato i paladar mui aguçados. Ua curjidade subre l paladar de ls gatos ye que, d'acuordo cula eidiçon Stados Ounidos\|norte-amaricana de la National Geographic (de 8 de dezembre de 2005), eilhes nun son capazes de saborear l gusto\|doce, por falta de recetores desse tipo. Alguns cientistas acraditan qu'esso se debe a la dieta de ls gatos ancluir quaije que sclusibamente alimientos ricos an proteínas, ambora seia ancierto se essa ye la causa ó l resultado dessa falta de células adatadas.<ref name="GERIATRIA"/> Antretanto, atrabeç de l'ouserbaçon de gatos domésticos, percebe-se que, ua beç que séian ouferecidos guloseimas\|doces, eilhes parécen gustar, ambora nun seia saudable deixá-los comer tales guloseimas, pus puoden causar scessiba fermentaçon drento de l'apareilho digestibo, gerando flatuléncia\|gases i cólicas çcunfortables ne l'animal.<ref name=DOENCAS>Citar libro\|títalo=Malinas de l Gato i sou Tratamiento\|outor= Muller, Ulrike i Muller, Alfred\|local=Pertual\|eiditora=Persença \|léngua=Pertués\|anho=1997\|id=ISBN 972-23-2185-4\|páiginas=166</ref> Inda que nun reconheçan l gusto doce, esses animales apersentan grande sensibelidade als sabores ácidos, salgado (paladar)\|salgados i amargos, l que ls torna animales mui eisigentes quanto al paladar de ls alimientos que les son ouferecidos, podendo recusar la refeiçon fornecida, causo noten algo d'errado an sou sabor.<ref name=Royal>Citar web \|url=http://publicationes.royalcanin .com/renboie.asp?type=1&cid=107438&id=102377&cun=23&animal=2&lang=6&session=3020805 \|títalo=L paladar ne l gato \|publicado=publicationes.royalcanin .com \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> ==== Olfato ==== Un gato doméstico ten l'olfato 14 bezes mais potente<ref>[http://cats.about.com/cs/felineanatomy/la/catsnose_scent.htn ''The nose knows'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> i dues bezes mais células recetoras que ls houmanos, antoce, podendo sentir odors de ls quales un ser houmano nin sequiera registra. Para alhá desso, ls gatos possuen un uorgon sensorial ne l cielo de la boca chamado bomeronasal ó uorgon de Jacobson, qu'atua cumo un uorgon olfatorial auxeliar. Quando l gato franze la face, baixando la mandíbula i spondo parte de la léngua (anatomie)\|léngua, stá abrindo la passaige d'aire pa l bomeronasal. Esse olfato apurado faç cun que ls gatos téngan un paladar tamien mui apurado, l que ls torna stremamente eisigentes an relaçon a la comida, de modo que raramente aceiten restos de l'alimentaçon de ls houmanos.<ref name="gatoberde .com.br"/> === Ambelhecimiento === Fexeiro:Old Persian Cat MUCA2 2004.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Ambora nun apersenten muitos senhales sternos d'ambelhecimiento, ls gatos ténen la salude fragelizada nessa etapa de sues bidas. Inda qu'apersenten poucos senhales sternos decorrientes de l'ambelhecimiento, cul abanço de l'eidade, ls gatos apersentan mudanças fesiológicas seneficatibas qu'afetan sou metabolismo, tornando-los mais suscetibles i bulnerables als ataques de dibersas malinas, cumo porblemas na piel, uolhos, oubidos, olfato i paladar.<ref name="UFLA"/><ref name="DOENCAS"/><ref name="Royal"/> Puoden tamien apersentar fragelidade ne ls uossos i zambolber tumors i Cáncaro (tumor)\|cánceres. Normalmente, ls andibíduos mais idosos apersentan letargie, diminuiçon de l'apetite i emagrecimiento, culminando na ansuficiéncia d'uorgones bitales cumo ansuficiéncia renal\|rines, ansuficiéncia heipática\|fígado i ansuficiéncia cardíaca\|coraçon, l que puode liebar l'animal al óbito.<ref name="UFLA"/><ref name="Belhinho">Citar web \|url=http://www.nutrikao .com.br/andex.php?menu=home&id_catadorie=120&id_subcategoria=130 \|títalo=Nutrikon - Cuidados cul belhinho \|publicado=www.nutrikao .com.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> Ls gatos que biben sob cuidados d'houmanos puoden bibir mais de 20 anhos. Para qu'atinjan tal eidade, recomenda se que, a partir de ls uito anhos d'eidade, esses animales séian submetidos a un tratamiento defrenciado, ambolbendo alimentaçon defrenciada, cunsultas beterinárias i eisames de salude regulares.<ref>[http://bichanosonline .com.br/artigo/2008/02/28/belheç ''Belheç'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Cuidados gerales dében ser antensificados nessa fase, subretodo l higiene\|asseio culs dientes, que dében ser limpos i anspecionados semanalmente. Ls uolhos i oubidos tamien dében ser focos de cuidados speciales, pus esses uorgones ban, als poucos, tornando-se menos eficazes. Se l gato stubir cula sue bison prejudicada, debe-se eibitar la mudança de la localizaçon de ls sous pertences, cumo cama, liteira (gatos)\|caixa d'arena i basilhas de auga i comida, pus l'animal poderá cuntinar outelizando esses itenes, zde que steia acostumado al local adonde normalmente stan anstalados. Quanto a l'alimentaçon, debe-se stimular un oumiento ne l númaro de refeiçones, pus l gato passará a tener menos apetite i, por bias desso, comer an menores porçones.<ref name="UFLA"/> Debido la reduçon na cantidade d'alimientos angeridos i a las mudanças fesiológicas decorrientes de la belheç\|eidade mais abançada, l nible d'einergie çponible diminuirá i l'animal nun terá mais tanta çposiçon para brincadeiras. Inda assi, sabe-se que gatos idosos aprecian la cumpanha de ls houmanos, debendo ser tratados cula mesma alegrie, dedicaçon i carinho çpensados an sue mocidade (eidade)\|fase jubenil.<ref name="UFLA"/> == Quemunicaçon == Artigo percipal\|Anteligéncia an gatos Ls gatos cunseguen quemunicar-se de forma bastante eficaç, seia cun houmanos ó cun outros seres de sue spece. Studos de la anteligéncia an gatos ténen demunstrado que tales animales son dotados dun aparato cognitibo capaç de les propiciar dibersas açones, que puoden ser cumprendidas cumo senhales d'anteligéncia.<ref>''Gatos son anteligentes?'' Rebista Perros & Cia, m. 331, dezembre de 2006 [http://www.caocidadao .com.br/artigos_gatos.php?id=42]Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> L cérebro destes animales apersenta struturas cumplexas que possibelita-les zambolber ua spece de lenguaige, quemunicando-se por meio de miados, ronronares, bufos, gritos i lenguaiges corporales.<ref name="OGEANEIDSG"/><ref name=PENSAM>[http://www.etoxtr .com/t/pets/?p=2908 ''Ls gatos pensan?'']Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> L'abançada strutura de l cérebro faç cun qu'esses felinos séian frequentemente outelizados cumo Teste cun animales\|animales spurmentales, tenendo an bista qu'esse uorgon apersenta strutura mui similar àquela ouserbada ne l cérebro houmano. Pesquisas andican que, tanto ne l'home quanto ne l gato, l mesmo setor cerebral ye l respunsable pula eisisténcia de defrentes emoçones.<ref name="PENSAM"/><ref>[http://mios_i_miaus.web.simplesnet .pt/curjidades.htn ''Curjidades subre gatos'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Miado === Artigo percipal\|Miado L Audio\|Felis_silbestris_catus.ogg\|miado ye l sonido típico que carateriza l gato. Ye trascrito onomatopeia\|onomatopeicamente cumo "miau" an léngua pertuesa\|pertués (an dibersas outras lénguas apersenta grafie semelhante, cumo "meow", "miaow", "maw", etc.) Defrentemente de l ronronar, l miado ten un sonido mais agudo i audible a ua grande çtáncia. La pronúncia desta chamada barie seneficatibamente, dependendo de sou propósito. Usualmente, l gato bocaliza andicando sofrimiento, solicitando atençon houmana (por eisemplo, para ser alimentado), ó cumo ua saudaçon. Alguns bocalizaçon\|bocalizan scessibamente, anquanto qu'outros raramente mian. Dependendo de la raça, son capazes d'eimitir cerca de 100 tipos de bocalizaçones defrentes,<ref>[http://fameliapet.uol .com.br/gatos/curjidades/curjidades_ostiposdemiado.htn Ls tipos de miados]Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> ancluindo sonidos que se assemelhan a la lenguaige houmana. Ls machos possuen bocalizaçon mais fuorte i grabe que las fémeas i la spece doméstica questuma miar mui mais de l que la animal salbaige\|salbaige, yá que ye la percipal forma qu'eilhes ténen de chamar l'atençon de sous duonhos.<ref>[http://arcadenoe.sapo .pt/artigo/gatos_ruidosos_/285 ''Gatos ruidosos: cuntrolar l miar scessibo'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Ronrono === Artigo percipal\|Ronron L gato giralmente ronrona quando se ancontra nun stado de calma, prazer ó sastifaçon. Antretanto, puode ronronar quando stá se sentindo angústia\|angustiado, afliçon\|aflito ó cun delor. Ronrona na persença d'outros gatos ó, se inda filhotes, na persença de la mai - por eisemplo. Eesisten muitas teories que splican l'ourige deste sonido, ancluindo bibraçon de las falsas cuordas bocales quando anspiran ó spiran, l sonido de l sangre circulando pula artéria aorta, ressonáncia direta ne ls pulmones, antre outras. Atualmente, acradita-se que l ronronar ye l resultado d'ampulsos rítmicos porduzidos por sue laringe. Quando un gato eimite l caratelístico sonido de sastifaçon, ye possible sentir sue gorja bibrar. Drento de la gorja, juntamente culas cuordas bocales, l gato ten un par de struturas chamadas pregas bestibulares. Alguns pesquisadores acraditan qu'essas pregas bibran quando l gato ronrona.<ref name="OGEANEIDSG"/> Inda assi, hai quien diga que las pregas bestibulares nada ténen a ber cula bibraçon de la laringe, relacionada a esse ronronar.<ref name="Ronronar">[http://www.osgatos .com.br/ronronar.htn Ronronar]Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> L'ourige anton starie nun oumiento momentáneo na turbuléncia de l sangre ne l sistema circulatório de l gato. Esta turbuléncia serie mais antensa quando l sangre ye zbiado para ua bena scepcionalmente ancha, situada ne l peito de l'animal. Quando ls músclos al redror desta bena se cuntraen, las bibraçones probocadas pula turbuléncia son amplificadas pul diafragma (músclo)\|diafragma, antes de subiren pula traqueia i ressoáren na cabidade sinusoidal. Essa bibraçon faç cun que l gato libere andorfina, causando ua sensaçon anstantánea de bien-star. Ye eibidente que l ronronar eisige pouca einergie por parte de l'animal, ua beç que ls felinos puoden porduzir tal sonido por bários minutos cunsecutibos.<ref name="Ronronar"/> === Outros sonidos === La maiorie de ls gatos bufa ó grunhe quando stá an peligro. Alguns puoden gorjear, quando ouserban ua presa ó spressando antresse a un oubjeto próssimo. Quando esse sonido ye dirigido a ua presa fura d'alcance, nun se sabe se ye cula antençon d'apersentar un bruído amenaçador, ua spresson de frustraçon ó para eimitar l canto dua abe (ó dua presa de l'abe, cumo la checharra). Recentemente, studiosos de l cumportamiento animal cren qu'este sonido ye un "cumportamiento d'ansaio", ne l qual l gato antecipa ó pratica cumo matar sue presa, yá que l bruído usualmente acumpanha un mobimiento de la mandíbula similar al qu'outelizan para matar la presa.<ref name=GYOF>Citar libro\|títalo=Gatos y Otros Felinos\|outor=Edney, Andrew\|local=Spanha\|eiditora=Eibergren\|léngua=Espanhol\|anho=1999\|id=ISBN 978-3-8228-6801-0\|Páiginas=400</ref> == Zonoses == Fexeiro:Hunting cat.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Gatos que caçan ratos i páixaros puoden cuntaminar-se cul protozoairo causador de la toxoplasmose. Cumo ls demales mamíferos, ls gatos son passibles de cuntaminaçon por malinas causadas por bírus, fungos i batérias. Estas malinas giralmente se manifestan por meio de sintomas cumo falta d'apetite, apatie i outras altaraçones cumportamentales. Poucas dessas malinas puoden cuntaminar ls seres houmanos. Inda assi, un grande númaro de pessonas son alérgicas a ua proteína porduzida puls felinos, apersentando sintomas ne l sistema respiratório quando entran an cuntato cun fragmientos de puls desses animales.<ref name="DOENCAS"/> === Alergies === Alguns felinos puoden zambolber seberas reaçones alérgicas quando submetidos la detreminadas medicamiento\|medicaçones, cumo, por eisemplo, la ibermetina, que ye tradecionalmente aplicada ne l cuntrole de pequeinhos parasitas, cumo sanchas, pulgas i piolhos. An detreminadas situaçones, essa sustáncia puode ocasionar l'anchaço de l cérebro de l felino, probocando fuortes delors, perda de cuntrole muscular, cegueira temporária, perda d'apetite, retençon d'urina i febre, chegando a liebar l'animal al coma\|stado de coma. La forma de se cumbater alergies desse tipo ye por meio de l'aplicaçon de antídotos contra açon de l medicamiento antes menistrado.<ref>''Cunheça alguns de ls benenos i peligros que puoden star al alcance de ls felinos''[http://www.bitrine25demarco .com.br/coluna_detalhe.php?codeps=MTd8NTB8]Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Muitos houmanos son alérgicos a la glicoproteína ''Fel d 1'', persente na cuçpinha de ls gatos i trasmitida an cuntato cula piel ó cul pul de l'animal. La glucoproteína ''Fel d1'' puode gerar spirros, eirritaçon de las bias respiratórias i, an causos mais agudos, asma, renite i outras reaçones alérgicas. Ne l die 24 de setembre de 2006, l'ampresa biotecnológica Allerca anunciou l'ampeço de la criaçon de ls purmeiros gatos heipoalergénicos. Para alhá desso, eisisten alguas raças de gatos que porduzen pequeinhas cantidades de la proteína respunsable pula reaçon alérgica, nun causando, deste modo, porblemas a las pessonas sensibles.<ref>Citar web \|url=http://www.cienciat.net/t/andex.php?oution=cun_cuntent&task=biew&id=18232&Itemid=336 \|títalo=CienciaPT - La Eiducaçon, Ciéncia, Tecnologie i Inobaçon an Pertués - Gatos "heipoalergénicos" çponibles an 2007 ne ls EUA \|publicado=www.cienciat.net \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> === Toxoplasmose === Artigo percipal\|Toxoplasmose A toxoplasmose ye ua zonose de çtribuiçon mundial. Trata-se dua malina anfeciosa causada pul protozoairo ''Toxoplasma gondii''. Ocorre an animales de stimaçon i de porduçon, ancluindo suínos, caprinos, abes, animales silbestres, perro\|perros, gatos i la maiorie de ls bertebrados terrestres homeotérmicos (Bobinos\|bobinos, suínos, cabras, etc). Usualmente, ls gatos son respunsabelizados pula trasmisson direta de a toxoplasmose als houmanos,<ref>''Toxoplasmose: será que ls gatos son mesmo ls bilones?''[http://www.bidadecao .com.br/cao/andex2.asp?menu=toxo.htn]Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes Toxoplasmose: Será que ls gatos son mesmo ls bilones?</ref> mas pesquisas atuales andican que na maiorie de las bezes essa acusaçon ye ancorreta, tenendo an bista que l ''Toxoplasma gondii'', causador de la malina, necessita dun período d'ancubaçon passado ser spelido pul ourganismo de l'animal, por meio de las merda. Deste modo, para qu'haba cuntaminaçon, ye necessairo qu'haba cuntato culas merda secas de l'animal. Antoce, bastarie manter l gato nun ambiente higienizado, cun limpeza diária de sue liteira (gatos)\|caixa d'arena, para nun haber preocupaçon an adquirir essa zonose.<ref>[http://animaisbahia.blogspot .com/2008/02/berdades-i-mintiras -subre-toxoplasmose.html ''Berdades i mintiras subre a toxoplasmose'']Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> La toxoplasmose puode ser peligrosa specialmente pa a mulhier grabideç\|prenha, sendo ua possible causadora de mala-formaçones feto\|fetales i xordeira cungénita. Ls felinos zampenhan un papel chabe ne l ciclo desta anfermidade, sendo hospedeiro de l parasita. L gato puode adquirir la malina al se alimentar d'algun páixaro ó rato anfetado. Lougo, ls gatos ambolbidos na trasmisson son solamente aqueilhes que ténen possibelidade de caçar ratos (gatos silbestres ó de fazendas). Cumo ls gatos doméstico son, normalmente, alimentados solo cun raçon, esse risco ye stremamente reduzido, bastando certificar-se de que l gato de stimaçon nun tenga por hábito caçar animales. Çtaca-se inda que ye amprobable qu'un gato doméstico angira ls animales que caça, tenendo an bista que la maiorie trata la carcaça de sues bítimas cumo "troféus", nun se alimentando deilhas. Quando cuntaminado, l felino screta ls ocistos ("uobos" de l protozoairo) nas sues merda, i l'houmano puode ser anfetado bie oural al nun labar las manos corretamente depuis de limpar la caixa d'arena de l'animal, ó nun labar ls begetales que fúrun plantados an locales que cunténen merda de gatos, por eisemplo. Mas la cuntaminaçon solo ye possible se esse cuntato ocorrer passado l período d'ancubaçon desses uobos. Assi, buonas cundiçones d'higiene tornan amprobable algun tipo d'anfeçon.<ref>[http://www.abcdasaude .com.br/artigo.php?417 ''L que ye la Toxoplasmose'']Lhigaçon einatiba\|date=February 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Segundo la Organizaçon Mundial de la Salude (OMS), l percipal cuntágio de a toxoplasmose nun ye l cuntato cun gatos domésticos, mas si l'angeston de protozoairos persentes na chicha burmeilha cruda ó mal cozida, bien cumo an begetales mal labados i cuntaminados cun dejetos d'animales.<ref name="Toxoplasmose">cite book \|last=(WHO/OMS) \|first=World Heialth Organization \|outhorlink=WHO \|title=Report of the WHO working group meting on toxoplasmosis bacine debelopment and technology \|publisher=WHO (OMS) \|year=1992 \|page=11 \|url=http://whqlibdoc.who.ant/hq/1993/WHO_CDS_BPH_93.114.pdf \|belume=1 \|ourigyear=1992 Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Leucemia felina === Artigo percipal\|Leucemia felina Fexeiro:Stret cats (1).jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Gatos que biben nas rues son mais suscetibles la malinas cumo la Leucemia i la Panleucopenia felina. La leucemia felina, probocada por un bírus, ye ua de las malinas mais cumplexas qu'afeta ls gatos. Defrentemente de la berson houmana de la malina, ye cuntagiosa, podendo ser trasmitida de gato para gato por meio de la cuçpinha ó pul cuntato cun sangre cuntaminado. Inda assi, nun ye trasmitida als seres houmanos, tenendo an bista que l'agente causador solamente subrebibe ne l'ourganismo de ls felinos.<ref name="DOENCAS"/> La bacinaçon contra la leucemia cunfire proteçon als gatos an 95% de ls causos. La castraçon reduç la possibelidade de cuntaminaçon, yá que l'animal tende a permanecer mais an casa i nun tener cuntato cun outros gatos. La leucemia felina ye ua malina çconhecida por muitos beterinairos, que, al nun saber cumo tratá-la, recomendan l sacrifício de l'animal. Einicialmente, esta malina se manifesta pula perda parcial de la defesa eimunológica de l gato portador. Mas, trata-se dua malina degeneratiba, cuja grabidade bai abançando al mesmo tiempo que reduç la spetatiba de bida an alguns anhos. Tratamientos puoden abrandar ls porblemas, subretodo se l gato bibir an buonas cundiçones, ua beç que, debido a la baixa eimunidade, qualquiera malina de menor grabidade puode ser altamente peligrosa pa l'animal. Durante l stado crítico, l gato necessita de cuidados i buona alimentaçon, acumpanhado por beterinairos, i de l'uso de l anterferon. La leucemia felina "treminal" ocorre quando la malina atinge la medula óssea, anulando totalmente la porduçon de glóbulos brancos pa la sue defesa; quando esta ocorre, l'animal ampeça a tener la sue salude deteriorada debrebe i passa a sofrer fuortes delores, de modo que l sacrifício ye la única soluçon.<ref>[http://www.dr-addie .com/Pertuese/treatmentport.html ''Tratamiento de la PIF'']Lhigaçon einatiba\|date=January 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Panleucopenia felina === Artigo percipal\|Panleucopenia felina Fexeiro:Hannibal Poenaru - Nasty cat ! (by-sa).jpg\|thumb\|200px\|dreita\|Brigas antre gatos puoden fazer cun qu'eilhes téngan cuntato cun sangre i cuçpinha d'animales cuntaminados. La panleucopenia felina ye ua malina biral qu'acomete gatos domésticos i outros nembros de las famílias Felidae, Mustelidae, Bibirridae i Procyonidae. L'agente causador ye un bírus classeficado cumo ''parbobírus felino''. Essa malina nun ye trasmissible al home i nin a outros animal de stimaçon\|animales de stimaçon.<ref>Citar web \|url=http://www.policlenicabeterinarie .com.br/art_saude.asp?xcod=24 \|títalo=Policlínica Beterinária de Cotie \|publicado=www.policlenicabeterinarie .com.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> Trata-se dua anfermidade altamente cuntagiosa als felinos, caratelizada pul aparecimiento súbito de febre, anorexia (sintoma)\|falta d'apetite, Depresson nerbosa\|depresson, bómitos i diarreia, zeidrataçon i leucopenia.<ref name="DOENCAS"/> L bírus de la panleucopenia felina ye un parbobírus pequeinho pertencente a la família Parbobiridae. Essa malina ye cunsidrada un de ls çtúrbios gastrointestinales mais mortales pa ls gatos, apersentando taxa de mortalidade d'aprossimadamente 80% de ls andibíduos cuntaminados.<ref>[http://bichanosonline .com.br/percipales-temas/panleucopenia-felina ''panleucopenia-felina'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls gatos que biben soltos stan mais spostos a la cuntaminaçon pul bírus de la malina. La bacinaçon ye bastante eficaç, sendo l'ancidéncia de panleucopenia mui baixa nas populaçones de gatos que recíben las doses de la bacina ne ls purmeiros meses d'eidade.<ref>[http://www.stilors .com.br/pet/detail.php?pet=33&cat=5 ''Tabela de Bacinaçon de ls Gatos'']Lhigaçon einatiba\|date=December 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Assi i to, fúrun relatadas ocorrencias de la panleucopenia trasmitida pul colostro i pul leite.<ref>[http://www.emea.ouropa.you/betdocs/PDFs/EPAR/PurebaxRCPFeLB/013505t1.pdf ''RELATÓRIO PÚBLICO EUROPEU DE ABALIAÇÃO: (EPAR)PUREBAX RCP FELB'']Lhigaçon einatiba\|date=March 2024 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls ancubadores de l bírus son ls própios gatos, sendo que la trasmisson ye feita mediante cuntato direto culs gatos cuntaminados i/ó doentes, atrabeç d'alimientos ó auga cuntaminada, pul cuntato cun merda ó urina (qu'ocorre quando un animal sadio usa ua Liteira (gatos)\|caixa d'arena cuntaminada por un gato doente), cuntato cun bómito, cuçpinha, ó etoparasitas cumo pulgas i sanchas.<ref name="Panleucopenia Felina" /> Ls andibíduos doentes passan por un tratamiento d'eilebada cumplexidade. Ls animales que cunseguen subrebibir mais dua sumana, eibitando-se a to l custo la zeidrataçon, ténen possibelidade plena de se salbar. Assi i to, esto ocorre solo an 20% de ls causos, andicando que la prebençon por meio de l'aplicaçon de bacinas inda ye a melhor forma de se eibitar l'ocorréncia de l porblema.<ref name="Panleucopenia Felina">[http://www.grepet.bet.br/panleucopenia.php ''Panleucopenia Felina'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Peritonite anfeciosa felina === Artigo percipal\|Peritonite Anfeciosa Felina Fexeiro:Catfiller.JPG\|thumb\|squierda\|200px\|L cumpartilhamiento dua mesma caixa d'arena antre defrentes gatos puode oumentar l risco de trasmisson d'alguas malinas, cumo la PIF. La peritonite anfeciosa felina, mais coincida pul acrónimo PIF, ye ua síndrome biral cuntagiosa antre ls felinos, que cuntamina l'antestino, l fígado, ls rines, l cérebro i i to l sistema nerboso de ls animales, liebando a la formaçon abcessos ne ls uorgones afetados.<ref>[http://www.bet.cornell.edu/fhc/brochures/fip.html ''Feline Anfetious Peritonitis'']Lhigaçon einatiba\|date=December 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> La peritonite anfeciosa felina ye trasmitida por meio de cuntato culas merda cuntaminadas, l qu'ocorre, subretodo, quando dibersos gatos debeden ua mesma Liteira (gatos)\|liteira. Puode tamien ser trasmitida als filhotes de gatas doentes, por meio de l leite. Assi i to, trata-se dun bírus qu'ataca sclusibamente ls felinos, nun ouferecendo assi risco de cuntágio als seres houmanos.<ref>[http://arcadenoe.sapo .pt/article.php?id=436 ''Gatos i la PIB: mutaçon rala, mas fatal'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Dentre ls percipales sintomas, stan la perda d'apetite, emagrecimiento rápido de l'animal, anemia, diarreia, febre custante, abdómen çtendido, i Linfadenopatie\|anchaço ne ls gánglios linfáticos. Nun hai cura pa la PIF, sendo que, passado la cuntaminaçon, l gato bibe por, ne l mássimo, dous anhos.<ref>[http://ronronar .com/artigos/percipales-doencas-gatos ''Percipales malinas de ls gatos'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Inda nun hai bacina eficaç contra essa malina. Normalmente, quando ls sintomas se agrában, ye praticada la eutanásia, bisando menimizar l sofrimiento, tenendo an bista que las manifestaçones de ls sintomas dessa malina, an sue fase treminal, causan delores antensas ne l'animal. === Síndrome urológica felina === Fexeiro:BladderStone.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Radiografie eibidenciando l'eisisténcia dun litíase\|cálclo na bexiga dun gato. La mancha mais clara, na punta de la seta, andica la persença de Malinas causadas por calcificaçon an tecido dóndio\|calcificaçon ne l'anterior de l'uorgon an queston. Artigo percipal\|Síndrome Urológica Felina La síndrome urológica felina cunsiste nun cunjunto de porblemas que surge ne ls felinos cul abanço de l'eidade. L'animal afetado apersenta porblemas anflamatórios ne l sistema urinairo, dentre ls quales çtacan-se la cistite, uremia i formaçon de cálclo renal\|cálclos renales i na bexiga.<ref>[http://www.saudeanimal .com.br/artigo2.htn ''Salude animal: Síndrome Urológica Felina'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> L percipal sintoma cunsiste na deficuldade i delor al meijar; alguas bezes nota-se la persença de sangre na urina. Las causas dessa malina stan ligadas a l'alimentaçon de l'animal, para alhá de fatores genéticos qu'amplican ua predisposiçon a la sue ocorréncia. L tratamiento cunsiste na aplicaçon de medicamientos contra las delores i l'anfeçon, para alhá dun rigoroso cuntrole na dieta de l'animal. Debe ser ouferecida auga limpa an abundáncia i raçones que nun téngan acidificantes an sue formulaçon, ó apersenten eilebados índices de magnésio.<ref>[http://www.marbistabet .com/html/body_feline_lower_urinary_trat_ç.html ''Feline Lower Urinary Trat Çease'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Cun ua alimentaçon adequada, hai ua cunsidrable diminuiçon de la porbabelidade de formaçon de cálclos ne l sistema urinairo. Eesisten ne l mercado dibersas raçones balanceadas para defrentes tipos de gatos, bariando d'acuordo cun dibersos eilemientos, cumo la raça de l'animal, sue eidade, sexo, se ye castrado ó nó. Ye até mesmo possible ancontrar raçon animal\|raçones specíficas para gatos portadores de la síndrome urológica felina, capazes de reduzir l pH urinairo i melhorar l funcionamiento de ls rines, auxeliando na dissoluçon de ls cálclos eisistentes i prebenindo la formaçon de nuobas calcificaçones.<ref>[http://www.çtaquesp .com/andex.php/Animales/Saude-Animal/doenca-renal-an-gatos.html ''Malina renal an gatos'']Lhigaçon einatiba\|date=December 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> == Raças == Artigo percipal\|Lista de raças de gatos domésticos Fexeiro:Chumbinho 5.JPG\|thumb\|200px\|Gato de la raça Gato abissínio\|abissínio, uas de las 26 mais quemuns de l mundo. Ye fuorte i atibo. Ls gatos apersentan ua grande bariadade de quelores i padrones. Las raças puoden ser debedidas an trés catadories: pul longo, pul cúrtio i pul ralo. La pelaige puode inda ser debedida an lisa ó ondulada, eisistindo bariaçones antermediárias. A quelor de ls uolhos tamien puoden star relacionadas la ciertas raças. Ls gatos persas, por eisemplo, questuman apersentar íris cula mesma coloraçon de ls puls. La maior parte de las raças fúrun zambolbidas recentemente, de modo a ressaltar detreminadas caratelísticas zeiadas i inibir outras andeseijadas. Por eisemplo, anquanto un gato bengal ten piernas alongadas, un Munchkin jamales debe apersentar tal caratelística. Ó inda, anquanto que caudas longas i suberantes son amprescindibles pa la beleza de ls persas i himalaios, nun fázen parte de l padron eisistente pa la raça Bobtail. Defrentes raças tenden a apersentar graus çtintos de suscetibelidade la ciertas malinas. Ls gatos de l padron Keltic Shorthair normalmente son mais resistentes la porblemas de salude, ua beç que tales animales deriban de bira-lata\|gatos de rue. Nesse causo, la seleçon natural faç cun que solo ls animales mais adatados subrebiban i cunsigan passar sous genes adelantre.<ref>[http://www.guiaderacas .com.br/gatos.shtml ''Raças de gatos'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Stima-se que, atualmente, eisistan mais de 250 defrentes raças de gatos domésticos.<ref>Citation \|title=''Raças de gatos domésticos'' \|url=http://www.biociencia.org/andex.php?oution=cun_cuntent&task=category&sectionid=12&id=39&Itemid=85 \|accessdate=2013-09-18 \|archivedate=2016-03-12 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160312185215/http://biociencia.org/andex.php?id=39&itemid=85&oution=cun_cuntent&sectionid=12&task=category </ref> Alguas deilhas surgiran naturalmente, a partir de cruzamientos antre gatos SRD\|sin raça defenida que portában defrentes caratelísticas. Outras fúrun zambolbidas por meio de cruzamientos planeijados por criadores, bisando un melhoramiento genético\|aprimoramiento genético, cula antençon de ressaltar detreminadas feiçones de ls animales. Segundo associaçones de criadores de felinos, cumo la Associaçon Anternacional de Gatos (TICA), las raças de gatos mais quemuns eisistentes na atualidade son las seguintes:<ref name=ECB>Citar libro\|títalo=Ancyclopedie of Cat Breds\|outor=Heilgren, J. Anne\|local=EUA\|eiditora=Habitat\|léngua=Anglés\|anho=1997\|id=ISBN 0-7641-5067-7 \|páiginas=224</ref><ref>[http://www .ptica.org/ ''The Anternational Cat Association'']</ref><ref>[http://tica.org/public/breds.php ''TICA - Reconigzed Cat Breds'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> === Raças mais quemuns === ; Abissínio Artigo percipal\|Gato abissínio Ls gatos abissínios possuen ourige Índia\|andiana. Caraterizan-se pul cumportamiento retraído i çcreto, cun miados baixos. L cuorpo ye sguio i musculoso, l que les cunfire agelidade. Cun esso, tornan-se felinos atibos, que percisan de muita atebidade física. Questuman anteragir cun outros gatos, mesmo que pertençan la raças defrentes.<ref name=RDG>Citar libro\|títalo=Raças de Gatos\|outor=Spangenberg, Rolf\|local=Barcarena, Pertual\|eiditora=Eiditorial Persença\|léngua=Pertués\|anho=2005\|id=ISBN 972-23-1540-4\|páiginas=125</ref> Fexeiro:0612 chartreux bitscha orsbleus.jpg\|thumb\|200px\|Chartreux d'uolhos amarielhos. Fuortes, silenciosos i ágeis, son buonos caçadores de pequeinhas presas, cumo ls ratos. ; Angorá Artigo percipal\|Gato angorá Ls gatos de la raça Angorá surgiran na region de Ankara, na Turquie Central, i son coincidos na Ouropa zde l'ampeço de l seclo XVII. Ls repersentantes desta raça son animales dóceis i amisade\|amistosos. Curjidosos, gustan de scalar até puntos eilebados, d'adonde puodan ouserbar la mobimentaçon.<ref name="RDG"/> ; Bengal Artigo percipal\|Gato de Bengala\|Gato Bengal L Bengal ye ua raça recente, deribada de cruzamientos anduzidos antre gatos domésticos i l leopardo-asiático (''Prionailurus bengalensis''). Tal cruzamiento solo fui possible debido al fato de l leopardo-asiático tenr l mesmo númaro de cromossomos de l gato doméstico, l que tornou possible la rializaçon de cruzamientos qu'ouriginassen çcendentes férteis. Esses animales apersentan tamanho médio la grande, cun peso antre 5,5 a 9 kg. Possuen pul cúrtio, strutura uosso\|óssea bastante fuorte i ua cabeça relatibamente grande, cun cuntornos arredondados i ligeiramente cumprida, lembrando l formato de ls felinos salbaiges.<ref name="RDG"/> ; Bobtail japonés Artigo percipal\|Bobtail japonés\|Gato Bobtail Japonés L Bobtail surgiu ne l Japon ne l seclo VII, paíç ne l qual ye bastante popular i adonde acradita-se que l'eisisténcia un spécime tricolor desse animal traç suorte, felicidade i prosperidade. La percipal caratelística de l Bobtail ye la pequeinha cauda, que mede antre uito i dieç centímetros quando sticada. L gato siempre la mantén curbada, l que la deixa cula aparéncia dun rabo de coneilho. Ye ua raça de porte eilegante, cun ua buona musculatura, mas sbelta. Sues piernas son sguias, sendo las posteriores ligeiramente maiores que las anteriores.<ref name="RDG"/> ; Bombay Artigo percipal\|Bombain (gato)\|Gato Bombay Fexeiro:Lapern LH red tabby.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|L gato LaPern apersenta puls longos i cacheados, que remeten a un saca-rolhas. L Bombay ye un gato ouriginairo de ls Stados Ounidos. Surgiu na década de 1960, por meio de cruzamientos antre defrentes gatos negros de pul cúrtio amaricano. Esses gatos apersentan la pelaige cumpletamente negra i cúrtie, cun textura abeludada, sin la persença de puntos brancos. Sou tamanho ye médio, sendo l macho maior que fémea. Ls gatos dessa raça mian pouco, mas, an cuntrapartida, questuman ronronar antensamente. Ye sociable i necessita siempre de cumpanha, nun adatando-se bien a la bida solitária.<ref name="RDG"/> ; Chartreux Artigo percipal\|Chartreux\|Gato Chartreux Ls gatos Chartreux apersentan coloraçon cinza-azulada, cun puls cúrtios, densos i grossos. Ls gatos desta raça son mui silenciosos, de modo que raramente mian. San mui atibos i necessitan de bastante spácio físico para corríren eisercitáren-se. Quando pribados de spácio, puoden quedar eirritadiços i demunstrar algua agressebidade. Ouriginário de la Fráncia, l Chartreux ye un animal afetuoso i sociable. Ten un apurado anstinto de caça i ua fuorte musculatura, que le dá cundiçones para atacar debrebe pequeinhas presas cumo páixaros i roedores.<ref name="RDG"/> Fexeiro:Neighbours Siamese.jpg\|thumb\|200px\|Eisemplar de gato siamés. Ye ua de las poucas raças de gato que puoden ser rialmente adestradas. ; Cornish Rex Artigo percipal\|Cornish Rex\|Gato Cornish Rex L Cornish Rex ye un gato de pul cúrtio i ligeiramente cacheado, ouriginairo de la Anglaterra. Ten un aspeto rústico i ye cunsidrado un eicelente animal de stimaçon, ua beç que cumbibe mui bien culs houmanos, mesmo ne l causo de la persença custante de stranhos. Ye un animal de fácele tratamiento, nun eisigindo cuidados mui cumplexos.<ref name="RDG"/> ; Himalaio Artigo percipal\|Himalaio (gato) L gato Himalaio fui criado por meio de cruzamientos cunsecutibos antre spécimes de las raças persa i siamés. Deste modo, cumbinan la basta i sedosa pelaige de ls persas cul porte i la marcaçon de quelores persentes ne ls siameses. San gatos apegados als duonhos i bastante brincalhones, de modo que siempre necessitan de la cumpanha houmana ó de la persença de brinquedos para se çtraíren. Sue percipal caratelística ye la pelaige densa cun coloraçon de l tipo ''colourpoint'', na qual las stremidades de l rabo, patas i cabeça assumen ua tonalidade mais scura an relaçon al cuorpo.<ref name="RDG"/> Fexeiro:RoryJJay.jpg\|thumb\|200px\|Podendo alcançar peso superior a 20 kg, l Maine Con ye la maior raça de gatos eisistente. Ouriginalmente norte-amaricano, ye dócil, duonho de macie pelaige i capaç de tolerar climas rigorosos. ; LaPern Artigo percipal\|LaPern\|Gato LaPern L gato LaPern fui registrado an 1982, ne ls Stados Ounidos. Trata-se dun felino de pelaige longa i cacheada, cun spirales lembrando un saca-rolhas. Apersenta cumportamiento bastante anteratibo. Ye un gato mui percurado por pessonas que gustan d'animales que se adaten als questumes de l lar. Sue personalidade marcante faç cun que l LaPern zambolba ua fuorte ligaçon afetiba culs duonhos i steia siempre pronto para brincadeiras, até mesmo cun stranhos.<ref name="RDG"/> ; Maine Con Artigo percipal\|Maine Con\|Gato Maine Con L Maine Con ye un gato norte-amaricano, coincido pul sou abantajado tamanho an relaçon a las demales raças. Fui purmeiramente reconhecido cumo raça oufecial<ref>[http://www.mcbfa.org/Articles1.htn ''The Maine Con America's Natibe Longhair'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> ne l stado norte-amaricano de l Maine, adonde era famoso pula sue capacidade de caçar ratos i de tolerar climas rigorosos. Debido al sou grande porte físico, tamien ye coincido cumo "l gigante gentil". Ouriginalmente un gato de trabalho, l Maine Con ye resistente, rústico, capaç de suportar las antempéries. Sou pul ye macio i sou cuorpo mui bien proporcionado, d'aparéncia retangular i balanceada, sin partes sageradas an tamanho. Ye musculoso, de tamanho médio para grande. Las fémeas giralmente son menores que ls machos.<ref>[http://www.acfacats .com/maine_con_synopsis.htn ''The Maine Con.'' Amarican Cat Fanciers Association (ACFA)]Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> L cumportamiento de l Maine Con ye stremamente dócil, meigo, cumpanheiro, dando-se bien cun outros gatos i outros animales de stimaçon, cumo l perro. Ye un gato de fácele adataçon, i eissencialmente mui amigable. Ye carente de cuidados i atençon, necessitando siempre cumpanha. Sou miado ye un de ls mais curjidosos, por ser semelhante al cricrilar dun grilo.<ref name="RDG"/> ; Malo eigípicio Fexeiro:Mauegytiensmoke.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Ls gatos de la raça Malo eigípcio çcenden diretamente de ls purmeiros gatos domesticados ne l Antigo Eigito. Artigo percipal\|Malo eigípcio\|Gato Malo Eigípcio L Malo Eigípcio ye ua raça que çcende diretamente de ls gatos de la época de l Antigo Eigito. Puode ser bisto an papiros i custruçones eigípcias anteriores la 1000 a.C.<ref>[http://arcadenoe.sapo .pt/raca/malo_eigipcio/87 '' Malo Eigípicio: Eilustre i sensible'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Eisemplares fúrun liebados a la Ouropa i, mais recentemente, la raça fui zambolbida ne ls Stados Ounidos a partir de cruzamientos antre eisemplares ouropeus. Ye un gato doméstico de temperamiento calmo. Sperto i dedicado, ten laços afetibos stremamente fuortes culs sous duonhos.<ref>[http://www.muitosgatos .com/r-malo-eigipcio.html Malo Eigipício]Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Sou aspeto ye purfeitamente balanceado antre sbelto i roliço. Sue cabeça ye lebemente arredondada. L çofino nun ye pontudo i ls sous uolhos son oublíquos, de formato obal, giralmente apersentando quelor berde.<ref name="RDG"/> ; Munchkin Artigo percipal\|Munchkin (gato)\|Gato Munchkin L Munchkin ye un gato de piernas cúrties i cuorpo alongado. An funçon de l formato peculiar, ye apelidado de Basset Hound felino. Ye dócil, sociable i amable. Ye atibo cumo outros gatos, mas nun pula tan alto debido a la pequeinha altura de las sues piernas, que chegan a medir solo un terço de l tamanho ouserbado nas outras raças. La pelaige ye bastante bariable, podendo ser longa ó cúrtie, cun bárias tonalidades i quelores defrentes.<ref name="RDG"/> ; Noruegués de la Floresta Artigo percipal\|Noruegués de la Floresta\|Gato Noruegués de la Floresta Cumo l própio nome diç, l gato Noruegués de la Floresta se ouriginou nas árias florestales de la Noruega. La necidade de se abrigar durante ls ambiernos frius de la Scandinábia trasformou sou manto nua spece de cobertor macio, protegendo-lo de l bento, de l friu i de l'umidade de la niebe. Para proteger-se de l friu, este gato tamien çpone d'abundante camada de puls al redror de l cachaço, formando ua densa juba. Cumo ouriginórun-se de gatos que bebian al aire libre, ls repersentantes dessa raça possuen la caratelística de séren eicelente caçadores i apersentáren grande andependéncia an relaçon a la sous duonhos.<ref>[http://www.bayerpet .com.br/racas/detalhes.aspx?specie=2&raca=195 ''Noruegués de la Floresta.'' Bayer Pet]Lhigaçon einatiba\|date=December 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> <center><gallery> Fexeiro:Brown spotted tabby bengal cat.jpg\|L Gato de Bengala\|gato Bengal ten l cuorpo bien alongado. Fexeiro:Choclate Himlayan.jpg\|L gato himalaio cumbina ls longos puls de ls persas cula coloraçon de l Siamés. Fexeiro:British Shorthair.jpg\|Eisemplar de la raça "Gato de pul cúrtio anglés\|pul cúrtio anglés", coincida hai dous mil anhos. Fexeiro:Japanese Bobtail walking.JPG\|Gato Bobtail Japonés cun sue pequeinha cauda. Fexeiro:Bombay cat.jpg\|Típico eisemplar de la raça Bombay, qu'apersenta la pelaige cumpletamente negra. Fexeiro:Gato Balu.JPG\|La raça Gato de pul cúrtio brasileiro\|Pul Cúrtio Brasileiro fui la purmeira a ser reconhecida anternacionalmente cumo de fato brasileira. Fexeiro:An Ouropean Shorthair.JPG\|Gato de pul cúrtio ouropeu zambolbiu-se naturalmente atrabeç de l cruzamiento de raças de l cuntinente. Fexeiro:Ocicat Charan-Rizzo watchin.jpg\|La pelaige de l Ocicat se assemelha bastante la dua jaguatirica (''Leopardus pardalis''). </gallery></center> ; Pul cúrtio amaricano Artigo percipal\|Gato de pul cúrtio amaricano Fexeiro:Dalaja Doll-norbegien ambre-blotched-tabby-blanc-neige2009b.jpg\|thumb\|200px\|L gato Noruegués de la Floresta apersenta densa pelaige na region de l cachaço, que le protege contra l friu. L gato de pul cúrtio amaricano fui criado a partir de l padron ouserbado ne ls gatos que se procriórun nas rues de las grandes cidades de ls Stados Ounidos. San coincidos por sue longebidade, salude i docelidade cun ninos. Resistente, ten sou cuorpo mui bien proporcionado, fuorte, ágil, balanceado i simétrico. Sou cuorpo ye mais cumprido de l qu'alto, de tamanho médio para grande. Las fémeas son menos robustas an relaçon als machos. Sue pelaige ye cúrtie i de textura dura. Bariaçones na grossura de ls puls son ouserbadas d'acuordo cula region i staçon de l'anho. La pelaige ye densa l suficiente para proteçon de l tiempo, friu i cortes superficiales na piel.<ref name="RDG"/> ; Pul cúrtio brasileiro Artigo percipal\|Gato de pul cúrtio brasileiro L gato de pul cúrtio brasileiro fui la purmeira raça genuinamente brasileira a ser reconhecida anternacionalmente. Criado a partir de l padron ouserbado ne ls gatos çcendentes de la subespece ''Felis silbestris iberica''Carece de fuontes\|data=dezembre de 2012, que se procriórun nas rues de las cidades brasileiras, son coincidos por sue longebidade, resisténcia i docelidade cun adultos i ninos. L pul ye bien deitado junto al cuorpo, cabeça i oureilhas de tamanho médio, proporcionales l'anchura de la base, bien colocadas. Ls uolhos ligeiramente oublíquos i l nariç de la mesma anchura de la base até a la punta. Peito ancho, piernas de tamanho médio i patas arredondadas, tamien de tamanho médio. L cuorpo ye fuorte, musculoso, mas l'aspeto giral ye dun gato mui ágil i eilegante.<ref>[http://www.petbrazil .com.br/bicho/gatos/gen10.htn ''Pul cúrtio Brasileiro'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Fexeiro:Gatto persiano Ettore-2.jpg\|thumb\|200px\|Gato persa, la raça cun ''pedigre'' mais quemun ne l Brasil.<ref name="petsonline">citar web \|url = http://www.petsonline .com.br/anforme.php?subation=showfull&id=1192451175&archibe=&start_fron=&ucat=1& \|títalo = L Gato \|publicado = [http://www.petsonline .com.br Pets On Line] \|data= 15 d'outubre de 2007 \|acessodata = 21 de maio de 2009 </ref> ; Pul cúrtio ouropeu Artigo percipal\|Gato de pul cúrtio ouropeu L gato de pul cúrtio ouropeu fui naturalmente zambolbido a partir de l cruzamiento antre ls gatos de defrentes raças que bebian nas rues de las cidades cidades de la Ouropa cuntinental. Ye coincido por sue longebidade i resisténcia la malinas. Assemelha-se bastante al gato de pul cúrtio brasileiro, mas, debido al clima mais friu de la Ouropa, ten ua pelaige mais densa i cumpata. Assi cumo las demales raças de gatos surgidas nas rues, apersenta eicelente bison noturna i bun faro, l que le permite caçar roedores na auséncia d'alimientos fornecidos puls houmanos.<ref name="RDG"/> ; Pul cúrtio anglés Artigo percipal\|Gato de pul cúrtio anglés Sendo coincido hai cerca de dous mil anhos, l gato de pul cúrtio anglés ye la mais antiga raça de gatos de la Anglaterra. Ye un gato eilegante, cirne, bien balanceado i fuorte, que prefire star ne l suolo i nun ten antre sues specialidades la belocidade, ó l'agelidade. La cabeça ye arredondada, cun buono spácio antre las oureilhas.<ref name="RDG"/> Debido a la sue anteligéncia, ye ua de las raças preferidas para filmes an Cinema de ls Stados Ounidos de la América\|Hollywod i anúncio publicitairo\|comerciales de telebison.<ref>[http://www.cfa.org/breds/profiles/british.html ''Bred Profile: British Shorthair'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Fexeiro:Ragdoll fron Gatil Ragbelas.jpg\|thumb\|200px\|Ls gatos de la raça Gato ragdoll\|Ragdoll, coincidos por séren dóceis, ténen an sou nome l seneficado de "boneca de panho". ; Persa Artigo percipal\|Gato persa Ls gatos persas ouriginórun-se na antiga Pérsia (atual Eiran). Ne l seclo XVII, fúrun liebados a la Eitália, adonde sue pelaige macie i brilhante fizo cun qu'eimediatamente ganhassen popularidade. Atualmente, esta ye la raça de gato doméstico mais popular ne l Brasil i na maior parte de l mundo.<ref name=PERSA>[http://www.doghousepetshop .com.br/Cats/persa.htn ''Persa'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls persas son gatos mui percurados por pessonas que biben an spácios pequeinhos, cumo apartamientos, pus sous miados son baixos i pouco quemuns, para alhá de l fato desses animales apersentáren un fuorte apego al sou duonho.<ref name="PERSA"/> Carateriza-se pula pelaige cumprida i sedosa, cun ua cabeça grande i redonda, oureilhas pequeinhas i arredondadas cun tufos de puls ne l'anterior, uolhos grandes i redondos de coloraçon bíbida i patas cúrties, mas musculosas. L padron quemun de la raça apersenta çofinos achatados (''flat face''), mas alguns eisemplares possuen çofinos un pouco mais alongados (doll face).<ref name="RDG"/><ref name="PERSA"/> ; Ragdoll Artigo percipal\|Gato ragdoll L gato ragdoll fui zambolbido an meados de l seclo XX, ne ls Stados Ounidos. Sou nome, que senefica "boneca de panho" an léngua anglesa\|anglés, andica ua caratelística peculiar de la raça, que ye relaxar cumpletamente al ser colocado ne l colo. Ye tan dócil que permite ser jogado dun lado pa l'outro, algo que nin todos ls gatos aceitan. Ye un gato mui queto i gentil, i ua beç que scolha un duonho, l'acumpanhará permanentemente. Ye ua raça caseira i, por sue docelidade, totalmente andefesa quando libre, necessitando, antoce, sclusibamente de l'ambiente anterno. Nun ten muita necidade d'atebidades físicas, sendo mais sedentairo que gatos de raças menores.<ref name="RDG"/> Fexeiro:Vlue-Point.jpg\|thumb\|200px\|L Sagrado de la Birmánia çcende dua linhaige felina que bebia ne ls mosteiros budismo\|budistas Birmánia\|birmaneses. ; Ocicat Artigo percipal\|Ocicat\|Gato Ocicat L gato Ocicat surgiu ne ls Stados Ounidos an 1964, quando ua criadora comercial rializaba cruzamientos antre abissínios i siameses. Al cruzar un abissínio-siamés cun un cun un siamés choclate point, oubtebe un gato cula pelaige semelhante la dun Panthera onca\|jaguar. Batizou la nuoba raça de "Ocicat", pula semelhança desse gato cula jaguatirica (que, an anglés, ye chamada de ''Ocelot''). Anque desta aparéncia singular, l Ocicat nun ye híbrido antre gatos domésticos i spécimes salbaiges. Ten grande porte, cun patas obales, piernas robustas bien musculosas i rabo alongado. Sou pul segue un padron manchado, assemelhando-se al ouserbado ne ls felinos salbaiges. Sous uolhos puoden apersentar quaije todas las tonalidades de quelores, scetuando-se l'azul.<ref name="RDG"/> ; Sagrado de la Birmánia Artigo percipal\|Sagrado de la Birmánia\|Gato Sagrado de la Birmánia L gato sagrado de la Birmánia recebiu esse nome por çcendíren diretamente dua linhaige de gatos que bebian drento de ls mosteiros budismo\|budistas Birmánia\|birmaneses.<ref>[http://bicharada.net/animales/animales.php?aid=341 Sagrado de la Birmánia]Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Segundo la lenda budista, habie, nun detreminado templo, un gato branco de pul cumprido qu'era l fiel cumpanheiro dun sacerdote. Quando este morriu, assassinado por ambasores, l gato pulou para cima de l cuorpo de sou duonho i ende quedou, para eibitar qu'alguien se aprossimasse. Nesse momiento, sue pelaige fui quedando quelor de creme. Ls uolhos dourados tornórun-se azules i las patas, nariç, oureilhas i cauda azules-cinzentos. Solo ls quatro pies, que stában an cuntato cul cuorpo de l defunto, permanecírun brancos.<ref>[http://www.animalia .pt/canhal_detalhe.php?id=58&catadorie=8&subcategoria=1 L Gato Sagrado de la Birmánia]Lhigaçon einatiba\|date=December 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ls spécimes dessa raça apersentan uolhos azules, puls longos i cuorpos musculosos. La pelaige nun forma nós, nin cachos, sceto de la region de l'abdómen. Las fémeas pesan ne l mássimo 5 kg, sendo bien menores de l que ls machos, que puoden chegar als 8 kg. Siempre andan cula cauda ereta i nacen brancos, adquirindo la coloraçon defenitiba passado alguns meses. Alguns gatos dessa raça nacen portando Cardiopatia\|cardiopaties cungénitas.<ref name="RDG"/> Fexeiro:Sabannah Cat closeup.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Un gato de la raça Gato Sabannah\|Sabannah, ten cumo sue marca l'oureilha pontiaguda. ; Sabannah Artigo percipal\|Gato Sabannah L Sabannah ye un Híbrido (biologie)\|animal híbrido deribado de cruzamientos antre l gato doméstico i l serbal\|serbal africano (''Letailurus Serbal''). Ten esse nome pul fato de l serbal habitar las sabanas.<ref>[http://www.sabannahcatclub .com/ ''The Anternational Bred Club of the Sabannah Cat'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Pul fato de la raça ser resultante de l cruzamiento de speces defrentes, la maiorie de ls Sabannah ye stéril, l que a torna ua raça mui rala. Ten un porte antermediairo al de l gato doméstico i al de l serbal, cula cabeça tenndo formato triangular, oureilhas sguias i de tamanho grande, i la pelaige formada por manchas eiguales la de l serbal, mas cula quelor de l pul bariando antre prateado, dourado ó marron. Sue personalidade ye andependiente, assi i todo, nun apersenta traços de l'agressebidade eisistente ne ls animales salbaiges.<ref>[http://www.patzmeow .com/sabannahcat.html ''The Sabannah Cat'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Fexeiro:Yellow scottish fold.jpg\|200px\|thumb\|Defrente de las outras raças, ls Scottish Folds apersentan las puntas de las oureilhas caídas. ; Scottish Fold Artigo percipal\|Scottish Fold\|Gato Scottish Fold L Scottish Fold ye un gato ouriginairo de la Scócia. Ten un porte robusto, puls macios i face bien arredondada. Sue caratelística mais marcante stá nas oureilhas que, al cuntrario de ls demales gatos, son pequeinhas i cun puntas dobradas para drento. Ye bastante cumpanheiro i tolerante cun animales d'outras speces. Ten nible médio d'atebidade, nun sendo nin mui agitado nin mui pacato. Ls gatos dessa raça praticamente nun mian, sceto quando stan ne l cio. Sue coloraçon ye cinza-azulada, podendo bariar antre tones mais claros i mais scuros, siempre cuntrastando cun árias de pelaige branca. L pul azul puode quedar lebemente marron antes de la troca, que normalmente ocorre dues bezes por anho.<ref>[http://www.petfriends .com.br/anciclopedie/ra%C3%A7as_gatos/gatos_anciclopediascottishfold.htn ''Un gato d'oureilhas caídas'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Fexeiro:Sphinx2 July 2006.jpg\|thumb\|200px\|Gato Sphynx, la única raça que nun ten puls. ; Siamés Artigo percipal\|Gato siamés Ls gatos siameses recebírun esse nome por séren ouriginales de l'antigo Sion (atual Tailándia). Trata-se dun gato de psicologie cumplexa, frequentemente amprebesible an sues reaçones. Por esso, percisa bibir an spácio amplo, adonde puoda dar sous passeios noturnos. Questuma miar bastante, subretodo ne l período de l cio.<ref name="RDG"/> La caratelística mais marcante dessa raça stá na cabeça, purfeitamente triangular, ornamentada por un par d'uolhos azules. Tales gatos nacen quaije totalmente brancos, sendo que la pelaige de las partes menos calecidas (oureilhas, patas i cauda) scurece a la medida que se tornan adultos; la pelaige de las partes mais calecidas, cumo l'ambelhigo, permanece clara. L ton de ls puls an giral tende a scurecer cunforme l'eidade de l'animal, debido a la circulaçon sanguínea menos eficiente, i gatos que biben an ambientes mais frius son giralmente mais scuros que spécimes an ambientes mais calientes. Ye ua de las poucas raças de gato que puode ser rialmente adestrada, aceitando anclusibe a passear de coleira cun sous duonhos, cumo fázen ls perros, zde que treinados zde pequeinhos.<ref name="ancarta-siames">cite ancyclopedie \|title = Siamese (cat) \|ancyclopedie= MSN Ancarta \|publisher= Microsoft Corporation \|year=2009 \|url= http://web.archibe.org/web/20080417223448/http://ancarta.msn .com/ancyclopedie_761566414/Siamese_%28cat%29.html \|acessdate= 2 de júnio de 2009 </ref> ; Sphynx Artigo percipal\|Sphynx\|Gato Sphynx L Sphynx ye ua raça ouriginária de l Canadá. Quedou famosa por nun tenr puls, sendo assi mui percurado por pessonas que gusten de gatos, mas possuan alergie la sous puls. Debido a essa auséncia de puls, esse animal ye bulnerable al friu i al calor, podendo sofrer queimadura solar\|queimaduras solares nas partes mais claras de la piel.<ref name="RDG"/> ; Tonquinés Artigo percipal\|Tonquinés\|Gato Tonquinés L Tonquinés ye ua raça zambolbida ne l'ampeço de l seclo XX, a partir de l cruzamiento antre gatos siameses i gatos birmaneses. Einicialmente, fui chamado "siamés dourado", mas, passado dibersas geraçones, la raça cunseguiu reconhecimiento própio. De caráter afetuoso i sociable, ye mui anteligente. Por sue genética mista, ne l cruzamiento antre tonquineses, solo la metade de la prole será de repersentantes dessa raça.<ref name="RDG"/> L Tonquinés inda ye pouco difundido na Ouropa, al cuntrairo de l qu'ocorre an sue ária d'ourige, la América de l Norte, adonde ye bastante quemun ancontrar criadores que comercializen esses animales.<ref>[http://www.mundodosanimales .com/portal/gatos/racas/112-tonquines.html ''Gato Tonquinés'']Lhigaçon einatiba\|date=November 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> == Mitologie i cultura popular == Artigo percipal\|Gatos na cultura popular Fexeiro:Cat feding two kitten E11295 mp3h8645.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Antiga státua eigipícia fundida an bronze, pertencente al acerbo de l Museu de l Loubre, eisibe ua gata amamentando dous filhotes. Ls gatos siempre fúrun mui referenciados na cultura popular. Dentre ls antigos pobos que reberenciában ls gatos, çtacan-se las ceblizaçones Eigito Antigo\|eigípcia, birmanessa, celtas\|celta, latinos\|latina, mitologie nórdica\|nórdica i Pérsia\|persa.<ref>[http://www.hull.ac.uk/php/cetag/5anitab.htn ''Animal Tabos'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Todas essas culturas tenien an quemun la persença de debindade\|diuses qu'apersentában-se na forma de gatos.<ref name="Gatos an outras culturas">[http://mios_i_miaus.web.simplesnet .pt/gato%20outras%20culturas.htn ''Gatos an outras culturas'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Na celtas\|cultura celta, la diusa Ceridwen ten ua relaçon cul culto al gato, por meio de sou filho Taliesin, l qual, nua de sues rencarnaçon\|rencarnaçones, fui çcrito cumo sendo un gato de cabeça sarapintada.<ref>[http://blogs.abril .com.br/tuathadulac/2008/09/diusas-ceridwen.html ''Deusas: Ceridwen'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Na mitologie nórdica, eisiste la diusa Freya, la qual ten ua carruaige puxada por dous gatos, que repersentában las culidades de la diusa: la fertelidade i la ferocidade. Esses gatos eisibian las facetas de l gato doméstico, al mesmo tiempo afetuosos, ternos i ferozes. Ls paganismo\|templos pagones de la region nórdica éran frequentemente adornados cun eimaiges de gatos. Na Finlándia, habie la fé de que las almas de ls muorte\|muortos éran liebadas al para alhá (spiritualidade)\|para alhá por meio dun trenó puxado por gatos.<ref name="L Gato i la Religion">[http://www .ptribunaanimal .com/testos_gato_i_religiao.htn ''L Gato i la Religion'']</ref> La cultura Eislamismo\|eislámica relata bárias associaçones antre ls gatos i l profeta Maomé, la quien tenerien anclusibe salbo de la muorte, al matar ua serpente que l'atacaba.<ref name="Gatos an outras culturas"/> Na Ásia, ls gatos fúrun benerados puls purmeiros budismo\|budistas, debido la sue capacidade eilebada d'outo-domínio i al fato de l'animal apersentar capacidade de cuncentraçon semelhante a l'oubtida por meio de la meditaçon. Na China, statuetas de gatos éran outelizadas para afugentar malos spritos. Tal pobo acraditaba na eisisténcia de dous tipos çtintos de gatos: ls buonos i ls malos, que podien ser facilmente defrenciados, ua beç que ls malos tenien dues caudas.<ref name="L Gato i la Religion"/> Ls heibreus acraditában que l gato tenerie sido criado por Dius drento de la Arca de Noé\|Arca, quando Noé, preacupado cula proliferaçon de ls ratos que se procriórun scessibamente na ambarcaçon, amplorou a la Dius para que El probidenciasse ua soluçon. Dius anton fizo cun que l lion de la Arca spirrasse, i de l spirro desse felino, surgiran ls gatos domésticos.<ref>[http://www.felinus.org/andex.php?area=artigo&ation=show&id=1254 ''L Culto al Gato'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2025 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Durante la Eidade Média, ls gatos fúrun bítimas d'einúmaras crueldades, pus alguas pessonas acraditában qu'esses animales éran possesson demoníaca\|possuídos pul diabo.<ref name=GATOSNAIDADEMEDIA>[http://www.ondaa.org/artigos/artigo22.htn ''Ls Gatos na Eidade Média'' Follain, Martha]Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Ne l seclo XV, l papa Inocéncio BIII chegou a ancluir ls gato negro\|gatos negros na lista de heiresie\|seres heireges perseguidos pula Anquesiçon. Assi, esses gatos fúrun acusados de stáren associados a malos spritos i, assi, queimados nas fogueiras juntamente culas pessonas acusadas de bruxarie.<ref name="GATOSNAIDADEMEDIA"/> === Las bárias bidas de ls gatos === D'acuordo cun un Mitologie\|mito eisistente an dibersas culturas, ls gatos possuen siete ó nuobe bidas. Esta lenda surgiu an decorréncia de l'halbelidade qu'esses felinos possuen para scapar de situaçones qu'ambolban risco a la sue bida.<ref>[http://www.best-cat-art .com/cat-myths.html ''Cat Myths, Mesinformation and Untruths'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Outro fator tamien respunsable por essa fé ye que, al caíren de grandes altitudes, ls gatos quaije siempre atinge l tierra apoiados subre las quatro patas. Esso ocorre an funçon de possuíren un apurado senso d'eiquilíbrio, permitindo-les girar debrebe usando la cauda cumo cuntrapeso.<ref>[http://cats.about .com/od/catsafety/la/highrisefalls.htn ''The ASPCA Warnes About High-Rise Falls by Cats'']Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Quando abandonados an árias remotas, çtantes de la sociadade houmana, filhotes de gatos puoden cumberter-se al meio de bida salbaige, passando la caçar pequeinhos animales para subrebibir. Esso faç cun qu'eilhes séian frequentemente bistos cumo animales resistentes, dotados de bárias "bidas".<ref name="hsus.org"/> Antretanto, la spetatiba de bida dun gato de rue ye de solo 3 anhos. Yá un gato que seia cuidado por houmanos puode superar ls 20 anhos d'eidade.<ref name="Curjidades subre ls gatos"/> Mas, inda que seia ampossible apuntar l'ourige sata dessa lenda, acradita-se qu'eilha steia ligada a la Eidade Média, quando se eimaginaba que las bruxas se associában als gatos, percipalmente als negros. An 1584, ne l libro '':en:Beware the Cat\|Beware the Cat''<ref>citar web \|url=http://www.presscon.co.uk/halliwell/baldwin/baldwin_cat.html \|titulo=Beware the Cat \|outor=Presscon \|acessodata=25 de júnio de 2013 \|léngua2=en</ref> (''Cuidado cul gato''), l scritor anglés :en:William Baldwin (outhor)\|William Baldwin dezie que ''"ye permitido a las bruxas possuíren l cuorpo de l sou gato por nuobe bezes"''. Outro anglés, John Heiywod, reuniu, an 1546, ua coletánea de probérbios, de ls quales un dezie que ''"a mulhier, assi cumo l gato, ten nuobe bidas"''. Un outro probérbio anglés diç: ''"L gato ten 9 bidas, cun 3 el brinca, 3 el perde i cun 3 el queda"''. Yá ls árabes i turcos nada tenien contra ls gatos (Maomé bebia cercado deilhes) i sous probérbios falan an siete bidas. Ye probable que téngan passado essa berson para spanhois i pertueses na acupaçon de la Península Eibérica puls mouros - que tubo ampeço ne l Seclo BIII i durou quaije 800 anhos. A partir de Pertual, l mito de las siete bidas felinas lougo chegou al Brasil, adonde ye mui popular. === Gato negro === Fexeiro:Black and white longhaired Norwegian Forest Cat.jpg\|thumb\|dreita\|200px\|Gato negro de la raça Noruegués de la Floresta. Artigo percipal\|Gato negro Un gato negro ó negro ten pelaige totalmente de quelor scura, mui associado a la fés i superstiçon\|superstiçones. Na Eidade Média, acraditaba-se que ls gatos negros éran bruxas trasformadas an animales. Por esso, la tradiçon diç que cruzar cun un gato negro ye senhal de malo agouro. An outras culturas, ls gatos dessa quelor son reberenciados, stando associados la persença de buona suorte. Ls animales de quelor negro\|preta frequentemente stan persentes an stórias de suspense i terror (género)\|terror. Un cunto mui popular tratando desse animal ye ''L Gato Negro'', de Edgar Allan Poe, adonde l'outor respunsabeliza l'animal por ua série d'acuntecimientos subrenaturales persentes na narraçon.<ref>[http://recantodasletras.uol .com.br/cuntosdesuspense/1523338 ''L gato negro'' por Edgar Allan Poe]Lhigaçon einatiba\|date=October 2023 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes </ref> Stórias desse tipo acaban liebando alguas pessonas la zambolbíren un fobia\|medo patológico de gatos, que ye chamado ailurofobia.<ref>[http://t.wiktionary.org/wiki/ailurofobia ''Ailurofobia'']</ref> === Ls gatos i la sociadade houmana === Fexeiro:45 Recon Squadron Patch.jpg\|thumb\|squierda\|200px\|Zeinho de l gato Frajola (Silbester, an Pertual) ne l logotipo dun squadron de l Eisército de ls Stados Ounidos. Mui outelizados cumo animales de stimaçon, ls gatos puoden tener eifeitos benéficos, la medida an qu'atuan cumo animales de cumpanha, auxeliando ne l tratamiento de la depresson an seres houmanos.<ref>Citar web \|url=http://www.arcabrasil.org.br/animales/anteracao/turner_antrebista.htn \|títalo=ARCA BRASIL - Associaçon Houmanitária de Proteçon i Bien-Star Animal \|publicado=www.arcabrasil.org.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> Studos científicos andican qu'eisiste ua reduçon de 30% ne l risco d'ocorréncias de anfartos nas pessonas que ténen gatos cumo animales de stimaçon. L probable motibo ye que l cumbíbio cun esses pequeinhos felinos menimizan l nible de strisse, un de ls percipales respunsables pul surgimiento de porblemas sistema circulatório\|cardiobasculares.<ref name="anfarto"> Citar web \|url=http://www.saudemmobimiento .com.br/reportaige/noticia_frame.asp?cod_noticia=2584 \|títalo=Salude an Mobimiento - Tener gatos reduç an 30% l risco d'anfarto. \|publicado=www.saudemmobimiento .com.br \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref><ref name="anfarto2"> Citar web \|url=http://g1.globo .com/Noticias/Ciencia/0,,MUL351367-5603,00-TER+UM+GATO+DE+ESTIMACAO+PODE+SALBAR+La+SUA+BIDA+DIZEM+MEDICOS.html \|títalo=Tener un gato de stimaçon puode salbar la sue bida, dízen médicos \|publicado=www.g1 .com.br \|acessodata=2010-07-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> La persença custante desses animales na sociadade houmana faç cun que frequentemente séian criados personaiges baseados neilhes.<ref>Citar web \|url=http://www.catquotes .com/famouscats.htn \|títalo=Famous Cats fron TB, Filn, Newspapers, etc at CatQuotes.Cun. \|publicado=www.catquotes .com \|acessodata=2010-06-20 \|radadeiro = \|purmeiro = </ref> * CatDog: ua criatura metade gato, metade perro; era l personaige dun zeinho animado que daba nome a l'animaçon de Peter Hannan. La série tubo duraçon de quatro anhos (1998–2001). * Bafo-de-Onça: João Bafo-de-Onça ye coincido cumo ladron de bancos i enimigo de Mickey\|Mickey Mouse. Sue purmeira apariçon fui an 1925. * Itchy & Scratchy\|Comichon: personaige de l zeinho animado que diberte ls Simpsones. * Frajola: personaige de la Loney Tuns] ], ribal de l canairo Piu-piu. * Heillo Kitty: figura dua gata branca japonesa cun traços houmanos. Birou logomarca an 1976. Ye çtribuída mundialmente. * Garfield: criaçon de Jin Dabis, ye un de ls personaiges mais famosos de tirinhas de jornal. * L Gato de Botas: datado de 1697, ye un cunto de fadas de l francés Charles Perrault. * Felix the Cat\|Gato Félix: ye un personaige de zeinho animado de la época de ls filmes mudos. Cunsidrado l purmeiro personaige d'animaçon an série a cunquistar l'atençon de l grande público. * Top Cat\|Manda-Chuba: série porduzida por Hanna-Barbera antre 1961 i 1962, cunta la stória dun grupo de gatos que biben nun beco de Nuoba Iorque, cujo líder dá nome a l'animaçon. * Ton & Jerry\|Ton: personaige an custante ribalidade cun Jerry, l rato. Sues armaçones gírun siempre grandes cunfusones para si. Ton i l ratico debeden la mesma casa. * Aneixo:Lista de Personaiges de Sonic the Heidgehog\|Blaze the Cat: Ua gata roixa, princesa d'outra dimenson, que fizo sue purmeira apariçon an Sonic Rush. Apareciu tamien an Sonic Rush Adbenture i Sonic the Heidgehog (2006). refréncias\|col=3\|scroll=s == Ber tamien == correlatos \|commonscat=Felis silbestris catus \|wikispecies=Felis sylbestris catus \|wikcionario=Gato \|wikiquote=Gatos * Lista de raças de gatos domésticos * Ailurofobia * Gata Negra * Gato de nabio * Gato d'uolho ímpar * Gato de Schrödinger * Gato negro * Mulhier Gato * Bira-lata\|Sin raça defenida (SRD) == Ligaçones sternas == * Link\|t\|2=http://casa.hsw.uol .com.br/cumo-cuidar-de-gatos.htn\|3=Tutorial splicando cumo cuidar de ls gatos * Link\|t\|2=http://naturdata .com/Felis-catus-38042.htn\|3=Ficha Naturdata subre l gato an Pertual Carnibora speces\|Fe.\|state=outocollapse DEFAULTSORT:Gato Catadorie:Gatos\| Catadorie:Speces çcritas an 1758
my	https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA_(%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%9B%E1%80%85%E1%80%B9%E1%80%86%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%BA)	Burmese	မြန်မာဘာသာ	ကြောင် (တိရစ္ဆာန်)	https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%20%28%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%9B%E1%80%85%E1%80%B9%E1%80%86%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%BA%29&action=raw	copyedit Speciesbox \|name= Domestic cat \|image= Cat poster 1.jpg \|image_upright= 1.2 \|image_caption= Various types of domestic cat \| status = DOM \|genus= Felis \|species= catus \|authority=ကားလ် လင်းနီးယပ်\|Linnaeus, :en:10th edition of Systema Naturae\|1758 \|synonyms= ''F. catus domesticus'' small\|:en:Johann Christian Polycarp Erxleben\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|date=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapter-url= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' small\|:en:Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 File:Cat with Burmese pagoda background, Yangon.jpg\|thumb\|ရန်ကုန်မြို့မှ ကြောင်တစ်ကောင် ရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက ကြောင်များသည် လူတွေရဲ့ ချစ်မြတ်နိုးမှု ၊ ဦးစားပေးမှု ၊ ရက်စက်စွာညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှု တို့ကိုခံရပြီး ကြောင်များ၏ ကံကြမ္မာဟာ အတက်အကျ အနိမ့်အမြင့်တွေနဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းလှပါတယ်။ ကြောင်များဟာ အသိရခက်ခြင်းကြောင့် ကြောင်ချစ်သူ ကြောင်ပိုင်ရှင်များအဖို့တော့ စိတ်အနည်းငယ်ရှုပ်ထွေးစေပါတယ်။ ခွေးများက သူတို့ပိုင်ရှင် သူတို့ရဲ့ သခင်ကိုချစ်လျှင်ချစ်ကြောင်း သိသာထင်ရှားစွာပြတတ်ကြပေမယ့် ကြောင် များကိုတော့ ဘယ်အရာကိုမှအတင်းအကြပ်စေခိုင်းလို့မရပါဘူး။ သူတို့ဘာသာ သူတို့စိတ်ဆန္ဒ ရှိမှသာလျှင် သူတို့လုပ်ချင်ရာကိုလုပ်တတ်ကြတဲ့ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်အမျိုးအစားများပါပဲ။ ကြောင်ပိုင်ရှင် သခင်ကိုလည်း တွယ်ကပ်မနေကြဘဲ လွတ်လွတ်လပ်⁠လပ်နေတတ်ကြပါတယ်။ ကြောင်ချစ်သူများသိကြပြီးတဲ့အတိုင်းပါပဲ အိမ်မှာ ကြောင်မွေးထားပြီဆိုလျှင် ကြောင်ပိုင်ရှင် ကြောင်သခင်များက ကြောင်ကိုပိုင်ဆိုင်ထားခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ ကြောင်များကသာ ကြောင်ချစ်သူ ကြောင်ပိုင်ရှင်ကို ပိုင်ဆိုင်သွားကြပါတယ်။ ကြောင်ချစ်သူတွေက အလိုအလျောက်ပဲ ကြောင်များရဲ့ အလိုကျ လိုက်လုပ်ပေးနေရတော့ပါတယ်။ စာရေးဆရာ ဆာဝေါလ်တာစကော့တ်က “ကြောင်များဟာ လှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တဲ့ သတ္တဝါများဖြစ်ကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ စိတ်ထဲမှာ လိုအပ်ချက်တွေ အများအပြားရှိနေ တယ်လို့ ယူဆရတာကြောင့် ကျွန်တော်တို့လူသားတွေဟာ ကြောင်များကို ကိုင်တွယ် မွေးမြူတဲ့အခါမှာ သတိရှိရပါမယ်” လို့ပြောခဲ့ပါတယ်။ ကြောင်တွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်သန်းပေါင်း ၃၀ ကျော်လောက်ကတည်းက ရှိခဲ့ကြပါတယ်။ ကြောင်အကြီးစားများဖြစ်ကြတဲ့ ကျား ၊ ခြင်္သေ့ များဟာ မီရာဆစ် (Miacids) အသားစားသတ္တဝါမျိုးနွယ်မှ ဆင်းသက်လာကြတာဖြစ်ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်ကြောင်ရိုင်းများကို မျိုးစိတ်အရ ဥရောပကြောင်ရိုင်း ၊ အာဖရိကကြောင်ရိုင်း ၊ အာရှကန္တာရကြောင်ရိုင်းဟု အမျိုးအစား (၃) မျိုးခွဲခြားထားပါတယ်။ File:4 cats sleeping in Myanmar.jpg\|thumb\|left\|ကြောင်မ (ဝဲဘက်) နှင့် သူမ၏ ကြောင် ၃ ကောင် အတူတူအိပ်စက်နေကြစဉ် အီဂျစ်လူမျိုးများဟာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၃၀⁠၀၀ ကျော်လောက်ကတည်းက ကြောင်များကို အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်အဖြစ်မွေးမြူခဲ့ကြပါတယ်။ ရှေးခေတ်အီဂျစ်လူမျိုးများက ကြောင်များကို သီးသန့်နေရာပေးအလေးထားကာ မွေးမြူခဲ့ကြပါတယ်။ ကြောင်ဦးခေါင်း နဲ့ လူခန္ဓာကိုယ်ရှိသော နတ်ဘုရား Bast ကိုကိုးကွယ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကြောင်ကိုအီဂျစ်ဘာသာဖြင့် mau ဟုခေါ်ပြီး သိမြင်ခြင်းလို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ နေ့အချိန်မှာ ကြောင်တွေရဲ့ မျက်လုံးတွေထဲမှာ နေအလင်းရောင်ကိုသိမ်းဆည်းထားကာ ညအချိန်မှာ လူသားတွေကိုဘေးရန်ကင်းရှင်းအောင် အလင်းရောင်ပြပေးတယ် လို့အယူရှိခဲ့ကြပါတယ်။ အိမ်မှာမွေးထားတဲ့ကြောင်တစ်ကောင်သေဆုံးသွားခဲ့လျှင် အိမ်မှာရှိတဲ့မိသားစုဝင်များ အားလုံးက မိမိတို့ရဲ့ မျက်ခုံးမွေးများကိုအပြောင်ရိတ်ပြီး ဝမ်းနည်းပူဆွေးမှုကို ပြသတဲ့ဓလေ့ရှိခဲ့ပါ တယ်။ အဲ ဒီခေတ်အခါက အီဂျစ်နိုင်ငံမှာ ကြောင်တစ်ကောင်ကို သတ်လျှင် သေဒဏ် ပေးတဲ့ ဥပဒေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ထိုအချိန်အခါက ကြောင်များဟာ အခွင့်ထူးခံ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များ ဖြစ်ကြပါတယ်။ အလယ်ခေတ်ကိုရောက်တဲ့အခါမှာတော့ ကြောင်များရဲ့ကံကြမ္မာ ဟာ အစစ အရာရာ ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။ ကြောင်များအတွက် အဆိုးဝါးဆုံးကံကြမ္မာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ကြောင်များဟာ စုန်း ၊ တစ္ဆေ များရဲ့ အပေါင်းအဖော်များဖြစ်ကြပြီး စုန်း တစ္ဆေ များရဲ့ ကျိန်စာသင့်နေတဲ့တိရစ္ဆာန်များ ဖြစ်ကြတယ်လို့ အယူသီးခဲ့ကြပါတယ်။ စုန်း ၊ တစ္ဆေ များက သူတို့ ကိုယ်သူတို့ ကြောင်များအယောင်ဆောင်ထားပြီး လူတွေကိုလှည့်စား နေခဲ့ကြတယ်လို့ အယူရှိခဲ့ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့်အနက်ရောင်ကြောင်များဟာ မကောင်းဆိုးဝါးများဖြစ်တယ် လို့အယူရှိကြပြီး ကြောင်အနက်များကို သတ်ပစ်လေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။ စိန့်ဂျွန်ပွဲတော် (Saint John Festival) မှာအနက်ရောင်ကြောင်များကို အရှင်လတ်လတ်မီးရှို့သတ်တဲ့ ဓလေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲ ဒီနေ့ခေတ်အချိန်အခါကစပြီး အနက်ရောင်ကြောင်များဟာ မကောင်းဆိုးဝါးများ လို့ အချို့သောလူများက ဆက်လက်အယူသီးနေကြဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ဥရောပတိုက်မှာ ကြောင်များကိုညှင်းဆဲသတ်ဖြစ်နေတဲ့အချိန်အခါမှာပဲ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာတော့ ကြောင်များဟာ နှစ်သက်ဖွယ်ရာ အိမ်မွေးအကောင်လေးများ ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ ၁၈ ရာစုအရောက်မှာတော့ ဥရောပမှာကြောင်များရဲ့ကံကြမ္မာ ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါတယ်။ ကြောင်များကို အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအဖြစ်မွေးမြူလာခဲ့ကြပြီး လူအများရဲ့ နှစ်သက်ချစ်ခင်ခြင်းကို ကြောင်များရရှိခဲ့ကြပါတယ်။ ၁၈၇၁ ခုနှစ်မှာ United Kingdom ရဲ့ Central Palace မှာ ကြောင်ပြပွဲကို ပထမဦးဆုံးအကြိမ်အဖြစ်ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်မှာတော့ ကြောင်များကိုခွေးထက်ပို မွေးမြူလာကြပြီး ကြောင်များဟာ လူတွေရဲ့ အချစ်တော် လေးများအဖြစ် ရေပန်းစား လျက်ရှိနေပါတယ်။ သိပ္ပံနည်းကျစမ်းသပ်လေ့လာမှုတွေအရ ကြောင်များကိုအိမ်မှာမွေးမြူထားခြင်းဖြင့် ကြောင်ပိုင်ရှင်လူတို့အတွက် စိတ်တင်းကြပ်မှု ၊ စိတ်ဖိစီးမှု နဲ့ သွေးတိုးရောဂါများ ကို လျော့ပါး သက်သာစေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ကြောင်တစ်ကောင်ကို အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန် အဖြစ် မွေးမြူ ထားခြင်းဖြင့် စိတ်ဖိစီးမှုရောဂါကို လျော့ပါးသက်သာစေတာ ကိုစမ်းသပ်မှု တွေအရ အထင်အရှား တွေ့ရပါတယ်။ လူကြိုက်အများဆုံးအိမ်မွေးကြောင်အမျိုးအစားကတော့ အဖြူရောင် နဲ့အနက်ရောင် နှစ်ရောင်စပ်တဲ့ (Moggie) ကြောင်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ အနက်ရောင်ကြောင် နဲ့တက်ဘီကြောင် (Tabby Cat) အမျိုးအစားများကလည်း ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ နာမည်ကြီးနေပါတယ်။ Siamese လို့ခေါ်တဲ့ ယိုးဒယားကြောင်အမျိုးအစားက ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်လောက်မှာ လူသိများလာပါတယ်။ ဝေါ့လ်ဒစ္စနီရဲ့ ကာတွန်းရုပ်ရှင်ဖြစ်တဲ့ The Lady and the Tramp မှာ Siamese ကြောင်များဟာ ဗီလိန်ဇာတ်ဆောင်များအဖြစ်ပါဝင်နေတာကြောင့် ကြောင်ချစ်သူများက မကျေမနပ်ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ကြောင်များဟာ အသိဉာဏ်မြင့်မားပြီး စူးစမ်းလေ့လာတတ်တဲ့သဘာဝရှိပါတယ်။ ပြင်သစ်စာရေးဆရာမ Collette က သူမရဲ့အချစ်တော်ကြောင်လေးအကြောင်းကို - ကျွန်မရဲ့ ကြောင်လေးက သူ့ကို ကျွန်မက တလေးတစား ဆက်ဆံပြောဆိုသလိုမျိုး ကျွန်မကိုပြန်လည်မဆက်ဆံပါဘူး- လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ကြောင်တွေဟာမိန်းမတွေအတွက်ချစ်ခင်စရာဖြစ်ပြီး ခွေးများဟာ ယောက်ျားများချစ်ခင်တဲ့ အိမ်မွေး တိရစ္ဆာန်များဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အင်္ဂလိပ်ရှေးဟောင်းဆိုရိုးစကားရှိပေမယ့်လည်း ဆာဝင်စတန်ချာချီ ၊ မာ့ခ်တွိင် ၊ ဆာအိုင်းဇက်နယူတန် ၊ သမ္မတကြီး အေဗရာဟမ်လင်ကွန်း စတဲ့ ကမ္ဘာကျော်အမျိုးသားများဟာ ကြောင်ချစ်သူများဖြစ်ကြပါတယ်။ အလက်ဇန်းဒါးသည်ဂရိတ် ၊ ဂျူးလိယပ်စ်ဆီဇာ ၊ ဂျင်ဂစ်ခန် ၊ နပိုလီယန်ဘိုနာပါတ် နဲ့ အဒေါ့ဟစ်တလာ တို့ကတော့ ကြောင်မုန်းတီးသူများဖြစ်ကြပါတယ်။ ထိုသို့သော ပုဂ္ဂိုလ်များကတော့ ကမ္ဘာကြီးကို ပိုင်စိုးလို သူ များဖြစ်ကြပြီး အင်မတန်ခေါင်းမာကြသူများဖြစ်ကြပါတယ်။ ကြောင်တွေရဲ့ ဆန္ဒတွေကို ဘယ်တော့မှခွင့်မပြုသူများဖြစ်ကြပါတယ်။ ကြောင်တွေကလည်းကြောင်ချစ်သူများကိုသာချစ်ခင်တတ်ကြပါတယ်။ ကြောင်ချစ်သူများ ကလွဲလို့ကြောင်များရဲ့ ချစ်ခင်မှုကိုမရနိုင်ကြပါဘူး။ ကမ္ဘာကျော်အင်္ဂလိပ်လူမျိုးစာရေးဆရာကြီး ချားလ်စ်ဒစ်ကန်က ကြောင်တစ်ကောင်ကို ချစ်ရတာလောက် ကြီးမားတဲ့ဆုလာဘ်ကြီးမရှိပါဘူး လို့ပြောခဲ့တာကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ကြောင်များနဲ့လူများ အကြားမေတ္တာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ကြောင်ချစ်သူများဟာ စိတ်နှလုံးသိမ်မွေးနူးညံ့တတ်ကြပြီး စာပေ ၊ အနုပညာကို နှစ်သက် တတ်သူများဖြစ်တယ် လို့ယူဆလို့ရနိုင်ပါတယ်။ ကြောင်သည် ခွေးကဲ့သို့ လူနှင့် ရင်းရင်းနှီးနှီး နေထိုင်သော အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ခွေးနှင့်ကြောင်တို့၏ အပြုအမူများမှာ လုံးဝမတူကြချေ။ ခွေးသည် မိမိအရှင်သခင်၏ ပစ္စည်းဥစ္စာကို အသက်စွန့်၍ စောင့်ရှောက်ကာကွယ်တတ်သည်။ သခင်အပါးမှ ထက်ကြပ်မကွာ လိုက်တတ်သည်။ သခင်အားအမြီးနန့်လျက် အားရဝမ်းသာ ခရီးဦးကြိုလည်း ပြုတတ်သည်။ ထိုသို့ ကျေးဇူးသိတတ်မှုကြောင့် လူတို့၏ ခင်မင်အားကိုးခြင်းကို ခံယူရပေသည်။ ကြောင်မှာမူ သခင်အပါးသို့ မချဉ်းကပ်၊ အမြီးနန့်ခြင်း၊ ကြိုဆိုခြင်းလည်း မလုပ်တတ်ပေ။ ကြောင်သည် ကျွန်ုပ်တို့နှင့်အတူ အိမ်တွင်နေထိုင်ခြင်းမှာ လူတို့၏အယုအယကို ခံယူလိုသောကြောင့်ပင် ဖြစ်၏။ အိမ်တွင်နေသည့်အခါ များသောအားဖြင့် နွေးသောနေရာမျိုးတွင် ချောင်ကုပ်၍ နေတတ်သည်။ လူတို့နှင့် များစွာရင်းနှီး ရောနှောခြင်းမရှိ။ အကယ်၍ ရောနှောနေပြန်ကလည်း ခင်မင်မှုကြောင့် မဟုတ်ဘဲ များသောအားဖြင့် စားစရာတစ်ခု⁠ခုကို အလိုရှိ၍သော်လည်းကောင်း၊ လူတို့၏ကိုယ်ငွေ့ကို ခံယူလို၍သော်လည်းကောင်း၊ နေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ လူတို့ကို ကျေးဇူးတုံ့ပြန်ခြင်း မရှိလှပေ။ ကြောင်သည် အိမ်တွင် နှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးနေသော ကြွက်များကို ဖမ်းဆီးတတ်သည်။ သို့သော် သူ့ဆန္ဒအလျောက် ဖမ်းယူခြင်းမျှသာ ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့်ပင် 'ခွေးသည် လူကိုခင်၍၊ ကြောင်မှာ အိမ်ကိုသာ ခင်သည်'ဟု ဆိုစမှတ်ပြုကြ ပေသည်။ ကြောင်ကား သားရဲတိရစ္ဆာန် မျိုးရင်းကြီးထဲကဖြစ်၏။ ခြင်္သေ့နှင့် ကျားတို့မှာ ကြောင်၏ မျိုးရင်းဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ကြောင်သည် ဣန္ဒြေကြီးလှလျက် မိမိ၏ဇာတိမာန်ကိုလည်း မဖျောက်နိုင်ဘဲ၊ အခွင့်ကြုံမည့်အခါများတွင် အစွမ်းပြလေ့ရှိသည်။ ကြောင်၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်မှာ အထူးသဖြင့် အမဲလိုက် ကောင်းလေသည်။ ကြောင်၏ပုံသဏ္ဌာန်ကို ကြည့်လျှင်လည်း အမဲလိုက်ရာ၌ လျင်မြန်ပေါ့ပါးအောင် သဘာဝကဖန်တီးပေးထားပုံကို တွေ့နိုင်သည်။ ကြောင်၏ကိုယ်ခန္ဓာကို လေ့လာလျှင် လုံးသောဦးခေါင်း၊ ရှည်လျားသေးသွယ်သောကိုယ်၊ တိုတုတ် သန်မာသော ခြေလက်၊ အဖျားသွယ်သော အမြီးတို့ကို တွေ့ရပေမည်။ ခြေဖဝါးအောက်တွင် လမ်းလျှောက်သည့်အခါ အသံမကြားရအောင် ပျော့ပျောင်းသောအသားဖု ခံထားလျက်ရှိသည်။ ကြောင်လက်သည်းများမှာ ထက်မြက်မာကြော၍ အသုံးမလိုသည့်အခါ ဝှက်ထားနိုင်သည်။ ကြောင်တစ်ကိုယ်လုံးတွင် အထူးမှတ်သားဖွယ်ကောင်းသည်မှာ မျက်စိဖြစ်၏။ မျက်စိအတွင်းရှိ သူငယ်အိမ်သည် နေ့ခင်းဖက် အလင်းရောင်အားကြီးသည့်အချိန်၌ မျှင်⁠မျှင်ကလေး သေးသွယ်သွယ် ကျဉ်းမြောင်းသွား၏။ ညဖက်မှောင်မိုက်သည့်အချိန်တွင်မူ ကျယ်ဝန်းကြီးမားကာ ဝိုင်းစက်လာသည်။ ထို့ကြောင့် ကြောင်သည် ညဖက်တွင် အရာဝတ္ထုများကို ကောင်းစွာမြင်နိုင်သည်။ သို့သော် လုံးဝမှောင် မဲနေသည့်နေရာ၌ကား မြင်နိုင်စွမ်း မရှိချေ။ ကြောင်၏နှုတ်ခမ်းမွေးများမှာ အတွေ့အထိကို စမ်းသပ်နိုင်သည့် အင်္ဂါတစ်မျိုးပင် ဖြစ်လေသည်။ ကြောင်သည် ခွေးနည်းအတူ ခြေဖျားထောက်၍ လမ်း လျှောက်လေ့ရှိသည်။ သို့သော် ခွေးကဲ့သို့ အပြေးမသန်လှ။ အပြေးမသန်လှသော်လည်း ရန်သူလိုက်၍ ပြေးရသော အချိန်မျိုးတွင် သစ်ပင်ပေါ်သို့ တက်ပြေးခြင်းဖြင့်၊ နံရံတံတိုင်းတစ်ခု⁠ခုပေါ်သို့ ခုန်တက်ခြင်းဖြင့်၎င်း၊ လွတ်အောင် ရှောင်တိမ်းနိုင်သည်။ အလွန်ပေါ့ပါး လျင်မြန်သောခွေးပင်လျှင် ကြောင်ကို တော်ရုံလောက်နှင့် မိအောင် မလိုက်နိုင်ပေ။ ကြောင်သည် ခွေးလောက် သင်လွယ်တတ်လွယ်လှသော တိရစ္ဆာန်မဟုတ်သော်လည်း လိမ်မာပါးနပ်၏။ ငယ်ရွယ်စဉ်ကစ၍ စိတ်ရှည်လက်ရှည်နှင့် သင်ကြားလေ့ကျင့်ပေးလျှင် ကြီး ပြင်းလာသည့်တိုင်အောင် ကောင်းစွာ မှတ်သားလိုက်နာတတ်လေသည်။ ကြောင်တွင် အထူးသဖြင့် အမြင်၊ အတွေ့၊ အကြားအာရုံများ အလွန်ထက်သန်၍ ဝေး⁠ဝေးက ကြွက်၏ခြေသံကို ကောင်းစွာကြားနိုင်၏။ ကြောင်မျိုးရင်းထဲတွင် ကျား၊ ကျားသစ်၊ ခြင်္သေ့၊ တောကြောင် စသည်တို့ ပါဝင်ကြသည်။ ယင်းတို့အနက် အချို့၌ အမြီးတိုသည်။ အချို့မှာ အမြီးလုံးဝ မပါသည်ကို တွေ့ရသည်။ သို့ရာတွင် ကြောင်အနွယ်ဝင် တိရစ္ဆာန်အားလုံးတို့၏ အမူအကျင့်တို့မှာ အတူတူပင် ဖြစ်ကြသည်။ ကျားနှင့် ခြင်္သေ့တို့မှလွဲလျှင် ကြောင်မျိုးရင်ဝင် အားလုံးသည် သစ်ပင်အတက် ကောင်းသည်သာ များသည်။ ကြောင်မျိုးရင်းဝင် အားလုံးသည် ညအချိန်၌ အစာရှာရန် ပိုမိုနှစ်သက်ကြ၍၊ သားကောင်ကို ပုန်းကွယ်ကာ ရုတ်တရက် ခုန်အုပ်ပြီး ဖမ်းလေ့ရှိသည်၊ အစာရှာ ထွက်ရာ၌ အဖော်မပါဘဲ တစ်ကောင်တည်း ထွက်တတ်သည်။ အိမ်ကြောင်များနှင့် အမျိုးတော်စပ်သော တောကြောင်ရိုင်း များကို ဩစတြေးလျတိုက်မှလွဲလျှင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တိုက်အသီးသီး၌ပင် အနှံ့အပြားတွေ့ရသည်။ ကြောင်အမျိုးဝင် တိရစ္ဆာန်တို့သည် သားတစ်ခါမွေးလျှင် အမျိုးအစားကိုလိုက်၍ ၂ ကောင်မှ ၇ ကောင်အထိ မွေးတတ်သည်။ ခြင်္သေ့များကား တစ်ကြိမ်မွေးလျှင် ၂ ကောင် ၃ ကောင်ထက် ပို၍ မမွေးတတ်ကြပေ။ အကောင်ကလေးများသည် အချို့အမျိုးတို့တွင် မျက်စိပွင့်လျက်သား မွေးကြ၍၊ အချို့အမျိုးမှာမူကား ၉ ရက်ခန့်ကြာမှ မျက်စိ ပွင့်လာကြသည်။ ကျွန်ုပ်တို့နှင့် ယဉ်ပါးသော အိမ်ကြောင်များ၏ ဇာစ်မြစ်ကို စိစစ်ရာတွင် သိပ္ပံကဝိအများပင် အချင်းချင်း တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက် သဘောအယူအဆ မတူညီကြပေ။ ထိုကြောင်များ၏ ဇာစ်မြစ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှေးအကျဆုံးသော အထောက်အထားကို အီဂျစ်နိုင်ငံ၌ ကြောင်များသည် ရှေးနှစ်ပေါင်း ၃ဝ⁠ဝဝ ခန့်ကပင် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ အဆိုပါ ကြောင်အမျိုးအနွယ်ကို အာဖရိကတိုက်တွင် ယခုတိုင် တွေ့ရှိနိုင်သေးသည်။ ရှေးခေတ်အီဂျစ်လူမျိုးတို့သည် ကြောင်ကို အစွဲအလမ်းအလျောက် ထူးဆန်းစွာ ကြောက်ရွံ့ လေးစားကြသည်။ ကြောင်ကို အိမ်သားတစ်ယောက်ပမာ ပြုစုယုယကြ၏။ ရှေးခေတ်အီဂျစ် အဆောက်အအုံပျက်များအောက်တွင် ဆေးစိမ်ထားသောကြောင်အလောင်းများကို မကြာခဏ တွေ့ရလေသည်။ ရှေးခေတ် ခရစ်ယာန်တို့သည်လည်း စုန်းနှင့် ကြောင်နက်ရုပ်ပုံဖြင့် ဖော်ပြလေ့ရှိကြသည်။ ယဉ်ကျေးသော တိုင်းပြည်ကြီးများမှာပင် ကြောင်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ထူးဆန်းသော အစွဲအလမ်းများ ယနေ့အထိ ရှိကြသေးသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌မူ ကြောင်တစ်ကောင်လုံး နက်လျှင် ကာယသိဒ္ဓိအတွက် ကောင်းသည်ဟု အဆိုရှိသည်။ အိမ်ကြောင်အမျိုးမျိုးတွင် ယိုးဒယားကြောင်မှာ အရှားပါးဆုံးနှင့် အဖိုးအတန်ဆုံး ဖြစ်သည်။ ယင်း၏ မျက်နှာ ခြေလက်နှင့် အမြီးတို့မှာ အညိုရောင်ဖြစ်၍၊ ကိုယ်မှာ ဆွတ်ဆွတ်ဖြူလျက်၊ မျက်စိမှာ ပြာလဲ့လဲ့အရောင် သန်းလျက်ရှိသည်။ အန်ဂိုးရား သို့မဟုတ် ပါးရှင်းကြောင်မျိုးသည် အရွယ်ကြီးမားသောကြောင့်၎င်း၊ ရှည်လျား၍ သိုးမွေးကဲ့သို့သော အမွှေးများရှိသောကြောင့်၎င်း၊ အသားရောင်ရှိသော နှုတ်ခမ်းနှင့် ခြေဖဝါးလက်ဖဝါးများ ရှိသောကြောင့်၎င်း ထင်ရှားသည်။ စပိန်နိုင်ငံတွင် လိပ်ခွံကွက်ကြောင်မျိုးကို အသိဉာဏ်ကောင်းသောကြောင့် အလွန်လူကြိုက်များသည်။ ကြောင်ထဲတွင် အိုင်းအော့မန်းကျွန်းမှ မန့်ကြောင်မျိုးမှာ အမြီး လုံးဝမရှိသည့်အတွက် အကျည်းတန်ဆုံး ဖြစ်၏။ ကြောင်သည် ရေကိုကြောက်၏။ သို့သော် တိရစ္ဆာန်အပေါင်းတွင် ကြောင်လောက် သန့်ရှင်းသော အမျိုးမှာ မရှိသလောက်ရှားသည်။ ကြောင်သည် မိမိ၏အမွေးအမျှင်များကို လျှာဖြင့် အထပ်ထပ်လျက်၍ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်စေသည်။ အကယ်၍ ကြောင်တစ်ကောင်တွင် အမွေးအမျှင်များ သပ်ယပ်စင်ကြယ်ခြင်း မရှိလျှင် ထိုကြောင်ကို မကျန်းမမာဖြစ်နေပြီဟု သိအပ်၏။ မိခင်ဖြစ်သော ကြောင်မကြီးသည် မိမိ၏ သားငယ်များကို လျှာဖြင့် မရမက လျက်ပေးခြင်းဖြင့် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်စေတတ်သည်။ အထူးသဖြင့် ကြောင်ကလေးများကို လှပသောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ အမြဲမပြတ် မြူးတူးခုန်ပေါက်၍ ဆော့နေတတ်သောကြောင့် တစ်ကြောင်း၊ လူတိုင်းပင် ချစ်နှစ်သက်ကြသည်။ ယင်းတို့သည် ငယ်စဉ်မှ စ၍ သားကောင်ချောင်းဖမ်းသောအကျင့်ကို အလိုအလျောက် ရရှိလာကြသည်။ ကြောင်တို့သည် မွေးရှည်၊ မွေးတို၊ အဖြူ၊ အနက်၊ မြီးရှည်၊ မြီးတို စသည်ဖြင့် အမျိုးများပြားကြသည်။ အချို့ကြောင်များမှာ ၂ မျိုး ၃ မျိုး ရောစပ်ထားသော ကြောင်မျိုးစပ်များ ဖြစ်ကြ၏။ ယင်းတို့အနက် အမွေးတိုသော ကြောင်မျိုးမှာ အကြမ်းခံနိုင်ရည် အရှိဆုံးနှင့် ကြွက်လိုက်အ နိုးကြားထကြွနေတတ်ကြသော် လည်း၊ ညဘက်တွင် အနည်းငယ်ပို၍ နိုးကြားနေလေ့ရှိသည်။ ကြောင်များ၏ လှုပ်ရှားမှုအချိန်သည် အပြောင်းအလဲအမျိုးမျိုး ရှိပြီး၊ ကွဲပြားမှုများလည်း ရှိနိုင်သည်ဖြစ်ရာ၊ အိမ်မွေးကြောင်များသည် လူများ လှုပ်ရှားသွားလာမှု ရှိသည့် မနက်ပိုင်းနှင့် ညပိုင်းများတွင် ပို၍ နိုးကြားနေတတ်ကြသည်။ သူတို့သည် ၎င်း၏ အိမ်ပတ်ဝန်းကျင်တွေသာ နေထိုင်တတ်သော်လည်း၊ အချို့ အိမ်မွေးကြောင်များသည် ၎င်းအိမ်အား ဗဟိုချက်မထားလျှင် ၇ ဟက်တာမှ ၂၈ ဟက်တာအထိ ကျယ်ပြန့်သော နယ်မြေပိုင်းခြားမှုများ ရှိတတ်သည်။ ကြောင်များသည် အခြားသော တိရစ္ဆာန်များထက်ပို၍ အိပ်စက်ခြင်းဖြင့် စွမ်းအင်ကို ထိန်းသိမ်းပြီး၊ အထူးသဖြင့် အသက်ကြီးလာသည့်အခါ ပို၍ အိပ်စက်လေ့ရှိသည်။ တစ်နေ့ အိပ်စက်ချိန်သည် များသောအားဖြင် ၁၂ - ၁၆ နာရီကြား အမျိုးမျိုးရှိပြီး၊ ပျမ်းမျှ အိပ်စက်ချိန်သည် ၁၃ - ၁၄ နာရီ ရှိသည်။ ===ဆက်သွယ်မှု=== အိမ်မွေးကြောင်များသည် ဆက်သွယ်မှုအတွက် အသံအမျိုးမျိုးပြုကြပြီး၊ ညည်းသံပေးခြင်း၊ အသံတုန်ခါခြင်း၊ မာန်ဖီခြင်း၊ မသဲမကွဲအော်ခြင်းနှင့် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် တစ်ညောင်ညောင်အော်ခြင်း တို့ဖြင့် ဆက်သွယ်မှု ပြုလုပ်ကြသည်။ နားရွက်နှင့် အမြီး အထားအသို၊ ခန္ဓာကိုယ် တစ်ခုလုံးအား ဖြေလျှော့နေခြင်း၊ ခြေချောင်းများကို ဆုပ်နယ်နေခြင်း စသည်တို့သည် သူတို့၏ စိတ်ခံစားမှုများကို ဖော်ပြနေခြင်း ဖြစ်သည်။ ကြောင်များသည် ခွေးများနှင့် သဘာဝအရ မတည့်ကြဟု ထင်မှတ်ထားကြသော်လည်း၊ အတူနေပုံ မှန်ကန်လျှင် အတူတူနေထိုင်နိုင်စွမ်း ရှိသည်။ ကြောင်များသည် ငယ်ငယ်လေးကတည်းက သူတို့၏ သခင်နှင့် ရင်းနှီးချစ်ခင်စွာ နေလာကြခဲ့လျှင် သူတို့၏ သခင်အား လွန်စွာ ခင်တွယ်တတ်ကြသည်။ လူသား သခင်များသည် ကြောင်များအတွက် မွေးစားအမေကဲ့သို့ ဆောင်ရွက်ပေးသည်ဖြစ်သောကြောင့် ကြောင်များသည် ကြောင်ပေါက်စလေးများကဲ့သို့ပင် ဆက်လက်ပြုမူနေထိုင်တတ်ကြသည်။ အချို့ သီအိုရီများအရ အချို့ကြောင်များ၏ အသံမြင့်ဖြင့် အစာတောင်းရန် အော်ခြင်းသည် လူသား ကလေးငယ်များ ဗိုက်ဆာ၍ ငိုနေသည့် အသံနှင့် တူသောကြောင့်၊ လူသားများမှ သူတို့အား ဂရုမပြုပဲ မနေနိုင်ဖြစ်စေသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ==ကိုးကား== Reflist ကြောင်မျိုးရင်းဝင် သတ္တဝါများ ကဏ္ဍ:ကြောင်မျိုးရင်းဝင် တိရစ္ဆာန်များ ကဏ္ဍ:ကြောင်များ\|
myv	https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0	Erzya	эрзянь	Катка	https://myv.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B0&action=raw	Таксон \| images_set = 4 изображения\|im1=Кот.jpg\|cap1=Мейн-кун\|im2=Sonny Bunny.jpg\|cap2=Персидская кошка\|im3=Dimka and Tupolev.jpg\|cap3=Русская голубая\|im4=Neighbours Siamese.jpg\|cap4=https://lapkins.ru/cat/tayskaya-koshka/ Тайская кошка \| regnum = Ракшат \| parent = Felis silvestris \| rang = Чачоалкс \| latin = Felis silvestris catus \| author = Linnaeus, 1758 ие\|1758 \| syn = * btname\|Felis catus\|(Linnaeus, 1758) * btname\|Felis catus domestica\|<br>(Erxleben, 1777) * btname\|Felis domestica\|Erxleben, 1777 \| wikispecies = Felis silvestris catus Артовкс:Russian Blue 001.gif\|thumb\|200px\|Катка '''Ка́тка''' (лиякс '''псака''') — те кудонь ракшат\|ракша. Категория:Каряз мартот\|К Категория:Ракшат Категория:Пачат
mzn	https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%85%D8%B4%DB%8C	Mazanderani	مازِرونی	بامشی	https://mzn.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D9%85%D8%B4%DB%8C&action=raw	صندخ/موجود '''بامِشی''' یا '''پیچا''' مازرونی زوون (تبری) دله اتا حیوون نوم هسه. ونه نوم دتا نوم جا دهرهس بییه بام + شی. بامشی ۶ تا ۷ ماهگی جه گت بونه و تونه تولید مثل هکنه ، مائون تا ۸ سالگی ئو نرئون تا ۱۰ سالگی بهتوندهنه شه وسه جفت هایرن، ونه اوستنی دوره هم ۶۱ تا ۶۸ روز بین (متوسط ۶۳ روز) هسته. == گتی == پرونده:Persialainen.jpg\|راست\|thumb\|پارسی بامشی بامشی ئون وزن معمولی ۲.۵ تا ۷ کیلوگرم بونه، هرچند بعضی گونهئون دله بامشی سنگینی تا ۱۱.۳ کیلوگرم رسنه. بامشی ئون هم دئینه کا دلیکیسّه تا ۲۳ کیلوگرم وزن داشتنه. == هِستکا وندی == پرونده:Scheme cat anatomy-en.svg\|thumb\|بامشی بتیم دله\|250px بامشی هم اکثر کالهدارون واری ۷ گردنی مهره, ۱۳ صدری مهره(سینه پشت مهره ئون, که انسان ۱۲ مهره اینتا نوع جا دارنه), ۷ کمری مهره(که انسان ۵ مهره اینتا نوع جا دارنه), ۳ خاجی مهره (مهره ئونی که بدن انتهایی قسمت دله قرار بئیتنه که انسان هرسائن وسه ۵ مهره اینتا نوع جا دارنه) و به جز "مانکس بامشی" ۲۲ یا ۲۳ دمی مهره (که انسان ۳ تا ۵ مهره اینتا نوع جا دارنه) دارننه. == لینگ == بامشی هم سگ واری شه پنجه جا راه شونه(پنجه شو دره!). بامشی ئون راه بوردن سر خله دقت کننه. این ئهتا بامشی سانان ره ویژگی جه هسته . == بامشی بهنهوارئون == * پارسی بامشی * بنگال بامشی * تورک بامشی * راکون بامشی * سیامی بامشی * حبشی بامشی * برمهای بامشی * مشرقی بامشی رج:بامشیمونائون
nap	https://nap.wikipedia.org/wiki/Jatta	Neapolitan	Napulitano	Jatta	https://nap.wikipedia.org/w/index.php?title=Jatta&action=raw	stub Tassobox \|nomme=Jatta \|statocons=LC \|fiùra= File:Cat_poster_1.jpg\|255px \|didascalia= <!-- CLASSIFICAZIONE: --> \|dominio=Eukaryota \|regno=Animalia \|sottoregno=Eumetazoa \|superphylum=Deuterostomia \|phylum=Chordata \|subphylum=Vertebrata \|infraphylum=Gnathostomata \|nanophylum= \|supercrasse=Tetrapoda \|crasse=Mammalia \|sottocrasse=Theria \|infracrasse=Eutheria \|superordene=Laurasiatheria \|ordene=Carnivora \|sottordene=Feliformia \|infraordine= \|superfamiglia= \|famiglia=Felidae \|sottofamiglia=Felinae \|tribù= \|sottotribù= \|gennere=Felis \|sottogenere= \|specia=Felis silvestris\|F. silvestris \|sottospecia='''F. s. catus''' <!-- NOMENCLATURA BINOMIALE: --> \|biautore=Linneo \|binomme=Felis catus \|bidata=1758 <!-- NOMENCLATURA TRINOMIALE: --> \|triautore= \|trinomme= \|tridata= <!-- ALTRO: --> \|sinonimi?= \|sinonimi= \|nomicomuni= \|suddivisione= \|suddivisione_testo= 'A '''jatta''' ('''''Felis catus''''' <span style="font-variant: small-caps">Linneo\|Linneaus</span>, 1758) è nu mammifero carnivoro appartenente ô gennere ''Felis'' (famiglia Felidae\|felide). Cu ll'avvento 'e ll'Addomesticamento\|addomesticazzione se è distinto d"a Felis sylvestris\|jatta sarvateca. == Nutarelle == <references/> Categurìa:Felide
nds	https://nds.wikipedia.org/wiki/Katt	Low German	Plattdüütsch	Katt	https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Katt&action=raw	Anner Bedüden Taxobox \|TAXON=Katt \|TAXONL=''Felis sylvestris'' \|BILD=Abissino lepre.jpg \|BILDB=’n abessinische Katt \|SYSTEMATIK= \|Ordo=Roofdeerter (Carnivora) \|Superfamilia=Kattenoordige (Feloidea) \|Familia=Katten (Felidae) \|Subfamilia=Lüttkatten (Felinae) \|Genus=''Felis'' \|BESCHREVEN_DÖR=Johann Christian von Schreber\|Schreber, 1775 De '''Katt(e)''' (f., pl. Katten) is en Roofdeert, dat ok as Huusdeert holen warrt. Latiensch is dat ''Felis silvestris f. catus''. Dat Heken heet Kater (oder ''Koter'' oder ''Bolzen'' (sünnerlich up Westfäälsch)), dat Seken heet Katt, un de Lütten sünd eenfach de lütten Katten, in verschedene Rebeden ok Kelling nöömt. Ökelnaam för de Katt op Plattdüütsch is faken ''Muusch'' oder ''Muuschi''. Mitünner warrt de Katten ok ''Böhnhaas'' oder ''Dackhaas'' nöömt. == Woneem stammt de Katt vun af? == Vörfohr vun uns Huuskatt is de Falbkatt vun de Steppens vun Afrika. De is in Sünnerheit slank un hett lange Been. Denn ok de asiaatsche Wildkatt, de dat in Indien gifft. Se hett mehr Knööv as de Falbkatt. Un denn gifft 't noch de Waldkatt, wat de Wildkatt in Europa is. De hett den basigsten Knööv un is wat sworer as de annern. Uns Huuskatten sünd dör Krüzen (Biologie)\|Krüzen rutkamen. Dat Utsehn vun de Waldkatt is dorbi an böberste Stell (anners as bi dat Swien). Al de olen Buern in 't ole Ägypten harrn Katten hatt. De fungen de Muus\|Müüs' in de Koornspieker\|Spiekers för dat Koorn. Un de Katten weern hillig. Un wenn se doodblieven deen, denn maken de Homo sapiens\|Minschen dor 'n Mumie vun. Un wenn een 'n Katt doodslaan harr, denn wöör dat as Mord un Doodslag ankeken un bestraaft. == Biologie == De Historie vun de Katt geiht üm un bi 15 bet 20 Johrhunnerden (Ewen) trügg. Dat is mehr as bi de Hund\|Hunnen. Katten leevt as Rövers. Jümehr Jagdmethood is so as bi de willen Katten: anslieken un denn op dat annere Deert opspringen. Dat Slieken is typsch för de Katt. Katten sünd teemlich plietsch. Dat ''Miau'' vun de Katt is typsch för Huuskatten. Wildkatten doot dat nich, alleen inne Balz kann dat woll vörkamen. Un Katten weet, woans se ehrn Minschen torechttrecken köönt. Warrt ok seggt, dat sik de Katt ehrn Minschen utsöcht un nich anners. Op elkeen Fall sünd Katten tomehrst an dat Huus wöhnt. Dat is jümehr Reveer. Un wenn de Minschen ümtreckt, denn kann dat maal malöörn, dat de Katt wedder na ehr Tohuus trügg löppt. Denn sünd Katten ok Enkellöpers, anners as de Hunnen. Katten leevt normal nich soziaal. Un de Kater will al amend nich mit annere Katten tosamen wesen, bloots de Mudder mit ehr Lütten. Aver smusig kann se liekers sien, de Katt, wenn se wat will, un wenn ''se'' (un nich de Minsch), dat will un se dor dat Seggen bi hett. Kategorie:Söögdeerten Kategorie:Oort (Biologie)
nds-nl	https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Kat	Low Saxon	Nedersaksies	Kat	https://nds-nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kat&action=raw	Bestaand:Cat_poster_2.jpg\|thumb\|Verschillende soorten katten Bestaand:Stray kitten Rambo002.jpg\|thumb\|250px\|t Jong van de kat Bestaand:AfricanWildCat.jpg\|thumb\|n Wilde kat, de veurolder van de kat ne '''Kat''' (ok wal ''hoeskat'' of ''poes'' enuumd, ''Felis catus'') is n klein, meestentieds haorig, vleisetend zoogdier dat tot de katachtigen (''Felidae'') beheurt. t Is een van de oldste hoesdieren van de mense\|meens. Der is bewies dat de Olle Egypte\|Egyptenaren al in 2000 veur Christus de kat as hoesdier hadden. In zuud Cyprus bint resten van katten evunden die 9200 töt 9500 Before Present\|BP old bint. Umdat katten goeie jaogers warren, wordden zi'j edomestiseerd um de graonveurrö van de meens teggen knaagdieren as rotten en moes\|muze te bescharmen. Teggenwoordig wordt ze veural as geschapsdieren eholden. De olde wetenschappelike name was ''Felis domesticus'', maor is later vervangen deur ''Felis catus'' of somtieds ''Felis silvestris catus''. == Anatomie == De anatomie (lichaamsbouw) van katten is t zelfde as de anatomie van andere katachtigen. Ze hebt n stark buugbaor lief, n vlug reaksievermeugen, scharpe naegels die teruggetrökken kunnen worden en tanden die an-epast bint um kleine prooien mee dood te maken. Ze kunt merakels good heuren en in t duuster zien. Ze heurt klanken van n hoge frekwensie die veur de meens niet heurbaor is. Ok t reukvermeugen is veule baeter as van de meens. Hoewel ze allenig jagen, bint katten sosiale dieren, ze kommuniseert bieveurbeeld deur te miauwen, spinnen, sissen of grommen, maor ok deur feromoon\|feromonen (chemiese ofscheidingen) en der lichaamsholding. Der bestaon tal van katterassen, sommigen bint natuurlik ontstaon en anderen deur mutasie of kruzing. == Geluud == Audio\|Felis silvestris catus.ogg\|t Geluud van ne kat == Zie ok == * Dreeleihaorige kat == Nedersaksies == * Achterhooks: ''katsmall()\|te'' * Drèents: ''katsmall()\|te'' * Sallaans: ''katte'' * Stellingwarfs: ''katsmall()\|te'' ''dakhaeze'' (schertsend) * Tweants: ''katsmall()\|te'' * Veluws: ''katsmall()\|te'' ''puus'' of ''poes'' ** ''dakhaos, dakhaoze'' (schertsend) == Oetgaonde verwiezings == commons\|Felis silvestris catus Begin\|act Kategorie:Achterhooks artikel Kategorie:Zoogdier
ne	https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8B	Nepali	नेपाली	बिरालो	https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A5%8B&action=raw	Taxobox \|name=बिरालो<ref name="MSW3fc" /> \|status=DOM <!-- There has been extensive discussion about the choice of image in this infobox. Before replacing this image with something else, consider if it actually improves on the ENCYCLOPEDIC CRITERIA which led to this choice. See Talk:Cat and Talk:Cat/Lead photo and if in doubt, DISCUSS IT FIRST! --> \|image=Cat poster 2.jpg<!--please do not change without consensus, see talk page--> \|image_width=250px \|image_caption= \|regnum=जनावर\|जन्तु जगत \|phylum=हाड भएका \|classis=स्तनधारी प्राणी\|स्तनधारी प्राणी \|ordo=मांसाहारी \|familia=Felidae \|genus=''Felis'' \|species='''''F. catus''''' \|binomial=''Felis catus'' \|binomial_authority=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758 \|synonyms=''Felis silvestris catus'' <small>(subjective synonym)</small><br/>''Felis catus domestica'' <small>(invalid junior synonym)</small><ref name="ITIS F.c.d.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|work=ITIS Online Database \|work=op. cit. \|accessdate=14 December 2011</ref> '''बिरालो''' <ref name="MSW3fc">MSW3 Carnivora\|id=14000031 \|pages=534–535 \|heading=Species ''Felis catus''</ref> एउटा चार खुट्टा भएको, स्तनधारी प्राणी\|स्तनधारी, मांसाहारी, घरपालुवा जनावर हो । यसले मुसाहरूलाई मारेर अन्नको रक्षा गर्दछ । बिरालो धेरै प्रजातीका हुन्छन् । कसै कसैले बिरालो शौकको लागि पालिएको देखिन्छ । बिरालोलाई आत्मनिर्भरता र आत्मविस्वासको प्रतिक पनि मानिन्छ । == शारिरीक बनोट == बिरालोको शरीरमा एक पुच्छर, चार खुट्टाहरू १८ वटा नङ्ग्राहरू आँखा, कान,हुन्छन् । बिरालोको रंग भने प्रजाती अनुसार फरक-फरक हुन्छ । यसको मुख भित्र चार वटा लामा र अरु छोटा दाँतहरू हुन्छन् । यसको जिब्रोको माथिल्लो पट्टी काँडा जस्तै उल्टो फर्केका मांशपेसी हुन्छन् । जसले गर्दा यसले आफ्नो सिकारको रौंहरू चाटेर शरीरबाट अलग गर्न सक्छ । यसको आँखाको नानी रात र दिनमा फरक-फरक हुन्छ । रातमा पुरै आँखामा फैलिएको गोलो नानी देखिन्छ भने दिनमा आँखाको विचमा एक धर्सानुमा नानी देखिन्छ । जसले गर्दा यो अँधेरोमा पनि सिकार गर्न सक्छ । यसका नङ्ग्राहरू सिकारलाई झम्टदा बाहेक अरु समयमा लुकाई राखेको हुन्छ । == विशेषता == बिरालो एक पशु भए पनि यसको विशेषता अनौठो प्रकारको हुन्छ । यसले अरु प्राणीको भन्दा भिन्नै प्रतिक्रियाहरू देखाउँछ । जसलाई तल उल्लेख गरिंदै छ । === चाल === बिरालोको आवाज "म्याउँ" न सुन्दा सम्म बिरालोको उपस्थिति थाहा पाउन सकिदैन । यसको शरीर जति भारी भए पनि यो हिंड्दा खेरी कसैले पनि थाहा पाउन सक्दैन । हिंड्दाखेरी सुन्दै नसुन्ने गरी हिंड्द छ । हाम्रो समाजमा कोही सुस्तै चियो गरिरहेको छ भने त्यसलाई "बिरालोको चालमा आएर चियो गर्दै छ" भनिन्छ । === सरसफाई === बिरालो पशु भए पनि यसले साफ सफाईमा विशेष ध्यान दिएको पाइन्छ । यो सिकार गर्ने बेला बाहेक अरु बेला फोहर ठाउँमा बस्दैन । बिरालोको दिशा पिसाब बाहिर खुल्ला ठाउँमा देखिदैन । यसले दिशा पिसाब गर्ने ठाउँमा पहिले खाल्डो बनाएर दिसा पिसाब गर्छ । फेरि माथिबाट पुरि दिन्छ । भनिन्छ प्राचीन कालमा बाघ र बिरालो एक आपसमा मामा भान्जा थिए बिरालोले बाघलाई आफ्ना सबै कलाहरू सिकाई दिएको थियो । पछि गएर बाघले एक दिन बिरालोलाई मार्न खोज्दा बिरालो रुखमा चढेर बाँच्यो । यो देखेर बाघलाई रुख चढ्ने कला आफूलाई नसिकाएकोले साह्रै रिस उठ्यो र भन्यो "अब म तेरो दिसा पिसाब भेटाएमा तेरो पिछा गरेर तँलाई न मारी छोड्दिन । " यसकारण बिरालो आफ्नो दिसा पिसाब लुकाएर राख्छ । <ref>किंवदन्ती</ref> कुरा जे पनि होस् तर यो कार्यलाई बिरालोले सफाई राख्छ भन्दा फरक नपर्ला दिसा पिसाब गरेर माथिबाट पुर्दा पनि कतैबाट गन्ध त आउँदैन भनि सुँघ्न पनि यो भुल्दैन । यदि गन्धको महसुस भएमा फेरि पुर्ने कोसिस जारी राख्छ । जबसम्म गन्ध पुरै बन्द हुँदैन तबसम्म पुर्दै रहन्छ । === सिकार तथा आहारा=== File:Catstalkprey.jpg\|200px\|thumb\|सिकारको प्रतिक्षामा बसेको बिरालो File:Pet Cat Eating Flesh.JPG\|200px\|thumb\|परेवाको मासु लुछ्दै गरेको बिरालोले चरा चुरुङ्गी र मुसाहरूको सिकार गर्छ । यसको सिकार गर्ने तरिका पनि अनौठो हुन्छ । बिरालोले सिकार प्राय जसो रातमा गरेको पाइन्छ । यो रातको अँध्यारोमा पनि दिनको जस्तै देख्न सक्छ । यसले सिकार गर्दा पहिले सिकारको बाटो हेरेर बसि रहन्छ । जब यसलाई सिकार देखिन्छ । तब यो बुर्लुक्क उफ्रेर सिकारमाथी हमला गर्छ । सिकारलाई जिउँदै समात्छ यसले आफ्नो सिकारलाई समात्ने बित्तिकै मार्दैन । सिकार समात्नको लागि आफ्ना तिखा दाँत र नङ्ग्राहरूको प्रयोग गर्द छ । सिकारलाई दाँतमा च्यापेर आफ्नो निवासमा ल्याई केही बेर सिकार सँग मनोरञ्जन पनि गर्छ । त्यस पछि मात्र मारेर खान्छ । ==प्रजनन== === बच्चाहरूको पालन === बिरालोले बच्चाहरूको पालन पनि अनौठो तरिकाले गर्दछ । यसका बच्चाहरू जन्मिदा आँखा खुलेका हुँदैनन् । ७ देखि ९ दिनको विचमा बिरालोको बच्चाहरूका आँखा खुल्छन् । बच्चाहरूका आँखा न खुलुन्जेल यसले बच्चाहरू जन्माएकै ठाउँमा राखेर आफ्नो दुध चुसाउँछ । आँखा खुलि सके पछि यसले बच्चाहरूलाई दाँतमा च्यापेर एक घरबाट अर्को घर लैजान्छ । जब सम्म बच्चाहरूलाई सिकार गर्ने जस्ता कामहरू सिकाउँदैन तब सम्म यसले बच्चाहरू सार्ने काम जारी राख्छ । बिरालोको यो कामलाई हाम्रो गाउँ घर तिर बिरालोले आफ्ना बच्चाहरूको न्वारन गरेको भन्ने पनि सुनिन्छ । यदि कसैले आफ्नो वास स्थान बदलि रहन्छ भने त्यो मान्छेले " बिरालाको बच्चा सारेको जस्तै गरी रहेको छ" भनिन्छ । ==वासस्थान== ==मानवसंगको सम्बन्ध== ==सन्दर्भ सूची== reflist Commonscat\|Felis silvestris catus श्रेणी:घरपालुवा जनावर श्रेणी:पालुवा पशु श्रेणी:स्तनधारी जिव श्रेणी:मांशाहारी
new	https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A5%8C	Newari	नेपाल भाषा	भौ	https://new.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%AD%E0%A5%8C&action=raw	Taxobox \|name=भौ<ref name="MSW3fc" /> \|status=DOM <!-- There has been extensive discussion about the choice of image in this infobox. Before replacing this image with something else, consider if it actually improves on the ENCYCLOPEDIC CRITERIA which led to this choice. See Talk:Cat and Talk:Cat/Lead photo and if in doubt, DISCUSS IT FIRST! --> \|image=Cat poster 2.jpg<!--please do not change without consensus, see talk page--> \|image_width=250px \|image_caption= \|regnum=Animalia \|phylum=Chordate\|Chordata \|classis=Mammalia \|ordo=Carnivora \|familia=Felidae \|genus=''Felis'' \|species='''''F. catus''''' \|binomial=''Felis catus''<ref name="ITIS F.c." /> \|binomial_authority=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="Linaeus1758" /> \|synonyms=''Felis silvestris catus'' <small>(subjective synonym)</small><ref name="Driscoll" /><br />''Felis catus domestica'' <small>(invalid junior synonym)</small><ref name="ITIS F.c.d.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|work=ITIS Online Database \|work=op. cit. \|accessdate=14 December 2011</ref> '''भौ''' छगु प्रकारया प्यपा तुति दूगु स्तनधारी छेँखा लहिनातइगु प्राणी ख। ==लिधंसा== लिधंसा\| ==स्वयादिसँ== * प्राणी Commonscat\|Felis silvestris catus पुचः:प्राणी
nia	https://nia.wikipedia.org/wiki/Mao	Nias	Li Niha	Mao	https://nia.wikipedia.org/w/index.php?title=Mao&action=raw	infobox spesies \|item = Q20980826 <!--taksonomi untuk Felis catus dari Wikidata https://www.wikidata.org/wiki/Q20980826--> \|synonyms= ''Felis silvestris catus'' <small>(sinonim subyektif)</small><ref name="Driscoll" /> ''Felis catus domestica'' <small>(sinonim junior tidak valid)</small><ref name="ITIS F.c.d.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|work=ITIS Online Database \|accessdate=14 December 2011</ref> ''F. catus domesticus'' small\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>Cite book \|last=Erxleben \|first=J. C. P. \|year=1777 \|title=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|location=Lipsiae \|publisher=Weygandt \|pages=520–521 \|chapter=Felis Catus domesticus \|chapterurl=https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> ''F. angorensis'' small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 '''Mao''' ba li Indonesia lamane '''Kucing''' so göi zanötöi '''kucing domestik'''<ref name="MSW3fc">MSW3 Carnivora\|id=14000031 \|pages=534–535 \|heading=Species ''Felis catus''</ref><ref name="ITIS F.c.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus \|work=ITIS Online Database \|year=2011 \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|location=Reston, Virginia \|accessdate=14 December 2011</ref> ma mao nifaliaro ba nomo ba Ii Indonesia ya'ia da'ö '''kucing rumah''' ''nama ilmiah'': ''Felis silvestris catus'' mazui ''Felis catus'') ya'ia da'ö sifagölö moroi ba gurifö so'ono ma ba wehede wamahaö ba zekola lamane; ''mamalia karnivora'' moroi ba ''Familia Felidae''. Fehede Mao ma si no la'ila döinia ba li Indonesia ya'ia da'ö; "kucing" andre, teŵa'ö ia ba Mao si no mauwu ba nofaliaro ba nomo,<ref>cite web \|url=http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/housecat \|title="Housecat" in the American Heritage Dictionary \|publisher=Education.yahoo.com \|accessdate=6 Oktober 2010 \|archive-date=2013-10-22 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20131022174554/http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/housecat \|dead-url=yes </ref> ba hiza tola göi teŵa'ö ia khö Mao Sebua ma "kucing besar" simane Singo ma ba li Indonesia la'ila latötöi lamane '''singa''' faoma Harimo ba li Indonesia ya'ia da'ö '''harimau'''. Mao no fariawö ba wa'auri niha I'otarai meföna ma önö ngahönö fatua lö situmbu Yesu ma laŵa'ö ia ba wanötöi si sökhi ba li Indonesia ya'ia da'ö ‘''6.000 tahun SM''', te'ila moroi ba döla mao nisöndra ba Siprus\|Pulau Siprus.<ref>Cite news\|title=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's indigenous cats\|url =http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm\|work=China Daily\|accessdate = 3 November 2009</ref> Niha dawa Misirai (Mesir Kuno) moroi ba ndröfi si tölu ngahönö a lima ngaotu fakhe fatua lö situmbu Yesu (3.500 SM) no lafaliaro Mao ba wameta'u te'u ma ngawalö gurifö samakiko basitö zohalöŵö ba nowi hegöi si so ba halasa.<ref name="9500 years">cite web\| title = Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus\|url = http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html\|accessdate = 6 March 2007 \|date=8 April 2004\|publisher=National Geographic News</ref> Ba ginötö iada'a, mao nosa'ae sambua moroi ba zoya gurifö nirorogö ma nifaliaro si tehöngö ba zisagörö ulidanö.<ref name=SciAm>cite web\|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|title=The Evolution of House Cats \|publisher=Scientific American \|author=Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien \|accessdate=26 August 2009</ref> Mao si no tesura lala waö-waö we'asora ba gulidanö, ya'ia da'ö mao simane mao ''trah'' mazui galur murni (''pure breed''), simane mao Persia, Mao Siam, Mao Manx, faoma mao Sphinx. Mao simane da'a la oya'ö ia ba nahia wamaliaro urifö si no latatugöi. Fa'oya Mao simane da'ö ha 1% moroi ba mao ba zi sagörö ulidanö, sitörania ya'ia da'ö mao si no teforudugö ira mao mbanua faoma mao si lö nahia ma mao si so ba mbenua misa, si lö lafaliaro niha. == Waö-waö ngandroto faoma fa'atedou ba wa'auri (Taksonomi dan evolusi) == Berkas:AfricanWildCat.jpg\|jmpl\|Kucing liar Afrika, ''Felis silvestris lybica'', ya'ia da'ö böröta moroi ba mao mbanua. ''Felidae'' ya'ia da'ö mao moroi ba ''familia mamalia'' si no manema fa'afabö'ö ngawalö wa'auri ba wa'alio moroi ba nina mao si tohare moroi ba mböröta mao soya moroisa, sifagölö ha 10–15 juta ngahönö si lalö<ref name="Johnson 1997">Cite journal \|title=Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes \|last=Johnson \|first=Warren \|last2=O'Brien \|first2=Stephen J. \|journal=Journal of Molecular Evolution \|year=1997 \|volume=44 \|issue=0 \|pages=S98–S116 \|doi=10.1007/PL00000060 \|pmid=9071018 </ref> ba tefarahu ba zingo, harimo, ''cougar'' ba oya nasa danöbö'ö. Ba nga'ötö da'a, mao mbanua ma asese lamane ia ba li Indonesia ''kucing domestik'' ma (''Felis catus'') no amotola moroi ba ''genus Felis'', si tefarahu ba gangolifa mao side-ide si so ba zi fitu ngawalö mao (molo'ö moroi ba gangolifania).<ref name="MSW3fc" /><ref name="ITIS F.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis \|work=ITIS Online Database \|accessdate=14 December 2011 </ref> Ngambatö moroi ba ngawalö mao da'a, tesöndra ba zi sagörö ulidanö ba farahu Mao Kara ma mao gatua khönia(''Felis chaus'') moroi ba Asia Tenggara, Mao kara Eropa(''F. silvestris silvestris''), Mao kara Afrika (''F. s. lybica''), Mao hili China(''F. bieti''), faoma Mao Arab (''F. margarita''), ba gotalua zoya.<ref name="Stefoff">Cite book \|publisher=Benchmark Books \|location=New York \|isbn=0-7614-1577-7 \|last=Stefoff \|first=Rebecca \|title=Cats \|date=November 2003 \|page=34 </ref> Mao mbanua si'oföna sibai la angolifagö sitobali ''Felis catus'' nibe'e namada Carolus Linnaeus bakha ba edisi ke-10 Systema Naturae\|edisi ke-10 ''Systema Naturae''-nya nifaehagö ba ndröfi si 1758.<ref name="MSW3fc" /><ref name="hasilan otomatis1">Cite book\|last=Linnaeus \|first=Carolus \|authorlink=Carl Linnaeus \|title=''Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis'' \|publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) \|year=1766 \|page=62 \|url= http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|accessdate=2 April 2008 \|language=la \|volume=1 \|edition=12th \|origyear=1758</ref> Börö me filogenetika sibohou, Mao mbanua sito'ölönia lakaoni ia lamane subspesies moroi ba mao kara, ''F. silvestris''.<ref name="MSW3fc" /><ref name="Driscoll" /><ref name="MSW3fs">MSW3 Carnivora\|pages=536–537\|id=14000057\|heading=Species ''Felis silvestris''</ref> Da'a no möi ba fa'afaruka wangoguna'ö ngawalö wogaoni, börö me Mao mbanua lakaoni ''subspecies''-nia, ''Felis silvestris catus''.<ref name="MSW3fc" /><ref name="Driscoll" /><ref name="MSW3fs" /> Mao kara lakaoni göi ba gangolifa subspesies ''F. catus'',<ref name="MSW3fs" /> ba hiza me döfi si 2003, International Commission on Zoological Nomenclature no la be'e döi ba mao kara ya'ia da'ö ''F. silvestris''.<ref name="ICZN">Cite journal \|title=Opinion 2027 \|journal=Bulletin of Zoological Nomenclature \|volume=60 \|publisher=International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN) \|year=2003 \|url= http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20110609014212/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm \|archivedate= 9 June 2011 </ref> Töi ni'ila niha ni'oguna'ö ba Mao mbanua ya'ia da'ö ''F. catus'', na lago'ö wamatörö töi ba gurifö nifaliaro mangoguna'ö fehede sifagölö si'oföna ''(senior)'' ni fasao ma bua wangera-ngera si tola tobali söndra ba wotatugöi ya'ia.<ref name="ICZN" /> Ba itaria göi mao mbanua andre latötöi ia ''Felis domesticus''<ref name="MacDonald">Cite journal \|title=Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore \|last=MacDonald \|first=M. L. \|last2=Rogers \|first2=Q. R. \|last3=Morris \|first3=J. G. \|journal=Annual Review of Nutrition \|volume=4 \|pages=521–562 \|year=1984 \|pmid=6380542 \|doi=10.1146/annurev.nu.04.070184.002513 </ref> ma ''Felis domestica'',<ref name="MSW3fc" /> simane si no lafaehagö ira sohalöŵö ba naturalis Jerman Johann Christian Polycarp Erxleben\|J. C. P. Erxleben ba ndröfi si 1777 ba hiza da'a tengan töi-töi ngandroto ma taksonomi valid si lö asese la'oguna'ö ba zinura ba wamahaö, literatur ilmiah,<ref name="MacDonald"/> börö binomial Linnaeus ni'ofönai'ö.<ref name="Vella">Cite book \|title=Robinson's Genetics for Cat Breeders and Veterinarians \|edition=4th \|publisher=Butterworth-Heinemann \|isbn=0-7506-4069-3 \|last=Vella \|first=Carolyn M. \|author2=Shelton, Lorraine M. \|author3=McGonagle, John J. \|author4= Stanglein, Terry W. \|year=1999 \|page=3</ref> Sambua gorudua mao kara saitö ya'ia da'ö '''Transkaukasus''' mazui '''Transkaukasia''' no'irao laföfögö ya'ia da'ö ''Felis daemon''<small> (Konstantin Alekseevich Satunin\|Satunin 1904)</small> ba hiza iada'a orudua da'a no tobali ma tola lamane angolifa mao mbanua.<ref>cite web \|url=http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/ \|title=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection of The National Museum of Georgia \|publisher=Caucasian-large-mammalian.narod.ru \|accessdate=4 July 2013</ref> Fefu mao ba gangolifa da'a moroi ba nga'ötö soya si no irai auri me 6–7 juta fakhe si lalö ba Asia.<ref name="Johnson">Cite journal \|doi=10.1126/science.1122277 \|volume=311 \|issue=5757 \|pages=73–77 \|title=The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment \|journal=Science \|year=2006 \|pmid=16400146 \|last=Johnson \|first=Warren E. \|last2=Eizirik \|first2=E. \|last3=Pecon-Slattery \|first3=J. \|last4=Murphy \|first4=W. J. \|last5=Antunes \|first5=A. \|last6=Teeling \|first6=E. \|last7=O'Brien \|first7=Stephen J. \|bibcode = 2006Sci...311...73J </ref> Fa'afakhai sindruhu bakha ba Felidae ahatö ba hiza lö nasa si tatu,<ref name="Mattern" /><ref name="Masuda 1996">Cite journal \|title=Molecular Phylogeny of Mitochondrial Cytochrome b and 12S rRNA Sequences in the Felidae: Ocelot and Domestic Cat Lineages \|last=Masuda \|first=R. \|author2=Lopez, J. V. \|author3=Slattery, J. P. \|author4=Yuhki, N. \|author5= O'Brien, Stephen J. \|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution \|year=1996 \|volume=6 \|issue=3 \|pages=351–365 \|doi=10.1006/mpev.1996.0085 \|pmid=8975691 </ref> simane mao hili Cina, itaria lafaogö ba gangolifa ''Felis silvestris bieti'' sitobali ''upaspesies'' mao kara, simane ngawalö moroi ba Afrika Utara ''F. s. lybica''.<ref name="Driscoll" /><ref name="Mattern">Cite journal \|doi=10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x \|volume=16 \|issue=2 \|pages=232–253 \|last=Mattern \|first=Michelle Y. \|title=Phylogeny and Speciation of Felids \|journal=Cladistics \|year=2000 \|last2=McLennan \|first2=Deborah A. </ref> Na lafaedogö ia ba Nasu, Mao lö itörö wa'atedou ebua ba ginötö la'ila wa tola nifaliaro tobali mao mbanua, börö me amuata mao mbanua tenga simane amuata mao kara ba gatua si tola bataha ba gatua soya utu ndru'u.<ref name="Lipinski">Cite journal \|title=The Ascent of Cat Breeds: Genetic Evaluations of Breeds and Worldwide Random-bred Populations \|last=Lipinski \|first=Monika J. \|author2=Froenicke, Lutz \|author3=Baysac, Kathleen C. \|author4=Billings, Nicholas C. \|author5=Leutenegger, Christian M. \|author6=Levy, Alon M. \|author7=Longeri, Maria \|author8=Niini, Tirri \|author9= Ozpinar, Haydar \|journal=Genomics \|date=January 2008 \|volume=91 \|issue=1 \|pages=12–21 \|doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009 \|pmid=18060738 \|pmc=2267438 </ref><ref name="CameronBeaumont">Cite journal\|title=Evidence Suggesting Pre-adaptation to Domestication throughout the Small Felidae \|last=Cameron-Beaumont \|first=Charlotte \|last2=Lowe \|first2=Sarah E. \|last3=Bradshaw \|first3=John W. S. \|journal=Biological Journal of the Linnean Society \|year=2002 \|volume=75 \|issue=3 \|pages=361–366 \|doi=10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x \|url=http://www.neiu.edu/~jkasmer/Biol498R/Readings/essay1-06.pdf \|accessdate=29 September 2009 \|deadurl=yes \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110609020351/http://www.neiu.edu/~jkasmer/Biol498R/Readings/essay1-06.pdf \|archivedate=9 June 2011 </ref> Mao si so ba nomo si no mauwu, asese alua wa'afaruka ba mao ''F. catus'' liar.<ref name="Bradshaw1999">Cite journal \|title=Feral Cats: Their Role in the Population Dynamics of ''Felis catus'' \|last=Bradshaw\|author2=Horsfield, G. F. \|author3=Allen, J. A. \|author4= Robinson, I. H. \|journal=Applied Animal Behaviour Science \|year=1999 \|volume=65 \|issue=3 \|pages=273–283 \|doi=10.1016/S0168-1591(99)00086-6 </ref> Fa'afabö'ö mao andre ba ginötö wame'e töi ba mbanua si so ya'ita eluahania wa hibridisasi tola ''Hibrida Felidae#Kucing domestik faoma hibridisasi\|alua sifao fa'oya Felidae danöbö'', si'oföna mao leopard ba Asia.<ref name="Oliveira">Cite journal\|last=Oliveira \|first=R. \|author2=Godinho, R. \|author3=Randi, E. \|author4= Alves, P. C. \|title=Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula? \|journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. \|volume=363 \|issue=1505 \|page=295329861 \|year=2008 \|pmid=18522917 \|doi=10.1098/rstb.2008.0052 \|pmc=2606743</ref> So ngawalö gamuata sito'ölö mao kara te börö me no Preadaptasi ma simöi fa'afabö'ö numalö ba gurifö nifaliaro.<ref name="CameronBeaumont" /> Si tola oroma ba mao andrö ya'ia da'ö, ba wa'ide-ide mboto, hewisa ia ba zamaliaro ya'ia, hadia so khönia nasa wa'amao karania, ba omasi ia famai-mai.<ref name="Fogle">Cite book \|last=Fogle \|first=Bruce (ed.) \|title=Interrelations Between People and Pets \|year=1981 \|publisher=Charles C. Thomas Publications \|isbn=0-398-04169-5</ref>rp\|12–17 So moroi ba ngafu Felidae lö oya zitola mauwu he no tefahaö ia wa'atoröi ba nomo zamaliaro ya'ia.<ref name="CameronBeaumont" /> Mao so khönia wa'afahuwu ba niha, lö ata'u ia niha mutualisme\|mutualistik ma zui komensalisme\|komensal. So dombua zi no la latöngöni niha wangosisi'ö hewisa ena'ö mauwu mao kara andrö. (domestikasi). Ba nifalua siföföna, niha mangodödögö ba wa mauwu mao moroi ba wamili seleksi buatan me mao göi na sambua gurifö sondra'u ba simanga hama (predator hama).<ref name="OConnor">Cite journal \|title=Wild or Domestic? Biometric Variation in the Cat ''Felis silvestris'' \|last=O'Connor \|first=T. P. \|journal=International Journal of Osteoarchaeology \|year=2007 \|volume=17 \|issue=6 \|pages=581–595 \|doi=10.1002/oa.913 </ref> Da'a no tefahela ma tefalalaŵa me ambö fatema ba dödö niha, me lö oya tola tefalua lala simane da'a, mao molo'ö sito'ölönia lö lago'ö hadia ia nibawa ma nifamaha khönia heŵa'ae no la'ila niha wa mao andre, urifö sondra'u önia simane te'u, ma zui hadia manö zi tola la'a ''ferret'' mazui terrier te abölö sökhi ba wo feta'u ngawalö zamakiko.<ref name="Driscoll">Cite journal \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|last=Driscoll \|first=C. A. \|last2=MacDonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=Stephen J. \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode = 2009PNAS..106.9971D </ref> Lala tanöbö'ö ya'ia da'ö, mao la famaha ena'ö tola aefa ira moroi ba wa'auri ba danö molo'ö hewisa wa'abatahara ba nomo zamaliaro ya'ira, me hadia zi so zifasui niha ngawalö zi tola la'a tola möi fondröni dödöra ba mangahono ba nomo nih.<ref name="Driscoll" /> == Sikhala (Karakteristik) == Mao nifaliaro ma mao ba nomo sambua moroi ba zoya simanga ahuluania, mao fao ba gangolifa sitehöngö ba wondra'u ahuluania ba zisagörö ulidanö. Mao andre tola mondra'u ngahönö ngawalö zaliŵa-liŵa si tola la'a, na mao kara atö ha ndrege otu ngawalö. Ba hiza börö me botonia ide-ide, mao nifaliaro lö ata'u niha wanguri ya'ia. Sitola möi fa'ata'u niha simane naso khönia ngawalö wökhö na i usu niha ma zui na göna za'ania. Mao tola famobörö de'ala ba zisambua nahia, ba zitenga nahiania. Ba zi no irai alua, mao idugu taya ba ngafunia. Mao andre, arakhagö fagölö ira zimane na mondra'u zingo singa faoma harimo harimau, la usu mbagi faoma ifö satarö, irege göna gamaudu naha noso ni ra'unia, simöi alele döla, ba tekifu noso ba mate gahuluara. Berkas:Gambara Mao so ndrau teu.png\|kiri\|jmpl\|Mao si no lafaliaro mondra'u te'u ba nomo (''Rattus rattus diardii''). Mao na la ila niha wa simanga nagole ma ba li wamahaö ba zekola laŵa'ö ia "karnivora yang sempurna" na lafaigi molo'ö ba nifö faoma lala ba wo fangamöi ngawalö ö si numalö ba mbotonia. Ifö mao ma Gigi premolar faoma molar si'oföna sibai so dua rozi nifönia satarö si so ba ngai mbewenia faoma fatambai, so tatawi ngawalö nagole ni'ania. Heŵa'ae sikhala simane da'a tesöndra ba gangolifa mao tanöbö'ö simane Canidae mazui asu, hiza i sikhala da'a alio manöi ma monönö wangi'ila niha moroi ba mao. Tenga simane simanga nagole tanöbö'ö, mao arakhagö lö la'a ngawalö zifarukha ba zinanö. Beru ma zui Asu fa'itaria la'a mbua zinanö, wa'a zinanö, ma zui we simane we zigu-sigu naso, na mao tenga simane da'ö, ha nagole ni'ara sito'ölönia hadia zi no la ra'u samösa. Ba hiza meno oi la faliaro ia niha, ba no la akasigö ena'ö so wamalala gö me moguna ba wa'atedou ma ba wa'abataha ba wa'auri, aröu sibai fabö'ö ira nasu nifaliaro, itaria la'a göra heŵa'ae tenga nagole. Hewa'ae no oroma ba niha wa mao andre, sambua gurifö somasi ha sageu-sageu ia ba nahiania, ba tola göi owulo ira ba zisambua ngafu, hiza lö khöra fo fakai zi so bangaira, tenga simane singo. Ero-ero mao andre, ba so nahiara zamösana, na simatua atö ba abölö ebolo nahia zi so ia, ba mao andre no göi faoma lazago nawöra, ba na so atö nifadönira ba faoma langöngö nawöra, ba alua warawisa side-ide. Mao sifarawi ma si fa'udu khö nawönia, sito'ölönia, iköröbui ia, ba no mosindro yaŵa mbu zörinia, ba wangoroma'ö khö mao tanöbö'ö hulö zebua sibai ia. Na fa'udu atö ira, fatafari ba mbawa, faoma fa'usu. Ba fa'udusara lö irai so wa'amesokho sabölö-bölö, me na so atö zi kala ba alio sibai ilau moloi irege lö monönö zesokhonia. Mao sasese fa'udu sagötö wa'aurinia, mao simatua. Oroma moroi ba laheto zokho börö wa'udusu ba mbawa. Si alawe tenga lö fa'udu hiza i tenga simane fa'asese wa'udusa zimatua, ha na itaboi zameta'u ononia. Na lafaigi molo'ö hewisa gamuata mao ba ginötö iada'a, mao kara ma mao gatua sitobali böröta mao nifaliaro, no so wa'afabö'ö moroi ba wetaro zalua ba danö simate ba waö-waö nitöröra so deu ba so lökhö, irege oi so wa'afabö'ö ba mboto gurifö andrö, so zawe'e-we'e bu, ba tanöbö'önia. Mao omasi ira zanaukhu-naukhu, ba asese lalau molokhoi ba haga luo, baero da'ö, mao lö omasi ia zi ta'unö, na itibo'ö zita'unönia, ba balugö ma iko'o, sitobali tandra wa lö omasi ia na la'ila zita'unönia. Hiza mao andrö, itaha ibali'ö ia adu lömaliŵa-liŵa ia, simane ba ginötö itarogö gönia simane te'u, btn. Ba danö Afrika Utara tesöndra nasa mao kara, ma sahatö ba mao nifaliaro mane ma'ökhö. Börö me so wa'afahatöra ba gurifö sauri ba danö simate (padang gurun), irege ambö bataha ira ba danö soya sau, teu, ba namo satoru börö wa'okafu-kafu, heŵa'ae so zimane mao ''Norwegian Forest Cat'' faoma ''Maine Coon'' si tola bataha; ba lafaogö ira ba wangodödögö ba wame'e fa'abataha ba wa'aukhu mbotora, ya'ia da'ö 39°C, ba wetaro fa'abasö. Arakhagö fefu mao lö omasi ba nidanö, baero mao ''Turkish Van'' ba gotalua mao soya si lö ata'u ba nidanö. Berkas:White Cat Nursing Four Kittens.jpg\|ka\|230px\|jmpl\|Öfa nga'eu nono mao zamaenu khö ninania. Inötö wanabina ma ''gestasi'' mao ya'ia da'ö, önö ngafulu a tölu ngaluo (63 hari). Ono mao tumbu balunö ba afiso. Hörö nono mao awena teboka na no irugi ŵalu ofeta fulu ngaluo ndröfi nia (8-10 hari). Ono mao fao khö ninania, döfi önö ofeta fitu migu( 6-7 minggu) ba fangi'ila hewisa ba wa'omasi khö zi'alawe ma simatua, ba ndröfi si fulu ofeta felelima waŵa (10-15 bulan). Mao tola manabina ofeta öfa nga'eu nononia, me naha nono mao so öfa nahia sifabö'ö-bö'ö. Fa'abua mboto mao so ba zi 2,5 irugi 7 kilo ba lö'irai töra moroi ba zi 10 kilo. Na labe'e gönia töra moroi ba zi to'ölö, fa'abua mao tola ikhamö ba zi 23 kilo. Ba da'a tatu manö lö sökhi ba mboto mao, irege da'a no sambua ni laŵa ba wanguri mao. Ba nahia wamaliaro mao, mao andre tola ikhamö 15 ofeta 20 fakhe, mao fondrege satua si no irai so ba gulidanö ya'ia da'ö tölu ngafulu a ŵalu fakhe a tölu hari (38 tahun 3 hari) nibe'e töi Creme Puff. Mao nifaliaro sitebai la'efasi baero nomo, da'a zanau noso, me aefa ira ba wa'udusa ba mao tanöbö'ö si so baero nomo. Mao kara tola fataha ndrege dua fakhe, tola ambö. Mao faliarotö si so ba nomo niha, la haogö nahiania faoma kota-kota naha zi ta'unö, kota-kota zita'unö da'ö labe'e khönia gawu, da'a oya la'amawa ba naha zamawa soguna ba mao. Baero gawu, labe'e khönia göi naha worawi ma naha sitola ikhakha'ai faoma sa'ania. Da'a ba wo'alösi fa'atekiko wakake si so ba nomo. Asese sibai mao mamili-mili ö nia. Me mao andre so khönia wa'atarö ba wangago gofu hadia manö si so ba gararonia ni tötöi faoma ''organ vomeronasal'' mazui ''organ Jacobson''. Na so atö wa'atetuli ndroto-ndrotonia da'a moroi ba zi sambua ö, ba hiza fangago mao manöngöni hua gö da'ö, irege fefu gö sitenga hua gö si no itandroi andrö, lö omasi ia i'a.<!--When a cat wrinkles its muzzle, lowers its chin, and lets its tongue hang a bit, it is opening the passage to the vomeronasal. This is called gaping. Gaping is the equivalent of the Flehmen response in other animals, such as dogs and horses--> Berkas:Catpupil03042006.jpg\|jmpl\|230px\|Hörö mao. Hörögö ''membrana nictitans'' hulö guö sanifi sibai sola'a-la'a safusi si so ba gi'o. Mao tola ifaigi nifaiginia ba haga sitara sibai. So khöra nifotöi guö ndrumi ''Selaput Pelangi '' ma ''iris'' sangahaogö nahia ba hörö si fasösö. Hewa'ae no simanö, fa'afasösö da'a ba wo'alösi nahia wamaigi ba mao. Sambua ngandroto ni fotöi ''tapetum lucidum''ni'oguna'ö ba nahia si lö oya. Ngandroto da'a zame'e la'a-la'a ba hörö mao na la foto ia mangoguna'ö haga (blitz). Simane ngawalö gurifö simanga nagole, mao andre sambua gurifö ba gotalua gurifö soya, dombua hörö mao föna so, mame'e otalua ba wamaigi ngawalö zi so ba zifasui ya'ia, mo'alösi fa'ebua nahia ba wamaiginia. Hörö mao so khönia famaigi tanöbö'ö ma (persepsi) ma laŵa'ö Trikromasi si tebai. Na haga si lö oya sibai ba wamaigi ngawalö hadia ia, mao mangoguna'ö bu mbewe ma "kumis" ma ''vibrissae'' ba wame'e tandra khönia he zo wetahö fetaro numalö ia, da'a no sambua fonönö ngandroto sorasoi ngawalö zalua ba zifasui ya'ia. Simane na so nangi, mao tola i'ila hadia ngawalö zi so ba zifasui ya'ia hewa'ae lö ifaigi. Bu Mbewe mao andre zame'e tandra khönia simane na so nahia side-ide simane ba pipa nidanö, tola i'ila wa namöi ia bakha wa hasambalö tolazi ia. Mao so khönia wenaeta si tölu ba hörönia nibe'e töi membran pengelip ma asese laŵa'ö göi membrana niktitans. Fenaeta hörönia andre tefa'anö ya'ia da'ö fenaeta sanifi so balugö hörö ba oroma ia na teboka hörönia. Fetaro da'a mondruhö hörönia na mofökhö ia. Simanö göi na manuköu ma omuso dödönia, oroma wenaete hörö da'a khönia. Li mao asese lasura "meong" ba li bahasa Indonesia. Na ba li Inggris ni'oguna'ö ba Amerika, li mao lasura faoma "meow". Ba mbanua ba danö Inggris samösa, lasura faoma "miaow", "miaow" ba li Prancis, "miau" ba li Geremani ma Jerman, "nya" ba wehede Jepang ba ngawalö nasa wanura tanöbö'ö ba gangolifa wehede. Li "meong" mao so khönia ngawalö geluaha molo'ö fanötöi ma hewisa li mao andre ba zi sambua nahia. Mao göi so khöni li hulö zihago sasese somasi niha wamondrongo. Mao fefu gofu hezo so wetarora ba gulidanö, talingara no mozizio ma lö manaombe tou. Tenga simane dalinga nasu, sitefatö tou. Ngawalö mao sotöi ''Scottish Fold'' sambua bagotalu zoya mao sifabö'ö ma'ifu moroi khö danöbö'önia, na aukhu ia ma na ata'u ia, mosindro dalingania, ba hulö zifangöngö li nia. Na la rongo sambua li, talingania maliŵa ba wetaro he zo moroi li da'ö, talinga mao tola möi miföna, ba ngai, ba itaria hulö möi mifuri. Mao sambua gurifö sifao ba gangolifa si lö omasi ta'unö. Simane na so ginötönia ba lafelai mbura. Saliva ma idanö gararo mao, sambua fangalösö si sökhi ba mbura, ba hiza tola göi tobali fa'ali-ali na göna ba niha. Itaria mao la utaini gölu-ölu mbu ma hairball si no la'a si so ba mbetu'ara. Mao urifö soya mörö ena'ö lö alö wa'abölöra. Fa'ara wemörö mao ero ma'ökhö 12-16 za, ma so ba rata-rata 13-14 za ba so göi zi mörö ofeta 20 za. == Amuata Mao(Perilaku kucing) == === Mohago (Mendengkur) === Mao hulö zohago na so wa'omuso dödö. Ha mao zolau li simane da'a. Tenga ha na so zomusö dödönia, hiza terongo li mao simane da'ö na edöna so wa'afökhö khönia, na mo'ono, ba simanö göi na lafaenu nonora. Na la fagölösi ba Gelombang Hertz ba li mao so ba zi 25 ofeta 150. Ba wetaro sadogo-dogo, fohago mao arakhagö fagölö ira li moto na awena la orifi. Baero mao nifaliaro, mao sohago tanöbö'ö, ya'ia da'ö mao gatua, cheetah, lynx faoma puma. Hiza na ba khö Harimo, Singo lö khöra fehago, na khöra mohaŵa, ba molo'ö si no lafareso ira amada sangila amakhoita, wa na urifö sohaŵa, lö mohago. === Mamera'ö (Memijat) === Mamera'ö awönia sambua zasese lafalua mao. Lala wolau famera'ö awöra ya'ia da'ö ofade'a-de'a lalu'ania kambölö ba takera, lafalali-lali, ba itaria göi möi baero za'ara. Ba na lalau da'ö sifao li zi hulö zihago. Na ba ginötö mamaenu nono mao, ba hiza lalau la bözi-bözi dalu ninara. Da'a lala ena'ö möi baero nidanö zusu ninara. Na la fera'ö atö zokhö ya'ira da'ö dandra wa ahono dödöra wangagö omo da'ö. Ba so khöra wanandroi wa ni fera'öra andrö, sokhö ya'ira. === Mamadölö hulu (Refleks Meluruskan) === Mamadölö hulu sambua fa'onekhe ni'okhögö mao ba wohole'ö ya'ira na aekhu hezoso ira. Da'a no so ba mao si no ikhamö 3-4 migu ndröfinia, ba nano 7 migu sa'ae ba no simane mao si no ebua. Da'a börö döla mao fetaro dölahulu, mangandrauli-mangandrauli ma ba li Indonesia ia laŵa'ö fleksibel. == Angolifa Mao (Ras kucing) == Nga'ötö Mao Faigi Ngawalö Mao Berkas:Karin Maine Coon.jpg\|jmpl\|Maine Coon nga'ötö mao sebua. Fa'anau mbotora ikhamö ba zi 1,5 mete. Berkas:BurMau Vega Star, champagne burmese kitten.jpg\|jmpl\|Kucing ras Burmese. Berkas:Kemra2.jpg\|jmpl\|Chinchilla longhair. Angolifa mao ba zi sagörö ulidanö no oya sibai. Ero sambua nga'ötö, so khöra waehuta faoma mao tanöbö'ö, ha ya'i börö me asese faruka zimatua mao ba gangolifa mao tanöbö'ö ba no möi famöfögö mao ba zi dombua angolifa sebua ya'ia da'ö; mao sanau bu, ba mao sadogo-dogo bu. No oya gangolifa nga'ötö mao, simane nifa'oli ba da'a mitou: ;Ocicat Sinura sifakhai ba Ocicat :Ocicat ya'ia da'ö sageu mao moroi ba ngafu soya si no faruka ba mao ni'uri faoma mao kara. Tandrania mao da'a bu nia arakhagö fagölö ira mao kara, ogara-gara. ;Manx Sinura Mao Manx :Manx ya'ia da'ö mao sitesöndra ba hulo Manx. So niha zanötöi mao da'a, ya'ia da'ö ''Rumpy''. Manx i'onia no adogo-dogo, ba bunia so zaraidö-raidö. Mao da'ö lö faröi, lö amu'i ba to la ni'azari. ;Maine Coon Sinura Mao Maine Coon :Maine Coon ya'ia da'ö mao si'onarai ba Maine, Amerika Serikat. Mao da'a nga'ötö moroi ba mao Anggora Turki faoma American Shorthair. Mao da'a ailafö, ba mauwu. Bu nia anifi-nifi, ba oya la'a-la'a. ;British Shorthair Sinura Mao British Shorthair :Mao da'a la faliaro ba mbanua Inggris. Mao da'a no ahono-hono, ba tola ni faha'ö. Bu nia sito'ölönia ha sambua la'a-la'a ma dombua la'a-la'a. Si sambua la'a-la'a simane afusi, owuge'e, aitö, na si dombua la'a-la'a simane aitö (hitam pekat) faoma ogara-gara (belang). ;Burmese Sinura Mao Burmese :Burmese mao nifaliaro namada Dr. Joseph Thompson ba mbanua Amerika Serikat me döfi si 1930. Bu mao da'a a raidö-raidö (cokelat musang), owuge'e ''champagne'', btn. Mao da'a fawude-wude sibai. ;Chinchilla Longhair Sinura sifakhai Mao Chinchilla Longhair ma laŵa'ö Kucing Persia :Chinchilla Longhair mao si'onarai ba mbanua Inggris. Mao da'a no ahono-hono. Tebagi dua ngawalö mao da'a ya'ia da'ö Chinchilla so la'a-la'a soyo ba sambua tö so hawu-hawu aitö (perak gradasi). == Ngawalö la'a-la'a mbu mao (Macam warna) == Sinura Ngawalö mbu Mao Berkas:Long-haired tortoiseshell DSCF0193.JPG\|jmpl\|Mao sanau bu so la'a-la: ''tortoiseshell''. Berkas:Calico cat - Phoebe.jpg\|jmpl\|Mao so la'a-la'a ''calico''. Mao andre oya ngawalö la'a-la'a mbunia. Na mao ni faliaro simane nifa'anö ba da'a mitou; Mao sadogo-dogo bu (kucing domestik berbulu pendek) * Mao sanau bu (kucing domestik berbulu Panjang) * Mao oriental, (da'a fefu ngawalö mao so boto size-ize, hörönia hulö almond, ebolo dalinga, ba bunia anifi ba alösö) Gen so aturai la'a-la'a ba mao samaehusi ya'ira ba : ;''Telon'' mazui ''calico'' Sinura sifakhai ba Mao si tölu khoi-khoi ma ''Kucing belang tiga'' :Telon ya'ia da'ö la'a-la'a so dane-dane ba la'a-la'a safusi, si so saitö ma'ifu ma aruzö-ruzö. Niha Jepang asese laŵa'ö mao sola'a-la'a simane da'a ya'ia da'ö; ''mi-ke'', börö me gen so fe'aso la'a-la'a da'ö tesöndra ia ba kromosom si'alawe ma simatua. Mao sola'a-la'a telon sito'ölönia mao si'alawe. ;''Tortoiseshell'' Sinura Tortoiseshell ma ''Kucing tempurung kura-kura'' :''Tortoiseshell'' ma la'adogo-dogo'ö wanötöi ya'ia da'ö; ''tortie'' ya'ia da'ö la'a-la'a saitö, aruzö-ruzö faoma safusi ba zi sageu botonia. Mao sokhö la'a-la'a simane da'a latötöi ia ''calimanco'' mazui ''clouded tiger''. ;''Tabby'' Sinura sifakhai ba Mao Tabby :Tabby ya'ia da'ö so la'a-la'a mokhoi-khoi (warna bergaris). La'a-la'a da'a ba mboto mao so zogowulo-wulo. Tabby ngawalö makarel si so tölu khoi-khoi ba ngai mboto mao, irege na lafaigi ba zaröu hulö gambara gi'a (ikan makarel). ;''Maltese'' Sinura sifakhai ba Mao Maltese ma ''Kucing malta'' :''Maltese'' töi si no ara moroi ba mao sowuge'e. ;''Bicolor'' (dombua la'a-la'a) Sinura sifakhai ba Mao Bicolor ma ''Kucing dua warna'' :''Bicolor'' latötöi ia göi ''tuxedo cat'' mazui ''jellicle cat'' börö me bunia ma'asageu botonia aitö fefu lö oya zafusi, so ma'ifu la'a-la'a safusi ba gahe, ba dalu, ba dötö'a ba tola manö göi ba mbawania ma'ifu. == Mamauwu (Domestikasi) == Simane urifö si no lafauwu (domestikasi/penjinakan), mao andre no so wa'ahatö ba wa'auri niha. Niha sanguri mao, la'odödögö wa me'e gö, ba mao si no mauwu khöra ba nomo, mamoloi ngawalö gurifö samakiko ngawalö mbotoŵa. Ba hiza da'a no möi fa'aterou dödö dozi niha somasi mamaliaro mao. <!--Original article (tidak terlalu relevan untuk id.wiki): Humans still keep cats for companionship as pets and to hunt mouse\|mice and rat\|rats. Farms often have dozens of cats living semi-wild in the barns. Hunting in the barns and the fields, they kill and eat rodents that would otherwise eat large parts of the grain crop. Many pet cats successfully hunt and kill mice, rabbits, birds, lizards, frogs, fish, and large insects by instinct, but might not eat their prey. They may even present such victims (dead or maimed) to a beloved owner, often expecting reward. Berkas:Predatorycat_ubt.jpeg\|thumb\|right\|260px\|Almost all cats are skilled predators. Feral cats may live alone, but most are found in large groups called feral cat colony\|feral colonies with communal nurseries, depending on resource availability. Many lost or abandoned pet cats join these colonies out of desperation. The average lifespan of these feral cats is much shorter than a domestic housecat, who will live an average of sixteen years or more. Urban areas are not native environments to the cat; most domestic cats evolved from cats in desert climates and were distributed throughout the world by humans, but some feral cat colonies are found in large cities, e.g. around the Colosseum and Forum Romanum in Rome. Although cats are fairly adaptable, feral felines are unable to thrive in extreme cold and heat, and with a protein requirement of about 90%, few ferals in cities find adequate nutrition on their own. In addition, they have little defense or understanding of such predators as dogs, coyotes, and even automobiles. However, there are thousands of volunteers and organizations that trap these unadoptable feral felines, spay or neuter them, immunization\|immunize the cats against rabies and feline leukemia, and treat them with long-lasting flea products. Before release back into their feral colonies, the attending veterinarian nips the tip off one ear to mark the feral as spayed/neutered and inoculated, as these cats will more than likely find themselves trapped again. Volunteers continue to feed and give care to these cats throughout their lives, and not only is their lifespan greatly increased, but behavior and nuisance problems, due to competition for food, are also greatly reduced. In time, if an entire colony is successfully spayed and neutered, no additional kittens are born and the feral colony disappears. Many hope to see an end to the harsh and unnatural world of urban feral cat colonies through these efforts. Some environmentalists claim that the domestication of cats is harmful to the environment, and that excessive cat populations result in the overhunting of many small animals and birds in both urban and rural areas, possibly disrupting the food chain and limiting local species' populations. Throughout the centuries, as humans took advantage of the domestic cat's hunting skills, few had regard for their habitat and care, and far fewer thought to practice good animal husbandry. This created many pockets of excessive populations and local imbalances; however, with intervention and management, most especially spay and neuter programs, the disruptions and chaos in both the feline's life cycle as well as its prey can easily be avoided, and the positive effects these small and vital predators have in the appropriate environments can be observed and appreciated.--> == Mao ba Niha (Kucing dan manusia) == Berkas:European Male Cat.JPG\|jmpl\|European Shorthair\|Kucing Eropa yang sedang bermain. Mao sageu gurifö si no la'uri niha si so ba Eropa faoma Amerika Utara, si no tefaliaro ba zi 500 zuta rozi ba zi sagörö ulidanö. Molo'ö ''Humane Society'' moroi ba Amerika Serikat, baero mao no tobali urifö ni'uri ba hiza mao no tobali sageu gurifö nihalö mbunia ba la'amawa ba zi sagörö ulidanö,<ref>cite web\|url= http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf\|archiveurl= https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archivedate= \|title=What Is That They're Wearing? \|publisher=Humane Society of the United States \|accessdate=15 Juni 2014</ref> ba wangahaogö simane zake (mantel), saeru danga (sarung tangan), tofi (topi), badagahe (sepatu), ambala (selimut) faoma boneka (mainan). Mao ni'oguna'ö ba wangahaogö sambua zake tola tehalö moroi ba zi dua wulu a öfa nga'eu mao (24 ekor kucing).<ref>Cite news\|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm\|title=EU proposes cat and dog fur ban\|publisher=BBC News\|accessdate=15 Juni 2014\|date=</ref> Da'a no tebai lafalua ba zi ha'uga negara simane Amerika Serikat, Australia faoma Uni Eropa.<ref>cite web \|url= http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archiveurl= https://web.archive.org/web/20090217153420/http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archivedate=17 Februari 2009 \|title=EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports \|date=27 Juni 2007 \|publisher=Humane Society International \|first=Carly \|last=Ikuma \|work=HSUS.org \|accessdate=15 Juni 2014</ref> Hiza, so nasa mbu mao nihaogö tobali ambala simane ba mbanua Swiss, so göi labali'ö dalu-dalu si no lafarisayoi tola ifadöhö wa'afökhö mbu'u (rematik).<ref>Cite news\|url= http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html\|title=Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion\|work=The Independent\|location=London, England\|accessdate=15 Juni 2014\|first=Tony\|last=Paterson\|date=</ref> === Famareso wa'oya Mao (Sensus kucing) === Molo'ö ''International Federation for Animal Health Europe'' (IFAH), fa'oya mao nifaliaro ba zi sagörö ulidanö so ba zi dua ngaotu a dua wulu zuta rozi (220 juta ekor).<ref>cite web \|url=http://www.ifaheurope.org/ \|title=Representing the European Animal Health Industry \|publisher=IFAH-Europe \|accessdate=15 Juni 2014 \|archive-date=2021-09-21 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210921073421/http://www.ifaheurope.org/ \|dead-url=yes </ref> No oya zi no lafalua ba wangerai mao si no la'odödögö tenga ba ginötö salio, alua ngafulu fakhe, he nifaluara moroi ba gangowuloa (asosiasi) mazui organisasi nasional faoma internasional (simane ''Canadian Federation of Humane Societies''<ref name="Canadian">cite news\|url=http://www.cbc.ca/news/canada/new-brunswick/story/2012/07/17/nb-cat-census-1000.html\|title=Humane society launches national cat census\|accessdate=15 Juni 2014\|work=CBC News</ref>). Ba hiza, halöŵö simane da'ö, hulö na abua tola tesöndra hasila nidöna-döna.<ref name="catsbe">cite web \|url=http://www.catsbe.com \|title=Cats Be \|accessdate=15 Juni 2014 </ref><ref name="SupremeCatCensus">cite web \|url=http://www.supremecatcensus.co.za/ \|title=The Supreme Cat Census \|accessdate=15 Juni 2014 \|archive-date=2013-04-22 \|archive-url=https://archive.is/20130422011322/http://www.supremecatcensus.co.za/ \|dead-url=yes </ref> == Sifakhai ba zalua ba gotalua mbanua (Aspek budaya) == Ba ginötö si no numalö, no la farisayoi wa böröta mao andrö, ya'ia da'ö ''Miacis'', urifö sauri ba danö me inötö Eosen sihulö garawi (musang), sauri ba zi lima wulu zuta fakhe silalö. Si no lasura si'oföna hewisa ena'ö mao andre tola lafauwu, alua ba ndröfi si 4000 SM ba Misirai (Mesir), me inötö da'ö, mao labali'ö zo zago te'u ba nahia zamaŵa gö. Ba hiza barö da'a, ba zisambua lewatö, ba Shillourokambos, Siprus, ba na lafaigi ia so ba ndröfi si 7500 SM, la söndra so döla mao faruka bakha ba döla niha. Börö me te'u tenga urifö si so ba mbanua Siprus, eluahania tola tehalö sambua wamaha'ö wa no lafalua niha ba gulidanö meluo da'ö ba wanguri ma ba wamauwu mao andrö. Töla mao ni söndra ba Siprus fakhili-khili ira mao kara si no la'ila niha wa böröta mao nifaliaro niha.<ref name="AAAS">Cite web \|url=http://www.aaas.org/news/releases/2004/0408cats.shtml \|title=Salinan arsip \|access-date=2005-02-21 \|archive-date=2007-12-24 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20071224180609/http://www.aaas.org/news/releases/2004/0408cats.shtml \|dead-url=yes </ref><ref name="cbc">Cite web\|url=http://www.cbc.ca/stories/2004/04/08/sci-tech/cat_tomb040408\|title=CBC News:Ancient tomb may hold oldest pet cat\|date=26 Apr 2004\|website=web.archive.org\|access-date=15 August 2021\|archive-date=26 April 2004\|archive-url=https://web.archive.org/web/20040426141353/http://www.cbc.ca/stories/2004/04/08/sci-tech/cat_tomb040408\|dead-url=unfit</ref>. Berkas:Cat mummy mask.jpg\|jmpl\|150px\| Sambua mbalu-mbalu mbawa (topeng perunggu) ni'oguna'ö ba wogo'o mumi mao ba Misirai (Mesir kuno). Ba ndröfi si 1800 tesöndra lewatö ma tesöndra faudu "situs" si so 300.000 mumi mao oroma lö sadudu, no monga'eu, da'a göi dandra wa mao andre meföna sambua gurifö ni'omasi'ö niha. Niha Misirai no olafarisayoi wa mao andre famaedo Dewi Bast, ma no la'ila göi ya'ia da'ö Bastet mazui Thet. Hukuma ba zamunu mao, ya'ia da'ö fa'amate. Ba naso mao simate, lahaogö simane niha, la mumikö. Ba ngahönö ndröfi si lalö (abad pertengahan), mao andre sageu gurifö nifakhai niha ba haölöŵö zogömi-gömi (sihir\|penyihiir) ba asese labunu mao andrö, lahaluni, latebu, ofeta latunu. So hadauga sangodödögö ba wangi'ila ngawalö zalua ba zi lalö (ahli sejarah) so fandrafe si no lafaehagö, ya'ia da'ö wa bekhu moroi ba mao andre zangekhugö fa'amate soya ''Black Death'' ba alio sibai mozaewe misa ba nahia tanöbö'ö. ''Black Death'' na lafaigi sambua wökhö (penyakit pes) ba Eropa ba abad si-14. Fa'alio wökhö da'a mozaewe ba niha misa, ba hiza ato niha meluo da'ö farisayo wa bekhu zanga'asogöp fökhö andrö. Sanga'i halöŵö ba gosali Roma meluo da'ö ibe'e ma'ifu zöndra wa mao kara sanöröi-nöröi mbolo mbenua ma laŵa'ö ia tenga mao nifaliaro, no möi bakha khönia mbekhu. Börö zöndra da'a, oya mao ni bunu ba Eropa meluo da'ö. Ba hiza börö alö wa'oya mao no möi fa'atedou wa'oya de'u, sindruhunia solohe fökhö pes (penyakit pes). Ba ginötö iada'a, ato nasa niha zifarisayo wa mao saitö, tola molohe fa'a'udi ba zi samösa niha, ba banahia tanöbö'ö so zanguma'ö wa mao saitö solohe harazaki. Aefa da'ö, mao no fati wa so wa'abö zogömi-gömi khönia. Mao saitö asese la fakhai ia Halloween. Solo'ö ''wicca'' faoma neopaganisme tanöbö'ö la farisayoi wa mao andre urifö si sökhi, tola farukha ia ba zi lö i'ila hörö ba'ibabaya tanga, ba tola göi larasai na so gafökha. Ba Asia, mao no lafaogö sambua gurifö ni'oguna'ö ba wamaigi baŵa wa'atumbu niha ma zodiak Vietnam. Ba hiza, Mao lö fao ba wamaigi mbaŵa wa'atumbu ba ''Gehai''zodiak Tionghoa. Molo'ö hikaya, me inötö Razo Dalumbanua (Raja Langit) mamaluo fa'owulo ba gurifö sedöna la'oguna'ö ba wangerai baŵa wa'atumbu niha ba gulidano, ifatenge Te'u\|De'u ba wogaoni gurifö da'ö. Ba da'a no oya tefazawili misa duria da'a, hiza so zanguma'ö, wa meluo da'ö me inötö lafatenge De'u wogaoni Mao, ba Te'u olifu ia wogaoni Mao, ba hikaya tanöbö'ö, te'u alua ikaoni Mao, hiza'i no ilimo ngaluo wamalua fa'owulo andrö. Irege no lafakhai duria da'a wa sitobali fatötöisa Mao faoma Te'u börö zalua da'ö khöra molo'ö salua andrö ofeta ma'ökhö. Ba wamahaö Ndrawa ma ''syariat Islam'', samösa ndrawa ena'ö böi lafakao mao yamendrua labunu, molo'ö ''hadits shahih'' ni fa'ema '''Imam Muslim''' moroi ba hikaya '''Abdullah bin Umar'''<ref>Kisah dari Abdullah bin Umar, bahwa Muhammad bersabda, "Seorang wanita disiksa karena mengurung seekor kucing sampai mati. Kemudian wanita itu masuk neraka karenanya, yaitu karena ketika mengurungnya ia tidak memberinya makan dan tidak pula memberinya minum sebagaimana ia tidak juga melepasnya mencari makan dari serangga-serangga tanah." Hadits shahih diriwayatkan oleh Imam Muslim No.4160.</ref> dan Abu Hurairah.<ref>Kisah dari Abu Hurairah, Muhammad bersabda, "Seorang wanita disiksa karena seekor kucing yang tidak diberi makan dan minum serta tidak pula ia melepasnya mencari makanan dari serangga-serangga tanah." Hadits shahih riwayat Imam Muslim No.4161.</ref> Huku wamawa faoma fowöli Mao ba huku ndrawa ma ''syariat Islam'' no sambua horö molo'ö hadits Nabi Muhammad faoma nifarisayoi ba zura ''fiqih'' (al-qawa'id al-kulliyah). Dalil hadits '''Nabi Muhammad''', nifa'ema moroi khö nawö Nabi sotöi Jabir bin Abdillah wa no itegu Nabi ena'ö böi la'a Mao, ba fao göi mböli Mao.<ref>Hadits riwayat Tirmidzi, Ibnu Majah, dan Al-Hakim, hadits shahih. Lihat Imam As-Suyuthi, Al-Jami' Al-Shaghir, Juz II hal. 191).</ref> Hadits Muhammad da'ö zitobali dalil wa tebai la'a mao faoma tebai la famawa. Börö da'ö dawa lö manga mao faoma lö mowöli ba mamawa mao.<ref>Tentang haramnya memakan kucing lihat Asy-Syarbaini Al-Khathib, Al-Iqna`, Juz II hal. 273; Syaikh Zakariyya Al-Anshari, Fathul Wahhab, Juz II hal. 192.</ref> == Faigi göi== * Kucing domestik berbulu panjang * Kucing domestik berbulu pendek * Daftar ras kucing * Hubungan anjing dan kucing == Umbu == reflist\|2 == Khai-khai moroi baero == * en [http://brainmaps.org/index.php?p=speciesdata&species=felis-catus High-Resolution Images of the Cat Brain] * en [http://www.aafponline.org/ American Association of Feline Practitioners] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20080514091242/http://aafponline.org/ \|date=2008-05-14 * en [http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp Cat Genome Project] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20090510211956/http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp \|date=2009-05-10 at the US [http://www.cancer.gov/ The National Cancer Institute] * en [http://www.vet.cornell.edu/fhc/ Cornell Feline Health Center] taxonbar\|from=Q20980826 authority control Kategori:Nias Kategori:Urifö Kategori:Bohou tesura
nl	https://nl.wikipedia.org/wiki/Kat_(dier)	Dutch	Nederlands	Kat (dier)	https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kat%20%28dier%29&action=raw	Taxobox zoogdier \| naam = Kat \| status = NA \| statusbron = 2008 \| afbeelding = Cat poster 2.jpg \| orde = Roofdieren\|Carnivora (Roofdieren) \| familie = Katachtigen\|Felidae (Katachtigen) \| geslacht = ''Felis'' \| soort = ''Wilde kat\|Felis silvestris'' (Wilde kat) \| taxon = Ondersoort \| w-naam = ''Felis silvestris catus'' \| auteur = Carl Linnaeus\|Linnaeus \| datum = 1758 \| origineel = ''Felis catus'' luister2\|Miauwen van een kater - SoundCloud - Beeld en Geluid.ogg\|Het miauwen van een kater De '''kat''' of '''huiskat''' (''Felis silvestris catus'') is een van de oudste Gezelschapdier\|huisdieren van de mens. De Domesticatie\|gedomesticeerde kat behoort tot de Familie (biologie)\|familie van de katachtigen (Felidae) in de Orde (biologie)\|orde van de roofdieren (Carnivora). Ook het woord '''poes''' is gangbaar, soms meer specifiek in het geval van een vrouwelijke kat. Een mannelijke kat heet een '''kater''', en een jong katje een '''kitten'''. == Wetenschappelijke naam == De wetenschappelijke naam van de kat werd in 1758 als ''Felis catus'' gepubliceerd door Carl Linnaeus in de tiende druk van ''Systema naturae''.<ref>aut\|Linnaeus, C. (1758). [https://www.biodiversitylibrary.org/page/726937 ''Systema naturae'' ed. 10: 42]. [https://web.archive.org/web/20230813092507/https://www.biodiversitylibrary.org/page/726937 Gearchiveerd] op 13 augustus 2023.</ref> De naam van de wilde kat, waarvan de gedomesticeerde kat afstamt, werd in 1777 door Johann Christian von Schreber gepubliceerd als ''Felis silvestris''. Van veruit de meeste dieren die gedomesticeerd zijn, is de wetenschappelijke naam afgeleid van de naam van de in het wild levende voorouders. In 2003 stelde de ''International Commission on Zoological Nomenclature'' in Opinion 2027 vast dat dit principe voor alle gedomesticeerde soorten gevolgd moet worden, en dat de naam van de wilde soort prioriteit heeft over die van de gedomesticeerde vorm, ook als die laatste eerder is gepubliceerd. Als de gedomesticeerde kat wordt beschouwd als een ondersoort van de wilde kat, dan is de correcte naam voor de soort ''Felis silvestris'', en het trinomen voor de ondersoort ''Felis silvestris catus''. == Geschiedenis == Bestand:Verspreiding van katten over de wereld.png\|Verspreiding van katten over de wereld\|thumb De oudste vondst van een gedomesticeerde kat is in een Neolithicum\|neolithisch graf in de buurt van Shillourokambos in Cyprus van circa 9500 jaar geleden. De katten die op dit eiland voorkwamen, waren per boot meegenomen vanuit Klein-Azië door immigranten die al katten als huisdier hadden. Op een gevonden kleitablet met een verhuisinventarisatie stond bij de levende have ook een kat vermeld. De kat werd zo'n 9000 jaar geleden Domesticatie van dieren\|gedomesticeerd van de Afrikaanse wilde kat, aangetrokken door Synantropie\|synantrope dieren als Mus (geslacht)\|muizen die op graan afkwamen.<ref>aut\|Carlos Driscoll\|Driscoll, C.A.; aut\|Marilyn Menotti-Raymond\|Menotti-Raymond, M.; aut\|Alfred Roca\|Roca, A.L.; aut\|Karsten Hupe\|Hupe, K.; aut\|Warren E. Johnson\|Johnson, W.E.; aut\|Eli Geffen\|Geffen, E.; aut\|Eric Harley\|Harley, E.; aut\|Miguel Delibes de Castro\|Delibes, M.; aut\|Dominique Pontier\|Pontier, D.; aut\|Andrew Kitchener\|Kitchener, A.C.; aut\|Nobuyuki Yamaguchi\|Yamaguchi, N.; aut\|Stephen J. O'Brien\|O'Brien, S.J.; aut\|David Macdonald\|Macdonald, D. (2007): [http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf 'The Near Eastern Origin of Cat Domestication'] in ''Science'', Volume 317, Issue 5837, p. 519-523 DOI\|10.1126/science.1139518. [https://web.archive.org/web/20230326023854/http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf Gearchiveerd] op 26 maart 2023.</ref> Domesticatie vond vanaf zo'n 9000 jaar geleden zowel in het oude Nabije Oosten als in het oude Egypte plaats.<ref>aut\|Claudio Ottoni\|Ottoni, C.; aut\|Wim Van Neer\|Neer, W. van; aut\|Bea De Cupere\|Cupere, B. De; aut\|Julien Daligault\|Daligault, J.; aut\|Silvia Guimaraes\|Guimaraes, S.; aut\|Joris Peters\|Peters, J.; aut\|Nikolai Spassov\|Spassov, N.; aut\|Mary Prendergast\|Prendergast, M.E.; aut\|Nicole Boivin\|Boivin, N.; aut\|Arturo Morales-Muñiz\|Morales-Muñiz, A.; aut\|Adrian Bălăşescu\|Bălăşescu, A.; aut\|Cornelia Becker\|Becker, C.; aut\|Norbert Benecke\|Benecke, N.; aut\|Adina Boroneant\|Boroneant, A.; aut\|Hijlke Buitenhuis\|Buitenhuis, H.; aut\|Jwana Chahoud\|Chahoud, J.; aut\|Alison Crowther\|Crowther, A.; aut\|Laura Llorente\|Llorente, L.; aut\|Nina Manaseryan\|Manaseryan, N.; aut\|Hervé Monchot\|Monchot, H.; aut\|Vedat Onar\|Onar, V.; aut\|Marta Osypińska\|Osypińska, M.; aut\|Olivier Putelat\|Putelat, O.; aut\|Eréndira Quintana Morales\|Quintana Morales, E.M.; aut\|Jacqueline Studer\|Studer, J.; aut\|Ursula Wierer\|Wierer, U.; aut\|Ronny Decorte\|Decorte, R.; aut\|Thierry Grange\|Grange, T.; aut\|Eva-Maria Geigl\|Geigl, E.M. (2017): [https://www.nature.com/articles/s41559-017-0139.epdf?referrer_access_token=yLPsBAQKPv3-EL-9aVy9c9RgN0jAjWel9jnR3ZoTv0P1-hlCK4xw03Oq1bTQkuMRxu0CVri32-8BYKho-FYR13zfxre5GLJcd4_0LmLN4VEXjB6NSx3DrZ2P--bES4XzdX8f6vgAk7S5GxG11GPRIW5F1R-kzl0blu7b5vt-r5E8LT5XqevLT8cNPbI27vDU_qRHp5kxYBwMHimBTHLO_A%3D%3D 'The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world'] in ''Nature Ecology & Evolution'', Volume 1 DOI\|10.1038/s41559-017-0139</ref> Vanuit Klein-Azië werd de kat al heel vroeg meegenomen door reizigers en emigranten naar Europa en dieper Azië in. == Anatomie == === Skelet === Bestand:Catskull.jpg\|thumb\|Schedel van een kat. Het skelet van een kat bestaat uit 250 Bot (anatomie)\|botten. Net als alle andere Roofdieren\|carnivoren (roofdieren) zijn katten toegerust om op prooien te jagen en ze te verslinden. === Kop === Katten hebben een vrij ronde kop en een korte snuit, grote ogen, gevoelige snorhaar\|snorharen bij de bek en scherpe omhoogstaande oren. Ze hebben korte brede kaken met sterke knipkiezen en scherpe snijtanden. Katten hebben in het totaal 30 tanden. In de bovenkaak hebben ze 6 snijtanden, 2 hoektanden, 6 Premolaar\|voorkiezen en 2 Kies\|kiezen. In de onderkaak hebben ze 6 snijtanden, 2 hoektanden, 4 voorkiezen en 2 kiezen. Hun kaak kan geen kauwbeweging maken, de kat verscheurt zijn voedsel en gebruikt het zeer sterke maagzuur om het voedsel te verteren. De Tong (anatomie)\|tong is bedekt met een laag ruwe papillen die goed van pas komt bij de persoonlijke verzorging. De tong van de poes is ruwer dan die van de kater; zo kan ze haar jongen beter wassen. === Tenen === Bestand:Catpaw.jpg\|miniatuur\|Kattenklauw Bestand:Pootje van een kitten.jpg\|miniatuur\|Pootje met voetkussentjes van een kitten. Katten hebben vijf Teen\|tenen aan de voorpoten en vier tenen aan de achterpoten. De eerste teen bevindt zich wat hoger op de voorpoot dan de andere vier tenen. Deze eerste teen raakt tijdens het lopen de grond niet, maar wordt wel gebruikt bij de verzorging en bij het grijpen van een prooi. Aan de uiteinden van de tenen bevinden zich sterke, scherpe, gebogen klauwen (nagels). De nagels kunnen worden ingetrokken. Dit mechanisme is een onderscheidend kenmerk van de kattenfamilie Felidae. Door de nagels te scherpen aan een boom (in huis een krabplank of krabpaal) houdt een kat zijn nagels scherp. De zijkanten die uitgroeien komen dan los te zitten en worden met de tanden verwijderd waardoor de nagel op lengte blijft met een scherpe punt. === Staart === De kat gebruikt zijn staart als communicatieorgaan tussen soortgenoten en bij het bewaren van het evenwicht. Door de flexibele ruggengraat kan de kat zich bij een val omkeren en op de poten terechtkomen. Dit kan enkel bij een vrij hoge val zodat het dier de ruimte en tijd heeft om dit te doen. Er zijn ook katten met korte of ontbrekende staart. Op het eiland Man (eiland)\|Man komt een ras voor met zeer korte of compleet ontbrekende staart, de Manx (kattenras)\|manx. In het Verre Oosten komen er katten voor met staartstompjes of gebogen korte staarten. In Japan is daar een ras uit gefokt, de Japanse stompstaartkat. === Primordiaal etui === Katten hebben vaak een ''primordiaal etui'' of ''primordiaal zakje''. Dit is een zichtbare huidplooi ter hoogte van de buik, voor de achterpoten. De plooi heeft verschillende functies. Ze maakt de beweeglijkheid van de kat mogelijk; door de plooi kan de kat veel eten zonder dat de huid gespannen wordt; het is een extra bescherming bij gevechten waarbij met de achterpoten wordt getrapt.<ref>cite web \|url= https://www.catwatchnewsletter.com/health/the-primordial-pouch/ \|title= Primordial Pouch \|last1= \|first1= \|last2= \|first2= \|date= \|website= catwatchnewsletter.com \|publisher= \|accessdate= 15 maart 2021\|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210410225415/https://www.catwatchnewsletter.com/health/the-primordial-pouch/\|archiefdatum=2021-04-10\|dodeurl=nee</ref> === Zintuigen === Bestand:20151030 Kattenoog.jpg\|thumb\|Kattenoog Bestand:Cat eyes change.jpg\|links\|miniatuur\|360x360px\|De Pupil (anatomie)\|pupillen van een kat vergroten zich sterk bij weinig licht. Het reflecterende weefsel is goed zichtbaar. De meeste katten hebben een goed gezichtsvermogen en kunnen goed in het donker zien, doordat zij meer staafjes dan kegeltjes in hun ogen hebben. Hierdoor kunnen ze goed waarnemen in de schemer, maar bij volkomen duisternis zien ze niets. Hun vermogen kleuren te onderscheiden is daarentegen zwak, maar katten zijn niet kleurenblind.<ref name="Brunner" /> Volgens een onderzoek uit 2014 kunnen katten, naast een aantal andere zoogdieren, mogelijk ultraviolet licht waarnemen.<ref>aut\|Lewis, Tanya (2014). [https://www.livescience.com/43461-cats-and-dogs-see-in-ultraviolet.html Cats and Dogs May See in Ultraviolet]. LiveScience.com. [https://web.archive.org/web/20230603140524/https://www.livescience.com/43461-cats-and-dogs-see-in-ultraviolet.html Gearchiveerd] op 3 juni 2023.</ref> Op de achterwand van het oog bevindt zich reflecterend weefsel (het ''tapetum lucidum''), waardoor de ogen van een kat fonkelen in het donker. Het gezichtsveld van een kat bedraagt 285°, versus een mens 210°.<ref name="Brunner" /> De Pupil (anatomie)\|pupillen hebben een verticale spleet als vorm. Elk oog wordt beschermd door een derde ooglid, ook wel knipvlies genoemd. Katten kunnen uitstekend horen en zijn in staat frequenties tot 64 Hertz (eenheid)\|kHz waar te nemen. Ter vergelijking: een gemiddeld mens hoort frequenties tot 20 Hertz (eenheid)\|kHz. De oren kunnen 180° draaien. Hierdoor kunnen geluiden goed gelokaliseerd worden. De snorharen hebben een functie bij het instinctief doorbijten van de ruggengraat van de prooi. Katten zien op korte afstand niet scherp en vertrouwen daarom op hun uiterst gevoelige snorharen en de lange haren boven de ogen wanneer zij een prooi hanteren. Katten zonder snorharen kunnen de "coup de grâce" (het doden van de prooi) moeilijk uitvoeren. Katten hebben ook snorharen achter op hun voorpoten.<ref>cite web \|url= http://www.bbc.co.uk/programmes/b04lcqvq \|title= Cat Watch 2014: The New Horizon Experiment \|last1= \|first1= \|last2= \|first2= \|date= \|website= BBC \|publisher= \|accessdate= 12 oktober 2014\|archiefurl=https://web.archive.org/web/20141006054201/http://www.bbc.co.uk:80/programmes/b04lcqvq\|archiefdatum=2014-10-06\|dodeurl=nee</ref> De haren in de vacht zijn afzonderlijk verbonden met een zintuig#mechanoreceptoren\|mechanoreceptor. Hierdoor kan informatie over de omgeving naar de hersenen worden gestuurd. De meeste katten vinden het daardoor ook prettig om aangehaald en geaaid te worden.<ref name="Brunner" /> Een kattenneus bevat ongeveer 20 miljoen geurcellen, vier keer zo veel als bij een mens. De neus is vooral afgestemd op Stikstof (element)\|stikstof, omdat deze stof zich in rottend voedsel bevindt. Hierdoor is de kat ook goed in staat om voedsel te beoordelen op eetbaarheid.<ref name="Brunner" /> Katten zijn van nature geen aaseters. Het reukvermogen van katten is niet zo goed ontwikkeld als dat van honden. Een kat heeft ongeveer 500 smaakpapillen, terwijl een mens er ruim 9000 heeft.<ref name="Brunner" /> Katten laten zich dan ook voornamelijk leiden door geuren. Katten kunnen zout, zuur en bitter van elkaar onderscheiden, maar hebben geen voorkeur voor zoet.<ref name="bradshaw">Bradshaw J.W.S.(1992). The behaviour of the domestic cat. CABI, Oxfordshire, UK.</ref> == Gedrag == Bestand:Large Ragdoll cat tosses a mouse (crop).jpg\|miniatuur\|200x200px\|Ragdoll spelend met een muizenprooi Bestand:Image of a cat (cropped).jpg\|miniatuur\|200x200px\|Kat op jaagpad === Jagen === Katten kunnen snel korte afstanden afleggen en het zijn goede klimmers, maar hebben een beperkt uithoudingsvermogen. Katten houden meestal niet van water, maar kunnen wel goed zwemmen. Ze jagen op hun prooi door ze geruisloos te besluipen. Als de kat dicht genoeg genaderd is, bespringt hij de prooi en vangt hij het dier met zijn scherpe tanden en klauwen. De neiging om langdurig met de gewonde prooi te spelen wordt bij alle katachtigen waargenomen, ook bij de gedomesticeerde kat. Het is een middel om de prooi onschadelijk te maken zonder zelf verwondingen op te lopen als deze zich door bijten verdedigt. === Rusten === Katten sparen hun energie tijdens de dag: het zijn schemeractieve dieren. === Hygiëne === Bestand:Cat washing herself.jpg\|thumb\|Kat die zichzelf wastBestand:Long-haired-cat-hairball.jpg\|thumb\|Haarbal\|306x306px Net als leeuwen en tijgers likken katten zichzelf schoon met hun tong; vaak doen ze dit voor het slapen gaan, of na het wakker worden. De instinctieve verzorging van de vacht met tanden, speeksel met enzymen en vet uit een klier boven de staart vergt ongeveer twee uur per dag. Hierdoor slikt de kat veel losse haren in. Deze verlaten gewoonlijk via het darmkanaal het lichaam. Als de kat echter te veel haren in korte tijd binnenkrijgt, kan er een haarbal ontstaan die wordt uitgebraakt.<ref name="Brunner" /> Langharige katten hebben overigens meer last van haarballen dan kortharige. Als een kat vergeefse pogingen doet om een haarbal uit te braken, kan er sprake zijn van verstopping. Dit kan levensbedreigend zijn. === Sociaal gedrag === De gedomesticeerde kat is een sociaal flexibele soort.<ref name="liberg2000">Liberg O., Sandell M., Pontier D. & Natoli E. (2000). Density, spatial organisation and reproductive tactics in the domestic cat and other felids. In: The domestic cat: The biology of its behaviour (Turner D.C. & Bateson P.); tweede editie; Cambridge University Press, Cambridge.</ref> In een omgeving met verspreide voedselbronnen en lage populatiedichtheid leven katten solitair of in kleine groepjes van nauw verwante vrouwtjes. De grotere, niet-overlappende territoria van katers beslaan twee of meer van de kleinere territoria van de vrouwtjes.<ref name="emlen">Emlen S.T. & Oring L.W. (1977). Ecology, sexual selection, and the evolution of mating systems. Science; 187: 215-223.</ref><ref name="liberg1980">Liberg O. (1980). Spacing pattern in a population of rural free roaming domestic cats. Oikos; 35: 336-349.</ref><ref name="pontier1996">Pontier D. & Natoli E. (1996). Male reproductive success in the domestic cat (Felis catus L.): a case history. Behavioural Processes; 37: 85-88.</ref><ref name="natoli2000">Natoli E., De Vito E. & Pontier D. (2000). Mate choice in the domestic cat (Felis silvestris catus L.). Aggressive Behavior; 26: 455-465.</ref><ref name="say2001">Say L., Pontier D. & Natoli E. (2001). Influence of oestrus synchronization on male reproductive success in the domestic cat (Felis catus L.). Proceedings of the Royal Society of London, Series B ; 268: 1049-1053.</ref><ref name="devillard2003">Devillard S., Say L. & Pontier D. (2003). Dispersal pattern of domestic cats (Felis catus) in a promiscuous urban population: do females disperse or die? Journal of Animal Ecology; 72: 203-211.</ref><ref name="say2004">Say L. & Pontier D. (2004). Spacing pattern in a social group of stray cats: effects on male reproductive success. Animal Behaviour; 68: 175-180.</ref> In een stedelijke omgeving of bij boerderijen zijn de voedselbronnen meer gecentraliseerd, wat leidt tot het vormen van groepen met een hoge dichtheid bestaande uit meerdere mannetjes en meerdere vrouwtjes met kleinere, overlappende home-ranges en een promiscue paarsysteem.<ref name="liberg2000" /><ref name="devillard2003" /><ref name="say2004" /><ref name="dards1979">Dards J.L. (1979). The population ecology of feral cats (Felis catus L.) in Portsmouth Dockyard. Unpublished Ph.D. thesis, University of Bradford.</ref><ref name="dards1983">Dards J.L. (1983). The behaviour of dockyard cats: interactions of adult males. Applied Animal Ethology; 10: 133-153.</ref><ref name="natoli1991">Natoli E., De Vito E. (1991). Agonistic behaviour, dominance rank and copulatory success in a large muli-male feral cat colony (Felis catus L.) in central Rome. Animal Behav; 42: 227-241.</ref><ref name="say1999">Say L., Pontier D. & Natoli E. (1999). A genetic analysis of male reproductive success in two contrasted environments in the domestic cat (Felis catus L.). Proceedings of the Royal Society of London, Series B ; 266: 2071-2074.</ref><ref name="natoli2001">Natoli E., Baggio A. & Pontier D. (2001). Male and female agonistic and affiliative relationships in a social group of farm cats (Felis catus L.). Behavioural Processes; 53: 137-143.</ref> Afhankelijk van de beschikbaarheid van voedselbronnen, zijn katten dus solitaire of sociale dieren. Indien ze de mogelijkheid hebben, zullen vrouwtjes familiegroepen vormen. Hun vrouwelijk nageslacht blijft bij hen en krijgen op hun beurt kittens, zodat een matriarchale groep ontstaat. Mannetjes verlaten de groep wanneer ze geslachtsrijp worden. === Geluiden === Katten maken een laag zoemgeluid dat ''Spinnen (kat)\|spinnen'' wordt genoemd. Het is een manier om allerlei gevoelens uit te drukken, van angst en pijn tot tevredenheid.<ref name="Brunner" /> In de omgang met mensen is het meestal een teken dat ze tevreden zijn, soms dat ze hulp nodig hebben. Dit geluid wordt voortgebracht door trillingen van de stembanden.<ref name="bradshaw" /> Spinnen is een communicatiemiddel tussen kittens en moeders. Kittens kunnen spinnen als ze een week oud zijn. Daarnaast kan een kat miauwen (of mauwen), grommen, sissen, blazen, schreeuwen, piepen. Klappertanden, kermen en trillen (waarbij de kat soms een 'mekkerend' geluid laat horen) doet een kat tijdens het flemen. Klik Audio\|Felis silvestris catus.ogg\|hier om Spinnen (kat)\|spinnen en mauwen te horen. === Communiceren met katten === Bestand:Blackie and Churchill.jpg\|thumb\|Winston Churchill en Blackie op HMS Prince of Wales; Blackie was de mascotte van het oorlogsschip (1941) Er zijn verschillende communicatieve signalen van katten die zij ook begrijpen wanneer ze door mensen gegeven worden. Communiceren met een kat zal de band met de kat wederzijds versterken. Enkele voorbeelden:<ref name="Nijssen2010">Nijssen, E.(2010)Kleine Kattengids. Terra.</ref> * Blazen: het sissende blaasgeluid geeft aan dat een kat angstig is en niet benaderd wil worden. Zelf als 'straf' blazen naar een kat heeft dus geen zin, je geeft dan het signaal dat je zelf bang bent en met rust gelaten wil worden. * Beide ogen (langzaam) samenknijpen: staren is in kattentaal een bedreiging. Het samenknijpen van de ogen betekent dat een kat niets kwaads in de zin heeft en dient dus om agressie te voorkomen. * Spinnen en tegelijk nagels uitsteken: de kat bedoelt daarmee dat hij zich veilig voelt bij de mens. * Kopjes geven: in de wangen van de kat zitten geurklieren. Door kopjes te geven tegen voorwerpen, markeert de kat dat voorwerp. De geur geeft het signaal dat alles 'veilig' is en geeft een gevoel van 'thuis'. * Vastnemen bij het nekvel: in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, neemt een moederpoes haar kittens nooit in het nekvel. Ze neemt ze wel vast in de nekspier. Ze doet dit tot ongeveer 3 weken ouderdom, wanneer ze de kittens naar een nieuw nest brengt of terug naar het nest wil brengen. In het nekvel nemen om te straffen doen katten nooit. Enkel bij de paring zal de kater de poes in het nekvel bijten om haar te fixeren. === Opvoeding === Vaak wordt gedacht dat katten zichzelf opvoeden en hen niets te leren valt, maar het tegenovergestelde is waar. Voor het afleren van onjuist gedrag bij katten is het van belang dat er wordt gericht op het aanleren van juist gedrag. Straffen geeft een averechts effect en zal de kat angstig en gestrest maken, waardoor het nog minder gewenst gedrag zal vertonen. Dit komt omdat het in tegenstelling tot de hond geen bescherming zal zoeken in een groep als overlevingsmechanisme. Het trainen van katten kan op basis van het belonen van goed gedrag en het negeren van fout gedrag. Het is van belang dit te doen direct nadat het gedrag heeft plaatsgevonden, zodat de kat het gedrag en de beloning kan koppelen aan elkaar.<ref>Citeer web \|url=https://www.licg.nl/katten/trainen-van-een-kat/ \|titel=Trainen van een kat \|auteur=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|auteurlink=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|bezochtdatum=2023-10-02 \|werk=www.licg.nl \|taal=nl</ref> == Voortplanting == Bestand:Domestic cats breeding.ogg\|miniatuur\|Paring === Paring === Vrouwelijke katten of poezen zijn gemiddeld twee tot drie keer per jaar bronsttijd\|krols, maar dit is heel variabel: sommige poezen worden het hele jaar door om de twee weken krols, andere worden maar één keer per jaar krols. Dit komt het meest voor tussen januari en april, maar ook tussen juni en september. Doordat de hormonale cyclus afhankelijk is van het aantal uren daglicht, is een poes tussen oktober en december zelden krols. Katten die vaak binnen zijn in goed verlichte huizen, zullen toch het hele jaar door krols worden.<ref name="beaver">Beaver B.V.(2003). Feline Behavior: A guide for veterinarians. Second Edition. SAUNDERS, St.Louis, Missouri, USA</ref> Een cyclus duurt ongeveer twee weken. Hierin is de poes echter maar twee tot vier dagen vruchtbaar. Zij zal in deze periode duidelijk kenbaar maken dat zij krols is door te ''roepen'' naar potentiële paringskandidaten. In deze periode kan een poes ook urine gaan sproeien. De kater kan deze roep beantwoorden, waarna ze van elkaar weten dat er van beide kanten goedkeuring is. Bij de paring bijt de kater de poes in de nek en ejaculeert snel nadat zijn penis in de vagina zit. Het uiteinde van de penis is bedekt met weerhaakjes die de ovulatie stimuleren. Een poes en kater kunnen meermalen per dag paren. Een poes kan ook door meer dan één kater worden bevrucht. Een nest kittens kan ook van verschillende vaders zijn.<ref name="Brunner" /> === Draagtijd === Een poes is gemiddeld negen weken (65 dagen) draagtijd\|drachtig. Na drie weken worden haar tepels rozerood, waarna het nog eens zes weken duurt voordat het dier werpt. De gewichtstoename bedraagt gemiddeld een kilo. === Baren === De Geboorte (leven)\|weeën beginnen ongeveer zes uur of meer voor het werpen. De poes begint sneller adem te halen en gaat spinnen. De weeën nemen toe van ieder half uur tot elke vijftien seconden. Daarna komt de eerste kitten tevoorschijn. De poes zal daarna de navelstreng doorbijten en de kitten gaan likken om zodoende de ademhaling op gang te brengen. Het is van belang dat de kitten drinkt van de Biest (melk)\|colostrum, de eerste melk. === Kittens === Een jong katje heet een Kitten (kat)\|kitten. Ongeveer 66% van de kittens komt ter wereld met de kop eerst. Bij de geboorte is een kitten doof en blind. Als een moederpoes de uitgekozen veilige nestplaats niet veilig genoeg vindt, kan ze de jongen zo nu en dan naar een andere plek brengen. Dit doet zij instinct (gedragspatroon)\|instinctief. Hierbij worden de jongen aan de nekspier gedragen. Een ook bij volwassen katten aanwezige reflex (biologie)\|reflex zorgt ervoor dat de dieren dan compleet ontspannen zijn. ==== Ontwikkeling ==== Gemiddeld gaan na 2-16 dagen de ogen van een kitten open (meestal rond dag 7-10)<ref name=":10">Citeer web \|url=https://www.licg.nl/katten/het-gedrag-van-kittens-en-jonge-katten/ \|titel=Het gedrag van kittens en jonge katten \|auteur=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|auteurlink=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|bezochtdatum=2023-10-21 \|werk=www.licg.nl \|taal=nl</ref> en na 17 dagen werkt het gehoor. Na vier weken eindigt de Zogen\|zoogfase en gaat een kitten over op gedeeltelijk vast voedsel, oftewel de Zogen\|speenfase. De speenfase loopt tot week 7, waarna het kitten in principe zelfstandig kan eten.<ref name=":10" /> Toch blijven veel kittens zogen bij de moeder tot ze minstens een maand of 6 zijn, indien ze de kans krijgen.<ref name="turner">Turner D.C. & Bateson P.(2000). The domestic cat: The biology of its behaviour. Second Edition. Cambridge University Press, Cambridge.</ref><ref name=":11">Citeer web \|url=https://felinewelfarefoundation.org/wanneer-mogen-kittens-het-nest-verlaten/ \|titel=Wanneer mogen kittens het nest verlaten? \|auteur=Feline Welfare Foundation \|bezochtdatum=2023-10-21 \|taal=nl</ref> Na 5-6 weken is het moment waarop de moederpoes de kittens leert om Zindelijkheid\|zindelijk te worden en kan worden geleerd gebruik te maken van de kattenbak.<ref name=":10" /> Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van een kitten weer. {\| class="wikitable" \|+Gemiddelde tijdsverloop van ontwikkeling bij kittens ! '''Tijd''' ! '''Omschrijving''' \|- \| 2-16 dagen \| ogen open,<ref name=":10" /> begin van focussen \|- \| 2 weken \| kan kruipen maar nog niet op poten staan, kan horen,<ref name=":10" /> tanden beginnen door te komen<ref name=":10" /> \|- \| 3 weken \| begint te lopen, dieet kan worden uitgebreid naast moedermelk<ref name=":10" /> \|- \| 4 weken \| diet van vast voedsel mogelijk, eind Zogen\|zoogfase en begin Zogen\|speenfase,<ref name=":10" /> start kritiek periode opbouw eigen weerstand,<ref name=":11" /> kan rechtop staan<ref name=":10" /> \|- \| 5-6 weken \| ogen beginnen definitieve kleur te ontwikkelen, beheersing lopen en rennen,<ref name=":10" /> start zindelijkheidsfase<ref name=":10" /> \|- \|7 weken \|volledig gespeend en kan lichaamstemperatuur zelf regelen<ref name=":10" /> \|- \| 8 weken \| einde eerste socialisatieperiode,<ref name=":10" /> heeft volledig melkgebit, ontwikkeling oog-pootcoördinatie,<ref name=":10" /> castratie mogelijk,<ref name="peeters">Peeters, E. (2008) Vroegcastratie: uw katje laten helpen op jonge leeftijd. Majesteit ; 58; 36-38.</ref> jachttechniek wordt geoefend<ref name="Brunner" /> \|- \| 9 weken \| eerste vaccinatie panleukopenie en rhinotraceitis/calici<ref name=":12">Citeer web \|url=https://www.licg.nl/katten/vaccinatie-van-uw-kat/ \|titel=Vaccinatie van uw kat \|auteur=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|auteurlink=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|bezochtdatum=2023-10-21 \|werk=www.licg.nl \|taal=nl</ref> \|- \|10-11 weken \|Motoriek\|motorische vaardigheden volledig ontwikkeld<ref name=":10" /> \|- \|12 weken \|tweede vaccinatie<ref name=":12" /> \|- \|12-16 weken \|verbetering zicht,<ref name=":10" /><ref name=":11" /> einde kritieke periode natuurlijke weerstand<ref name=":11" /> \|- \|14-16 weken \|einde tweede socialisatieperiode,<ref name=":10" /> adviesleeftijd verlaten nest<ref name=":10" /><ref name=":11" /> \|- \|16 weken \|derde vaccinatie<ref name=":12" /> \|- \| 18 weken \| wisseling melkgebit naar blijvend gebit \|- \|5 maanden \|poes (vrouwelijk) geslachtsrijp<ref name=":10" /> \|- \| 6 maanden \| standaardleeftijd castratie \|- \|8 maanden \|kater (mannelijk) geslachtsrijp<ref name=":10" /> \|- \|1 jaar \|vanaf 1 jaar spreekt men niet meer over kittens maar katten, de meeste kittens zijn zo goed als uitgegroeid alleen sommige grote rassen groeien nog tot 1,5 jaar door \|- \|1,5-4 jaar \|volledig uitgegroeid tot volwassen kat in fysiek en gedrag (poezen eerder dan katers)<ref name=":10" /> \|} ==== Socialisatieperioden ==== In de jeugd van de kat zijn er twee perioden, waarin katten open staan voor indrukken en lessen. Deze inprenting (leerproces)\|inprentingsperioden of socialisatieperioden zijn cruciaal voor het gedrag van de volwassen kat. Het gaat hier om socialisatie met mensen, socialisatie tussen de kittens binnen het nest en het afkijken van gedrag bij de moederkat.<ref name=":10" /><ref name=":11" /> De eerste periode loopt van ongeveer het begin van week 3 tot week 8.<ref name=":10" /> Heeft de kat in deze tijd geen mensen gekend, dan zal deze moeilijk te socialiseren zijn en zal deze minder tolerant zijn voor nieuwe indrukken.<ref name=":10" /> De tweede socialisatieperiode loopt ongeveer van week 8 tot week 14-16 (tot 3,5-4 maanden oud).<ref name=":10" /> Hier leren kittens veel van het afkijken bij het gedrag van de moederkat en tijdens spel met de andere kittens uit het nest. Kittens die opgroeien zonder nestgenootjes (enig kind of door ze te vroeg uit het nest weg te halen) kennen bijvoorbeeld minder remming voor bijtgedrag en zullen minder snel hun nagels intrekken, omdat zij dit niet hebben geleerd in spel of schijngevechten.<ref name=":10" /><ref name=":11" /> Katten die deze twee socialisatieperioden niet in het nest meemaken zullen meer ongewenst gedrag vertonen, zoals nervositeit, angst, agressie, bijten, krabben, minder gericht zijn op mensen en onzindelijkheid.<ref name=":10" /> Echter hoeven deze katten niet per definitie asociaal en wereldvreemd te blijven, maar het aanleren van goed gedrag op latere leeftijd kost veel meer tijd en moeite.<ref name=":10" /> ==== Verlaten nest ==== Bij Zwerfkat\|verwilderde zwerfkatten verlaten de kittens pas na 6 tot 8 maanden het nest, of blijven deze zelfs levenslang bij de groep. In tijden van hongersnood verlaten kittens pas het nest wanneer zij zelfstandig kunnen overleven, dit is na 16 weken.<ref name=":11" /> In Nederland, verhuizen tegenwoordig de meeste kittens rond de 8 weken naar de nieuwe eigenaar. Wettelijk gezien mogen kittens in Nederland vanaf 7 weken bij de moeder weggehaald worden.<ref name=":10" /> In Vlaanderen is dit 12 weken en in Brussels Hoofdstedelijk Gewest\|Brussel 13 weken.<ref name=":11" /> Echter is het aan te raden de kittens langer bij de moeder te laten; tot zij zeker 14 weken, en liever 16 weken, oud zijn (3,5-4 maanden).<ref name=":10" /><ref name=":11" /> Zo krijgen zij ook de tweede socialisatieperiode volledig mee en wordt ongewenst sociaal gedrag en intolerantie voor nieuwe indrukken op latere leeftijd beperkt.<ref name=":10" /> Daarnaast zijn de kittens tegen die tijd twee- of driemaal gevaccineerd (week 9, 12 en 16)<ref name=":12" /> en is hun natuurlijke weerstand voldoende opgebouwd (week 12).<ref name=":11" /> De stress van de verhuizing kan namelijk leiden tot een verlaging in weerstand en daarmee een vergrote kans op infectieziekten.<ref name=":11" /> <gallery heights="200" widths="200" caption="Galerij met kittens in ontwikkeling"> Charline the cat and her kittens.jpg\|Poes die haar jongen zoogt പൂച്ചക്കുഞ്ഞുങ്ങൾ (17 ദിവസം പ്രായം).JPG\|Twee rode cyperkittens van 17 dagen oud, waarbij de ogen net twee dagen open zijn Litter of kittens.jpg\|Nestje kittens van zes weken oud in het gras 20140714 Poesje Driehovenstraat Groningen NL.jpg\|Kitten van acht weken, voor het eerst buiten ASC Leiden - van de Bruinhorst Collection - Somaliland 2019 - 4480 - Two young red cats (one male) and one black cat, Hargeisa.webm\|Zwaaien met de staart, likken. Twee jonge rode en een zwarte kat (Somaliland, 2019) Bestand:Play_fight_between_cats.webmhd.webm\|alt=Kittens oefenen vechtgedrag\|Kittens in schijngevecht </gallery> == Levensduur == De levensduur van huiskatten komt ongeveer overeen met die van de andere katachtigen. Na tien jaar kan een kat als bejaard worden beschouwd. Huiskatten sterven gemiddeld na 11-14 jaar.<ref name=":0">Citeer tijdschrift \|achternaam=O'Neill \|voornaam=Dan \|titel=Feline - Longevity and Diseases in Cats: Purebred vs. Domestic — World Small Animal Veterinary Association Congress Proceedings, 2017 \|url=http://www.vin.com/doc/?id=8373683 \|jaargang=1 \|tijdschrift=VIN.com \|datum=2017-09-25 \|taal=en</ref><ref name=":4">Citeer tijdschrift \|achternaam=Montoya \|voornaam=Mathieu \|titel=Life expectancy tables for dogs and cats derived from clinical data \|url=https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fvets.2023.1082102 \|jaargang=10 \|tijdschrift=Frontiers in Veterinary Science \|datum=2023 \|doi=10.3389/fvets.2023.1082102/full \|issn=2297-1769 \|last2=Morrison \|first2=Jo Ann \|last3=Arrignon \|first3=Florent \|last4=Spofford \|first4=Nate \|last5=Charles \|first5=Hélène</ref> De oudste Nederlandse kat werd 28 jaar oud.<ref>Citeer web \|url=http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/2217949/2007/09/03/Oudste-kat-is-niet-meer.dhtml \|titel=Oudste kat is niet meer \|auteur=Redactie \|datum=2007-09-03 \|bezochtdatum=2023-10-03 \|uitgever=Algemeen Dagblad \|taal=NL \|archiefurl=https://web.archive.org/web/20160205021253/http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/2217949/2007/09/03/Oudste-kat-is-niet-meer.dhtml \|archiefdatum=2015-06-13 \|dodeurl=Ja</ref> De oudste kat ter wereld werd 38 jaar en 3 dagen oud.<ref>Citeer web \|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/oldest-cat-ever \|titel=Oldest cat ever \|auteur=Guinness World Records \|auteurlink=Guinness World Records</ref> In het algemeen zijn leeftijden moeilijk te controleren, omdat katten geen geboortebewijs hebben. Bij raskatten is dit wel in hun stamboek meegenomen.<ref name=":1">Citeer web \|url=https://www.licg.nl/katten/de-aanschaf-van-een-raskat/ \|titel=De aanschaf van een raskat \|auteur=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|auteurlink=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren \|bezochtdatum=2023-10-01 \|werk=www.licg.nl \|taal=nl</ref> === Invloeden levensduur === Bestand:Cat harness and leash.jpg\|miniatuur\|Katten worden uitgelaten aan een harnas speciaal voor katten. Deze heeft een extra tuigje achter de voorpoten, omdat de nek van de kat te fragiel is voor alleen een Halsband (dier)\|halsband en lijn. Vrouwtjes poezen leven gemiddeld langer dan katers.<ref name=":4" /><ref name=":5">Citeer web \|url=https://www.vetmed.ucdavis.edu/news/uncovering-secrets-feline-longevity \|titel=Uncovering Secrets to Feline Longevity \|achternaam=Wood \|voornaam=Trina J. \|datum=2023-05-01 \|bezochtdatum=2023-10-03 \|werk=School of Veterinary Medicine UC Davis \|taal=en</ref> Ook castratie of Steriliseren (micro-organismen)\|sterilisatie verhoogt de gemiddelde levensduur.<ref name=":5" /> Katten die lijden aan obesitas of juist ondervoed zijn leven gemiddeld juist korter dan katten op streefgewicht.<ref name=":4" /> Ook leven binnenkatten langer dan buitenkatten, omdat deze minder gevaar lopen op letsel, parasieten, vergiftiging of overdraagbare ziekten.<ref name=":6">Citeer web \|url=https://www.petmd.com/cat/care/how-long-do-cats-live \|titel=How Long Do Cats Live? Here's What to Expect \|bezochtdatum=2023-10-03 \|werk=www.petmd.com \|taal=en</ref><ref name=":9">Citeer web \|url=https://www.petcarerx.com/article/the-average-lifespan-of-a-cat-breed-by-breed-chart/1698 \|titel=The Average Lifespan of a Cat Breed by Breed Chart \|achternaam=Bourne \|voornaam=Sam \|auteur=PetCareRx \|datum=2023-03-04</ref> Er zit zelfs meer dan 10 jaar verschil in levensduur tussen een kat die volledig binnen wordt gehouden (15-17 jaar) en een kat die volledig buiten leeft (2-5 jaar).<ref name=":7">Citeer web \|url=https://www.petmd.com/cat/care/can-indoor-cat-be-part-time-outdoor-cat \|titel=Can an Indoor Cat Be a Part-Time Outdoor Cat? \|bezochtdatum=2023-10-03 \|werk=www.petmd.com \|taal=en</ref> Katten die alleen overdag buiten komen leven gemiddeld 2 tot 3 jaar korter dan binnenkatten.<ref name=":9" /> Het advies luidt dan ook om katten binnen te houden, maar wel met genoeg uitdaging en beweging.<ref name=":7" /><ref name=":9" /> Een afgesloten tuin, balkon, ''catio'' of andere vorm van buitenren kan een uitkomst bieden voor katten om op een veilige manier buiten te komen, daarnaast kan dit mogelijk door het uitlaten van de kat met een speciaal kattenharnas.<ref name=":6" /><ref name=":9" /><ref name=":7" /> Daarnaast kan de levensduur van katten worden verlengd door regelmatig de kat te laten controleren door een dierenarts, het door een dierenarts aangeraden Inenting\|vaccinatie-, Parasiet\|ontwormings- en Vlooien\|ontvlooiingsschema te volgen en de kat op streefgewicht te houden.<ref name=":6" /><ref name=":9" /> === Levensduur raskatten === Bestand:Paintedcats Red Star standing.jpg\|miniatuur\|De Bengaal is officieel geen kat, maar een Hybride (biologie)\|hybride tussen de kat en de Bengaalse tijgerkat. Met een gemiddelde van maar 7,3 levensjaar is dit de raskat die het minst oud wordt.<ref name=":0" /> Het verschil in levensduur van raskatten ten opzichte van stamboekloze huiskatten is erg afhankelijk van om welk ras het gaat.<ref name=":9" /> De populariteit van rassen verschilt per regio, waardoor er verschillen zijn in dit verschil in levensduur tussen bepaalde regio’s. In Engeland sterven raskatten gemiddeld 1,5 jaar eerder dan stamboekloze huiskatten,<ref name=":0" /> terwijl in de Verenigde Staten raskatten juist wat ouder worden.<ref name=":4" /> Veel raskatten worden minder oud door aangeboren ziekten die bij raskatten vaker voorkomen ten gevolge van een hoge inteeltcoëfficiënt of als direct gevolg van het uiterlijk bij een ras gebaseerd op een Mutatie (biologie)\|mutatie (bijv. Pers (kattenras)\|Moderne Pers, Munchkin (kattenras)\|Munchkin, Sphynx (kattenras)\|Sphynx of Schotse vouwoorkat).<ref name=":1" /> Een soortgelijk beeld ziet men overigens ook bij rashonden.<ref>''Rashonden problematiek '', op website: [https://web.archive.org/web/20131206211100/http://sterkliniekdierenartsenhillegom.nl/diergeneeskundig/3_1_2013_rashonden_problematiek.pdf sterkliniekdierenartsenhillegom.nl]; ''"...Zo worden rashonden gemiddeld minder oud dan de kruisingen, kijk naar de Duitse dog die gemiddeld slechts 7-10 jaar oud wordt"'''</ref> Bepaalde kattenrassen die minder ras-gerelateerde gezondheidsproblemen hebben worden gemiddeld juist ouder dan de gewone huiskat (kat zonder stamboek).<ref name=":0" /><ref name=":9" /> Door de ontwikkeling van genetische testen is het mogelijk geworden op de aanwezigheid van deze genetische ziekten te testen.<ref name=":8">Citeer web \|url=https://icatcare.org/advice/inherited-disorders-in-cats/ \|titel=Inherited Disorders in Cats \|auteur=International Cat Care \|bezochtdatum=2023-10-03 \|werk=icatcare.org</ref> Bij uitgave van stamboeken voor katten gelden verplichte gezondheidstesten van de ouderkatten<ref name=":42">Citeer web \|url=https://www.kattevrienden.nl/gezondheidstesten-als-je-een-raskat-koopt/ \|titel=Gezondheidstesten als je een raskat koopt \|auteur=Nederlandse Vereniging van Kattevrienden \|auteurlink=Nederlandse Vereniging van Kattevrienden \|bezochtdatum=2023-10-03 \|taal=nl-NL</ref> en fokkers testen daarnaast zelf ook op andere ras-specifieke ziekten. Op die manier is het aantal raskatten met erfelijke ziekten gedaald.<ref name=":8" /> Ook wordt de inteeltcoëfficiënt tegenwoordig verlaagd door voor een paring de verwantschap tussen de twee katten te berekenen met behulp van digitale stambomen in raskatten-databases.<ref>Citeer web \|url=https://www.pawpeds.com/cms/index.php/en/databases \|titel=Databases \|bezochtdatum=2023-10-03 \|werk=www.pawpeds.com</ref> De levensduur van raskatten is hierdoor sterk verbeterd. Voor ziekten als direct gevolg van het uiterlijk bij kattenrassen gebaseerd op mutaties en voor ziekten waarbij de verantwoordelijke genen nog niet konden worden bepaald is dit niet het geval.<ref name=":8" /> == Medisch == <!--GELIEVE ALFABETISCHE RANGSCHIKKING TE RESPECTEREN--> === Vergiftiging === Sommige stoffen die voor mensen slechts in hoge dosis giftig zijn, kunnen in geringe concentratie schadelijk zijn voor katten:<ref name="Brunner">Brunner, D. & Stall S. (2005). ''Hoe werkt mijn kat? Handleiding voor kattenbezitters.'' Breda: Mo' Media BV. ISBN\|90-5767-185-9</ref> Kolommen lijst \| aantal=2 \| inhoud= * Ethanol\|Alcohol; * Cafeïne; * Chocolade; * Dennenolie, veroorzaakt buikpijn en orgaanaandoeningen; * Etherische olie, leidt bij inname tot inwendige verwondingen en veroorzaakt huidirritatie bij contact met de huid; * Lelie (geslacht)\|Lelie, veroorzaken nierfalen; * Macadamianoot\|Macadamianoten, veroorzaakt spiertrillingen, verlamming, gewrichtsstijfheid en hoge koorts; * Paracetamol, in tegenstelling tot de mens, hebben katten geen enzym dat paracetamol omzet tot zijn onschadelijke, uitscheidbare metaboliet. De kleinste hoeveelheid kan reeds tot fatale, onomkeerbare levernecrose leiden. * Tabak, schadelijk voor zenuw- en spijsverteringsstelsel, tabaksrook kan leiden tot kwaadaardige Maligne lymfoom\|lymfomen. === Parasieten === Een aantal inwendige en uitwendige parasieten kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid van de kat: Kolommen lijst \| aantal=2 \| inhoud= * Coccidia * Giardia lamblia * Hartworm * Lintwormen * Oormijt * Rondwormen * Schurft (dieren)\|Scabies (schurft) is tevens een zoönose * Teken (dieren)\|Teken * ''Toxoplasma gondii'' * Vlooien === Kattenziekten === Er zijn verschillende ziekten of virussen die vaak bij katten voorkomen, of specifiek alleen bij katten kunnen voorkomen, zoals: Kolommen lijst \| aantal=2 \| inhoud=* Cystenieren (kat)\|Cystenieren (PKD) * Felien diabetes * Felien coronavirus (FCoV) * Felien immunodeficiëntievirus (FIV) (“kattenaids”) * Feliene infectieuze peritonitis (FIP) * Gingivitis-stomatitis-faryngitiscomplex (mondziekte) * Hondsdolheid (rabies) * Hypertrofische cardiomyopathie (HCM) * Feliene panleukopenie (“kattenziekte”, parvovirose, “kattenparvo”) door feline parvovirus (FPV) * Leukose door feline leukemievirus (FeLV) (“kattenleukemie”) * Niesziekte door feline calicivirus (FCV) of feline herpesvirus (FHV) * Toxoplasmose <gallery heights="200" widths="200" perrow="3"> Bestand:Nathalymarconblogger.jpg\|Poes op controle bij de dierenarts Bestand:20090423 Poes met ontsteking bij dierenarts Groningen NL.jpg\|Poes die door een dierenarts van een ontsteking wordt verlost Bestand:20140827 Kotsende molenpoes Woldzigt Roderwolde Dr NL.jpg\|Kotsende poes </gallery> == Raskatten == Zie hoofdartikel\|Lijst van kattenrassen\|Raskat Bestand:Мейн Кун.jpg\|miniatuur\|Rood klassieke cyperkater tussen zijn gewonnen showprijzen Bestand:Richmond Cat Show - Ring Class.jpg\|miniatuur\|Een van de eerste raskattententoonstellingen in Richmond upon Thames\|Richmond, Londen (1903) Behalve stamboomloze huiskatten (ook wel ''huis-tuin-en-keukenkat,'' HTK,<ref>Citeer web \|url=https://www.kattevrienden.nl/waarom-een-raskat-nemen/ \|titel=Raskat of huis-tuin-en-keukenkat? \|auteur=Nederlandse Vereniging van Kattevrienden \|auteurlink=Nederlandse Vereniging van Kattevrienden \|bezochtdatum=2023-10-03 \|taal=nl-NL</ref> genoemd) is er ook een honderdtal selectief gefokte lijst van kattenrassen\|kattenrassen.<ref>Citeer boek \|titel=The cat encyclopedia \|achternaam=Baggaley \|voornaam=Ann \|medeauteurs=Jolyon Goddard, Katie John \|url=https://www.worldcat.org/title/879716720 \|taal=en \|uitgever=Dorling Kindersley \|plaats=Londen \|datum=2014 \|isbn=9781409347903 \|editie=1</ref> Wat een raskat onderscheidt van een HTK is een officieel geregistreerd stamboek bij een kattenstamboekvereniging onder de catterynaam van de fokker. In de westerse wereld is ongeveer 3-4% van de kattenpopulatie een raskat.<ref>Citeer web \|url=https://www.aspca.org/helping-people-pets/shelter-intake-and-surrender/pet-statistics \|titel=Pet Statistics \|bezochtdatum=2023-10-01 \|werk=ASPCA \|taal=en</ref><ref>Citeer web \|url=https://humanepro.org/page/pets-by-the-numbers \|titel=Pets by the numbers - HumanePro by The Humane Society of the United States \|bezochtdatum=2023-10-01 \|werk=humanepro.org \|taal=en</ref>refn\|Alle raskatten geboren in Frankrijk na 1999 moeten geregistreerd zijn bij Livre Officiel des Origines Félines\|LOOF. LOOF-registratiegegevens van 2003-2022 zijn openbaar beschikbaar en laten zien dat er in die periode 646774 katten zijn geregistreerd.<ref>Citeer web \|titel=LOOF - Races/annee \|url=https://loof.asso.fr/ stats/recap.php?complet&ordre=ped2022#table \|bezochtdatum=2023-09-16 \|website=loof.asso.fr</ref> In 2022 telde Frankrijk een kattenpopulatie van 14,9 miljoen volgens Statista.<ref>Citeer web \|titel=Kattenpopulatie in Frankrijk 2010-2022 \|url=https://www.statista.com/statistics/515981/cat-population-europe-france/ \|bezochtdatum =2023-09-16 \|website=Statista \|taal=nl</ref> Als we de import en export van Franse raskatten, en katten geboren vóór 2003, buiten beschouwing laten (wegens gebrek aan gegevens), betekent dit dat 646774 van de 14,9 miljoen — oftewel 4,3% — van de Franse katten is geregistreerd met stamboom. Omdat de meeste kattenregisters hun gegevens niet openbaar maken, een internationaal register zijn of niet door nationale wetten worden gedwongen tot registratie, is dit een van de weinige bronnen die een betrouwbare indicatie geeft over kattenregistratienummers. De meeste zelfgerapporteerde gegevens over kattenrassen worden beïnvloed door het feit dat kattenasielen/eigenaren bijvoorbeeld alle effen blauwe katten bestempelen als Blauwe Rus-katten.<ref>Citeer web \|datum=2023-06-10 \|titel=Kattenliefhebbers: Welke rassen maken golven in de kattenwereld? - Pet Age \|url=https://www.petage.com/cat-fanciers-what-breeds-are-making-waves-in-the-cat-world/ \|bezochtdatum=2023-09-16 \|archief-url=https://web.archive.org/web/20230610220357/https://www.petage.com/cat-fanciers-what-breeds-are-making-waves-in-the-cat-world/ \| archief-datum=2023-06-10 </ref>\|group="kleine-letter" Wereldwijd wordt dit nummer geschat op 1-2%. Er valt hierbij een indeling te maken naar herkomst. Sommige kattenrassen zijn landrassen met originele fenotypen (een eigen uiterlijk, waarmee ze al eeuwen in een bepaald gebied voorkomen), anderen zijn door de mens ontwikkeld door kruisingen met bestaande rassen of katten met Mutatie (biologie)\|mutaties. Er zijn ook kattenrassen, die officieel niet onder de soort van de gedomesticeerde kat vallen. Dit zijn Hybride (biologie)\|hybride kruisingen van de huiskat (''Felis silvestris catus'') met Katachtigen\|wilde katachtigen. De verschillende eisen voor de uiterlijke en innerlijke kenmerken van ieder ras is vastgesteld door de stamboekverenigingen in zogeheten fok- of rasstandaarden. Aan de hand van deze standaarden worden de raskatten gejureerd op kattententoonstellingen. Elk ras heeft een specifiek uiterlijk en een eigen karakter, maar desondanks verschillen (ras)katten, in tegenstelling tot (ras)honden, relatief weinig van elkaar. Waar honden al eeuwenlang zijn gefokt op specifieke functies (bv. jacht, waken), zijn kattenrassen relatief jong en louter gefokt voor Esthetica\|esthetische doeleinden. Pas rond 1870 begonnen kattenliefhebbers met het selectief fokken en registreren van raskatten, wat de relatief kleine verschillen binnen de huiskat verklaart. Dit is dan ook de reden dat DNA-testen voor katten onmogelijk een achtergrond van specifieke rassen kunnen bepalen, hierdoor wordt er in plaats daarvan gebruik gemaakt van de gelijkenissen in DNA-componenten tussen een geteste kat en bekende kattenrassen. De uitslag geeft dus geen bloedverwantschap tussen de geteste kat en de kattenrassen aan, maar gelijkenissen in genen.<ref>Citeer web \|url=https://downloads.ctfassets.net/6oxbxlbed365/Rn1cjZCJcAwOHWYaSOiEm/0ae83a4786f71e15fc32c4b04058d0dd/Feline_Breed_Analysis.pdf \|titel=Feline Breed Analysis \|auteur=Basepaws \|bezochtdatum=2023-10-02 \|taal=en</ref> Een DNA-uitslag kan dan ook niet worden gebruikt als bewijs voor een raskat. Bij interesse in de aanschaf van een raskat is het belangrijk de gegevens van de kat en ouderkatten te controleren op stamboek-Stamboeknummer\|registratienummer, om de potentiële aanschaf bij broodfokkers (puur op winstoogmerk) te vermijden.<ref name=":1" /> Onder de Nederlandse, Belgische en Europese wet is het fokken met, houden van en/of verkopen van, sommige kattenrassen verboden uit het oogpunt van dierenwelzijn. Voorbeelden hiervan zijn de hybride bengaal of designerrassen met gezondheidsproblemen als gevolg van de Mutatie (biologie)\|mutatie, zoals de Schotse vouwoorkat.<ref name=":2">Citeer web \|url=https://www.nvwa.nl/nieuws-en-media/nieuws/2022/10/31/fokken-met-katten-met-schadelijke-kenmerken-of-erfelijke-ziektes \|titel=Fokken met katten met schadelijke kenmerken of erfelijke ziektes \|achternaam= \|voornaam= \|auteur=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit \|auteurlink=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit \|datum=2022-10-31 \|bezochtdatum=2023-10-02 \|werk=www.nvwa.nl \|taal=nl-NL</ref><ref name=":3">Citeer web \|url=https://www.vlaanderen.be/verbod-op-de-kweek-en-het-verhandelen-van-fold-katten \|titel=Verbod op de kweek en het verhandelen van fold katten \|auteur=Vlaamse overheid \|auteurlink=Vlaamse overheid \|bezochtdatum=2023-10-02 \|werk=www.vlaanderen.be \|taal=nl</ref> ==Kleuren en patronen== Er zijn veel kleuren en patronen bij de kat. Opvallend is dat in tegenstelling tot veel andere diersoorten de pigmenten eumelanine (zwart) en feomelanine (rood) zich op het X-chromosoom bevinden. Daardoor zijn katten die beide kleuren tonen (“Schildpadkat\|schildpad-” of "lapjeskatten" in de volksmond) bijna altijd vrouwelijk. De zeldzame katers die deze kleurslag vertonen zijn meestal van genotype XXY (syndroom van Klinefelter) en zijn doorgaans onvruchtbaar. Verder zijn er veel andere kleur- en patroongenen als dominant wit (W), deels wit in de vacht (S), een agoeti-gen (A), een aantal Cyperse kat\|cypers<nowiki/>patronen (Ta/T/tb) ("tabby" in het Engels), een gen dat de onderkant van de haren ontkleurt (I, zilvereffect) en partiële albinogenen (cs en cb), die onder meer verantwoordelijk zijn voor de "Siamees (kattenras)\|siamese kleuring" die enkel te zien is op de extremiteiten van het lichaam. De verschillende genen in combinatie zorgen voor een wijd palet aan gecombineerde vachtpatronen en kleuren. ==Milieu== Bestand:Dit is waarom katten nooit meer naar buiten mogen.webm\|thumb\|thumbtime=159\|Hoogleraar natuurbeschermingsrecht Arie Trouwborst (Tilburg University) over de nadelige effecten van buitenlopende huiskatten op andere soorten - Universiteit van Nederland Net als andere huisdieren hebben ook huiskatten een uitgesproken ecologische voetafdruk (kweek, vervoer, maar vooral voeding), zoals onder meer bleek uit Zwitsers onderzoek van 2019.<ref name="NB5jan19">Citeer web \|url=https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190104_04078850 \|archiefurl =https://web.archive.org/web/20190202232555/https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20190104_04078850 \| archiefdatum =2 februari 2019 \|titel=Huisdier is veel slechter voor het klimaat dan we denken: hond even vervuilend als autorit van 3.700 kilometer \|auteur= \|uitgever=Het Nieuwsblad \|datum=5 januari 2019 \|bezochtdatum= </ref><ref name="esu2019">enCiteer web \|url=https://esu-services.ch/projects/pets/ \|archiefurl =https://web.archive.org/web/20231024142154/https://esu-services.ch/projects/pets/ \| archiefdatum =24 oktober 2023 \|titel= Life cycle assessment of pets and companion animals\|auteur= \|uitgever=ESU Services \|datum=2020 \|bezochtdatum= </ref> Ook de biodiversiteit wordt negatief beïnvloed: katten zijn niet kieskeurig bij de Predatie\|jacht. Onderzoekers identificeerden in een meta-analyse van 2023<ref name="NatCom7809">enCiteer web \|url=https://doi.org/10.1038/s41467-023-42766-6 \|titel= A global synthesis and assessment of free-ranging domestic cat diet\|auteur=Lepczyk, C.A., Fantle-Lepczyk, J.E., Dunham, K.D. et al. \|uitgever= Nature\|Nat Commun 14, 7809 (2023) \|datum=12 december 2023 \|bezochtdatum= </ref> wereldwijd meer dan tweeduizend soorten die aan katten ten prooi vallen, vooral vogels en zoogdieren, maar ook reptielen en amfibieën. Bij de prooien stonden ook 347 soorten bij die op de Rode lijst staan, en dus in meer of mindere mate bedreigd zijn. Door de massale aanwezigheid van katten ontstaat in sommige gebieden een zogenoemd 'angstlandschap' waarin kleinere dieren zich niet veilig voelen. Vooral Zwerfkat\|verwilderde katten kunnen de biodiversiteit aantasten.<ref name="dm15dec23">Citeer web \|url= https://www.demorgen.be/tech-wetenschap/door-aanwezigheid-van-katten-ontstaat-angstlandschap-hoe-uw-minoes-een-aanslag-vormt-op-de-biodiversiteit~b0bbada5/ \|titel= ‘Door aanwezigheid van katten ontstaat ‘angstlandschap’’: hoe uw Minoes een aanslag vormt op de biodiversiteit \|auteur= \|uitgever=De Morgen \|datum= 15 december 2023\|bezochtdatum= </ref><ref>Citeer nieuws \|url=http://www.rtlnieuws.nl/opmerkelijk/hoezo-poeslief-kat-verantwoordelijk-voor-uitroeiing-63-diersoorten \|title=Hoezo poeslief? Kat verantwoordelijk voor uitroeiing 63 diersoorten \|work=RTL Nieuws \|date=20 september 2016 \|accessdate=21 februari 2017 \|archiefurl= https://web.archive.org/web/20170222110517/http://www.rtlnieuws.nl/opmerkelijk/hoezo-poeslief-kat-verantwoordelijk-voor-uitroeiing-63-diersoorten \|archiefdatum=22 februari 2017 \|dodeurl=ja </ref><ref name="Nieuwsblad">Citeer nieuws \|url=http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20160922_02481162 \|title=Expert: “Dood alle zwerfkatten en hou huiskatten binnenshuis” \|author= \|work=Het Nieuwsblad \|date=22 september 2016 \|accessdate=21 februari 2017</ref> De huiskat wordt in West-Europa door velen beschouwd als een schadelijke Invasieve soort\|invasieve exoot.<ref>[https://www.vvm.info/online-sessie/de-huiskat-als-invasieve-exoot#:~:text=De%20huiskat%20is%20een%20gedomesticeerde,minister%20van%20Natuur%20en%20Stikstof. ''De huiskat als invasieve exoot.''] VVM. netwerk van milieuprofessionals</ref> De 3 miljoen Nederlandse huiskatten doden jaarlijks ten minste 17 miljoen vogels, waaronder zeldzame en bedreigde soorten.<ref>[https://www.zoogdiervereniging.nl/sites/default/files/2020-12/Kijkopexoten_33.pdf ''De huiskat beschouwd als exoot''] Zoogdiervereniging. Kijk op Exoten / December 2020</ref> == De kat als cultusobject == Bestand:EMS-96004-Rosecrucian-Egyptian-Cat-Mummy.JPG\|Egyptische gemummificeerde kat\|thumb De kat bekleedt al zeer lang een belangrijke plaats, bijvoorbeeld in de Germaanse mythologie. Freya (godin)\|Freya, de godin van de vruchtbaarheid, de liefde en de schoonheid, liet zich door de wolken rijden op een wagen die werd getrokken door wilde katten. Bij de Oude Egypte\|Egyptenaren was de kat het symbool van de vruchtbaarheid in de vorm van de kattengodin Bastet (soms: Bubastet). De kat stond in hoog aanzien en mensen die een kat doodden of mishandelden werden zwaar gestraft. Katten werden bij de Egyptenaren mummie\|gemummificeerd en bijgezet. Als een kat in een huis stierf schoren bewoners soms hun wenkbrauwen als teken van rouw. Voor de Romeinse Rijk\|Romeinen waren katten eveneens belangrijk, en zij werden beschouwd als beschermer en hoeder van hun bezittingen. In Azië was de kat al vroeg bekend, vooral in Chinese keizerrijk\|China, Japan en Thailand\|Siam. Ze werden vaak vereerd als tempeldieren die door de monniken verzorgd werden. In Griekse huizen werden in de oudheid Hermelijn (dier)\|hermelijnen gehouden die de functie van de huiskat vervulden; tot in de negende eeuw van onze jaartelling waren katten daar niet algemeen verspreid. Bij de christenen waren katten in de late middeleeuwen niet geliefd, waarschijnlijk omdat ze door hun nachtelijke "concerten" vaak geïdentificeerd werden met de "machten van de duisternis". In de 14e eeuw werden katten, omdat ze in verband werden gebracht met Opvattingen over heksen en hekserij in Europa\|hekserij, in groten getale levend verbrand en doodgeknuppeld. Uit deze tijd stammen ook kwelspelen met katten, zoals katknuppelen. Ook dienden katten als offer voor de boze geesten of ze werden levend begraven. Gevolg van deze slachtpartijen was een explosie van het aantal ratten, waardoor waarschijnlijk het optreden van Pest (ziekte)\|pestepidemieën werd bevorderd. Tot de 19e eeuw was katknuppelen nog een geliefd kermisvermaak. == Bijgeloof == Bestand:Ojos de gato.JPG\|thumb\|Zwarte kat In streken van Europa en Amerika bestaat het bijgeloof\|volksgeloof dat het ongeluk over je afroept, wanneer een zwarte kat je pad kruist en van je wegloopt, met name als dit gebeurt op vrijdag de dertiende. Als de kat naar je toeloopt zou het juist geluk brengen. In Engeland brengt een zwarte kat geluk en een witte kat ongeluk. In China is een zwarte kat ook een teken van ongeluk. Daar wordt de zwarte kat echter beschouwd als een waarschuwing, zodat men daarna extra goed op zijn hoede kan zijn. Een kat die te dicht bij onze mond komt, zou de adem uit ons lichaam kunnen wegzuigen.<ref name="lorie">Lorie, P. (1992). ''Volksgeloof''. Rijswijk: Uitgeverij Elmar B.V. ISBN\|90-389-0072-4</ref> Het ruiken aan de mond is overigens gedrag dat katten vertonen bij soortgenoten en bij mensen, die zij dierpsychologisch gezien als soortgenoot beschouwen. De kat fleemt hiermee. Met het orgaan van Jacobson zou de kat een band bevestigen. Een kat die sterft in je huis of mee verhuist, zou ongeluk brengen.<ref name="lorie" /> Een kat die zich over de neus aait is een voorbode van aangenaam bezoek, volgens de spreuk: ''"Als de kat zich wast, komt er onverwachts een gast."'' == Regelgeving == Onder Nederlandse, Belgische en Europese wetgeving is het verboden om sommige raskatten en hybriden te houden, fokken en/of te verhandelen. Raadpleeg daarom altijd de laatste informatie van de desbetreffende overheidsinstanties alvorens de aanschaf van een raskat.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /> === België === In de drie gewesten van België moet een kat geïdentificeerd en geregistreerd worden door een dierenarts. Dat gebeurt via CatID, het officiële platform voor de registratie van katten.<ref>Citeer web \|url=https://www.catid.be/nl \|titel=Homepage CatID \|bezochtdatum=11 augustus 2021 \|citaat=CatID is het officiële platform voor de registratie van katten. Dit gebeurt volledig online. Het platform, een initiatief van de drie Belgische Gewesten (Vlaanderen, Wallonië, Brussel), maakt het mogelijk om de gegevens van huiskatten op het Belgische grondgebied centraal te verzamelen en geeft, door deze te koppelen aan hun verantwoordelijken, een beter overzicht van de populatie. \|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210426090125/https://www.catid.be/nl \|archiefdatum=26 april 2021 </ref> Naast regelgeving voor identificatie (chippen) geldt er een verplichting op castratie/sterilisatie, eveneens in de drie gewesten van België.<ref>Citeer web \|url=http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2018/03/15_1.pdf#Page104 \|titel=Besluit van de Vlaamse Regering tot opheffing van het koninklijk besluit van 3 augustus 2012 betreffende het meerjarenplan voor de sterilisatie van huiskatten en tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 februari 2016 betreffende de identificatie en registratie van katten, wat betreft de sterilisatie van katten \|formaat=pdf \|werk=Belgisch Staatsblad \|datum= 15 maart 2018 \|paginas= pp. 23330-23332 \|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210704162614/https://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2018/03/15_1.pdf \|archiefdatum=4 juli 2021 </ref><ref>Citeer web \|url=https://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2017/01/02_1.pdf#Page6 \|titel=Besluit van de Waalse Regering betreffende de sterilisatie van huiskatten \|formaat=pdf \|werk=Belgisch Staatsblad \|datum= 2 januari 2017 \|paginas= pp. 6-7 \|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210811032209/https://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2017/01/02_1.pdf \|archiefdatum=11 augustus 2021 </ref><ref>Citeer web \|url=http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2017/08/02_1.pdf#Page339 \|titel=Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 13 juli 2017 houdende wijziging van het koninklijk besluit van 3 augustus 2012 betreffende het meerjarenplan voor de sterilisatie van huiskatten \|formaat=pdf \|werk=Belgisch Staatsblad \|datum= 2 augustus 2017 \|paginas= pp. 76885-76887 \|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210811034937/http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2017/08/02_1.pdf \|archiefdatum=11 augustus 2021 </ref><ref>Citeer web\|url=https://www.gaia.be/nl/nieuws/verplichte-sterilisatie-van-huiskatten\|titel=Voor een verplichte sterilisatie van katten\|bezochtdatum=2021-08-10\|uitgever=GAIA\|datum=2016-01-29\|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210810064255/https://www.gaia.be/nl/nieuws/verplichte-sterilisatie-van-huiskatten\|archiefdatum=2021-08-10\|dodeurl=nee</ref> == Trivia == Bestand:Henriette Ronner-Knip-Chimney.jpg\|miniatuur\|Schilderij van Henriëtte Ronner-Knip * Een ander woord voor kat is dakhaas. * Er is een vermoeden dat de omgang met een kat de bloeddruk bij een mens kan verlagen.<ref name="Brunner" /> * Er zijn vermoedens dat opgroeiende kinderen waarbij men een kat als huisdier heeft later minder kans hebben om allergieën te ontwikkelen.<ref>Citeer web \| url = https://www.sciencedaily.com/releases/2008/05/080520150717.htm \| titel = Early Life Exposure To Cats May Reduce Risk Of Childhood Allergies And Asthma Symptoms \| bezochtdatum = 10 juli 2013 \| datum = 2008-05-22 \| werk = Science Daily \| uitgever = ScienceDaily LLC \| taal = en \| citaat = This finding suggests that prolonged cat ownership and early life exposure to cats may have a protective effect against early asthma indicators, such as wheeze, as children reach age five. \|archiefurl=https://web.archive.org/web/20120927073103/http://www.sciencedaily.com:80/releases/2008/05/080520150717.htm\|archiefdatum=2012-09-27\|dodeurl=nee</ref> * Als de vacht van de kat rood is, dan is deze meestal mannelijk (80%). Een lapjeskat is vrijwel altijd vrouwelijk. * Alle vachtpatronen zijn afgeleid van de twee genetisch mogelijke hoofdkleuren voor katten of de afwezigheid daarvan: rood (kleur)\|rood en zwart (kleurenleer)\|zwart. Katten spelen een rol in de musical Cats (musical)\|''Cats'' van Andrew Lloyd Webber met daarin de beroemde ''Memory (nummer)\|Memory''. Bij uitvoeringen van deze musical zijn de acteurs zelfs verkleed als katten. Nederlands-Belgisch kunstschilderes Henriëtte Ronner-Knip is ‘s werelds bekendste schilder van kattaferelen. == Zie ook == * Ailurofobie * BARF * Feliene infectieuze peritonitis (FIP) * FIV * Kattenbescherming * Kattenbond * Lolcat * Niesziekte * Verwilderde kat * Wilde kat * Zwerfkat * Lijst van kattenrassen * Lijst van uitgestorven kattenrassen * Lijst van bekende katten * Lijst van Nederlandse spreekwoorden K-O#Kat\|Lijst van Nederlandse spreekwoorden Appendix\|\|2= == Referenties == references == Noten == references\|group=kleine-letter Woordenboek\|kat Commonscat Navigatie Felidae Categorie:Kat\| Categorie:IUCN-status niet geëvalueerd Categorie:Stedelijke natuur
nn	https://nn.wikipedia.org/wiki/Katt	Norwegian Nynorsk	norsk nynorsk	Katt	https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Katt&action=raw	taksoboksLua \|taksonomi_WD=ja \|id=Q57818409 Fil:Huskatt.jpg\|mini\|høgre\|Felis silvestris catus Fil:Felis silvestris catus in a gravitational field.jpg\|mini\|Katt som hopper oppå en benk '''Katt''' er eit kjæledyr og rovdyr frå kattefamilien.'''Tamkatten''' (''Felis silvestris catus'') stammar frå villkatten, og er òg kjend som huskatt, pusekatt, kattepus og berre katt eller pus. Tamkatten har stundom gått under det latinske namnet Felis silvestris domesticus. == Avstamming == Tamkatten skil seg frå villkatten, ''Felis silvestris'', i temperament, pels, storleik og tannplassering, og er ikkje like Resistens\|resistent mot visse blodkreftsjukdomar som vert spreidde gjennom virus. Ofte vert forvilla tamkattar ukorrekt kalla for «villkattar». Katten har truleg oppstått av den nordafrikanske villkattrasen ''Felis silvestris ssp. lybica'', som er ganske lett å temje, eventuelt para med europeisk villkatt. Kor lenge katten har levd nær menneske, er uklårt, det vert tala om mellom 9000 og 15000 år. Egyptarane er blant dei som i lengst tid har hatt katt som husdyr. == Kattar og større katteartar == Bortsett frå storleiken er det ikkje så mykje som skil ein villkatt frå til dømes ein tiger. Tigeren er likevel meir aggressiv og har meir musklar i høve til storleiken. Katten er dessutan ein meir opportunistisk jeger på den måten at han kan drepe og ete langt fleire artar. For store kattedyr som tigeren vil det vere sløsing av energi å jakte på mus, sett i høve til den vesle næringa han får tilbake på det. Unnataket er leoparden som òg jagar mindre dyr og fuglar. Ein annan skilnad er at kattar ikkje kan brøle, og at dei kan male både når dei pustar inn og ut. == Vanar == Katten kan kommunisere med menneske ved å mjaue. Det varierer frå katt til katt kor mykje han mjauar. Ein katt kan mjaue på ulike måtar, og dimed kome med ulike bodskapar. Ein vanleg grunn til at katten mjauar, er at han ber om noko, til dømes å få mat eller få gå ut. Han kan òg mjaue når han vil helse på nokon eller vil leike. Katten nyttar halen til å halde balansen. Halen kan òg vise sinnsstemningar; ein hale som peikar rett opp, inneber at katten kjenner seg tilfreds, medan ein hale som peikar ned, tyder at han er utrygg eller har lågare rang. Det kan òg tyde at katten viser at «eg gjev meg». Ein kan samanlikne det med dårleg kroppshaldning hjå menneske, som på ein måte seier det same. == Biologi == Katten har sjølvlysande augo, og ser like godt natt som dag. Det er på grunn av dei svære pupillane som tek inn meir ljos enn menneskeaugo kan. Kattar har òg ei hinne bak netthinna, ''tapetum lucidum'', som speglar synleg ljos attende på netthinna slik at den kan fange opp meir ljos. Dei har attpåtil fire gonger så god høyrsel som mennesketreng kjelde. Alt dette er sjølvsagt fordi katten er eit rovdyr som jaktar mykje om natta. Ein katt kan verte 20 år gamal, men huskattar vert ofte påkøyrde. Faren er størst medan dei er unge og vågale med lita røynsle. Katten er, i motsetnad til dei fleste andre husdyr, ikkje eit flokkdyr. Det fører til at katten vert knytt til staden der han bur, og ikkje menneska han bur hjå. Flytter ein med ein vaksen katt, vil difor katten ofte fare attende til den gamle heimen, der han kjenner att omgjevnadene. Held ein katten inne dei fyrste vekene, vil katten gjere seg van med den nye staden. Huskatten søv om lag 16 timar om dagen. == Genetikk == Spontant muterte kattar med blå augo og kvit pels, har ein høgare genetisk risiko for å verte fødde dauve. Kvite rasar vert derimot ikkje omfatta av denne defekten, det har å gjere med det dominante ''W''-genet. Namn på andre språk \| namn = Katt \| dialektnamn = \| norrønt = \| nordsamisk =Bussá, gáhttu \| nordsamisk lenke =Bussá \| svensk = Katt \| svensk lenke =Katt \| dansk = Kat \| dansk lenke = Kat \| engelsk = Cat \| engelsk lenke =Cat \| tysk = Katze \| tysk lenke =Hauskatze \| fransk = Chat \| fransk lenke = Chat \| spansk =Gato \| spansk lenke =Felis silvestris catus \| russisk = Kosjka (Кошка), Kot (Кот) \| russisk lenke =Кошка \| japansk = Neko (猫) == Kjelder == * [http://www.regjeringen.no/nb/dep/lmd/dok/regpubl/stmeld/20022003/stmeld-nr-12-2002-2003-/6/2/20.html?id=328459 Landbruks- og matdepartementet - Katt] biologispire Autoritetsdata Kategori:Kattar\| Kategori:Husdyr Kategori:Kattedyr Kategori:Modellorganismar
nb	https://no.wikipedia.org/wiki/Tamkatt	Norwegian Bokmål	norsk bokmål	Tamkatt	https://no.wikipedia.org/w/index.php?title=Tamkatt&action=raw	omdirigering\|Katt Taksoboks \| bilde = Cat November 2010-1a.jpg \| bildetekst = \| norsknavn = tamkatt, <br />huskatt, <br />katt \| vitenskapsnavn=''Felis catus'' \| synonymer = ''F. lybica catus'', <br />''F. silvestris domesticus'' \| autor=Carl von Linné\|Linnaeus \| autorår=1758 \| regnum = Dyreriket \| phylum = Ryggstrengdyr \| classis = Pattedyr \| ordo = Rovpattedyr \| familia = Kattefamilien \| genus = ''Felis'' \| rødlistestatus=Rødliste\|NE\|3.1 Taksoboks-art-med-inndeling \| deler = rase \| utbredelse = kosmopolitisk utbredelse\|kosmopolitisk \| habitat = terrestrisk, alle befolkede * Liste over katteraser\|Se egen liste Taksoboks-slutt <!-- La stå av hensyn til taksoboksen ovenfor --> '''Tamkatt''' (''Felis catus'') er et lite rovpattedyr i kattefamilien (Felidae) og inngår i tamkattlinjen (''Felis''). Tamkatten deles videre inn som enten huskatter (naturlig seleksjon) eller rasekatter (selektiv utvelgelse).<ref name="Castelló (2020)"/> Mange kaller også tamkatten ''katt'', ''pus'', ''pusekatt'' eller ''kattepus'', uavhengig av om den er en huskatt eller en rasekatt. Likeledes kaller noen den ''mons'', men denne betegnelsen refererer egentlig spesifikt til en hannkatt, og den må heller ikke forveksles med kattenavnet ''Mons''. Motstykket til ''en mons'' er ''ei kjette'', altså en hunnkatt. Katten kan ha vært et husdyr i mer enn formatnum:10000 år<ref name="sciencemag"/>, og i dag regnes den som verdens mest alminnelige kjæledyr.<ref name="Driscoll mfl."/> I 1986 regnet man med at det fantes cirka 600 millioner tamkatter i husholdet og ytterligere 600 millioner utenom husholdene.<ref name="Legay (1986)"/><ref name="NYTimes"/> Det ble anslått å være cirka formatnum:750000 tamkatter i Norge per 2020, fordelt på cirka formatnum:400000 husstander.<ref name="Braastad/SNL (2023)"/> I likhet med Tamhund\|hunden blir også mange tamkatter inndelt i raser, men katten mangler de store variasjonene hunder har (som hundens ekstreme variasjon i størrelse). Anatomisk er det bare mindre forskjeller mellom ulike Liste over katteraser\|rasekatter, hvorav forskjeller i skallen og halen er blant de mest fremtredende. I tillegg kommer forskjeller i pelstype og utfarging. Også tradisjonelle huskatter skiller seg lite fra rasekattene. De første katterasene oppsto på 1800-tallet. Siameseren var en av de første katterasene som ble avlet fram. I England ble typen renavlet, og i 1892 ble den første rasestandarden definert. Et par tiår senere spredte den seg til mange andre land. == Taksonomi == Tamkatt regnes å ha oppstått fra afrikansk villkatt (''F. lybica''), trolig mest fra den nordafrikanske nominatformen (''F. l. lybica'').<ref name="Castelló (2020)"/> Det kan imidlertid hende at den asiatiske underarten (''F. l. ornata'') også har bidratt noe.<ref name="Castelló (2020)"/> Ifølge International Commission on Zoological Nomenclature skal tamkatten nå behandles som et selvstendig takson, med referanse til det Nomenklatur (biologi)\|Vitenskapelige navnet ''F. catus''.<ref name="Castelló (2020)"/> Vitenskapelig blir imidlertid tamkatter også referert til som både ''F. lybica catus'' og ''F. silvestris domesticus''. == Inndeling == Inndelingen følger «Felids and Hyenas of the World».<ref name="Castelló (2020)"/> IUCN/SSC Cat Specialist Group støtter ny inndeling av kattefamilien (Felidae), og herunder også en ny inndeling i gruppen av småkatter (''Felis'').<ref name="Kitchener ''et al.'' (2017)"/> Den nye inndelingen anerkjenner også inndelingen av kattefamilien i åtte distinkte klader, i henhold til Johnson ''et al.'' (2006).<ref name="Johnson ''et al.'' (2006)"/> Tre * kattefamilien\|Felidae, kattefamilien mindre kattedyr\|Felinae, mindre kattedyr * ''småkatter\|Felis'', småkatter (tamkattlinjen) ** ''svartfotkatt\|F. nigripes'', svartfotkatt (monotypisk) ''jungelkatt\|F. chaus'', jungelkatt ''sandkatt\|F. margarita'', sandkatt ''kinesisk fjellkatt\|F. bieti'', kinesisk fjellkatt (monotypisk) ''europeisk villkatt\|F. silvestris'', europeisk villkatt ''afrikansk villkatt\|F. lybica'', afrikansk villkatt ** ''tamkatt\|F. catus'', tamkatt har kosmopolitisk utbredelse og deles videre inn som katteraser == Opprinnelse == Fil:Gato BarraNa Galicia 3.jpg\|miniatyr\|venstre\|Tamkatten er et rovpattedyr med godt utviklet syn, hørsel og luktesans.Byline\|Luis Miguel Bugallo Sánchez Fil:Golden tabby and white kitten n01.jpg\|miniatyr\|venstre\|KattungeByline\|Marie-Lan Nguyen\|alt=Kattunge Fil:May cat.JPG\|miniatyr\|venstre\|Langhåret sibirkattByline\|Victor Vizu En DNA-studie gjengitt i en artikkel i BBC<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4585766.stm Helen Briggs. «New cat family tree revealed». 6. januar 2006. BBC News.]</ref> og National Geographic\|National Geographic News<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070628-cat-ancestor.html Handwerk, John. (2007). House Cat Origin Traced to Middle Eastern Wildcat Ancestor. National Geographic News.] Besøkt 21. juni 2009</ref> tar oss et skritt nærmere kattedyrenes opprinnelse. Analysene antyder at dagens moderne katter fikk sin opprinnelse i Asia for omkring 11 millioner år siden. Den første grenen som oppsto var ifølge den nye teorien Pantherinae (Store kattedyr\|panterlinjen), tett fulgt av en gruppe bestående av baykatt, asiagullkatt og marmorkatt (Asiatiske småkatter\|baykattlinjen). Studien mener også å kunne bevise at de moderne kattenes progenitor utvandret fra Asia til Afrika for omkring 8 millioner år siden. Der skal ei afrikansk linje med karakal, afrikagullkatt og serval ha oppstått (karakallinjen). Denne skal siden ha ført til dannelsen av ozelotlinjen. Studien antyder også at katten krysset Beringstredet til Nord-Amerika for omkring 8 millioner år siden, og beveget seg sørover mot Sør-Amerika, via den Panama\|panamaiske landbrua. Den siste linjen som dannet seg var den såkalte tamkattlinjen, som inkluderer de småkatter\|små villkattene. Tamkatten oppsto fra minst fem forskjellige individer i denne linjen. Dette støttes også av annen ny forskning, for eksempel Driscoll m. fl.<ref>[http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/1139518 Carlos A. Driscoll, Marilyn Menotti-Raymond, Alfred L. Roca, Karsten Hupe, Warren E. Johnson, Eli Geffen, Eric H. Harley, Miguel Delibes, Dominique Pontier, Andrew C. Kitchener, Nobuyuki Yamaguchi, Stephen J. O'Brien, David W. Macdonald. (2007). The Near Eastern Origin of Cat Domestication. Science Express. DOI: 10.1126/science.1139518]. Besøkt 21. juni 2009</ref> Forskerne hevder også at det er trolig at (alle) tamkattens linjer var latente i villkatten for formatnum:70000–formatnum:100000 år siden.<ref>[http://www.susandoreydesigns.com/insights/OriginsOfTheDomesticatedCat.pdf Susan J. Dorey. (2007). The Origin of the Domestic Cat. Publisert privat.] Besøkt 24. juni 2009</ref> Om dette skal legges til grunn må tamkatten klassifiseres som en variant av afrikansk villkatt, noe den blir i dag. Om derimot afrikansk villkatt klassifiseres som en egen art, slik noen har hevdet at den bør, må tamkatten klassifiseres som en underart. I systematikken blir tamkatten nå oppført som ''F. catus''. I juni 2007 slo Cat Genome Project fast at tamkatten har felles aner med afrikansk villkatt som dateres formatnum:131000 år tilbake i tid. Dette betyr imidlertid ikke at tamkatten oppsto da, men kun at en av linjene som førte fram til tamkatten kan føres så langt tilbake i tid. === Etymologi === Ordet «katt», fra norrønt ''kǫttr'' (jfr. isl. ''köttur'')<ref name="FritznerNorr"/>, er i sin opprinnelse et lånord, innført til mange Indoeuropeiske språk\|språk i Europa fra det latinske ''Cattus''<ref>McKnight, George H. (1923): [http://www.questia.com/read/59505424/english-words-and-their-background ''English Words and Their Background''] (Abonnement påkrevd) D. Appleton and Company, New York, s. 130</ref> og det Gresk\|middelaldergreske ''κάττα''. Eksempler på slike språk er portugisisk og spansk ''gato'', fransk ''chat'', tysk ''Katze'' og litauisk ''katė''. Den opprinnelige kilden til ordet er Afroasiatiske språk\|afroasiatisk, antagelig fra gammelegyptisk (språk)\|egyptisk ''čaute'',<ref>Savignac, Jean-Paul (2004): ''Dictionnaire français-gaulois'', s.v. «chat», Paris: Errance, s. 82.</ref> Femininum\|hunkjønn av ''čaus'' «villkatt». Ordet ble introdusert, sammen med det domestiserte dyret, til Den romerske republikk i det 1. århundre f.Kr. Et annet ord med Kognat (lingvistikk)\|kognater på mange språk er «pus» (''pusekatt''). Det er dokumentert først fra 1500-tallet og kan ha blitt innført fra nederlandsk ''poes'' eller fra Nedertysk\|plattysk ''puuskatte'', beslektet med svensk ''kattepus'' eller norsk ''pus'', ''pusekatt''. Lignende former eksisterer i litauisk ''puižė'' og irsk ''puisín''. Etymologien til dette ordet er ukjent, men det kan ha bare oppstått fra en lyd som brukes til å tiltrekke seg en katt.<ref>Cite web\| url = http://www.oed.com/view/Entry/155147#eid27609702 \| title = Puss \| work = The Oxford English Dictionary \| publisher = Oxford University Press \| accessdate = 1. oktober 2012 \| language = engelsk</ref><ref name="Gramercy Unabridged"/> På norsk finnes en variant for hunnkatt, «kjette».<ref name="FritznerNorr" /><ref>Jens Haugan - [http://www.jenshaugan.com/publications/articles/20100701_Jens_Haugan_Gapskrattande_katt_HD_s15.pdf (PDF) Gapskrattande katt] - Hamar Arbeiderblad, 1. juli 2010, hentet 3. oktober 2014</ref> Navnet dukker blant annet opp i folkeeventyr som «Reveenka», «Kjetta på Dovre» og «Kjetta som var så fæl til å ete».<ref>[https://runeberg.org/folkeven/095.html Kjetta som var så fæl til å ete] - Prosjekt Runeberg, 5. november 1994, hentet 3. oktober 2014</ref> Beskrivelsen ''kjette'' stammer fra det norrøne uttrykket ''ketta''.<ref name="FritznerNorr" /> Noen steder i Norge kan katter, typisk hannkatter eller ukastrerte hannkatter, også kalles ''mons''. ''Mons'' i betydningen ''hankatt'' er aller mest utbredt nord i landet, men det er også dokumentert i områdene Sollia (kommune)\|Sollia/Folldal/Østre Gausdal/Hitra/Nord-Trøndelag.<ref>Kilde www \|url=http://no2014.uio.no/perl/ordbok/no2014.cgi?soek=mons \|tittel=''Mons''. Ordbok over det norske folkemålet og det nynorske skriftmålet. Norsk Ordbok 2014. \|besøksdato=2015-03-23 \|arkiv-dato=2015-04-02 \|arkiv-url=https://web.archive.org/web/20150402143458/http://no2014.uio.no/perl/ordbok/no2014.cgi?soek=mons \|url-status=yes </ref> Etymologisk har ordet opphav i personnavnet Magnus, fra det dansk språk\|danske personnavnet Mogens. Hvor lenge ''mons'' har vært i bruk i språket vårt, vet man ikke. Det er ikke norrønt, men kan allikevel være relativ gammelt som kattebetydning. På norsk mangler man imidlertid kilder som kan tidfeste det. I Ordbog over det danske sprog dukker ordet opp med skriftlig dokumentasjon fra blant annet Ludvig Holberg\|Holberg.<ref name="OrdbogDK" /> Da som personnavn på en katt. I Danmark er det også nevnt andre kilder fra midten av 1800-tallet. Man kan derfor tenke seg at det har blitt overført til norsk fra dansk, kanskje i forbundstiden, men dette savner altså dokumentasjon. Danskene bruker også uttrykket også om haredyr.<ref name="OrdbogDK"/> == Beskrivelse == Fil:WhiteCat.jpg\|miniatyr\|Hvite katter med blå øyne er som oftest døvhet\|døveByline\|Icebooter Kattens anatomi er svært fleksibel og smidig. Tamkatten har en langstrakt og smidig pelskledd kropp, med en forholdsvis lang hale og et rundt hode med svært bevegelige oppreiste ører. Hodet har et kort snuteparti med 24 (12 på hver side) følsomme værhår og kraftfulle kjever. Værhårene, som er kraftige og stive, utgjør et viktig følelsesorgan når katten jakter i mørket. De har en hårsekk omgitt av blodkar og nerveceller som kan oppfatte ørsmå bevegelser, luftstrømmer og trykkforskjeller. Skades værhårene kan det blant annet føre til at katten biter byttet på feil sted. Dessuten har tamkatten også følelsehår på kinnene, ovenfor øynene, på haka og på frambeinas baksider. Lengden på snutepartiet kan variere noe etter typen. Hørsel og syn er normalt spesielt godt utviklet og er artens to viktigste sanser. Som katter flest har tamkatten spalteformede vertikale pupiller og spesielt godt utviklet nattsyn. De svært bevegelige ørene, som også er et viktig signalinstrument for arten, står oppreist og kan beveges uavhengig av hverandre, av 32 individuelle muskler. Omkring 75 prosent av hvite katter med blå øyne er døve<ref name=":0"/>, mens cirka 20 prosent av hvite katter med gule øyne er døve. Hos helt hvite katter finnes det en form arvelig døvhet. Døvhet kan iblant også ramme eldre katter generelt, eller oppstå som følge av infeksjoner eller skader på øret<ref name=":0" />. Katter kan ha ulik øyenfarge, herunder også ulik farge på høyre og venstre øye. Pupillen er formet som en oppreist, sammentrekkbar slisse. Lemmene er kraftfulle og middels lange i forhold til kroppen. De ender opp i små potekledte runde labber med tær som har inntrekkbare, kvasse klør. Pelsen kan være lang, halvlang eller kort med varierende underull. Noen rasekatter kan også være pelsløse eller ha pels med andre særtrekk, for eksempel krøller. Fargen kan variere fra ensfarget hvit til gul, gulbrun, rødbrun, brun, grå og sort. Kombinasjoner med ulike mønster finnes også. Tamkatten veier normalt omkring 2,5–7,5 kg i god trim og avhengig av kjønn, selv om enkelte rasekatter kan bli betydelig større. Hanner er tydelig større enn hunner og har gjerne større hode i forhold til kroppen. Maine coon regnes for å være den fysisk største katterasen og enkelte individer kan i så måte veie mer enn 10 kg, uten å være overvektige. === Levetid === Tamkattens levetid varierer, men det er ikke uvanlig at rasekatter blir mer enn 15 år gamle, mens vanlige huskatter kan bli opp mot 26 år gamle.<ref name="Teng, Brodbelt, Church & O’Neill (2024)"/> En britisk undersøkelse viser at katterasene burmeser (katt)\|burmeser og hellig birma har lengst forventet levetid blant 14 katteraser i Storbritannia, hvorav huskatt er medregnet.<ref name="Teng, Brodbelt, Church & O’Neill (2024)"/> Burmeseren hadde en forventet levetid på cirka 14,42 år (12,91–15,93 år), mens hellig birma hadde en forventet levetid på cirka 14,39 år (12,87–15,91 år).<ref name="Teng, Brodbelt, Church & O’Neill (2024)"/> Kortest forventet levetid hadde katterasen sphynx, med cirka 6,68 år (4,53–8,83 år).<ref name="Teng, Brodbelt, Church & O’Neill (2024)"/> Gjennomsnittlig forventet levetid for tamkatter ligger imidlertid normalt på omkring 10–12 år,<ref name="Teng, Brodbelt, Church & O’Neill (2024)"/> samtidig som man må huske på at undersøkelsen kun omfattet noen få katteraser under britiske forhold. == Atferd == Fil:Ocicat-woodpecker.jpg\|miniatyr\|Ocikatt på flaggspettjaktByline\|T. Bjornstad Fil:Hannibal Poenaru - Nasty cat ! (by-sa).jpg\|miniatyr\|Katt med aggresjon\|aggressiv positur.Byline\|Hannibal Poenaru Katter er normalt solitære skumringsdyr. De er rovdyr, men i vill tilstand kan de ha vært både rovdyr og byttedyr – hvor den siste antakelsen rimer med at de er skumringsdyr med den beskyttelsen det gir i ørkenlandskap. Kattens instinkt for å grave ned både mat og avføring tyder på et behov for å skjule sin egen lukt for andre dyr – også dette er tegn på at katten selv har vært byttedyr. === Territorium === En katts territorium overlapper gjerne andre katters territorium. Hannkattens territorium er typisk betydelig større enn hunnens og kan overlappe flere hunners. Hunnkattens territorium er typisk omkring 0,3–0,4 km² stort, mens hannkattens ofte er omkring 2 km². Hunnkattene, spesielt drektige, forsvarer ofte mindre deler av området som et revir.<ref name="braastad"/> Med unntak for brunst er det sjelden hannkattene forsvarer eget revir, og da stort sett kun for å markere sosial rang. I områder med mange katter, som oftest i byer, hender det at katter aksepterer hverandres nærvær innen samme leveområde.<ref name="braastad" /> Det er også eksempler på at katter av samme kjønn kan dele deler av territoriet, gjennom å bruke det til ulike tider av døgnet. Sånn unngår de å komme i konflikt. === Predasjon === Analyser har avslørt at predasjon fra frittgående tamkatter er størst der tilleggsfôr er mest rikelig, og at sannsynligheten for at en katt forgriper seg på innfødte arter øker nærmere skogkanter. Sannsynligheten for at katter forgriper seg på ikke-innfødte arter, som brunrotte, øker altså med økende avstanden til skogkanter. Derfor anbefalers implementering av buffersoner for eksklusjon av katter rundt urbane skoger, og at retningslinjer for håndtering av frittgående huskatter eksplisitt tar hensyn til plasseringen av kattenes spiseplasser.<ref name="Herrera et al. (2022)"/> === Kommunikasjon === Katter kommuniserer med ulike lyder (mjauing, knurring, fresing og purring), duftavsetninger, kloremerker og kroppspositurer. Ørene er et viktig signalinstrument for kattens kroppsspråk. Katten har oppreiste avspissede ører som kan beveges uavhengig av hverandre. Kattens hørsel er svært godt utviklet, faktisk bedre enn hundens, og kan normalt oppfatte lyder i området 45–formatnum:64000 Hz (60 desibel\|dB SPL), noe som tilsvarer 10,5 oktaver. Det betyr i praksis at katter kan høre smågnagere som kommuniserer med ultralyd. Likeledes kommuniserer kattemor med ungene i ultralydregisteret. Til sammenligning er hundens hørselsområde 67–formatnum:45000 Hz.<ref>D Warfield. 1973. The study of hearing in animals. In: W Gay, ed., Methods of Animal Experimentation, IV. Academic Press, London, pp 43–143.</ref><ref>RR Fay. 1988. Hearing in Vertebrates: a Psychophysics Databook. Hill-Fay Associates, Winnetka IL.</ref> Kattenes hørsel er mest sensitiv for lyder rundt formatnum:8000 Hz, mens menneskeøret til sammenligning er mest sensitivt for lyder rundt formatnum:3000 Hz. Lydene katter bruker når de kommuniserer har vært gjenstand for studium gjentatte ganger, og det er etablert at kattens mjauing har forskjellig betydning i forhold til trykk. I tillegg til mjauing kan katten knurre, frese, purre (male) og lage en rekke andre lyder.<ref>[http://www.jstor.org/pss/1416947 Mildred Moelk: "Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study"] The American Journal of Psychology (The American Journal of Psychology, Vol. 57, No. 2) 57 (2): side 184–205.</ref> Lytte \| filename = Whiskers' purr edit.ogg \| title = Katt som maler \| description = Katt som maler \| filename2 = Felis_silvestris_catus.ogg \| title2 = Katt som «klager» \| description2 = Katt som «klager» Lukt er som oftest knyttet til feromoner katten bruker til å markere områder, enten for å vise sitt revir eller leveområde, eller for å markere at katten nylig har vært her. Kattens markering kan foregå gjennom kjertler i kroppen eller gjennom urin og ekskrementer. Som oftest er urinering og ekskrementer forbeholdt utemarkering, men dette kan forandre seg dersom katten føler seg truet.<ref>[http://www.atferdssenter.no/katt/atferd-hos-katt.html Atferd hos katt] Wayback\|url=http://www.atferdssenter.no/katt/atferd-hos-katt.html \|date=20100609142520 Atferdssenter.no</ref> Katter legger seg ofte oppe i eierens klær dersom de er komfortable med denne, fordi klærne lukter av eieren. Kroppsspråk brukes for å markere følelser. Det er i hovedsak fire måter katter markerer på, med ørene, ansiktet, kroppen og halen. Ørenes posisjon er i hovedsak delt inn i om de er forover og nedover(defensive) eller bakover (offensive).<ref name="braastad" /> Øyekontakt er også viktig, og stirring uten blunking er som oftest et truende signal. Høy rygg indikerer også frykt og forsvarsmekanisme, mens når kattene «logrer» med halen er den utilpass. Kattens kroppsspråk er derfor som oftest markant forskjellig fra hundens, da ører som ligger bakover, lavt hode og høy bakpart hos hundene ofte kan bety underkastelse, mens de samme trekkene hos en katt ofte betyr frykt og defensiv-aggressiv positur. Berøring består i hovedsak av slikking eller stryking av et annet individ. Som oftest betyr dette enten trøst, da fra mor til kattunge, eller underlegenhet. Nesekontakt og snusing er tegn på tillit, fordi det indikerer en ubeskyttet nese. === Forplantning === Fil:Cats having sex in Israel.jpg\|miniatyr\|venstre\|Hunnkatter har indusert ovulasjon og kan derfor befruktes av flere hanner.Byline\|David Shankbone Fil:Charline the cat and her kittens.jpg\|miniatyr\|Kattunger i samme kull kan ha ulike fedre.Byline\|Stephanb Hunnkatten går drektig i cirka 63–65 dager og føder normalt to kull i året. Kullstørrelsen varierer, men 3–5 unger regnes som normalt. Det er imidlertid registrert kull på hele 19 unger, men 4 av disse var dødfødte. Et kull kan ha ulike fedre. Det skyldes at katten har såkalt ''indusert ovulasjon'', som betyr at eggløsningen kommer som en følge av paringsakten (den utløses av hannens sædvæske). Hunnkatter som parer seg gjentatte ganger kan altså få flere eggløsninger og således unger (som altså er halvsøsken) med flere fedre. Ofte parer imidlertid hunnkatter seg flere ganger med samme hann. Ungene i kullet kan derfor også stamme fra ulike paringer med samme hann. ==== Pelsfarger ==== Alle katter har en grunnfarge som er enten sort eller rød eller en kombinasjon av disse. Genet som bestemmer om den blir rød ligger på X-kromosomet og kalles O (oransje). nowrap\|X-kromosomet er ett av to kjønnskromosomer. Det andre er nowrap\|Y-kromosomet, som bestemmer at bæreren blir en hann (XY). Siden hanner bare har ett X-kromosom blir grunnfargen enten sort eller rød. Hunner har imidlertid to X-kromosomer (XX) og kan derfor bli både sorte, røde eller en kombinasjon av disse (skilpadde- eller sortskilpaddefarget). Katter med tre farger eksisterer i utgangspunktet bare hos hunner, men kan en sjelden gang opptre hos hanner med en genfeil hvor de har et kjønnskromosom for mye (XXY i stedet for XY, også kalt klinefelters syndrom). Denne genfeilen fører imidlertid til at hannen får dårligere helse og kortere liv. Det kan også skje at to befrukte egg smelter sammen, og hvis det blir en hannkatt kan den dermed bli født med tre farger.<ref>[https://www.notigatos.es/no/calico/ Kjennetegn på kattens calico-farge - Noti Gatos]</ref> Videre bestemmes fargeintensiteten av såkalt dillusjon, en mutasjon i MLPH-genet. Dillusjon bleker grunnfargen og arves recessivt (må arves fra begge foreldrene). Det gjør at sort kan bli blå eller grå og røde kan bli kremfargede. ==== Pelsmønster ==== Om katten blir mønstret eller ensfarget (solid) bestemmes av det dominante agouti-genet (ASIP). En recessivt arvet mutasjon i dette genet gir solid farge. Røde katter, eller de røde delene av en skilpadde, vil imidlertid slå igjennom som et svakt kroppsmønster selv om katten ikke er agouti. Det bør sjekkes for agouti rundt ørene og snutepartiet på katten for å være sikker. Mønstrede katter kalles gjerne ''tabby''. Tabby kan ha større flekker (klassisk tabby) eller tigerstriper (makrelltabby). Tigerstriper (tigret) arves dominant. Dersom stripemønsteret brytes opp til et prikkmønster eller små radvise flekker kalles det ''spottet''. Arvestoffet som forårsaker dette er trolig dominant og kan være polygent (flere enn ett er trolig involvert). Såkalt ''ticked tabby'' arves dominant og lager et jevnt mønster uten felter på hvert pelshår. Ticked dominerer over spottet og tigret. === Hybridisering === Fil:Bengal chat.jpg\|miniatyr\|BengalkattByline\|Namibie bengal I senere år har det blitt stadig mer populært å avle fram nye katteraser ved hybridisering mellom tamkatt og en vill (oftest liten) katteart. Bl.a. paring med jungelkatt, leopardkatt, nattkatt og fiskerkatt har i større eller mindre grad ført til fruktbart avkom, selv om de tre siste regnes til andre slekter. I noen tilfeller har paringen slått feil fordi det ville kattedyret har drept tamkatten; andre ganger har avkommet blitt sterilt eller dødfødt. Hvis den ville arten har lengre drektighetstid enn tamkatten, kan avkommet bli født for tidlig.<ref>http://messybeast.com/small-hybrids/geoffroy-jaguarundi-hybrids.htm</ref> Det hybride avkommet (som i første generasjon kalles F1) blir gjerne fysisk større enn foreldrene, spesielt i de tidlige generasjonene (F1–F3), avhengig av hvilken art som brukes i hybridiseringsfasen – en jungelkatt er for eksempel betydelig større enn tamkatten. Mange land har totalforbud mot slik hybridisering, blant annet Norge. Såkalt F1–F3 avkom kan også ha sterke importrestriksjoner eller til og med være forbudt å holde i mange land, blant annet i Norge, men fra F4 og oppover blir gjerne avkom tillatt importert. F4 blir normalt tillatt importert til Norge. Bengalkatt er et eksempel på hybridisering som har ført fram til en ny katterase. Rasen ble «skapt» på 1960-tallet og er et resultat av kryssavl mellom viltlevende leopardkatt (''F. p. bengalensis'') og flere tamkattraser (først med amerikansk korthår, siden (etter 1973) blandet man også inn siameser, egyptisk mau og Burmeser (katt)\|burmeser). Det første avkommet var altså ekte hybrider (F1). Rasen er blitt svært populær. Hybridisering med leopardkattens større slektning fiskerkatten har derimot vist seg vanskelig. Huskatter kan pare seg med villkatter (de regnes til samme art) og få fertilt avkom. Mengden huskatter har ført til at hybridiseringen i økende grad har blitt et problem for den ville bestanden av ekte villkatter. == Domestisering == Fil:Maine Coon black tortie smoke arlequin.jpg\|miniatyr\|venstre\|Maine Coon har tydelige dusker på ørene og regnes som verdens største tamkattrase. Man har regnet at villkatten ble domestisering\|domestisert for omkring formatnum:10000 år siden, skjønt flere har reist spørsmål ved om huskatten kan kalles domestisert. De eldste arkeologiske bevis man har hatt for tamme katter hvar lenge omkring formatnum:4000 år gamle og stammet fra Egypt. I 2001 oppdaget man imidlertid ei formatnum:9500 år gammel menneskegrav på Kypros, som inneholdt et nær komplett skjelett av en katt som åpenbart hadde vært tam.<ref name="sciencemag" /> En osteologisk undersøkelse av skjelettet viste at katten må ha vært omkring 8 måneder gammel og trolig av arten ''Felis silvestris cf. lybica'', men man kunne ikke avgjøre kjønnet. Dette har reist spørmål om domestiseringsprosessen av katten har begynt tidligere enn antatt til nå. Domestiseringen av villkatten fant trolig sted i området mellom Egypt og Svartehavet. Etter at katten ble temmet og domestisert har så tamkatten spredt seg til alle deler av verden, unntatt Antarktika. Videre tror man at tamkatten kom til Norden for mer enn formatnum:1000 år siden. Enkelte forskere mener at katten domestiserte seg selv, det vil si at de selv valgte å leve tett knyttet til menneskene.<ref name="NYTimes" /> Dette var delvis fordi de menneskelige bosetningene ga beskyttelse fra større rovdyr, og delvis på grunn av tilgangen på rotter og mus i forbindelse med menneskenes kornlagre. Kattenes bidrag til å kontrollere populasjonen av disse skadedyrene var også med på å gjøre forholdet mellom tamkatten og mennesket sterkere.<ref name="NYTimes" /> Selv om katten aldri har latt seg domestisere i samme grad som tamhund\|hunden, har den levd i lag med mennesker gjennom flere tusen år. Noen mener at det var katten selv som tok initiativet til å gå fra «vill» til «tam». Den valgte frivillig å bo sammen med mennesker, men beholdt sin uavhengighet. Samboerskapet har vært et gjensidig nytteforhold, hvor katten har fått mat og beskyttelse i bosetningene, mens den har holdt skadedyr borte fra korn- og matlagre. Tamkatten kan derfor settes i sammenheng med at menneskene ble bofaste og begynte å dyrke korn. I motsetning til hunden er ikke katten et flokkdyr, og den har ikke blitt sosialisert inn i «menneskeflokken» på samme måte som hunden. Katten blir sett på som uavhengig og mystisk, noe som også preger menneskenes behandling av den. Noen hevder at den aldri ble domestisert. Dette gjelder blant annet den britiske antrozoologi\|antrozoologen John Bradshaw (antrozoolog)\|John Bradshaw, som i over 30 år har studert katter og deres forhold til mennesker. Han hevder at huskatter slett ikke er tamme dyr, men et vilt dyr som tror vi mennesker er store og dumme, ikke-fiendtlige katter.<ref>[http://www.nytimes.com/2014/01/07/science/cat-sense-explains-what-theyre-really-thinking.html?_r=2& Nicholas Wade. 2014-01-06. ''What Your Cat Is Thinking, ‘Cat Sense’ Unravels Some Mysteries''. Science. The New York Times.] Besøkt 2015-02-27</ref> Etterhvert som tamkatten spredte seg har den blandet seg med lokale viltlevende katter i de områdene den kom til. Hybridisering, spontan mutasjon og domestisering har så dannet grunnlaget for stadig nye varianter. Eksempler på et slikt opphav finnes fortsatt, i det flere av dagens populære katteraser har oppstått gjennom bevisst hybridisering og mutasjoner man ikke på forhånd kunne forutse. == Historie == Fil:Gayer-Anderson Cat 02.jpg\|miniatyr\|venstre\|Bronsestatue (Bast) fra cirka år 664–332 f.Kr.Byline\|Oxyman Oldtidens Egypt\|De gamle egypterne utviklet forholdet til katten, som de kalte ''mau'', som ble et hellig dyr i denne kulturen. Mau er altså synonymt med katt, i betydningen «den som ser» (i mørket). Dette har sammenheng med katteøynenes evne til å reflektere lys. De gamle egypterne trodde derfor at katten kunne beskytte dem i mørket og mot døden. Høyden av kattedyrkelsen var rundt år 400 f.Kr. med gudinnen Bast. Gudinnene Mafdet og Mehit assosieres imidlertid også med katter. Bast hadde en kvinnes kropp og hodet til en katt. Hun var assosiert med egenskaper som moderlighet, fruktbarhet, eleganse og skjønnhet. Basts viktigste tempel, som var i byen Bubastis, huset mange katter og statuer av katter. Straffen for å drepe en katt var døden, og katter som døde ble noen ganger mumifisert. Senere kulturer har også hatt et religiøst forhold til katter, bla den kristne, der katter ofte har blitt forbundet med hekseri. Mange mennesker er fremdeles redd for å krysse sporet til en svart katt.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm Paul Rincon. «Dig discovery is oldest 'pet cat'». 8. april 2004. BBC News.]</ref> Det første beviset man har for domestiserte katter i Egypt stammer fra et gravsted i Saqqara. Graven, som dateres til perioden 2500–2350 før Kristus, inneholdt blant annet en illustrasjon som viser en katt med halsring. Katten var imidlertid neppe bare et kjæledyr, men snarere også et middel egypterne kunne bruke i sine ofringer. Det er funnet bevis for dette gjennom at mange av de mumifiserte kattene som er gjenfunnet i moderne tid viser seg å være unge dyr med brukket nakke. == Inndeling av tamkatten == Fil:Norwegian forest cat.jpg\|miniatyr\|upright\|Norsk skogkattByline\|Anonym bruker Fil:Sandypoints Chakri.jpg\|miniatyr\|upright\|Siameser fikk sin første rasestandard i 1892.Byline\|Francesca Pinto Fil:Persialainen.jpg\|miniatyr\|upright\|PerserByline\|Anonym bruker Fil:Ocicat Rizzo moving.jpg\|miniatyr\|upright\|OcicatByline\|T. Bjørnstad Tamkatter kan deles inn på mange måter. I dag er det mest vanlig å skille mellom såkalte ''alminnelige huskatter'' (katter som formerer seg mer eller mindre fritt) og ''rasekatter'' (katter som stort sett formerer seg med menneskelig assistanse). Videre deler man gjerne disse inn som ''korthårede'' og ''langhårede'' individer, samt kjønn. Rasekatter deles videre inn i Liste over katteraser\|katteraser og genetisk variasjon\|varianter. === Huskatter === Huskatter er i realiteten bastarder, altså katter som oppstår ved naturlig seleksjon (altså tilfeldige paringer). Typen kalles huskatt og er den klart mest alminnelige tamkatten. For mange har huskatten opp gjennom historien vært et nyttig redskap, for eksempel i kampen mot små skadedyr, som rotter og mus, og det finnes vel knapt et gårdsbruk i landet som ikke har eller har hatt katt. I urbane strøk kan imidlertid huskatten bli er problem, dersom den fritt får formere seg og ferdes omkring. Katter som ikke har et hjem blir raskt forvillede løskatter, for katten er ikke like godt domestisert som hunden. Sandkasser på lekeplasser og lignende blir i så måte ofte utsatt for fornødne katter, noe som er lite hyggelig for både barn og voksne. Nå anbefales det derfor, at frittgående katter som ikke brukes i avl, blir sterilisering\|sterilisert, for å unngå ukontrollert løsavl. For katter som tilbringer tiden inne, finnes det spesielle kattedoer til å løse dette problemet. Disse fylles med kattesand, som siden kan kastes. === Rasekatter === Rasekatter, slik man forestiller seg de mange ulike katterasene i dag, oppsto først sent på 1800-tallet. Ved den første katteutstilling i Crystal Palace (London)\|Crystal Palace i London i 1871 ble det vist fram 25 klasser med katter, men svært få rasekatter slik vi kjenner dem. Europeisk korthår og perser var med, samt en tidlig variant av burmeser (katt)\|burmeser. Man kan derfor konkludere med at rasekatter er et resultat av den økte velstanden som oppsto i Europa på 1800-tallet, i likhet med de mange Liste over hunderaser\|hunderasene som ble skapt på denne tiden. Rasekatter pleier ikke å ferdes fritt omkring, fordi de ofte er svært kostbare. De er imidlertid like dyktige jegere som huskatten, selv om flere av rasene ikke har en pels som passer særlig bra i Norge. Norsk skogkatt er et eksempel på en rasekatt som passer inn i vår fauna og som tåler godt det Norden\|nordiske klimaet. Norske Rasekattklubbers Riksforbund (NRR), som organiserer rasekattklubbene i Norge, anerkjenner 37 Liste over katteraser\|katteraser, men disse må på ingen måte forveksles med en komplett liste over alle såkalte renrasede katter (rasekatter). NRR er tilsluttet Fédération Internationale Féline (FIFé), som er et internasjonalt forbund som organiserer en rekke nasjonale rasekattforbund. Det finnes imidlertid flere slike internasjonale rasekattforbund, der andre katteraser kan være representert. == Kattehold == Tamkatten har vært kjæledyr for mennesker gjennom årtusener, men den er ingen barneleke. Katter som trives blir der de er, mens katter som vantrives ofte flytter om de får anledning. Dette gjelder både huskatter og rasekatter, om de får gå fritt. Ofte er det lite som skiller trivsel fra vantrivsel, for tamkatten er sær, egenrådig og ganske sta. Ikke alle katter liker å bli kjælt med. Noen liker ikke engang å bli klappet eller løftet opp. En gruppe katteforskere fra Brasil, Østerrike og Storbritannia har undersøkt stresshormoner hos katter, og fant at dyra skiller ut hormoner knyttet til angst om de må (tvinges til å) tolerere mennesker. Ting tyder faktisk på at katter som unngår å bli klappet er mindre stresset enn dem som motvillig lar seg kjæle med. De er faktisk mer stresset enn katter som ikke vil ha med mennesker å gjøre. Heldigvis finnes det også katter som liker kos.<ref>''Are cats (Felis catus) from multi-cat households more stressed? Evidence from assessment of faecal glucorticoid metabolites analysis''. Physiology and Behavior, volume 122, 2. oktober 2013</ref> Katter ser ut til å være i stand til å skille sitt eget navn fra andre liknende lyder, selv om de blir uttalt av andre enn matmoren eller matfaren.<ref>Kilde www\|url=https://japantoday.com/category/national/clever-kitty-cats-know-their-names\|tittel=Clever kitty: Cats know their names\|besøksdato=2019-04-07\|språk=en\|verk=Japan Today</ref> I mange tilfeller blir katter forlatt når eierne skifter bolig; kattene går da ofte en ublid skjebne i møte.<ref>[https://www.vg.no/nyheter/innenriks/dyrene/ingen-ville-hjelpe-prinsen/a/10137808/ «Ingen ville hjelpe «Prinsen»»] (7. mars 2014) vg.no</ref> === Kastrasjon === Katten har en enorm reproduksjonsevne, og løskatter kan produsere flere kull i løpet av kort tid. Av hensyn til katten bør man sterilisering\|sterilisere/kastrasjon\|kastrere den så snart den er gammel nok (med mindre den skal brukes til avl). Daglig leveres kattunger inn til avliving hos veterinærer rundt i landet, og det er store mørketall. Man kan stadig lese om oppfinnsom dumping av kattunger – for eksempel å dumpe dem levende i en pappeske i en søppelcontainer. I tillegg vil en sterilisert/kastrert katt slåss mindre, da den ikke lenger produserer hormonene som gjør den territorial. Kastrerte katter vil også sjeldnere gå langt hjemmefra. Kastrerte katter har to til ni ganger større sjanse for å utvikle diabetes, noe som kan ha en sammenheng med overvekt og kan komme av at insulinsensitiviteten reduseres.<ref name="Reichler2009"/> Kastrasjon fører imidlertid til at katter i snitt lever lenger.<ref name="Reichler2009" /> Organisasjoner som f. eks. Dyrebeskyttelsen tar seg av eierløse katter rundt i landet og hjelper til med å skaffe dem nye hjem. Likevel har slike organisasjoner sjelden kapasitet til å ta seg av alle. De som ikke blir tatt imot går en usikker fremtid i møte, og ender som oftest opp som villkatter eller også blir avlivet.<ref>Kilde www\|url=https://www.dyrebeskyttelsen.no/hjemlose-dyr/\|tittel=Hjemløse dyr\|besøksdato=2022-08-09\|språk=no\|verk=Dyrebeskyttelsen Norge\|sitat=Hvert år redder Dyrebeskyttelsen Norge dyr fra blant annet grøftekanter og søppelkasser der de har blitt dumpet levende. Dessverre rekker vi ikke alltid frem i tide, og dyrene som har blitt dumpet dør før vi når frem, eller må avlives grunnet sykdom eller skader.</ref> === Id-merking av katt === Hvis en forkommet, påkjørt eller skadet katt leveres til veterinær, blir den ofte avlivet fordi man ikke finner eier og kan spørre om noen ønsker å betale for behandling. I august 2009, sendte Mattilsynet på vegne av Landbruks- og matdepartementet ut et forslag til ny forskrift om id-merking av katt til høring. Forslaget innebærer obligatorisk id-merking med mikrobrikke.<ref>Kilde www \|url = http://www.mattilsynet.no/regelverksutvikling/horinger/2009/h_ring___forslag_til_forskrift_om_merking_av_katt_72574 \|tittel = Høring - forslag til forskrift om merking av katt \|besøksdato = 2010-02-20 \|forfatter = \|utgivelsesdato = 2009-09-01 \|utgiver = Mattilsynet \|url-status=død \|arkivurl = https://web.archive.org/web/20111106014728/http://www.mattilsynet.no/regelverksutvikling/horinger/2009/h_ring___forslag_til_forskrift_om_merking_av_katt_72574 \|arkivdato = 2011-11-06 </ref> Nesten alle høringsinstanser var positive til merking. Mattilsynet valgte allikevel ikke å anbefale annet enn frivillig merking, av frykt for administrasjon og offentlige kostnader.<ref>Kilde www \|url = http://www.regjeringen.no/nb/dep/lmd/aktuelt/nyheter/2010/Feb-10/Dyr-Ikke-krav-om-ID-merking-av-katt.html?id=593670 \|tittel = Dyr: Ikke krav om ID-merking av katt \|besøksdato = 2010-02-20 \|utgivelsesdato = 2009-09-01 \|utgiver = Landbruks-og matdepartementet </ref> === Sykdommer og parasitter === De fleste tamkatter som er frittgående er infisert med den encellede parasittisme\|parasitten Toxoplasma gondii, som forårsaker toksoplasmose hos mennesker og dyr. Katt er hovedvert for parasitten og derfor den som sprer eggene, men katten selv blir ikke syk. Folkehelseinstituttets statistikk<ref name="FHI"/> angir at minimum 29 barn dør eller får hjerneskade årlig på grunn av smitte med denne parasitten mens moren er gravid, tamkatt er dermed det dyr som (indirekte) forårsaker flest dødsfall og alvorlige skader på mennesker i Norge. <br />Det er på grunn av denne parasitten sterkt frarådet å la katt slippe inn i sauefjøs og grisehus, en svært vanlig årsak til kasting (abort) hos sau.<ref>[http://www.nrk.no/nyheter/distrikt/hordaland/1.5339414 En stor del av lammene drepes av katteparasitten]</ref><ref name="forsk"/> == Berømte katter == * Chief Mouser to the Cabinet Office\|Katt ansatt som musejeger i Downing Street 10. == Se også == * Kattemynte == Referanser == <references> <ref name=":0">Kilde www\|url=https://dyreliv.no/katt/dovhet/\|tittel=Døvhet hos katt\|besøksdato=2021-07-09\|dato=2021-07-08\|etternavn=Nicklas\|språk=nb-NO\|verk=Dyreliv.no</ref> <ref name="braastad">[http://lynx.uio.no/no.alt.katter/braastad.html Kattens atferd og forhold til mennesket] Wayback\|url=http://lynx.uio.no/no.alt.katter/braastad.html \|date=20110926113927 , Bjarne O. Braastad, Norsk Vetrinærtidsskrift nr. 10 1993, gjengitt med tillatelse.</ref> <ref name="Braastad/SNL (2023)">Braastad, Bjarne O.: ''katt'' i Store norske leksikon på snl.no. Hentet 2. august 2023 fra https://snl.no/katt</ref> <ref name="Castelló (2020)">Kilde bok\|forfatter=Castelló, José \| tittel=Felids and Hyenas of the World\|utgivelsesår=2020 \| forlag=Princeton University Press \| utgivelsessted=USA\|isbn=978-0-691-20597-7 \| kapittel=Felinae: Tamkattlinjen \| side=180–181 doi: https://doi.org/10.1515/9780691211862-009</ref> <ref name="Driscoll mfl.">Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien. [http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat The Evolution of House Cats]. Scientific American</ref> <ref name="FHI">Kilde www\|url = http://www.fhi.no/eway/default.aspx?pid=233&trg=MainLeft_5799&MainArea_5661=5799:0:15,1904:1:0:0:::0:0&MainLeft_5799=5544:56115::1:5800:119:::0:0\|tittel = Toksoplasmose\|besøksdato = 2010-02-21\|forfatter = \|utgivelsesdato = 2005-12-01\|utgiver = Folkehelseinstituttet\|språk = \|url-status=død\|arkivurl = https://web.archive.org/web/20090104014024/http://www.fhi.no/eway/default.aspx?pid=233&trg=MainLeft_5799&MainArea_5661=5799%3A0%3A15%2C1904%3A1%3A0%3A0%3A%3A%3A0%3A0&MainLeft_5799=5544%3A56115%3A%3A1%3A5800%3A119%3A%3A%3A0%3A0\|arkivdato = 2009-01-04 </ref> <ref name="forsk">[http://www.forskning.no/artikler/2011/august/296183 Parasitt tukler med hjernen] Wayback\|url=http://www.forskning.no/artikler/2011/august/296183 \|date=20130413003453 \|df=iso - forskning.no</ref> <ref name="FritznerNorr">[http://www.edd.uio.no/perl/search/search.cgi?appid=86&tabid=1275 J.Fritzners ordbok over Det gamle norske sprog, dvs. norrn ordbok.] Wayback\|url=http://www.edd.uio.no/perl/search/search.cgi?appid=86&tabid=1275 \|date=20171026172411 Besøkt 2015-03-16</ref> <ref name="Gramercy Unabridged">''Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language''. New York: Gramercy Books, 1996, s. 1571.</ref> <ref name="Herrera et al. (2022)">Herrera, D. J., Cove, M. V., McShea, W. J., Flockhart, D. T., Decker, S., Moore, S. M., & Gallo, T. (2022). Prey selection and predation behavior of free-roaming domestic cats (Felis catus) in an urban ecosystem: Implications for urban cat management. ''Biological Conservation'', '''268''', 109503. doi: https://doi.org/10.1016/j.biocon.2022.109503</ref> <ref name="Kitchener ''et al.'' (2017)">cite journal \|authors=Kitchener, A. C., Breitenmoser-Würsten, C., Eizirik, E., Gentry, A., Werdelin, L., Wilting A., Yamaguchi, N., Abramov, A. V., Christiansen, P., Driscoll, C., Duckworth, J. W., Johnson, W., Luo, S.-J., Meijaard, E., O’Donoghue, P., Sanderson, J., Seymour, K., Bruford, M., Groves, C., Hoffmann, M., Nowell, K., Timmons, Z. & Tobe, S. \|year=2017 \|title=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group \|journal=Cat News \|volume=Special Issue 11 \|url=http://www.catsg.org/fileadmin/filesharing/5.Cat_News/5.3._Special_Issues/5.3.10._SI_11/CN_Special_Issue_11_Revised_taxonomy_of_the_Felidae.pdf \|accessdate=2023-08-02 \|archivedate=2017-07-31 \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170731185717/http://www.catsg.org/fileadmin/filesharing/5.Cat_News/5.3._Special_Issues/5.3.10._SI_11/CN_Special_Issue_11_Revised_taxonomy_of_the_Felidae.pdf </ref> <ref name="Johnson ''et al.'' (2006)">Johnson, W. E., Eizirik, E., Pecon-Slattery, J., Murphy, W. J., Antunes, A., Teeling, E., & O'Brien, S. J. (2006). The late Miocene radiation of modern Felidae: a genetic assessment. ''Science'', '''311'''(5757), 73-77. doi: https://doi.org/10.1126/science.1122277</ref> <ref name="Legay (1986)">Legay JM. 1986. ''Tentative estimation of the total number of domestic cats in the world''. ''C R Acad Sci III''. '''303''':709–712.</ref> <ref name="NYTimes">Cite news\| url = http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?_r=0 \| title = Study Traces Cat’s Ancestry to Middle East \| last = Wade \| first = Nicholas \| date = 29. juni 2007 \| publisher = The New York Times \| language = engelsk \| accessdate = 26. desember 2012</ref> <ref name="OrdbogDK">[http://ordnet.dk/ods/ordbog?query=mons ''Mogens'' ell. (i bet. 2 oftest) ''Mons''. Ordbog over det danske sprog. Historisk ordbok 1700–1950.]</ref> <ref name="Reichler2009">Reichler, I. M. 2009. ''Gonadectomy in Cats and Dogs: A Review of Risks and Benefits''. Reproduction in domestic animals, 44: 29–35.</ref> <ref name="sciencemag">J.-D. Vigne, J. Guilaine, K. Debue, L. Haye, P. Gérard. (2004). [http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/304/5668/259 Early Taming of the Cat in Cyprus]. ''Science'' 9 April 2004. DOI: 10.1126/science.1095335. Besøkt 24. juni 2009</ref> <ref name="Teng, Brodbelt, Church & O’Neill (2024)">Teng KT, Brodbelt DC, Church DB, O’Neill DG. Life tables of annual life expectancy and risk factors for mortality in cats in the UK. ''Journal of Feline Medicine and Surgery''. 2024;'''26'''(5). doi:[https://doi.org/10.1177/1098612X241234556 10.1177/1098612X241234556]</ref> </references> == Eksterne lenker == * Artslenker * Språkikon\|no [http://www.norskhuskattforening.net/ Norsk Huskattforening] * Språkikon\|no [http://www.nrr.no/ Norske Rasekattklubbers Riksforbund] * Språkikon\|en [http://www.fifeweb.org/ Fédération Internationale Féline] * Språkikon\|en [http://www.digimorph.org/specimens/Felis_sylvestris_catus/ Feral Domestic Cat (DigiMorph)] Autoritetsdata Kategori:Kjæledyr Kategori:Tamkatter\| Kategori:1000 artikler enhver Wikipedia bør ha Kategori:Modellorganismer
nrm	https://nrm.wikipedia.org/wiki/Cat	Norman	Nouormand	Cat	https://nrm.wikipedia.org/w/index.php?title=Cat&action=raw	art-jer-e File:Cat flap.jpg\|thumb\|Un cat tchi sort d'eune catchiéthe Un '''cat''' (en Latîn ''Felis silvestris catus'') est un mammiféthe mangeux d'viande d'la fanmil'ye des f'lîns, tout coumme lé lion, lé tigre, et l'léopard. Y'a des cats saûvages (''Felis silvestris silvestris'' et ''Felis silvestris libyca''), mais d'pis des mille ans des cats ont 'té apprivouaîsis pouor chasser les rats et les souothis. Un cat d'âtre reste à la maîson. Un p'tit janne cat est un caton. Les cats d'l'Île dé Man n'ont pon d'coue. == Des cats fanmeurs == * Lé ''cat au sauteux'' est un dêmon înmaginnaithe == Ditons == * ''à janne souothis, vièr cat'' * ''Dé niet touos les cats sont gris'' * ''I' n'faut pon mett' les cats marchands d'graisse'' * ''La coue du cat est bein v'nue sans haler d'ssus'' * ''Quand l'cat dort, les souothis jouent'' * ''Quand les cats ont prîns goût au lard, i' r'gardent tréjous su l'râclyi'' * ''Un bouan cat vit d'sa chasse'' * ''I' r'sembl'ye au cat Mînséthe tchi n'èrsembl'ye à pèrsonne.'' * ''Tréjous en hèrtchîn coumme lé cat et l'tchian'' * ''Les pots dêcouvèrts font les cats lârrons'' * ''Y'a pus d'eune manniéthe à tuer un cat'' * ''Châtchun a sa valeu, et l'cat a la sienne'' * ''Un cat à veille fil'ye est un cat alouothinné'' * ''Un cat a sept vies'' Commons\|Felis silvestris catus\|les cats Choutchette Category:Animâ
nso	https://nso.wikipedia.org/wiki/Katse	Northern Sotho	Sesotho sa Leboa	Katse	https://nso.wikipedia.org/w/index.php?title=Katse&action=raw	Seswantšho:Black hills cat-tochichi.jpg\|right\|thumb\|250px\|Katse Katse ke seruiwa seo se ruilwego go tloga kgale. Ditau le dinkwe le tšona ke tše dingewe tša leloko le la dikatse. Di lalela dijo tša tšona gomme tša di tabogela ka dinala tša tšona tše bogale. Ke diphoofolo tše di bolayago diphoofolo tše dingwe gore di hwetše dijo tša tšona. Ka gorealo di tsebega ka gore ke dibata. Le ge katse e ruiwa,e sa na le tlhago ya diphoofolo tše.E swara magotlo,dipeba le dinonyana ka go di lalela. Diphoofolo ka moka tše di jago nama ke tša sehlopha sa dibata. Ka ntle le go ja nama katse e rata maswi == Mmele o a menega == (a) Katse e na le mmele wo boleta, wa go menega. Ge o ka šetša ditiro tša katse, o tla lemoga gore e kgona go mena mmele ka boemo bjo bongwe le bjo bongwe. Ge e wa, gantši e tsema fase ka maoto. E koba mokolo ge e befedišitšwe ke mpša. E otlolla mmele wa yona fase ge e lalela nonyana. Ditiro tša yona ka moka ge e tabogela dijo tša yona, ke tša bjako le tša bokgoni. Le ge katse e bonala ka mehla e ke e a tšwafa le go nanya, ke phoofolo ya lebelo le legolo sethakgwaneng se sennyane (b) Mmele o khupeditšwe ke boya bjo bokoto gape bjo boleta. (c) Letlalo le hlephile kudu mmeleng wa yona. Ge o swara tše ka diatla o kgona go kwa ka moo le hlephilego ka gona. == Hlogo == (a) Hlogo ke nkgokolo gomme sefahlogo ke se sephaphathi go feta sa mpša. (b) Mahlo a magolo a bopegile bjaka a gago gomme a lebeletše pele. Katse e kgona go retolla hlogo le molala go lebelela mathokong a mangwe. Mmala wa mahlo o atiša go ba botala bja modipa, modipa goba a matala. Ka gare, ga leihlo go na le thaka ye ntsho. (c) Ditsebe di na le dintlhana gomme di lebeletše godimo. (d) Ditedu tše telele di thuša katse go phopholetša tsela leswiswing. == Mosela == Katse e na le mosela wo motelele. Ge katse e hlokomela goba e lalela dijo tša yona, e sepetša mosela wa yona bjalo ka diphoofolo ka moka tša leloko le. E tšokotša mosela. == Maoto == (a) Katse e kgona go sepela gabosele ka lebaka la mesamelwana ye boleta ka fase ga leoto le lengwe le le lengwe. (b) Monwana wo mongwe le wo mongwe o na le lenala le bogale le le obegilego. Dinala di ka gogelwa dipotlaneng tše nnyane, tše di lego menwaneng gore di se kgome fase. Ge katse e nyaka go šomiša dinala tša yona e ka di ntšha. Patiša borofa bjo bongwe bjo boleta gare ga menwana ya gago go tloga ka godimo le ka fase gomme dinala di tla bonala. Hlokomela gore go na le dinala tše tlhano borofeng bja ka pele le tše nne borofeng bja ka morago. Mpša ga e kgone go uta dinala tša yona. Di kgoma fase gomme o kgona go kwa motswikinyo wa dinala ge e sepela lebatong. Elelwa gore dinala tša mpša di otlologile mola tša katse di obegile. Dinala tša katse di kgona go ngapa gabohloko. Di thuša katse go namela mehlare ka lebelo le le makatšago, kudu ge e tšhaba manaba. == Meno == Bula molomo wa katse o lebelele meno a yona. Ge katse e ja nama, e e gatelela fase e e kgerole ka dipolai tše nne le meno a ka morago. Dipolai di šomišwa bjalo ka peke, go gagola nama. Meno a ka morago ke a bogale gape a na le dintlha gomme a a kgohlana ge mehlagare e tswalelwa, bjalo ka magare a sekero. Katse e sekamiša hlogo ge e ja nama gore meno a ka morago a kgone go e sega bjalo ka sekero. Meno a ka pele mehlagareng ya ka godimo le ka fase, ao a lego gare ga para ye nngwe le ye nngwe ya dipolai, ke a mannyane kudu gomme ga a atiše go šomišwa == Leleme == Leleme ke le makgwakgwa gomme le swana le maleme a diphoofolo tša leloko leo la dikatse la go ja nama. Leleme le šomišwa bjalo ka raspere (feilakgwakgwa) go latswa mašaledi a nama magapong. Hlokomela gore katse e šomiša leleme la yona ka tsela efe ge e nwa maswi a a lego pirenyeng. E latswa maswi. == Katse e kgona go bona gabotse leswiswing == Lebelela mahlo a katse. Thaka ye e lego garegare ga leihlo ke lešobana le lennyane la go tsenya seetša leihlong. Bošego ge seetša se fokola, dithaka di bulega kudu gore seetša ka moka se se lego gona se tsene leihlong. Se kgontšha katse go bona bošego. Ge seetša e le se bogale dithaka di a nyenyefala go thibela gore go se tsene seetša se sentši kudu ka leihlong. Di fetoga mphatšana ge seetša se galefile( bjalo ka ge go bontšhwa. == Katse ke phoofolo ya go hlweka == Le ge katse e sa rate meetse, e na le mokgwa wa go itlhwekiša. Katse e swara boya le maoto tša yona gore di dule di hlwekile ka go di latswa ka leleme la yona. E kolobiša borofa bja yona bja ka pele ka leleme gomme ya hlapa hlogo le mahlo. Katse e ja ka bothakga bjo bogolo. Molomo le maoto, ga di atiše go tšhilafala. == Tsela yeo katse e iphemelago ka yona == (a) E namela sehlare ka lebelo ka go šomiša dinala go itshwareletša. (b) E otla le go ngapa ka dinala le borofa bja ka pele. (c) E kganyelela sehlareng goba kutamong ka lebelo. (d) E leka go tšhoša lenaba ka go oba mokolo le go emiša boya le go dira modumo wa go gwaša, == Dikatse di na le mohola bathong == Dikatse di ruiwa malapeng gore e be diruiwaratwa eupša di ka ba le mohola wo mogolo wa go bolaya magotlo, dipeba le dinoga. Batho ba bea dikatse ka dipolokelong, malekelekeng, mabenkeleng, gore di dire mošomo wo. == Ditšhupetšo == Lochenr G.P., Dugard H.;1971; ''Thutamahlale e Bonolo Ya Kakaretšo'' Mphato wa 3 Setensele:Main category
nv	https://nv.wikipedia.org/wiki/M%C3%B3s%C3%AD	Navajo	Diné bizaad	Mósí	https://nv.wikipedia.org/w/index.php?title=M%C3%B3s%C3%AD&action=raw	Naaldeehii \|ni = lits \|naal = niho \|bizhi = Mósí / Másí \|con = dom \|l_bizhi = Felis (silvestris) catus \|e'el = Bengal_Cat_(Fia).jpg \|k_be'ely = \|cont = \|ashá' = carn ałkééʼ\|M\|ó\|s\|í éí doodaiiʼ éí Másí jiní. Mósí-náshdóí
oc	https://oc.wikipedia.org/wiki/Gat	Occitan	occitan	Gat	https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Gat&action=raw	#REDIRECTFelis silvestris catus
olo	https://olo.wikipedia.org/wiki/Ka%C5%BEi	Livvi-Karelian	livvinkarjala	Kaži	https://olo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ka%C5%BEi&action=raw	Failu:Kolmevärine kaži.jpg\|thumb\|Kolmevärine kodikaži '''Kaži''' on kodielätti. Kodikaži on kažieläimien rodukunnan imettäi. Kaži on sotsiualline žiivattu, kudai mečästäy jyrzijöi da toizii pienii elättilöi. Kaži käyttäy omas yhtevykses iänien signualoi, feromonoi da rungan liikkumizii. Nygöi muailmas on läs 600 miljonua kodikažii. On kehitetty läs 200 roduu, kui pitkykarvastu (persieläine kaži), mugai karvattomua (sfinks-kaži). Jo 10 000 vuottu rahvas kunnivoijah kažii, sendäh gu net mečästetäh jyrzijöi da toizii kodisyöjii. Kategourii:Elättimuailmu\|K Kategourii:Imettäjät\|K
om	https://om.wikipedia.org/wiki/Adurree	Oromo	Oromoo	Adurree	https://om.wikipedia.org/w/index.php?title=Adurree&action=raw	File:Collage_of_Six_Cats-01.jpg\|thumb\|380x380px\| Adurree ja'a '''Adurree''' beeydoota mana keessa jiraatu yoo ta’u, hantuutaa fi kan kana fakkaatan mana keessatti qabachuufi nyaachuun itti fayyadama. Category:Addurree gurguddoo Category:Bineensotta Category:Bashurreeyyi Category:Addurreyyii Category:Hoosiftoota
or	https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%B2%E0%AD%87%E0%AC%87	Odia	ଓଡ଼ିଆ	ବିଲେଇ	https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%B2%E0%AD%87%E0%AC%87&action=raw	file:Collage of Six Cats-02.jpg\|200px\|thumb\|right '''ବିଲେଇ''' ଏକ ମାଂସା ହାରୀ ସ୍ତନପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ ଅଟେ । ତାହାର ଶୁଣିବା ଓ ଶୁଙ୍ଘିବାର ଶକ୍ତି ପ୍ରଖର ଅଟେ ।ସେ କମ ଆଲୋକ ଏବଂ ଅନ୍ଧାର ରାତିରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରେ । ପାଖାପାଖି ୯୫୦୦ବର୍ଷରୁ ବିଲେଇ ମନୁଷ୍ୟର ସାଥି ରୂପେ ରହିଛି । ପ୍ରାକୃତିକ ରୂପେ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ପାଖାପାଖି 15 ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।<ref name="ref55mubam">[http://books.google.com/books?id=mA7__e34MGwC Cats], Louise A. Spilsbury, Louise Spilsbury, Richard Spilsbury, pp. 42, Heinemann-Raintree Library, 2006, ISBN 978-1-4034-7698-2, ''... Most cats live for around twelve to fifteen years, but some cats live for up to twenty years ...''</ref> ବିଲେଇମାନଙ୍କ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଶରୀର ସହିତ ତୀକ୍ଷଣ ଦାନ୍ତ, ଚିଲ ଆଖି, ସଂକୁଚନ ଯୁକ୍ତ ପଞ୍ଝା ରହିଥାଏ । ମାନବର କାନ ପରି ବିଲେଇ ମଧ୍ୟ ଧୀର ଆବାଜକୁ ସହଜରେ ଶୁଣିପାରେ ଏବଂ ଘନ ଅନ୍ଧାରରେ ନିଜ ଶିକାରକୁ ଶିକାର କରିପାରେ । ସ୍ତନଧାରୀ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ପରି ଏମାନଙ୍କ ରଙ୍ଗ ଦୃଷ୍ଟି ମନୁଷ୍ୟଠାରୁ ପ୍ରାୟ କମଜୋର ଅଟେ କିନ୍ତୁ ଶୁଙ୍ଘିବାର ଶକ୍ତି ଅଧିକ ରହିଥାଏ । ଏକାନ୍ତରେ ଶିକାର କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ, ବିଲେଇମାନେ ସାମାଜିକ ପ୍ରାଣୀ ମଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ନିଜ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ସଞ୍ଚାରର ସାଧନ ଅଲଗା ଅଲଗା ପ୍ରକାର ସ୍ୱର , ରାସାୟନିକ ତତ୍ତ୍ୱ (ଫେରୋମୋନ) ଓ ବିଲେଇ ବିଶେଷ ଶାରୀରିକ ଭାଷାର ପ୍ରକାର ଅଟନ୍ତି ।<ref name="Moelk">Cite journal \|title=Vocalizing in the House-cat; A Phonetic and Functional Study \|last=Moelk \|first=Mildred \|journal=The American Journal of Psychology \|date=1944-04 \|volume=57 \|issue=2 \|pages=184–205 \|doi=10.2307/1416947 \|jstor=1416947 </ref> ବିଲେଇମାନେ ପ୍ରାଚୀନ ମିଶ୍ର ଯୁଗରେ ପୂଜନୀୟ ପ୍ରାଣୀ ଥିଲେ, ସେହିଠାରେ ହିଁ ସେମାନଙ୍କୁ ପୋଷା (ପାଳିତ) ବନିଆ ଯାଇଥିଲା ,<ref name="NYT">Cite news \|url= http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html \|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East \|last=Wade \|first=Nicholas \|date=29 June 2007 \|work=New York Times \|publisher=New York Times Company\|NYTC \|location=New York \|accessdate=2 April 2008</ref> କିନ୍ତୁ ପୋଷା ବନେଇବାର କିଛି ସଙ୍କେତ ପ୍ରଥମ ଘଟଣା ନବପାଷାଣ ଯୁଗରେ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା ।<ref name="ChinaDaily">Cite news \|title=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's Indigenous Cats \|author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> \|url= http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm \|work=China Daily \|date=3 ନଭେମ୍ବର2009 \|accessdate=3 November 2009</ref> 2007 ମସିହାର ଏକ ଅନୁବଂଶୀକ ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଜଣା ପଡିଥିଲା ଯେ, ସମସ୍ତ ପାଳିତ ବିଲେଇ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବ ଅଞ୍ଚଳ (ପାଖାପାଖି 8000 ଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ବ)ର ପାଞ୍ଚୋଟି ମାଈ ବିଲେଇ ଆଫ୍ରିକା ଜଙ୍ଗଲ ବିଲେଇ (''Felis silvestris lybica'')ର ବଂଶଜ ଅଟନ୍ତି ।<ref name="NYT" /><ref name="9500 years">cite web \|title=Oldest Known Pet Cat? 9500-year-old Burial Found on Cyprus \|url= http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|accessdate=ମାର୍ଚ୍ଚ 6, 2007 \|date=ଏପ୍ରିଲ 8, 2004 \|work=National Geographic News \|publisher=National Geographic Society </ref> ବିଲେଇ ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଲୋକପ୍ରିୟ ପ୍ରାଣୀ ଭାବେ ସମାଜ ସ୍କନ୍ଧ ହୋଇପାରିଛି । ଏମାନେ ମଣିଷ ମାନଙ୍କ ସହିତ ମଧ୍ୟ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି । <ref name="SciAm">cite web \|url= http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|title=The Evolution of House Cats \|work=Scientific American \|first=Carlos A. \|last=Driscoll \|author2=Clutton-Brock, Juliet; Kitchener, Andrew C.; O'Brien, Stephen J. \|publisher=Nature Pubg. Group \|location=New York \|date=ଜୁନ 10, 2009 \|accessdate=ଅଗଷ୍ଟ 26, 2009 </ref> == ଅନୁବଂଶୀକ == ପାଳିତ ବିଲେଇ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସବୁଠାରୁ ପାଖ ଜଙ୍ଗଲୀ ପୂର୍ବଜ, ଦୁଇଜଣ ହିଁ ଦ୍ୱିଗୁଣ ସୂତ୍ରକ (ଡ଼ିପ୍ଲାଇଡ) ପ୍ରାଣୀ ଅଟନ୍ତି ଯାହାଙ୍କ ପାଖେ 38 ଗୁଣସୂତ୍ର (କ୍ରମଜୋମ)<ref name="Nie 2002">Cite journal \|last=Nie \|first=W. \|last2=Wang \|first2=J. \|last3=O'Brien \|first3=P. C. \|title=The Genome Phylogeny of Domestic Cat, Red Panda and Five Mustelid Species Revealed by Comparative Chromosome Painting and G-banding \|journal=Chromosome Research \|volume=10 \|issue=3 \|pages=209–222 \|year=2002 \|pmid=12067210 \|doi=10.1023/A:1015292005631 </ref> ଏବଂ ପାଖାପାଖି 20,000 ଜିନ<ref name="pmid17975172">Cite journal \|last=Pontius \|first=J. U. \|author2=Mullikin, J. C.; Smith, D. R. \|display-authors=etal \|title=Initial Sequence and Comparative Analysis of the Cat Genome \|journal=Genome Research \|volume=17 \|issue=11 \|pages=1675–89 \|year=2007 \|pmid=17975172 \|pmc=2045150 \|doi=10.1101/gr.6380007 </ref> ରହିଥାଏ । ବିଲେଇ ମାନଙ୍କ ପାଖାପାଖି 250 ପ୍ରକାର ଅନୁବଂଶୀକ ରୋଗ ଜଣାପଡିଛି ଯେଉଁଥିରେ କାଫି ମାନବୀୟ ଜନ୍ମଜାତ ଗଡ଼ବଡ଼ ସମାନ ଅଟେ ।<ref name="O'Brien">Cite journal \|title=State of Cat Genomics \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|author2=Johnson, W.; Driscoll, C.; Pontius, J.; Pecon-Slattery, J.; Menotti-Raymond, M. \|journal=Trends in Genetics \|volume=24 \|issue=6 \|pages=268–279 \|year=2008 \|pmid=18471926 \|doi=10.1016/j.tig.2008.03.004 </ref> ଏହି ସ୍ତନଧାରୀ ଜୀବର ଚୟାପଚୟର ସମାନତାକୁ ନଜରରେ ରଖି ବିଲେଇ ମାନଙ୍କ ବହୁ ରୋଗ ସେହି ଅନୁବଂଶୀକ ପରୀକ୍ଷଣ ସହିତ ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଏ ଯାହା ଆରମ୍ଭରୁ ମନୁଷ୍ୟ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହିପ୍ରକାରେ ମନୁଷ୍ୟର ବହୁ ରୋଗର ଅନୁସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ବିଲେଇ ମାନଙ୍କ ଜୀବନ ସୂତ୍ରରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।<ref name="Sewell 2007">Cite journal \|title=Inherited Metabolic Disease in Companion Animals: Searching for Nature's Mistakes \|last=Sewell \|first=A. C. \|last2=Haskins \|first2=M. E. \|last3=Giger \|first3=U. \|journal=Veterinary Journal \|volume=174 \|issue=2 \|pages=252–259 \|year=2007 \|pmid=17085062 \|doi=10.1016/j.tvjl.2006.08.017 \|pmc=3132193 </ref><ref name="OBrien">Cite journal \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|author2=Menotti-Raymond, M.; Murphy, W. J.; Yuhki, N. \|title=The Feline Genome Project \|journal=Annual Review of Genetics \|volume=36 \|pages=657–686 \|year=2002 \|pmid=12359739 \|doi=10.1146/annurev.genet.36.060602.145553 </ref> ==ବିଲେଇ ଓ ମଣିଷ== ୟୁରୋପ ଓ ଉତ୍ତର ଆମେରିକାରେ ବିଲେଇ ସାଧାରଣତଃ ପାଳିତ ପ୍ରାଣୀ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ସମଗ୍ର ଦୁନିଆରେ ଏମାନଙ୍କ କୂଳ ଗଣତି 50 କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଅଟେ । ବିଲେଇ ପାଳନ ଅଧିକତର ସ୍ତ୍ରୀ ମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଡ଼ାଯାଏ, <ref name="Ellin">Cite news \|url= http://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html \|title=More Men Are Unabashedly Embracing Their Love of Cats \|work=New York Times \|author=Abby Ellin \|accessdate=30 August 2009\|date=5 October 2008</ref> କିନ୍ତୁ 2007 ମସିହାରେ (Gallup) ସଂକେତ ଦେଇଥିଲେ କି, ପୁରୁଷ ଓ ମହିଳା ମାନଙ୍କ ବିଲେଇ ରଖିବାର ସମ୍ଭାବନା ଏକ ପ୍ରକାର ଅଟେ ।<ref name="Gallup">cite web \|url= http://www.gallup.com/poll/102952/companionship-love-animals-drive-pet-ownership.aspx \|title=Companionship and Love of Animals Drive Pet Ownership \|publisher=Gallup, Inc \|first=Jeffrey M. \|last=Jones \|date=30 November 2007 \|accessdate=30 August 2009</ref> ==ଆଧାର== ଶ୍ରେଣୀ:ବିଡ଼ାଳ
os	https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%93%C3%A6%D0%B4%D1%8B	Ossetic	ирон	Гæды	https://os.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%C3%A6%D0%B4%D1%8B&action=raw	Æндæр нысаниуджытæ Таксон \| image file = Cat November 2010-1a.jpg \| image descr = \| regnum = Цæрæгойтæ \| parent = Felis \| rang = Хуыз \| latin = Felis catus \| author = Linnaeus, 1758 \| syn = * btname\|Felis silvestris catus\|(Linnaeus, 1758) * btname\|Felis catus domestica\|<br>(Erxleben, 1777) * btname\|Felis domestica\|Erxleben, 1777 \| wikispecies = Felis catus '''Гæды''', дыгурон диалект\|дыгур. '''тикис''' (lang-la\|Felis catus) у хæдзарон цæрæгой. Фыццаг чи сæрмахуыр кодта гæдыйы, уый уыдысты Рагон Мысыры цæрджытæ; Мысыры гæдытæ хордæттæ æхсынæгтæ\|æхсынæгтæй хъахъхъæдтой. Гæдытæ тынг хорз уынынц лæмæгъ рухсы. == Гæды культурæйы == === Рагон Мысыр === Рагон Мысыр\|Мысирæгтæн гæды цыппар мин азы размæ райдыдта лæггад кæнын. Уый канд мыст\|мыстахсæг нæ уыди, фæлæ хъахъхъæдта кувæндæтты хæзнатæ дæр. Мысираг гæды сыгъдæг цæрæгойыл нымад уыди. Суанг ма сылгоймаг-хуыцау Бакотæн дæр уыд гæдыйы сæр. === Гæды æмæ чырыстон дин === XIV æнусы инквизици тынг бафхæрдта æназым гæдыты. Инквизитортæ уыдон дæлимонтæ\|дæлимонты лæггадгæнджытæ хуыдтой. Ауыгътой сæ ауындзæнтыл, сыгътой сæ арты. Уæрæсейы чырыстон дин гæдытæм фæлмæндæр цæстæй ракастис. Уыди сын моладзандонты цæрыны бар. Раст зæгъын хъæуы фæстæдæр гæдыты сраст кодтой католиктæ дæр. Суанг кардинал Ришельё, Арман Жан дю Плесси\|Ришельёйæн йæ хæдзары уыди цыппæрдæс фæлмæнхъуын гæдыйы. === Гæды скæсæйнаг бæстæты === Кæд китайаг гороскопы гæды нæй, уый у япойнаг æмæ вьетнамаг гороскопы уæнг (китайаг Кролик\|Кроличы азы бæсты Япон æмæ Вьетнамы цæуы Гæдыйы аз). Китайаг таурæгъмæ гæсгæ гороскоп уыры арæзта, æмæ йæ дзы гæды бауадзын нæ бафæндыд. === Гæды пысылмон дины === Урс гæды у иунæг цæрæгой, мæзджытмæ бацæуыны бар кæмæн ис, ахæм. Пысылмон дин\|Пысылмон таурæгътæм гæсгæ, пехуымпар Мæхæмæт гæдыты уарзта: иу хатт кувыны рæстæг йæ халаты дысыл бафынæй иу гæды; пехуымпар кувын куы фæци, уæд, цæмæй гæды ма бахъыгдара, йæ дыс алыг кодта. Мах дуг Категори:Цæрæгойтæ алфавитмæ гæсгæ
pa	https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%B2%E0%A9%80	Punjabi	ਪੰਜਾਬੀ	ਬਿੱਲੀ	https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%B2%E0%A9%80&action=raw	Taxobox \|name=ਘਰੋਗੀ ਬਿੱਲੀ \|status=DOM \|image=Cat poster 2.jpg \|image_width=250px \|image_caption= \|regnum=Animalia (ਐਨੀਮੇਲੀਆ) \|phylum=Chordata (ਕੋਰਡਾਟਾ) \|classis=Mammalia (ਮੈਮੇਲੀਆ) \|ordo=Carnivora (ਕਾਰਨੀਵੋਰਾ) \|familia=Felidae (ਫ਼ੇਲੀਡੀ) \|genus=''Felis'' (ਫ਼ੇਲੀਸ) \|species='''''F. catus'''''(ਐੱਫ਼. ਕੈਟਸ) \|binomial=''Felis catus'' (ਫ਼ੇਲੀਸ ਕੈਟਸ) \|binomial_authority=Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="Linaeus1758">Cite book\|last=Linnaeus \|first=Carolus \|authorlink=Carl Linnaeus \|title=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|publisher=Holmiae (Laurentii Salvii) \|year=1766 \|page=62 \|url= http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|accessdate=2 April 2008 \|language=la icon \|volume=1 \|edition=12th \|origyear=1758</ref> \|synonyms=''ਫ਼ੇਲੀਸ ਸਿਲਵੈਸਟਰਿਸ ਕੈਟਸ''<ref name="Driscoll">Cite journal \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|last=Driscoll \|first=C. A. \|last2=MacDonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=Stephen J. \|journal=Proceedings of the National Academy of Science of the United States \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode = 2009PNAS..106.9971D </ref><br />''ਫ਼ੇਲੀਸ ਕੈਟਸ ਡੋਮੈਸਟਿਕਾ''<ref name="ITIS F.c.d.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|work=ITIS Online Database \|work=op. cit. \|accessdate=14 December 2011</ref> '''ਘਰੋਗੀ ਬਿੱਲੀ'''('''''Felis catus''''' ਜਾਂ '''''Felis silvestris catus''''') ਇੱਕ ਛੋਟਾ, ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸਮੂਰਦਾਰ ਪਾਲਤੂ ਮਾਸਖੋਰਾ ਥਣਧਾਰੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਪਾਲਤੂ ਰੱਖਣ ਸਮੇਂ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਘਰੇਲੂ ਬਿੱਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ<ref name="AHD">cite web \|url=http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/housecat \|title=Housecat \|work=American Heritage Dictionary of the English Language \|edition=Education.Yahoo.com online \|publisher=Houghton Mifflin \|location=Boston \|year=2010 \|accessdate=6 October 2010 \|archive-date=22 ਅਕਤੂਬਰ 2013 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20131022174554/http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/housecat \|dead-url=yes </ref> ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਬਿੱਲੀ ਜਦੋਂ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਬਿੱਲੀ-ਜਾਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਜੋਟੀਦਾਰੀ ਅਤੇ ਚੂਹੇ ਆਦਿ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਸਕਣ ਦੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਕਰ ਕੇ ਕਦਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਿੱਲੀਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਲਿਫ਼ਵਾਂ ਸਰੀਰ, ਤੇਜ ਅਤੇ ਫੁਰਤੀਲੇ ਜਲਵੇ, ਤਿੱਖੇ ਸੁੰਗੜਨ-ਯੋਗ ਪੰਜੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਰੂਪਾਂਤਰਤ ਦੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਸੰਧਿਆਦਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰਖੋਰ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਿੱਲੀਆਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਕੰਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੱਧਮ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤੀਬਰ ਅਵਾਜ਼ਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੂਹਿਆਂ ਆਦਿ ਦੀਆਂ, ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸੁਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਰੀਬ-ਕਰੀਬ ਘੁੱਪ ਹਨੇਰੇ 'ਚ ਵੀ ਦੇਖ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਥਣਧਾਰੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰੰਗ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਸੁੰਘਣ-ਸ਼ਕਤੀ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਇਹ ਕੱਲਮ-ਕੱਲੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ (ਮਿਆਊਂ ਕਰਨਾ, ਘੁਰ-ਘੁਰ ਕਰਨਾ, ਕੰਬਵੀਂ ਅਵਾਜ਼ ਕੱਢਣਾ, ਫੁੰਕਾਰਨਾ, ਬੁੜਬੁੜਾਉਣਾ), ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਅਤੇ ਬਿੱਲੀ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਿੰਡ-ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।<ref name="Moelk">Cite journal \|title=Vocalizing in the House-cat; A Phonetic and Functional Study \|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-psychology_1944-04_57_2/page/184 \|last=Moelk \|first=Mildred \|journal=The American Journal of Psychology \|date=1944-04 \|volume=57 \|issue=2 \|pages=184–205 \|doi=10.2307/1416947 \|jstor=1416947 </ref> ਕਿਉਂਕਿ ਬਿੱਲੀਆਂ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ-ਪੱਧਤੀ ਜਾਨਵਰ ਸਨ, ਇਹ ਉੱਥੇ ਹੀ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਈਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ<ref name="NYT">Cite news \|url= http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html \|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East \|last=Wade \|first=Nicholas \|date=29 June 2007 \|work=New York Times \|publisher=New York Times Company\|NYTC \|location=New York \|accessdate=2 April 2008</ref> ਪਰ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕੁਝ ਸੰਕੇਤ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰੇ "ਨਵ-ਪੱਥਰ ਕਾਲੀਨ ਯੁੱਗ" ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।<ref name="ChinaDaily">Cite news \|title=Meet Helen and Aphrodite, Cyprus's Indigenous Cats \|author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> \|url= http://www.chinadaily.com.cn/life/2009-11/03/content_8904093.htm \|work=China Daily \|date=2009-11-03 \|accessdate=3 November 2009</ref> 2007 ਦੀ ਇੱਕ ਗੁਣਸੂਤਰਕ ਘੋਖ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਲਤੂ ਬਿੱਲੀਆਂ ਮੱਧ-ਪੂਰਬ ਇਲਾਕੇ (8000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਲਾਗੇ) ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਮਾਦਾ ਅਫ਼ਰੀਕੀਆਈ ਜੰਗਲੀ-ਬਿੱਲੀਆਂ (''Felis silvestris lybica'') ਦੇ ਵੰਸ਼ 'ਚੋਂ ਹਨ।<ref name="NYT" /><ref name="9500 years">cite web \|title=Oldest Known Pet Cat? 9500-year-old Burial Found on Cyprus \|url= http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|accessdate=March 6, 2007 \|date=April 8, 2004 \|work=National Geographic News \|publisher=National Geographic Society </ref> ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ-ਉੱਥੇ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।<ref name="SciAm">cite web \|url= http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|title=The Evolution of House Cats \|work=Scientific American \|first=Carlos A. \|last=Driscoll \|coauthors=Clutton-Brock, Juliet; Kitchener, Andrew C.; O'Brien, Stephen J. \|publisher=Nature Pubg. Group \|location=New York \|date=June 10, 2009 \|accessdate=August 26, 2009 </ref> ==ਉਤਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨ== ਘਰੋਗੀ ਬਿੱਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲੀ ਜੰਗਲੀ ਪੂਰਵਜ, ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਦੁ-ਗੁਣਸੂਤਰਕ (ਡਿਪਲਾਇਡ) ਪ੍ਰਾਣੀ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ 38 ਗੁਣਸੂਤਰ (ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ)<ref name="Nie 2002">Cite journal \|last=Nie \|first=W. \|last2=Wang \|first2=J. \|last3=O'Brien \|first3=P. C. \|title=The Genome Phylogeny of Domestic Cat, Red Panda and Five Mustelid Species Revealed by Comparative Chromosome Painting and G-banding \|journal=Chromosome Research \|volume=10 \|issue=3 \|pages=209–222 \|year=2002 \|pmid=12067210 \|doi=10.1023/A:1015292005631 </ref> ਅਤੇ ਲਗਭਗ 20,000 ਜੀਵਾਣੂ (ਜੀਨ)<ref name="pmid17975172">Cite journal \|last=Pontius \|first=J. U. \|coauthors=Mullikin, J. C.; Smith, D. R.; ''et. al'' \|title=Initial Sequence and Comparative Analysis of the Cat Genome \|journal=Genome Research \|volume=17 \|issue=11 \|pages=1675–89 \|year=2007 \|pmid=17975172 \|pmc=2045150 \|doi=10.1101/gr.6380007 </ref> ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ 250 ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ ਜੀਵਾਣੂ ਰੋਗ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ 'ਚੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਮਨੁੱਖੀ ਜਮਾਂਦਰੂ ਗੜਬੜਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ।<ref name="O'Brien">Cite journal \|title=State of Cat Genomics \|url=https://archive.org/details/sim_trends-in-genetics_2008-06_24_6/page/268 \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|coauthors=Johnson, W.; Driscoll, C.; Pontius, J.; Pecon-Slattery, J.; Menotti-Raymond, M. \|journal=Trends in Genetics \|volume=24 \|issue=6 \|pages=268–279 \|year=2008 \|pmid=18471926 \|doi=10.1016/j.tig.2008.03.004 </ref> ਇਸ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੂ-ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਕਰ ਕੇ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਰੋਗ ਉਹਨਾਂ ਅਨੁਵੰਸ਼ਿਕ ਪਰੀਖਣਾਂ ਨਾਲ ਜਾਂਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਘੋਖ ਲਈ ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵ-ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref name="Sewell 2007">Cite journal \|title=Inherited Metabolic Disease in Companion Animals: Searching for Nature's Mistakes \|url=https://archive.org/details/sim_veterinary-journal_2007-09_174_2/page/252 \|last=Sewell \|first=A. C. \|last2=Haskins \|first2=M. E. \|last3=Giger \|first3=U. \|journal=Veterinary Journal \|volume=174 \|issue=2 \|pages=252–259 \|year=2007 \|pmid=17085062 \|doi=10.1016/j.tvjl.2006.08.017 \|pmc=3132193 </ref><ref name="OBrien">Cite journal \|last=O'Brien \|first=Stephen J. \|coauthors=Menotti-Raymond, M.; Murphy, W. J.; Yuhki, N. \|title=The Feline Genome Project \|journal=Annual Review of Genetics \|volume=36 \|pages=657–686 \|year=2002 \|pmid=12359739 \|doi=10.1146/annurev.genet.36.060602.145553 </ref> ==ਬਿੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ== File:Girl and cat.jpg\|thumb\|ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਕੁੜੀ ਆਪਣੀ ਬਿੱਲੀ ਨਾਲ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬਿੱਲੀਆਂ ਆਮ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 50 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।<ref name="NYT"/> ਚਾਹੇ ਬਿੱਲੀ-ਪਾਲਣ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ<ref name="Ellin">Cite news \|url= http://www.nytimes.com/2008/10/05/fashion/05cats.html \|title=More Men Are Unabashedly Embracing Their Love of Cats \|work=New York Times \|author=Abby Ellin \|accessdate=30 August 2009\|date=5 October 2008</ref> ਪਰ 2007 ਦੀ ਗੈਲਅੱਪ ਵੋਟ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੀ ਬਿੱਲੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਹੈ।<ref name="Gallup">cite web \|url= http://www.gallup.com/poll/102952/companionship-love-animals-drive-pet-ownership.aspx \|title=Companionship and Love of Animals Drive Pet Ownership \|publisher=Gallup, Inc \|first=Jeffrey M. \|last=Jones \|date=30 November 2007 \|accessdate=30 August 2009</ref> ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਮਾਨਵ-ਹਿਤੈਸ਼ੀ ਸੋਸਾਇਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੱਲ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ<ref>cite web \|url=http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061201153853/http://www.hsus.org/web-files/PDF/What-is-that-they-re-wearing_FurBooklet.pdf \|archivedate=1 ਦਸੰਬਰ 2006 \|title=What Is That They're Wearing? \|publisher=Humane Society of the United States \|accessdate=22 October 2009 \|dead-url=no </ref>; ਕੋਟ, ਦਸਤਾਨੇ, ਟੋਪੀਆਂ, ਜੁੱਤੀਆਂ, ਕੰਬਲ ਅਤੇ ਖਿਡੌਣੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ। ਇੱਕ ਬਿੱਲੀ-ਖੱਲ ਕੋਟ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 24 ਬਿੱਲੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।<ref>Cite news\|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6165786.stm \|title=EU proposes cat and dog fur ban \|publisher=BBC News \|accessdate=22 October 2009\|date=20 November 2006</ref> ਇਹ ਵਰਤੋਂ ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਾਵਤਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।<ref>cite web \|url=http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090217153420/http://www.hsus.org/about_us/humane_society_international_hsi/hsi_europe/dog_cat_fur/ \|archivedate=17 ਫ਼ਰਵਰੀ 2009 \|title=EU Announces Strict Ban on Dog and Cat Fur Imports and Exports \|date=27 June 2007 \|publisher=Humane Society International \|first=Carly \|last=Ikuma \|work=HSUS.org \|accessdate=14 December 2011 \|dead-url=yes </ref> ਫੇਰ ਵੀ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖੱਲਾਂ ਦੇ ਕੰਬਲ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗਠੀਏ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<ref>Cite news \|url= http://www.independent.co.uk/news/world/europe/switzerland-finds-a-way-to-skin-a-cat-for-the-fur-trade-and-high-fashion-815426.html \|title=Switzerland Finds a Way to Skin a Cat for the Fur Trade and High Fashion \|work=The Independent \|location=London, England \|accessdate=23 October 2009 \|first=Tony \|last=Paterson \|date=25 April 2008</ref> ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਸ਼ਿਕਾਰ ਚੂਹੇ ਹਨ। ਬਿੱਲੀ ਪਾਲਤੂ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਦੋਨੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਾਲਤੂ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸੌ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਸਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਚਾਰ ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਇਸ ਬਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਕਾਫ਼ੀ ਲੰਬੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਚੀਨੀ ਲੋਕ ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ਪੀਲਾ ਤੇਂਦੂਆ, ਤਿੱਬਤੀ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਚੱਟਾਨੀ ਬਿੱਲੀ, ਬਰਮੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦਾ ਸਵਾਮੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ==ਕਿਸਮਾਂ== File:Large Siamese cat tosses a mouse.jpg\|thumb\|ਇੱਕ ਬਿੱਲੀ ਚੂਹੇ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਿੱਲੀਆਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨਾਲ ਖੇਡਦੀਆਂ ਹਨ। File:Kot z myszą.jpg\|thumb\|ਬਿੱਲੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਾਲ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਤੇ ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਰੋਏਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੰਗੋਰਾ ਤੇ ਪਰਸ਼ਿਅਨ ਨਾਮੀ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਵਾਲ ਬਹੁਤ ਸੰਘਣੇ ਤੇ ਨਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਇਲ ਸਿਆਮੀ ਬਿੱਲੀਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲੰਬੇ ਤੇ ਚਮਕੀਲੇ ਵਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਿਆਮੀ ਬਿੱਲੀਆਂ 130 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੰਗਲੈਂਡ ’ਚ ਹੁੰਦੀਆ ਹਨ। ਟੈਬੀ, ਬਲੈਕ, ਮਨਕਸ, ਪਰਸ਼ਿਅਨ ਅਸਾਧਾਰਨ ਰੂਪ ’ਚ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰਸ਼ਿਅਨ ਬਿੱਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਲ ਰੇਸ਼ਮੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੰਗੋਰਾ ਬਿੱਲੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖੁਸ਼ ਮਿਜਾਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਟੈਬੀ ਬਿੱਲੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ’ਤੇ ਪਾਣੀ ਰੰਗੇ ਦਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। *ਮਨਕਸ ਨਸਲ ਦੀ ਬਿੱਲੀ ਦੀ ਪੂਛ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ==ਰੰਗ== ਬਿੱਲੀਆਂ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੀ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਹਲਕੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਜਿਸ 'ਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗਹਿਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਿਸੇ ’ਤੇ ਕੋਈ ਧੱਬਾ ਹੁੰਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਬਾਘ ਬਿੱਲੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਰੰਗ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਅੱਡ ਅੱਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਪ ਵਾਂਗ ਸਾਲ ’ਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਖੱਲ ਉਤਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। File:Domestic cat.2.jpg\|thumb\|ਬਿੱਲੀ ==ਸਥਾਨ== ਏਸ਼ੀਅਨ ਬਿੱਲੀ ਤਿੱਬਤ ਤੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ, ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ, ਦੱਖਣੀ ਬਰਮਾ, ਥਾਈਲੈਂਡ ਤੇ ਸੁਮਾਤਰਾ ’ਚ ਪਾਈਆ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀ ਨਿਰਦਈ ਤੇ ਬਹੁਤ ਭਿਅੰਕਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਮਲ ਚਮੜੀ ਵਾਲੀ ਚੀਤਾ ਬਿੱਲੀ ਦੀ ਖੱਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਆਕਰਿਸ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀਆਂ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਾਈਬੇਰੀਆਂ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਰਸ਼ਿਅਨ ਬਿੱਲੀ ਦਾ ਪੂਰਵਜ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਪਾਲਤੂ ਬਿੱਲੀ ਜਿੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਲੜਾਕੂ ਤੇ ਕਰੂਰ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਖੱਲ ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਮੋਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਇਬੇਰੀਆ ਦੀ ਬਰਫਾਨੀ ਠੰਢ ’ਚ ਬਚਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀ ਨੂੰ ਮਿਸਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਇਆ। ਉਹ ਬੁਸ਼ ਬਿੱਲੀ ਜਾਂ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਿਅੰਕਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਕਾਟ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀ ਦੀ ਪੂਛ ’ਤੇ ਚਾਰ ਤੋਂ ਛੇ ਤਕ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਗੋਲ ਛੱਲੇ ਵਰਗੇ ਦਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਨਸਾਨ ਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਪਰਬਤ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ’ਚ ਤੇ ਨੇਪਾਲ ’ਚ ਸੁੰਦਰ ਸੰਗਮਰਮਰੀ ਬਿੱਲੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਖੱਲ ਸੁੰਦਰ ਤੇ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ==ਹਵਾਲੇ== ਹਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਬਿੱਲੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਜਾਨਵਰ
pam	https://pam.wikipedia.org/wiki/Pusa	Pampanga	Kapampangan	Pusa	https://pam.wikipedia.org/w/index.php?title=Pusa&action=raw	about\|domestic felines Taxobox \| color = pink \| name = Pusa<ref name=msw3>MSW3 Wozencraft \| pages = 534-535</ref> \| status = StatusDomesticated \| image = Cat outside.jpg \| image_width = 200px \| image_caption = commons:Category:Felis silvestris catus\|other images of cats \| regnum = Animalia \| phylum = Chordate\|Chordata \| classis = Mammalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| genus = ''Felis'' \| species = '''''F. catus''''' \| binomial = ''Felis catus'' \| binomial_authority = Carolus Linnaeus\|Linnaeus, 1758 \| synonyms = <small>''Felis lybica'' invalid junior synonym</small> portalpar\|Cats == Anatomy at morphology == File:Cat anatomy diagram.png\|thumb\|left\|300px\|Krokis papakit en ing anatomy ning pusa. File:Cat_yawning.jpg\|thumb\|right\|220px\|A cat yawning, showing characteristic canine tooth\|canine teeth === Bitis === File:CatJumping.PNG\|thumb\|150px\|Ing lulundag a pusa. === Metabolismu === File:Cat-sleeping tortoiseshell cat-20051019.jpg\|thumb\|right\|250px\|Matudtud a pusa makabaluktut ya para a sinup na ing kayang paling katawan. ==== Hilig keng katas ==== File:Cat in tree03.jpg\|thumb\|250px\|Metung a pusa a makatikdo keng sanga ning pun dutung ==== Pamiparakal ==== File:White_Cat_Nursing_Four_Kittens_HQ.jpg\|thumb\|Apat a kuting a pasusuan == See also == wiktionarypar\|cat\|kitty\|meow Wikibooks\|Animal Care wikiquote commonscat\|Felis silvestris catus wikispecies\|Felis silvestris catus\|Cat * Cat body language * Cat behavior * Feline ethology * Cat communication * Cat Fanciers' Association * Cats in ancient Egypt * Felidae * Kitten * List of historical cats * List of fictional cats * Polydactyl cat (extra toes) * :Category:Cat types\|Cat types * :Category:Cat breeds\|Cat breeds * Cat meat (cats as food) == Dalerayan == reflist == Suglung Palwal == === Medical a pisasabian === * [http://www.vet.cornell.edu/fhc/ Cornell Feline Health Center] * [http://www.aafponline.org/ American Association of Feline Practitioners] Wayback\|url=http://www.aafponline.org/ \|date=20080514091242 * [http://maxshouse.com/Database_toc.htm Feline Medical & Behaviour Database] Wayback\|url=http://maxshouse.com/Database_toc.htm \|date=20060703073607 (large number of short articles) * [http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/alabaster/A4113992 Ailurophilia Gone Bad] * cite news\|url=http://www.nytimes.com/2006/01/06/science/06cats.html?ex=1294203600&en=4b75c4da1cdc2167&ei=5090\|title=DNA Offers New Insight Concerning Cat Evolution\|date=January 6, 2006\|publisher=The New York Times * [http://brainmaps.org/index.php?p=speciesdata&species=felis-catus High-Resolution Images of the Cat Brain] * [http://www.peteducation.com/article.cfm?cls=0&cat=1763&articleid=1108 Onions are Toxic to Cats] * [http://www.petcat.us/questions.shtml Information about the third eyelid of cats, and the problem of Kertao, or "dry eye".] Wayback\|url=http://www.petcat.us/questions.shtml \|date=20070111094834 * [http://www.aafponline.org/resources/guidelines/Feline_Behavior_Guidelines.pdf Feline Behavior Guidelines] Wayback\|url=http://www.aafponline.org/resources/guidelines/Feline_Behavior_Guidelines.pdf \|date=20080307045627 An AAFP publication written for the veterinarian perspective * [http://www.pictures-of-kittens-and-cats.com/cat-illnesses.html Cat illnesses] Wayback\|url=http://www.pictures-of-kittens-and-cats.com/cat-illnesses.html \|date=20070430081535 (Articles about cats' diseases.) * [http://www.hopeforfip.org Deadly Disease FIP Threatens Cats, More Info About FIP, Hope For FIP] Wayback\|url=http://www.hopeforfip.org/ \|date=20071026140806 * [http://www.kedimveben.com Monthly Turkish Free Magazine For Teaching Cat Care, kedimveben.com] Wayback\|url=http://www.kedimveben.com/ \|date=20191006064207 * [http://www.nationalgeographic.com/cats/ National Geographic: Cats] === Miscellaneous === * [http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp Cat Genome Project] at the US [http://www.cancer.gov/ The National Cancer Institute] * [http://abclocal.go.com/wpvi/story?section=animals_oddities&id=4023842 New Potential Smallest Cat] * [https://archive.is/20120723234601/www.bbc.co.uk/nature/animals/pets/cats.shtml BBC.CO.UK Description of the Cat] * [http://www.boutiquekittens.com/index.php?id=236 The Origins and Domestication of the Cat] Wayback\|url=http://www.boutiquekittens.com/index.php?id=236 \|date=20070922002933 * ''Cationary: Meaningful Portraits of Cats'' by Sharon Montrose, ISBN 0-670-03059-7 Pet Species Category:Pusa\| Category:Sese Animal Category:Invasive species
pcd	https://pcd.wikipedia.org/wiki/Cot	Picard	Picard	Cot	https://pcd.wikipedia.org/w/index.php?title=Cot&action=raw	Taxoboète début \| animal \| Cot\| Chat (Mandarine).jpg \|classification=COI Taxoboète \| embranchement \| Chordata Taxoboète \| sous-embranchement \| Vertebrata Taxoboète \| classe \| Mammalia Taxoboète \| sous-classe \| Theria Taxoboète \| infra-classe \| Eutheria Taxoboète \| ordre \| Carnivora Taxoboète \| sous-ordre \| Feliformia Taxoboète \| famille \| Felidae Taxoboète \| sous-famille \| Felinae Taxoboète \| genre \| Felis Taxoboète \| espèce \| Felis silvestris Taxoboète taxon \| animal \| sous-espèce \| Felis silvestris catus \| (Carl von Linné\|Linnaeus, 1758) Taxoboète wikispecies \| Felis sylvestris catus Taxoboète commons \| Category:Felis silvestris catus Taxoboète fin '''cat'''<ref>https://web.archive.org/web/20130925042713/http://www.languepicarde.fr/dico.html Variantes: ''cat, cot, cåt, keut, cas, ka, ko, co, ca, kat, keu, kou, ca(t)''</ref> (''Felis sylvestris catus'') = Ech cot éd no moaison = Ech '''cot domestique''' (''Felis silvestris catus'') est un manmifère carnivora\|carnivore del famille éd chés félin\|félidés. {\| \|Fichier:GAto.jpg\|200px\|thumb\|Cot. \|Fichier:chat-affut.JPG\|thumb\|200px\|. \|Fichier:Predatorycat ubt.jpeg\|thumb\|200px\|. \|} {\| \|Fichier:Charline the cat and her kittens.jpg\|200px\|thumb\|Minette aveuc s’calèe \|Fichier:Three-hour-old-kitten.jpg\|200px\|thumb\|tiot cot d’troés heures \|Fichier:Six weeks old cat (aka).jpg\|200px\|thumb\|Cadrisse d’6 semaines \|Fichier:Termografia kot.jpg\|200px\|thumb\|Termografie infrarouche dech cot \|} ==== Référinches taxinomiques ==== * Faunaeur\|305360\|''Felis silvestris'' * ADW\|Felis_silvestris\|espèce ''Felis silvestris'' * ADW\|Felis_silvestris_catus\|sous-espèce ''Felis silvestris catus'' * ITIS\|180589\|''Felis silvestris'' Schreber, 1775 * NCBI\|9685\|''Felis catus'' * NCBI\|9683\|''Felis silvestris'' * IUCN\|8543\|''Felis silvestris'' Schreber, 1775 * GISD\|24\|''Felis catus'' Linnaeus, 1758 == El’ cat (BD à Geluck)) == ''' El’ cat (BD à Geluck)\|El’ cat ''' (in frinsé ‘’Le chat’’) ch’est eune série d’bindes à dessin créée par Philippe Geluck l’22 d’marche 1983 dins l’gazète berche ''Le Soir''. * '''El’ cat I’ést contint''' , traductieon in picard par Bruno Delmotte, Casterman (2010) ISBN 978-2-203-03640-6 = Notes pi référinches = <references/> {\| \|Fichier:Reflektion des Auges.JPG \|200px \|Fichier:WhiteCat.jpg\|200px\|thumb\|blanke cot \|} :: '''Bibliografie''' (in françoès) * Laurence Bobis, Les Neuf Vies du chat , Découvertes Gallimard , éd. Gallimard , ISBN 978-2-07-053126-4 (1991) * Jules Champfleury , Les Chats: histoire, mœurs, observations, anecdotes , éd. J. Rothschild (1868) * Joël Dehasse et Colette de Buyser , Le Chat cet inconnu , éd. Vander , Bruxelles , ISBN 978-2-8008-0074-5 (1980) * Joël Dehasse , Tout sur la psychologie du chat , ed. Odile Jacob , 608 paches , ISBN 978-2-7381-1922-3 (2008) * Bruce Fogle , Le Monde fascinant du chat , éd. Gründ , 246 paches , ISBN 978-2700054002 (1998) * Jean-Louis Hue , Le Chat dans tous ses états , Le Livre de Poche , ISBN 978-2-253-03306-6 (2000) * Jean de La Robrie , Galerie des chats illustres , Hazan (1972) * Fernand Méry , Sa Majesté le Chat , Denoël , (1950) * Fernand Méry , Le Guide des chats , Le Livre de Poche , (1973) . * Desmond Morris , Le Chat révélé , Calmann-Lévy , 144 paches , ISBN 978-2-7021-2508-3 (1995) * Frédéric Vitoux , Dictionnaire amoureux des chats , Plon , ISBN 978-2-259-20686-0 , (2008) * Christiane Sacase , Les Chats , coll. Guide vert , Solar , 256 paches , ISBN 2-263-00073-9 (1994) Catégorie:Manmifères
pl	https://pl.wikipedia.org/wiki/Kot_domowy	Polish	polski	Kot domowy	https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kot%20domowy&action=raw	Zwierzę infobox \|nazwa zwyczajowa = Kot domowy \|nazwa łacińska = ''Felis catus'' \|TSN = 183798 \|zoolog = Karol Linneusz\|Linnaeus, 1758r\|Linnaeus \|okres istnienia = \|grafika = Collage of Six Cats-03.JPG \|opis grafiki = \|alt grafiki = Sześć obrazów kotów. \|typ = strunowce \|podtyp = kręgowce \|gromada = ssaki \|podgromada = żyworodne \|infragromada = łożyskowce \|rząd = drapieżne \|rodzina = kotowate \|rodzaj = Kot (rodzaj ssaka)\|kot \|gatunek = '''kot domowy''' \|synonimy = * ''Felis catus domestica'' <small>Erxleben, 1777</small>r\|itis * ''Felis silvestris catus'' \|wikispecies = Felis silvestris catus \|commons = Category:Felis silvestris catus \|wikisłownik = kot domowy \|wikicytaty = kot '''Kot domowy''' (''Felis catus''r\|itis<ref>MSW3 \| id = 14000031\| nazwa = ''Felis catus''\|data = 28 października 2009</ref>, również ''Felis silvestris catus'') – udomowiony Gatunek (biologia)\|gatunek Ssaki\|ssaka z rzędu Drapieżne\|drapieżnych z rodziny Kotowate\|kotowatych. Koty zostały Domestykacja zwierząt\|udomowione około 9500 lat temu<ref>cytuj stronę \|url = http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html \|tytuł = Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus \|autor = John Pickrell \|opublikowany = National Geographic \|data = 2004-04-08 \|język = en \|data dostępu = 2010-02-09</ref> i są obecnie najpopularniejszymi zwierzętami domowymi na świecie<ref>cytuj stronę \|url = http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|tytuł = The Evolution of House Cats: Scientific American \|nazwisko = Driscoll \|imię = Carlos A. \|nazwisko2 = Clutton-Brock \|imię2 = Juliet \|nazwisko3 = Kitchener \|imię3 = Andrew C. \|nazwisko4 = O’Brien’s \|imię4 = Stephen J. \|opublikowany = www.scientificamerican.com \|data = 2009-06 \|język = en \|archiwum = https://web.archive.org/web/20140119190819/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|zarchiwizowano = 2014-01-19 \|data dostępu = 2010-02-09</ref>. Gatunek ten prawdopodobnie pochodzi od Kot nubijski\|kota nubijskiego, przy czym w Europie krzyżował się ze Żbik europejski\|żbikiem. Przez Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody\|IUCN/SSC jest uznawany za gatunek inwazyjny na wielu obszarach<ref>Cytuj \|url = http://www.iucngisd.org/gisd/speciesname/Felis+catus \|opublikowany = Invasive Species Specialist Group (ISSG) \|tytuł = Felis catus \|praca = Global Invasive Species Database \|język = en \|data dostępu = 2021-12-01</ref>. == Historia == Przodkiem kota domowego jest kot nubijskir\|Burgin&inni – według poglądów większości współczesnych naukowców różnice pomiędzy kotem domowym i nubijskim są tak niewielkie, że należą one do tego samego gatunku. Istnieją rozbieżności w kwestii daty Domestykacja zwierząt\|udomowienia kota. Większość źródeł sugeruje lata 4000–3700 p.n.e., a miejscem, w którym miało do tego dojść, była Nubia. Istnieją jednak dowody (grób mężczyzny z kotem<ref>cytuj stronę \|url = http://archeowiesci.pl/2007/06/29/najstarszy-kot-domowy/ \|tytuł = Archeowieści \|język = pl \|archiwum = https://web.archive.org/web/20140714231556/http://archeowiesci.pl/2007/06/29/najstarszy-kot-domowy/ \|zarchiwizowano = 2014-07-14 \|data dostępu = 2014-07-06</ref> z Cypru sprzed ok. 7500 r. p.n.e.), że domestykacja kota zaczęła się znacznie wcześniej (około 9500 lat temu) i trwała kilka tysięcy lat, a jej miejscem był obszar Żyzny Półksiężyc\|Żyznego Półksiężyca w Azji Zachodniejr\|Burgin&inni. Już ok. 2000 r. p.n.e. kot był pospolicie hodowany w Starożytny Egipt\|starożytnym Egipcie, gdzie był zwierzęciem świętym, utożsamianym z boginią Bastet, a zwłoki kotów Mumifikacja#mumie egipskie\|mumifikowano. Również Germanie kojarzyli go ze swoją boginią płodności Freja\|Freją, która jeździła powozem zaprzężonym w te zwierzęta. Później zaczęto wykorzystywać go do tępienia Gryzonie\|gryzoni. Od momentu swego udomowienia kot stał się bohaterem licznych baśni i mitów. Wyhodowano wiele Rasy kota\|ras kota domowego, różniących się ubarwieniem, wielkością i długością włosów; współczesne wzorce niektórych starszych ras znacznie odbiegają od ich wcześniejszych cech (jak w przypadku Kot perski\|kotów perskich czy Kot syjamski\|syjamskich). == Wiek kota == Plik:Mały kot domowy.jpg\|mały\|3-tygodniowa samica kota domowego Plik:Felis catus-cat on snow.jpg\|mały\|Dziesięciomiesięczna samica kota domowego Plik:Felis catus (Argenta, Karbon) in Szczecin, 2020.jpg\|mały\|Koty żyjące na działkach Plik:11 Letnia samica kota domowego.jpg\|alt=11-Letnia samica kota domowego, czarna maść, szare tło\|mały\|283x283px\|11-Letnia samica kota domowego Koty żyjące w środowisku naturalnym dożywają średnio do 8 lat, natomiast koty trzymane w domu osiągają wiek około 14-17 lat<ref>Cytuj \|tytuł = Ile żyją koty? \|url = https://weterynarianews.pl/ile-zyja-koty/</ref>. Na długość życia wpływa szereg czynników, takich jak: płeć, styl życia czy zwyczaje, jak i również kwestia Ubezpłodnienie\|sterylizacji lub Kastracja\|kastracji. Najdłużej żyjącym kotem według Księga rekordów Guinnessa\|Księgi rekordów Guinnessa była kotka imieniem Creme Puff z Teksasu (1967–2005), która przeżyła 38 lat i 3 dni<ref>cytuj książkę \|tytuł = Guinness World Records 2010 \|url = http://books.google.com/books?id=hLYzvUvPL3MC&pg=PA320&lpg=PA320&hl=en&ei=E7FATPjJLMG78gaqwJyZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false \|data = 2010 \|wydawca = Bantam; Reprint edition \|strony = 320 \|cytat = ''The oldest cat ever was Creme Puff, who was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005--38 years and 3 days in total'' \|isbn = 978-0553593372</ref>. Małe kocięta rozwijają się szybko. Stają się w pełni samodzielne w wieku od 8 do 12 tygodni<ref>Cytuj \|autor = Nikoletta Parchimowicz \|rozdział = [https://www.koty.pl/artykuly/zachowanie/kiedy-zabrac-kocieta-od-matki Nie zabieraj kociąt zbyt wcześnie od matki!] \|tytuł = koty.pl</ref> i wtedy mogą trafić do nowych właścicieli. Gdy mają około 3 miesięcy, kotka przestaje się nimi interesować i zmusza je do samodzielności. W wieku około 5 miesięcy kocięta wymieniają zęby na stałe. Dzieciństwo kończy się wraz z uzyskaniem Dojrzałość płciowa\|dojrzałości płciowej. W tym okresie może pojawić się pierwsza ruja, a kot zaczyna oznaczać swoje Terytorium (biologia)\|terytorium. Wyraźne objawy starości pojawiają się zwykle po 7. roku<ref>Cytuj \|autor = Izabela Cupiał \|tytuł= Kot senior – jak dbać o starszego kota? \|url = https://vetexpert.eu/kot-senior-jak-karmic-i-dbac-o-starszego-kota</ref> życia: coraz częściej pojawia się kamień nazębny, słabnie wzrok, słuch i węch, stają się powolne oraz słabe. Stare koty są bardzo wrażliwe na zmiany środowiskowe i stres. == Anatomia == dopracować\|sekcja\|przypisy=2025-04 Kot domowy ma okrągłą głowę, duże oczy przystosowane do widzenia w warunkach niewielkiego natężenia światła, spiczaste uszy. Posiada bardzo dobry słuch i wzrok; węch około czterokrotnie silniejszy od ludzkiego oraz dobrze wykształcony zmysł dotyku. Posiada włosy czuciowe, wydatne zwłaszcza nad górną wargą (popularnie „wąsy”), także nad oczami i na policzkach oraz po wewnętrznej stronie przednich łap. Pozbawiony opieki człowieka niekiedy ulega zdziczeniu, może też krzyżować się ze Żbik europejski\|żbikiem. Pazury kota są ostre, zakrzywione, zaopatrzone w specjalny mechanizm umożliwiający ich chowanie. Pazury rosną przez cały czas i koty muszą je ścierać drapiąc. Drapanie jest także formą oznaczania terenu, ponieważ ścierając pazury kot pozostawia swój zapach. Niezwykle ważnym narządem jest język. Służy nie tylko do wylizywania sierści, ale przede wszystkim pozwala pobierać pokarm oraz wodę – koci język musi być na tyle zwinny, by zdążyć, pomimo oddziałującej na wodę grawitacji, wciągnąć słup cieczy do pyska. W przypadku utraty języka zwierzę jest w stanie przeżyć zaledwie dwa, trzy dni<ref>cytuj \|url = http://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/polska,28/kot-teodor-wraca-do-zdrowia-po-operacji-bez-jezyka-zginalby-smiercia-glodowa,117942,1,0.html \|tytuł = Kot Teodor wraca do zdrowia po operacji. „Bez języka zginąłby śmiercią głodową” \|autor= Mateusz Kudła \|opublikowany = TVN24 \|język = pl \|data= 2014 marzec \|data dostępu = 2014-03-29</ref>. Koty wykazują heterodontyzm i difiodontyzm (co jest typowe dla ssaków). Młody kot ma 26 Zęby mleczne\|zębów<ref name="Przespolewska">Cytuj książkę \|nazwisko = Przespolewska \|imię = Helena \|tytuł = Podstawy anatomii zwierząt domowych \|data = 2009 \|wydawca = Wydawnictwo „Wieś Jutra” \|miejsce = Warszawa \|isbn = 83-89503-67-0 \|strony = 77</ref>: wzór zębowy\|26\|3\|1\|3\|-\|3\|1\|2\|- Dorosły kot ma 30 Zęby stałe\|zębówr\|Przespolewska: wzór zębowy\|30\|3\|1\|3\|1\|3\|1\|2\|1 Masa ciała kota waha się od 2,5 do 7 kg. Niektóre jednak uzyskują większy ciężar, dochodzący do ok. 15 kg (np. Maine Coon oraz Kot norweski leśny\|norweski leśny). {\| class="table" style="background:transparent" align="center" \|- \|style="vertical-align:top" <!-- druga kolumna--> \| Plik:Scheme cat anatomy-pl.svg\|mały\|upright=2\|Anatomia kota \| <!-- pierwsza kolumna --> style="vertical-align:top" \| Plik:Skeleton diagram of a cat.svg\|mały\|upright=2\|Szkielet kota:<br><br>'''A''' – kręgi szyjne (7 kręgów), '''B''' – kręgi piersiowe (13 kręgów), '''C''' – kręgi lędźwiowe (7 kręgów),'''D''' – kręgi krzyżowe (3 kręgi), '''E''' – kręgi ogonowe (19 -21 kręgów),<br><br>1 – czaszka,<br>2 – żuchwa,<br>3 – łopatka,<br>4 – mostek,<br>5 – kość ramieniowa,<br>6 – kość promieniowa,<br>7 – człony palcowe,<br>8 – kości śródręcza,<br>9 – kości nadgarstka,<br>10 – kość łokciowa,<br>11 – żebra,<br>12 – rzepka,<br>13 – kość piszczelowa,<br>14 – kości śródstopia,<br>15 – kości stawu skokowego,<br>16 – kość strzałkowa,<br>17 – kość udowa,<br>18 – miednica. \| <!-- trzecia kolumna--> style="vertical-align:top" \| Plik:Cat teeth.jpg\|mały\|Zęby kota Plik:Mleczaki.jpg\|mały\|Kły stałe wypychają kły mleczne Plik:Cats whiskers.jpg\|mały\|Włosy czuciowe\|Wibrysy u kota domowego \|} == Znaczenie terenu i problemy z nim związane == dopracować\|sekcja\|źródła=2025-04 Koty znaczą swój teren również w domu. Znaczenie terenu polega na ocieraniu się kota o ściany, meble czy nogi właściciela, co może być odebrane jako przejaw sympatii. Kocury oprócz ocierania, po osiągnięciu dojrzałości płciowej zaznaczają teren moczem z Feromony\|feromonami, który ma inny, dużo bardziej intensywny zapach niż ich normalny mocz. Zapach moczu zmienia się (na „normalny”) kilka tygodni po zabiegu Kastracja\|kastracji, zazwyczaj wykastrowane kocury w ogóle nie oznaczają terenu moczem (zdarza się to tylko gdy przed zabiegiem odruch znaczenia był bardzo utrwalony). Nie jest prawdą, że tylko kocury znaczą moczem swój teren, zachowanie to obserwuje się również u bardzo dominujących, płodnych kotek (tzw. matki stada). Znaczenie kotek dominujących odbywa się tak samo jak u kocurów, polega na mocnym strzyknięciu moczem w pozycji stojącej. Oprócz tego kotki w czasie rui często moczą się w różnych miejscach: zachowanie to ma na celu zwabienie partnera, i również ustępuje po Kastracja\|kastracji. == Fizjologia == Plik:SNB15835.JPG\|mały\|Ułożenie kota podczas snu w celu zmniejszenia utraty ciepłoty ciała Koty są zoofagami, jednak badania wykazały, że koty potrafią efektywnie (>90%) trawić i wykorzystywać węglowodany prawie tak samo dobrze jak Pies domowy\|psy, są więc dla nich odpowiednim źródłem kalorii<ref>Cytuj \|autor = Clinical Nutrition Team \|tytuł = Grain-Free Diets – Big on marketing, Small on truth \|data = 2016-06-14 \|data dostępu = 2021-01-26 \|opublikowany = Clinical Nutrition Service at Cummings School \|url = https://vetnutrition.tufts.edu/2016/06/grain-free-diets-big-on-marketing-small-on-truth/ \|język = en</ref><ref>Cytuj \|autor = SkeptVet Science-based Pet Health \|tytuł = Dietary Carbohydrates and Cats: It’s the Calories! ! \|data = 2011-06-22 \|data dostępu = 2021-01-26 \|url = https://skeptvet.com/Blog/2011/06/dietary-carbohydrates-and-cats-its-the-calories/ \|język = en</ref><ref>Cytuj \|autor = SkeptVet Science-based Pet Health \|tytuł = Dietary Carbohydrates are NOT “Toxic” to Cats ! \|data = 2018-06-19 \|data dostępu = 2021-01-26 \|url = https://skeptvet.com/Blog/2018/06/dietary-carbohydrates-are-not-toxic-to-cats/ \|język = en</ref><ref>Cytuj \|autor = A. C. Carciofi, F. S. Takakura, L. D. de-Oliveira, E. Teshima, J. T. Jeremias \|tytuł = Effects of six carbohydrate sources on dog diet digestibility and post-prandial glucose and insulin response \|czasopismo = Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition \|data = 2008-06 \|data dostępu = 2021-01-28 \|issn = 1439-0396 \|wolumin = 92 \|numer = 3 \|s = 326–336 \|doi = 10.1111/j.1439-0396.2007.00794.x \|pmid = 18477314 \|url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18477314/</ref><ref>Cytuj \|autor = L. D. de-Oliveira, A. C. Carciofi, M. C. C. Oliveira, R. S. Vasconcellos, R. S. Bazolli \|tytuł = Effects of six carbohydrate sources on diet digestibility and postprandial glucose and insulin responses in cats \|czasopismo = Journal of Animal Science \|data = 2008-09 \|data dostępu = 2021-01-28 \|issn = 1525-3163 \|wolumin = 86 \|numer = 9 \|s = 2237–2246 \|doi = 10.2527/jas.2007-0354 \|pmid = 18469063 \|url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18469063/</ref><ref>Cytuj \|autor = S. Gy Fekete, K. Fodor, A. Proháczik, E. Andrásofszky \|tytuł = Comparison of feed preference and digestion of three different commercial diets for cats and ferrets \|czasopismo = Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition \|data = 2005-04 \|data dostępu = 2021-01-28 \|issn = 0931-2439 \|wolumin = 89 \|numer = 3–6 \|s = 199–202 \|doi = 10.1111/j.1439-0396.2005.00536.x \|pmid = 15787995 \|url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15787995/</ref><ref>Cytuj \|autor = J. G. Morris, J. Trudell, T. Pencovic \|tytuł = Carbohydrate digestion by the domestic cat (Felis catus) \|czasopismo = The British Journal of Nutrition \|data = 1977-05 \|data dostępu = 2021-01-28 \|issn = 0007-1145 \|wolumin = 37 \|numer = 3 \|s = 365–373 \|doi = 10.1079/bjn19770040 \|pmid = 861189 \|url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/861189/</ref>. Dzienna długość Sen\|snu kota jest zmienna, zwykle śpią one od 12 do 16, średnio 13–14 godzin. Niektóre koty mogą spać nawet 20 godzin w ciągu doby. Normalna temperatura ciała kota waha się od 38 do 39 Skala Celsjusza\|°C. Gorączka u kota występuje, gdy temperatura jego ciała przekracza 39,5 °C. Temperatura 37,5 °C oznacza Hipotermia\|hipotermię. Serce kota w normalnych warunkach bije od 140 do 220, a podczas odpoczynku od 150 do 180 uderzeń na minutę. === Rozmnażanie === dopracować\|sekcja\|przypisy=2025-04 Plik:Charline the cat and her kittens.jpg\|mały\|Kotka karmiąca młode Koty Rozmnażanie płciowe\|rozmnażają się płciowo, zapłodnienie jest wewnętrzne. Okres Ruja\|rui trwa od 5 do 6 dni<ref name="pap">Cytuj stronę \|url = http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,398359,zadziwiajace-kocie-amory.html \|tytuł = Zadziwiające kocie amory \|data = 2013-12-11 \|opublikowany = PAP SA \|język = pl \|data dostępu = 2013-12-12</ref>. W ciągu roku kotka wchodzi w niego od 2 do 4 razy<ref>Cytuj \|tytuł = Ruja \|data = 2016-01-20 \|url = http://www.vetopedia.pl/article85-1-Ruja.html \|opublikowany = Vetopedia</ref>. Okres aktywności płciowej (''estrus'') objawia się wzmożonym pozostawianiem śladów zapachowych (np. znaczenie terenu moczem) i częstym miauczeniem. Okres braku aktywności płciowej (''anestrus'') trwa około 8 tygodni. Czasem zdarza się, że kotka wchodzi w fazę przedrujową (''proestrus'') wkrótce po porodzie. Ruja#Cykl rozrodczy\|Cykl rozrodczy trwa u kotki 2–3 tygodnie. Uwolnienie Komórka jajowa\|komórki jajowej (owulacja) wywoływane jest przez stymulację Nocyceptor\|receptorów bólu u samicy podczas Kopulacja\|kopulacji dzięki zrogowaciałym wyrostkom na Prącie\|prąciu samca (charakterystyczne krzyki kotki to m.in. efekt bólu odczuwanego przez samicę). Jeżeli dojdzie do owulacji wytwarzany jest hormon uwalniający kilka komórek jajowych. Przy braku kopulacji komórka jajowa nie jest uwalniana i obumierar\|pap. Po owulacji komórki osłonki pęcherzyka jajnikowego przekształcają się w przejściowy narząd dokrewny, położony na powierzchni jajnika, który zaczyna produkować progesteron. Po kilku dniach od owulacji zapłodnione komórki jajowe przemieszczają się do macicy. Ciąża trwa zwykle 65–66 dni. W przypadku owulacji zakończonej brakiem zapłodnienia w organizmie powstają hormony identyczne jak podczas ciąży, co skutkuje tzw. Ciąża rzekoma (weterynaria)\|ciążą rzekomą, która trwa 30–40 dni i prawdopodobnie ma ochronić kotkę przed skutkiem wyczerpujących i powtarzających się cykli rujowychr\|pap. Ciąża kończy się narodzinami od 1 do 8 (przeważnie 3–5) kociąt. Ponieważ kotka może odbyć stosunki z wieloma samcami w ciągu rui, kocięta z jednego Ciąża wielopłodowa\|miotu mogą mieć kilku ojców. Gdy kotka urodzi kocięta choćby o 10 dni wcześniej, jest duże prawdopodobieństwo, że małe kociaki nie przeżyją. Po urodzeniu kocięta przez 7 do 14 dni są zupełnie ślepe, dopiero potem otwierają oczy (nie jednocześnie, np. jedno w 9. dniu, a drugie w 11.). Kocięta są karmione mlekiem matki przez 13 tygodni, chociaż zdarzają się przypadki kiedy są one karmione znacznie dłużej. Kocięta powinny pozostać z matką i rodzeństwem przez minimum 12 tygodni. Z punktu widzenia behawioru i rozwoju społecznego zaleca się, by kocię z matką pozostało przez 14–16 tygodni. Zbyt wczesne odłączenie kociąt od matki może skutkować problemami z układem odpornościowym (podatność na występowania chorób), ze spożywaniem posiłków oraz wydalaniem (pozostawianie moczu i kału poza kuwetą), trudnościami z zachowaniami socjalizacyjnymi (porozumiewanie się kota z innymi zwierzętami i człowiekiem), oraz Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne\|zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi. == Zachowanie, pielęgnacja i opieka nad kotem == === Wędrówki === Plik:Kot domowy 01.jpg\|mały\|Kot domowy w terenie Plik:Kot z myszą.jpg\|thumb\|Z upolowaną Mysz domowa\|myszą Plik:Greek cats.JPG\|mały\|Półdzikie koty na wyspie Rodos (wyspa)\|Rodos Plik:Koty i auta.jpg\|thumb\|Bezdomne koty domowe, żyjące w mieście Badania prowadzone przez naukowców z Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign\|University of Illinois at Urbana-Champaign z użyciem nadajników radiowych pozwoliły stwierdzić, jak koty mieszkające z ludźmi i zdziczałe zachowują się w terenie. Stwierdzono, że<ref>cytuj pismo \|nazwisko = Venkataramanan \|imię = Madhumita \|tytuł = Kocimi ścieżkami \|czasopismo = Świat Nauki \|wydawca = Prószyński Media \|wolumin = nr. 9 (241) \|issn = 0867-6380 \|data = wrzesień 2011 \|strony = 14</ref>: {\| class="wikitable" ! cecha ! kot mieszkający z ludźmi ! kot zdziczały \|- ! część czasu poświęcona na wypoczynek \|80% \|62% \|- ! część czasu poświęcona na małą aktywność (higiena) \|17% \|24% <!-- 100-(62+14) --> \|- ! część czasu poświęcona na większą aktywność (polowanie) \|3% \|14% \|- ! obszar wędrówek \|0,3 km² \|5,5 km² \|- ! liczba badanych osobników \| 18 \| 24 \|} dopracować\|sekcja\|źródła=2010-04 === Emocje<ref>https://zooart.com.pl/blog/zachowanie-kota-co-oznacza-koci-jezyk-i-mowa-ciala-kota Jacek Narożniak</ref> === Stan emocjonalny kota można odczytać, obserwując jego zachowanie. Ogon kota oprócz pomagania mu w utrzymaniu równowagi w chodzeniu na wąskich powierzchniach sygnalizuje również nastrój zwierzęcia. Ogon ustawiony na wprost oznacza, że kot jest spokojny. Ogon uniesiony pionowo do góry oznacza chęć kota do zabawy. Gdy zwierzę macha ogonem, oznacza to, że jest zdenerwowane, czyli inaczej niż jest to w przypadku Pies domowy\|psa. Machanie końcem ogona oznacza zainteresowanie, a jeżeli kot stoi przy tym na ugiętych łapkach – podniecenie, kiedy kot ma lekko najeżone włosy na karku i napuszony ogon jest poważnie zaniepokojony lub zdenerwowany sytuacją. Będąc rozdrażnionym może zaatakować innego osobnika. Kot uwielbia pogoń za szybko poruszającymi się przedmiotami i wchodzenie na drzewa, z których jednak z trudem schodzi. Świetnie też potrafi bawić się sam. Z braku gryzoni (np. w mieszkaniu, w mieście), aby zaspokoić swój instynkt łowiecki, poluje na owady, zwłaszcza latające<ref>Cytuj stronę \|url = http://swiatkotow.pl/strefa-wiedzy/artykuly/budowa/art,227,cala-prawda-o-kocim-ogonie.html \|tytuł = Ogon kota / Budowa / Artykuły / Świat kotów – wiedza – biologia, historia, gatunki, prawo, kultura, zachowania \|język = pl \|data dostępu = 2016-11-22</ref><ref>Cytuj stronę \|url = http://swiatkotow.pl/strefa-wiedzy/artykuly/zachowania/art,469,lowny-lowniejszy-najlowniejszy.html \|tytuł = Łowny, łowniejszy, najłowniejszy / Zachowania / Artykuły / Świat kotów – wiedza – biologia, historia, gatunki, prawo, kultura, zachowania \|język = pl \|data dostępu = 2016-11-22</ref>. === Zachowania społeczne === Plik:A-zabawa.jpg\|mały\|Zabawa z młodym kotem może zakończyć się podrapaniem dopracować\|sekcja\|or Koty są często opisywane jako zwierzęta samotne. W rzeczywistości jednak są z natury towarzyskie – socjalne. Mają słabo rozwinięty instynkt stadny; oznacza to, że w stanie bezdomnym same dbają o swoje podstawowe potrzeby (bezpieczeństwo, pożywienie) jednak wymagają pomocy człowieka. Bezdomne koty domowe żyją najczęściej w koloniach, lecz nie tworzą Stado\|stada, gdyż każdy osobnik dba sam o siebie. Starsze zwierzęta niekiedy wykazują Agresja (etologia)\|agresję wobec młodych. Relacja pomiędzy ludźmi a kotami domowymi przez tysiące lat nabrała cech Symbioza\|symbiozy. Koty dostrzegają różnice gatunków i wiedzą, że ich opiekunowie nie są kotami. Potwierdza to różnica między Komunikacja niewerbalna\|językiem ciała używanym przez kota w kontaktach z ludźmi a tym używanym wobec przedstawicieli swojego gatunku. Niektórzy zoologowie uważają, że kot traktuje opiekuna jak zastępczą matkę, pozostając w stanie „przedłużonego dzieciństwa”. Kot nie znosi złego traktowania i jest pod tym względem bardzo pamiętliwy. Dobrze traktowany, przywiązuje się do swego właściciela i na swój powściągliwy sposób okazuje mu przyjazne uczucia (wybiega na spotkanie, wychodzi na spacery, towarzyszy przy pracy, domaga się głaskania itp.). Niektóre koty można nauczyć prostych sztuczek, np. „proszenia” o jedzenie<ref>Cytuj \|archiwum = https://web.archive.org/web/20170922051347/http://www.polskiekoty.zafriko.pl/str/emocje/zachowania_spoleczn \|tytuł = Zachowania społeczne \|opublikowany = polskiekoty.pl \|zarchiwizowano = 2017-09-22 \|data dostępu = 2016-11-22</ref> lub aportowania<ref>Cytuj stronę \|url = https://zooart.com.pl/blog/jak-nauczyc-kota-aportowac-czy-da-sie-to-zrobic \|tytuł = Jak nauczyć kota aportować? Czy da się to zrobić? \|data = \|opublikowany = www.zooart.com.pl \|język = pl \|data dostępu = 2021-12-09</ref>. === Higiena === Plik:2 фото "Умывание кошки".JPG\|mały\|Kot zwilżający śliną łapę Plik:Licking Cat in Largo di Torre Argentina, Rome (cropped).JPG\|mały\|Kot liżący grzbiet Koty nie używają, tak jak inne zwierzęta, jakichkolwiek zbiorników wodnych do mycia się. Czyszczą swoje futro kilkakrotnie w ciągu dnia, liżąc sierść, a tam gdzie nie sięgają językiem – zwilżoną językiem łapą, wycierają dokładnie całe ciało. Język kota jest szorstki (ma wiele małych „haczyków”, tzw. zębów rogowych języka), przez co skutecznie wygładza sierść, usuwa brud z futra i obumarłe włosy. Połykanie włosów w trakcie higieny może prowadzić do Zakłaczenie\|zakłaczenia, czyli powstawania Bezoar\|pilobezoarów (zwanych także wypluwkami lub potocznie kłaczkami). W usunięciu zakłaczenia pomaga kotu jedzenie trawy oraz niektórych rodzajów surowego mięsa, dzięki czemu jego Układ pokarmowy\|układ trawienny działa lepiej i nie jest zanieczyszczony. === Karma<ref name=":0">cytuj \| redaktor = Patrycja Polch \| tytuł = Koty \| data = 2019 \| isbn = 978-83-7740-911-4 \| miejsce = Ożarów Mazowiecki \| wydawca = Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe "Arti", Artur Rogala, Mariusz Rogala \| oclc = 1150624051</ref> === Zobacz też\|Karma dla zwierząt domowych#Karma dla kotów W zależności od wieku kota, jego stanu, temperatury, trzeba dostosować karmę. === Aplikacje dla kota i zabawa<ref name=":0" /> === Zabawa jest bardzo ważna dla kota, pozwala to na zachowanie więzi z właścicielem. W ostatnich czasach można znaleźć aplikacje, zapewniające kotu zabawę. Zazwyczaj na ekranie pokazuje się wtedy myszka, którą kot za wszelką cenę chce złapać. Można również stosować bezpieczne lasery, gdyż niektóre mogą spowodować krzywdę. W sprzedaży znajduje się jeszcze wiele innych zabawek dla kota. Najsłynniejszą zabawką jest kłębek wełny, ale nie jest to w pełni bezpieczne; najlepiej stosować tę zabawkę jedynie, gdy właściciel jest w pobliżu. Nie zaleca się używania rąk do zabawy; nawet jeśli kot jest ostrożny, to w przypływie emocji może ugryźć lub podrapać. Poza tym można również włożyć kocimiętkę do uszytej myszki. Wszystkie wymienione tu metody rozbudzają instynkt łowcy u kota. === Kuweta<ref name=":0" /> === Koty zazwyczaj szybko uczą się korzystać z kuwety. Najważniejsze jest, aby była czysta oraz żeby żwir był świeży. Zaobserwowano, że kuweta pachnąca kocim moczem, zniechęca zwierzę do korzystania z niego. Wyróżnia się trzy typy żwiru do kuwety. Są to: * silikonowy – lekki i łatwy w transporcie * bentonitowy – tworzy grudki w zetknięciu z kocim moczem * drewniany – pachnie i wygląda jak trociny === Kot domowy a przyroda, bioróżnorodność === Kot domowy jest zwierzęciem Domestykacja zwierząt\|udomowionym, tym samym naturalnym terenem na którym przebywa i żyć powinien są miejsca zamieszkania człowieka. Mimo tego w Polsce jest to zwierzę masowo wypuszczane bez nadzoru poza siedzibę ludzką na wsiach, jak i w miastach. Człowiek puszczając kota bez nadzoru odpowiada rocznie za śmierć 583,4 miliona ssaków, i nawet do 135,7 miliona ptaków na terenach wiejskich. Nie wliczono do tej liczby upolowanych płazów oraz gadów. Nie wliczono także danych z terenów miejskich<ref>Cytuj \|autor = Dagny Krauze-Gryz, Jakub Gryz, Michał Żmihorski \|tytuł = Cats kill millions of vertebrates in Polish farmland annually \|czasopismo = Global Ecology and Conservation \|data = 2019-01 \|data dostępu = 2021-07-26 \|wolumin = 17 \|s = e00516 \|doi = 10.1016/j.gecco.2018.e00516 \|url = https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2351989418303196 \|język = en\| issn=2351-9894</ref>. Na podstawie badań opublikowanych w 2013 roku oszacowano, że rocznie w USA koty domowe zabijają 1,3–4,0 miliarda ptaków oraz 6,3–22,3 miliarda ssaków<ref>Cytuj \|autor = Scott R. Loss, Tom Will, Peter P. Marra \|tytuł = The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States \|czasopismo = Nature Communications \|data = 2013-01-29 \|data dostępu = 2022-01-19 \|issn = 2041-1723 \|wolumin = 4 \|numer = 1 \|s = 1396 \|doi = 10.1038/ncomms2380 \|url = https://www.nature.com/articles/ncomms2380 \|język = en</ref>. Ze względu na wysoką liczbę kocich ofiar oraz bezpieczeństwa kota, nie rekomenduje się wypuszczania kotów bez nadzoru. Negatywny wpływ kota domowego na dzikie zwierzęta może przybrać również bardziej pośrednie formy. Zaobserwowano, że obecność modelu kota w pobliżu gniazd kosów w okresie lęgowym istotnie wpływała na zachowanie ptaków: zwiększała częstość wydawania głosu ostrzegawczego, a także zmniejszała czas, jaki rodzice spędzali na opiekę nad gniazdem, co spowodowało zmniejszenie ilości dostarczanego pisklętom pokarmu. Ponadto, gniazda ptaków były bardziej narażone na atak ze strony drapieżników (przede wszystkim innych ptaków), gdy ustawiano w ich pobliżu model kota<ref>Cytuj \|autor = Colin Bonnington, Kevin J. Gaston, Karl L. Evans \|tytuł = Fearing the feline: domestic cats reduce avian fecundity through trait-mediated indirect effects that increase nest predation by other species \|czasopismo = Journal of Applied Ecology \|data = 2013 \|data dostępu = 2022-01-19 \|issn = 1365-2664 \|wolumin = 50 \|numer = 1 \|s = 15–24 \|doi = 10.1111/1365-2664.12025 \|url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1365-2664.12025 \|język = en</ref>. Kot domowy jako jeden z żywicieli ostatecznych pierwotniaka ''Toxoplasma gondii'' przyczynia się również do zwiększonej transmisji toksoplazmozy wśród dzikich zwierząt<ref>Cytuj \|autor = R. W. Gerhold, D. A. Jessup \|tytuł = Zoonotic Diseases Associated with Free-Roaming Cats: Zoonoses and Free-Roaming Cats \|czasopismo = Zoonoses and Public Health \|data = 2013-05 \|data dostępu = 2022-01-19 \|wolumin = 60 \|numer = 3 \|s = 189–195 \|doi = 10.1111/j.1863-2378.2012.01522.x \|url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1863-2378.2012.01522.x \|język = en</ref><ref>Cytuj \|autor = Macarena Barros, Oscar Cabezón, Jitender P. Dubey, Sonia Almería, María P. Ribas \|tytuł = Toxoplasma gondii infection in wild mustelids and cats across an urban-rural gradient \|czasopismo = PLOS ONE \|data = 20 cze 2018 \|data dostępu = 2022-01-19 \|issn = 1932-6203 \|wolumin = 13 \|numer = 6 \|s = e0199085 \|doi = 10.1371/journal.pone.0199085 \|pmid = 29924844 \|pmc = PMC6010287 \|url = https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0199085 \|język = en</ref>. Skuteczność kota domowego w walce z plagą myszy i szczurów jest niewielka. Podstawową metodą redukcji niepożądanych gryzoni przez człowieka jest ograniczenie dostępu do pożywienia i wspierania gatunków naturalnie polujących na gryzonie. Obecność kota jedynie powoduje u gryzoni zmiany schematów poruszania się, jednak nie likwiduje problemu dla człowieka<ref>Cytuj \|autor = Gregory E. Glass, Lynne C. Gardner-Santana, Robert D. Holt, Jessica Chen, Timothy M. Shields \|tytuł = Trophic Garnishes: Cat–Rat Interactions in an Urban Environment \|czasopismo = PLoS ONE \|data = 2009-06-03 \|data dostępu = 2021-07-26 \|issn = 1932-6203 \|wolumin = 4 \|numer = 6 \|doi = 10.1371/journal.pone.0005794 \|pmid = 19492061 \|pmc = PMC2686234</ref>. == Rasy kota domowego == Osobny artykuł\|Rasy kota Plik:Neighbours Siamese.jpg\|mały\|Kot syjamski – jedna z ras kotów Występuje około stu ras kota domowego; występują zarówno nagie Sfinks (rasa kota)\|sfinksy, jak i długowłose Kot perski\|persy. Różne organizacje felinologiczne uznają różne rasy (Standard rasy\|standardy ras różnych organizacji również mogą być inne). W Polsce najczęściej spotyka się z rasami uznanymi przez Fédération Internationale Féline\|FIFe oraz Polski Związek Felinologiczny<ref>Cytuj \|url = http://www.pzf.pl \|tytuł = Aktualności \|opublikowany = www.pzf.pl \|język = pl \|data dostępu = 2017-11-24</ref>. Ogólnie na świecie za koty rasowe uznaje się te, które posiadają rodowód wystawiony przez jedną z dziewięciu organizacji należących do World Cat Congress. Większość z nich wyróżnia cztery Rasy kota\|kategorie<ref>[http://mrumru.eu Mru Mru].</ref><ref>http://kotrosyjski.com.pl/zakup-kota/ Definicja kota rasowego.</ref>. == Kot w kulturze == Kategoria główna\|Fikcyjne koty\|Słynne koty Plik:Black Cat (7983739954).jpg\|mały\|Czarny kot W Japonii uważano je za wcielenie demonów (zob. bakeneko). W chrześcijańskiej, średniowiecznej Europie czarne koty kojarzono niekiedy z czarownicami (zob. chowaniec), ślad tych przesądów pozostał do dzisiaj w powiedzeniu o pechu przynoszonym przez czarnego kota. Charakterystyczną duńską tradycją związaną z irlandzkim świętem ''Fastelavn'' jest Fastelavn#Kot w beczce\|„zabawa w kota w beczce” – ostatni przypadek wykorzystania żywego zwierzęcia zanotowano około 1880 roku w Reersø<ref>Cytuj stronę \|url = http://www.detsker.nu/faste/kat.htm \|tytuł = Fastelavn! \|opublikowany = detsker.nu \|archiwum = https://web.archive.org/web/20080514000833/http://www.detsker.nu/faste/kat.htm \|zarchiwizowano = 2008-05-14 (webarchive).</ref>. We współczesnej kulturze zachodniej kot to uosobienie niezależności i tajemniczości. Jednym z najbardziej znanych współczesnych dzieł nawiązujących do kotów jest musical Andrew Lloyd Webber\|Andrew Lloyda Webbera ''Koty (musical)\|Koty''. W Japonia\|Japonii popularną maskotką jest maneki-neko, czyli figurka kota z podniesioną łapką w geście zaproszenia, widniejąca przy wejściu do domów, biur, sklepów i restauracji, co ma Przesąd\|zapewnić m.in. powodzenie w interesach. 17 lutego obchodzony jest jako Światowy Dzień Kotar\|DzieńKota-TVPinfo. W Polska\|Polsce święto to jest obchodzone od 2006 roku<ref name="DzieńKota-TVPinfo">cytuj stronę \|url = http://tvp.info/twoje-info/swiatowy-dzien-kota/6552111 \|tytuł = Światowy Dzień Kota \|opublikowany = TVP Info \|data dostępu = 2016-06-23</ref>. === Kot w literaturze === Plik:Freya by Johannes Gehrts.jpg\|mały\|upright=1.3\|Freja i jej koty * W baśni ''Kot w butach'' (1697) Charles Perrault przedstawił sprytnego kocura, który zdobył dla swojego opiekuna nie tylko majątek, ale również rękę księżniczki. * Na początku XIX stulecia pisarze tacy jak E.T.A. Hoffmann\|Ernst Theodor Amadeus Hoffmann, Victor Hugo, Honoré de Balzac czy Charles Baudelaire publikowali opowiadania o swoich kotach. * W ''Alicja w Krainie Czarów\|Alicji w Krainie Czarów'' (1865) Lewis Carroll\|Lewisa Carrolla jedną z postaci jest Alicja w Krainie Czarów#Bohaterowie książki\|Kot z Cheshire, który ciągle znika i pojawia się. * Rudyard Kipling w zbiorze ''Takie sobie bajeczki'' (ang. ''Just So Stories'', 1902), zamieścił m.in. opowiadanie ''O kocie, który chadzał własnymi drogami''. * Andrew Lloyd Webber napisał musical ''Koty (musical)\|Koty'' (1978-79) w oparciu o zbiór wierszy ''Wiersze o kotach'' (ang. ''Old Possum’s Book of Practical Cats'') autorstwa T.S. Eliota. * Lilian Jackson Braun stworzyła serię kryminałów zatytułowanych ''Kot, który...'' (ang. ''The cat who...''), opowiadających o detektywie i jego przyjaciołach-współpracownikach: dwóch inteligentnych kotach syjamskich. * Michaił Bułhakow w powieści ''Mistrz i Małgorzata'' (1966-67) stworzył postać demona Behemot (Mistrz i Małgorzata)\|Behemota – pazia, który pod postacią wielkiego czarnego kocura, chodzącego na dwóch łapach i mówiącego ludzkim głosem, służył w świcie szatana. * Andrzej Sapkowski, jako ogromny wielbiciel kotów, wielokrotnie wprowadzał je do swoich utworów (np. w opowiadaniu ''Muzykanci (opowiadanie)\|Muzykanci'' ze zbioru ''Coś się kończy, coś się zaczyna (zbiór opowiadań)\|Coś się kończy, coś się zaczyna''). * W powieści Neila Gaimana pt. ''Koralina (powieść)\|Koralina'' występuje w roli drugoplanowego bohatera kot, który pomaga Koralinie zwyciężyć złą Wiedźmę i przedostać się z powrotem do normalnego świata. * Stephen Baker („Jak żyć z neurotycznym kotem” 1985) w żartobliwy sposób wyjaśnił w jaki sposób należy postępować z kotem. * Terry Pratchett napisał książkę o tym jak rozpoznać prawdziwego kota („Kot w stanie czystym”). * Gwen Cooper opisała przyjaźń ze ślepym kotem w powieści „Odyseja kota imieniem Homer” wydana przez Prószyński i S-ka w 2010 r. * Vicki Myron w książce „Dewey: wielki kot w małym mieście” opisuje losy kota podrzuconego do biblioteki w Spencer, w USA. * Noblistka z 2007 roku Doris Lessing w minipowieści „O kotach” (''On Cats'') przedstawia autentyczne relacje między kotami i ludźmi na podstawie własnych przeżyć i obserwacji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na psychikę i zachowanie kotów. * Wisława Szymborska napisała po śmierci partnera Kornel Filipowicz\|Kornela Filipowicza wiersz „Kot w pustym mieszkaniu”. * H.P. Lovecraft\|Howard Phillips Lovecraft napisał kilka opowiadań, w których ważną rolę odgrywają koty, jak na przykład ''Koty Ultharu''<ref>Cytuj stronę \|url = http://www.hplovecraft.com/writings/fiction/cu.aspx \|tytuł = H.P. Lovecraft’s „The Cats of Ulthar” \|opublikowany = www.hplovecraft.com \|data dostępu = 2015-09-07</ref>. * Simon Tofield stworzył kreskówki, w których głównym bohaterem jest sprytny Simon’s Cat\|Kot Simona. Na ich podstawie powstało kilka książek. * Ernst Theodor Wilhelm Hoffmann – „Kota Mruczysława poglądy na życie” (niem. Lebens-Ansichten des Katers Murr). * Anglik James Bowen, uliczny muzyk z Londynu, walczący z uzależnieniem od heroiny, zaopiekował się bezdomnym kotem i dzięki niemu, czując się odpowiedzialny za kociego przyjaciela, definitywnie wyszedł z nałogu. Jego książka ''Kot Bob i ja'' opisująca ich historię stała się bestsellerem oraz podstawą Kot Bob i ja\|filmu o tym samym tytule<ref>cytuj \|url = https://kultura.onet.pl/film/wywiady-i-artykuly/uratowany-przez-kota-historia-jamesa-bowena-bezdomnego-narkomana-ktory-zostal-autorem/dr2hbyr \|tytuł = Uratowany przez kota. Historia Jamesa Bowena – bezdomnego narkomana, który został autorem bestsellerów \|autor = Karol Barzowski \|data = 2017-01-12 \|opublikowany = Onet.pl</ref>, a Bowen napisał kilka dalszych jej części. * Ursula K. Le Guin\|Ursula K. LeGuin – „Ursula K. Le Guin#Cykl Kotolotki (Catwings)\|Kotolotki” cykl krótkich opowiadań dla dzieci, którego bohaterami są hybrydy kota i gołębia. == Kot w sztuce kulinarnej == * W czterech Kanton (Szwajcaria)\|kantonach Kuchnia szwajcarska\|szwajcarskich do dziś z kociego mięsa przygotowuje się potrawy Boże Narodzenie\|bożonarodzeniowe<ref name="Europy (np. Szwajcaria).">cytuj stronę \|url = https://www.newsweek.pl/swiat/szwajcarzy-tradycyjnie-jedza-koty-i-psy-newsweekpl/9lfl8fq \|tytuł = Szwajcarzy jak Chińczycy jedzą koty i psy. To bożonarodzeniowa tradycja \|praca = swiat.newsweek.pl \|data = 2014-11-28 \|data dostępu = 2016-06-23</ref>. * Potrawy z kotów są tradycyjnie Kuchnia chińska\|spożywane w Chinach<ref name="Chinach">cytuj stronę \|url = http://chiny24.com/news/mieso-gotowanych-zywcem-kotow-w-kantonskich-restauracjach \|tytuł = Mięso gotowanych żywcem kotów w kantońskich restauracjach \|nazwisko = Ślazyk \|imię = Leszek \|data = 2010-10-14 \|praca = chiny24.com</ref>. W Lata 90. XX wieku\|latach 90. XX wieku potrawy z kota stały się popularne w Kuchnia wietnamska\|kuchni wietnamskiej<ref>Cytuj \|tytuł = Kot na talerzu \|autor = Marianne Brown \|data dostępu = 2016-04-25 \|opublikowany = www.forumdwutygodnik.pl \|url = http://www.forumdwutygodnik.pl/artykuly/1548081,1,kot-na-talerzu.read</ref>. == Zobacz też == * ailurofobia * Behemot (Mistrz i Małgorzata)#Kot vs. pies\|kot vs. pies oraz Behemot (Mistrz i Małgorzata)#Przemieniec\|przemieniec w artykule Behemot (Mistrz i Małgorzata) * kocie języczki == Przypisy == <references> <ref name="Linnaeus">cytuj książkę \|autor = C. Linnaeus \|tytuł = Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/10277#page/51/mode/1up \|rok = 1758 \|wydawca = Impensis Direct. Laurentii Salvii \|miejsce = Sztokholm\|Holmiae \|wydanie = 10 \|tom = 1 \|strony = 42 \|język = la</ref> <ref name="Burgin&inni">cytuj książkę \|autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest \|tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World \|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/ \|rok = 2020 \|wydawca = Lynx Edicions \|miejsce = Barcelona \|część = 2 \|tytuł części = Eulipotyphla to Carnivora \|isbn = 978-84-16728-35-0 \|strony = 406 \|język = en</ref> </references> == Bibliografia == * ''Słownik kotów świata'', Zuzanna Stroemenger, Krzysztof Schmidt, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, s. 69. * ''Koty'', Aleksandra Konarska-Szubska, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1980, 1986, ISBN\|83-09-00219-X. * Laurence Bobis, ''Kot. Historia i legendy'', Avalon 2008. * ''Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości'', Alicja Lasota-Moskalewska, Wydawnictwa UW, Warszawa 2005, s. 211–217. == Linki zewnętrzne == * [http://repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/5402 Wystawa kotów w Holandii] w kronice PKF w bazie [http://repozytorium.fn.org.pl Repozytorium cyfrowe Filmoteki Narodowej] Kontrola autorytatywna Kategoria:Inwazyjne gatunki ssaków Kategoria:Kotowate Kategoria:Zwierzęta domowe Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza Kategoria:Artykuły, które powinna mieć każda Wikipedia (powyżej 30k)
pms	https://pms.wikipedia.org/wiki/Gat	Piedmontese	Piemontèis	Gat	https://pms.wikipedia.org/w/index.php?title=Gat&action=raw	Prinsipi Tassonomìa \| color = pink \| name = gat \| figura = Domestic_cat_cropped.jpg \| règn = Animalia \| phylum = Chordata \| class = Mammalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| genus = ''Felis'' \| species = '''''F. silvestris''''' \| binomial = ''Felis silvestris'' \| regolator_binomial = von Schreber, 1775 Ël '''gat''' o '''Ciat''' (''Felis silvestris catus'') a l'é un mamìfer carnìvor ëd la famija dij felid. == Adoss ëd la paròla == La paròla '''gat''' a ven dal lenga latin-a\|latin ''catus'', che a l'ha pijala dal grech antich ''kàttos''. == Caraterìstiche == Figura:DSC 0003 - Version 3.jpg\|250px\|thumb\|left\|Gat domesti File:Kot DSCF4292.jpg\|thumb\|left\|250px Ël gat a l'é tipicament longh apopré 46 centim, con na spala 'd 23-25 centim e na coa 'd 30 centim, e an media aritmética\|media a ruva peisé 4-5 kilogram (la fumela a l'é pì cita dël mas-cc). La speransa ëd vita 'd un gat a l'é antra 12 e 14 agn për ël mas-cc, e antra 13 e 16 agn për la fumela. Fin Categorìa:Felidae
pnb	https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%DB%8C	Western Punjabi	پنجابی	بلی	https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D9%84%DB%8C&action=raw	معلومات جانور '''بلی''' اک گھریلو تے شیر دے ٹبر تو جوڑ رکھن آلا اک پالتو جانور اے۔ ایہ گوشت کھان والا جانور اے۔ ایہ انسان دے نال 9500 ورھیاں توں رہ رہی اے۔ انسان ایہنوں بچھو تے سپ مارن وآسطے ورتدا رہیا اے۔ ==ونڈاں== {\|"table id="toc" style="margin:0;background:#ccccff";width:130%" align="left" cellpadding="1 \|style="background:#F8F8FF" align="center" width="130px" colspan=2 \|'''<font size="+1" color=black>بلی<font>''' \|- \| style="background:#F8F8FF" align="center" width="130px" colspan=2 \|'''<font size="1" color=black>Cat<font>''' \|- \|-style="margin:0;background:#ccccff";width:100%" align="center" cellpadding="2" \|- align="center" \| colspan="2" style="border-bottom: 2px solid #F8F8FF;" \| File:Collage of Six Cats-02.jpg\|250px \|- \| style="background:#d0f0c0" align="center" width="130px" colspan=2 \|'''<font size="1" color=black>سائنسی ناں :Felis catus<font>''' \|- \|} * سیامی * آسٹریلین مسٹ * امریکی بوبٹیل == بارلے جوڑ == Commons\|Felis silvestris catus\|بلی\|position=left Category:بلیاں Category:1000 چائیدے آرٹیکل
ps	https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%8A%D8%B4%D9%88	Pashto	پښتو	پيشو	https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D9%8A%D8%B4%D9%88&action=raw	{\| style="margin: 0 0 1em 1em; border-collapse:collapse; font-size: 90%;" border="1" cellpadding="2" align="left" cellspacing="0" \|- style="background-color:lightblue;" ! colspan="2" \|پيشو<br /> Felis silvestris f. catus \|- id=infObrazek \| style="text-align:center;" colspan="2"\|File:Cat poster 2.jpg\|300px \|- \|- id=infObrazek \| style="text-align:center;" colspan="2"\|File:Scheme cat anatomy-en.svg \|300px \|- ! align="right" valign="top" \| مملکه \|ژوی \|- ! align="right" valign="top" \|شاخه \|شمزۍ لرونکي ژوي \|- ! align="right" valign="top" \|طایفه \|تی لرونکی ځناوران\|تی لرونکي ځناوران \|- ! align="right" valign="top" \|ډله \| د اړونکي ځناوران \|- ! align="right" valign="top" \|تیره \| پيشيان \|- \|} '''پيشو''' یا '''اهلي پيشو''' (لاتين ژبه\|په لاتين:''Felis silvestris f. catus'') یو اهلي غوښه خوړونکي ځناور دي چی د کورنۍ موږکان شکار کوي. . نوموړي پيشو په اوس وخت کی په اروپا، آسیا، آفریقا او امريکا کی ژوند کوي. وېشنيزه:پيشيان
pt	https://pt.wikipedia.org/wiki/Gato	Portuguese	português	Gato	https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Gato&action=raw	ver desambiguação Speciesbox \|fossil_range = <br />Holoceno − Presente (9.500 anos atrás)<br />período fóssil\|0.0095\|0 \|image = Multiple image \|perrow=2/2/2 \|total_width=275 \|image1=Cat August 2010-4.jpg \|image2=Gustav chocolate.jpg \|image3=Orange tabby cat sitting on fallen leaves-Hisashi-01A.jpg \|image4=Siam lilacpoint.jpg \|image5=Felis catus-cat on snow.jpg \|image6=Sheba1.JPG \|border=infobox \|footer=Vários tipos de gatos \|status = DOM \|genus = Felis \|species = catus<ref name="Linnaeus1758"/> \|authority = Carl Linnaeus\|Linnaeus, 10th edition of Systema Naturae\|1758<ref name="MSW3fc"/> \|synonyms= * ''Catus domesticus'' small\|Johann Christian Polycarp Erxleben\|Erxleben, 1777<ref name=Erxleben>citar livro \|último=Erxleben \|primeiro=J. C. P. \|data=1777 \|título=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|local=Lipsiae \|publicado=Weygandt \|páginas=520–521 \|capítulo=Felis Catus domesticus \|capítulourl= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> * ''F. angorensis'' small\|Karl Christian Gmelin\|Gmelin, 1788 * ''F. vulgaris'' small\|Fischer, 1829 O '''gato''' (nomenclatura binomial\|nome científico: ''Felis catus'') ou '''gato doméstico''' é um Mamíferos\|mamífero carnívoro da Família (biologia)\|família dos felídeos, muito popular como animal de estimação. Ocupando o topo da cadeia alimentar, é Predação\|predador natural de diversos animais, como roedores, Passeriformes\|pássaros, Lacertidae\|lagartixas e alguns insetos. Segundo pesquisas realizadas por instituições norte-americanas, os gatos consistem no segundo animal de estimação mais popular do mundo, estando numericamente atrás apenas dos Peixe ornamental\|peixes de aquário.<ref name="popularidade_animais_livescience" /><ref name="popularidade_animais" /> Consta em trigésimo nono na lista das 100 das espécies exóticas invasoras mais daninhas do mundo da União Internacional para a Conservação da Natureza (UICN).<ref name="Lowe et al" /> A primeira associação dos gatos com os humanos da qual se tem evidência ocorreu há cerca de Fmtn\|9500 anos,<ref name="nationalgeographic-oldest" /> período mais antigo ao estimado anteriormente, que oscilava entre Fmtn\|3500 e Fmtn\|8000 anos. A subfamília dos felíneos (''Felinae''), que agrupa os gatos domésticos, surgiu há cerca de 12 milhões de anos, expandindo-se a partir da África subsaariana até alcançar as terras do atual Egito.<ref name="Stefoff" /> Acredita-se que o gato-selvagem-africano (''Felis silvestris lybica'') era seu antepassado imediato.<ref name=Kingdon /> Adicionalmente, evidências genéticas assinalam que os gatos domésticos atuais partilham procedência direta com os gatos selvagens do Médio Oriente\|Oriente Médio. Existem atualmente cerca de 250 raças de gatos domésticos. Por apresentarem com pesos médios variáveis entre 2,5 a 12 quilos, a espécie é classificada na categoria de animal doméstico de pequeno a médio porte. Assim como ocorre com algumas raças de cão\|cães que apresentam esta mesma faixa de peso, o gato doméstico pode viver entre quinze e vinte anos.<ref name=Peritoanimal /> Dados Censo demográfico\|censitários apontam que nos Estados Unidos existem mais gatos domésticos do que cachorros.<ref name="popularidade_animais_censo" /> Estimativas recentes indicam que, em breve, o Brasil terá a mesma característica, passando a ter maior população felina do que canina em suas residências.<ref name="Minas Gerais" /><ref name=Petlove /><ref name=Fitopet /> Devido à sua personalidade independente, tornou-se animal de companhia em diversos lares ao redor do mundo, agradando pessoas dos mais variados estilos de vida. Na cultura humana, figura da mitologia às superstição\|superstições, passando por personagens de animação\|desenhos animados, tira de jornal\|tiras de jornais, filmes e contos de fadas. Entre suas mais conhecidas representações estão Tom and Jerry\|Tom, O Gato de Botas, Garfield, Looney Tunes\|Frajola etc.<ref name=VetQuality /> == Nome == A palavra portuguesa ''gato'' deriva da palavra latim tardio\|latina tardia ''cattus'',<ref name=Michaelis /> que foi usada pela primeira vez no início do séc\|VI.<ref name=McKight /> Foi sugerido que ''cattus'' é derivado de um precursor egípcio do língua copta\|copta ϣⲁⲩ ''šau'', "gato macho", ou sua forma feminina com o sufixo -t.<ref name=Savignac /> A palavra latina tardia pode ser derivada de outra línguas afro-asiáticas\|língua afro-asiática<ref name=Pictet /> ou línguas nilo-saarianas\|nilo-saariana. A palavra núbia ''kaddîska'' ("gato selvagem") e nobiim ''kadīs'' são possíveis fontes ou cognatos.<ref name=Keller /> No entanto, é "igualmente provável que as formas possam derivar de uma antiga palavra línguas germânicas\|germânica, importada para o latim e daí para o língua grega\|grego, siríaco e língua árabe\|árabe".<ref name=Huehnergard /> A palavra pode ser derivada de línguas germânicas e do norte da Europa e, finalmente, ser emprestada do línguas urálicas\|urálico, cf. língua lapônica setentrional\|lapão setentrional ''gáđfi'', "arminho fêmea", e língua húngara\|húngaro ''hölgy'', "senhora, arminho fêmea"; do proto-urálico ''käďwä'', "fêmea (de um animal peludo)".<ref name=Kroonen /> == Taxonomia == O gato doméstico foi denominado ''Felis catus'' por Carlos Lineu na sua obra ''Systema Naturae'', de 1758.<ref name="Linaeus1758" /><ref name=Wozencraft /> ''Felis catus domesticus'' foi proposto por Johann Christian Polycarp Erxleben em 1777.<ref name=Erxleben /> O ''Felis daemon'' proposto por Konstantin Alexevich Satunin em 1904 era um gato preto da Transcaucásia, mais tarde identificado como um gato doméstico.<ref name=Satunin /><ref name=Bukhnikashvili /> Johann Christian Daniel von Schreber chamou o gato-bravo de ''Felis silvestris'', em 1775. Pelas regras de prioridade do Código Internacional de Nomenclatura Zoológica, o nome da espécie deveria ser ''Felis catus''. Na opinião n.º 2 027, publicada no Volume 60 (Parte I) do ''Bulletin of Zoological Nomenclature'' (31 de março de 2003), a Comissão Internacional de Nomenclatura Zoológica confirmou a utilização de ''Felis silvestris'' para denominar o gato-bravo e ''Felis silvestris catus'' às subespécies domesticadas.<ref name="ICZN" /><ref name=Gentry /> Em 2007, foi considerada subespécie, ''F. silvestris catus'', do gato-bravo após resultados de pesquisas filogenéticas.<ref name="Driscoll2" /><ref name=Wozencraft1 /> Não é incomum, aliás, o cruzamento entre gatos domésticos e bravos, formando espécimes Híbrido (biologia)\|híbridos.<ref name="ECB" /> Em 2017, a Força-Tarefa de Classificação de Gatos da União Internacional para a Conservação da Natureza (UICN / IUCN) seguiu a recomendação da Comissão Internacional de Nomenclatura Zoológica em considerar o gato doméstico como espécie distinta, ''Felis catus''.<ref name=Kitchener /> == História e domesticação == Imagem:Felis silvestris gordoni.jpg\|miniaturadaimagem\|Gato-selvagem-africano (''Felis silvestris lybica''), uma das mais antigas evidências da associação entre homens e gatos Os gatos, assim como todos os felinos, originaram-se da evolução de ''Miacis'', um mamífero predador, que habitou a Terra no Paleoceno, há aproximadamente 55 milhões de anos, época em que surgiram os mais antigos mamíferos carnívoros.<ref name=Britannica /> O mais antigo felino identificado por meio de fósseis é o ''Dinictis'', datado de 37 milhões de anos, do qual derivou ''Proailurus'', ancestral comum de todas as espécies de gatos atuais, o qual viveu há aproximadamente 20 milhões de anos.<ref name=Wesley-Hunt /> Os gatos domésticos são membros da Família (biologia)\|família dos felídeos (''Felidae''), que apresentava ''Proilurus'' como Ancestral comum mais recente\|ancestral em comum há cerca de 10 ou 20 milhões de anos.<ref name="Johnson 1997" /> O Gênero (biologia)\|gênero ''Felis'', ao qual pertencem os gatos, Divergência evolutiva\|divergiu geneticamente dos felídeos há 6 ou 7 milhões de anos.<ref name="Johnson" /> Este gênero inclui diversas subespécies de gato-bravo, incluindo o gato-selvagem-africano (''Felis silvestris lybica''), entre outros.<ref name="Pocock1951" /> Os resultados da pesquisa filogenética confirmam que as espécies selvagens de ''Felis'' evoluíram por meio de especiação simpátrica ou Especiação parapátrica\|parapátrica, enquanto o gato doméstico evoluiu por meio de Seleção artificial\|seleções artificiais empreendidas por antigas sociedades humanas.<ref name="Mattern" /><ref name="nationalgeographic-oldest" /><ref name="Francis" /> O gato domesticado e seu ancestral selvagem mais próximo são diploides e ambos possuem 38 cromossomos<ref name="Nie 2002" /> e aproximadamente 20 mil genes.<ref name="pmid17975172" /> O gato-leopardo (''Prionailurus bengalensis'') foi domesticado de forma independente na China por volta de AC\|5500\|x. Esta linhagem de gatos parcialmente domesticados não deixa vestígios nas populações de gatos domésticos de hoje.<ref name="Vigne" /> ===Domesticação === Imagem:Head of a Cat LACMA 45.23.9.jpg\|upright=0.8\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Máscara da Mumificação de animais\|múmia de um gato do Antigo Egito imagem:Tomb of Nakht (7).jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|upright=0.8\|Um gato comendo um peixe debaixo de uma cadeira, um mural em uma tumba egípcia datada do -séc\|XV Os gatos domésticos atuais são uma adaptação evolutiva dos gatos-bravo, com cruzamentos entre diferentes espécimes os tornaram menores e menos agressivos aos homem\|humanos.<ref name="scientific-american-evolucao" /> A primeira indicação conhecida à domesticação de um gato-selvagem-africano (''F. lybica'') foi escavada perto de uma sepultura Neolítico\|neolítica humana em ilc\|Silurocambo\|\|Sillourokambos, ao sul de Chipre, datando de cerca de fmtn\|7500–AC\|7200\|x. Uma vez que não há evidências de fauna nativa de mamíferos em Chipre, os habitantes desta aldeia neolítica provavelmente trouxeram o gato e outros mamíferos selvagens à ilha do Oriente Médio continental.<ref name="science-near-eastern" /><ref name=Vigne_al2004 /> Quando as populações humanas deixaram de ser nômades, a vida das pessoas passou a depender substancialmente da agricultura. A produção e armazenamento de cereais, porém, acabou por atrair roedores. Foi neste momento que os gatos vieram a fazer parte do cotidiano do ser humano.<ref name="Stefoff"/> Os cientistas, portanto, assumem que os gatos-selvagens-africanos foram atraídos aos primeiros assentamentos humanos no Crescente Fértil por roedores, em particular o rato-doméstico (''Mus musculus''), e foram domesticados por agricultores neolíticos.<ref name="nyt-study" /> Por possuírem forte instinto caçador, esses animais espontaneamente passaram a viver nas cidades e exerciam importante função na sociedade: eliminar os ratos e camundongos, que invadiam os silos de cereais e outros lugares onde eram armazenados os alimentos.<ref name="nyt-study" /><ref name="science-near-eastern" /> Essa Mutualismo (biologia)\|relação mútua entre os primeiros fazendeiros e os gatos domesticados durou milhares de anos. À medida que as práticas agrícolas se espalharam, também se espalharam os gatos mansos e domesticados.<ref name="DriscollMenotti-Raymond2007"/><ref name=Driscoll_al2009/> Os gatos selvagens do Egito contribuíram posteriormente para o fundo genético materno do gato doméstico.<ref name="OttoniVan Neer2017" /> Registros encontrados no Egito Antigo, como gravuras, pinturas e estátuas de gatos, indicam que a relação desse animal com os Antigo Egito\|egípcios data de pelo menos 5 mil anos.<ref name="manejo" /> Elementos encontradas em escavações indicam que, nessa época, os gatos eram venerados e considerados animais sagrados.<ref name="salamandro-egito" /> Bastete, a deusa da fertilidade e da felicidade, considerada benfeitora e protetora do homem, era representada na forma de uma mulher com a cabeça de um gato e frequentemente figurava acompanhada de vários outros gatos em seu entorno.<ref name="harmonia-gatos" /><ref name="FEG" /> Na verdade, o amor dos egípcios por esse animal era tão intenso que havia leis proibindo que os gatos fossem "exportados".<ref name="PETFRIENDS" /> Qualquer viajante que fosse encontrado traficando um gato era punido com a pena de morte. Quem matasse um gato era punido da mesma forma e, em caso de morte natural do animal, seus donos deveriam usar trajes de luto.<ref name="LUTO" /> Ao chegarem à Pérsia antiga, também passaram a ser venerados. Ali havia a crença de que, quando maltratados, corria-se o risco de estar maltratando um espírito amigo, criado especialmente para fazer companhia ao homem durante sua passagem na Planeta Terra\|Terra.<ref name="DRAPRISCILLA" /> A evidência mais antiga conhecida para a ocorrência do gato doméstico na Grécia data de cerca de AC\|1200\|x. Comerciantes gregos, fenícios, Cartago\|cartagineses e etruscos introduziram gatos domésticos no sul da Europa.<ref name=Faure2009 /> Durante o Império Romano, foram introduzidos na Córsega e na Sardenha antes do início do primeiro milênio.<ref name=Vigne1992 /> Por volta do -séc\|V, eram animais familiares em torno dos assentamentos na Magna Grécia e na Etrúria.<ref name=Ragni /> No final do Império Romano do Ocidente, no séc\|V, a linhagem do gato doméstico egípcio chegou a um porto do mar Báltico, no norte da Alemanha.<ref name="OttoniVan Neer2017"/> Imagem:Cat birds MAN Napoli Inv9993.jpg\|miniaturadaimagem\|Mosaico de um gato matando um perdiz na Casa do Fauno, em Pompeia Durante a domesticação, os gatos sofreram apenas pequenas mudanças na anatomia e no comportamento, e ainda são capazes de sobreviver na natureza. Vários comportamentos e características naturais dos gatos selvagens podem tê-los pré-adaptados à domesticação como animais de estimação. Essas características incluem seu tamanho pequeno, natureza social, linguagem corporal óbvia, amor por brincadeiras e inteligência relativamente alta. Espécimes do gênero ''Leopardus'' em cativeiro também podem exibir comportamento afetuoso em relação aos humanos, mas não foram domesticados.<ref name="CameronBeaumont" /> Gatos domésticos geralmente acasalam com gatos selvagens.<ref name="Bradshaw1999" /> A Híbridos de felíneos\|hibridação entre espécies domésticas e outras espécies de felíneos (''Felinae'') também é possível, produzindo híbridos como o gato de Kellas na Escócia.<ref name="Oliveira" /><ref name=Kitchener1992 /> O desenvolvimento de raças de gatos começou em meados do séc\|XIX.<ref name=Wastlhuber /> Uma análise do genoma do gato doméstico revelou que o genoma ancestral do gato selvagem foi significativamente alterado no processo de domesticação, pois mutação\|mutações específicas foram selecionadas para desenvolver raças de gatos.<ref name=Montague /> A maioria das raças são baseadas em gatos domésticos criados aleatoriamente. A diversidade genética dessas raças varia entre as regiões e é menor em populações de raça pura, que apresentam mais de 20 doença genética\|distúrbios genéticos deletérios.<ref name="Lipinski" /> === Difusão mundial === Imagem:Maneki neko close-up.jpg\|esquerda\|miniaturadaimagem\|Um Maneki Neko do Japão Imagem:Blackie and Churchill (cropped).jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Winston Churchill afaga o mascote do navio HMS Prince of Wales (53), agosto de 1941 Devido ao fato de serem exímios caçadores e auxiliarem no controle de pragas, por muitos séculos os gatos tiveram posição privilegiada na Europa Cristianismo\|cristã. Porém, no início da Idade Média, a situação mudou: gatos foram acusados de estarem associados a maus espíritos e, por isso, muitas vezes foram queimados juntamente com as pessoas acusadas de bruxaria.<ref name="ondaa-idade-media" /> Até hoje, ainda existe o preconceito de que as bruxas têm um gato preto de estimação, sendo esse animal associado aos mais diversos tipos de sortilégios; dependendo da região, porém, podem ser considerados animais que trazem boa sorte. São comuns histórias de sorte e azar associadas aos animais dessa cor.<ref name="about-blackcats" /> Ao fim da Idade Média, a aceitação dos gatos nas residências teve novo impulso.<ref name="ondaa-idade-media" /> Com o passar do tempo, a visão mística e preconceituosa vinculada às crendices em bruxaria perdeu lugar para o prazer advindo da domesticação desses pequenos animais. A capacidade de associar independência e sociabilidade fez com que os gatos ganhassem o status de desejáveis animais de companhia e, ao mesmo tempo, passassem a ser parte integrante dos grupos familiares. Em diversos textos literários e acadêmicos esse animal é descrito como portador de inúmeras virtudes, as quais os colocam numa posição privilegiada perante à sociedade humana.<ref name=Sousa /> O fenômeno relacionado à aceitação dos felinos após o fim da Idade Média também se estendeu às navio\|embarcações, nas quais passou a ser muito comum aos navegadores terem gatos como mascotes. Conhecidos como gatos de navios, esses animais assumiam também a função de controlar a população de roedores a bordo da embarcação.<ref name="ondaa-idade-media" /> Com o passar do tempo, muitos gatos passaram a ser considerados animais de luxo, ganhando uma boa posição do ponto de vista social, sendo até utilizados como "acessórios" em eventos sociais pelas damas. Nessa época, o gato começou a passar por melhoramentos genéticos para exibição em exposições, dando origem a criação de raças puras, com pedigree. Uma das primeiras raças criadas para essa finalidade foi a gato persa\|persa, que ficou conhecida após sua introdução no continente europeu, realizada pelo viajante italiano Pietro Della Valle.<ref name="catworld-persian" /> A primeira grande exposição de gatos aconteceu em 1871, na cidade de Londres, Reino Unido. A partir desse momento, o interesse em se expor gatos desenvolvidos dentro de certos padrões propagou-se por toda a Europa.<ref name="ECB" /> == Descrição == Imagem:Scheme cat anatomy-pt.svg\|miniaturadaimagem\|upright=1.2\|Anatomia de um gato macho O gato doméstico tem crânio menor e ossos mais curtos do que o gato-bravo.<ref name="OConnor" /> Tem em média cerca de 60 centímetros (18 polegadas) de comprimento da cabeça ao corpo e 23–25 centímetros (9–10 polegadas) de altura, com cerca de 30 centímetros (12 polegadas) de cauda. Os machos são maiores que as fêmeas.<ref name=WCoW /> Os adultos normalmente pesam entre 4 e 5 quilos (9 e 11 libras).<ref name="Mattern" /><ref name=SeaWorld /> Têm sete vértebra cervical\|vértebras cervicais (assim como a maioria dos mamíferos); 13 vértebra torácica\|vértebras torácicas (os humanos têm 12); sete vértebra lombar\|vértebras lombares (os humanos têm cinco); três vértebra sacral\|vértebras sacrais (como a maioria dos mamíferos, mas os humanos têm cinco); e um número variável de vértebras caudais na cauda (os humanos têm apenas três a cinco vértebras caudais vestigiais, fundidas em um cóccix interno).sfn\|Walker\|1982\|p=11 As vértebras lombares e torácicas extras são responsáveis pela mobilidade e flexibilidade da coluna vertebral do gato. Anexados à coluna estão 13 costelas, o ombro e a pélvis.sfn\|Walker\|1982\|p=16 Ao contrário dos braços humanos, os membros anteriores do gato são fixados ao ombro por ossos flutuantes da clavícula que permitem que passem seu corpo por qualquer espaço em que pode caber em sua cabeça.<ref name="Gillis 2002" />imagem:Shed domestic cat claw sheaths.tiff\|esquerda\|upright\|miniaturadaimagem\|Bainhas de garras O crânio do gato é incomum entre os mamíferos por ter Órbita (anatomia)\|órbitas oculares muito grandes e uma poderosa mandíbula especializada.sfn\|Case\|2003\|p=35 Dentro da mandíbula, tem dentes adaptados para matar presas e rasgar carne. Quando domina sua presa, dá uma mordida letal no pescoço com seus dois longos Canino (dente)\|dentes caninos, inserindo-os entre duas das vértebras da presa e cortando sua medula espinhal, causando paralisia irreversível e morte. Em comparação com outros felinos, tem dentes caninos estreitamente espaçados em relação ao tamanho de sua mandíbula, o que é uma adaptação para sua presa preferida de pequenos roedores, que têm vértebras pequenas.<ref name="Smith1992"/> O pré-molar e o primeiro molar juntos compõem o par carnassial de cada lado da boca, que corta a carne em pequenos pedaços com eficiência, como uma tesoura. Estes são vitais na alimentação, uma vez que os pequenos molares dos gatos não podem mastigar os alimentos de forma eficaz, e os gatos são em grande parte incapazes de mastigar.sfn\|Case\|2003\|p=37 Embora os gatos tendam a ter dentes melhores do que a maioria dos humanos, com cárie geralmente menos provável por causa de uma camada protetora mais espessa de esmalte, uma saliva menos prejudicial, menos retenção de partículas de alimentos entre os dentes e uma dieta quase sem açúcar, estão sujeitos à perda ocasional de dentes e infecção.<ref name="Carr1978" /> Ficheiro:Anatomy of the cat (1991) (17571621544).jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|upright\|Os gatos possuem 32 músculos distintos nas orelhas Os gatos possuem trinta e dois músculos distintos em cada uma de suas orelhas, o que lhes permite ter um tipo de audição direcional, movendo cada orelha independentemente da outra.<ref>Citar web\|ultimo=Ago\|primeiro=The-Futurein #til • 7 Years\|url=https://steemit.com/til/@the-future/til-cats-have-32-muscles-in-each-ear\|titulo=TIL - Cats have 32 muscles in each ear!\|data=2017-01-01\|acessodata=2024-01-03\|website=Steemit\|lingua=en</ref> Assim, um gato pode mover o corpo numa direção, enquanto move as orelhas para outro lado.<ref name=CATANATOMY /> Os gatos têm garras protráteis e retráteis.<ref name="Kitchener2010" /> Em sua posição normal e relaxada, são revestidas com pele e pelo ao redor das almofadas dos dedos das patas. Isso mantém as garras afiadas, evitando o desgaste do contato com o solo e permite a perseguição silenciosa da presa. As garras nas patas dianteiras são geralmente mais afiadas do que as das patas traseiras.<ref name="Armes 1900" /> Os gatos podem estender voluntariamente suas garras em uma ou mais patas. Eles podem estender suas garras na caça ou autodefesa, escalar, amassar ou para tração extra em superfícies macias. Os gatos trocam a camada externa de suas bainhas de garras ao arranhar superfícies ásperas.<ref name="pmid19422432" /> A maioria dos gatos tem cinco garras nas patas dianteiras e quatro nas patas traseiras. O ergô é proximal às outras garras. Mais proximalmente há uma saliência que parece ser um sexto "dedo". Esta característica especial das patas dianteiras na parte interna dos pulsos não tem função na caminhada normal, mas é considerada um dispositivo antiderrapante usado durante o salto. Algumas raças de gatos são propensas a ter dígitos extras ("polidactilia").<ref name="Danforth1947" /> Gatos polidáctilos ocorrem ao longo da costa nordeste da América do Norte e na Grã-Bretanha.<ref name="Lettice 2008" /> Imagem:Cat_skull.jpg\|miniaturadaimagem\|Um crânio de um gato A família dos felídeos pode transmitir muitas cores e padrões para seus descendentes. Os genes do gato doméstico MC1R e ASIP permitem a variedade de cores na pelagem. O gene ASIP felino consiste em três éxons de codificação.<ref name=Eizirik /> Três novos marcadores microssatélites ligados ao ASIP foram isolados de um clone BAC de gato doméstico contendo esse gene e foram usados para realizar a análise de ligação num heredograma de 89 gatos domésticos que segregaram para melanismo.<ref name=Fielding /> O gato é digitígrado. Anda na ponta dos pés, com os ossos dos pés formando a parte inferior da perna visível.<ref name="Pocock1917" /> Ao contrário da maioria dos mamíferos, usa uma marcha "ritmada" e move as duas pernas de um lado do corpo antes das pernas do outro lado. Registra diretamente colocando cada pata traseira perto do rastro da pata dianteira correspondente, minimizando o ruído e os rastros visíveis. Isso também fornece apoio seguro às patas traseiras ao navegar em terrenos acidentados. À medida que acelera de andar para trotar, sua marcha muda para uma marcha "diagonal": as patas traseiras e dianteiras diagonalmente opostas movem-se simultaneamente.<ref name="Christensen 2004" /><ref name="CATANATOMY"/> imagem:BIOASTRONAUTICS RESEARCH Gov.archives.arc.68700.ogv\|miniaturadaimagem\|Comparação dos reflexos de endireitamento do gato na gravidade e na gravidade zero A maioria das raças de gatos gosta especialmente de se sentar em lugares altos ou empoleirar-se. Um lugar mais alto pode servir como local escondido para caçar; os gatos domésticos atacam a presa saltando de um poleiro, como um galho de árvore. Outra possível explicação é que a altura dá ao gato um melhor ponto de observação, permitindo que examine seu território. Um gato caindo de alturas de até três metros (9,8 pés) pode se endireitar e cair sobre as patas.<ref name="Kent et al. 2010" /> Um ditado popular\|adágio popular diz que os gatos caem sempre de pé. Durante a queda, o gato consegue, por instinto, girar o corpo e prepará-lo para aterrar em pé graças ao sentido agudo de equilíbrio postural\|equilíbrio e flexibilidade. Esse reflexo é conhecido como reflexo de endireitamento do gato.<ref name=Gerathewohl /> Um gato sempre se endireita da mesma forma durante uma queda, se tiver tempo suficiente para fazê-lo, o que é o caso em quedas de 90 centímetros (2 pés 11 polegadas) ou mais. Mesmo os gatos sem cauda como grande parte dos indivíduos da subespécie gato manês da Ilha de Man têm esta habilidade, pois o gato usa principalmente as patas traseiras e depende da conservação do momento angular para endireitar o corpo.<ref name="Nguyen 1998" /> Como os gatos conseguem se endireitar quando caem tem sido investigado como o "problema do gato caindo".<ref name=Batterman /> == Vida útil e saúde == Em cativeiro, os gatos vivem tipicamente de 15 a 20 anos, porém o exemplar mais velho já registrado viveu até a idade de 38 anos.<ref name="G2010">citar livro\|url=http://books.google.com/books?id=hLYzvUvPL3MC&pg=PA320&lpg=PA320&hl=en&ei=E7FATPjJLMG78gaqwJyZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false\|título=Guinness World Records 2010\|publicado=Guinness World Records\|ano=2010\|local=Londres\|página=320\|isbn=978-0-553-59337-2\|citação=The oldest cat ever was Creme Puff, who was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005--38 years and 3 days in total. </ref><ref>citar jornal \|autor =Jessica Warren \|título=Caterack Dies - World's Oldest Cat Was 30! \|url=http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 \|citação=A report from MSNBC News notes that the oldest cat ever recorded was a 38-year-old feline named Creme Puff, according to a rep from Guinness World Records. \|obra=The National Ledger \|data= 23 out 2009 \|acessodata=2010-07-17 </ref> Os gatos domésticos têm a expectativa de vida aumentada quando não saem pelas ruas, pois isso reduz o risco de ferimentos ocasionados por brigas e acidentes. A castração também aumenta significativamente a expectativa de vida desses animais, uma vez que reduz o interesse do animal por fugas noturnas e também o risco de incidência de cancro (tumor)\|câncer de testículos e ovários.<ref name=CBDSG>Citar livro\|título=Cuide bem de seu Gato\|autor=Palika, Liz\|local=São Paulo\|editora=Publifolha\|ano=2000\|isbn = 85-7402-247-0 \|páginas=64</ref> Gatos selvagens que vivem em ambientes urbanos têm expectativa de vida reduzida. Gatos selvagens mantidos em colônias tendem a viver muito mais. O Fundo Britânico de Ação para Gatos (''British Cat Action Trust''<ref>Citar web \|url=http://www.catactiontrust.co.uk/main.htm \|titulo=''British Cat Action Trust'' British Cat Action Trust Website \|acessodata=2009-04-14 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090426211725/http://www.catactiontrust.co.uk/main.htm \|arquivodata=2009-04-26 \|urlmorta=yes </ref>) relatou a existência de uma gata de rua com cerca de 19 anos de idade.<ref>[http://www.messybeast.com/longevity.htm ''Oldest Cats'' The Messybeast]</ref> O método de conservação de energia dos gatos compreende sono\|dormir acima da média da maioria dos animais, sobretudo à medida que envelhecem. A duração do período de sono varia entre 12–16 horas, sendo de 13–14 horas o valor médio. Alguns espécimes, contudo, podem chegar a dormir 20 horas num período de 24 horas.<ref name="CBDSG"/> A temperatura normal do corpo desses animais varia entre 38 e 39 °C. O animal é considerado febre\|febril quando tem a temperatura superior a 39,5 °C, e hipotermia\|hipotérmico quando está abaixo de 37,5 °C. Comparativamente, os seres humanos têm temperatura normal em torno de 37 °C. A pulsação do coração desses pequenos mamíferos vai de 140 a 220 batidas por minuto e depende muito do estado de excitação do animal. Em repouso, a média da frequência cardíaca fica entre 150 e 180 bpm.<ref name="CATANATOMY"/> Assim como a maioria das espécies de mamíferos, os gatos são capazes de Natação\|nadar. No entanto, somente o fazem quando extremamente necessário, como em caso de queda acidente\|acidental na água.<ref>Citar web \|url=http://www.saudeanimal.com.br/gato1.htm \|titulo=''O Gato doméstico'' \|acessodata=2009-08-03 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090210044737/http://saudeanimal.com.br/gato1.htm \|arquivodata=2009-02-10 \|urlmorta=yes </ref> === Alimentação === Imagem:Cat-eating-prey.jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Um gato comendo um pardal-doméstico Em situações de caça, os gatos alimentam-se de insetos, pequenas aves e roedores. Os gatos não-domesticados, abandonados e sem dono, ou gatos domesticados que se alimentem livremente, consomem entre 8 a 16 refeições por dia. Apesar disso, os animais adultos podem adaptar-se a apenas uma refeição por dia.<ref>citar web\|url=http://books.google.com/books?id=UTArAAAAYAAJ\|título=Nutrient Requirements of Cats National Academies Press. Pg 1. ISBN 978-0-309-03682-5</ref> Os gatos não produzem a sua própria taurina, que consiste num Composto orgânico\|ácido orgânico essencial à vida dos mamíferos. Como essa substância está presente no tecido muscular dos animais, o gato precisa se alimentar de carne para sobreviver. Assim, os gatos apresentam dente\|dentição e aparelho digestivo especializado para processamento de carne. O intestino diminuiu de extensão ao longo da evolução, ficando apenas os segmentos do órgão que melhor processam as proteínas e gorduras de origem animal.<ref>citar periódico \|autor=Zoran DL \|título=The carnivore connection to nutrition in cats \|periódico=Journal of the American Veterinary Medical Association \|volume=221 \|número=11 \|páginas=1559–67 \|ano=2002 \|doi=10.2460/javma.2002.221.1559 \|url=http://www.catinfo.org/zorans_article.pdf \|acessodata=2009-04-16 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090326225933/http://www.catinfo.org/zorans_article.pdf \|arquivodata=2009-03-26 \|urlmorta=yes \| issn = 0003-1488</ref> Apesar da fisiologia do gato ser essencialmente orientada para o consumo de carne, é comum que os gatos complementem a sua dieta carnívora com a ingestão de pequenas quantidades de ervas, folha (botânica)\|folhas, Plantae\|plantas domésticas ou outros elementos de origem vegetal. Uma teoria sugere que este comportamento ajuda os gatos a regurgitação\|regurgitar em caso de difícil digestão; outra teoria aponta que ingerir pequenas doses de vegetais fornece fibras e minerais diversos, não presentes numa dieta exclusivamente carnívora. Neste contexto, é necessária prudência aos donos dos gatos porque algumas plantas podem ser venenosas para os animais.<ref name=UFLA>Citar web \|url=http://www.editora.ufla.br/BolExtensao/pdfBE/bol_43.pdf \|titulo=''Manejo de Gatos'' UFLA \|acessodata=2009-03-31 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130730111828/http://www.editora.ufla.br/BolExtensao/pdfBE/bol_43.pdf \|arquivodata=2013-07-30 \|urlmorta=yes </ref> As folhas de algumas espécies de lírios podem causar dano nos rim\|rins, podendo até mesmo serem fatais; também as plantas do género ''Philodendron'' são venenosas para os gatos.<ref>Citar web \| url = http://www.cfainc.org/articles/plants.html \| título = Plants and Your Cat \| publicado = The Cat Fanciers' Association, Inc. \| acessodata = 2007-05-15 \| arquivourl = https://www.webcitation.org/5mq1hjPbF?url=http://www.cfainc.org/articles/plants.html \| arquivodata = 2010-01-17 \| urlmorta = yes </ref> Outro exemplo é o do abacateiro, do qual algumas partes são intoxicação\|tóxicas, mas cujo fruto (exceto o caroço) é um ingrediente de elevado valor nutricional, estando presente em várias marcas de comida para gatos.<ref>Citar web\| url = http://www.breeders-choice.com/cat_products/avodermcat.htm \| título = AvoDerm Natural Premium Cat Food \|acessodata=13 de janeiro de 2009</ref> Imagem:Kot_z_myszą.jpg\|miniaturadaimagem\|A evolução tornou os gatos excelentes caçadores Os gatos são bastante seletivos em sua alimentação, o que pode ser decorrente, pelo menos em parte, da mutação que causou à espécie a perda da capacidade de detectar o sabor doce nos alimentos. Apesar de exigentes, precisam alimentar-se constantemente, pois, de modo geral, não toleram mais de 36 horas de jejum sem que os seus rins sofram algum risco de dano.<ref>Citar web\|url=http://www.extension.org/pages/Fat_Cats_are_Predisposed_to_Liver_Problems \|título=Fat Cats are Predisposed to Liver Problems - eXtension\|publicado=www.extension.org\|acessodata=2010-06-20\|último=\|primeiro=\|datali=maio de 2019</ref> O gato exibe alguma preferência pela planta designada por nepeta, popularmente conhecida como erva-dos-gatos, ou ''catnip''. Muitos gatos gostam de comer esta planta, que tem efeitos diversos no seu comportamento, enquanto outros apenas rastejam sobre esse vegetal e brincam com suas folhas e flores.<ref>citar periódico\|autor =Grognet J \|título=Catnip: Its uses and effects, past and present \|periódico=Can. Vet. J. \|volume=31 \|número=6 \|páginas=455–456 \|data=junho de 1990 \|pmid=17423611 \|url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1480656&blobtype=pdf</ref> Os gatos também podem sofrer de distúrbios alimentares diversos. Alguns contraem uma doença chamada pica (transtorno)\|pica,<ref>Citar web \|url=http://www.vmth.ucdavis.edu/home/beh/feline_behavior/pica.html \|titulo=''Pica: The Un-finicky Feline'' \|acessodata=2009-04-16 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090907143555/http://www.vmth.ucdavis.edu/home/beh/feline_behavior/pica.html \|arquivodata=2009-09-07 \|urlmorta=yes </ref> que consiste num transtorno que os impele a mastigar objetos alheios a sua dieta, tais como solo\|terra, plástico, papel, lã, carvão e outros materiais, o que pode ser perigoso à sua própria sobrevivência, dependendo da toxicidade desses materiais.<ref name="UFLA"/> O meio de alimentação mais recomendado para os gatos domésticos é o consumo livre, ou seja, deve-se procurar deixar o alimento à vontade para o animal ao longo do dia. Essa prática tem a vantagem de diminuir o pH da urina, evitando, desse modo, a formação de cálculo renal\|cálculos renais. No entanto, alguns medicina veterinária\|veterinários costumam recomendar que o dono controle a quantidade de alimento ingerida, oferecendo ao gato porções limitadas, visando evitar que o animal fique com obesidade\|sobrepeso.<ref>Citar web \|url=http://www.guabi.com.br/pet/gatos/dicas.asp?codigo=51 \|titulo=''Como alimentar seu gato'' \|acessodata=2009-05-12 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090327081233/http://www.guabi.com.br/pet/gatos/dicas.asp?codigo=51 \|arquivodata=2009-03-27 \|urlmorta=yes </ref> === Comportamento === Imagem:Felis silvestris catus - Rapperswil Duftrosengarten 2010-10-02 16-44-24.JPG\|miniaturadaimagem\|esquerda\|O gato doméstico costuma dormir durante a maior parte do dia para conservar sua energia Imagem:Steps by steps (25046092122).jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Gatos demonstram boas capacidades de socialização entre si, inclusive com o auxílio humano O caráter\|temperamento dos filhotes varia conforme a ninhada e a socialização. Os gatos de pelo curto tendem a ser mais magros e fisicamente mais ativos, enquanto os gatos de pelo comprido tendem a ser mais pesados e letárgicos. Entretanto, a maioria dos gatos partilha um mesmo comportamento: são extremamente curiosidade\|curiosos. Não é por acaso que existe um dito popular que diz "''A curiosidade matou o gato''". Quando abandonados em áreas remotas, distante da sociedade humana, filhotes de gatos podem converter-se ao meio de vida selvagem, passando a caçar pequenos animais para sobreviver.<ref name="hsus.org">''Feral Cats: Frequently Asked Questions'' - Humane Society of the United States [http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat] Wayback\|url=http://www.hsus.org/pets/issues_affecting_our_pets/feral_cats/feral_cats_frequently_asked_questions.html#1_What_is_a_feral_cat\|date=20080501093143</ref> A expectativa de vida de um gato de rua é de apenas três anos. Já um gato que seja cuidado por humanos pode superar os 20 anos de idade.<ref name="Curiosidades sobre os gatos">Citar web \|url=http://gatos-e-gatinhos.portais.ws/curiosidades.html \|titulo=''Curiosidades sobre os gatos'' \|acessodata=2009-05-11 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090426230915/http://gatos-e-gatinhos.portais.ws/curiosidades.html \|arquivodata=2009-04-26 \|urlmorta=yes </ref> O gato no estado Animalia\|selvagem é um animal muito social, chegando a estabelecer colônias mais ou menos hierarquizadas, podendo formar colônias como a dos leões. Possui um instinto natural de caça. Mesmo quando domesticados, os machos tendem a marcar o seu território com urina. Os gatos possuem um cérebro bastante evoluído, sendo capazes de sentir emoções. Podem sofrer diversos distúrbios psicológicos, tais como estresse e depressão nervosa\|depressão. Assim como um ser humano, quando estressados, tendem a ter um comportamento neurose\|neurótico.<ref name="CBDSG"/> Esses animais costumam cópula (biologia)\|copular somente quando a fêmea entra no cio. Este pode ocorrer várias vezes ao longo de um ano e dura aproximadamente uma semana. O macho procura cercar a fêmea, que normalmente tenta resistir ao máximo à cópula. Se o macho é hábil, ele conseguirá mordê-la na parte posterior do pescoço, imobilizando-a. Até conseguir isso, é comum que os dois soltem miados altos, diferentes do miado usual. A penetração é dolorosa. A cópula estimula o início do processo de ovulação das fêmeas: elas têm sensores nervosos que, com a dor, ativam o processo. Desse modo, poucos óvulos são perdidos.<ref name="CATANATOMY"/> Sua velhice ocorre de forma abrupta, não sendo gradual como a humana. Dura aproximadamente um ano e finda com a morte. É possível que o gato tenha doenças típicas da idade avançada, como catarata (doença)\|catarata e perda olfato\|olfativa. Nesta fase, o animal geralmente dorme durante todo o dia, mostrando extremo cansaço e fraqueza muscular.<ref name=GERIATRIA>Citar livro\|título=Geriatria e Gerontologia do Cão e Gato\|autor=Hoskins, Johnny D.\|local=São Paulo\|editora=Roca \|ano=2008\|isbn = 978-85-7241-734-1\|páginas=448</ref> As fêmeas apresentam um temperamento variável: podem simular ignorar seu dono, dar atenção a ele ou ronronar. O comportamento dos gatos depende de cada indivíduo, do momento do dia e até mesmo das clima\|condições climáticas. Enquanto um felino pode ser muito sociável, o outro pode ser completamente arisco. Alguns gatos ficam agitados e adversos ao contato com humanos à noite. Ainda é possível observar que alguns desses animais ficam agitados quando uma tempestade está por vir, outros adotam uma posição defensiva, em que ficam deitados com as patas recolhidas, aguardando o início da chuva. Em algumas ocasiões, um gato filhote pode apresentar variações de energia, ficando algumas vezes mais calmo, outras mais agitado. Gatos adultos mantêm-se calmos por mais tempo que gatos pequenos, por serem maiores e mais pesados.<ref name="ECB"/> Imagem:Cat_tongue_macro.jpg\|miniaturadaimagem\|As papilas enganchadas na língua de um gato agem como uma escova de cabelo para ajudar a limpar e desembaraçar os pelos Os gatos são animais muito higiênicos, sendo que passam muitas horas por dia cuidando da limpeza de seus pelos. Para isso, utilizam a superfície áspera de suas línguas para remover partículas de pó e sujeira. Devido ao modo que tratam da sua higiene, lambendo-se e ingerindo muito pelos, os gatos eventualmente regurgitam esse material na forma de pequenas bolas contendo suco gástrico e material piloso. Outro aspecto característico da higiene desses felinos é o fato dele enterrar a sua urina e fezes, evitando assim que o cheiro denuncie sua presença a uma possível presa ou predador. Com isso, quando o gato é criado em locais sem a presença de solo exposto, há a necessidade de se manter uma caixa com areia sanitária à sua disposição, sendo que instintivamente ele irá utilizá-la para o descarte de seus resíduos fisiológicos. Alguns fabricantes disponibilizam areias perfumadas para eliminar o cheiro forte que suas fezes poderiam deixar num ambiente fechado (casas e apartamentos).<ref name="Higiene2">Citar web \|url=http://casa.hsw.uol.com.br/domesticacao2.htm \|titulo=''Como ensinar seu animal a fazer as necessidades no lugar certo'' \|acessodata=2010-07-23 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120103142946/http://casa.hsw.uol.com.br/domesticacao2.htm \|arquivodata=2012-01-03 \|urlmorta=yes </ref> No entanto, o que pode ser bom para humanos não é para o animal. Absorvente sem perfume e natural é o mais recomendado. === Ciclo biológico === Imagem:Charline the cat and her kittens.jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Uma gata amamentando seus filhotes O gato apresenta vários ciclos reprodutivos ao longo do ano, que podem durar de 4 a 7 dias. Durante esse período, as gatas miam mais frequentemente e vários gatos podem lutar por uma mesma fêmea no cio; o vencedor ganha o direito de copular. Ainda que a fêmea, a princípio, rechace a relação sexual, ela acaba aceitando o macho. Depois da cópula, a fêmea se limpa e pode ficar muito violenta até que termine todo o ato do acasalamento, uma vez que o ciclo se repita. As gatas podem ter cada óvulo fecundado por um macho diferente, tendo assim, na mesma ninhada, filhotes de pais diferentes.<ref name="UFLA"/> As gatas alcançam a maturidade sexual entre 4 a 10 meses de idade, e os gatos entre 5 a 7 meses após o nascimento. A gestação dura de 63 a 65 dias, aproximadamente e pode gerar de um a oito filhotes.<ref name="UFLA"/> Os recém-nascidos devem manter-se com a mãe por 60 dias, já que então o gatinho já terá recebido os nutrientes necessários. Separá-los antes desse período seria um erro, devido à possibilidade de que eles morram por falta de alimentação adequada. Pode-se esterilizar os gatos, procedimento normalmente realizado em machos antes que eles comecem a marcar território; isto deve evitar que eles perpetuem esse comportamento ao longo de suas vidas.<ref name="CATANATOMY"/> === Características genéticas === Imagem:Cat Eyes.jpg\|miniaturadaimagem\|Gata com heterocromia, anomalia genética na qual o indivíduo possui um olho de cada cor O gato apresenta 38 cromossomos e são conhecidas cerca de 200 patologias associadas, muitas delas comuns aos seres humanos. O projeto "Genoma do Gato", do ''Laboratory of Genomic Diversity'', pretende descobrir seu genoma.<ref>Citar web \|url=http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp \|titulo=''Cat Genome Project '' Laboratory of Genomic Diversity \|acessodata=2009-04-14 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090510211956/http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/comparative_genome/catgenome/index_n.asp \|arquivodata=2009-05-10 \|urlmorta=yes </ref> Existe uma crença de que os gatos brancos de olhos azuis são surdos, a não ser que tenham um olho de cada cor, característica conhecida por heterocromia, cujos portadores são denominados Gato de olho ímpar\|gatos de olhos ímpar. Isto está certo em parte, já que há uma maior probabilidade de gatos com essas características físicas serem também surdos, mas este fato não é determinante.<ref name="ECB"/> O gene da surdez é próprio dos gatos brancos, chama-se alelo w, e é o causador da coloração branca e da surdez nos gatos. Nem todos os gatos brancos são surdos, só são os que apresentam o tal gene. O gene w faz com que o gato seja branco, ainda que seus genes digam que ele é um gato escuro; este gene tem a peculiaridade de "mascarar" o resto das colorações para fazê-los brancos.<ref name="CATANATOMY"/> Além disso, estes gatos só têm os olhos azuis ou verdes. Outra característica genética é o fato de, em alguns animais, os dentes caninos da mandíbula superior serem proeminentes, semelhantemente ao observado nos fóssil\|fósseis do tigre-dentes-de-sabre.<ref name="ECB"/> === Pelagem === Imagem:Fat Cat (2556593236).jpg\|esquerda\|miniaturadaimagem\|Um gato persa Em respeito às cores, os gatos podem ter uma única coloração, como os completamente brancos ou pretos, que só tem pelos contrastantes soltos em algumas partes do corpo. Também podem ter duas cores, como o branco e preto, branco e amarelo, pardo e branco, ou cinza e branco. Podem possuir um padrão de cores tigrado em laranja, pardo e branco; em tons cinza e alaranjados (gatos romanos), com o pelo de uma só cor em toda a sua extensão ou de dois tipos de cores (as extremidades diferentes do resto do corpo). Também podem ter um padrão de cor siamês com cores mais escuras na face, rabo, patas e orelhas. Outro tipo de coloração é a tricolor, como, por exemplo, branco, laranja e preto. As gatas costumam ter os pelos mais lustrosos e brilhantes do que os machos, em contra partida elas costumam soltar mais pelos do que os gatos, principalmente nos períodos do início do cio. Os gatos tricolores ou de até quatro cores são normalmente fêmeas; quando são machos, são estéreis. Em contrapartida, os gatos romanos laranjas são em sua maioria machos, porém é possível deparar-se com fêmeas. O tipo de pelo vai desde o muito curto (como o Sphynx, cujo pelo é quase invisível), o encaracolado (no caso do Devon rex), o pelo curto normal com uma cor somente ou com pontas de outras cor, o pelo semi-longo, até o pelo mais longos procedentes das cruzas com o Bosque da Noruega, persa ou qualquer outra raça de pelo longo.<ref name=Manual>Citar livro\|título=Gato: manual do proprietário\|autor=Brunner, David;Stall, Sam \|local=São Paulo\|editora=Gente\|ano=2006\|isbn = 85-7312-484-9\|páginas=208</ref> === Bolsa primordial === A bolsa primordial é uma camada protetora formada por pele, pelo e gordura. Ela é posicionada ao longo do comprimento da barriga de um gato. Essas bolsas são perfeitamente normais e saudáveis e todos os gatos têm bolsas primordiais, mas variam muito em tamanho; alguns são quase indetectáveis. É mais fácil ver uma pequena bolsa quando ela balança para frente e para trás enquanto um gato corre.<ref>Citar web \|url=http://www.sepicat.com/primordial-pouch-cats/ \|titulo=The primordial pouch in cats; what is it and what is it for? \|data=2019-09-19 \|acessodata=2021-04-10 \|website=Sepicat \|lingua=en-US</ref> As bolsas primordiais não são exclusivas dos gatos domésticos. Grande felino\|Grandes felinos, como leões e tigres, os têm pelos mesmos motivos. Em gatos domésticos, a bolsa começa a se desenvolver por volta dos 6 meses de idade em machos e fêmeas.<ref>Citar web \|ultimo=estaff \|url=https://www.catwatchnewsletter.com/health/the-primordial-pouch/ \|titulo=The Primordial Pouch \|data=2020-08-21 \|acessodata=2021-04-10 \|website=Catwatch Newsletter \|lingua=en-US</ref> Existem três teorias principais sobre o motivo pelo qual os gatos têm bolsas primordiais. A primeira é que ele protege os órgãos internos numa luta, adicionando uma camada extra entre as garras ou dentes e o interior do felino. Uma segunda teoria é que a bolsa permite que os gatos se movam mais rápido. Ele se estende conforme os felinos correm, dando-lhes flexibilidade extra e a capacidade de ir mais longe a cada salto - qualidades que podem ajudá-los a fugir de predadores ou capturar suas presas. Outra possibilidade é que a bolsa seja um espaço extra para armazenar alimentos após uma grande refeição. Na natureza, os gatos não comem duas refeições regulares por dia; eles comem quando podem e podem armazenar gordura de uma grande caça em sua bolsa para o sustento dias depois.<ref>Citar web \|ultimo=April 2021 \|primeiro=Tara Santora-Live Science Contributor 10 \|url=https://www.livescience.com/cats-primordial-pouch.html \|titulo=Why do cats have belly 'pouches'? \|acessodata=2021-04-10 \|website=livescience.com \|lingua=en</ref> === Sentidos === ==== Visão ==== Imagem:Cat eye (2267157496).jpg\|miniaturadaimagem\|Gatos têm a visão muito nítida Medir e classificar os sentidos dos animais pode ser difícil, principalmente por que não existem meios explícitos de comunicação entre o objeto do teste e o examinador. Entretanto, testes indicam que a visão aguçada dos gatos é largamente superior no noite\|período noturno em comparação aos humanos, mas menos eficaz durante o dia. Os olhos dos gatos possuem o tapetum lucidum, uma membrana posicionada dentro do globo ocular que reestimula a retina ao refletir a luz na cavidade. Enquanto este artifício melhora a visão noturna, parece reduzir a acuidade visual na presença de luz abundante. Quando há muita luminosidade, a pupila em formato de fenda fecha-se o máximo possível, para reduzir a quantidade de luz a atingir a retina, o que também resguarda a noção de profundidade. Os gatos têm, em média, campo visual com abertura estimada em 210°, dos quais 120° são binoculares, contra 180° dos humanos, com sobreposição binocular mais estreita que a dos humanos.<ref name="alt1040">citar web \|url=http://alt1040.com/2013/10/gatos-vision?utm_source=self&utm_medium=nav&utm_campaign=lo+mas+leido \|título=Así ven los gatos el mundo \|acessodata= 21 de outubro de 2013 </ref> O campo de visão depende principalmente do posicionamento dos olhos estruturalmente semelhantes aos humanos, mas também pode estar relacionada com a construção dos olhos. Ao invés da fóvea, que dá aos humanos excelente visão central, os gatos têm uma faixa central marcando a intersecção binocular. Aparentemente, os gatos conseguem diferenciar cores, especialmente à curta distância, mas sem sutileza apreciável, em termos humanos, já que estas não são interpretadas da mesma forma - a menos que o animal seja devidamente treinado para desenvolver tal percepção. Os gatos também possuem uma terceira membrana protetora dos olhos, a membrana nictitante\|membrana de nictação, que é o ato de fechar os olhos instintivamente na presença de luz intensa.<ref>citar web \| url=http://hipertextual.com/2013/10/gatos-vision?utm_source=self&utm_medium=nav&utm_campaign=lo+mas+leido \| título=mais visto\| lingua=es</ref> Essa membrana fecha parcialmente quando o animal está doença\|doente. Se o gato mostra frequentemente essa terceira pálpebra, é um indicativo de doença.<ref name="GERIATRIA"/> Os gatos não conseguem ver a menos de 20 centímetros de distância, daí levarem a boca à comida, confiando no olfato.<ref>Citar web \|url=http://pequenosfelinos.com/a-visao-dos-gatos \|título=visao-dos-gatos</ref> Seu ponto cego é logo abaixo do nariz.<ref>Citar web\|url=http://www.whiskas.com.br/gatopedia/mito-ou-verdade#node-207\|título=ponto cego\|acessodata=2013-11-14 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130728164052/http://whiskas.com.br/gatopedia/mito-ou-verdade#node-207\|arquivodata=2013-07-28\|urlmorta=yes</ref> ==== Audição ==== Imagem:Katzenohr seitlich.JPG\|miniaturadaimagem\|O formato das orelhas dos gatos ajuda-os a identificarem com precisão a fonte dos som\|sons Os seres humanos e os gatos têm limites similares de audição em baixa frequência, que devem rondar os 20 Hz. Já na escala de alta frequência, os gatos têm ampla vantagem, alcançando os 60 kHz, superando até mesmo os cão\|cães. Os gatos podem ouvir até duas oitavas acima dos humanos (20 kHz) e meia oitava além dos cães. Quando detectam um som, as orelhas do gato imediatamente voltam-se para o ruído. Os gatos podem precisar com margem de erro de 7,5 centímetros a localização de uma fonte sonora a um metro de distância. Trinta e dois músculos individuais na orelha os permitem ouvir direccionalmente. Os gatos podem mover uma orelha independentemente da outra. Diferentemente dos humanos, os gatos têm sua orelha coberta interna e externamente por pelos. Quando está enojado ou atemorizado, o gato instintivamente abaixa as orelhas para trás da cabeça, cobrindo seus canais auditivos. Juntamente com esta ação, arrepia seus pelos, coloca as garras para fora e emite um som ameaçador com a boca, deixando os dentes à mostra.<ref>Citar web \|url=http://www.hgtv.com/hgtv/ah_pets_care_health/article/0,1801,HGTV_3152_1380540,00.html \|titulo=''Understanding Cats'' \|acessodata=2008-05-12 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20080201133606/http://www.hgtv.com/hgtv/ah_pets_care_health/article/0%2C1801%2CHGTV_3152_1380540%2C00.html \|arquivodata=2008-02-01 \|urlmorta=yes </ref> ==== Tato ==== Os gatos geralmente apresentam uma dúzia de vibrissas, dispostas em quatro fileiras sobre os lábios superiores, as vibrissas dessa região em particular são comumente chamadas coletivamente de bigode, alguns nas bochechas, tufos sobre os olhos e no queixo. Os Sphynx - gatos quase sem pelos - podem ter bigodes normais, curtos ou nem sequer apresentá-los. Os bigodes auxiliam na navegação e tato. Podem detectar pequenas variações nas correntes de ar, possibilitando ao gato descobrir obstruções sem vê-las, facilitando o deslocamento na penumbra. As fileiras mais elevadas dos bigodes movem-se independentemente das inferiores para medições ainda mais precisas. Especula-se que os gatos podem preferir guiar-se pelos bigodes especializados que dilatar as pupilas na totalidade, o que reduz a habilidade de focar objetos próximos. Esses pelos também alcançam aproximadamente a mesma largura do corpo do bicho, permitindo-o julgar se cabe em determinados espaços.<ref name="cesaho"/> O posicionamento dos bigodes é um bom indicador do humor do felino: apontados para frente, indicam curiosidade e tranquilidade; colados ao Face\|rosto, indicam que o gato assumiu uma postura defensiva e agressiva. Recentes estudos de fotografias infravermelhas de gatos caçando demonstram que eles também utilizam seus bigodes para determinar se a presa mordida já está morta. Observa-se nas fotos que, ao aplicar a mordida fatal à predação\|vítima e posteriormente a manter apertada entre as mandíbulas, seus bigodes "abraçam" ou rodeiam completamente o corpo da presa para detectar uma possível mínima vibração como sinal de que a caça ainda possa estar com vida. Crê-se que este fenômeno é usado para proteger o próprio corpo do felino, porque muitas de suas vítimas, como os ratos, ainda podem mordê-lo e/ou lesioná-lo, se o predador as leva à boca quando ainda estão com vida.<ref name="cesaho">[http://www.cesaho.com.br/biblioteca_virtual/arquivos/arquivo_298_cesaho.pdf ''Os sentidos do gato'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref> ==== Paladar e olfato ==== Imagem:Cat's Nose.jpg\|miniaturadaimagem\|Os gatos têm o sentido do olfato consideravelmente superior ao apresentado pelos seres humanos Uma curiosidade sobre o paladar dos gatos é que, de acordo com a edição Estados Unidos\|norte-americana da National Geographic (revista)\|National Geographic (de 8 de dezembro de 2005), eles não são capazes de saborear o gosto\|doce, por falta de receptores desse tipo. Alguns cientistas acreditam que isso se deve à dieta dos gatos incluir quase que exclusivamente alimentos ricos em proteínas, embora seja incerto se essa é a causa ou o resultado dessa falta de células adaptadas.<ref name="GERIATRIA"/> Entretanto, através da observação de gatos domésticos, percebe-se que, uma vez que sejam oferecidos guloseimas\|doces, eles parecem gostar, embora não seja saudável deixá-los comer tais guloseimas, pois podem causar excessiva fermentação dentro do aparelho digestivo, gerando flatulência\|gases e cólicas desconfortáveis no animal.<ref name=DOENCAS>Citar livro\|título=Doenças do Gato e seu Tratamento\|autor= Muller, Ulrike e Muller, Alfred\|local=Portugal\|editora=Presença \|ano=1997\|isbn = 972-23-2185-4\|páginas=166</ref> Ainda que não reconheçam o gosto doce, esses animais apresentam grande sensibilidade aos sabores ácidos, salgados e amargos, o que os torna animais muito exigentes quanto ao paladar dos alimentos que lhes são oferecidos, podendo recusar a refeição fornecida, caso notem algo de errado ou diferente em seu sabor.<ref name=Royal>Citar web\|url=http://publications.royalcanin.com/renvoie.asp?type=1&cid=107438&id=102377&com=23&animal=2&lang=6&session=3020805\|título=O paladar no gato\|publicado=publications.royalcanin.com\|acessodata=2010-06-20\|último=\|primeiro=\|datali=maio de 2019</ref> O olfato é fundamental para que o gato conheça o meio ambiente.<ref>Citar web\|url=http://caocidadao.com.br/dicas/cheiros-e-seu-efeito-sobre-o-comportamento-dos-gatos/\|titulo=Cheiros e seu efeito sobre o comportamento dos gatos\|acessodata=2016-04-15\|obra=Cão Cidadão</ref> Um gato doméstico possui o olfato 14 vezes mais potente e duas vezes mais células receptoras que os humanos, portando 19 milhões de terminações nervosas ligadas ao cheiro, portanto, podendo sentir odores dos quais um ser humano nem sequer registra ou reconhece.<ref>[http://cats.about.com/cs/felineanatomy/a/catsnose_scent.htm ''The nose knows'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref> === Envelhecimento === Imagem:Tired_20-year-old_cat.jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Uma gata de 20 anos. Embora não apresentem muitos sinais externos de envelhecimento, os gatos têm a saúde fragilizada nessa etapa de suas vidas Ainda que apresentem poucos sinais externos decorrentes do envelhecimento, com o avanço da idade, os gatos apresentam mudanças fisiológicas significativas que afetam seu metabolismo, tornando-os mais suscetíveis e vulneráveis aos ataques de diversas doenças, como problemas na pele, olhos, ouvidos, olfato e paladar.<ref name="UFLA"/><ref name="DOENCAS"/><ref name="Royal"/> Podem também apresentar fragilidade nos ossos e desenvolver tumores e Cancro (tumor)\|cânceres. Normalmente, os indivíduos mais idosos apresentam letargia, diminuição do apetite e emagrecimento, culminando na insuficiência de órgãos vitais como insuficiência renal\|rins, insuficiência hepática\|fígado e insuficiência cardíaca\|coração, o que pode levar o animal ao óbito.<ref name="UFLA"/><ref name="Velhinho">Citar web\|url=http://www.nutrikao.com.br/index.php?menu=home&id_categoria=120&id_subcategoria=130 \|título=Nutrikão - Cuidados com o velhinho\|publicado=www.nutrikao.com.br\|acessodata=2010-06-20\|último =\|primeiro =</ref> Os gatos que vivem sob cuidados de humanos podem viver mais de 20 anos. Para que atinjam tal idade, é recomendado que a partir dos oito anos de idade esses animais sejam submetidos a um tratamento diferenciado, envolvendo alimentação diferenciada, consultas veterinárias e exames de saúde regulares.<ref>Citar web \|url=http://bichanosonline.com.br/artigo/2008/02/28/velhice \|titulo=''Velhice'' \|acessodata=2009-05-20 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090616145149/http://bichanosonline.com.br/artigo/2008/02/28/velhice/ \|arquivodata=2009-06-16 \|urlmorta=yes </ref> Cuidados gerais devem ser intensificados nessa fase, sobretudo o higiene\|asseio com os dentes, que devem ser limpos e inspecionados semanalmente. Os olhos e ouvidos também devem ser focos de cuidados especiais, pois esses órgãos vão, aos poucos, tornando-se menos eficazes. Se o gato estiver com a sua visão prejudicada, deve-se evitar a mudança da localização dos seus pertences, como cama, liteira (gatos)\|caixa de areia e vasilhas de água e comida, pois o animal poderá continuar utilizando esses itens, desde que esteja acostumado ao local onde normalmente estão instalados. Quanto à alimentação, deve-se estimular um aumento no número de refeições, pois o gato passará a ter menos apetite e, consequentemente, comer em menores porções. Fabricantes de rações disponibilizam produtos especialmente direcionados a gatos idosos, os quais apresentam teores de nutrientes diferenciados, adaptando-se às necessidades dos animais dessa faixa etária.<ref name="UFLA"/> Devido a redução na quantidade de alimentos ingeridos e às mudanças fisiológicas decorrentes da velhice\|idade mais avançada, o nível de energia disponível diminuirá e o animal não terá mais tanta disposição para brincadeiras. No entanto, sabe-se que gatos idosos apreciam a companhia dos humanos, devendo ser tratados com a mesma alegria, dedicação e carinho dispensados em sua juventude (idade)\|fase juvenil.<ref name="UFLA"/> == Ecologia == Imagem:Causes of bird deaths.png\|thumb\|Os gatos de exterior são a maior causa humana de mortalidade de aves === Habitat === O gato doméstico é uma espécie cosmopolita e ocorre em grande parte do mundo.<ref name="Lipinski" /> É adaptável e está agora presente em todos os continentes excepto na Antártida, e em 118 dos 131 principais grupos de ilhas, incluindo no arquipélago isolado das Ilhas Kerguelen.<ref>citar periódico\|título=Spatio-temporal variation in cat population density in a sub-Antarctic environment \|último =Say \|primeiro =L. \|periódico=Polar Biology \|data=2002 \|volume=25 \|número=2 \|páginas=90–95 \|doi=10.1007/s003000100316\|bibcode=2002PoBio..25...90S \|s2cid=22448763</ref><ref>citar periódico\|título=Biological Invasions in the Antarctic: Extent, Impacts and Implications \|último1 =Frenot \|primeiro1 =Y. \|último2 =Chown \|primeiro2 =S. L. \|último3 =Whinam \|primeiro3 =J. \|último4 =Selkirk \|primeiro4 =P. M. \|último5 =Convey \|primeiro5 =P. \|último6 =Skotnicki \|primeiro6 =M. \|último7 =Bergstrom \|primeiro7 =D. M. \|s2cid=5574897 \|periódico=Biological Reviews \|data=2005 \|volume=80 \|número=1 \|páginas=45–72 \|doi=10.1017/S1464793104006542 \|pmid=15727038 \|doi-access=free</ref> Dada a sua habilidade em prosperar em quase qualquer habitat terrestre, está entre as Espécie invasora\|espécies mais invasivas do mundo.<ref>citar periódico\|último1 =Medina \|primeiro1 =F. M. \|último2 =Bonnaud \|primeiro2 =E. \|último3 =Vidal \|primeiro3 =E. \|último4 =Tershy \|primeiro4 =B. R. \|autorlink5=Erika Zavaleta \|último5 =Zavaleta \|primeiro5 =E. \|último6 =Josh Donlan \|primeiro6 =C. \|último7 =Keitt \|primeiro7 =B. S. \|último8 =Le Corre \|primeiro8 =M. \|último9 =Horwath \|primeiro9 =S. V. \|último10 =Nogales \|primeiro10 =M. \|data=2011 \|título=A global review of the impacts of invasive cats on island endangered vertebrates \|periódico=Global Change Biology \|volume=17 \|número=11 \|páginas=3503–3510 \|doi=10.1111/j.1365-2486.2011.02464.x \|citeseerx=10.1.1.701.4082 \|bibcode=2011GCBio..17.3503M\|s2cid=323316</ref> É capaz de viver em pequenas ilhas sem nenhum habitante humano.<ref>citar periódico\|título=A Review of Feral Cat Eradication on Islands \|último1 =Nogales \|primeiro1 =M. \|último2 =Martin \|primeiro2 =A. \|último3 =Tershy \|primeiro3 =B. R. \|último4 =Donlan \|primeiro4 =C. J. \|último5 =Veitch \|primeiro5 =D. \|último6 =Uerta \|primeiro6 =N. \|último7 =Wood \|primeiro7 =B. \|último8 =Alonso \|primeiro8 =J. \|periódico=Conservation Biology \|data=2004 \|volume=18 \|número=2 \|páginas=310–319 \|doi=10.1111/j.1523-1739.2004.00442.x \|bibcode=2004ConBi..18..310N \|hdl=10261/22249 \|s2cid=11594286 \|url= https://digital.csic.es/bitstream/10261/22249/1/CBL-2004-18-310.pdf \|hdl-access=free \|acessodata=24 de Setembro de 2019 \|arquivodata=6 de Dezembro de 2019 \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20191206034647/https://digital.csic.es/bitstream/10261/22249/1/CBL-2004-18-310.pdf \|urlmorta= não</ref> Gatos ferais conseguem viver em florestas, prados, tundra, áreas costeiras, terras agrícolas, matagais, áreas urbanas e zonas húmidas.<ref name="ISSG 2006">citar web\|url= http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss \|obra=Global Invasive Species Database \|título=Ecology of ''Felis catus'' \|autor =Invasive Species Specialist Group \|publicado=IUCN Species Survival Commission, International Union for Conservation of Nature \|data=2006 \|acessodata=31 de Agosto de 2009 \|urlmorta= não\|arquivourl= https://web.archive.org/web/20091027123405/http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=24&fr=1&sts=sss \|arquivodata=27 de Outubro de 2009</ref> Há vários factores que levam a que o gato doméstico seja tratado como uma espécie invasora. Por um lado, como é pouco diferente de um gato selvagem, pode cruzar-se livremente com este. Esta híbrido (biologia)\|hibridação coloca em perigo a distinção genética de algumas populações de gato selvagem, particularmente na Escócia e Hungria, e possivelmente também na Península Ibérica, e onde quer que áreas naturais protegidas estejam perto de paisagens dominadas por humanos, como no Parque Nacional Kruger na África do Sul.<ref name="Kruger">citar periódico\|url= https://www.researchgate.net/publication/270912183 \|título=Genetic analysis shows low levels of hybridization between African wildcats (Felis silvestris lybica) and domestic cats (F. s. catus) in South Africa \|último1 =Le Roux \|primeiro1 =Johannes J. \|último2 =Foxcraft \|primeiro2 =Llewellyn C. \|último3 =Herbst \|primeiro3 =Marna \|último4 =Macfadyen \|primeiro4 =Sandra \|data=19 de agosto de 2014 \|periódico=Ecology and Evolution \|volume=5 \|número=2 \|páginas=288–299 \|doi=10.1002/ece3.1275 \|pmid=25691958 \|pmc=4314262 \|acessodata=14 de Novembro de 2021 \|arquivodata=7 de Março de 2022 \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20220307214831/https://www.researchgate.net/publication/270912183_Genetic_analysis_shows_low_levels_of_hybridization_between_African_wildcats_Felis_silvestris_lybica_and_domestic_cats_F_s_catus_in_South_Africa \|urlmorta= não</ref><ref name="Oliveira"/> Contudo, a sua introdução em locais sem populações naturais de felinos também contribui para o declínio de espécies nativas.<ref name="contr-ext" /> === Impacto na vida selvagem === Em ilhas, 60% da dieta dos gatos consiste em aves.<ref name="Fitzgerald">citar livro\|último1 =Fitzgerald \|primeiro1 =M. B. \|último2 =Turner \|primeiro2 =Dennis C. \|título=The Domestic Cat: The Biology of its Behaviour \|editor-last1=Turner \|editor-first1=Dennis C. \|editor-sobrenome2 =Bateson \|editor-nome2 =Patrick P. G. \|páginas=151–175 \|capítulo=Hunting Behaviour of Domestic Cats and Their Impact on Prey Populations</ref> Em quase todos os casos, o gato não foi identificado como a única causa da redução do número de aves insulares, e em alguns caos, a erradicação dos gatos causou um efeito de "libertação de mesopredadores";<ref>citar periódico\|último1 =Courchamp \|primeiro1 =F. \|último2 =Langlais \|primeiro2 =M. \|último3 =Sugihara \|primeiro3 =G. \|data=1999 \|título=Cats protecting birds: Modelling the mesopredator release effect \|periódico=Journal of Animal Ecology \|volume=68 \|número=2 \|páginas=282–292 \|doi=10.1046/j.1365-2656.1999.00285.x \|doi-access=free \|bibcode=1999JAnEc..68..282C \|s2cid=31313856</ref> onde a supressão de Superpredador\|carnívoros de topo cria uma abundância de predadores mais pequenos que causam um declínio acentuado nas suas presas partilhadas. Gatos domésticos são um factor contribuinte para o declínio de várias espécies, um factor que levou em última instância, em alguns casos, à extinção. ''Turnagra capensis'', ''Cabalus modestus'',<ref name="Mead 1982 183–186" /> e o merganso-de-auckland<ref>citar livro\|último1 =Stattersfield \|primeiro1 =A. J. \|último2 =Crosby \|primeiro2 =M. J. \|último3 =Long \|primeiro3 =A. J. \|último4 =Wege \|primeiro4 =D. C. \|título=Endemic Bird Areas of the World: Priorities for Biodiversity Conservation \|data=1998 \|publicado=Burlington Press \|isbn=9780946888337 \|series="BirdLife Conservation" series No. 7 \|local=Cambridge, England</ref> são algumas espécies de uma longa lista de extinções, sendo a Cotovia-da-ilha-stephen um caso extremo que foi conduzida à extinção apenas alguns anos após a sua descoberta.<ref>citar livro\|último =Falla \|primeiro =R. A. \|título=New Zealand Bird Life Past and Present \|data=1955 \|publicado=Cawthron Institute</ref><ref>citar periódico\|último1 =Galbreath \|primeiro1 =R. \|último2 =Brown \|primeiro2 =D. \|data=2004 \|título=The Tale of the Lighthouse-keeper's Cat: Discovery and Extinction of the Stephens Island Wren (''Traversia lyalli'') \|url= http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_51-2004/Notornis_51_4_193.pdf \|urlmorta= sim\|periódico=Notornis \|volume=51 \|páginas=193–200 \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20081017221501/http://www.notornis.org.nz/free_issues/Notornis_51-2004/Notornis_51_4_193.pdf \|arquivodata=17 de Outubro de 2008</ref> Um gato assilvestrado na Nova Zelândia matou 102 morcegos da espécie Mystacina tuberculata em sete dias.<ref>citar periódico\|último1 =Scrimgeour \|primeiro1 =J. \|último2 =Beath \|primeiro2 =A. \|último3 =Swanney \|primeiro3 =M. \|data=2012 \|título=Cat predation of short-tailed bats (''Mystacina tuberculata rhyocobia'') in Rangataua Forest, Mount Ruapehu, Central North Island, New Zealand \|periódico=New Zealand Journal of Zoology \|volume=39 \|número=3 \|páginas=257–260 \|doi=10.1080/03014223.2011.649770 \|doi-access=free</ref> Nos Estados Unidos, gatos domésticos assilvestrados ou não mantidos dentro de casa matam estimadamente 6,3 a 22,3 mil milhões de mamíferos por ano.<ref name="NC012913" /> Na Austrália, os gatos têm um impacto maior nas populações de mamíferos do que a perda de habitat.<ref>citar periódico\|último1 =Murphy \|primeiro1 =B. P. \|último2 =Woolley \|primeiro2 =L.-A. \|último3 =Geyle \|primeiro3 =H. M. \|último4 =Legge \|primeiro4 =S. M. \|último5 =Palmer \|primeiro5 =R. \|último6 =Dickman \|primeiro6 =C. R. \|último7 =Augusteyn \|primeiro7 =J. \|último8 =Brown \|primeiro8 =S. C. \|último9 =Comer \|primeiro9 =S. \|último10 =Doherty \|primeiro10 =T. S. \|último11 =Eager \|primeiro11 =C. \|data=2019 \|título=Introduced cats (''Felis catus'') eating a continental fauna: The number of mammals killed in Australia \|periódico=Biological Conservation \|volume=237 \|páginas=28–40 \|doi=10.1016/j.biocon.2019.06.013 \|bibcode=2019BCons.237...28M \|s2cid=196649508</ref> Mais de um milhão de répteis são mortos por gatos ferais por dia, representando 258 espécies.<ref>citar web\|último =Daley \|primeiro =J. \|data=2018 \|título=Australian Feral Cats Eat More Than a Million Reptiles Per Day \|url= https://www.smithsonianmag.com/smart-news/feral-cats-eat-million-australian-reptiles-day-180969447/ \|acessodata=6 de Junho de 2020 \|website=Smithsonian Magazine \|arquivodata=21 de Março de 2019 \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20190321064840/https://www.smithsonianmag.com/smart-news/feral-cats-eat-million-australian-reptiles-day-180969447/ \|urlmorta= não</ref> Gatos contribuiram para a extinção de ''Leiocephalus eremitus'' e ''Chioninia coctei.''<ref name="contr-ext">citar periódico\|último1 =Doherty \|primeiro1 =T. S. \|último2 =Glen \|primeiro2 =A. S. \|último3 =Nimmo \|primeiro3 =D. G. \|último4 =Ritchie \|primeiro4 =E. G. \|último5 =Dickman \|primeiro5 =C. R. \|data=2016 \|título=Invasive predators and global biodiversity loss \|periódico=Proceedings of the National Academy of Sciences \|volume=113 \|número=40 \|páginas=11261–11265 \|doi=10.1073/pnas.1602480113 \|pmc=5056110 \|pmid=27638204 \|bibcode=2016PNAS..11311261D \|doi-access=free</ref> === Gatos ferais === AP\|Gato feral Imagem:Cats on Beach.JPG\|miniaturadaimagem\|Grupo de gatos ferais vivendo em área rochosa próxima ao mar\|esquerda Devido ao fato de sua domesticação ser relativamente recente, quando necessário os gatos convertem-se facilmente à vida selvagem, passando a viver em ambientes silvestres. Gatos que nasceram ou cresceram em meio selvagem, sem manterem contato direto com seres humanos, costumam se unir em agrupamentos formados por diversos animais. Os animais que vivem nessa situação recebem o nome de gato feral\|gatos ferais.<ref name="fsp">citar web\|título=Quem são os gatos ferais que a Austrália quer exterminar \|url=https://gatices.blogfolha.uol.com.br/2015/08/03/saiba-quem-sao-os-gatos-ferais-que-a-australia-quer-exterminar/ \|obra=Folha de SP \|publicado=Folha de S.Paulo </ref><ref name="ECB" /><ref name="gatoferal02042019">citar web \|url=http://recil.grupolusofona.pt/xmlui/bitstream/handle/10437/7105/TESE_Ines.pdf?sequence=1\|titulo=ECOLOGIA URBANA DO GATO DOMÉSTICO (Felis silvestris catus) NA CIDADE DE BARCELONA \|data= 2016\|publicado=Universidade Lusófona de Humanidades e Tecnologias</ref> Esses animais costumam formar colônias nas quais vivem por meio de caça a pequenos animais como aves e roedores.<ref name="fsp" /> Por crescerem de forma isolada, eles costumam apresentar agressividade e dificilmente aceitam contato com humanos, o que torna sua domesticação ocorrência rara e de elevado nível de dificuldade.<ref name=":f0" /> Suas colônias podem apresentar diferentes tamanhos, variando desde grandes colônias, com a presença de 25 ou mais gatos; agrupamentos médios contendo 10 a 25 indivíduos; ou ainda, pequenos grupos compostos por menos de 10 animais.<ref name="feral02042019" /> Tais colônias usualmente se localizam em áreas afastadas dos Cidade\|centros urbanos; contudo, não é rara a presença de agrupamentos de gatos ferais ocupando parques e grandes terrenos baldios das área urbana\|áreas urbanas.<ref name="fsp" /> Imagem:Gato BarraNa Galicia 3.jpg\|miniaturadaimagem\|Gato feral em postura defensiva diante de uma ameaça Uma vez que os gatos ferais são idênticos aos gatos domésticos do ponto de vista genético,<ref name="fsp" /><ref name=":f0">Citar web\|titulo=What is a feral cat?\|url=http://www.forgottencats.org/feralcat.php\|obra=www.forgottencats.org\|acessodata=2019-02-01</ref> não existem distinções significativas das feições físicas entre os gatos ferais e os domésticos.<ref name=":f1">Citar web\|titulo=Neighborhood Cats ! How to TNR ! What is a Feral Cat?\|url=https://www.neighborhoodcats.org/how-to-tnr/getting-started/what-is-a-feral-cat\|obra=Neighborhood Cats\|acessodata=2019-02-01\|lingua=en</ref> Entretanto, devido a seu modo de vida, normalmente os animais ferais irão apresentar-se mais musculosos que os animais domesticados, uma vez que esses gatos de vida livre realizam atividades físicas de forma mais intensa e frequente. Suas constantes atividades de caça os obrigam a subir em árvores, escalarem rochas e correrem atrás das presas, o que gera grande gasto de Caloria\|energia.<ref name=":f1" /> Visualmente, o gato feral pode apresentar pelagem mais rústica. Mas isso não se trata de uma característica genética e sim de um aspecto relacionado ao fato de que, ao adotar um modo de vida selvagem e afastado do convívio com humanos, esses animais não recebem os cuidados que manteriam sua pelagem brilhante e macia. Além disso, suas práticas de caça e as frequentes brigas em defesa do território podem causar ferimentos que deixam cicatrizes, sobre as quais há crescimento irregular de seus pelos.<ref>Citar web\|titulo=Can Feral Cats Heal From Wounds Without Care?\|url=http://pets.thenest.com/can-feral-cats-heal-wounds-care-8053.html\|obra=pets.thenest.com\|acessodata=2019-02-04\|primeiro=Michelle A.\|ultimo=Rivera</ref> Os gatos de vida livre não precisam de interação com o homem para obterem proteção, alimentos ou companhia. Deste modo, ao contrário dos gatos normais, os ferais não Miado\|vocalizam para os humanos.<ref name="fsp" /> Na verdade, por serem dotados de elevado temor e desconfiança em relação ao homem, os gatos ferais normalmente procuram manter-se distantes das pessoas.<ref name="feral02042019">citar web \|url=http://recil.grupolusofona.pt/xmlui/bitstream/handle/10437/7105/TESE_Ines.pdf?sequence=1\|titulo=Ecologia Urbana do Gato Doméstico (Felis silvestris catus) na Cidade de Barcelona \|data= 2016\|publicado=Universidade Lusófona de Humanidades e Tecnologias</ref> Caso sejam capturados, esses animais irão empreender fuga e retornarão à natureza na primeira oportunidade que encontrarem para isso.<ref name=":f0" /> Devido à sua natureza selvagem, quando retirados de seu ambiente os gatos ferais ficam severamente estressados, o que faz com que tenham seu sistema imunológico abalado. Deste modo doenças preexistentes tornam-se sintomáticas, fazendo com que a saúde do animal se deteriore, podendo causar sua morte.<ref name=":f1" /> Em alguns casos, pessoas incentivam a manutenção das colônias de gatos ferais, objetivando o controle de pragas nas redondezas, uma vez que suas frequentes atividades de caça evitam a presença de ratos e outros animais indesejáveis.<ref name="fsp" /> É importante destacar que os gatos ferais devem ser diferenciados dos gatos de rua, uma vez que os animais ferais vivem em comunidades, evitando o contato com humanos.<ref name=":f0" /> Já os gatos de rua são animais que embora vivam ao relento se alimentando das comidas que encontrem nas ruas, apresentam boa capacidade de socialização, aceitando e apreciando o contato com as pessoas.<ref name=":feral2">Citar web\|titulo=Feral and Stray Cats—An Important Difference\|url=https://www.alleycat.org/resources/feral-and-stray-cats-an-important-difference/\|obra=Alley Cat Allies\|acessodata=2019-02-01\|lingua=en</ref> Ao contrário dos animais ferais, gatos de rua podem facilmente ser convertidos em animais de estimação, bastando para isso que um humano lhe forneça abrigo e alimento.<ref name=":feral2" /> == Comunicação == Artigo principal\|Inteligência em gatos Imagem:Domestic_Cat_Face_Shot.jpg\|miniaturadaimagem\|Um gato doméstico vocalizando Os gatos conseguem comunicar-se de forma bastante eficaz, seja com humanos ou com outros seres de sua espécie. Estudos da inteligência em gatos têm demonstrado que tais animais são dotados de um aparato cognitivo capaz de lhes propiciar diversas ações, que podem ser compreendidas como sinais de inteligência.<ref>''Gatos são inteligentes?'' Revista Cães & Cia, n. 331, dezembro de 2006 [http://www.caocidadao.com.br/artigos_gatos.php?id=42] Wayback\|url=http://www.caocidadao.com.br/artigos_gatos.php?id=42\|date=20090721024531</ref> O cérebro destes animais apresenta estruturas complexas que possibilita-lhes desenvolver uma espécie de linguagem, comunicando-se por meio de miados, ronronares, bufos, gritos e linguagens corporais. Do ponto de vista biológico, o cérebro do gato apresenta mais semelhanças com o cérebro humano do que com o cérebro canino<ref name=":2">Citar web\|url=https://drhato.com.br/tudo-o-que-voce-precisa-saber-sobre-gatos/\|titulo=Tudo o que você precisa saber sobre GATOS\|data=2020-04-28\|acessodata=2025-01-03\|website=Dr. Hato Hospital Veterinário e Pet Shop\|lingua=pt-BR</ref><ref>Citar web\|url=https://www.petful.com/behaviors/cat-brain-compare-with-a-human-brain/\|titulo=How Does a Cat Brain Compare With a Human Brain? Discover the Fascinating Differences - Petful\|data=2024-04-16\|acessodata=2025-01-03\|website=www.petful.com\|lingua=en-US</ref> A avançada estrutura de seu cérebro faz com que esses felinos sejam frequentemente utilizados como Teste com animais\|animais experimentais,<ref>Citar web\|ultimo=Felizardo\|primeiro=Filipe\|url=https://setelagoas.com.br/noticias/saude/222585-estudo-aponta-que-comportamento-de-cerebro-de-gatos-e-parecido-com-o-de-humanos/\|titulo=Estudo aponta que comportamento de cérebro de gatos é parecido com o de humanos\|data=2024-11-07\|acessodata=2025-01-03\|website=SeteLagoas.com.br\|lingua=pt-BR</ref> tendo em vista que esse órgão apresenta estrutura muito similar àquela observada no cérebro humano.<ref name=":2" /> Pesquisas indicam que, tanto no homem quanto no gato, o mesmo setor cerebral é o responsável pela existência de diversas sensações e emoções.<ref>Citar web \|url=http://mios_e_miaus.web.simplesnet.pt/curiosidades.htm \|titulo=''Curiosidades sobre gatos'' \|acessodata=2009-05-26 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090430033349/http://mios_e_miaus.web.simplesnet.pt/curiosidades.htm \|arquivodata=2009-04-30 \|urlmorta=yes </ref> === Miado === Artigo principal\|Miado Arquivo:Felis silvestris catus.ogg\|esquerda\|miniaturadaimagem\|Clique para ouvir o som produzido por um gato ao miar O miado é o som típico que caracteriza o gato. É transcrito onomatopeia\|onomatopeicamente como "miau" em língua portuguesa\|português (em diversas outras línguas apresenta grafia semelhante, como "meow", "miaow", "maw", etc.) O miado é uma forma que os gatos criaram para comunicar com humanos. Em estado selvagem, gatos raramente miam, usando marcas odoríferas e arranhões para marcar território e avisar outros gatos de que estiveram ali.<ref name="miados"/> Diferentemente do ronronar, o miado possui um som mais agudo e audível a uma grande distância. A pronúncia desta chamada varia significativamente, dependendo de seu propósito. Usualmente, o gato vocaliza indicando sofrimento, solicitando atenção humana (por exemplo, para ser alimentado), ou como uma saudação. Alguns vocalização\|vocalizam excessivamente, enquanto outros raramente miam. Dependendo da raça, são capazes de emitir cerca de 100 tipos de vocalizações diferentes,<ref name="miados">Citar web \|url=http://familiapet.uol.com.br/gatos/curiosidades/curiosidades_ostiposdemiado.htm \|titulo=Os tipos de miados \|acessodata=2009-04-01 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090204173626/http://familiapet.uol.com.br/gatos/curiosidades/curiosidades_ostiposdemiado.htm \|arquivodata=2009-02-04 \|urlmorta=yes </ref> incluindo sons que se assemelham à linguagem humana. Os machos possuem vocalização mais forte e grave que as fêmeas e a espécie doméstica costuma miar muito mais do que a animal selvagem\|selvagem, já que é a principal forma que eles têm de chamar a atenção de seus donos.<ref>Citar web \|url=http://arcadenoe.sapo.pt/artigo/gatos_ruidosos_/285 \|titulo=''Gatos ruidosos: controlar o miar excessivo'' \|acessodata=2009-04-15 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090902130352/http://arcadenoe.sapo.pt/artigo/gatos_ruidosos_/285 \|arquivodata=2009-09-02 \|urlmorta=yes </ref> === Outros sons === Artigo principal\|Ronrom Imagem:Siam blue point.jpg\|miniaturadaimagem\|Gatos domésticos miam para chamar a atenção dos humanos O gato geralmente ronrona quando se encontra num estado de calma, prazer ou satisfação. Entretanto, pode ronronar quando está se sentindo angústia\|angustiado, aflição\|aflito ou com dor. Ronrona na presença de outros gatos ou, se ainda filhotes, na presença da mãe - por exemplo. Existem muitas teorias que explicam a origem deste som, incluindo vibração das falsas cordas vocais quando inspiram ou expiram, o som do sangue circulando pela artéria aorta, ressonância direta nos pulmões, entre outras. Atualmente, acredita-se que o ronronar é o resultado de impulsos rítmicos produzidos por sua laringe. Quando um gato emite o característico som de satisfação, é possível sentir sua garganta vibrar. Dentro da garganta, juntamente com as cordas vocais, o gato possui um par de estruturas chamadas pregas vestibulares. Alguns pesquisadores acreditam que essas pregas vibram quando o gato ronrona.<ref name=":0">citar periódico\|último=Sissom\|primeiro=Dawn E. Frazer\|último2=Rice\|primeiro2=D. A.\|último3=Peters\|primeiro3=G.\|data=1991\|título=How cats purr\|periódico=Journal of Zoology\|língua=en\|volume=223\|número=1\|páginas=67–78\|doi=10.1111/j.1469-7998.1991.tb04749.x\|issn=1469-7998\|bibcode=1991Natur.349Q.460.</ref> A maioria dos gatos bufa ou grunhe quando está em perigo. Alguns podem gorjear, quando observam uma presa ou expressando interesse a um objeto próximo. Quando esse som é dirigido a uma presa fora de alcance, não se sabe se é com a intenção de apresentar um barulho ameaçador, uma expressão de frustração ou para imitar o canto de uma ave (ou de uma presa da ave, como a cigarra). Recentemente, estudiosos do comportamento animal creem que este som é um "comportamento de ensaio", no qual o gato antecipa ou pratica como matar sua presa, já que o barulho usualmente acompanha um movimento da mandíbula similar ao que utilizam para matar a presa.<ref name=GYOF>Citar livro\|título=Gatos y Otros Felinos\|autor=Edney, Andrew\|local=Espanha\|editora=Evergreen\|idioma=Espanhol\|ano=1999\|isbn = 978-3-8228-6801-0\|páginas=400</ref> == Doenças e zoonoses == Como os demais mamíferos, os gatos são passíveis de contaminação por doenças causadas por vírus, fungos e bactérias. Estas doenças geralmente se manifestam por meio de sintomas como falta de apetite, apatia e outras alterações comportamentais. Poucas dessas doenças podem contaminar os seres humanos. No entanto, um grande número de pessoas são alérgicas a uma proteína produzida pelos felinos, apresentando sintomas no sistema respiratório quando entram em contato com fragmentos de pelos desses animais.<ref name="DOENCAS"/> === Alergias === Imagem:Old-Style_Balinese_Cat.png\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Balinês (gato)\|Gato balinês, uma das raças reconhecidas pela baixa produção de proteínas alérgenas Alguns felinos podem desenvolver severas reações alérgicas quando submetidos a determinadas medicamento\|medicações, como, por exemplo, a ivermectina, que é tradicionalmente aplicada no controle de pequenos parasitas, como carrapatos, pulgas e piolhos. Em determinadas situações, essa substância pode ocasionar o inchaço do cérebro do felino, provocando fortes dores, perda de controle muscular, cegueira temporária, perda de apetite, retenção de urina e febre, chegando a levar o animal ao coma\|estado de coma. A forma de se combater alergias desse tipo é por meio da aplicação de antídotos contra ação do medicamento anteriormente ministrado.<ref>''Conheça alguns dos venenos e perigos que podem estar ao alcance dos felinos''[http://www.vitrine25demarco.com.br/coluna_detalhe.php?codeps=MTd8NTV8]</ref> Muitos humanos são alérgicos à glicoproteína ''Fel d 1'', presente na saliva dos gatos e transmitida em contato com a pele ou com o pelo do animal. A glicoproteína ''Fel d1'' pode gerar espirros, irritação das vias respiratórias e, em casos mais agudos, asma, rinite e outras reações alérgicas. No dia 24 de setembro de 2006, a empresa biotecnológica Allerca anunciou o começo da criação dos primeiros gatos hipoalergênicos. Além disso, existem algumas raças de gatos que produzem pequenas quantidades da proteína responsável pela reação alérgica, não causando, deste modo, problemas às pessoas sensíveis.<ref>Citar web\|url=http://www.cienciapt.net/pt/index.php?option=com_content&task=view&id=18232&Itemid=336\|título=CienciaPT - A Educação, Ciência, Tecnologia e Inovação em Português - Gatos "hipoalergénicos" disponíveis em 2007 nos EUA\|publicado=www.cienciapt.net\|acessodata=2010-06-20\|último=\|primeiro=\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20160330014315/http://cienciapt.net/pt/index.php?option=com_content&task=view&id=18232&Itemid=336\|arquivodata=2016-03-30\|urlmorta=yes</ref> Dentre as raças de gatos mais recomendadas para pessoas alérgicas, frequentemente são citadas as seguintes: balinês, javanês, devon rex, cornish rex, sphynx e siberiano. Em todas essas linhagens, os espécimes apresentam baixa produção da proteína Fel d1, minimizando significativamente o risco de reação alérgica à qualquer pessoa que conviva no mesmo ambiente.<ref>Citar web \|url=https://felipearnaud.vet.br/gatos/racas-de-gato-para-pessoas-alergicas/ \|titulo=Tem alergia a gatos? Veja essas raças de gato para pessoas alérgicas! \|data=2020-01-13 \|acessodata=2021-03-15 \|website=Felipe Arnaud \|lingua=pt-BR</ref> A alergia aos felinos pode ser tratada via técnicas de imunoterapia.<ref name=":1">Citar web \|url=https://www.minhavida.com.br/saude/materias/35628-alergia-a-animais-pode-passar-com-o-tempo-medica-explica \|titulo=Alergia a animais pode passar com o tempo? Médica explica \|acessodata=2021-03-15 \|website=www.minhavida.com.br \|lingua=pt-br</ref> Os sintomas também tendem a diminuir e até mesmo desaparecer em decorrência de um processo de tolerância aos alérgenos que se desenvolve ao longo de anos de contato com esses animais.<ref name=":1" /> Dessa forma, não é incomum que pessoas inicialmente alérgicas, consigam conviver com gatos após transcorrer certo período, deixando de exibir os sintomas característicos das crises de alergia a felinos.<ref name=":1" /> === Toxoplasmose === Artigo principal\|Toxoplasmose A toxoplasmose é uma zoonose de distribuição mundial. Trata-se de uma doença infecciosa causada pelo protozoário ''Toxoplasma gondii''. Ocorre em animais de estimação e de produção, incluindo suínos, caprinos, aves, animais silvestres, cão\|cães, gatos e a maioria dos vertebrados terrestres homeotérmicos (Bovinos\|bovinos, suínos, Capra aegagrus hircus\|cabras, etc.). Usualmente, os gatos são responsabilizados pela transmissão direta da toxoplasmose aos humanos,<ref>''Toxoplasmose: será que os gatos são mesmo os vilões?''[http://www.vidadecao.com.br/cao/index2.asp?menu=toxo.htm] Wayback\|url=http://www.vidadecao.com.br/cao/index2.asp?menu=toxo.htm\|date=20090320232951 Toxoplasmose: Será que os gatos são mesmo os vilões?</ref> mas pesquisas atuais indicam que na maioria das vezes essa acusação é incorreta, tendo em vista que o ''Toxoplasma gondii'', causador da doença, necessita de um período de incubação após ser expelido pelo organismo do animal, por meio das fezes. Deste modo, para que haja contaminação, é necessário que haja contato com as fezes secas do animal. Portanto, bastaria manter o gato num ambiente higienizado, com limpeza diária de sua liteira (gatos)\|caixa de areia, para não haver preocupação em adquirir essa zoonose.<ref>Citar web\|url=https://www.ufsm.br/midias/arco/9-mitos-e-verdades-sobre-toxoplasmose\|titulo=9 mitos e verdades sobre a toxoplasmose\|data=2020-02-28\|acessodata=2024-12-31\|website=Revista Arco\|lingua=pt-BR</ref> A toxoplasmose pode ser perigosa especialmente à mulher gravidez\|grávida, sendo uma possível causadora de má-formações feto\|fetais e surdez congênita. Os felinos desempenham um papel chave no ciclo desta enfermidade, sendo hospedeiro do parasita. O gato pode adquirir a doença ao se alimentar de algum pássaro ou rato infectado. Logo, os gatos envolvidos na transmissão são somente aqueles que têm possibilidade de caçar ratos (gatos silvestres ou de fazendas). Como os gatos domésticos são, normalmente, alimentados apenas com ração, esse risco é extremamente reduzido, bastando certificar-se de que o gato de estimação não tenha por hábito caçar animais. Destaca-se ainda que é improvável que um gato doméstico ingira os animais que caça, tendo em vista que a maioria trata a carcaça de suas vítimas como "troféus", não se alimentando delas. Quando contaminado, o felino excreta os oocistos ("ovos" do protozoário) nas suas fezes, e o humano pode ser infectado via oral ao não lavar as mãos corretamente depois de limpar a caixa de areia do animal, ou não lavar os vegetais que foram plantados em locais que contêm fezes de gatos, por exemplo. Mas a contaminação apenas é possível se esse contato ocorrer após o período de incubação desses ovos. Assim, boas condições de higiene tornam improvável algum tipo de infecção.<ref>citar web \|url=http://www.abcdasaude.com.br/artigo.php?417 \|título=O que é a Toxoplasmose \|acessodata=4 de dezembro de 2013 \|ultimo=Peretti Torelly \|primeiro=André \|obra=R7 \|publicado=ABC da Saúde </ref> Segundo a Organização Mundial da Saúde (OMS), o principal contágio da toxoplasmose não é o contato com gatos domésticos, mas sim a ingestão de protozoários presentes na carne vermelha crua ou mal cozida, bem como em vegetais mal lavados e contaminados com dejetos de animais.<ref name="Toxoplasmose">Citar livro \|url=http://whqlibdoc.who.int/hq/1993/WHO_CDS_VPH_93.114.pdf \|sobrenome=(WHO/OMS) \|nome=Organização Mundial da Saúde \|autorlink=Organização Mundial da Saúde \|título=Report of the WHO working group meeting on toxoplasmosis vaccine development and technology \|idioma=inglês \|editora=WHO (OMS) \|local=Genebra\|ano=1992 \|página=11 \|volume=1 \|acessodata= </ref> === Leucemia felina === Artigo principal\|Leucemia felina Imagem:Street cats (1).jpg\|miniaturadaimagem\|Gatos que vivem nas ruas são mais suscetíveis a doenças como a Leucemia e a Panleucopenia felina A leucemia felina, provocada por um vírus, é uma das doenças mais complexas que afeta os gatos. Diferentemente da versão humana da doença, é contagiosa, podendo ser transmitida de gato para gato por meio da saliva ou pelo contato com sangue contaminado. No entanto, não é transmitida aos seres humanos, tendo em vista que o agente causador somente sobrevive no organismo dos felinos.<ref name="DOENCAS"/> A vacinação contra a leucemia confere proteção aos gatos em 95% dos casos. A castração reduz a possibilidade de contaminação, já que o animal tende a permanecer mais em casa e não ter contato com outros gatos. A leucemia felina é uma doença desconhecida por muitos veterinários, que, ao não saber como tratá-la, recomendam o sacrifício do animal. Inicialmente, esta doença se manifesta pela perda parcial da defesa imunológica do gato portador. Porém, trata-se de uma doença degenerativa, cuja gravidade vai avançando ao mesmo tempo que reduz a expectativa de vida em alguns anos. Tratamentos podem abrandar os problemas, sobretudo se o gato viver em boas condições, uma vez que, devido à baixa imunidade, qualquer doença de menor gravidade pode ser altamente perigosa para o animal. Durante o estado crítico, o gato necessita de cuidados e boa alimentação, acompanhado por veterinários, e do uso do interferon. A leucemia felina "terminal" ocorre quando a doença atinge a medula óssea, anulando totalmente a produção de glóbulos brancos à sua defesa; quando esta ocorre, o animal começa a ter a sua saúde deteriorada rapidamente e passa a sofrer fortes dores, de modo que o sacrifício é a única solução.<ref>[http://www.dr-addie.com/Portuguese/treatmentport.html ''Tratamento da PIF'']</ref> === Panleucopenia felina === Artigo principal\|Panleucopenia felina Imagem:Catch cats.JPG\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Brigas podem causar contato com sangue e saliva contaminados A panleucopenia felina é uma doença viral que acomete gatos domésticos e outros membros das famílias Felidae, Mustelidae, Viverridae e Procyonidae. O agente causador é um vírus classificado como ''parvovírus felino''. Essa doença não é transmissível ao homem e nem a outros animal de estimação\|animais de estimação.<ref>Citar web\|url=http://www.policlinicaveterinaria.com.br/art_saude.asp?xcod=24\|título=Policlínica Veterinária de Cotia\|publicado=www.policlinicaveterinaria.com.br\|acessodata=2010-06-20\|último=\|primeiro= \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20100803031612/http://www.policlinicaveterinaria.com.br/art_saude.asp?xcod=24\|arquivodata=2010-08-03 \|urlmorta=yes</ref> Trata-se de uma enfermidade altamente contagiosa aos felinos, caracterizada pelo aparecimento súbito de febre, anorexia (sintoma)\|falta de apetite, Depressão nervosa\|depressão, vômitos e diarreia, desidratação e leucopenia.<ref name="DOENCAS"/> Foram relatadas ocorrências da panleucopenia transmitida pelo colostro e pelo leite.<ref>Citar web \|url=http://www.emea.europa.eu/vetdocs/PDFs/EPAR/PurevaxRCPFeLV/013505pt1.pdf \|titulo=''RELATÓRIO PÚBLICO EUROPEU DE AVALIAÇÃO: (EPAR)PUREVAX RCP FELV'' \|acessodata=2009-05-15 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20061019025621/http://emea.europa.eu/vetdocs/PDFs/EPAR/PurevaxRCPFeLV/013505pt1.pdf \|arquivodata=2006-10-19 \|urlmorta=yes </ref> Os incubadores do vírus são os próprios gatos, sendo que a transmissão é feita mediante contato direto com os gatos contaminados e/ou doentes, através de alimentos ou água contaminada, pelo contato com fezes ou urina (que ocorre quando um animal sadio usa uma Liteira (gatos)\|caixa de areia contaminada por um gato doente), contato com vômito, saliva, ou ectoparasitas como pulgas e carrapatos.<ref name="Panleucopenia Felina" /> Os indivíduos doentes passam por um tratamento de elevada complexidade. Os animais que conseguem sobreviver mais de uma semana, evitando-se a todo o custo a desidratação, têm possibilidade plena de se salvar. Contudo, isto ocorre apenas em 20% dos casos, indicando que a prevenção por meio da aplicação de vacinas ainda é a melhor forma de se evitar a ocorrência do problema.<ref name="Panleucopenia Felina">Citar web \|url=http://www.greepet.vet.br/panleucopenia.php \|titulo=''Panleucopenia Felina'' \|acessodata=2009-03-31 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090121014721/http://www.greepet.vet.br/panleucopenia.php \|arquivodata=2009-01-21 \|urlmorta=yes </ref> === Peritonite infecciosa felina === Artigo principal\|Peritonite Infecciosa Felina Imagem:Japanese litter box in use.jpg\|miniaturadaimagem\|O compartilhamento da caixa de areia pode aumentar o risco de transmissão de doenças A peritonite infecciosa felina, mais conhecida pelo acrônimo PIF, é uma doença que se desenvolve apenas através da mutação do vírus Coronavírus Felino. É raro ocorrer a mutação, mas quando ocorre, é uma síndrome viral que pode se desenvolver na forma úmida ou seca. E caso não ocorra a mutação, o vírus Coronavírus Felino, por ter predileção ao sistema intestinal, apenas desenvolverá sintomas leves como diarreia, por exemplo. Na forma seca, o fígado, os rins, o cérebro e e todo o sistema nervoso dos animais, podem ser impactos. Na forma úmida, geralmente a mais comum observada, pode se observar ascite, ou outros acúmulos de líquidos, como efusão pleural, etc.<ref>[http://www.vet.cornell.edu/fhc/brochures/fip.html ''Feline Infectious Peritonitis'']</ref> A peritonite infecciosa felina não é transmitida entre os felinos. É o vírus Coronavírus felino, apenas, que pode ser transmitido. E isso não significa que vai fazer a mutação. A mutação ainda não é completamente entendida, mas está relacionada com um felino que tenha um problema no seu sistema de defesa, que acabará permitindo a mutação ocorrer. Mas isso é mais raro de ocorrer. Já a transmissão do vírus Coronavírus Felino, se dá pela via fecal, através do contato com as fezes contaminadas, o que ocorre, sobretudo, quando diversos gatos dividem uma mesma Liteira (gatos)\|liteira. Contudo, trata-se de um vírus que ataca exclusivamente os felinos, não oferecendo assim risco de contágio aos seres humanos.<ref>[http://arcadenoe.sapo.pt/article.php?id=436 ''Gatos e a PIV: mutação rara, mas fatal'']</ref> === Síndrome urológica felina === Artigo principal\|Síndrome Urológica Felina Imagem:BladderStone.jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|Radiografia evidenciando a existência de um litíase\|cálculo na bexiga de um gato. A mancha mais clara, na ponta da seta, indica a presença de Doenças causadas por calcificação em tecido mole\|calcificação no interior do órgão em questão A síndrome urológica felina consiste num conjunto de problemas que surgem nos felinos com o avanço da idade. O animal afetado apresenta problemas inflamatórios no sistema urinário, dentre os quais destacam-se a cistite, uremia e formação de cálculo renal\|cálculos renais e na bexiga.<ref>Citar web \|url=http://www.saudeanimal.com.br/artigo2.htm \|titulo=''Saúde animal: Síndrome Urológica Felina'' \|acessodata=2009-05-15 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090211182243/http://saudeanimal.com.br/artigo2.htm \|arquivodata=2009-02-11 \|urlmorta=yes </ref> O principal sintoma consiste na dificuldade e dor ao urinar; algumas vezes nota-se a presença de sangue na urina. As causas dessa doença estão ligadas à alimentação do animal, além de fatores genéticos que implicam uma predisposição à sua ocorrência. O tratamento consiste na aplicação de medicamentos contra as dores e a infecção, além de um rigoroso controle na dieta do animal. Deve ser oferecida água limpa em abundância e rações que não tenham acidificantes em sua formulação, ou apresentem elevados índices de magnésio.<ref>Citar web \|url=http://www.marvistavet.com/html/body_feline_lower_urinary_tract_dis.html \|titulo=''Feline Lower Urinary Tract Disease'' \|acessodata=2009-05-15 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20120315125825/http://www.marvistavet.com/html/body_feline_lower_urinary_tract_dis.html \|arquivodata=2012-03-15 \|urlmorta=yes </ref> Com uma alimentação adequada, há uma considerável diminuição da probabilidade de formação de cálculos no sistema urinário. Existem no mercado diversas rações balanceadas para diferentes tipos de gatos, variando de acordo com diversos elementos, como a raça do animal, sua idade, sexo, se é castrado ou não. É até mesmo possível encontrar ração animal\|rações específicas para gatos portadores da síndrome urológica felina, capazes de reduzir o pH urinário e melhorar o funcionamento dos rins, auxiliando na dissolução dos cálculos existentes e prevenindo a formação de novas calcificações.<ref>Citar web \|url=http://www.destaquesp.com/index.php/Animais/Saude-Animal/doenca-renal-em-gatos.html \|titulo=''Doença renal em gatos'' \|acessodata=2009-05-25 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090429101901/http://www.destaquesp.com/index.php/Animais/Saude-Animal/doenca-renal-em-gatos.html \|arquivodata=2009-04-29 \|urlmorta=yes </ref> == Raças == Artigo principal\|Lista de raças de gatos domésticos Imagem:Maine Coon Fallen male Angel of Canadian Summer 01.jpg\|miniaturadaimagem\|Podendo alcançar peso superior a 20 quilos, o Maine Coon é a maior raça de gatos Imagem:Singapura cat, crouching.JPG\|miniaturadaimagem\|Com até 2,7 quilos, o Singapura (gato)\|Singapura é uma das menores raças de gatos Os gatos apresentam uma grande variedade de cores e padrões. As raças podem ser divididas em três categorias: pelo longo, pelo curto e pelo ralo. A pelagem pode ainda ser dividida em lisa ou ondulada, existindo variações intermediárias. A cor dos olhos também pode estar relacionada a certas raças. Os gatos persas, por exemplo, costumam apresentar íris com a mesma coloração dos pelos. A maior parte das raças foram desenvolvidas recentemente, de modo a ressaltar determinadas características desejadas e inibir outras indesejadas. Por exemplo, enquanto um gato bengal possui pernas alongadas, um Munchkin jamais deve apresentar tal característica.<ref name="guiaderacas"/> Ou ainda, enquanto caudas longas e exuberantes são imprescindíveis à beleza dos persas e himalaios, não fazem parte do padrão existente à raça Bobtail. Diferentes raças tendem a apresentar graus distintos de suscetibilidade a certas doenças. Os gatos do padrão Keltic Shorthair normalmente são mais resistentes a problemas de saúde, uma vez que tais animais derivam de vira-lata\|gatos de rua. Nesse caso, a seleção natural faz com que apenas os animais mais adaptados sobrevivam e consigam passar seus genes adiante.<ref name="guiaderacas">[http://www.guiaderacas.com.br/gatos.shtml ''Raças de gatos'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref> Estima-se que, atualmente, existam mais de 250 diferentes raças de gatos domésticos.<ref>[http://www.biociencia.org/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=12&id=39&Itemid=85 ''Raças de gatos domésticos'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref> Algumas delas surgiram naturalmente, a partir de cruzamentos entre gatos SRD\|sem raça definida que portavam diferentes características. Outras foram desenvolvidas por meio de cruzamentos planejados por criadores, visando um melhoramento genético\|aprimoramento genético, com a intenção de ressaltar determinadas feições dos animais. Segundo associações de criadores de felinos, como a Associação Internacional de Gatos (TICA), existem entre 70 e 40 Lista de raças de gatos domésticos\|raças oficiais de gatos domésticos.<ref name="ECB" /><ref>[http://www.tica.org/ ''The International Cat Association'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref><ref>Citar web \|url=http://tica.org/public/breeds.php \|titulo=''TICA - Reconigzed Cat Breeds'' \|acessodata=2009-04-06 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20150722123919/http://tica.org/public/breeds.php \|arquivodata=2015-07-22 \|urlmorta=yes</ref> == Cultura popular == Artigo principal\|Gatos na cultura popular Os gatos sempre foram muito referenciados na cultura popular. Dentre os antigos povos que reverenciavam os gatos, destacam-se as civilizações Egito Antigo\|egípcia, birmanes\|birmanesa, celtas\|celta, latinos\|latina, mitologia nórdica\|nórdica e Pérsia\|persa.<ref>[http://www.hull.ac.uk/php/cetag/5anitab.htm ''Animal Taboos'']</ref> Todas essas culturas tinham em comum a presença de divindade\|deuses que apresentavam-se na forma de gatos.<ref name="Gatos em outras culturas">Citar web \|url=http://mios_e_miaus.web.simplesnet.pt/gato%20outras%20culturas.htm \|titulo=''Gatos em outras culturas'' \|acessodata=2009-05-11 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090228065637/http://mios_e_miaus.web.simplesnet.pt/gato%20outras%20culturas.htm \|arquivodata=2009-02-28 \|urlmorta=yes </ref> Na celtas\|cultura celta, a deusa Ceridwen possui uma relação com o culto ao gato, por meio de seu filho Taliesin, o qual, numa de suas reencarnação\|reencarnações, foi descrito como sendo um gato de cabeça sarapintada.<ref>Citar web \|url=http://blogs.abril.com.br/tuathadulac/2008/09/deusas-ceridwen.html \|titulo=''Deusas: Ceridwen'' \|acessodata=2009-05-11 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090901110933/http://blogs.abril.com.br/tuathadulac/2008/09/deusas-ceridwen.html \|arquivodata=2009-09-01 \|urlmorta=yes </ref> Na mitologia nórdica, existe a deusa Freya, a qual possui uma carruagem puxada por dois gatos, que representavam as qualidades da deusa: a fertilidade e a ferocidade. Esses gatos exibiam as facetas do gato doméstico, ao mesmo tempo afetuosos, ternos e ferozes. Os paganismo\|templos pagãos da região nórdica eram frequentemente adornados com imagens de gatos. Na Finlândia, havia a crença de que as almas dos morte\|mortos eram levadas ao além (espiritualidade)\|além por meio de um trenó puxado por gatos.<ref name="O Gato e a Religião">[http://www.tribunaanimal.com/textos_gato_e_religiao.htm ''O Gato e a Religião'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref> A cultura Islamismo\|islâmica relata várias associações entre os gatos e o profeta Maomé, a quem teriam inclusive salvo da morte, ao matar uma serpente que o atacava.<ref name="Gatos em outras culturas"/> Na Ásia, os gatos foram venerados pelos primeiros budismo\|budistas, devido a sua capacidade elevada de autodomínio e ao fato do animal apresentar capacidade de concentração semelhante à obtida por meio da meditação. Na China, estatuetas de gatos eram utilizadas para afugentar maus espíritos. Tal povo acreditava na existência de dois tipos distintos de gatos: os bons e os maus, que podiam ser facilmente diferenciados, uma vez que os maus tinham duas caudas.<ref name="O Gato e a Religião"/> Imagem:Grumpy Cat (14556025533).jpg\|miniaturadaimagem\|Fotos do Grumpy Cat são frequentemente encontradas na forma de Meme (Internet)\|memes Os hebreus acreditavam que o gato teria sido criado por Deus dentro da Arca de Noé\|Arca, quando Noé, preocupado com a proliferação dos ratos que se procriaram excessivamente na embarcação, implorou à Deus para que Ele providenciasse uma solução. Deus então fez com que o leão da Arca espirrasse, e do espirro desse felino, surgiram os gatos domésticos.<ref>[http://www.felinus.org/index.php?area=artigo&action=show&id=1254 ''O Culto ao Gato'']</ref><ref>citar livro\|url=https://en.wikisource.org/wiki/Legends_of_Old_Testament_Characters/Chapter_14\|título=Legends of Old Testament Characters\|ultimo=BARING-GOULD\|primeiro=Sabine\|editora=MACMILLAN AND CO\|ano=1871\|local=Londres\|página=89</ref> Durante a Idade Média, os gatos foram vítimas de inúmeras crueldades, pois algumas pessoas acreditavam que esses animais eram possessão demoníaca\|possuídos pelo diabo.<ref name=GATOSNAIDADEMEDIA>Citar web \|url=http://www.ondaa.org/artigos/artigo22.htm \|titulo=''Os Gatos na Idade Média'' Follain, Martha \|acessodata=2009-03-27 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20090901211202/http://www.ondaa.org/artigos/artigo22.htm \|arquivodata=2009-09-01 \|urlmorta=yes </ref> Muito utilizados como animais de estimação, os gatos podem ter efeitos benéficos,<ref>Citar web \|url=https://www.uol.com.br/vivabem/listas/mais-do-que-um-bicho-de-estimacao-os-gatos-tambem-fazem-bem-a-saude.htm \|titulo=Mais do que bichos de estimação, os gatos também fazem bem à saúde \|acessodata=2021-04-01 \|website=www.uol.com.br \|lingua=pt-br</ref> a medida em que atuam como animais de companhia, auxiliando no tratamento da Depressão (humor) \|depressão em seres humanos.<ref>Citar web\|url=http://www.arcabrasil.org.br/animais/interacao/turner_entrevista.htm\|título=ARCA BRASIL - Associação Humanitária de Proteção e Bem-Estar Animal\|publicado=www.arcabrasil.org.br\|acessodata=2010-06-20\|último=\|primeiro= \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20100505115858/http://www.arcabrasil.org.br/animais/interacao/turner_entrevista.htm\|arquivodata=2010-05-05\|urlmorta=yes</ref> Estudos científicos indicam que existe uma redução em cerca de 30% no risco de ocorrências de infartos nas pessoas que têm gatos como animais de estimação.<ref>Citar web \|ultimo=Laino \|primeiro=Charlene \|url=https://www.webmd.com/heart-disease/news/20080221/owning-a-cat-good-for-the-heart \|titulo=Owning a Cat Good for the Heart? \|acessodata=2021-04-01 \|website=WebMD \|lingua=en</ref><ref>Citar periódico \|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3317329/ \|titulo=Cat ownership and the Risk of Fatal Cardiovascular Diseases. Results from the Second National Health and Nutrition Examination Study Mortality Follow-up Study. \|data=janeiro de 2009 \|acessodata=2021-03-24 \|jornal=Journal of Vascular and Interventional Neurology \|número=1 \|ultimo=Qureshi \|primeiro=Adnan I \|ultimo2=Memon \|primeiro2=Muhammad Zeeshan \|paginas=132–135 \|issn=1941-5893 \|pmc=3317329 \|pmid=22518240 \|ultimo3=Vazquez \|primeiro3=Gabriela \|ultimo4=Suri \|primeiro4=M Fareed K</ref> O provável motivo é que o convívio com esses pequenos felinos seria capaz de minimizar os níveis de estresse,<ref>Citar web\|url=https://entretenimento.r7.com/rpet/estudos-dizem-que-gatos-reduzem-problemas-no-coracao-dos-tutores-18102023/\|titulo=Tutores de gatos têm menor risco de morrer por ataques cardíacos, dizem pesquisas\|data=2023-10-19\|acessodata=2025-01-03\|website=R7 Entretenimento\|lingua=pt-BR</ref> um dos principais responsáveis pelo surgimento de problemas sistema circulatório\|cardiovasculares.<ref name="infarto">Citar web\|url=http://www.saudeemmovimento.com.br/reportagem/noticia_frame.asp?cod_noticia=2584\|título=Saúde em Movimento - Ter gatos reduz em 30% o risco de infarto.\|publicado=www.saudeemmovimento.com.br\|acessodata=2010-06-20\|último =\|primeiro =</ref><ref name="infarto2">Citar web\|url=http://g1.globo.com/Noticias/Ciencia/0,,MUL351367-5603,00-TER+UM+GATO+DE+ESTIMACAO+PODE+SALVAR+A+SUA+VIDA+DIZEM+MEDICOS.html\|título=Ter um gato de estimação pode salvar a sua vida, dizem médicos \|publicado=www.g1.com.br\|acessodata=2010-07-20\|último =\|primeiro =</ref> === Mitologia === Imagem:Blackcat-Lilith.jpg\|miniaturadaimagem\|esquerda\|upright\|Um gato preto doméstico De acordo com um Mitologia\|mito existente em diversas culturas, os gatos possuem sete ou nove vidas. Esta lenda surgiu em decorrência da habilidade que esses felinos possuem para escapar de situações que envolvam risco à sua vida.<ref>[http://www.best-cat-art.com/cat-myths.html ''Cat Myths, Misinformation and Untruths'']</ref> Outro fator também responsável por essa crença é que, ao caírem de grandes altitudes, os gatos quase sempre atingem o solo apoiados sobre as quatro patas. Isso ocorre em função de possuírem um apurado senso de equilíbrio, permitindo-lhes girar rapidamente usando a cauda como contrapeso.<ref>[http://cats.about.com/od/catsafety/a/highrisefalls.htm ''The ASPCA Warns About High-Rise Falls by Cats'']. Acessado em 19 de março de 2020.</ref> Quando abandonados em áreas remotas, distantes da sociedade humana, filhotes de gatos podem converter-se ao meio de vida selvagem, passando a caçar pequenos animais para sobreviver. Isso faz com que eles sejam frequentemente vistos como animais resistentes, dotados de várias "vidas".<ref name="hsus.org"/> Entretanto, a expectativa de vida de um gato de rua é de apenas 3 anos. Já um gato que seja cuidado por humanos pode superar os 20 anos de idade.<ref name="Curiosidades sobre os gatos"/> Mas, ainda que seja impossível apontar a origem exata dessa lenda, acredita-se que ela esteja ligada à Idade Média, quando se imaginava que as bruxas se associavam aos gatos, principalmente aos pretos. Em 1584, no livro ''Beware the Cat'' (''Cuidado com o gato''), o escritor inglês William Baldwin (autor)\|William Baldwin dizia que "é permitido às bruxas possuírem o corpo do seu gato por nove vezes".<ref>citar web \|url=http://www.presscom.co.uk/halliwell/baldwin/baldwin_cat.html \|titulo=Beware the Cat \|autor=Presscom \|acessodata=25 de junho de 2013 \|língua=en</ref> Tecnicamente, os gatos pretos simplesmente consistem em gatos comuns, mas com a coloração da pelagem diferenciada devido à ocorrência de Melanismo em felinos\|melanismo. A ciência indica que esta característica pode ter papel vantajoso para sobrevivência desses felinos,<ref name=":3q">Citar web\|url=https://www.revistapulodogato.com.br/materias/ler-materia/247/10-curiosidades-sobre-gatos-pretos-que-voce-precisa-saber\|titulo=10 curiosidades sobre gatos pretos que você precisa saber\|acessodata=2019-01-14\|obra=Cães & Cia</ref> uma vez que a escuridão da pelagem auxilia na camuflagem, dando maior eficiência às ações furtivas envolvendo a caça. Tal aspecto estimulou a ação da seleção natural, dando uma série de características comportamentais típicas dos felinos de pelagem negra. Estima-se ainda que, devido a tais adaptações genéticas, os gatos pretos sejam mais resistentes a algumas doenças, como a Leucemia felina\|leucemia e a imunodeficiência felina.<ref>Citar web\|url=https://feline-nutrition.org/the-blogs/black-cats-are-not-unlucky-at-all\|titulo=Black Cats Are Not Unlucky at All\|acessodata=2019-01-15\|obra=Feline Nutrition Foundation\|ultimo=Gates\|primeiro=Margaret\|lingua=en-US</ref><ref>Citar web\|url=https://www.newscientist.com/article/dn3459-black-cats-may-be-the-more-fortunate-felines/\|titulo=Black cats may be the more fortunate felines\|acessodata=2019-01-15\|obra=New Scientist\|ultimo=Bhattacharya\|primeiro=Shaoni\|lingua=en-US</ref> Imagem:"Hallowe'en." (A Witch riding a broomstick with a black cat).jpg\|miniaturadaimagem\|Gato preto numa vassoura voadora com uma bruxa num cartão de Dia das Bruxas Os gatos pretos estão muito associados à crenças e superstição\|superstições. Na Idade Média, acreditava-se que os gatos pretos eram bruxas transformadas em animais. Por isso, a tradição diz que cruzar com um gato preto é sinal de mau agouro. Em outras culturas, os gatos dessa cor são reverenciados, estando associados a presença de boa sorte. Os animais de cor preto\|preta frequentemente estão presentes em histórias de suspense e terror (gênero)\|terror. Um conto muito popular tratando desse animal é ''O Gato Preto'', de Edgar Allan Poe, onde o autor responsabiliza o animal por uma série de acontecimentos sobrenaturais presentes na narração.<ref>[http://recantodasletras.uol.com.br/contosdesuspense/1523338 ''O gato preto'' por Edgar Allan Poe]ligação inativa\|data=maio de 2019 </ref> Histórias desse tipo acabam levando algumas pessoas a desenvolverem um fobia\|medo patológico de gatos, que é denominado ailurofobia.<ref>citar periódico\|título=Ailurophobia and ornithophobia: Cat phobia and bird phobia \|data=janeiro de 1952 \|periódico=The Psychiatric Quarterly \|número=1–4 \|páginas=365–371 \|doi=10.1007/BF01568473 \|pmid=14949213 \|volume=26 \|último1=London \|primeiro1=Louis S. \|s2cid=30238029</ref> Instituições internacionais de proteção aos animais instituíram que no dia 27 de outubro comemora-se o dia do gato preto,<ref>Citar web\|url=https://nationaldaycalendar.com/national-black-cat-day-october-27/\|titulo=NATIONAL BLACK CAT DAY – October 27\|data=2016-10-27\|acessodata=2019-01-16\|obra=National Day Calendar\|lingua=en-US</ref><ref name=":7d">Citar web\|url=https://revistagalileu.globo.com/Sociedade/noticia/2017/10/gatos-pretos-por-que-eles-sao-maltratados-e-sofrem-preconceito.html\|titulo=Gatos pretos: por que eles são maltratados e sofrem preconceito?\|acessodata=2019-01-16\|obra=revistagalileu.globo.com</ref> data criada com o objetivo de divulgar suas qualidades e estimular a adoção desses felinos, uma vez que estes animais costumam ser menos adotados que os exemplares de outras cores.<ref>Citar web\|url=http://ktar.com/story/2179592/tempe-shelter-offers-half-off-adoptions-on-black-cat-appreciation-day/\|titulo=Tempe shelter offers half-off adoptions on Black Cat Appreciation Day\|data=2018-08-17\|acessodata=2019-01-16\|obra=KTAR.com</ref> == Ver também == Gatos na cultura popular * Lista de raças de gatos domésticos Referências\|refs= <ref name="Mead 1982 183–186">citar periódico\|título=Ringed birds killed by cats \|último =Mead \|primeiro =C. J. \|periódico=Mammal Review \|data=1982 \|volume=12 \|número=4 \|páginas=183–186 \|doi=10.1111/j.1365-2907.1982.tb00014.x</ref> <ref name="NC012913">citar periódico\|último1 =Loss \|primeiro1 =S. R. \|primeiro2 =T. \|último2 =Will \|primeiro3 =P. P. \|último3 =Marra \|título=The impact of free-ranging domestic cats on wildlife of the United States \|periódico=Nature Communications \|data=2013 \|volume=4 \|página=1396 \|doi=10.1038/ncomms2380 \|pmid=23360987 \|bibcode=2013NatCo...4.1396L \|doi-access=free</ref> <ref name=Wozencraft>citar livro\|último =Wozencraft \| primeiro = W. C.\| ano = 2005\| capítulo= Felis catus\| capítulourl =http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3//browse.asp?id=14000031\| editor = Wilson, D. E.; Reeder, D. M.\| título = Mammal Species of the World\|página = 41\|edição = 3.ª\| editora = Imprensa da Universidade Johns Hopkins\|local=Baltimore, Marilândia\| isbn= 978-0-8018-8221-0\| oclc= 62265494\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20221007180022/https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=14000031\|arquivodata=7 de outubro de 2022</ref> <ref name=VetQuality>Citar web \|url=https://www.vetquality.com.br/gatos-famosos/ \|titulo=Gatos famosos: saiba quais são os felinos mais conhecidos! \|data=18 de julho de 2019\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|website=Hospital Veterinário e Clínica Veterinária 24 Horas - Vet Quality \|lingua=pt-BR\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20211128173030/https://www.vetquality.com.br/gatos-famosos/\|arquivodata=28 de novembro de 2021</ref> <ref name=Fitopet>Citar web \|url=http://fitopet.com.br/populacao-felina-deve-superar-a-de-caes-em-10-anos/ \|titulo=População felina deve superar a de cães em 10 anos\|arquivourl=http://web.archive.org/web/20211208012904/http://fitopet.com.br/populacao-felina-deve-superar-a-de-caes-em-10-anos/\|data=17 de novembro de 2017\|arquivodata=8 de dezembro de 2021\|acessodata=2 de dezembro de 2022 \|website=Fitopet \|lingua=pt-BR</ref> <ref name=Petlove>Citar web \|url=https://www.petlove.com.br/dicas/numero-de-gatos-deve-superar-o-de-caes-em-poucos-anos \|titulo=Número de gatos deve superar o de cães em poucos anos \|data=3 de dezembro de 2019\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|website=Dicas Petlove \|lingua=pt-BR\|arquivourl= http://web.archive.org/web/20201113165046/https://www.petlove.com.br/dicas/numero-de-gatos-deve-superar-o-de-caes-em-poucos-anos\|arquivodata=13 de novembro de 2020</ref> <ref name="Minas Gerais">Citar web \|url=https://g1.globo.com/mg/minas-gerais/noticia/2019/09/08/gatos-podem-superar-caes-como-animais-de-estimacao-no-brasil-em-cinco-anos-diz-veterinaria-de-bh.ghtml \|titulo=Gatos podem superar cães como animais de estimação no Brasil em cinco anos, diz veterinária de BH \|arquivourl=http://web.archive.org/web/20220917221414/https://g1.globo.com/mg/minas-gerais/noticia/2019/09/08/gatos-podem-superar-caes-como-animais-de-estimacao-no-brasil-em-cinco-anos-diz-veterinaria-de-bh.ghtml\|arquivodata=17 de setembro de 2022\|acessodata=2 de dezembro de 2022 \|website=G1 \|lingua=pt-br</ref> <ref name="popularidade_animais_censo">citar web\|url=https://www.statista.com/statistics/198095/pets-in-the-united-states-by-type-in-2008/\|titulo= 'Number of pets in the United States in 2017/2018, by species (in millions)'\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|publicado=janeiro de 2019\|língua=en\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20221026192923/https://www.statista.com/statistics/198095/pets-in-the-united-states-by-type-in-2008/\|arquivodata= 26 de outubro de 2022\|publicação=Statista</ref> <ref name=Peritoanimal>Citar web \|sobrenome=Ferreira\|nome=Nelson\|url=https://www.peritoanimal.com.br/como-calcular-a-idade-humana-dos-gatos-21717.html \|titulo=Como calcular a idade humana dos gatos \|acessodata=2 de dezembro de 2022\|website=peritoanimal.com.br \|lingua=pt\|arquivodata=19 de janeiro de 2022\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20220119172955/https://www.peritoanimal.com.br/como-calcular-a-idade-humana-dos-gatos-21717.html</ref> <ref name="Driscoll">citar periódico\|sobrenome1=Driscoll\|nome1=C. A.\| sobrenome2=MacDonald\|nome2=D. W.\|sobrenome3=O'Brien\|nome3=S. J.\|título=From wild animals to domestic pets, an evolutionary view of domestication\|url=http://www.pnas.org/content/106/suppl.1/9971.full.pdf+html\|periódico=PNAS\|volume=106\| número=S1\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20130326112153/http://www.pnas.org/content/106/suppl.1/9971.full.pdf+html\|arquivodata=26 de março de 2013\| data= 2009\|doi=10.1073/pnas.0901586106\|páginas=9971-9978\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|urlmorta=yes</ref> <ref name="ITIS F.c.d.">citar web\|url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487\|título=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica\|arquivodata=24 de setembro de 2022\|publicado= ITIS Online Database\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|arquivourl= http://web.archive.org/web/20220924133921/https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487#null</ref> <ref name="popularidade_animais_livescience">citar web\|sobrenome=Thompson\|nome=Andrea\|url=https://www.livescience.com/32415-whats-the-most-popular-pet.html\|titulo=''What's the Most Popular Pet?'\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|publicado=15 de janeiro de 2016\|língua=en\|publicação=Live Science\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20221108183534/https://www.livescience.com/32415-whats-the-most-popular-pet.html\|arquivodata=8 de novembro de 2022</ref> <ref name="popularidade_animais">citar web\|sobrenome=Dale\|nome=Steve\|url=https://stevedalepetworld.com/blog/world-pet-population-data-mixed-bag/\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20220614205029/https://stevedalepetworld.com/blog/world-pet-population-data-mixed-bag/\|arquivodata=14 de junho de 2022\|titulo=''World Pet Population Data a Mixed Bag''\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|publicado=13 de junho de 2016\|língua=en</ref> <ref name="nationalgeographic-oldest">citar web\|sobrenome=Pickrell\|nome=John\|titulo=Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus\|url= http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html\|data=8 de abril de 2004\|publicado=National Geographic (revista)\|National Geographic\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|arquivodata=12 de julho de 2022\|arquivourl= http://web.archive.org/web/20220612150738/https://www.nationalgeographic.com/animals/article/oldest-known-pet-cat-9500-year-old-burial-found-on-cyprus</ref> <ref name="Stefoff">Citar livro\|sobrenome=Stefoff\|nome=Rebecca\|título=Cats \|local=Nova Iorque\|editora=Benchmark Books\|idioma=en\|ano=2004\|isbn=0-7614-1577-7\|url=https://www.google.com.br/books/edition/Cats/z6JKO4C3tUQC?hl\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|páginas=112</ref> <ref name=Kingdon>Citar livro\|sobrenome=Kingdon\|nome=Jonathan\|ano=1988\|título=East African Mammals: Carnivores\|local=Chicago\|editora=Imprensa da Universidade de Chicago\|url=https://www.google.com.br/books/edition/East_African_Mammals/bQjh35ER6ggC?hl\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|isbn=0-226-43721-3</ref> <ref name="Lowe et al">Citar web\|sobrenome=Lowe\|nome=S.\|sobrenome2=Browne\|nome2=M.\|sobrenome3=Boudjelas\|nome3=S.\|sobrenome4=Poorter\|nome4=M.\|ano=2004\|anooriginal=2000\|url=http://www.issg.org/database/species/reference_files/100English.pdf\|título=100 of the World's Worst Invasive Alien Species: A selection from the Global Invasive Species Database\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20170316112205/http://issg.org/database/species/reference_files/100English.pdf\|arquivodata=16 de março de 2017\|editora=O Grupo de Especialistas em Espécies Invasoras (ISSG), um grupo de especialistas da Comissão de Sobrevivência de Espécies (SSC) da União Mundial de Conservação (IUCN)\|local=Auclanda\|acessodata=25 de outubro de 2022</ref> <ref name="ECB">Citar livro\|sobrenome=Helgren\|nome=J. Anne\|título=Barron's Encyclopedia of Cat Breeds: A Complete Guide to the Domestic Cats of North America\|local=Nova Iorque\|editora=Barron's Educational Series, Incorporated\|idioma=Inglês\|ano=1997\|isbn=0-7641-5067-7\|páginas= 224\|url= https://www.google.com.br/books/edition/Barron_s_Encyclopedia_of_Cat_Breeds/kNZsMAEACAAJ?hl=pt-BR</ref> <ref name="Linaeus1758">citar livro\|último =Lineu \|primeiro =Carlos \|autorlink=Carlos Lineu \|título=Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis \|local=Estocolmo\|editora=Laurentii Salvii\|ano=1766 \|página=62 \|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k99004c/f62.chemindefer \|volume=1 \|edição= 12.ª \|anooriginal= 1758</ref> <ref name=Erxleben>citar livro\|último=Erxleben \|primeiro=J. C. P. \|data=1777 \|título=Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia \|local=Lípsia \|publicado=Weygandt \|páginas=520–521 \|capítulo=Felis Catus domesticus \|capítulourl= https://archive.org/details/iochristpolycerx00erxl/page/520</ref> <ref name=Francis>citar livro\|último =Francis \|primeiro =Richard C. \|título=Domesticated: Evolution in a Man-Made World \|publicado=W. W. Norton & Company \|data=2015\|url=https://www.google.com.br/books/edition/Domesticated/6luNEAAAQBAJ?hl=pt-BR\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|local=Nova Iorque</ref> <ref name="Mattern">citar periódico\|doi=10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x \|volume=16 \|número=2 \|páginas=232–253 \|último1 =Mattern \|primeiro1 =M. Y. \|último2 =McLennan \|primeiro2 =D. A. \|título=Phylogeny and Speciation of Felids \|periódico=Cladistics \|data=2000 \|bibcode=2002clad.book.....S\|url= https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|arquivodata=7 de abril de 2022\|arquivourl= http://web.archive.org/web/20220407170147/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1096-0031.2000.tb00354.x</ref> <ref name=Britannica>Citar web \|url=https://www.britannica.com/animal/Miacis \|titulo=Miacis ! fossil mammal genus \|acessodata=2 de dezembro de 2022\|website=Britânica Online\|arquivourl=http://web.archive.org/web/20220414193843/https://www.britannica.com/animal/Miacis\|arquivodata=14 de abril de 2022\|lingua=en</ref> <ref name=Wesley-Hunt>citar jornal \|último=Wesley-Hunt \|primeiro=D. Gina \|título=Phylogeny of the carnivora: Basal relationships among the carnivoramorphans, and assessment of the position of ‘miacoidea’ relative to carnivora\|data=2005 \|periódico=Journal of Systematic Palaeontology \|url=https://www.researchgate.net/publication/231878244_Phylogeny_of_the_carnivora_basal_relationships_among_the_carnivoramorphans_and_assessment_of_the_position_of_'Miacoidea'_relative_to_Carnivora\|páginas=1-28 \|doi=10.1111/j.1096-3642.2005.00194.x \|sobrenome2=Flynn\|nome2=John J. \|volume=3</ref> <ref name="Johnson 1997">citar periódico\|título=Phylogenetic Reconstruction of the Felidae Using 16S rRNA and NADH-5 Mitochondrial Genes \|último1 =Johnson \|primeiro1 =W. E. \|último2 =O'Brien \|primeiro2 =S. J. \|periódico=Journal of Molecular Evolution \|data=1997 \|volume=44 \|número=S1 \|páginas=S98–S116\|url=https://www.researchgate.net/publication/14141574_Phylogenetic_Reconstruction_of_the_Felidae_using_16S_rRNA_and_NADH-5_mitochondrial_genes\|doi= 10.1007/PL00000060 \|pmid=9071018\|bibcode=1997JMolE..44S..98J</ref> <ref name="Johnson">citar periódico\|doi=10.1126/science.1122277 \|volume=311 \|número=5757 \|páginas=73–77 \|título=The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment \|periódico=Science (journal)\|Science \|data=2006 \|pmid=16400146 \|último1 =Johnson \|primeiro1 =W. E. \|último2 =Eizirik \|primeiro2 =E. \|último3 =Pecon-Slattery \|primeiro3 =J. \|último4 =Murphy \|primeiro4 =W. J. \|último5 =Antunes \|primeiro5 =A. \|último6 =Teeling \|primeiro6 =E. \|último7 =O'Brien \|primeiro7 =S. J. \|bibcode=2006Sci...311...73J\|url=https://www.researchgate.net/publication/7371957_The_Late_Miocene_Radiation_of_Modern_Felidae_A_Genetic_Assessment</ref> <ref name="Pocock1951">citar livro\|autor =Pocock, R. I. \|ano=1951 \|título=Catalogue of the genus ''Felis'' \|publicado=British Museum (Natural History) \|local= Londres \|url=https://archive.org/stream/catalogueofgenus00brit#page/n6/mode/1up</ref> <ref name=Michaelis>Citar web\|url=https://michaelis.uol.com.br/moderno-portugues/busca/portugues-brasileiro/gato\|título=Gato\|publicado=Michaelis\| acessodata=2 de dezembro de 2022\|arquivourl=http://web.archive.org/web/20220912230206/https://michaelis.uol.com.br/moderno-portugues/busca/portugues-brasileiro/gato/\| arquivodata=12 de setembro de 2022</ref> <ref name=Savignac>citar livro\|primeiro=J.-P. \|último=Savignac \|título=Dictionnaire français-gaulois \|capítulo=Chat \|língua=fr \|local=Paris \|publicado= Errance \|data=2004 \|página=82\|url=https://www.google.com.br/books/edition/Dictionnaire_fran%C3%A7ais_gaulois/-fiOoAEACAAJ?hl=pt-BR</ref> <ref name=Pictet>citar livro\|último=Pictet \|primeiro=A. \|ano=1859 \|título=Les origines indo-européennes ou les Aryas primitifs: essai de paléontologie linguistique\|url=https://www.google.com.br/books/edition/Les_origines_indo_europ%C3%A9ennes_ou_Les_Ar/EWCOkW_um38C?hl \|língua=fr \|volume=1 \|local=Paris \|publicado=Joël Cherbuliez \|página=381</ref> <ref name=Keller>citar livro\|último=Keller \|primeiro=O. \|ano=1909 \|título=Die antike Tierwelt \|língua=de \|volume=Säugetiere \|local=Lípcia \|página=75 \|publicado=Walther von Wartburg\|url=https://www.google.com.br/books/edition/Die_antike_Tierwelt/mN1xtAEACAAJ?hl=pt-BR</ref> <ref name=Kroonen>citar livro\|último1=Kroonen \|primeiro1=G. \|título=Etymological Dictionary of Proto-Germanic \|data=2013 \|publicado=Brill Publishers \|local=Leiden, Netherlands \|isbn=978-90-04-18340-7 \|página=281f</ref> <ref name=Huehnergard>citar livro\|primeiro=J. \|último=Huehnergard \|capítulo=Qitta: Arabic Cats \|páginas=407–418 \|capítulourl=https://books.google.com/books?id=n1_qqgNTsX8C&pg=PA407 \|título=Classical Arabic Humanities in Their Own Terms: Festschrift for Wolfhart Heinrichs on his 65th Birthday \|ano=2008 \|publicado=Brill \|local=Leiden, Boston \|editor-sobrenome1=Gruendler \|editor-nome1=B. \|editor-sobrenome2=Cooperson \|editor-nome2=M. \|isbn=9789004165731 \|acessodata=25 de outubro de 2020 \|arquivodata=31 de março de 2021 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20210331062414/https://books.google.com/books?id=n1_qqgNTsX8C&pg=PA407 \|urlmorta= não</ref> <ref name=McKight>citar livro\|último=McKnight \|primeiro=G. H. \|título=English Words and Their Background \|publicado=D. Appleton and Company\|local=Nova Iorque, Londres \|data=1923 \|capítulo=Words and Archaeology \|páginas=293–311 \|capítulourl=https://archive.org/details/englishwordsthei00mckn/page/300</ref> <ref name=Kitchener>citar periódico\|último1=Kitchener \|primeiro1=A. C. \|último2=Breitenmoser-Würsten \|primeiro2=C. \|último3=Eizirik \|primeiro3=E. \|último4=Gentry \|primeiro4=A. \|último5=Werdelin \|primeiro5=L. \|último6=Wilting \|primeiro6=A. \|último7=Yamaguchi \|primeiro7=N. \|último8=Abramov \|primeiro8=A. V. \|último9=Christiansen \|primeiro9=P. \|último10=Driscoll \|primeiro10=C. \|último11=Duckworth \|primeiro11=J. W. \|último12=Johnson \|primeiro12=W. \|último13=Luo \|primeiro13=S.-J. \|último14=Meijaard \|primeiro14=E. \|último15=O’Donoghue \|primeiro15=P. \|último16=Sanderson \|primeiro16=J. \|último17=Seymour \|primeiro17=K. \|último18=Bruford \|primeiro18=M. \|último19=Groves \|primeiro19=C. \|último20=Hoffmann \|primeiro20=M. \|último21=Nowell \|primeiro21=K. \|último22=Timmons \|primeiro22=Z. \|último23=Tobe \|primeiro23=S. \|data=2017 \|título=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group \|periódico=Cat News \|volume=Special Issue 11 \|página=21 \|url=https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y \|acessodata=21 de dezembro de 2018 \|arquivodata=17 de janeiro de 2020 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20200117172708/https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y \|urlmorta= não</ref> <ref name="Driscoll2">citar periódico\|título=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|último1=Driscoll \|primeiro1=C. A. \|último2=Macdonald \|primeiro2=D. W. \|último3=O'Brien \|primeiro3=S. J. \|periódico=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|data=2009 \|volume=106 \|número=S1 \|páginas=9971–9978 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode=2009PNAS..106.9971D\|doi-access=free\|url=https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.0901586106 \|arquivourl=http://web.archive.org/web/20221123015820/https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.0901586106\|arquivodata=23 de novembro de 2022 </ref> <ref name=Wozencraft1>citar livro\|último =Wozencraft \| primeiro = W. C.\| ano = 2005\| capítulo= ''Felis silvestris''\| capítulourl =http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=14000057\| editor = Wilson, D. E.; Reeder, D. M.\| título = Mammal Species of the World\|página = 41\|edição = 3.ª\| editora = Imprensa da Universidade Johns Hopkins\|local=Baltimore, Marilândia\| isbn= 978-0-8018-8221-0\| oclc= 62265494\| arquivourl=http://web.archive.org/web/20221020014949/http://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=14000057\|arquivodata=7 de outubro de 2022</ref> <ref name="ICZN">citar periódico\|publicado=International Commission on Zoological Nomenclature \|título=Opinion 2027 \|periódico=Bulletin of Zoological Nomenclature \|volume=60 \|data=2003 \|página=81−82 \|url= https://archive.org/details/bulletinofzoolog602003int/page/81 </ref> <ref name=Gentry>citar periódico\|último1=Gentry \|primeiro1=A. \|último2=Clutton-Brock \|primeiro2=J. \|último3=Groves \|primeiro3=C. P. \|data=2004 \|título=The naming of wild animal species and their domestic derivatives \|periódico=Journal of Archaeological Science \|volume=31 \|número=5 \|páginas=645–651 \|doi=10.1016/j.jas.2003.10.006 \|url= http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf \|acessodata=19 de janeiro de 2019 \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20160304052316/http://www.rhinoresourcecenter.com/pdf_files/129/1297897712.pdf \|arquivodata=4 de março de 2016 \|urlmorta= não</ref> <ref name=Satunin>citar periódico\|último1=Satunin \|primeiro1=C. \|título=The Black Wild Cat of Transcaucasia \|periódico=Proceedings of the Zoological Society of London \|data=1904 \|volume=II \|páginas=[https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool/page/162 162]–163 \|url= https://archive.org/details/proceedingsofzoo19042zool</ref> <ref name=Bukhnikashvili>citar livro\|editor1=Bukhnikashvili, A. \|editor2=Yevlampiev, I. \|título=Catalogue of the Specimens of Caucasian Large Mammalian Fauna in the Collection \|publicado=Museu Nacional da Geórgia \|local=Tiblíssi \|url=http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf \|acessodata=19 de janeiro de 2019 \|arquivodata=4 de março de 2016 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20160304073023/http://caucasian-large-mammalian.narod.ru/catalogue_english.pdf \|urlmorta= não</ref> <ref name="scientific-american-evolucao">citar periódico\|ultimo =O'Brien\|primeiro = Stephen J.\|sobrenome2=Johnson\|nome2=Warren E.\|título = A evolução dos gatos\|data= agosto de 2007\|volume=63\|jornal = Scientific American Brasil\|url=https://sciam.com.br/a-evolucao-dos-gatos/\| acessadoem = 13 de junho de 2009\|arquivourl=http://web.archive.org/web/20221202081216/https://sciam.com.br/a-evolucao-dos-gatos/\|arquivodata=2 de dezembro de 2022</ref> <ref name="nyt-study">citar web\|sobrenome=Wade\|nome=Nicholas\|título=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East\|data= 29 de junho de 2007\|url = http://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?em&ex=1183348800&en=46920e3fe2f7c649&ei=5087%0A \|publicado= ''The New York Times''\|língua= en \| acessodata=12 de junho de 2009\|arquivourl=http://web.archive.org/web/20220223000211/https://www.nytimes.com/2007/06/29/science/29cat.html?em&ex=1183348800&en=46920e3fe2f7c649&ei=5087%0A\|arquivodata=23 de fevereiro de 2022</ref> <ref name="science-near-eastern">citar periódico\|ultimo=Discroll\|primeiro = Carlos A.\|ultimo2=Menotti-Raymond\|primeiro2=Marilyn\|ultimo3=Roca\|primeiro3= Alfred L.\|ultimo4=Hupe\|primeiro4=Karsten\|ultimo5=Johnson\|primeiro5=Warren E.\|ultimo6=Geffen\|nome6=Eli\|ultimo7=Harley\|nome7=Eric H.\|ultimo8=Delibes\|nome8= Miguel\|ultimo9=Pontier\|nome9=Dominique\|ultimo10=Kitschner\|nome10=Andrew C.\|ultimo11=Yamaguchi\|nome11=Nobuyuki\|ultimo12=O’Brien\|nome12=Stephen J.\|ultimo13= MacDonald\|nome13=David W.\|título = ''The Near-Eastern Origin of Cat Domestication''\|jornal=Science\|data=27 de julho de 2007\|volume=317\|páginas = 519-523 \| editora=''American Association for the Advancement of Science''\|url=http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/feline%20genomic%20pdfs/MS602_Driscoll_Science.pdf \| arquivourl = https://web.archive.org/web/20090131070633/http://home.ncifcrf.gov/ccr/lgd/feline%20genomic%20pdfs/MS602_Driscoll_Science.pdf\|língua = en \| acessadoem = 13 de junho de 2009\|arquivodata=2009-01-31\|urlmorta=yes</ref> <ref name="manejo">citar web \| título = Manejo de gatos \| url = http://www.editora.ufla.br/BolExtensao/pdfBE/bol_43.pdf \| primeiro = Helaíne Haddad Simões \| ultimo = Machado \|sobrenome2= Resende\|nome2=Daniela de Melo\|sobrenome3=Muzzi\|nome3= Ruthnéa Aparecida Lázaro\|sobrenome4=Muzzi\|nome4=Leonardo Augusto Lopes\| publicado = Universidade Federal de Lavras \| acessodata = 13 de junho de 2009 \| arquivourl = https://web.archive.org/web/20130730111828/http://www.editora.ufla.br/BolExtensao/pdfBE/bol_43.pdf \| arquivodata = 30 de julho de 2013\| urlmorta = yes </ref> <ref name="salamandro-egito">citar livro\| título = Personas sexuais: arte e decadentismo de Neffertiti a Emily Dickinsoncomo fazer uma loja virtual\|capítulo=O Gato no Egito \| primeiro = Camille \| ultimo = Paglia \| url = http://www.salamalandro.redezero.org/o-gato-no-egito/\|ano=1994\| acessodata = 13 de junho de 2009\|local=São Paulo\|editora=Companhia das Letras</ref> <ref name="harmonia-gatos">citar web \| título = Gatos \| url = http://www.veterinariaharmonia.com.br/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=8&id=25&Itemid=112 \| publicado = Clínica Veterinária Harmonia \| acessodata = 13 de junho de 2009 \| arquivourl = https://web.archive.org/web/20100608181550/http://www.veterinariaharmonia.com.br/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=8&id=25&Itemid=112 \| arquivodata = 2010-06-08 \| urlmorta = yes </ref> <ref name="FEG">Citar livro\|título=Footprint Egypt\|sobrenome=Betts\|nome=Vanessa\|sobrenome2=Badawi\|nome2=Cherine\|local=São Paulo\|editora=Footprint Travel Guides\|idioma=en\|ano=2004\|isbn = 978 1 906098 23 0 \|páginas=64</ref> <ref name="PETFRIENDS">Citar web \|url=http://www.petfriends.com.br/enciclopedia/ra%C3%A7as_gatos/gatos_enciclopediadomestico.htm\|título=Modelo da enciclopédia para gatos \|publicado=www.petfriends.com.br \|acessodata=2010-06-20\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20100608094617/http://www.petfriends.com.br/enciclopedia/ra%C3%A7as_gatos/gatos_enciclopediadomestico.htm \|arquivodata=2010-06-08 \|urlmorta=yes</ref> <ref name="LUTO">citar web \| título = O Gato na História\| url = http://www.intercat.com.br/index01.htm \| publicado = www.intercat.com.br/index01.htm \| acessodata = 15 de junho de 2009\|arquivourl=http://web.archive.org/web/20211203070419/http://www.intercat.com.br/index01.htm\|arquivodata=3 de dezembro de 2021 </ref> <ref name=Vigne>citar periódico\|título=Earliest 'domestic' cats in China identified as leopard cat (''Prionailurus bengalensis'') \|periódico=PLOS ONE \|ano=2016 \|página=e0147295 \|volume=11 \|número=1 \|doi=10.1371/journal.pone.0147295 \|primeiro1=J.-D. \|último1=Vigne \|primeiro2=A. \|último2=Evin \|primeiro3=T. \|último3=Cucchi \|primeiro4=L. \|último4=Dai \|primeiro5=C. \|último5=Yu \|primeiro6=S. \|último6=Hu \|primeiro7=N. \|último7=Soulages \|primeiro8=W. \|último8=Wang \|primeiro9=Z. \|último9=Sun \|url=https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0147295\|acessodata=2 de dezembro de 2022\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220922030119/https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0147295\|arquivodata=22 de setembro de 2022\|pmid=26799955 \|pmc=4723238 \|bibcode=2016PLoSO..1147295V\|doi-access=free </ref> <ref name="pmid17975172">citar periódico\|último1=Pontius \|primeiro1=J. U. \|último2=Mullikin \|primeiro2=J. C. \|último3=Smith \|primeiro3=D. R. \|autor4=Agencourt Sequencing Team \|colaboração=NISC Comparative Sequencing Program \|título=Initial sequence and comparative analysis of the cat genome \|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17975172/\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221127144828/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17975172/\|arquivodata= 27 de novembro de 2022\|periódico=Genome Research \|volume=17 \|número=11 \|páginas=1675–1689 \|ano=2007 \|pmid=17975172 \|pmc=2045150 \|doi=10.1101/gr.6380007</ref> <ref name="Nie 2002">citar periódico\|último1=Nie \|primeiro1=W. \|último2=Wang \|primeiro2=J. \|último3=O'Brien \|primeiro3=P. C. \|título=The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five Mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding \|periódico=Chromosome Research \|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12067210/\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221127165115/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12067210/\|arquivodata= 27 de novembro de 2022\|volume=10 \|número=3 \|páginas=209–222 \|ano=2002 \|pmid=12067210 \|doi=10.1023/A:1015292005631\|s2cid=9660694 </ref> <ref name="OttoniVan Neer2017">citar periódico\|último1=Ottoni \|primeiro1=C. \|último2=van Neer \|primeiro2=W. \|último3=de Cupere \|primeiro3=B. \|último4=Daligault \|primeiro4=J. \|último5=Guimaraes \|primeiro5=S. \|último6=Peters \|primeiro6=J. \|último7=Spassov \|primeiro7=N. \|último8=Prendergast \|primeiro8=M.E. \|último9=Boivin \|primeiro9=N. \|último10=Morales-Muñiz \|primeiro10=A. \|último11=Bălăşescu \|primeiro11=A. \|último12=Becker \|primeiro12=C. \|último13=Benecke \|primeiro13=N. \|último14=Boroneant \|primeiro14=A. \|último15=Buitenhuis \|primeiro15=H. \|último16=Chahoud \|primeiro16=J. \|último17=Crowther \|primeiro17=A. \|último18=Llorente \|primeiro18=L. \|último19=Manaseryan \|primeiro19=N. \|último20=Monchot \|primeiro20=H. \|último21=Onar \|primeiro21=V. \|último22=Osypińska \|primeiro22=M. \|último23=Putelat \|primeiro23=O. \|último24=Quintana Morales \|primeiro24=E.M. \|último25=Studer \|primeiro25=J. \|último26=Wierer \|primeiro26=U. \|último27=Decorte \|primeiro27=R. \|último28=Grange \|primeiro28=T. \|último29=Geigl \|primeiro29=E.\|s2cid=44041769 \|título=The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world \|periódico=Nature Ecology & Evolution \|volume=1 \|número=7 \|ano=2017 \|página=0139 \|issn=2397-334X \|doi=10.1038/s41559-017-0139 \|url=https://research.rug.nl/en/publications/the-paleogenetics-of-cat-dispersal-in-the-ancient-world(04942e78-fa48-4700-ad97-29fcdf9077a1).html \|acessodata=18 de outubro de 2021 \|arquivodata=7 de março de 2022 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220307214831/https://research.rug.nl/en/publications/the-paleogenetics-of-cat-dispersal-in-the-ancient-world \|urlmorta= não</ref> <ref name=Vigne_al2004>citar periódico\|último1=Vigne \|primeiro1=J. D. \|último2=Guilaine \|primeiro2=J. \|último3=Debue \|primeiro3=K. \|último4=Haye \|primeiro4=L. \|último5=Gérard \|primeiro5=P. \|s2cid=28294367 \|título=Early taming of the cat in Cyprus \|periódico=Science (journal)\|Science \|volume=304 \|número=5668 \|página=259 \|ano=2004 \|pmid=15073370 \|doi=10.1126/science.1095335\|url=https://science.org/doi/10.1126/science.1095335\|arquivodata=30 de novembro de 2022\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221130121131/https://www.science.org/doi/10.1126/science.1095335</ref> <ref name=Faure2009>citar periódico\|último1=Faure \|primeiro1=E. \|último2=Kitchener \|primeiro2=A.C. \|ano=2009 \|título=An archaeological and historical review of the relationships between Felids and people \|periódico=Anthrozoös \|volume=22 \|número=3 \|página=221−238 \|doi=10.2752/175303709X457577\|s2cid= 84308532\|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.2752/175303709X457577 </ref> <ref name=Vigne1992>citar periódico\|último1=Vigne \|primeiro1=J.-D. \|título=Zooarchaeology and the biogeographical history of the mammals of Corsica and Sardinia since the last ice age\|url=https://www.researchgate.net/publication/248496007_Zooarchaeology_and_the_biogeographical_history_of_the_mammals_of_Corsica_and_Sardinia_since_the_last_Ice_Age\| ano=1992 \|periódico=Mammal Review \|volume=22 \|número=2 \|páginas=87–96 \|doi=10.1111/j.1365-2907.1992.tb00124.x</ref> <ref name=Ragni>citar periódico\|último1=Ragni \|primeiro1=B. \|último2=Possenti \|primeiro2=M. \|último3=Sforzi \|primeiro3=A. \|último4=Zavalloni \|primeiro4=D. \|último5=Ciani \|primeiro5=F. \|ano=1994 \|título=The wildcat in central-northern Italian peninsula: a biogeographical dilemma \|periódico=Biogeographia \|volume=17 \|número=1 \|doi=10.21426/B617110417 \|url=https://cloudfront.escholarship.org/dist/prd/content/qt1dz6x5xf/qt1dz6x5xf.pdf \|doi-access=free \|acessodata=29 de agosto de 2019 \|arquivodata=26 de julho de 2018 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20180726121432/https://cloudfront.escholarship.org/dist/prd/content/qt1dz6x5xf/qt1dz6x5xf.pdf \|urlmorta= não</ref> <ref name=Driscoll_al2009>citar periódico\|último1=Driscoll \|primeiro1=C. A. \|último2=Clutton-Brock \|primeiro2=J. \|último3=Kitchener \|primeiro3=A. C. \|último4=O'Brien \|primeiro4=S. J. \|data=2009 \|título=The taming of the cat \|periódico=Scientific American \|volume=300 \|número=6 \|páginas=68–75 \|pmid= 19485091 \|url=https://www.researchgate.net/publication/253955800_The_Taming_of_the_Cat\|pmc=5790555 \|bibcode=2009SciAm.300f..68D \|doi=10.1038/scientificamerican0609-68</ref> <ref name="DriscollMenotti-Raymond2007">citar periódico\|último1=Driscoll \|primeiro1=C. A. \|último2=Menotti-Raymond \|primeiro2=M. \|último3=Roca \|primeiro3=A. L. \|último4=Hupe \|primeiro4=K. \|último5=Johnson \|primeiro5=W. E. \|último6=Geffen \|primeiro6=E. \|último7=Harley \|primeiro7=E. H. \|último8=Delibes \|primeiro8=M. \|último9=Pontier \|primeiro9=D. \|último10=Kitchener \|primeiro10=A. C. \|último11=Yamaguchi \|primeiro11=N. \|último12=O'Brien \|primeiro12=S. J. \|último13=Macdonald \|primeiro13=D. W. \|título=The Near Eastern Origin of Cat Domestication \|periódico=Science (journal)\|Science \|volume=317 \|número=5837 \|data=2007 \|páginas=519–523 \|issn=0036-8075 \|doi=10.1126/science.1139518 \|pmc=5612713 \|pmid=17600185\|bibcode=2007Sci...317..519D\| url= https://www.science.org/doi/10.1126/science.1139518</ref> <ref name="Oliveira">citar periódico\|último1=Oliveira \|primeiro1=R. \|último2=Godinho \|primeiro2=R. \|último3=Randi \|primeiro3=E. \|último4=Alves \|primeiro4=P. C. \|título=Hybridization Versus Conservation: Are Domestic Cats Threatening the Genetic Integrity of Wildcats (''Felis silvestris silvestris'') in Iberian Peninsula? \|periódico=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences \|volume=363 \|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2606743/\|número=1505 \|páginas=2953–2961 \|data=2008 \|pmid=18522917 \|doi=10.1098/rstb.2008.0052 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221120093812/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2606743/\|arquivodata=20 de novembro de 2022\|pmc=2606743</ref> <ref name=Kitchener1992>citar periódico\|último1=Kitchener \|primeiro1=C. \|último2=Easterbee \|primeiro2=N. \|ano=1992 \|título=The taxonomic status of black wild felids in Scotland\|url=https://zslpublications.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1469-7998.1992.tb04832.x?utm_sq=grq7sdtfar\|periódico=Journal of Zoology \|volume=227 \|número=2 \|páginas=342–346 \|doi=10.1111/j.1469-7998.1992.tb04832.x</ref> <ref name="CameronBeaumont">citar periódico\|título=Evidence suggesting pre-adaptation to domestication throughout the small Felidae \|último1=Cameron-Beaumont \|primeiro1=C. \|último2=Lowe \|primeiro2=S.E. \|último3=Bradshaw \|primeiro3=J.W.S. \|periódico=Biological Journal of the Linnean Society \|ano=2002 \|volume=75 \|número=3 \|páginas=361–366 \|doi=10.1046/j.1095-8312.2002.00028.x \|url=https://www.gwern.net/docs/catnip/2002-cameronbeaumont.pdf \|doi-access=free \|acessodata=10 de outubro de 2019 \|arquivodata=10 de outubro de 2019 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20191010072239/https://www.gwern.net/docs/catnip/2002-cameronbeaumont.pdf \|urlmorta= não</ref> <ref name="Bradshaw1999">citar periódico\|título=Feral cats: Their role in the population dynamics of ''Felis catus'' \|último1=Bradshaw \|primeiro1=J.W.S. \|último2=Horsfield \|primeiro2=G.F. \|último3=Allen \|primeiro3=J.A. \|último4=Robinson \|primeiro4=I.H. \|periódico=Applied Animal Behaviour Science \|ano=1999 \|volume=65 \|número=3 \|páginas=273–283 \|doi=10.1016/S0168-1591(99)00086-6 \|url=https://www.gwern.net/docs/catnip/1999-bradshaw.pdf \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20190130202509/https://www.gwern.net/docs/catnip/1999-bradshaw.pdf \|urlmorta= sim\|arquivodata=30 de janeiro de 2019</ref> <ref name=Wastlhuber>citar livro\|último=Wastlhuber \|primeiro=J. \|ano=1991 \|capítulo=History of domestic cats and cat breeds \|páginas=1–59 \|título=Feline Husbandry: Diseases and management in the multiple-cat environment \|editor-sobrenome1=Pedersen \|editor-nome1=N.C. \|publicado=American Veterinary Publications \|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1748-5827.1991.tb00986.x\|local=Goleta \|isbn=9780939674299</ref> <ref name=Montague>citar periódico\|último1=Montague \|primeiro1=M. J. \|último2=Li \|primeiro2=G. \|último3=Gandolfi \|primeiro3=B. \|último4=Khan \|primeiro4=R. \|último5=Aken \|primeiro5=B. L. \|último6=Searle \|primeiro6=S. M. \|último7=Minx \|primeiro7=P. \|último8=Hillier \|primeiro8=L. W. \|último9=Koboldt \|primeiro9=D.C. \|último10=Davis \|primeiro10=B.W. \|último11=Driscoll \|primeiro11=C.A. \|ano=2014 \|título=Comparative analysis of the domestic cat genome reveals genetic signatures underlying feline biology and domestication \|periódico=Proceedings of the National Academy of Sciences \|volume=111 \|número=48 \|páginas=17230–17235 \|doi=10.1073/pnas.1410083111 \|pmid=25385592 \|pmc=4260561 \|bibcode=2014PNAS..11117230M\|doi-access=free\|url= https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1410083111\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221114080327/https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1410083111\| arquivodata=14 de novembro de 2022</ref> <ref name="Lipinski">citar periódico\|título=The ascent of cat breeds: Genetic evaluations of breeds and worldwide random-bred populations \|último1=Lipinski \|primeiro1=M. J. \|último2=Froenicke \|primeiro2=L. \|último3=Baysac \|primeiro3=K. C. \|último4=Billings \|primeiro4=N. C. \|último5=Leutenegger \|primeiro5=C. M. \|último6=Levy \|primeiro6=A. M. \|último7=Longeri \|primeiro7=M. \|último8=Niini \|primeiro8=T. \|último9=Ozpinar \|primeiro9=H. \|último10=Slater \|primeiro10=M.R. \|último11=Pedersen \|primeiro11=N. C. \|último12=Lyons \|primeiro12=L. A. \|periódico=Genomics \|ano=2008 \|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18060738/\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221024093105/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18060738/\|arquivodata= 24 de outubro de 2022\|volume=91 \|número=1 \|páginas=12–21 \|doi=10.1016/j.ygeno.2007.10.009 \|pmid=18060738 \|pmc=2267438</ref> <ref name="catworld-persian">citar web \|sobrenome=Wilson\|nome=Julia\|título = Persian Cat Breed Profile: History of the Persian cat \| url = http://www.cat-world.com.au/PersianCatBreedProfile.htm \| publicado = Cat World \|língua= pt \| acessodata = 11 de fevereiro de 2019 \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20210126022735/https://cat-world.com/persian-cat-breed-profile/\|arquivodata=26 de janeiro de 2021</ref> <ref name="DRAPRISCILLA">citar web\| título = Origem dos gatos\| url = http://www.drapriscilaalves.com.br/artigos/Origem%20dos%20gatos.pdf\| publicado = www.drapriscilaalves.com.br\| acessodata = 15 de junho de 2009\| arquivourl = https://web.archive.org/web/20130730101255/http://www.drapriscilaalves.com.br/artigos/Origem%20dos%20gatos.pdf\| arquivodata = 2013-07-30\| urlmorta = yes</ref> <ref name="ondaa-idade-media">citar web \| título = Os Gatos na Idade Média \| ultimo = Follain \| primeiro = Martha \| url = http://www.ondaa.org/artigos/artigo22.htm \| publicado = ONDAA.ORG - Organização pela Dignidade de Animais Abandonados \| acessodata = 13 de junho de 2009 \| arquivourl = https://web.archive.org/web/20090901211202/http://www.ondaa.org/artigos/artigo22.htm \| arquivodata = 2009-09-01 \| urlmorta = yes Acessível também em [http://www.floraisecia.com.br/detalhe_artigo.php?id_artigo=297 Florais e Cia.]</ref> <ref name="about-blackcats">citar web \| título = Black Cats Folklore: Witches - Beliefs About Black Cats \| ultimo = Syufy \| primeiro = Franny \| url = http://cats.about.com/od/catloreurbanlegends/a/blackcatlore.htm \| publicado = About.com\|língua= en \| acessodata = 13 de junho de 2009\|arquivourl= https://web.archive.org/web/20220817151127/https://www.thesprucepets.com/black-cat-superstitions-554444\|arquivodata=17 de agosto de 2022</ref> <ref name=Sousa>citar web \|sobrenome=Sousa\|nome= Rainer Gonçalves\|url = https://www.historiadomundo.com.br/curiosidades/os-gatos-na-historia.htm\|título = Os gatos na História\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20220925155936/https://www.historiadomundo.com.br/curiosidades/os-gatos-na-historia.htm\|arquivodata=25 de setembro de 2022\| publicado =História do Mundo\|acessodata = 13 de junho de 2009 </ref> <ref name="Carr1978">citar livro\|primeiro=William H.A. \|último=Carr \|título=The New Basic Book of the Cat \|data=1 de janeiro de 1978 \|publicado=Scribner's \|isbn=978-0-684-15549-4 \|página=[https://archive.org/details/newbasicbookofca00carr/page/174 174] \|url=https://archive.org/details/newbasicbookofca00carr/page/174\|local=Nova Iorque</ref> <ref name="Smith1992">citar livro\|título=Structure, Function, and Evolution of Teeth \|último1=Smith \|primeiro1=Patricia \|último2=Tchernov \|primeiro2= Eitan \|url=https://www.google.com.br/books/edition/Structure_Function_and_Evolution_of_Teet/8J9I3lPwEMIC?hl\|ano=1992 \|página=217 \|publicado=Freund Publishing House \|local=Telavive\|isbn=978-965-222-270-1</ref> <ref name="OConnor">citar periódico\|título=Wild or domestic? Biometric variation in the cat ''Felis silvestris'' \|último=O'Connor \|primeiro=T.P. \|periódico=International Journal of Osteoarchaeology \|ano=2007 \|volume=17 \|número=6 \|páginas=581–595 \|doi=10.1002/oa.913 \|url=http://eprints.whiterose.ac.uk/3700/1/OConnor_Cats-IJOA-submitted.pdf \|acessodata=20 de janeiro de 2019 \|arquivodata=21 de janeiro de 2019 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20190121010849/http://eprints.whiterose.ac.uk/3700/1/OConnor_Cats-IJOA-submitted.pdf \|urlmorta= não</ref> <ref name=WCoW>citar livro\|último1=Sunquist \|primeiro1=M. \|último2=Sunquist \|primeiro2=F. \|ano=2002 \|título=Wild Cats of the World \|publicado=University of Chicago Press \|isbn=978-0-226-77999-7 \|capítulo=Domestic cat \|páginas=[https://archive.org/details/wildcatsofworld00sunq/page/99 99–112] \|capítulourl=https://books.google.com/books?id=hFbJWMh9-OAC&pg=PA99 \|url=https://archive.org/details/wildcatsofworld00sunq/page/99\|local=Chicago</ref> <ref name=SeaWorld>Citar web \|url=http://www.seaworld.org/animal-info/Animal-Bytes/animalia/eumetazoa/coelomates/deuterostomes/chordata/craniata/mammalia/carnivora/domestic-cat.htm \|titulo=''Domestic Cat'' Seaworld \|acessodata=2009-03-30 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20111217042138/http://www.seaworld.org/animal-info/animal-bytes/animalia/eumetazoa/coelomates/deuterostomes/chordata/craniata/mammalia/carnivora/domestic-cat.htm \|arquivodata=2011-12-17 \|urlmorta=yes </ref> <ref name="Gillis 2002">citar web\|título=Cat Skeleton \|editor-sobrenome=Gillis \|editor-nome=R. \|obra=Zoolab \|publicado=University of Wisconsin Press \|local=La Crosse \|ano=2002 \|url= http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm \|arquivourl= https://web.archive.org/web/20061206105542/http://bioweb.uwlax.edu/zoolab/Table_of_Contents/Lab-9b/Cat_Skeleton_1/cat_skeleton_1.htm \|arquivodata=6 de dezembro de 2006 \|acessodata=7 de setembro de 2012</ref> <ref name=Batterman>citar periódico\|título= Falling cats, parallel parking, and polarized light \|último= Batterman \|primeiro= R. \|ano= 2003 \|periódico= Studies in History and Philosophy of Science Part B: Studies in History and Philosophy of Modern Physics \| volume = 34 \|número= 4 \|páginas= 527–557 \| url = http://philsci-archive.pitt.edu/794/1/falling-cats.pdf \| bibcode = 2003SHPMP..34..527B \| doi = 10.1016/s1355-2198(03)00062-5\|arquivodata=3 de dezembro de 2022\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221129192338/http://philsci-archive.pitt.edu/794/1/falling-cats.pdf</ref> <ref name="Nguyen 1998">citar web\|último=Nguyen\|primeiro=H.D.\|ano=1998\|título=How does a cat always land on its feet?\|url=http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/\|urlmorta= sim\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20010410235503/http://helix.gatech.edu/Classes/ME3760/1998Q3/Projects/Nguyen/\|arquivodata=10 de abril de 2001\|acessodata=15 de maio de 2007\|series=Dynamics II (ME 3760) course materials\|publicado=Georgia Institute of Technology\|departamento=School of Medical Engineering </ref> <ref name=Gerathewohl>citar periódico\|último1=Gerathewohl\|primeiro1=S. J.\|último2=Stallings\|primeiro2=H. D.\|ano=1957\|título=The labyrinthine posture reflex (righting reflex) in the cat during weightlessness\|url=https://spacemedicineassociation.org/download/history/history_files_1957/28040345-1.pdf\|periódico=The Journal of Aviation Medicine\|volume=28\|número=4\|páginas=345–355\|pmid=13462942\|acessodata=27 de abril de 2019\|arquivodata=3 de outubro de 2020\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20201003155151/https://spacemedicineassociation.org/download/history/history_files_1957/28040345-1.pdf\|urlmorta= não</ref> <ref name="Kent et al. 2010">citar periódico\|último1=Kent\|primeiro1=Marc\|último2=Platt\|primeiro2=Simon R.\|data=setembro de 2010\|título=The neurology of balance: Function and dysfunction of the vestibular system in dogs and cats\|periódico=The Veterinary Journal\|volume=185\|número=3\|páginas=247–249\|doi=10.1016/j.tvjl.2009.10.029\|pmid=19944632\|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1090023309004341</ref> <ref name="Lettice 2008">citar periódico\|último1=Lettice \|primeiro1=L.A. \|último2=Hill \|primeiro2=A. E. \|último3=Devenney \|primeiro3=P. S. \|último4=Hill \|primeiro4=R. E. \|título=Point mutations in a distant sonic hedgehog cis-regulator generate a variable regulatory output responsible for preaxial polydactyly \|periódico=Human Molecular Genetics \|volume=17 \|número=7 \|páginas=978–985 \|ano=2008 \|pmid=18156157 \|doi=10.1093/hmg/ddm370 \|doi-access=free\| url=https://www.researchgate.net/publication/5693386_Point_mutations_in_a_distant_sonic_hegehog_cis-regulator_generate_a_variable_regulatory_output_responsible_for_preaxial_polydactyly</ref> <ref name="Danforth1947">citar periódico\|último=Danforth \|primeiro=C.H. \|título=Heredity of polydactyly in the cat \|periódico=The Journal of Heredity \|volume=38 \|número=4 \|páginas=107–112 \|ano=1947 \|pmid=20242531 \|doi=10.1093/oxfordjournals.jhered.a105701\|url=https://www.semanticscholar.org/paper/Heredity-of-polydactyly-in-the-cat.-Danforth/246f013a661391c2dd5d1b642c9f7a8e959bc2c2\|arquivourl=https://web.archive.org/web/20221203030431/https://www.semanticscholar.org/paper/Heredity-of-polydactyly-in-the-cat.-Danforth/246f013a661391c2dd5d1b642c9f7a8e959bc2c2\|arquivodata=3 de dezembro de 2022</ref> <ref name="pmid19422432">citar periódico\|sobrenome1=Homberger\|nome1=D. G.\|sobrenome2=Ham\|nome2=K.\|sobrenome3=Ogunbakin\|nome3=T.\|sobrenome4=Bonin\|nome4= J. A.\|sobrenome5=Hopkins\|nome5=B. A.\|sobrenome6=Osborn\|nome6=M. L.\|título=The structure of the cornified claw sheath in the domesticated cat (''Felis catus''): Implications for the claw-shedding mechanism and the evolution of cornified digital end organs \|periódico=J Anat \|ano=2009 \|volume=214 \|número=4 \|páginas=620–43 \|pmid=19422432 \|doi=10.1111/j.1469-7580.2009.01068.x \|pmc=2736126\|url=https://www.semanticscholar.org/paper/The-structure-of-the-cornified-claw-sheath-in-the-Homberger-Ham/19cb6590df6878555aa3c15ec41fe404da47d410\|arquivodata=3 de dezembro de 2022\|arquivourl= https://web.archive.org/web/20221203030737/https://www.semanticscholar.org/paper/The-structure-of-the-cornified-claw-sheath-in-the-Homberger-Ham/19cb6590df6878555aa3c15ec41fe404da47d410</ref> <ref name="Armes 1900">citar periódico\|título=Outline of cat lessons \|último=Armes \|primeiro=A.F. \|periódico=The School Journal \|ano=1900 \|volume=LXI \|página=659 \|url=https://books.google.com/books?id=-_gBAAAAYAAJ \|acessodata=5 de junho de 2020 \|arquivodata=6 de agosto de 2021 \|arquivourl=https://web.archive.org/web/20210806133121/https://books.google.com/books?id=-_gBAAAAYAAJ \|urlmorta= não</ref> <ref name="Kitchener2010">citar livro\|último1=Kitchener \|primeiro1=A.C. \|último2=Van Valkenburgh \|primeiro2=B. \|último3=Yamaguchi \|primeiro3=N. \|ano=2010 \|capítulo=Felid form and function \|título=Biology and Conservation of wild felids \|editor-nome1=D. \|editor-sobrenome1=Macdonald \|editor-sobrenome2=Loveridge \|editor-nome2=A. \|publicado=Oxford University Press \|páginas=83–106 \|acessodata=10 de outubro de 2019 \|isbn=9780199234448\|local=Oxônia</ref> <ref name="Pocock1917">citar periódico\|último=Pocock\|primeiro=R.I.\|ano=1917\|título=VII — On the external characters of the Felidæ\|url=https://archive.org/details/ser8annalsmagazi19londuoft\|periódico=The Annals and Magazine of Natural History; Zoology, Botany, and Geology\|series=8\|volume=19\|número=109\|páginas=[https://archive.org/details/ser8annalsmagazi19londuoft/page/113 113–136]\|doi=10.1080/00222931709486916</ref> <ref name="Christensen 2004">citar livro\|último=Christensen\|primeiro=W.\|url=https://archive.org/details/outwittingcatsti0000chri/page/22\|título=Outwitting Cats\|publicado=Globe Pequot\|ano=2004\|isbn=978-1-59228-240-1\|páginas=[https://archive.org/details/outwittingcatsti0000chri/page/22 22–45]\|capítulo=The physical cat\|local=Guilford Center, Conecticute\|capítulourl=https://books.google.com/books?id=WmuQQXU6EtAC&pg=PA27</ref> <ref name=Eizirik>citar periódico\|último1=Eizirik \|primeiro1=Eduardo \|último2=Yuhki \|primeiro2=Naoya \|último3=Johnson \|primeiro3=Warren E. \|último4=Menotti-Raymond \|primeiro4=Marilyn \|último5=Hannah \|primeiro5=Steven S. \|último6=O'Brien \|primeiro6=Stephen J. \|data=4 de março de 2003 \|título=Molecular Genetics and Evolution of Melanism in the Cat Family \|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982203001283 \|periódico=Current Biology \|língua=en \|volume=13 \|número=5 \|páginas=448–453 \|doi=10.1016/S0960-9822(03)00128-3 \|pmid=12620197 \|s2cid=19021807 \|issn=0960-9822</ref> <ref name=Fielding>Citation \|último=Fielding \|primeiro=Henry \|título=Containing one of the most bloody battles, or rather duels, that were ever recorded in domestic history \|data=14 de agosto de 2008 \|url=http://dx.doi.org/10.1093/owc/9780199536993.003.0021 \|obra=Tom Jones \|publicado=Oxford University Press \|doi=10.1093/owc/9780199536993.003.0021 \|isbn=978-0-19-953699-3 \|acessodata=17 de maio de 2022</ref> <ref name=CATANATOMY>Citar livro\|título=Cat Anatomy)\|autor=Flash Anatomy\|local=EUA\|editora=Bryan Edwards Publishing\|idioma=Inglês\|ano=1998\|isbn = 1-878576-18-6 \|páginas=52</ref> == Bibliografia == * citar livro\|título=Study of the Cat with Reference to Human Beings \|último=Walker \|primeiro=W. F. \|edição=Fourth revis \|ano=1982 \|publicado=Cengage\|Thomson Learning/Cengage \|local=Boston, Massachussetes\|isbn=978-0-03-057914-1\|ref=harv * citar livro\|título=The Cat: Its behavior, nutrition, and health \|último=Case \|primeiro=Linda P. \|ano=2003 \|publicado=Imprensa da Universidade Estadual do Iouá\|local=Ames \|isbn=978-0-8138-0331-9\|ref=harv == Ligações externas == correlatos \|título = gato \|commons = Felis catus \|commonscat = Felis catus \|wikispecies= Felis catus \|wikcionario= Gato \|wikiquote = Gato * Link\|pt\|2=http://naturdata.com/Felis-catus-38042.htm\|3=Ficha Naturdata sobre o gato em Portugal Carnivora espécies\|Fe.\|state=autocollapse Controle de autoridade Portal3\|Biologia\|Mamíferos\|Gato Categoria:Gatos\| Categoria:Animais de estimação Categoria:Mamíferos descritos em 1758
qu	https://qu.wikipedia.org/wiki/Misi	Quechua	Runa Simi	Misi	https://qu.wikipedia.org/w/index.php?title=Misi&action=raw	Taxobox \| color = pink \| name = Misi \| image = Cat02.jpg \| regnum = Animalia \| phylum = Chordata \| classis = Mammalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| genus = Felis \| species = ''Felis silvestris\|F. silvestris'' \| subspecies = '''F. s. catus'''<br />'''F. s. domesticus''' \| trinomial = Felis silvestris catus \| trinomial_authority = Johann Christian Daniel von Schreber\|Schreber, 1775 Rikcha:Il Gatto e il Topo 2.jpg\|thumb\|200px\|Huk misi, hap'isqa huk'uchawan. '''Misi''', '''Michhi''' icha '''Michi''' ''(Felis silvestris catus)'' nisqaqa huk aycha uquq ñuñuq\|aycha mikhuqi ñuñuq uywam. Runam misitaqa uywasqa\|uywan, ukucha\|huk'uchakunata mikhunapaq. == Hawa t'inkikuna == commonscat\|Felis silvestris catus\|Misi wikispecies\|Felis silvestris catus\|Misi Katiguriya:Aycha uquq ñuñuq Katiguriya:Uywasqa
rm	https://rm.wikipedia.org/wiki/Giat	Romansh	rumantsch	Giat	https://rm.wikipedia.org/w/index.php?title=Giat&action=raw	File:Cat poster 1.jpg\|thumb\|300px\|Divers sorts da giats domestics Il '''giat domestic''', '''giat da chasa''' u simplamain '''giat''' (''Felis silvestris catus'') è in mammal. El è in carnivor. Il giat tutga tar ils pli popularas animals da chasa. === Num scientific === ''Felis silvestris catus'', quest num ha Linnaeus dà ad el il 1758. === Razzas da giats === I dat ca. 100 razzas da giats. === Grondezza === En la media èn els ca. 50cm lungs. === Durada probabla da vita === Els vivan cun l‘agid dal uman ca. 15 fin 20 onns. Ma i dat era excepziuns per exempel il giat „Puss“ el è vegni 36 onns. Categoria:Mammals
rmy	https://rmy.wikipedia.org/wiki/Magodja	Vlax Romani	romani čhib	Magodja	https://rmy.wikipedia.org/w/index.php?title=Magodja&action=raw	Yek '''Magodja''' si yek tikno Vasho so but per Manusha ando Kher jivensa. Chitro:Neighbours Siamese.jpg\|thumb == Anav == O lav si Indo-Arianikani Chib ''(Sanskritikanes:मार्जार, Majara)''
ro	https://ro.wikipedia.org/wiki/Pisic%C4%83_de_cas%C4%83	Romanian	română	Pisică de casă	https://ro.wikipedia.org/w/index.php?title=Pisic%C4%83%20de%20cas%C4%83&action=raw	Taxobox \| nume = Pisică domestică \| status = DOM \| imagine = Collage of Six Cats-01.jpg<!-- imaginea aceasta reprezintă Pisica mult mai bine, cu mai multe exemple. --> \| imagine_lățime = 250px \| imagine_text = Pisici de casă: diferite rase \| regnum = Animalia \| phylum = Chordata \| subphylum = Vertebrata \| classis = Mammalia \| subclassis = Theria \| infraclassis = Placentalia \| ordo = Carnivora \| familia = Felidae \| subfamilia = Felinae \| genus = Felis \| species = ''Felis silvestris\|F. silvestris'' \| subspecies = '''''F. s. catus''''' \| trinomial = ''Felis silvestris catus'' \| autoritate_trinomial = (Carolus Linnaeus\|Linnaeus, 1758)<br>Johann Christian Daniel von Schreber\|Schreber, 1775 \| synonyms = ''Felis silvestris domesticus''<br>''Felis silvestris catus''<ref name="Driscoll"/><br />''Felis catus domestica''<ref name="ITIS F.c.d.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=727487 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus domestica \|work=ITIS Online Database \|work=op. cit. \|accessdate=14 December 2011</ref> '''Pisica de casă''', '''pisica domestică''' sau '''mâța''' ('''''Felis catus'''''<ref name="ITIS F.c.">cite web \|url= http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=183798 \|title=ITIS Standard Report Page: Felis catus \|work=ITIS Online Database \|year=2011 \|publisher=Integrated Taxonomic Information System \|location=Reston, Virginia \|accessdate=14 December 2011</ref> sau '''''Felis silvestris catus'''''<ref name="Driscoll">Cite journal \|title=In the Light of Evolution III: Two Centuries of Darwin Sackler Colloquium: From Wild Animals to Domestic Pets – An Evolutionary View of Domestication \|last=Driscoll \|first=C. A. \|last2=MacDonald \|first2=D. W. \|last3=O'Brien \|first3=Stephen J. \|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America \|volume=106 \|issue=S1 \|pages=9971–9978 \|year=2009 \|pmid=19528637 \|doi=10.1073/pnas.0901586106 \|pmc=2702791 \|bibcode = 2009PNAS..106.9971D \| issn=0027-8424</ref>) este un mamifer din Ordin (biologie)\|ordinul carnivorelor, Familie (biologie)\|familia ''Felidae'', Subfamilie\|subfamilia ''Felinae''. Este alături de oameni de peste 9500 ani<ref>Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html</ref> și în prezent este cel mai cunoscut animal domestic în toată lumea.<ref>http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat The Evolution of House Cats (Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener și Stephen J. O'Brien)</ref> Pisica domestică este foarte apropiată de pisică sălbatică\|pisica sălbatică europeană (''Felis silvestris silvestris''), ca și de pisica sălbatică africană (''Felis silvestris libyca''), împreună formând o specie unică: ''Felis silvestris''. == Rase de pisici == articol principal\|Listă de rase de pisici Mai jos sunt prezentate principalele rase de pisici: <div style="-moz-column-width:20em; -webkit-column-width:20em; column-width:20em"> * Abisiniană * Albastru de Rusia * American Bobtail * American curl * American Shorthair * American Wirehair * Balineză * Birmaneză * Bobtail japonez * Bombay (rasă de pisici)\|Bombay * British Shorthair * Burmeza * Chartreux * Colorpoint Shorthair * Cornish Rex * Devon Rex * Egyptian Mau * Pisică europeană\|Europeană * European Burmese * Exotic Shorthair * Havana Brown * Javanese * Korat * Laperm * Maine Coon * Manx * Norvegiana de pădure * Ocicat * Orientala * Pisică persană\|Persană * Ragamuffin * Ragdoll * Scottish Fold * Selkirk Rex * Siameză * Siberiană * Singapura * Somali * Ill-WD\|Sfinx\|Q42712\|Sfinx (rasă de pisici)⁠ * Tonkinese * Angora turcească </div> == Domesticirea pisicii == Pisica trăiește în strânsă legătură cu oamenii de cel puțin 3500 de ani, fiind folosită de către egipteni<ref>Citat web \|url=http://www.lumea-copiilor.ro/animale/pisicile/pisicile.php \|accessdate=2008-04-27 \|titlu=Revista Lumea Copiilor: Pisicile<!-- Titlu generat de un robot --> \|archive-date=2008-04-05 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20080405231841/http://www.lumea-copiilor.ro/animale/pisicile/pisicile.php \|dead-url=yes </ref> pentru a ține departe șoarece\|șoarecii. În ciuda Domesticirea animalelor\|domesticirii, pisica nu a pierdut niciodată abilitatea de a trăi în sălbăticie, unde formează colonii. Conform unui studiu din mai 2012, pisicile au fost domesticite în anul 2200 î.Hr.<ref name="g2012-05-29">[http://www.gandul.info/magazin/studiu-cand-au-fost-domesticite-pisicile-9675492 STUDIU. Când au fost domesticite pisicile], 28 mai 2012, ''Gândul'', accesat la 29 mai 2012</ref> Potrivit studiului publicat în Journal of Archaeological Science, egiptenii au fost cei care au transformat pisicile în animale domestice.<ref name="g2012-05-29" /> Un studiu genetic din 2007 a arătat însă că pisicile provin din pisica sălbatică africană (''Felis silvestris lybica''), divergența producându-se în jurul anului 8000 î.Hr., în Asia de Sud-Est.<ref>Wade, Nicholas (29 June 2007). "Study Traces Cat's Ancestry to Middle East". ''New York Times'' (New York: NYTC). Retrieved 2 April 2008.</ref> == Comportamentul pisicii == Fișier:Listen, do you want to know a secret.jpg\|thumb\|right\|250px\|Pisici îngrijindu-se reciproc === Sociabilitate === prejudecată\|Prejudecata legată de pisici planează asupra solitarității sale, fiind un animal nesociabil. Acest concept este înlăturat de un studiu efectuat în anii '70 de către David MacDonald, cercetător la Universitatea Oxford din Marea Britanie. Studiul a indicat faptul că o femelă este mai predispusă să stea cu o felină înrudită decât cu o alta din altă linie. Cercetătorul Randall Wolfe susține că acest lucru nu se manifestă și către partea masculină, indiferent de proveniența genetică a acestora. === Luptele între pisici === Câteodată pisicile care împart același mediu de viață pot să se lupte, fiind o modalitate de demonstrare a abilităților; poate fi totodată o joacă inofensivă. De asemenea, este și modul stabilirii unei ierarhii într-un grup de pisici sau o cale de atenționare a unei feline când încalcă o regulă a grupului. Pentru a fi despărțite, pisicilor trebuie să li se atragă atenția. Imediat ce s-au despărțit, acestea trebuie separate în încăperi diferite, până când nu mai au tendința de a se lupta. Niciodată stăpânul nu intervine fizic în lupta lor, deoarece acesta poate fi zgâriat sau mușcat serios. === Zgâriatul === Pisicile au nevoie să zgârie, fiind procesul prin care se îndepărtează straturile inutile ale țesutului cornos care constituie ghearele. Prin întindere se exersează mușchii, încheieturile și tendoanele. Dacă pisica zgârie mobila din casă, înseamnă că are nevoie de o suprafață pe care să își ascută ghearele. Pentru a elimina această problemă, stăpânii pot achiziționa suprafețe de ascuțit ghearele, poziționându-le în locuri cu cel mai mare interes pentru pisici. Pisicile stresate sau bolnave pot zgâria sau mușca oamenii, comportament care poate apărea când pisica nu are chef de alintări și mângâieri, mai ales pe burtă. Mâna nu trebuie retrasă brusc din ghearele sau dinții pisicii, provocându-se astfel rănile mai grave. Pisica nu trebuie scuturată, lovită sau pălmuită, deoarece ea nu va înțelege de ce este bătută, ci doar că oamenii pe care îi iubește o lovesc din motive necunoscute. == Anatomie == === Scheletul și mușchii === Fișier:Catskull.jpg\|thumb\|200px\|Craniu de pisică Schelet (anatomie)\|Scheletul pisicii este format din 250 de os\|oase. La nivelul capului, dinte\|dentiția cuprinde incisivii, caninii, premolarii de carne, dar nici un dinte „plat” (ca molarii) pentru a strivi hrana: aceștia nu sunt necesari pentru că pisica își „sfâșie” hrana cu ajutorul mușchilor puternici ai fălcilor, apoi și-o înghite fără a o mesteca. Vertebră\|Vertebrele gâtului sunt scurte, iar coloană vertebrală\|coloana vertebrală foarte flexibilă. Vertebrele cozii prelungesc coloana vertebrală, numărul acestora variind în funcție de rasă. Vertebră\|Coada are rol în echilibru. Labele anterioare se termină cu cinci „degete” prevăzute cu gheare retractile keratinoase; labele posterioare, mai lungi, se termină cu patru „degete”, de asemenea prevăzute cu gheare retractile. Mușchi (țesut)\|Mușchii spatelui sunt foarte flexibili, cei ai labelor posterioare foarte puternici, particularități care conferă animalului suplețe și o „detentă” amplă în sărituri. Din cauza regim alimentar\|regimului alimentar mai diversificat și mai sărac în proteine, intestinele pisicii de casă sunt mai lungi decât cele ale strămoașei sale pisică sălbatică\|sălbatice. Această trăsătură, împreună cu diminuarea taliei sale, este adaptarea cea mai semnificativă a pisicii la noul său mod de viață. == Părul == Părul pisicii este alcătuit din fire lungi care poartă „desenul” (pete, dungi etc.), la baza cărora se găsesc fire mai scurte și în final, puful, toate acestea asigurând o bună izolație a corpului. == Simțurile == La origine, pisica vâna în zori sau seara, fapt care a dus la dezvoltarea simțurilor sale și la o percepție a universului diferită de a oamenilor, care la un moment dat i-au atribuit chiar puteri supranaturale. Se vorbește despre pisici care au prezis cutremur de pământ\|cutremure de pământ și alte catastrofe, explicația probabilă fiind că urechea lor este capabilă să perceapă vibrații pe care oamenii le ignoră. === Auzul === Fișier:Pisica Brenda 2.jpg\|left\|thumb\|200px\|„Auzul pisicii” Auzul pisicii este foarte sensibil la frecvențele înalte, mergând până la 30 000 Hertz\|Hz, în timp ce urechea umană este limitată la 20 000 Hz. Datorită celor 27 de mușchi care îl controlează, pavilionul fiecărei urechi poate pivota în mod independent, pentru a localiza originea unui zgomot și distanța de la care acesta provine. === Văzul === Fișier:Cat dilated pupils.JPG\|200px\|right\|thumb\|Ochii pisicii pe intuneric Este simțul său principal. Câmpul vizual al pisicii este, ca și auzul, mult mai larg : 187° (față de 125° pentru oameni), ceea ce nu reprezintă nici pe departe un record în lumea animală. Intensitatea luminii influențează forma ochi\|pupilei: de la o simplă linie dreaptă în lumină, aceasta se dilată într-un cerc perfect în condiții de semiîntuneric. Contrar unei credințe răspândite, pisica este incapabilă de a vedea în întuneric deplin, totuși vede mult mai bine decât oamenii în timpul nopții. Aspectul fosforescent al ochilor săi pe un întuneric relativ se datorează unui strat de celule ale ochi\|retinei, numite ''tapetum lucidum'', care acționează ca o oglindă și reflectă lumina, care trece prin retină o a doua oară, dublând astfel acuitatea vizuală a acesteia în întuneric. În schimb, pisica nu percepe culorile sau mișcarea la fel ca noi: se pare (deși acest aspect este încă în discuție) că ea nu percepe culoarea roșie și că în general, nu prea distinge detaliile. Un obiect în mișcare (ca de exemplu o pradă), îi apare mult mai clar decât un obiect static. O particularitate a ochiului pisicii este că este protejat, pe lângă pleoapele inferioară și superioară, de o a treia pleoapă, membranoasă, care se închide dinspre colțul interior al ochiului către exterior. Frecvent, dacă această membrană este vizibilă, este un semn de suferință al pisicii (tulburări digestive, cel mai des prezența paraziților sau enterită). === Mirosul === Simțul mirosului la pisică este de două ori mai dezvoltat decât al omului<ref name="Moulton 1967">cite journal \|last=Moulton \|first=David G. \|date=1 August 1967 \|title=Olfaction in mammals \|url=https://academic.oup.com/icb/article/7/3/421/244992\|journal=American Zoologist \|volume=7 \|issue=3 \|pages=421–429 \|doi=10.1093/icb/7.3.421 \|pmid=6077376 \|issn=0003-1569 \|doi-access=free</ref> și are o importanță majoră în viața socială a felinei, în delimitarea teritoriului. De altfel, mirosul este mijlocul de a verifica dacă hrana nu îi este alterată sau otrăvită. Pisica are douăzeci de milioane de terminații nervoase olfactive, față de doar cinci milioane la om. === Gustul === File:A cat drinking water.jpg\|thumb\|right\|Limba pisicii Simțul gustului este dezvoltat la pisică, totuși mai slab decât la om: 2 000 de limbă (anatomie)\|papile gustative înseamnă de 4,5 ori mai puțin față de cele 9 000 la om. Spre deosebire de câine, gustul pisicii este situat la extremitatea limbă (anatomie)\|limbii, fapt care îi permite să guste fără să înghită. Sensibilă la gustul amar, acru sau sărat, ea nu simte gustul dulce. === Simțul tactil === De asemeni bine dezvoltat, simțul tactil permite pisicii să-și utilizeze mustățile pentru a evita obstacolele în întuneric total, prin detecția variațiilor de presiune a aerului. Tot mustățile îi permit să simtă și dimensiunile spațiului traversat. Pernițele labelor sunt foarte sensibile la vibrații, iar în pielea pisicii se găsesc celule tactile extrem de sensibile. === Alte simțuri === '''Organul lui Jacobson''' constituie un adevărat al șaselea simț. Asemeni câinelui și calului, pisica poate să guste mirosurile cu ajutorul acestui organ, răsfrângându-și buză\|buzele pentru a permite mirosurilor să pătrundă, prin două mici orificii situate în spatele incisivilor, și care conduc către doi săculeți cu lichid aflați în nas\|cavitățile nazale, care au rolul de a concentra mirosurile. Prezența unui organ vestibular, și el deosebit de dezvoltat, îi conferă pisicii simțul remarcabil al echilibrului, astfel explicându-se facultatea ei de a se întoarce rapid în aer pentru a „cădea întotdeauna în picioare”. Ea mai poate sări la înălțimi de cinci ori superioare taliei sale. Viteza de alergare medie este de 40 kilometru\|km/oră\|h, are nevoie de 9 secundă\|secunde pentru a parcurge 100 metru\|m, dar nefiind un alergător de fond, obosește destul de repede. == Comportamentul == Fișier:Pisica Brenda 1.jpg\|right\|thumb\|200px\|Pisică domestică Pisica este un animal independent. Spre deosebire de câine, ea se plimbă și se curăță singură. === Mieunatul === * ''Mieunatul'' este manifestarea sonoră a pisicii; în general un animal discret, ea poate uneori căuta a se face remarcată mieunând ore întregi, fie pentru a cere de mâncare, fie pentru a cere să i se deschidă ușa, de exemplu. Unele rase de pisici sunt mai zgomotoase decât altele, cum ar fi siamezele. * '''Mieunatul sacadat''' Rar, pisica emite un mieunat sacadat, de slabă intensitate, când vede o pradă la care nu poate ajunge, ca o pasăre sau o insectă în zbor, sau chiar privind o emisiune despre animale la televizor. === Torsul === Fișier:PussiBrenda.jpg\|thumb\|left\|200px\|„Torsul” Încă din primele zile de viață, puiul de pisică toarce în timpul suptului, iar mama îi răspunde. Ea toarce din plăcere, la fel de bine ca în suferință: stresată, rănită sau chiar muribundă, o auzim torcând. Cel mai des, ea toarce pentru a-și exprima dependența; față de mamă la naștere, față de om mai târziu, când este bolnavă sau când este mângâiată. Regăsim acest comportament la rudele sale, marile feline, care însă torc doar în primele luni de viață. Torsul este produs printr-o mișcare coordonată a glotă\|glotei, laringelui și a anumitor mușchi. Aceste vibrații sonore implicând întreg corpul sunt întâlnite la majoritatea felinelor, ca și la alte animale, dar mecanismul lor, ca și utilitatea, ramân de neexplicat. Se crede că această stare, ca și somnul, ar avea un rol reparator pentru organismul pisicii. Cand torc, pisicile emit vibratii sonore identice cu cele utilizate în medicină pentru a calma durerea, a trata o fractură sau o leziune la tendon. Poate așa se explică și faptul că, dintre mai multe pisici și mai mulți câini care au suferit o leziune ori o intervenție chirurgicală de aceeași gravitate, aceste pisici se vor vindeca de trei ori mai repede, iar sechelele lor sunt de cinci ori mai puține. Concluzia: torsul unei pisici ar avea o acțiune anabolizantă, ce ajută vindecarea.<ref>Citat web\|url = http://www.zooghid.ro/pisica-un-remediu-pentru-tine/\|accessdate = \|autor = \|titlu = PISICA, UN REMEDIU PENTRU TINE</ref> Adulte, felinele mari nu mai torc; pisica este singura care toarce sub mângâierile stăpânului: ea vede în acesta „a doua sa mamă”. === Spălatul === Pisicile se spală folosindu-și limba. În cazul în care o pisică nu poate ajunge la zona unde dorește să se spele, aceasta își va linge laba și o va trece peste locul unde nu poate să ajungă. Uneori, pisicile se spală una pe alta. === Somnul === Pisica doarme în medie 15-18 ore pe zi, fiind activă doar circa 6-9 ore, mai ales o parte din timpul nopții, perioadă propice vânătorii. Ea este deseori folosită în cadrul experiențelor asupra ciclului somnului. Conform unor studii, pisica este animalul cu cea mai mare proporție de faze de ''somn paradoxal'' în timpul cărora ea visează. În acest timp, s-a constatat o curent electric\|activitate electrică foarte intensă a creierului, ochilor și mușchilor. === Reproducerea, gestația, nașterea === Pisicile sunt apte de reproducere în general începând cu vârsta de nouă luni (s-au văzut totuși pisici născând la numai șapte luni). Fișier:Three-hour-old-kitten.jpg\|thumb\|left\|200px\|Pisoi nou născut Femelă\|Femela trece prin numeroase perioade de „călduri”, mai ales între primăvară și toamnă. În aceste perioade, femela pisică adoptă un comportament hiper-activ și destul de neplăcut pentru proprietari: caută mângâieri, se freacă și se tăvălește pe jos, miaună strident pentru a anunța starea ei motanilor din împrejurimi. Cât despre masculi, ei își marchează teritoriul proiectând jeturi de urină foarte puternic mirositoare. Dacă li se permite să iasă, ei se luptă adesea cu alți masculi, slăbesc și își neglijează toaleta, fapt care îi expune la riscuri de contaminare sau la contractarea de boli (coryza, leucoza, FIV etc.). În concluzie, este recomandată sterlizare\|sterilizarea precoce. Fișier:Six weeks old cat (aka).jpg\|thumb\|200px\|Pisoi de circa 6 săptămâni Când masculii de pisică sunt pe punctul de a se acupla cu o femelă, trebuie mai întâi ca aceasta să fie de acord. În timpul acuplării, masculul se urcă pe spatele femelei și o imobilizează, mușcând-o de pielea gâtului. Spre sfârșitul actului, femela are tendința de a geme, enervată. Cauza este că penisul masculului este astfel alcătuit, încât mici formațiuni spinoase stimulează dureros vulvă\|vaginul femelei în scopul de a declanșa ovulația. Cu ocazia fiecărei penetrații, femela va emite un nou ovul, fapt care explică existența puilor de aceeași generație care pot proveni din tați diferiți. '''Gestație\|Gestația''' durează aproximativ 60 de zile, pisica purtând în medie 4 pui. La trei săptămâni, mamelă\|mamelele femelei se măresc în volum și se înroșesc. Apoi abdomenul i se umflă, iar pofta de mâncare va crește pe măsură ce sarcina înaintează către termen. În timpul gestației, pisica va căuta afecțiunea umană; se recomandă ca stăpânii sa mângâie abdomenul pisicii, pentru a obișnui puii cu contactul uman. La șapte săptămâni, pisica va începe să caute un loc liniștit și izolat, potrivit pentru a naște (un dulap, o cutie de carton...). La apropierea termenului (între 60 și 70 de zile de la concepție), pisica devine agitată, de aceea este important ca stăpânul să fie prezent, să o asiste. După aproximativ 20 de minute de la declanșarea contracțiilor, pisica va naște primul pui, apoi urmează ceilalți, rapid sau chiar după mai multe ore, mergând până la 24 de ore pentru a termina nașterea. Puii se nasc protejați de un înveliș pe care pisica îl sfâșie și apoi linge puiul pentru a-i stimula respirația, sfârșind prin a mânca placentă\|placenta, care conține elemente nutritive și a tăia cordon ombilical\|cordonul ombilical. Puiul va căuta să sugă imediat după naștere, continuând apoi la intervale de 20 de minute. Pentru a obișnui puii cu contactul uman, trebuie ca stăpânii să-i ia în mână zilnic, fără însă să se depășească durata de 5 minute. Puiul de pisică se naște ochi\|orb și ureche\|surd, cântărind între 80 și 100 de grame; după 7-10 zile de la naștere, când va deschide ochii, aceștia sunt de culoare albastră, până la vârsta de două luni, când se vor schimba în culoarea definitivă. Alăptarea durează trei luni, timp în care pisica își va învăța puii să se spele, să se hrănească, să vâneze etc. Pisica are instinctul matern foarte dezvoltat: ea se va ocupa cu devotament de pisoi, îi va supraveghea, își va petrece tot timpul cu ei și îi va disciplina, la nevoie. În general, pisicile adulte vor fi prezente atunci când puii pleacă să „descopere” lumea, iar la unele rase, chiar masculul ia parte la educația progeniturii. === Întreținerea === Fișier:Siamese cat, pencil drawing.jpg\|thumb\|200px\|Pisică siameză, vârsta de 1 an, desen în creion În funcție de morfologie, nu toate pisicile au nevoie de aceleași gesturi de întreținere din partea stăpânului. ''Pisicile cu păr lung'' sunt cele mai pretențioase, dat fiind că atunci când se spală, lingându-și blana, ele înghit perii morți, care se acumulează în stomac, formând gheme de păr. Acestea perturbă tranzitul intestinal, pisica fiind obligată să le regurgiteze ca să evite Intestin\|ocluzia intestinală. Pentru a evita aceasta, e necesar să se procedeze zilnic la descurcatul blănii pisicii cu ajutorul unui pieptene sau perii, ceea ce va împiedica și formarea de „noduri” în blană, care sunt dureroase pentru animal. Uneori e necesar chiar să se rărească părul, prin tăierea lui în unele zone (cum ar fi în spatele labelor și în jurul zonei anale) ceea ce le va împiedica să se murdărească. Printre rasele cu păr lung, ''rasa persană'' este cea mai pretențioasă în ce privește întreținerea; din cauza botului lor turtit, ele au adesea scurgeri nas\|nazale sau ochi\|oculare care le murdăresc blana. Trebuie deci să li se curețe zilnic botul și ochii cu o soluție specială. ''Pisicile cu păr scurt'' nu au nevoie decât de un periat săptămânal, pentru a se îndepărta perii morți. Unii crescători de pisici de rasă folosesc pentru masaj o mănușă de mătase sau o piele de căprioară pentru a lustrui părul pisicilor și a-i da astfel strălucire. ''Pisicile fără păr'', cum ar fi cele din rasa Sfinx (rasă de pisici)\|Sfinx, au nevoie de o atenție specială. Pielea lor produce, asemeni tuturor celorlalte pisici, un lichid gras: sebumul, care însă în acest caz particular, nu este absorbit de păr, astfel că praful se lipește literalmente de pielea pisicii, ea murdărindu-se foarte ușor. Sunt deci singurele pisici care trebuie spălate regulat, o dată sau de două ori pe săptămână. În general, celelalte rase de pisici nu au nevoie să fie spălate, fiind animale foarte curate, care acordă o mare parte din timp toaletei, lingându-se pe întregul corp. Limba (anatomie)\|Limba lor aspră le permite să înlăture majoritatea perilor morți și să-și lustruiască blana. Saliva produsă de pisici este un agent anti-bacterian puternic. În plus, ele detestă apa. Dacă totuși o baie se dovedește necesară, e necesar să se folosească un șampon special, evitând cu grijă ochii, nasul și urechile. Este foarte important ca părul să fie bine limpezit, pentru ca animalul să nu înghită resturi de șampon cu ocazia toaletei ulterioare. Pentru a usca pisica, ea trebuie învelită într-un prosop mare și scoasă din baie, pentru a nu se mai simți „amenințată”. Urmează faza de „calmare”, stăpânul va ține pisica lângă el, apoi o va freca ușor cu prosopul, fără a neglija nici o porțiune a corpului (ca de exemplu pernițele labelor). == Alergiile de la pisici == Motivele cele mai comune pentru care pisicile sunt displăcute de oameni sunt reacțiile alergice la alergeni cum ar fi saliva și părul de pisică. Totuși această problemă poate fi tratată prin medicamentele împotriva alergiilor și spălarea pisicilor frecvent (îmbăierea săptămânală elimină 90% din alergenii purtați de pisică în mediul respectiv). Sunt încercări de creștere a pisicilor care nu provoacă reacții alergice. == În istorie == Articol principal\|Pisicile în Egiptul Antic Fișier:Bastet-E 2533-IMG 0630-gradient.jpg\|thumb\|upright\|Sculptură egipteană aflată la Muzeul Louvre. În mod tradițional, istoricii au avut tendința să creadă că în Egiptul antic a fost domesticită prima pisică, datorită reprezentărilor clare de pisici de casă în picturile egiptene vechi de aproximativ 3600 ani. Cu toate acestea, în 2004, un mormânt neolitic a fost excavat în Shillourokambos, Cipru, care conținea schelete, situate aproape unul de celălalt, atât de om cât și de pisică. Mormântul are aproximativ 9500 de ani vechime.<ref>[http://news.nationalgeographic.com/news/2004/04/0408_040408_oldestpetcat.html Cele mai vechi cunoscute pisici de casă?] Mormânt de 9500 ani vechime din Cipru</ref><ref>cite news\|first=Marsha\|last=Walton\|authorlink=\|title=Ancient burial looks like human and pet cat\|url=http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html\|work=\|publisher=CNN\|date=9 aprilie 2004\|accessdate=23 noiembrie 2007\|archive-date=2007-12-22\|archive-url=https://web.archive.org/web/20071222092756/http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html\|dead-url=yes</ref><ref>cite news \|first=Hazel \|last=Muir \|authorlink= \|title=Ancient remains could be oldest pet cat \|url=http://www.newscientist.com/article/dn4867.html \|work= \|publisher=New Scientist \|date=8 aprilie 2004 \|accessdate=23 noiembrie 2007</ref> Specimenul de pisică era mai mare și apropiat de pisică sălbatică\|pisica sălbatică din Africa (Felis silvestris lybica), mai degrabă decât pisicile de astăzi. Aceasta descoperire, combinată cu studii genetice, sugerează că pisicile au fost domesticite, probabil, în Cipru și Orientul Apropiat, în Cornul abundenței în momentul dezvoltării agriculturii.<ref name="Driscoll2">cite journal \|author=Driscoll CA, Menotti-Raymond M, Roca AL \|title=The Near Eastern origin of cat domestication \|journal=Science \|volume=317 \|issue=5837 \|pages=519–23 \|year=2007 \|month=July \|pmid=17600185 \|doi=10.1126/science.1139518 \|first1=CA \|first2=M \|first3=AL \|first4=K \|first5=WE \|first6=E \|first7=EH \|first8=M \|first9=D \|first11=N \|last12=O'brien \|first12=SJ \|last13=Macdonald \|first13=DW \|issn=0036-8075</ref> == Alimentația == Corpul lor produce vitamina C (la fel ca multe alte animale) și își pot procura restul nutrienților din creierul și intestinele șoarecilor consumați.<ref>[http://channel.nationalgeographic.com/episode/aftermath-population-zero-3225/Videos#tab-Videos/05037_00 National Geographic: Aftermath Population Zero] min.32, sec.15, 2008</ref> == Boli == Pisicile sunt extrem de discrete în manifestările îmbolnăvirilor. O pisică sănătoasă are apetit normal, se spală, toarce, se joacă, urinează și defecă normal. Atunci când o pisică refuză hrana, mai ales dacă aceasta este carne sau pește, lucrul este foarte grav si înseamnă că animalul este bolnav. Tusea și respirația accelerată sau dificilă sunt semne ale tulburărilor respiratorii. Căderea părului, însoțită de mâncărime, este un semn al bolilor de piele, eczemă sau dermatomicoze. Mâncărimea la urechi, manifestată prin scărpinări violente cu gheara, însoțită de sebum negricios, este semn de râie auriculară. Nu se vor administra în alimentație oase de pui sau de pește deoarece pisica se va îneca și nu se va administra carne de porc crudă deoarece produce Ill\|en\|boala lui Aujeszky\|Pseudorabies, boală incurabilă asemănătoare cu Rabie\|rabia. == Pisicile în cultură == La propunerea din 2002 a Fondului Internațional pentru Bunăstarea Animalelor (en\|International Fund for Animal Welfare — IFAW) și a altor grupuri pentru drepturile animalelor, ziua de 8 august este declarată ''Ziua internațională a pisicii'', zi de conștientizare a oamenilor față de nevoile pisicilor și față de lupta împotriva neglijenței și a abuzurilor asupra acestora.<ref>Daniela Dumitrescu, [https://www.agerpres.ro/flux-documentare/2017/08/08/ziua-internationala-a-pisicii-03-43-53 ''Ziua internațională a pisicii''] Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20170808195326/https://www.agerpres.ro/flux-documentare/2017/08/08/ziua-internationala-a-pisicii-03-43-53 \|date=2017-08-08 , agerpres.ro, 8 august 2017, accesat 2017-08-08</ref><ref>[http://stiri.tvr.ro/8-august-ziua-internationala-a-pisicii-celebritatile-miau-ale-social-media_820682.html#view8 august, Ziua Internațională a Pisicii. Celebritățile Miau ale social-media]Legătură nefuncțională\|date=februarie 2025 \|bot=InternetArchiveBot \|fix-attempted=yes \|url=http://stiri.tvr.ro/8-august-ziua-internationala-a-pisicii-celebritatile-miau-ale-social-media_820682.html , tvr.ro, 8 august 2017, accesat 2017-08-08</ref><ref>[https://www.europafm.ro/8-august-ziua-internationala-a-pisicii/ 8 august, ziua internațională a pisicii], europafm.ro, 8 august 2017, accesat 2017-08-08</ref> Există și o ''Zi internațională de apreciere a pisicilor negre'', care se serbează pe 17 august.<ref>[https://romanialibera.ro/actualitate/fapt-divers/ziua-internationala-de-apreciere-a-pisicilor-negre--de-ce-e-buna-o-pisica-la-casa-omului--425772 Elena Marinescu, ''Ziua Internațională de Apreciere a Pisicilor Negre. De ce e bună o pisică la casa omului?''], 18 august 2016, ''Romanialibera.ro'', accesat 2023-6-7</ref> În Regatul Unit al Marii Britanii și al Irlandei de Nord\|Regatul Unit, există ''Ziua pisicilor negre'', pe 28 octombrie.<ref>en icon[https://www.catological.com/black-cat-day/ ''National Black Cat Day: What Is It And When Is It Held?''], catological.com, accesat 2023-6-7</ref> == Note == <references /> == Vezi și == * Rase de pisici * Domesticire == Legături externe == commonscat\|Felis silvestris catus * ITIS\|ID=183798\|taxon=''Felis catus'' Linnaeus, 1758 * http://www.eva.ro/familie/animale/cum-sa-identificam-si-sa-corectam-problemele-de-comportament-articol-5943.html * [http://www.zooghid.ro/pisica-un-remediu-pentru-tine/ Pisica - un remediu pentru tine] * [http://www.descopera.ro/natura/5717757-30-de-lucruri-neobisnuite-pe-care-nu-le-stiai-despre-pisici 30 de lucruri neobisnuite pe care nu le stiai despre pisici], 7 martie 2010, Marc Ulieriu, ''Descoperă'' * [http://www.descopera.ro/dnews/10712838-tot-ce-nu-stiai-despre-pisici-si-ti-a-fost-teama-sa-intrebi-video Tot ce nu știai despre pisici și ți-a fost teamă să întrebi (VIDEO)], 5 aprilie 2013, ''Descoperă'' * [http://www.descopera.ro/cultura/11293548-care-va-fi-soarta-pisicilor-in-urmatorii-50-de-ani Care va fi soarta pisicilor în următorii 50 de ani?], 5 septembrie 2013, Maria Olaru, ''Descoperă'' * [https://www.mypurestyle.ro/curiozitati-despre-nasul-si-simtul-mirosului-la-pisici/ Curiozități despre nasul și simțul mirosului la pisici], 17 martie 2017, Camelia Covaci, ''My Pure Style'' '''''Imagini''''' * [http://www.descopera.ro/dnews/3938148-cele-mai-frumoase-pisici-din-lume Cele mai frumoase pisici din lume], 17 februarie 2009, ''Descoperă'' Carnivora\|Fe. Taxonbar Control de autoritate Categorie:Felis\|casă, Pisică de Categorie:Animale de companie
rup	https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/C%C3%A2tu%C8%99i	Aromanian	armãneashti	Câtuși	https://roa-rup.wikipedia.org/w/index.php?title=C%C3%A2tu%C8%99i&action=raw	File:Collage of Six Cats-01.jpg\|thumbnail\|right\|Cãtushi Unã '''cãtushi''' icã '''cãtushi di casã''' easti unu mamiferu domesticu di ordinlu a carnivoriloru, taifa ali ''Felidae'', subtaifa ''Felinae'', tsãnutã priningã casã tra s-acatsã șoaricu\|shoarits. Tu shtiintsã, ari numa di '''''Felis silvestris catus'''''. Masculul di cãtushi easti ''cãtushu''. Altã numã easti '''pãsã''' <ref>[http://dixionline.net/index.php?inputWord=pâsâ Di-tu dixionline.net] 23 Avgustu 2014</ref> ==Izvuri di nafoarã== <references/> commons\|Cat Ahurhire-animalu Category:Animali
ru	https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0	Russian	русский	Кошка	https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%88%D0%BA%D0%B0&action=raw	другие значения\|Кошка (значения) перенаправления\|Кот\|Коты не путать\|лесной кот\|лесной кошкой\|диким представителем семейства кошачьих, несмотря на внешнее сходство, а также родство Таксон \| image file = Cat poster 1.jpg \| image descr = Разнообразие кошек \| regnum = Животные \| parent = Felis \| rang = Вид \| latin = Felis catus \| author = Linnaeus, 1758 год в науке\|1758 \| syn = * btname\|Felis silvestris catus\|(Linnaeus, 1758) * btname\|Felis catus domestica\|<br>(Erxleben, 1777) * btname\|Felis domestica\|Erxleben, 1777 \| wikispecies = Felis catus '''Ко́шка''' (lang-la\|Felis catus) — Домашние животные\|домашнее животное, одно из наиболее популярных<ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm\|title=Top Ten Most Popular Pets in the UK\|work=\|publisher=Top-Ten-10.com\|access-date=2010-06-18\|lang=en\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mCelchd?url=http://www.top-ten-10.com/recreation/pets/uk-pets.htm\|archive-date=2012-05-19</ref> (наряду с Собака\|собакой) «Животные-компаньоны\|животных-компаньонов»<ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.catanddoghelp.com/\|title=Resources for Dogs, Cats, Horses, Birds, and other Companion Animals, Assistance Animals, & Special-Needs Animals\|work=\|publisher=Catanddoghelp.com\|access-date=2010-06-18\|lang=en\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mCfDgtB?url=http://www.catanddoghelp.com/\|archive-date=2012-05-19</ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.intervet.com/ipg/companion-animals.aspx\|title=Companion Animal Vaccines\|work=\|publisher=Intervet/Schering-Plough Animal Health\|access-date=2010-06-18\|lang=en\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mCfhtUh?url=http://www.merck-animal-health.com/ipg/companion-animals.aspx\|archive-date=2012-05-19</ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx\|title=Companion Animals\|work=\|publisher=WSPA\|access-date=2011-01-16\|lang=en\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mCgQ7KN?url=http://www.wspa-usa.org/wspaswork/dogs/companionanimals/default.aspx\|archive-date=2012-05-19</ref>. С точки зрения Биологическая систематика\|научной систематики, '''домашняя кошка''' — Млекопитающие\|млекопитающее семейства кошачьих отряда Хищные\|хищных. Одни исследователи рассматривают домашнюю кошку как подвид Лесной кот\|дикой кошки<ref name="Names in Zoology 2010" />, другие — как отдельный биологический вид<ref name=":1">cite journal \|last1=Kitchener \|first1=A. C. \|last2=Breitenmoser-Würsten \|first2=C. \|last3=Eizirik \|first3=E. \|last4=Gentry \|first4=A. \|last5=Werdelin \|first5=L. \|last6=Wilting \|first6=A. \|last7=Yamaguchi \|first7=N. \|last8=Abramov \|first8=A. V. \|last9=Christiansen \|first9=P. \|last10=Driscoll \|first10=C. \|last11=Duckworth \|first11=J. W. \|last12=Johnson \|first12=W. \|last13=Luo \|first13=S.-J. \|last14=Meijaard \|first14=E. \|last15=O’Donoghue \|first15=P. \|last16=Sanderson \|first16=J. \|last17=Seymour \|first17=K. \|last18=Bruford \|first18=M. \|last19=Groves \|first19=C. \|last20=Hoffmann \|first20=M. \|last21=Nowell \|first21=K. \|last22=Timmons \|first22=Z. \|last23=Tobe \|first23=S. \|date=2017 \|title=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group \|journal=Cat News \|volume=Special Issue 11 \|page=21 \|url=https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y \|access-date=2021-05-31 \|archive-date=2020-01-17 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20200117172708/https://repository.si.edu/bitstream/handle/10088/32616/A_revised_Felidae_Taxonomy_CatNews.pdf?sequence=1&isAllowed=y \|url-status=live </ref>. Являясь одиночным охотником на Грызуны\|грызунов и других мелких животных, кошка — социальное животное<ref>статья \| автор = Sharon L. Crowell-Davis, Terry M. Curtis, Rebecca J. Knowles \| заглавие = Social organization in the cat: a modern understanding \| ссылка = http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf \| язык = en \| издание = Journal of Feline Medicine and Surgery \| тип = \| год = 2004 \| том = \| номер = 6 \| страницы = 19—28 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20110720231305/http://zoopsy.free.fr/veille_biblio/social_organization_cat_2004.pdf\|archive-date=2011-07-20\|url-status=dead<blockquote>… while the '''feral and free-living domestic cat, Felis catus,''' can survive in the solitary state …, social groups that have internal structure, and in which group members recognize each other and engage in a variety of social behaviors, are formed whenever there are sufficient food resources to support a group … '''In other words, they are a social species.'''</blockquote></ref>, использующее для общения широкий диапазон звуковых сигналов, а также феромоны и движения тела<ref name=Moelk/>. В настоящее время в мире насчитывается около 600 млн домашних кошек<ref>cite web \|author = Nicholas Wade \|date = 2007-06-29 \|url = https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 \|title = DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats \|work = \|publisher = \|access-date = 2010-05-31 \|lang = en \|archive-date = 2015-03-13 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20150313214031/http://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 \|url-status = live </ref>, выведено около 200 Список пород кошек\|пород, от длинношёрстных (персидская кошка) до лишённых шерсти (Сфинкс (кошка)\|сфинксы), признанных и зарегистрированных различными Фелинология\|фелинологическими организациями. На протяжении десяти тысяч лет кошки ценятся человеком, в том числе за способность Дератизация\|охотиться на грызунов и других домашних вредителей<ref>статья \| автор = \| заглавие = The Evolution of House Cats \| ссылка = http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat&page=2 \| язык = en \| издание = \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = \| archive-date = 2011-12-24 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20111224092305/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat&page=2 </ref><ref>cite web \|url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236 \|title = Tracing Kitty's Genes \|author = Rob Stein \|date = 2008-03-17 \|work = \|publisher = The Washington Post \|access-date = 2010-10-08 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/60ulH2lzf?url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/graphic/2008/03/17/GR2008031700238.html?sid=ST2008031601236 \|archive-date = 2011-08-13 ><blockquote>Descending from the wild cats of the Fertile Crescent more than 10,000 years ago, domestic cats spread with human agriculture, trade and colonization.</blockquote></ref>, а также за способность развлекать и снимать стресс<ref name=ps1>[https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-mind-body-connection/202010/the-psychological-and-physical-benefits-having-pet The Psychological and Physical Benefits of Having a Pet] v\|2\|2\|2024</ref><ref name=ps2>[https://www.vet.cornell.edu/pet-your-cat-reduce-stress Pet your cat to reduce stress] Wayback\|url=https://www.vet.cornell.edu/pet-your-cat-reduce-stress \|date=20240201222803 v\|2\|2\|2024</ref>. == Значение и этимология слова «кошка» == В русском языке слово «кошка» означает либо представителя биологического вида ''Felis catus'' вообще независимо от пола, либо Самка\|самку этого вида. Самец\|Самца называют «кот», а детёныша кошки — «котёнок» (мн. ч. — «котя́та»). Слово «кошка» в русском языке является диминутивом от Древнерусский язык\|др.-русск. слова ''котъка''<ref>книга \|автор=Фасмер, Макс\|Макс Фасмер \|часть=Кошка \|ссылка часть= \|заглавие=Этимологический словарь русского языка Макса Фасмера\|Этимологический словарь русского языка \|nodot= \|оригинал= \|язык=ru \|ссылка= \|викитека= \|ответственный= \|издание= \|место= \|издательство= \|год=1950 \|том= \|страницы= \|столбцы= \|страниц= \|серия= \|isbn= \|тираж= \|ref= \|archive-url= \|quote =I ко́шка I., укр. кíшка. Вероятно, производное от коша — к кот, уменьш., аналогично Ма́ша от Ма́рья; из др.-русск., ст.-слав. котъка; см. Соболевский, РФВ 66, 342; Бернекер 1, 589; Преобр. I, 371</ref>, которое, в свою очередь, происходит от существительного «кот» и является родственным lang-la\|cattus «кошка»<ref name=autogenerated2>книга \| заглавие = Этимологический словарь славянских языков\|том=11 \| место= М.\|издательство = Наука (издательство)\|Наука \| год = 1984 \| страницы = 209—211 </ref> (так, в Поздняя латынь\|поздней латыни, начиная с V века, в отличие от Классическая латынь\|классического латинского ''felis'') и близким названиям во многих языках Европы и Ближний Восток\|Ближнего Востока (lang-en\|cat, lang-hy\|''կատու, katu'', Галльский язык\|галл. ''cath'', lang-ga\|catt, lang-es\|gato, lang-it\|gatto, lang-rut\|gyat<ref>публикация\|1=книга\|автор=Э.И. ИСМАИЛОВА\|заглавие=Русско - Рутульский словарь\|ссылка=http://www.bulgari-istoria-2010.com/Rechnici/Russko-rutulskiy_slovar.pdf\|место=Махачкала\|издательство=ИЯЛИ ДНЦ РАН\|год=2011\|isbn=978-5-904621-33-9\|страниц=392\|архив дата=2019-01-07\|архив=https://web.archive.org/web/20190107180942/http://www.bulgari-istoria-2010.com/Rechnici/Russko-rutulskiy_slovar.pdf</ref>, Lang-lez\|кац, lang-lt\|katė, lang-de\|Katze, Древненубийский язык\|нуб. ''kadis'', lang-prg\|catto<ref>См. подробно: книга \|автор=Топоров, Владимир Николаевич\|Топоров В. Н. \|заглавие=Прусский язык. Словарь. Т. 3 \|место=М \|издательство=Наука (издательство)\|Наука \|год=1980 \|страниц=384 — С. 269—273.</ref>, lang-fr\|chat). Первоначальный источник неизвестен, но принято считать, что во многие языки слово попало путём латинского<ref>cite web\|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=cat&allowed_in_frame=0\|title=cat (n.)\|publisher=Online Etymology Dictionary\|lang=en\|access-date=2016-09-23\|archive-date=2016-05-29\|archive-url=https://web.archive.org/web/20160529155134/http://www.etymonline.com/index.php?term=CAT&allowed_in_frame=0\|url-status=live</ref>. Некоторые исследователи предполагают, что в основе слов различных Индоевропейские языки\|индоевропейских языков, обозначающих кошку, лежит Праиндоевропейский язык\|праиндоевропейский корень ''kat-'', от которого произошли глаголы индоевропейских языков, означающие «котиться»; позднее от них произошли названия детёнышей мелких животных в индоевропейских языках<ref>cite web \| url = https://books.google.com/books?id=8GhwAAAAIAAJ&q=Indo-European+and+the+Indo-Europeans:+a+reconstruction+and+historical+analysis+of+a+Proto-language+and+a+Proto-culture,+Volume+1&dq=Indo-European+and+the+Indo-Europeans:+a+reconstruction+and+historical+analysis+of+a+Proto-language+and+a+Proto-culture,+Volume+1&hl=en&ei=6a0zTeKHOsyFhQf97MXzCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA \| title = Indo-European and the Indo-Europeans: a reconstruction and historical analysis of a Proto-language and a Proto-culture, Volume 1 \| author = Гамкрелидзе, Тамаз Валерианович\|Tʻamaz Gamqreliże, Иванов, Вячеслав Всеволодович\|Vi︠a︡cheslav Vsevolodovich Ivanov, iw\|Винтер, Вернер (филолог)\|Werner Winter\|de\|Werner Winter (Sprachwissenschaftler) \| date = 1995 \| work = \| publisher = de Gruyter Mouton \| access-date = 2010-12-10 \| lang = en <blockquote>This shows that the whole set of words is fairly old. It is based on khath- 'cat', from which are derived verbs meaning 'give birth' (to small animals) and names for the young of small animals.</blockquote></ref><ref>''Сергей Корневский.'' [http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=3&article=5139 Берегите кошку. 12.03.2004] Wayback\|url=http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=3&article=5139 \|date=20121114192633 <blockquote>Основа слова «кот» у европейцев древняя, поэтому столь одинаково она звучит на многих языках. Слово «кот» теснейшим образом связано с очень важным глаголом, обозначающим рождение, — котиться, оно также является составной частью слова, обозначающего звериного детёныша — catulus (по латыни).</blockquote></ref>. Другие исследователи считают такую связь вторичным сближением<ref name=autogenerated2 /><ref>книга \|автор=Фасмер М. \|заглавие=Этимологический словарь русского языка \|ссылка=http://starling.rinet.ru/cgi-bin/query.cgi?basename=\usr\local\share\starling\morpho\vasmer\vasmer&root=/usr/local/share/starling/morpho&morpho=0 \|издание=1-е изд. \|место=М. \|год=1964—1973 \|том=1—4 \|archive-date=2021-08-08 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210808080927/https://starling.rinet.ru/cgi-bin/query.cgi?basename=\usr\local\share\starling\morpho\vasmer\vasmer&root=/usr/local/share/starling/morpho&morpho=0 </ref>. Звукоподражание\|Звукоподражательными, близкими русскому «мяу», являются названия кошки в Египетский язык\|древнеегипетском (''mj.w''<ref>''Takács D.'' Etymological Dictionary of Egyptian. Vol.3. Leiden; Brill, 2008. P. 134</ref>) и Китайский язык\|китайском языках (''māo''<ref>''Schuessler A.'' ABC Etymological Dictionary of Old Chinese. Гавайский университет\|University of Hawai’i Press, 2007. P. 375</ref>). == Научная классификация == В 1758 год в науке\|1758 году Линней, Карл\|Карлом Линнеем в «Система природы\|Системе природы» домашней кошке было присвоено Биологическая номенклатура\|биномиальное название ''Felis catus''<ref>cite web \|author = iw\|Уилсон, Дон Эллис\|Don E. Wilson\|en\|Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder (editors) \|date = 2005 \|url = http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14000031 \|title = SPECIES Felis catus \|work = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed) \|publisher = Университет Джонса Хопкинса\|Johns Hopkins University Press \|access-date = 2010-05-29 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mCj2T0n?url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14000031 \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Шребер, Иоганн Христиан\|Иоганн Христиан фон Шребер в 1775 год в науке\|1775 году дал Лесной кот\|дикой кошке название ''Felis silvestris''<ref>cite web \|author = Anthea Gentry, iw\|Клюттон-Брок, Жюльет\|Juliet Clutton-Brock\|en\|Juliet Clutton-Brock, Colin P. Groves \|date = 2004 \|url = http://arts.anu.edu.au/grovco/J%20Arch%20Sci.pdf \|title = The naming of wild animal species and their domestic derivatives \|work = \|publisher = iw\|Journal of Archaeological Science 31 (2004) 645–651 \|page = 647, 649 \|access-date = 2010-05-29 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mCjVzqR?url=http://arts.anu.edu.au/grovco/J%20Arch%20Sci.pdf \|archive-date = 2012-05-19 </ref><ref>cite web \|author = Don E. Wilson & DeeAnn M. Reeder (editors) \|date = 2005 \|url = http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?s=y&id=14000057 \|title = SPECIES Felis silvestris \|work = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed) \|publisher = Johns Hopkins University Press \|access-date = 2010-05-29 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mCk4kMd?url=http://www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?s=y \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. В литературе встречаются и другие названия, используемые в качестве международного научного (латиноязычного) названия домашней кошки: ''Felis catus domesticus'', ''Felis silvestris domesticus'', а также предложенное в 1777 год в науке\|1777 году Эркслебен, Иоганн Христиан\|Иоганном Христианом Поликарпом Эркслебеном в «Началах естествознания» название ''Felis domesticus'' (изначально — ''Felis domestica'', поскольку слово ''Felis'' в те времена считалось женского рода). В качестве русского названия данного таксона в научной (научно-популярной) литературе используется как выражение «домашняя кошка»<ref name="Чаадаева" /><ref name="Брем-2004-примечания" /> (или «кошка домашняя»<ref name="krugosvet" />), так и просто слово «кошка»<ref name="Брем-2004" />. В 2003 год в науке\|2003 году Международная комиссия по зоологической номенклатуре\|Международной комиссией по зоологической номенклатуре<ref>cite web\|url=http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm\|title=Opinion 2027, Bulletin of Zoological Nomenclature 60(1)\|author=\|work=\|date=2003-03\|publisher=\|access-date=2010-05-29\|url-status=live\|archive-date=2007-08-21\|archive-url=https://web.archive.org/web/20070821235959/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/BZNMar2003opinions.htm</ref> было принято решение о закреплении за дикой кошкой названия ''Felis silvestris'', а за её одомашненным подвидом — названия ''Felis silvestris catus'', при этом было оговорено, что если в какой-либо классификации домашняя кошка будет описываться как отдельный вид, то в этом случае для названия соответствующего таксона следует использовать комбинацию, предложенную Линнеем, — ''Felis catus''. На основании данных, полученных современной Филогенетика\|филогенетикой, домашняя кошка является одним из пяти<ref>cite web\|author=Carlos A. Driscoll etc\|date=2007-06-18\|url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/1139518v1\|title=The Near Eastern Origin of Cat Domestication\|work=\|publisher=Science Magazine\|access-date=2010-07-26\|lang=en\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mCkXV6H?url=http://www.sciencemag.org/content/317/5837/519.abstract\|archive-date=2012-05-19<blockquote>A genetic assessment of 979 domestic cats and their wild progenitors (Felis silvestris silvestris — European wildcat; F. s. lybica — Near Eastern wildcat; F. s. ornata — Central Asian wildcat; F. s. cafra — sub Saharan African wildcat; and F. s. bieti — Chinese desert cat) indicated that each wild group represents a distinctive subspecies of Felis silvestris.</blockquote></ref> подвидов дикой кошки ''Felis silvestris'', и её правильное международное научное название — ''Felis silvestris catus''<ref name="Names in Zoology 2010">cite web \|author = \|date = 2003-03 \|url = http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/lists%26indexes.pdf \|title = Official Lists and Indexes of Names in Zoology, Updated March 2010 \|work = \|page = 795 \|publisher = The International Commission on Zoological Nomenclature \|access-date = 2010-05-29 \|lang = en \|url-status = live \|archive-date = 2009-06-30 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20090630081607/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/iczn/lists%26indexes.pdf </ref><ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180586\| title =Taxonomic Hierarchy, Taxonomic Serial No.: 180586\| work =\| publisher =Integrated Taxonomic Information System\| access-date =2010-05-29\| lang =en\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mClA4T7?url=http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN\| archive-date =2012-05-19</ref>. В 2017 году вышла крупная статья, в которой домашняя кошка была выделена в отдельный вид<ref name=":1" />. == Происхождение и история Одомашнивание\|одомашнивания == Файл:AfricanWildCat.jpg\|thumb\|200px\|Степная кошка (''Felis silvestris lybica''), в результате одомашнивания которой возникла домашняя кошка Файл:Jammlich crop.jpg\|thumb\|200px\|Домашняя кошка Окрасы кошек\|окраса табби-макрель (дикий окрас) Согласно Генетический анализ\|генетическому исследованию Аутосома\|аутосомных маркеров и Митохондриальная ДНК\|митохондриальной ДНК 979 домашних, диких и одичавших кошек с трёх континентов, в том числе барханных кошек (''Felis margarita''), все домашние кошки по материнской линии происходят как минимум от пяти представительниц подвида bt-ruslat\|Степная кошка!степная кошка\|Felis silvestris lybica, имеющих разные гаплотипы митохондриальной ДНК. В митохондриальной гаплогруппе IV, специфической для ближневосточных и домашних кошек, идентифицировали 6 субклад и рассчитали время жизни общего предка — ок. 13 тыс. лет назад, что значительно превышает время предполагаемого одомашнивания ближневосточных кошек<ref>cite web \|author = Nicholas Wade \|date = 2007-06-29 \|url = https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 \|title = DNA traces 5 matriarchs of 600 million domestic cats \|work = \|publisher = \|access-date = 2010-11-27 \|lang = en \|archive-date = 2015-03-13 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20150313214031/http://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-cats.1.6406020.html?_r=1 \|url-status = live <blockquote>'''At least five females''', of the wildcat subspecies known as Felis silvestris lybica, accomplished this delicate transition from forest to village, scientists have concluded, based on new DNA research. And from these five matriarchs, all the world’s 600 million house cats are descended.</blockquote></ref><ref>статья \|ссылка = http://www.facstaff.bucknell.edu/sdjordan/PDFs/Driscoll%20Science%20Cat.pdf \|автор = Driscoll C. A., Menotti-Raymond M., Roca A. L., Hupe K., Johnson W. E., Geffen E., Harley E. H., Delibes M., Pontier D., Kitchener A. C., Yamaguchi N., O’brien S. J., Macdonald D. W. \|заглавие = The Near Eastern origin of cat domestication \|издание = Science \|год = 2007 \|том = 317(5837) \|страницы = 519—523 \|язык = en \|archive-url = https://web.archive.org/web/20160304115842/http://www.facstaff.bucknell.edu/sdjordan/PDFs/Driscoll%20Science%20Cat.pdf \|archive-date = 2016-03-04 </ref>. Генетический анализ митохондриальной ДНК 209 кошек из 30 захоронений на территории Европы, Ближнего Востока и Северной Африки показал, что домашние кошки распространялись по миру двумя большими волнами. Первая волна имела место на заре сельского хозяйства 12—9 тыс. лет назад — в Плодородном полумесяце и его окрестностях домашние кошки расселились вместе с земледельцами по всему Ближнему Востоку. Несколько тысяч лет спустя вторая волна, вышедшая из Египта, охватила практически всю Европу и Северную Африку<ref>Cite web \|url=http://phys.org/news/2016-09-dna-hints-cat-domestication-history.html \|title=DNA study offers some hints of cat domestication history. September 23, 2016. \|access-date=2016-09-25 \|archive-date=2016-09-30 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20160930061650/http://phys.org/news/2016-09-dna-hints-cat-domestication-history.html \|url-status=live </ref><ref>Cite web \|url=http://www.nature.com/news/how-cats-conquered-the-world-and-a-few-viking-ships-1.20643 \|title=How cats conquered the world (and a few Viking ships), 20 September 2016. \|access-date=2016-09-25 \|archive-date=2016-09-28 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20160928075518/http://www.nature.com/news/how-cats-conquered-the-world-and-a-few-viking-ships-1.20643 \|url-status=live </ref><ref>Статья\|автор=Стасевич, Кирилл.\|заглавие=Как появились домашние кошки\|ссылка=https://www.nkj.ru/archive/articles/31867/\|издание=«Наука и жизнь»\|тип=журнал\|год=2017\|месяц=8\|номер=8\|страницы=107—111\|issn=1683-9528\|archive-url=https://archive.today/20190808081230/https://www.nkj.ru/archive/articles/31867/\|archive-date=2019-08-08</ref>. Обособление подвида ''Felis silvestris lybica'' произошло около 130 тысяч лет назад. bt-ruslat\|Степная кошка до сих пор распространена по всей Северная Африка\|Северной Африке и в обширной зоне от Средиземноморья до Китая, где она обитает в зарослях саксаула в пустынях, в кустарниках возле водоёмов, в предгорьях и горах. Хотя мелкие дикие кошки разных подвидов могут скрещиваться между собой и давать потомство, результаты генетических исследований показали, что в филогенезе домашней кошки другие подвиды ''Felis silvestris'', кроме степной кошки, участия не принимали<ref>cite web \|url = http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|title = The Evolution of House Cats \|author = Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien \|date = 2009-06-10 \|work = \|publisher = Scientific American \|access-date = 2011-01-21 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mClm4zr?url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=the-taming-of-the-cat \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Одомашнивание кошки произошло примерно 9500 лет назад на Ближний Восток\|Ближнем Востоке в районе Плодородный полумесяц\|Плодородного полумесяца, где зародились и развивались древнейшие человеческие цивилизации<ref>статья \|автор = Monika J. Lipinski etc \|заглавие = The ascent of cat breeds: Genetic evaluations of breeds and worldwide random-bred populations \|ссылка = http://www.sciencedirect.com/science/article/B6WG1-4R8KT3B-3/2/3a963ce4b99082e9321dcb5a20204211 \|язык = en \|издание = ScienceDirect \|тип = \|год = 2008 \|том = \|номер = \|страницы = \|doi = 10.1016/j.ygeno.2007.10.009 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20091012080909/http://www.sciencedirect.com/science/article/B6WG1-4R8KT3B-3/2/3a963ce4b99082e9321dcb5a20204211 \|archive-date = 2009-10-12 \|issn=0888-7543 </ref>. Одомашнивание кошки началось при переходе человека к оседлому образу жизни, с началом развития Земледелие\|земледелия, когда появились излишки пищи и возникла необходимость их сохранения и защиты от Грызуны\|грызунов<ref>статья \| автор = \| заглавие = The Near Eastern Origin of Cat Domestication \| ссылка = \| язык = en \| издание = Science \| тип = \| год = 2007 \| том = \| номер = \| страницы = 519—523 \| doi = 10.1126/science.1139518 </ref>. Древнейшее археологическое свидетельство одомашнивания кошки было обнаружено на Кипр (остров)\|Кипре, где в ходе археологических раскопок было найдено совместное захоронение человека и кошки, которое датируется 7500 годом до н. э.<ref>cite web \|url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm \|title = Dig discovery is oldest 'pet cat' \|author = Paul Rincon \|date = 2004-04-08 \|work = \|publisher = BBC News \|access-date = 2011-01-17 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mCnbDCw?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3611453.stm \|archive-date = 2012-05-19 <blockquote>The evidence comes from the Neolithic, or late stone age, village of Shillourokambos '''on Cyprus, which was inhabited from the 9th to the 8th millennia BC.'''</blockquote></ref><ref>Cite web\|url=http://www.membrana.ru/particle/6704\|title=Обнаружены останки самого древнего домашнего кота\|publisher=«Мембрана (сайт)\|Мембрана»\|date=2004-04-09\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20130417031053/http://www.membrana.ru/particle/6704\|archive-date=2013-04-17</ref> Также было установлено, что остров Кипр был колонизирован выходцами из районов современных Малая Азия\|Анатолии (Турция) и Сирия\|Сирии<ref>cite web \|author = Stuart Swiny \|date = 2002 \|url = http://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf \|title = The Earliest Prehistory of Cyprus \|work = \|publisher = Boston University \|page = 10 \|access-date = 2010-05-31 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mCpzi9Z?url=http://www.bu.edu/asor/pubs/books-monographs/swiny.pdf \|archive-date = 2012-05-19 <blockquote>In view of the finds at Shillourokambos, an Anatolian origin seems more likely.</blockquote></ref>. Ранее учёные полагали, что первыми одомашнили кошек Древний Египет\|древние египтяне. Однако самые ранние свидетельства приручения кошек древними египтянами относились к 2000—1900 годам до нашей эры. А недавно было установлено, что в Древний Египет домашняя кошка попала, как и на Кипр, с территории Малая Азия\|Анатолии. В настоящее время кошка является одним из самых популярных Домашние животные\|домашних животных<ref name="firs">книга \|год=2006 \|страницы=1 (fb2) Введение \|заглавие=Кошки от А до Я \|издательство=Вече \|isbn=5-9533-1220-2 \|автор=Фирсова Е. </ref>. Несмотря на то, что кошки были одомашнены достаточно давно, большинство кошек способно выживать в условиях нахождения вне человеческого жилья, пополняя ряды вторично одичавших кошек, так как в условиях бродячей жизни кошки обычно быстро повторно дичают. Вторично одичавшие кошки часто живут уединённо и охотятся в одиночку, но иногда образуют небольшие Колония (биология)\|колонии из нескольких самок с котятами. === Вопрос о полном одомашнивании === Файл:Бродячие кошки.jpg\|thumb\|left\|Бездомные кошки\|Бродячие кошки у подъезда дома В наше время среди учёных нет общепринятого ответа, является ли кошка полностью одомашненным животным, так как, например, собака в процессе Одомашнивание\|одомашнивания изменила свою модель поведения, сумев развить довольно сильную привязанность и преданность к человеку, и одновременно утратила множество способностей к охотничьему образу жизни и сигнальному общению, присущих своим предкам — волкам<ref name="animaux" />. Кошка же по поведению почти не отличается от своего дикого предка, демонстрируя высокую независимость и повадки «одинокого хищника»<ref name="animaux" />. Некоторые учёные считают, что кошка и вовсе не является одомашненным животным, а сама могла прийти к человеку, так как в селениях всегда в достатке водились Синантропные организмы\|синантропные животные или, проще говоря, многочисленные грызуны и птицы. Таким образом, кошка нашла для себя удобный источник пищи, закрепившись в «новой нише». Сосуществование человека и кошки было взаимовыгодным, так как человек избавлялся от грызунов, которые часто становились источником заболеваний и порчи хозяйства<ref name="animaux" /><ref name="vesti">Cite web\|last=Горина\|first=Ася.\|url=https://nauka.vesti.ru/article/1039618\|title=Кошки сами решили жить рядом с человеком 5000 лет назад\|publisher=«Вести.ру»\|date=2013-12-18\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20190807174259/https://nauka.vesti.ru/article/1039618\|archive-date=2019-08-07</ref>. Также весомым доводом противников идеи одомашнивания остаётся тот факт, что, по их мнению, кошка показывает любопытство к человеку только до тех пор, пока ей это выгодно, то есть маленький хищник не способен на верность<ref name="animaux" />. Другие же учёные продвигают иную точку зрения. По их мнению, тот факт, что кошки подвергались одомашниванию, подтверждается тем, что они способны на привязанность и игривое поведение и именно для установления эмоционального контакта с человеком научились Мурлыканье\|мурлыкать. Многие кошки показывают свою привязанность, устанавливая физический контакт с человеком, например, забираясь ему на колени; известны случаи, когда преданность кошки хозяину была сильнее, чем у многих собак, и это на фоне того, что кошки произошли из «опаснейших и неприветливейших хищников в мире». На негативный образ кошки как дикого и подозрительного животного повлиял и продолжает влиять тот факт, что в средневековой Европе католическая церковь обвиняла кошек в связи с дьяволом и колдовством<ref name="animaux" />. Несмотря на споры, большинство учёных сошлось во мнении, что кошка является полуодомашненным животным, то есть она способна на сосуществование с человеком, но, потеряв с ним контакт, легко возвращается к дикому образу существования<ref name="animaux" />. Хотя у кошки наблюдаются генетические изменения в сравнении с диким предком, эта разница в 10 раз меньше, чем у собак с волками<ref name="animaux" />. Учёные считают, что дикая кошка действительно могла сама прийти к человеку, чтобы питаться грызунами, а такие отношения характеризовались как соседские, и уже через несколько тысяч лет люди сами стали одомашнивать маленьких хищников<ref name="vesti" />. Это также, вероятно, объясняет, почему модель поведения кошки почти не изменилась; при одомашнивании собаки из волка человек изменил её образ жизни и среду обитания, кошка же претерпела минимальные изменения<ref name="vesti" />. Кошка сумела сохранить модель поведения, присущую своим диким предкам. Она почти так же хорошо охотится, как дикая кошка, но в то же время способна мирно сосуществовать с человеком, проявлять к нему эмоциональную привязанность, нежность или даже игривость<ref name="animaux">[http://www.slate.fr/story/104539/chats-animaux-domestiques-sauvages Les chats sont-ils des animaux sauvages ou domestiques?] Wayback\|url=http://www.slate.fr/story/104539/chats-animaux-domestiques-sauvages \|date=20150930030649 ref-fr, см. также [http://www.slate.com/articles/health_and_science/science/2015/07/cat_domestication_debate_over_hunting_tameness_docility_affection_feral.html перевод] Wayback\|url=http://www.slate.com/articles/health_and_science/science/2015/07/cat_domestication_debate_over_hunting_tameness_docility_affection_feral.html \|date=20180207123443 наref-en</ref>. == Биология == === Физиология === {\| class="wikitable" style="float:right; margin:0.5em 0 0 1em;" ! colspan="2" style="text-align:center;"\| Нормальные физиологические показатели<ref>книга \|автор = Cynthia M. Kahn, Scott Line \|заглавие = The Merck/Merial Manual for Pet Health \|ответственный = \|ссылка = \|место = \|издательство = Merck \|год = 2007 \|том = \|страниц = \|страницы = 330 \|isbn = 0911910999 </ref> \|- \| Температура тела \| style="text-align:center;"\| +38,6 °C \|- \| Сердцебиение\|Частота сердечных сокращений \| style="text-align:center;"\| 110—140 ударов<ref>cite web\| url =http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/heart.asp\| title =The heart of the cat\| author =\| date =\| work =\| publisher =Eurocatfancy\| access-date =2011-01-17\| lang =en\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mCquxle?url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/heart.asp\| archive-date =2012-05-19</ref> в минуту \|- \| Дыхание\|Частота дыхания \| style="text-align:center;"\| 16—40 вдохов в минуту \|} Нормальная внутренняя (Ректальная температура\|ректальная) температура тела взрослой кошки составляет +38…+39,5 °C, у котят она несколько выше. У бесшёрстных пород кошек внутренняя температура тела такая же, как и у всех кошек<ref>книга \|автор = Carolyn M. Vella, Roy Robinson \|заглавие = Robinson's genetics for cat breeders and veterinarians \|ответственный = Carolyn M. Vella, Roy Robinson \|ссылка = https://books.google.com/books?id=wxgf-CwKlLoC&pg=PA195&dq=body+temperature+of+sphynx+cat&hl=en&ei=wZ4jTffzA4WZOq3Z4I0J&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CE4Q6AEwBw#v=onepage&q=body%20temperature%20of%20sphynx%20cat&f=false \|место = \|издательство = Elsevier Health Sciences \|год = 1999 \|том = \|страниц = 253 \|страницы = 195 \|isbn = 0750640693, 9780750640695 \|url-status = dead </ref>, однако из-за отсутствия шёрстного покрова на теле кошки температура кожных покровов у Сфинкс (кошка)\|сфинксов или петерболдов человеком тактильно воспринимается как более высокая. Частота пульса у взрослых кошек варьирует в зависимости от физической и психической активности и составляет от 120 до 220 ударов в минуту. Частота дыхания составляет в среднем 20—40 дыхательных движений в минуту. У кошек выделены три Группа крови\|группы крови — А, B и АВ. Кошки с группой крови А могут иметь антитела к группе крови В, и наоборот. Кошки с группой крови АВ не имеют антител ни к группе крови А, ни к группе В, поэтому они могут быть реципиентом обеих групп крови при переливании. Группа крови АВ самая редкая, она встречается у 1 % всех домашних кошек и поэтому остаётся малоизученной, однако учёным удалось установить, что АВ по своему происхождению не связана с группами крови А и В<ref>cite web\| author =Sarah Hartwell\| date =\| url =http://www.messybeast.com/bloodgroups.htm\| title =Blood Goup Incompatibility in Cats\| work =\| publisher =Messybeast\| access-date =2010-05-24\| archive-url =https://web.archive.org/web/20080617194902/http://www.messybeast.com/bloodgroups.htm\| archive-date =2008-06-17</ref>. Механизм лакания жидкости кошкой состоит в том, что её язык вытягивается со скоростью 1 м/с, подгибается вниз и касается поверхности жидкости, но, в отличие от лакания собак, не проникает в неё. Затем язык устремляется вверх и увлекает за собой столбик жидкости. Кошка заглатывает жидкость в тот момент, когда вертикальная составляющая скорости жидкости замедляется гравитацией и становится равной нулю. В этот момент челюсти кошки смыкаются, и жидкость проглатывается. Этот процесс повторяется с периодичностью 4 раза в секунду<ref>cite web \|url = http://news.sciencemag.org/sciencenow/2010/11/cats-tongues-employ-tricky-physi.html \|title = Cats' Tongues Employ Tricky Physics \|author = Gisela Telis \|date = 2010-11-11 \|publisher = ScienceNOW \|access-date = 2011-01-23 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mCrevEl?url=http://news.sciencemag.org/sciencenow/2010/11/cats-tongues-employ-tricky-physi.html \|archive-date = 2012-05-19 </ref><ref>[https://www.nytimes.com/2010/11/12/science/12cats.html?_r=1&ref=science For Cats, a Big Gulp With a Touch of the Tongue] Wayback\|url=https://www.nytimes.com/2010/11/12/science/12cats.html?_r=1&ref=science \|date=20201109030111 .ref-en // The New York Times, 11.11.2010</ref><ref>Cite web\|last=Попов\|first=Леонид.\|url=http://www.membrana.ru/particle/2030\|title=Скоростная съёмка раскрыла секрет кошачьего лакания\|publisher=«Мембрана (сайт)\|Мембрана»\|date=2010-11-12\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20181218071021/http://www.membrana.ru/particle/2030\|archive-date=2018-12-18</ref>. === Анатомия === <imagemap> Image:Scheme cat anatomy-ru.svg\|thumb\|left\|375px\|Внутренние органы кота rect 48 19 115 46 Мозг rect 130 19 292 45 Спинной мозг rect 303 16 438 41 Диафрагма (анатомия)\|Диафрагма rect 409 50 494 74 Печень rect 472 10 580 35 Желудок rect 532 55 602 79 Почка (анатомия)\|Почка rect 659 21 758 75 Толстая кишка rect 659 111 721 139 Анус rect 657 156 773 182 Семенники rect 635 317 720 346 Уретра rect 509 302 611 355 Мочевой пузырь rect 480 366 610 393 Селезёнка rect 369 287 478 338 Желчный пузырь rect 328 365 417 392 Сердце rect 233 365 314 391 Лёгкие rect 114 264 223 292 Пищевод rect 102 210 190 240 Трахея rect 18 154 111 204 Ротовая полость rect 38 76 135 129 Носовая полость desc bottom-left </imagemap> Файл:The cat turned its neck 180 degrees.jpg\|thumb\|200px\|Кошка повернула голову на 180 градусов Файл:CreativeTools.se - PackshotCreator - Cat's skulll.jpg\|thumb\|left\|200px\|Череп кошки Средняя длина тела кошки без хвоста 60 сантиметр\|см, длина хвоста 25—35 см. Как правило, самки меньше самцов, как и у прочих млекопитающих (явление Половой диморфизм\|полового диморфизма). Самая крупная кошка, согласно «Книга рекордов Гиннесса\|Книге рекордов Гиннесса», достигает в длину 121,9 см<ref name="bolshoy_kot"> cite web \|url = http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm \|title = Гиннесс представляет: самая длинная кошка в мире \|access-date = 2010-05-24 \|lang = \|url-status = dead \|archive-url = https://web.archive.org/web/20090112011400/http://www.royalpet.ru/News/28.05.03.htm \|archive-date = 2009-01-12 </ref><ref name="long_cat"> cite web \|url = http://www.verismocat.com/htmscripts/leo-guinness.htm \|title = 2006 Guinness World Record Holder for Longest Cat \|publisher = Maine Coon Cats by Verismo \|access-date = 2010-05-24 \|lang = en \|url-status = dead \|archive-url = https://web.archive.org/web/20081110123948/http://www.verismocat.com/htmscripts/leo-guinness.htm \|archive-date = 2008-11-10 </ref>. Вес средней здоровой кошки составляет 2,5—6,5 килограмм\|кг, но встречаются и более крупные экземпляры, вес которых достигает 7—9 кг. Коты пород сибирская кошка и мейн-кун могут достигать веса 11,5—13 кг<ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405\|title=И создал Бог кошку... (часть 3)\|work=\|publisher=Zooprice\|access-date=2010-06-13\|archive-date=2012-03-04\|archive-url=https://web.archive.org/web/20120304172416/http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405\|url-status=dead</ref>. Кошки могут достигать массы 20 кг, а самый тяжёлый кот имел вес 21,3 кг<ref name="cwr">cite web \|url = http://www.cat-world.com.au/CatRecords.htm \|title = Cat World Records: Heaviest Cat \|publisher = Cat World \|access-date = 2010-05-24 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mD2xqS3?url=http://www.cat-world.com.au/cat-world-records \|archive-date = 2012-05-19 </ref><ref>cite web \|author = Glenda Moore \|url = http://www.xmission.com/~emailbox/records.htm \|title = Those Amazing Cats \|publisher = CatStuff \|access-date = 2010-05-24 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mD3uDTz?url=http://user.xmission.com/~emailbox/records.htm \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Обычно сравнительно большой вес кошки является следствием ожирения. Кошка является типичным мелким Хищные\|хищником с характерными особенностями анатомия\|анатомии. Скелет кошки сформирован примерно из 240 костей и состоит из двух отделов: осевого и периферического. Осевой отдел скелета представлен черепом, позвоночником и грудной клеткой. Периферический скелет или скелет конечностей состоит из 2 грудных (передних) и 2 тазовых (задних) конечностей<ref>cite web \|author = \|date = 2008 \|url = http://my-dog-cat.ru/cat/002.html \|title = Анатомия кошки \|work = \|publisher = my-dog-cat.ru \|access-date = 2010-06-01 \|url-status = dead \|archive-url = https://web.archive.org/web/20100127053800/http://my-dog-cat.ru/cat/002.html \|archive-date = 2010-01-27 </ref>. Череп и позвоночник предохраняют центральную нервную систему (головной и спинной мозг) от повреждений. Позвоночник кошки состоит из 7 шейных, 13 грудных, 7 поясничных позвонков, 3 сросшихся крестцовых и 20—26 хвостовых позвонков. К позвонкам прикреплены 13 пар рёбер. Рёбра вместе с грудными позвонками и грудиной образуют грудную клетку. Первые 9 пар рёбер соединены непосредственно с грудной костью, остальные 4 пары свободны. Кости передних конечностей соединены с грудной клеткой соединительной тканью и мышцами. Череп кошки отличается от черепов других млекопитающие\|млекопитающих очень большими глазницами и мощными и специализированными челюстями<ref>книга \|автор = Linda P. Case \|заглавие = The cat: its behavior, nutrition, and health \|ответственный = \|ссылка = \|место = Iowa \|издательство = Iowa State Press \|год = 2003 \|том = \|страниц = \|страницы = 35 \|isbn = 0-8138-0331-4 </ref>, а также приблизительно одинаковым развитием лицевого и мозгового отделов. Мозговая часть черепа кошки состоит из 11 костей, а лицевая — из 13<ref name="Вече">книга \|год=2006 \|заглавие=Ветеринарный справочник для владельцев кошек \|издательство=Вече \|isbn=5-9533-1644-5 \|язык=ru \|автор=Мария Дорош </ref>. Мозг средней кошки имеет размер 5 см в длину и весит 30 грамм\|г. У кошки 30 зубов (16 на верхней челюсти и 14 на нижней)<ref>cite web\|url=http://www.veterinarka.ru/content/view/13/66\|title=Анатомия пищеварительной системы кошки(ротовая полость)\|access-date=2010-05-24\|language=\|archive-date=2012-05-04\|archive-url=https://web.archive.org/web/20120504013441/http://www.veterinarka.ru/content/view/13/66/\|url-status=dead</ref>, из них 12 Резцы\|резцов, 4 Клыки\|клыка, 10 премоляров и 4 Моляры\|моляра. Зубы кошки приспособлены для убийства добычи и разрывания мяса. Поймав добычу, кошка наносит ей укус двумя длинными Клыки\|клыками, вонзая их между двумя позвонками жертвы, тем самым перерезая спинной мозг жертвы, что приводит к необратимому параличу и смерти<ref name=Smith1992>книга \|издательство=Freund Publishing House Ltd. \|isbn=9652222704, 9789652222701 \|заглавие=Structure, function and evolution of teeth \|год=1992 \|страницы=217 \|язык=en \|автор=Patricia Smith, Eitan Tchernov </ref>. Зубная формула кошки типична для кошачьих <math>I{3 \over 3} C{1 \over 1} P{3 \over 2} M{1 \over 1}</math>. Файл:Cat's Eyes.jpg\|thumb\|200px\|Глаза кошки с видимым третьим веком Отличительная черта строения глаза кошки, характерная для многих млекопитающих, — наличие мигательной перепонки (так называемое ''третье веко'') — тонкой складки Конъюнктива\|конъюнктивы, которая выдвигается из внутреннего угла глаза и выполняет защитную функцию. Она очищает поверхность видимой роговица\|роговицы глаза от пыли и смачивает её. Третье веко можно увидеть, когда кошка спит с приоткрытыми глазами или чувствует усталость. Если третье веко видно постоянно, в том числе когда кошка бодрствует, это в большинстве случаев может быть признаком болезни. Шерсть кошки имеет свойство статическое электричество\|наэлектризовываться от трения, поэтому при чистке щёткой и расчёсывании слегка увлажняют шерсть или щётку. Накопление статического электричества может происходить постоянно при нахождении кошки в слишком сухой атмосфере, в таких случаях применяют увлажнители воздуха<ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://life.familyeducation.com/cats/hygiene/45696.html\| title =Keeping Up with Your Cat's Hygiene\| work =\| publisher =Family Education\| access-date =2010-06-25\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mD5bdZo?url=http://life.familyeducation.com/cats/hygiene/45696.html\| archive-date =2012-05-19</ref>. ==== Неизученные области ==== Одной из неизученных областей анатомии кошек является карман Генри на их ушах. На данный момент его функциональное назначение неизвестно. === Органы чувств === По мнению многих Зоология\|зоологов, среди млекопитающих Орган чувств\|органы чувств наиболее развиты у кошек. Хотя слух у них развит хуже, чем, например, у мышей, превосходные (по человеческим меркам) зрение, обоняние и слух в сочетании с тактильными и вкусовыми рецепторами делают кошек очень чувствительными животными. ==== Зрение ==== Файл:Reflektion des Auges.JPG\|thumb\|200px\|left\|Глаза домашней кошки: тапетум отсвечивает зелёным светом Среди домашних животных у кошки самые большие глаза относительно размеров теланет АИ\|14\|05\|2015. Как и у большинства хищников, глаза кошки направлены вперёд, и их зрительные поля перекрываются. Поэтому кошки обладают Стереоскопическое зрение\|стереоскопическим зрением, позволяющим оценивать расстояние до предмета наблюдения. Около 60 % кошек способны к Вергенция\|движениям глаз, при которых зрительные оси сходятся и расходятся<ref name="Hughes, 1972">''Hughes A.'' Vergence in the cat. Vision Res. Dec;12(12): 1961-94, 1972.</ref>. Поле зрения у кошек составляет 200°, против 180° у человека. В Жёлтое пятно\|жёлтом пятне на сетчатка\|сетчатке глаза у кошек отсутствует центральная ямка (''fovea''), а вместо неё имеется дискнет АИ\|27\|12\|2020, где находятся Колбочки (сетчатка)\|колбочки. Палочки (сетчатка)\|Палочек в сетчатке глаза в 25 раз больше, чем колбочек<ref name="elem">cite web \|url = http://elementy.ru/blogs/users/editor/4184/ \|title = Жизнь в науке. Дневники \|publisher = Elementy.ru \|access-date = 2010-05-24 \|lang = \|description = Как видит кошка \|archive-url = https://web.archive.org/web/20090611144749/http://elementy.ru/blogs/users/editor/4184/ \|archive-date = 2009-06-11 \|url-status = dead </ref>, это обусловлено тем, что кошка является ночным хищником, поэтому способность видеть при слабом освещении (за которую отвечают именно палочки в сетчатке) является для неё приоритетной. Кошки умеют различать цвета, но по сравнению с человеком восприятие цвета у них слабее — менее контрастное и яркое. У кошек (как и большинства других млекопитающих, кроме Приматы\|приматов) есть два типа колбочек — чувствительные к более длинноволновому и коротковолновому свету. «Длинноволновые» колбочки кошки содержит опсин, имеющий максимум поглощения в области 553 нм<ref>''Yokoyama S., Radlwimmer F. B.'' The molecular genetics of red and green color vision in mammals. Genetics, 1999, 153(2), p. 919—932. PMCID: PMC1460773</ref>. Считается, что у большинства млекопитающих отсутствуют «зелёные» колбочки (соответствующие средневолновым колбочкам приматов), поэтому их цветовое зрение напоминает таковое у человека при Дейтеранопия\|дейтеранопии (разновидность дальтонизма)<ref name="Эволюция зрения млекопитающих">cite web \| author = Gerald H. Jacobs. \| url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2781854/?tool=pubmed \| title = Evolution of colour vision in mammals. \| work = \| publisher = Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 2009 October 12; 364(1531): 2957–2967. \| access-date = \| lang = en \| description = </ref>. Замечено, что неподвижные и близко стоящие предметы кошка воспринимает хуже, чем движущиеся<ref name="interesdom">cite web\|url=http://www.interesdom.ru/articles.php?article_id=115\|title=Зрение кошки. Третье веко\|access-date=2010-06-12\|archive-url=https://archive.today/20130416212057/http://www.interesdom.ru/articles.php?article_id=115\|archive-date=2013-04-16\|url-status=dead</ref>. У кошек способность к фокусировке зрения на предметах в 2—3 раза меньше, чем у Человекообразные обезьяны\|высших обезьян и человека. Кошки превосходно видят в условиях слабого освещения. За сетчаткой глаза располагается особый слой — ''тапетум'', который у кошек, как и у большинства животных, содержит большое количество люминесцентного пигмента (tapetum lucidum). Функция тапетума заключается в отражении обратно на сетчатку той части света, которая проходит сквозь полупрозрачный слой светочувствительных клеток и которая без тапетума безвозвратно терялась бы. Благодаря тапетуму и другим механизмам светочувствительность глаза кошки в 7 раз выше, чем у человека, и кошки могут хорошо видеть даже при слабом освещении, но при ярком свете они видят хуже человека. Из-за интенсивной пигментации тапетума кошачьи глаза при их освещении в темноте светятся жёлто-зелёным. Файл:Shiro 200504-2.jpg\|thumb\|200px\|left\|Цвет свечения зрачков зависит от цвета радужной оболочки и обусловлен разной степенью пигментации тапетума Файл:Thai cats eyeshine 2.JPG\|thumb\|200px\|Сиамские кошки: заметно различие цвета. Отражение размыто из-за вторичного отражения на стёклах окна Пигментация тапетума тесно связана с пигментацией Радужная оболочка\|радужной оболочки. У голубоглазых кошек (так же, как и у собак), независимо от цвета шерсти, тапетум пигментирован слабо и их зрачки отсвечивают красным цветом и менее ярко — как у человека (tapetum nigrum). Это позволяет предположить, что ночное зрение голубоглазых кошек такое же слабое, как у человека. Котята рождаются голубоглазыми, то есть со слабо пигментированной радужкой и, соответственно, со слабо пигментированным тапетумом. Примерно к 3-месячному возрасту, когда у желтоглазых и зеленоглазых кошек радужка насыщается пигментом, пигментируется и тапетум. Оттенок свечения зрачков также зависит от угла падения света, так как пигментация тапетума снижается по направлению от задней стенки глазного яблока к передней и его оттенок меняется градиентом: жёлто-зелёный, бирюзовый, голубой, синий, фиолетовый, красный, чёрный. Но при фронтальном ракурсе у кошек с хорошо пигментированной радужкой зрачки светятся жёлто-зелёным цветом. Вопреки распространённому заблуждению, в абсолютной темноте кошки видеть не могут<ref name="interesdom" />. Чтобы уменьшить световой поток на сетчатке при ярком освещении, зрачок кошачьего глаза может изменять форму. Причём он не круглый, как у человека, а вертикально-овальный вплоть до щелевидного, так как радужная оболочка сжимается с помощью мышечных волокон неравномерно; такими же способностями обладают глаза у Лиса\|лис, относящихся к семейству псовых. Радужная оболочка служит Диафрагма (оптика)\|диафрагмой, регулируя количество света, проникающего внутрь глаза. ==== Слух ==== Файл:Katzenohr seitlich.JPG\|thumb\|200px\|Кошачье ухо Орган слуха домашней кошки подразделяется на три отдела — наружное ухо, Ухо\|среднее ухо и внутреннее ухо, откуда импульсы поступают в центры слуха в головном мозге. Кошки обладают направленным слухом, то есть шумы сортируются по направлению. Кошки могут двигать Ушная раковина\|ушной раковиной в сторону источника звука, причём каждой ушной раковиной независимо друг от друга, поэтому кошка может следить одновременно за двумя источниками звука. Этими движениями управляют более десятка мышц, благодаря чему ушная раковина может поворачиваться почти на 180°. При этом кошка обладает способностью пространственного слуха — может распознать Сила звука\|силу звука, его удаление и Высота звука\|высоту и на основании этих данных очень точно оценить месторасположение его источника. Слух кошек настолько хорошо развит, что они в состоянии с закрытыми глазами ориентироваться в пространстве на шорох и писк и ловить пробегающих мимо мышей; слух человека не в состоянии столь точно позиционировать месторасположение источника шуманет АИ\|27\|12\|2020. Кошки могут воспринимать ультразвуковые сигналы. Диапазон слышимых звуков у кошки ещё недостаточно изучен; по некоторым данным, он заключён между 45 Герц (единица измерения)\|Гц и 64 000 Гц<ref>cite web\|url=http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html\|title=How Well Do Dogs and Other Animals Hear?\|date=2003-06-03\|work=[http://www.lsu.edu/deafness/deaf.htm Deafness in dogs & cats]\|lang=en\|access-date=2010-06-02\|archive-url=https://www.webcitation.org/61H1Nogft?url=http://www.lsu.edu/deafness/HearingRange.html\|archive-date=2011-08-28</ref>, по другим данным — доходит до 100 000 Гцнет АИ\|27\|12\|2020. У кошки нет органа, который производит ультразвук, поэтому кошки не используют для общения ультразвук, недоступный нашему восприятию, однако они способны слышать ультразвук, чем пользуются во время охоты, так как ультразвуковое общение грызунов происходит в промежутке 20—50 кГц, в то время как кошки способны слышать ультразвуки до 65—70 кГц<ref>книга \|автор = Melvin E. Sunquist, Fiona Sunquist \|заглавие = Wild cats of the world \|ответственный = \|ссылка = https://archive.org/details/wildcatsworld00sunq \|место = \|издательство = University of Chicago Press \|год = 2002 \|том = \|страниц = 452 \|страницы = [https://archive.org/details/wildcatsworld00sunq/page/n42 10] \|isbn = 0226779998, 9780226779997 </ref>. В ухе кошки около 13 тысяч воспринимающих клеток, что несколько меньше, чем у человека, однако у кошки около 52 000 передающих Нервные окончания\|нервных окончаний в Преддверно-улитковый нерв\|слуховом нерве, тогда как у человека их значительно меньше — 31 000нет АИ\|27\|12\|2020. ==== Осязание ==== Файл:Whiskers on cat paw.jpg\|thumb\|200px\|left\|Вибриссы на передней конечности кошки Осязание\|Осязательные функции у кошек выполняют особые тактильные (осязательные) волоски, расположенные с двух сторон в четыре ряда над верхней губой, над глазами, под подбородком — Вибриссы\|вибри́ссы (в обиходе — усы), а также чувствительные волоски на хвосте, на внутренней и тыльной стороне конечностей (запястные волоски), на подушечках лап, между пальцев, на кончиках ушей и в ушах<ref>книга \|автор = Linda P. Case \|часть = \|заглавие = The cat: its behavior, nutrition, & health \|оригинал = \|ссылка = https://books.google.com/books?id=mdg0R6nDWgoC&dq=The+cat:+its+behavior,+nutrition,+%26+health.+Ames,+Iowa:+Iowa+State+Press.+ISBN+0-8138-0331-4.&source=gbs_navlinks_s \|ответственный = \|издание = \|место = \|издательство = Wiley-Blackwell \|год = 2003 \|volume = \|pages = 46—47 \|allpages = 392 \|серия = \|isbn = 0813803314, 9780813803319 \|тираж = </ref>. Ни в коем случае нельзя кошке удалять вибриссы, так как этим она фактически будет лишена своей «системы ориентации и навигации» в пространстве<ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/vibrissae.asp\| title =Vibrissae in cats\| work =\| publisher =\| access-date =2010-06-25\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mDECAzZ?url=http://www.eurocatfancy.de/en1/nav/about-cats/cat-anatomy/vibrissae.asp\| archive-date =2012-05-19</ref>. Опытным путём было установлено, что, чем слабее зрение у кошки, тем длиннее и толще у неё вибриссы, а у кошек, которые родились с нарушением зрения, вибриссы превышают 8 см<ref>cite web \|author = \|date = \|url = http://pnas.org/content/89/11/ \|title = Crossmodal changes in the somatosensory vibrissa \|work = 5063.full.pdf \|publisher = pnas \|access-date = 2010-06-25 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDEtYJ7?url=http://www.pnas.org/content/89/11 \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Вибриссы также показывают настроение животного: направленные вперёд усы часто означают любопытство или настороженность, в то время как при агрессии кошка прижимает усы к морде, хотя и умиротворённая, мурлыкающая кошка тоже прижимает усы к щекам. Кожа\|Кожное осязание у кошек сильно развито. ==== Обоняние ==== Файл:Neko-no-hana.jpg\|thumb\|right\|200px\|center\|Нос кошки У кошек сильно развито обоняние, что объясняется наличием у них хорошо развитой Обонятельная луковица\|обонятельной луковицы и большого количества сенсорных клеток обонятельного эпителия носовой полости. У кошек поверхность обонятельного эпителия составляет 5,8 см², что в два раза больше, чем у человека, и только в 1,7 раз меньше, чем у средней Собака\|собаки<ref>статья \|doi=10.1093/icb/7.3.421 \|том=7 \|номер=3 \|страницы=421—429 \|заглавие=Olfaction in Mammals \|издание=Amer. Zool. \|access-date=2010-05-26 \|ссылка=http://icb.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/7/3/421 \|автор=David G. Moulton \|число=1 \|месяц=8 \|год=1967 </ref>. Благодаря этому обоняние у кошек примерно в 14 раз сильнее человеческого, что позволяет им чувствовать запахи, о которых человек даже не подозревает. В верхней части полости рта у кошек расположен вомероназальный орган, который позволяет им чувствовать особо тонкие запахи при вынюхивании. При этом кошка приоткрывает пасть и втягивает губы, собирая кожу на голове в своеобразную гримасу, демонстрируя т. н. реакцию флемена, присутствующую также у Собака\|собак, Лошади\|лошадей и некоторых других Млекопитающие\|млекопитающихнет АИ\|27\|12\|2020. Кошки также очень чувствительны к кошачьим Феромоны\|феромонам, таким как образующийся при деградации синтезируемой кошками аминокислоты фелинина 3-меркапто-3-метилбутан-1-ол<ref name="felinine">статья \|заглавие=A major urinary protein of the domestic cat regulates the production of felinine, a putative pheromone precursor \|издание=Chem. Biol. \|том=13 \|номер=10 \|страницы=1071—1079 \|pmid=17052611 \|doi=10.1016/j.chembiol.2006.08.013 \|issn=1074-5521 \|access-date=2010-05-26 \|язык=en \|тип=journal \|автор=M. Miyazaki, T. Yamashita, Y. Suzuki, Y. Saito, S. Soeta, H. Taira, and A. Suzuki \|месяц=10 \|год=2006 </ref>, которые они используют для общения между собой, разбрызгивая мочу и метя свою территорию с помощью выделений из пахучих желёз. Пахучие железы котят начинают производить пахучие вещества с возраста трёх месяцев. Также кошки вместе с экскрементами выделяют небольшое количество пахучей жидкости из Анальные железы\|анальных желёз<ref>статья \|doi=10.1016/S0168-1591(98)00102-6 \|issn=0168-1591 \|том=57 \|номер=3—4 \|страницы=269—286 \|заглавие=Olfactory awareness \|издание=Applied Animal Behaviour Science \|access-date=2010-05-26 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Sommerville B. A. \|год=1998 </ref>. Такие железы есть у многих хищных, в частности у скунсов они используются для самообороны. ==== Восприятие вкуса ==== Кошки хорошо ориентируются во вкусах, различают кислое, горькое и солёное. Разборчивость эта обусловлена, прежде всего, хорошим нюхом и развитыми вкусовыми рецепторами на Язык (анатомия)\|языке. Долгое время считалось, что в отличие от большинства млекопитающих кошки не воспринимают сладкое, поскольку соответствующий ген у них повреждён<ref name="sweet_taste_receptor">cite web \|url = http://www.eurekalert.org/pub_releases/2005-07/mcsc-dst072005.php \|title = Defective sweet taste receptor gene shapes cat cuisine \|publisher = EurekAlert \|access-date = 2010-05-24 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDInsUB?url=http://www.eurekalert.org/pub_releases/2005-07/mcsc-dst072005.php \|archive-date = 2012-05-19 </ref>, однако последние исследования<ref>cite web \|url = http://pets.academ.org/pets/koshki/1115 \|title = Биология кошки \|publisher = pets.academ.org \|access-date = 2010-06-12 \|lang = \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDJLxfY?url=http://pets.academ.org/pets/koshki/1115 \|archive-date = 2012-05-19 </ref> опровергли эту информацию. ==== Вестибулярный аппарат ==== Файл:A cat in a tree.jpg\|мини\|Кот сидит на дереве За чувство равновесия у кошек отвечает хорошо развитый вестибулярный аппарат, расположенный во внутреннее ухо\|внутреннем ухе. Кошки могут безбоязненно передвигаться по конькам крыш, заборам и сучьям деревьев. При падении они могут рефлекторно принять в воздухе положение, нужное для Приземление на лапы\|приземления на лапы. При этом функцию стабилизатора выполняет очень подвижный хвост (у бесхвостых кошек стабилизатором выступает всё тело). Дополнительным предохраняющим средством служит рефлекторное расставление лап в стороны, в результате чего поверхность тела кошки увеличивается и срабатывает «эффект парашюта»<ref name="Allan Parachini">cite web \|author = Allan Parachini \|date = \|url = http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/58791292.html?dids=58791292:58791292&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Dec+28,+1987&author=ALLAN+PARACHINI&pub=Los+Angeles+Times+(pre-1997+F \|title = They Land on Little Cat Feet \|work = \|publisher = Los Angeles Times \|access-date = 2010-06-16 \|archive-date = 2011-10-28 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20111028033233/http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/58791292.html?dids=58791292:58791292&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Dec+28,+1987&author=ALLAN+PARACHINI&pub=Los+Angeles+Times+(pre-1997+F \|url-status = live </ref>. Однако в случае падения с большой высоты (из окон многоэтажных домов) этот рефлекс не всегда срабатывает, и животное может разбиться, что связано с эффектом «шока» при выпадении из окна. При падении с малой высоты (например, с рук ребёнка) времени на разворот может быть недостаточно, и кошка также может травмироваться<ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.a-house-full-of-cats.com/indoorcats.html\|title=Keeping Indoor Cats Safe From Harm!\|work=\|publisher=www.a-house-full-of-cats.com\|access-date=2010-06-13\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mDMn3jS?url=http://www.a-house-full-of-cats.com/indoorcats.html\|archive-date=2012-05-19</ref><ref>cite web\|author=\|date=\|url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/high-rise-syndrome.html\|title=High-Rise Syndrome\|work=\|publisher=The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals (ASPCA)\|access-date=2010-06-13\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mDSaUqw?url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/high-rise-syndrome.aspx\|archive-date=2012-05-19</ref>. Как показали новые исследования, при падении с большой высоты кошки приземляются не на лапы, а скорее, на живот<ref>cite web \|author = \|date = 1987-12-29 \|url = https://news.google.com/newspapers?id=970sAAAAIBAJ&sjid=JBQEAAAAIBAJ&pg=6991,5564153&hl=en \|title = Study finds the mystery of cats' falls \|work = \|publisher = Star-News \|access-date = 2010-05-24 \|archive-date = 2015-10-02 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20151002105353/https://news.google.com/newspapers?id=970sAAAAIBAJ&sjid=JBQEAAAAIBAJ&pg=6991,5564153&hl=en \|url-status = live </ref><ref>cite web \|author = Vnuk D, Pirkić B, Maticić D, Radisić B, Stejskal M, Babić T, Kreszinger M, Lemo N. \|date = \|url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15363762 \|title = Feline high-rise syndrome: 119 cases (1998-2001) \|work = \|publisher = PubMed \|access-date = 2010-06-03 \|archive-date = 2010-08-10 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20100810094734/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15363762 \|url-status = live <blockquote>High-rise syndrome was diagnosed in 119 cats over a 4-year period. 59,6 % of cats were younger than one year, and the average height of the fall was four stories. High-rise syndrome was more frequent during the warmer period of the year. 96,5 % of the presented cats, survived after the fall. 46,2 % of cats had fractured limbs; 38,5 % of fractures were of the forelimb, 61,5 % of the hindlimb. The tibia was fractured most often (36.4 %), followed by the femur (23.6 %). 78,6 % of femoral fractures were distal. The mean age of patients with femoral fractures was 9.1 months, and with tibial fractures 29.2 months. Thoracic trauma was diagnosed in 33,6 % of cats. Pneumothorax was diagnosed in 20 % of cats, and pulmonary contusions in 13,4 %. Falls from the seventh or higher stories, are associated with more severe injuries and with a higher incidence of thoracic trauma.</blockquote></ref>. В 1976 году ветеринарным врачом из Нью-Йорка Гордоном Робинсоном был описан так называемый «Приземление на лапы\|высотный синдром кошек» <ref>cite web\| author =Дж. Дайамонд\| date =\| url =http://oldcats.ru/myr-fakty/myr-fakty/visotnyi_sindrom.htm\| title =Высотный синдром кошек\| work =\| publisher =\| access-date =2010-06-03\| archive-date =2012-09-17\| archive-url =https://web.archive.org/web/20120917075816/http://oldcats.ru/myr-fakty/myr-fakty/visotnyi_sindrom.htm\| url-status =dead</ref>, согласно которому: «чем выше здание, с которого упала кошка, тем меньше повреждений получит животное<ref>cite web\|url=http://www.straightdope.com/classics/a5_190.html\|title=The Straight Dope: Do cats always land unharmed on their feet, no matter how far they fall?\|access-date=2010-07-28\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mDV0UME?url=http://www.straightdope.com/columns/read/1143/do-cats-always-land-unharmed-on-their-feet-no-matter-how-far-they-fall\|archive-date=2012-05-19<blockquote>Above seven stories, however, the number of injuries per cat sharply declined.</blockquote></ref>. То есть, как ни парадоксально, 15-й этаж безопаснее 2-го»<ref>cite web \|author = Ирина Павленко \|date = 2007-01-19 \|url = http://www.rodgaz.ru/index.php?action=Articles&dirid=16&tek=22133&issue=306 \|title = Сколько жизней у кошки? Человек спас кошачью жизнь. И его собственная судьба изменилась к лучшему \|work = «Родная газета» № 2(186), 19 января 2007 г., полоса 72 \|publisher = \|access-date = 2010-06-03 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20071206022843/http://www.rodgaz.ru/index.php?action=Articles \|archive-date = 2007-12-06 \|url-status = dead </ref><ref>cite web \|author = Силагадзе З. К. \|date = 2004-01-20 \|url = http://www.scientific.ru/journal/translations/cat.html \|title = Почему у кошек девять жизней? \|work = \|publisher = \|access-date = 2010-06-03 \|archive-date = 2012-07-02 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20120702003124/http://www.scientific.ru/journal/translations/cat.html \|url-status = live </ref>. Математиком Ричардом Монтгомери была разработана теория, получившая название «Задача о падающей кошке\|теоремы падающей кошки», согласно которой, кошка, падающая спиной вниз, переворачивается спиной вверх, даже если Момент импульса\|кинетический момент равен нулю<ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://www.math.ucsc.edu/faculty/montgomery.html\| title =Richard Montgomery\| work =\| publisher =UCSC Mathematics Faculty\| access-date =2010-06-03\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mDXUzLi?url=http://www.math.ucsc.edu/faculty/montgomery.html\| archive-date =2012-05-19</ref>. === Размножение === Файл:Domestic cats breeding.ogg\|thumb\|left\|center\|Спаривание кошек Файл:Cornish rex kittens een dag oud.JPG\|thumb\|right\|center\|Новорождённые котята Файл:De Campos.JPG\|thumb\|right\|Котята породы мейн-кун в возрасте 2—3 месяцев Кошки являются Эструс\|полиэстральными животными, то есть периоды течки у них случаются несколько раз в году и длятся от 4 до 7 дней. В северных широтах начало эстрального цикла приходится на период с февраля по апрель с последующим повтором в июле-августе. Если во время первой течки не произошло Половой процесс\|оплодотворение, через 14—21 день течка может повториться. Коты в брачный период начинают Метка (этология)\|метить свою территорию<ref name="firs1">книга \|год=2006 \|страницы=66 (fb2) Кошки очень чистоплотны \|заглавие=Кошки от А до Я \|издательство=Вече \|isbn=5-9533-1220-2 \|автор=Фирсова Е. </ref>. На стадии проэструса кошка жалобно мяукает, трётся мордочкой о предметы, других кошек или других животных в доме, начинает кататься на спине по полу. При появлении кота на этой стадии эструса кошка может фыркнуть на него и отогнать от себя. Стадия проэструса длится от 12 часов до 3 дней. Хотя проэструс наблюдается не у всех кошек столь выраженно. Стадия эструса, когда кошка готова к спариванию, длится 4—7 дней. На стадии эструса кошка начинает громко мяукать и звать кота. На этой стадии кошки могут ставить метки. Овуляция происходит у кошек в момент спаривания и требует стимуляции. Поэтому оплодотворение у кошек редко происходит во время первого спаривания. При спаривании у кошек часто происходит суперфекундация, то есть оплодотворение двух яйцеклеток во время одного периода течки, поэтому в одном помёте у котят могут быть разные отцы. Если на стадии эструса произошла овуляция, то наступает стадия диэструса, если овуляция не произойдёт, то наступает стадия интерэструса. Диэструс длится 35—100 дней, после чего вновь наступает стадия преэструса и т. д. В северных широтах с октября по январь у домашних кошек длится стадия анэструса — сексуального спокойствия<ref>cite web \|author = Brenda Griffin. \|author-link = \|coauthors = \|date = \|url = http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf \|title = Prolific Cats: The Estrous Cycle \|format = pdf \|work = \|publisher = VetLearn.com \|access-date = 2010-05-26 \|lang = en \|description = The estrous cycle of the female cat (queen) is unique among domestic species and consists of five phases: proestrus, estrus, interestrus, diestrus, and anestrus. \|archive-url = https://web.archive.org/web/20191206034630/http://vlsstore.com/Media/PublicationsArticle/PV_23_12_1049.pdf \|archive-date = 2019-12-06 \|url-status = dead </ref>. Домашние кошки-самки проявляют первые признаки течки уже в 6—8-месячном возрасте. Коты-самцы достигают половая зрелость\|половой зрелости к 8—10 месяцам. Коты и кошки сохраняют способность к спариванию всю жизнь, однако у старых кошек роды могут закончиться гибелью матери. Беременность у кошек длится 55—60 дней, в помёте обычно от трёх до восьми котят (у первородящих — меньше) размером около 12 см. Котята рождаются глухими и слепыми: способность видеть появляется на 5—10 день после родов, а слышать котята начинают только в возрасте 9—11 дней. Кормление молоком у кошек заканчивается после 8—10 недель после рождения котят, после чего они уже в состоянии питаться мясом. Кошки считаются идеальными матерями, но ни одна кошка не будет выхаживать больное потомство, в таком случае кошка бросает неполноценных котят и уходит из гнезда. Считается, что коты, обнаружив гнездо с беззащитными котятами (если мать-кошка, например, на охоте), душат их. Однако такое поведение более присуще бродячим и деревенским котам, в ситуации, когда неизвестен отец. Если животные содержатся в условиях, когда у потомства один определённый отец, поведение кота совершенно иное: он является для своих потомков защитником и ухаживает за своим потомством вместе с кошкой. Некоторые коты могут взять на себя обязанности по уходу и защите котят в случае гибели матери-кошки<ref>cite web\| author =Sarah Hartwell\| author-link =\| coauthors =\| date =2002\| url =http://www.messybeast.com/kill_kit.htm\| title =Cats that Kill Kittens\| format =\| work =\| publisher =Messybeast.com Cat Resource Archive\| access-date =2010-05-26\|lang=en\| description =Some males also become excellent and trustworthy kitten-sitters.\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mDZ3zuN?url=http://www.messybeast.com/kill_kit.htm\| archive-date =2012-05-19</ref>. == Здоровье кошки == Файл:Siamese cat 2.jpg\|thumb\|220px === Длительность жизни === см. также\|Список старейших кошек в мире ==== Домашние кошки ==== Средний срок жизни кошек составляет 14 лет<ref>cite web \|author = E. J. Taylor, C. Adams and R. Neville \|date = 1995 \|url = http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=1&fid=789760&jid=PNS&volumeId=54&issueId=03&aid=789752&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession= \|title = Some nutritional aspects of ageing in dogs and cats, Proceedings of the Nutrition Society, 54, 645—656 \|work = \|publisher = Cambridge University Press \|access-date = 2010-05-24 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDZhjII?url=http://journals.cambridge.org/download.php?file=%2FPNS%2FPNS54_03%2FS002966519500067Xa.pdf \|archive-date = 2012-05-19 \|url-status = live </ref>. Учёные из Королевского ветеринарного колледжа в Лондоне исследовали продолжительность жизни разных пород кошек и пришли к выводу, что бурманская короткошерстная кошка — настоящая рекордсменка. Согласно их исследованию эти элегантные кошки живут в среднем 14 лет, значительно опережая другие породы. На втором месте по продолжительности жизни оказались мейн-куны, регдоллы и норвежские лесные кошки (10 лет), а на третьем — персидские кошки (11 лет), пишет The Telegraph. Вместе с тем известен случай, когда кошка по кличке Крим Пафф дожила до 38 лет<ref name=G2010>книга \|заглавие=Guinness World Records 2010 \|год=2010 \|издательство=Bantam; Reprint edition \|страницы=320 \|ссылка=https://books.google.com/books?id=hLYzvUvPL3MC&pg=PA320&lpg=PA320&hl=en&ei=E7FATPjJLMG78gaqwJyZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false \|isbn=978-0553593372 . — «The oldest cat ever was Creme Puff, who was born on August 3, 1967 and lived until August 6, 2005—38 years and 3 days in total».</ref><ref>cite news \|author=Jessica Warren \|title=Caterack Dies - World's Oldest Cat Was 30! \|url=http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 \|quote=A report from MSNBC News notes that the oldest cat ever recorded was a 38-year-old feline named Creme Puff, according to a rep from Guinness World Records. \|work=The National Ledger \|date=2009-10-23 \|access-date=2011-01-06 \|archive-url=https://archive.today/20120909030904/http://www.nationalledger.com/cgi-bin/artman/exec/view.cgi?archive=42&num=28649 \|archive-date=2012-09-09 </ref>. На январь 2011 года самой старой считалась кошка Люси. Она жила в Великобритания\|британской семье и отметила своё 39-летие. Как рассказал владелец животного Билл Томас, кошка появилась на свет в 1972 году. Представители Книга рекордов Гиннесса\|Книги рекордов Гиннесса официально признали, что кошка Люси — самая старая представительница своего вида в мире<ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://www.dailymail.co.uk/news/article-1344271/Can-Lucy-39-really-oldest-cat-world.html/displayFulltext?type=1&fid=789760&jid=PNS&volumeId=54&issueId=03&aid=789752&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession=\| title =Can Lucy, 39, really be the oldest cat in the world? (Or is it just a shaggy dog story?)\| work =\| publisher =Daily Mail Reporter\| access-date =2011-02-17\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mDaL1tn?url=http://www.dailymail.co.uk/news/index.html\| archive-date =2012-05-19</ref>. Кастрация котов и Стерилизация (размножение)\|стерилизация кошек благоприятно сказывается на их здоровье, так как у котов-кастратов не может развиться рак семенников, а у стерильных кошек — Карцинома эндометрия\|рак матки или рак яичников, кроме того и у котов и у кошек снижается риск заболевания раком молочных желёз<ref name="spay-neuter">cite web \|url = http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.html \|title = Cat care: Spay-neuter \|year = 2009 \|work = American Society for the Prevention of Cruelity to Animals \|access-date = 2010-05-24 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDcERos?url=http://www.aspca.org/pet-care/cat-care/spay-neuter.aspx \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Стерилизация кошек до первой течка\|течки является профилактикой рак молочной железы\|рака молочной железы<ref name="profilaktika_raka_1">cite web \|url = http://www.zoovet.ru/text.php?newsid=21 \|title = Диагностика и лечение новообразований молочных желёз у собак и кошек \|publisher = Ветеринарная клиника «Зоовет» \|access-date = 2010-05-24 \|lang = ru \|archive-date = 2012-05-08 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20120508205805/http://www.zoovet.ru/text.php?newsid=21 \|url-status = live </ref><ref name="profilaktika_raka">cite web \|url = http://www.petsovet.ru/tips/detail.php?SECTION_ID=617&ELEMENT_ID=2418 \|title = Рак молочной железы у кошек \|work = Советы доктора Никола \|publisher = Интернет зоомагазин ПетСовет \|access-date = 2010-05-24 \|lang = ru \|description = \|archive-date = 2012-05-19 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDffzhU?url=http://www.petsovet.ru/tips/detail.php?SECTION_ID=617 \|url-status = dead </ref>. Однако кастрированные коты часто страдают мочекаменной болезнью и подвержены ожирению<ref>cite web \|url = http://www.animall.ru/node/1162 \|title = Ожирение у кастрированных котов \|work = Журнал «Друг» (кошки) 1998/4-5 \|publisher = www.animall.ru \|access-date = 2010-05-24 \|lang = ru \|description = \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDhly1x?url=http://www.animall.ru/node/1162 \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Ранняя кастрация (в возрасте меньше 8—9 месяцев) может приводить к развитию Мочекаменная болезнь\|мочекаменной болезни<ref>cite web \|author = Николаева Л. В. \|url = http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis \|title = Кастрация приводит к развитию мочекаменной болезни \|publisher = Ветеринарная клиника «Белый Клык» \|access-date = 2010-05-24 \|lang = ru \|description = \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDiKInu?url=http://www.bkvet.ru/castration_and_urolitiasis \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. ==== Бездомные кошки ==== Срок жизни бездомных кошек трудно определить точно. Однако, согласно одному исследованию, средний возраст таких животных составляет 4,7 года, притом что часть бродячих кошек погибает, ещё будучи котятами, хотя некоторые могут дожить и до 10 лет<ref>статья \|заглавие=Evaluation of the effect of a long-term trap-neuter-return and adoption program on a free-roaming cat population \|издание=J. Am. Vet. Med. Assoc. \|том=222 \|номер=1 \|страницы=42—6 \|pmid=12523478 \|ссылка=http://www.collierferalcatcoalition.org/tnr%20sources/javma.2003.222.pdf \|doi=10.2460/javma.2003.222.42 \|issn=0003-1488 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Levy J.K., Gale D.W., Gale LA \|месяц=1 \|год=2003 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120523065049/http://www.collierferalcatcoalition.org/tnr%20sources/javma.2003.222.pdf \|archive-date=2012-05-23 </ref>. В условиях современного города бродячие кошки живут обычно не более двух лет, однако в управляемых колониях бродячие стерилизованные кошки могут жить гораздо дольше. По сообщениям Британского кошачьего попечительского фонда (''British Cat Action Trust''), самой старой из известных бродячей кошке было 19 лет. Самым старым бродячим котом был 26-летний Марк, состоявший на попечительстве у Благотворительного союза защиты кошек. === Болезни кошек === У кошек могут быть различные проблемы со здоровьем, включая болезни различного характера, наличие паразитов, травмы и генетические расстройства. Среди болезней кошек выделяют Инфекционные заболевания\|инфекционные<ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://webmvc.com/bolezn/catdog1/klassifi.php\| title =Классификация инфекционных болезней\| work =\| publisher =\| access-date =2010-05-24\| archive-date =2012-05-16\| archive-url =https://web.archive.org/web/20120516141140/http://webmvc.com/bolezn/catdog1/klassifi.php\| url-status =live</ref> (в том числе Респираторные заболевания у кошек\|респираторные) и внутренние неинфекционные, а также хирургические и акушерско-гинекологические болезни кошек. Отдельную группу составляют Паразитарные болезни\|инвазионные (паразитарные) болезни кошек, к которым относятся различные гельминтозы кошек. По данным специалистов, в частности Колледжа ветеринарной медицины Корнеллского университета, кишечные паразиты являются общей проблемой здоровья у кошек, 45 % кошек, как правило, заражены гельминтами, такими как ''Ollanulus tricuspis'', ''Physaloptera'', ''Анкилостомы\|Ancylostoma'' и ''Uncinaria'', а также паразитическими Protista\|простейшими — ''Giardia'' (лямблии), ''Isospora'' (кокцидий). Нематоды\|Круглые черви ''Toxascaris leonina'' и ''Toxocara cati'' по оценкам специалистов имеют распространённость от 25 % до 75 %, а зачастую и выше, у котят. Некоторые виды ленточные черви\|ленточных червей, которые заражают кошек, могут вызывать заболевания и у людей, если не соблюдается гигиена<ref>Cite web \|url=http://www.vet.cornell.edu/fhc/brochures/parasite.html \|title=Gastrointestinal Parasites in Cats連縁天影戦記 \|access-date=2010-10-21 \|archive-date=2010-08-24 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20100824113341/http://www.vet.cornell.edu/fhc/brochures/parasite.html \|url-status=live </ref>. К наиболее распространённым заболеваниям кошек относят: калицивироз, Микроспория\|микроспорию, Панлейкопения\|панлейкопению, Ринотрахеит кошек\|ринотрахеит, Сахарный диабет у кошек\|сахарный диабет, токсоплазмоз и кошачий хламидиоз. Одним из наиболее опасных заболеваний у кошек, которым может инфицироваться и человек, является токсоплазмоз. «Профилактика токсоплазмоза затруднена, так как меры, обеспечивающие предотвращение заражения кошек и человека, сложно применимы на практике. Животные, которые охотятся на мышей или получают в рационе сырое мясо (25 % продаваемого мяса заражено токсоплазмозом), наверняка окажутся инфицированными»<ref>cite web\| author =Владимиров Владимир\| date =\| url =http://www.vetprofy.ru/toksaplazmos.php\| title =Лечение токсоплазмоза у кошек\| work =\| publisher =Московская городская ветеринарная помощь\| access-date =2010-12-01\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mDk0Ycc?url=http://www.vetprofy.ru/toksaplazmos.php\| archive-date =2012-05-19</ref>. Кошки, как и многие другие млекопитающие, могут болеть бешенством, а также инфицировать им человека. Кошке заболевание передаётся через укус больного животного (например, лисы). Инкубационный период длится от 2 до 24 недель, но в большинстве случаев симптомы появляются на 4—6 неделе, животное погибает на 3—4 день их проявления<ref>книга \|автор = Gary D. Norsworthy, Mitchell A. Crystal, Sharon Fooshee Grace, Larry P. Tilley \|заглавие = The Feline Patient \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com/books?id=YDcrQ_mkt2cC&dq=cat+rabies&source=gbs_navlinks_s \|место = \|издательство = John Wiley and Sons \|год = 2010 \|том = \|страниц = 1052 \|страницы = 440—441 \|isbn = 0813818486, 9780813818481 </ref>. Профилактическая вакцинация способна снизить риск заболевания бешенством и другими инфекционными болезнями кошек. Однако в последнее время специалисты пришли к выводу, что вопросы правильного выбора вакцины и протокола её введения нуждаются в дальнейших исследованиях. С одной стороны, профилактическая вакцинация кошек может предотвратить многие из инфекционных болезней, а также не дать заразиться опасными инфекциями владельцу животного и членам его семьи<ref>cite web \|author = \|date = \|url = http://www.avma.org/issues/policy/vaccination_principles.asp \|title = Vaccination Principles \|work = AVMA policy \|publisher = The American Veterinary Medical Association (AVMA) \|access-date = 2024-04-08 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20111230142103/http://www.avma.org/issues/policy/vaccination_principles.asp \|archive-date = 2011-12-30 \|url-status=dead \|lang=en <blockquote>Vaccination is a potent medical procedure with both risks and benefits. While there is evidence that some vaccines provide immunity beyond one year, revaccination of patients with sufficient immunity does not necessarily add to their disease protection and may increase the potential risk of post-vaccination adverse events.</blockquote></ref>. С другой стороны, было установлено, что в некоторых случаях вакцинация, особенно вакцинами против Вирус лейкоза кошачьих\|вируса лейкемии кошек и вируса бешенства, провоцирует заболевание кошек Саркома\|саркомой, в связи с чем предлагается снизить их вакцинацию до необходимого минимума, использовать вакцины без адъювантов и делать инъекции в конечность или хвост животного<ref>cite web \|author = \|date = \|url = http://www.vetmed.ucdavis.edu/vmth/small_animal/internal_medicine/vaccination_protocols.cfm \|title = UC Davis VMTH Canine and Feline Vaccination Guidelines (Revised 11/09) \|work = AVMA policy \|publisher = UC Davis VMTH \|access-date = 2024-04-08 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20140226104331/http://www.vetmed.ucdavis.edu/vmth/small_animal/internal_medicine/newsletters/vaccination_protocols.cfm \|archive-date = 2014-02-26 \|url-status=dead \|lang=en <blockquote>In general, guidelines for vaccination of cats have been strongly influenced by the appearance of vaccine-associated sarcomas in cats, and in particular their epidemiologic association with feline leukemia virus vaccines and killed rabies virus vaccines. Thus, there is clear evidence for minimizing frequency of vaccination in cats.</blockquote></ref><ref>Статья\|ссылка=http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1098612X15588451\|автор=Hartmann K. et al.\|заглавие=Feline injection-site sarcoma: ABCD guidelines on prevention and management\|год=2015\|язык=en\|издание=Journal of Feline Medicine and Surgery\|том=17\|выпуск=7\|страницы=606–613\|issn=1098-612X\|doi=10.1177/1098612X15588451\|archive-date=2023-04-21\|archive-url=https://web.archive.org/web/20230421160355/https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1098612X15588451</ref>. == Питание == основная статья\|Кошачий корм Кошки являются облигатными Плотоядные\|плотоядными животными. В отличие от псовые\|псовых — собак, волков, шакалов, лис, койотов, — которые являются Всеядные\|всеядными, в силу чего часто разнообразят животную пищу растительной и могут легко становиться вегетарианцами, кошки обычно потребляют только мясную пищу, к которой приспособлен их Желудочно-кишечный тракт\|пищеварительный тракт<ref>[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6380542 Nutrition of the domestic cat, a mammalian carnivore.] Wayback\|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6380542 \|date=20170803094909 ref-en</ref>. Прежде всего, развитые клыки позволяют разжёвывать пищу; длинный и подвижный кошачий язык (анатомия)\|язык оснащён по бокам особыми бугорками, которые позволяют отделять мясо от скелета жертвы. Также эти бугорки выделяют Кератины\|кератин и помогают кошке при умывании. При жевании голова кошки опускается в сторону челюсти, которой кошка жуёт. Так как оба жевательных мускула слабо развиты, кошка часто меняет сторону челюсти, которой жуёт<ref>книга \|автор = Manfred Bürger \|заглавие = Cats, the complete book \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=AOssKBRDDQ8C&q=chewing.+Indeed,+it+often+requires+several+changes+from+side+to+side,+before+a+single&dq=chewing.+Indeed,+it+often+requires+several+changes+from+side+to+side,+before+a+single&hl=ru&ei=C44CTa-5MIWZOsmZ1KYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCQQ6AEwAA \|место = \|издательство = Exeter Books : distributed by Bookthrift \|год = 1980 \|том = \|страниц = 250 \|страницы = 90 \|isbn = 0896730379, 9780896730373 </ref>. Кишечник у кошки, как и у многих Плотоядные животные\|плотоядных животных, достаточно короток и не превышает в длину 1,8 м. Кошачий желудок выполняет функцию пищеварения, причём кошке необходимо периодически очищать его от неперевариваемых частиц пищи: костей, сухожилий и собственной шерсти. Очищение желудка обеспечивается рвота\|рвотой, которая является обычным защитным рефлексом, но также может быть симптомом болезни<ref>книга \|автор = Gary D. Norsworthy,Mitchell Crystal,Sharon Fooshee Grace \|заглавие = The feline patient \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=_aSMmFN4TQYC&pg=PA329&dq=cat+vomiting&hl=ru&ei=7JECTYOnO4qeOriV9IsH&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDkQ6AEwAw#v=onepage&q=cat%20vomiting&f=false \|место = \|издательство = Wiley-Blackwell \|год = 2006 \|том = \|страниц = 776 \|страницы = 329 \|isbn = 0781762685, 9780781762687 </ref>. Желательно для предотвращения закупоривания желудка кошки волосяными шариками давать кошке зелень специально пророщенной пшеницы<ref>книга \|автор = Pam Johnson-Bennett, Pam Johnson \|заглавие = Cat love: understanding the needs and nature of your cat \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=7IZGAAAAYAAJ&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain%2C+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&dq=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain%2C+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&hl=ru&ei=uaECTfiNKcrrOdnlzbsE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA \|место = \|издательство = Storey Communications \|год = 1990 \|том = \|страниц = 247 \|страницы = 77 \|isbn = 0882665944, 9780882665948 \|access-date = 2024-03-17 \|archive-date = 2023-04-09 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20230409115759/https://books.google.com.au/books?id=7IZGAAAAYAAJ&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain%2C+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&dq=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain%2C+unflavored+yogurt+%E2%80%94+your+cat+won%27t+miss+the+fruit+flavors.&hl=ru&ei=uaECTfiNKcrrOdnlzbsE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA \|url-status = live </ref>. Вторично одичавшие кошки, а также кошки, имеющие доступ за пределы дома, питаются мелкой добычей, преимущественно грызунами и птицами. Даже кошки, которым владельцы предоставляют полноценное питание, охотятся на мелких млекопитающих, птиц, амфибий, рептилий, рыб и беспозвоночных, если имеют выход за пределы дома<ref name="Woods">статья \|заглавие=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain \|издание=Mammal Review \|том=23 \|номер=2 \|страницы=174—188 \|doi=10.1046/j.1365-2907.2003.00017 \|ссылка=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118839928/abstract \|doi-broken-date=2009-09-06 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Woods M., McDonald R.A., Harris S. \|год=2003 \|url-status=dead</ref><ref>статья \|заглавие=Survey of predation by domestic cats \|издание=Aust. Vet. J. \|том=76 \|номер=8 \|страницы=551—554 \|pmid=9741724 \|doi=10.1111/j.1751-0813.1998.tb10214.x \|issn=0005-0423 \|автор=Robertson ID; I.D. \|месяц=8 \|год=1998 </ref>. Кошки предпочитают питаться небольшими порциями несколько раз в день<ref name=Bradshaw>статья \|заглавие=Food selection by the domestic cat, an obligate carnivore \|издание=Comp. Biochem. Physiol. A Physiol. \|том=114 \|номер=3 \|страницы=205—209 \|pmid=8759144 \|doi=10.1016/0300-9629(95)02133-7 \|issn=1096-4940 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Bradshaw J.W., Goodwin D., Legrand-Defrétin V., Nott H.M \|месяц=7 \|год=1996 </ref>. Файл:Chloe-eats-wheatgrass-2889.jpg\|thumb\|left\|200px\|Кошка ест зелень пророщенной пшеницы Кошек нельзя лишать мясной пищи, поскольку из растительной пищи невозможно синтезировать все необходимые им аминокислоты. Одним из наиболее важных веществ для кошек является таурин, отсутствие которого в рационе приводит к ухудшению здоровья и может вызвать слепоту из-за деградации центральной области сетчатки. Коровье молоко является плохим источником таурина, кроме того, большинство кошек страдают непереносимость лактозы\|непереносимостью лактозы, а потребление молока приводит к расстройству пищеварения у кошек<ref>книга \|автор = Jennifer A. Coscia, Don Hamilton \|заглавие = The Holistic Cat: A Complete Guide to Wellness for a Healthier, Happier Cat \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=koO55THXBCMC&pg=PA94&dq=non-lactose+milk+cats&hl=ru&ei=7pYCTaD7Gs2gOtiDpKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CFAQ6AEwCA#v=onepage&q&f=false \|место = \|издательство = North Atlantic Books \|год = 2009 \|том = \|страниц = 201 \|страницы = 94 \|isbn = 1556437668, 9781556437663 </ref>. Кошке необходим Ретинол\|витамин A, содержащийся в животной пище, поскольку, в отличие от многих других животных, она не способна синтезировать его из бета-каротина (также называемого Провитамины\|провитамином витамина А)<ref>книга\|автор =Фогель А., Шнайдер Х.Э. \|часть =Питание кошки \|заглавие = Советы любителям кошек\|оригинал =dr. Annemarie Vogel, dr.heinz-Eberhard Schneider Ratschläge für den Katzenfreud \|ссылка = \|ответственный =ред. и предисл. канд. биол. наук С. К. Клумова \|издание = \|место =М \|издательство = Лесн. пром-сть\|год =1987 \|том = \|страницы =170 \|страниц =335 \|серия = \|isbn = </ref><ref>Shawn Messonnier — ''Natural health Bible for dogs & cats : your A-Z guide to over 200 conditions, herbs, vitamins, and supplements'', стр. 161 — Prima Pets, 2000 — ISBN 0-7615-2673-0</ref>, — для этого необходим Ферменты\|фермент, который в организме кошки отсутствует<ref>книга \|автор = Benjamin Charles Gruenberg, Nelson Eldred Bingham \|заглавие = Biology and man \|ответственный = \|ссылка = https://archive.org/details/biologyman00grue \|место = \|издательство = Ginn and company \|год = 1944 \|том = \|страниц = 718 \|страницы = [https://archive.org/details/biologyman00grue/page/110 110] \|isbn = </ref>. Как и у многих других млекопитающих, витамин C синтезируется в организме кошки из Глюкоза\|глюкозы<ref>Ann Wortinger — ''Nutrition for veterinary technicians and nurses'', стр. 46 — Blackwell, 2007 — ISBN 0-8138-2913-5</ref>. Иногда кошки приспосабливаются к некоторым видам человеческой еды, однако такая пища вредна для кошки и может спровоцировать ряд заболеваний (например, мочекаменная болезнь, почечная недостаточность\|хроническая почечная недостаточность), а употребление шоколада, какао, кофе может даже привести к тяжёлому отравлению и гибели животного<ref>книга \|автор = James B. Lawhead,MeeCee Baker \|заглавие = Introduction to veterinary science \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=ArYnRIAAOCoC&pg=PA195&dq=chocolate+may+cause+disease+in+cats&hl=ru&ei=BJ0CTbixDMKEOo_usaYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCUQ6AEwAA#v=onepage&q=chocolate%20may%20cause%20disease%20in%20cats&f=false \|место = \|издательство = Cengage Learning \|год = 2005 \|том = \|страниц = 327 \|страницы = 195 \|isbn = 076683302X, 9780766833029 <blockquote>Chocolate toxicity can be fatal. Cats happen to be very sensitive to a toxin in onions.</blockquote></ref><ref>книга \|автор = Michael W. Fox \|заглавие = Cat Body, Cat Mind: Exploring Your Cat's Consciousness and Total Well-Being \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=QREviOHZ3jMC&pg=PA190&dq=human+food+may+cause+disease+in+cats&hl=ru&ei=7ZsCTZ2GONGgOq7S-KYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDQQ6AEwAw#v=onepage&q=human%20food%20may%20cause%20disease%20in%20cats&f=false \|место = \|издательство = Globe Pequot \|год = \|том = \|страниц = 233 \|страницы = 190 \|isbn = 1599210622, 9781599210629 \|url-status = dead <blockquote>Problems arise when people get into the habit of giving their cats more than a taste of various human foods.</blockquote></ref>. Также некоторые кошки могут есть в незначительном количестве овощи, фрукты, хлеб. Желательно наличие в рационеуточнить 1—2 чайных ложек творога или кефира<ref>книга \|автор = Sandra Choron, Harry Choron, Arden Moore \|заглавие = Planet Cat: A CAT-alog \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=shAHJQwXslYC&printsec=frontcover&dq=Sandra+Choron,+Harry+Choron,+Arden+Moore+Planet+Cat:+A+CAT-alog&hl=ru&ei=4KYCTc2VM8PpOe72lJkC&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=The%206%20Nutritional%20Needs%20of%20Cats%20Cats%20are%20classified%20as%20obligate%20carnivores%20—%20big%20meat%20eaters,%20that%20is%20—%20but%20some%20felines%20won't%20turn%20down%20an%20occasional%20non-meat%20selection,%20such%20as%20grass,%20green%20beans,%20or%20yogurt.&f=false \|место = \|издательство = Houghton Mifflin Harcourt \|год = 2007 \|том = \|страниц = 424 \|страницы = 202 \|isbn = 0618812598, 9780618812592 </ref><ref>книга \|автор = Pam Johnson-Bennett, Pam Johnson \|заглавие = Cat love: understanding the needs and nature of your cat \|ответственный = \|ссылка = http://www.google.com.au/search?hl=ru&tbo=1&tbs=bks:1&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain,+unflavored+yogurt+—+your+cat+won't+miss+the+fruit+flavors.&btnG=Поиск&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= \|место = \|издательство = Storey Communications \|год = 1990 \|том = \|страниц = 247 \|страницы = 77 \|isbn = 0882665944, 9780882665948 \|archive-date = 2015-03-30 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20150330055537/http://www.google.com.au/search?hl=ru&tbo=1&tbs=bks:1&q=Yogurt.+A+tablespoon+of+yogurt+is+a+wonderful+and+healthy+snack.+Buy+plain,+unflavored+yogurt+—+your+cat+won't+miss+the+fruit+flavors.&btnG=Поиск&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai= <blockquote>A tablespoon of yogurt is a wonderful and healthy snack. Buy plain, unflavored yogurt — your cat won’t miss the fruit flavors.</blockquote></ref>. Для улучшения работы пищеварительной системы и для того, чтобы вызвать рвоту для очищения желудка от шерсти, кошки периодически заглатывают траву, листья и молодые побеги растений. При отсутствии подходящей травы кошки могут объедать, к примеру, лепестки роза\|роз. Иногда, в случае недостатка Биологически значимые элементы\|микроэлементов в пище, кошки могут есть землю<ref>cite web \|url = http://www.siam-orikatz.de/Soveti.html \|title = Несколько советов: о питании \|access-date = 2010-07-04 \|lang = ru \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDl0pxi?url=http://www.siam-orikatz.de/Soveti.html \|archive-date = 2012-05-19 </ref>.не АИ\|07\|02\|2018 == Гигиена == Файл:Cat claw closeup.jpg\|thumb\|right\|Кошачий коготь Кошки являются очень гигиена\|чистоплотными животными. Они умываются, вылизывая себя (то есть проводят языком по шерсти, покусывая её резцами, и трут себя передними лапами) для удаления наружных паразитов и грязи, а также для регулировки температуры тела примерно один час в день<ref name="Коломбо">публикация\|1=статья\|автор=С. Коломбо, Р. Сартори, К. Скьевано, С. Борио\|заглавие=Разработка и проверка визуальной аналоговой шкалы для оценки тяжести зуда у кошек владельцами (VAScat)\|издание=Российский ветеринарный журнал\|год=2023\|номер=1\|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/razrabotka-i-proverka-vizualnoy-analogovoy-shkaly-dlya-otsenki-tyazhesti-zuda-u-koshek-vladeltsami-vascat\|страницы=47–53\|примечание=УДК 619: 616.5\|архив дата=2023-10-31\|архив=https://web.archive.org/web/20231031162616/https://cyberleninka.ru/article/n/razrabotka-i-proverka-vizualnoy-analogovoy-shkaly-dlya-otsenki-tyazhesti-zuda-u-koshek-vladeltsami-vascat</ref>. Кошки часто любят вылизывать своих сородичей и человека, однако компоненты их слюны вызывают у некоторых людей аллергию. Многие кошки часто отрыгивают Безоар\|трихобезоар — шерсть, скопившуюся в желудке в результате вылизывания. Домашняя длинношёрстная кошка\|Длинношёрстные кошки более подвержены этому, чем короткошёрстные<ref>публикация\|1=статья\|автор=А. В. Цацулин\|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/dieta-dlya-dlinnosherstnyh-koshek\|заглавие=Диета для длинношерстных кошек\|издание=VetPharma\|год=2012\|номер=5\|страницы=50\|архив дата=2023-10-31\|архив=https://web.archive.org/web/20231031162617/https://cyberleninka.ru/article/n/dieta-dlya-dlinnosherstnyh-koshek</ref>. Профилактика образования трихобезоаров состоит в кормлении кошки специальными кормами и лекарствами, способствующими выведению шерсти из желудка посредством дефекация\|дефекации<ref>книга \|автор = Debra Eldredge,Delbert G. Carlson,Liisa D. Carlson,Beth Adelman,James M. Giffin \|заглавие = Cat owner's home veterinary handbook \|ответственный = Beth Adelman \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=yjHrgg4pmngC&pg=PA273&dq=cat+Bezoar&hl=ru&ei=iacCTa2qEI-bOpKB6aYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CDYQ6AEwBA#v=onepage&q=cat%20Bezoar&f=false \|место = \|издательство = John Wiley and Sons \|год = 2007 \|том = \|страниц = 626 \|страницы = 273 \|isbn = 047009530X, 9780470095300 <blockquote>As cats groom their coat, they pick up and swallow hair. The hair forms tubular wads. Other material, such as wool, may be incorporated into the wad of hair, resulting in the formation of a bezoar.</blockquote></ref>. Кошки также регулярно ухаживают за своими коготь\|когтями. В обычных условиях слишком длинные когти стачиваются при лазании по деревьям и от бега, а затем верхний, старый отмерший роговая оболочка\|роговой слой снимается с когтя в виде пустой оболочки. В неволе кошка точит когти о подручные предметы. В некоторых случаях когти необходимо стричь, но при этом важно не задеть пульпу — Кровеносные сосуды\|кровеносный сосуд, доходящий практически до кончика когтя<ref>публикация\|1=статья\|автор=Н. Л. Лопаева\|заглавие=Особенности ухода за длинношерстными кошками в условиях квартиры\|издание=Аграрное образование и наука\|год=2022\|номер=3\|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/osobennosti-uhoda-za-dlinnosherstnymi-koshkami-v-usloviyah-kvartiry\|примечание=УДК 636.8.045\|архив дата=2023-10-11\|архив=https://web.archive.org/web/20231011031102/https://cyberleninka.ru/article/n/osobennosti-uhoda-za-dlinnosherstnymi-koshkami-v-usloviyah-kvartiry</ref>. Файл:Declawedcat.jpg\|thumb\|Лапа кошки после Онихэктомия\|онихэктомии При определённых условиях может быть рекомендована онихэктомия, в результате которой ампутируется концевая целая фаланга пальцев вместе с когтями<ref>публикация\|статья\|автор=Соболева А.А.\|ссылка=https://elibrary.ru/item.asp?id=36429302\|заглавие=Онихэктомия у кошек\|издание=В мире научных открытий. Материалы II Международной студенческой научной конференции. Том VI\|год=2018\|страницы=27—30</ref>, или тендонэктомия — операция по подрезанию сухожилия пальцевого сгибателя, который является своеобразным механизмом для втягивания и выпускания когтей<ref>cite web\|title=Why declawing is bad for your cat\|url=https://www.humanesociety.org/resources/why-declawing-bad-your-cat\|website=The Humane Society of the United States\|access-date=2023-09-22\|archive-date=2023-09-13\|archive-url=https://web.archive.org/web/20230913113430/https://www.humanesociety.org/resources/why-declawing-bad-your-cat\|url-status=live</ref>. Онихэктомия без медицинских показаний запрещена в десятках стран мира. В ряде европейских странах она не разрешается в рамках нп5\|Европейская конвенция по защите прав животных-компаньонов\|Европейской конвенции по защите прав животных-компаньонов\|en\|European Convention for the Protection of Pet Animals<ref>cite web \|url = http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/125.htm \|title = European Convention for the Protection of Pet Animals (ETS No. 125), Explanatory Report \|author = \|date = 1987-11-13 \|work = \|publisher = Совет Европы \|access-date = 2010-12-10 \|lang = en \|archive-date = 2011-05-14 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20110514054310/http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/125.htm \|url-status = live <blockquote>Article 10 — Surgical operations 1. Surgical operations for the purpose of modifying the appearance of a pet animal or for other non-curative purposes shall be prohibited and, in particular: 1. the docking of tails; 2. the cropping of ears; 3. devocalisation; 4. declawing and defanging; 2. Exceptions to these prohibitions shall be permitted only: 1. if a veterinarian considers non-curative procedures necessary either for veterinary medical reasons or for the benefit of any particular animal; 2. to prevent reproduction. 3. a Operations in which the animal will or is likely to experience severe pain shall be carried out under anaesthesia only by a veterinarian or under his supervision. Operations for which no anaesthesia is required may be carried out by a person competent under national legislation.</blockquote> <blockquote>35. It was also agreed that the example in sub-paragraph 1.d of Article 10, relating to declawing, applied particularly to cats and dogs. 36. Surgical procedures are prohibited but may be carried out if: - deemed necessary by a veterinarian, either for veterinary medical reasons, or in the interest of the animal itself, such as the removal of dewclaws; - such procedures would prevent reproduction. 37. Such procedures must be carried out by a veterinarian, or at least under his supervision, and under anaesthesia if they are likely to cause severe pain to the animal. If no anaesthesia is required, the operation may be carried out by persons who are competent to do so under domestic law.</blockquote></ref>, которая действует в Австрии, Азербайджане, Бельгии, Болгарии, Германии, Греции, Дании, Испании, Италии, на Кипре, в Латвии, Литве, Люксембурге, Норвегии, Португалии, Румынии, Сербии, Турции, Украине, Финляндии, Франции, Чехии, Швейцарии и Швеции<ref>cite web\|title=Цап, но не царап: как в мире запрещают удалять когти кошкам\|url=https://rtvi.com/stories/tsap-ne-tsarap/\|website=RTVI\|date=2019-07-25\|access-date=2023-09-22\|archive-date=2023-10-31\|archive-url=https://web.archive.org/web/20231031162615/https://rtvi.com/stories/tsap-ne-tsarap/\|url-status=live</ref>. В России онихэктомия широко распространена, однако в связи с многочисленными осложнениями её выполнение по личному желанию не рекомендуется, за исключением случаев, когда это действительно необходимо животному<ref>публикация\|1=статья\|автор=Зверев Д. В.\|заглавие=Гуманность онихэктомии у кошек\|издание=Наука, техника и образование\|год=2016\|месяц=2\|ссылка=https://cyberleninka.ru/article/n/gumannost-onihektomii-u-koshek\|страницы=201—202\|архив дата=2023-10-31\|архив=https://web.archive.org/web/20231031162617/https://cyberleninka.ru/article/n/gumannost-onihektomii-u-koshek</ref>. Согласно правилам всех международных фелинологических организаций, кошки с удалёнными когтями не допускаются к участию в выставках кошек<ref>книга\|автор= Tilly Anger\|заглавие= How to Be the Purrfect Guardian to Your Feline Companion \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com.au/books?id=p7jwgIwXV_kC&pg=PA70&dq=declawing,+tendonectomy+is+not+allowed&hl=ru&ei=9qkCTe_xMs-UOsDQvagB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCIQ6AEwAA#v=onepage&q=declawing%2C%20tendonectomy%20is%20not%20allowed&f=false \|издательство = Trafford Publishing\|год = 2004\|страниц = 123\|страницы = 70 \|isbn = 1412042402, 9781412042406<blockquote>CFA disapproves of declawing or tendonectomy surgery." A cat that has been declawed is considered mutilated and is not allowed in the show ring. The kitten/cat who has been declawed frequently falls or appears clumsy.</blockquote></ref>. == Поведение и психология == Нет ссылок в разделе\|дата=2020-05-16 Некоторые растения, например Валериана лекарственная\|валериана или Котовник кошачий\|кошачья мята, выделяют вещества, которые обычно оказывают на кошек (особенно на котов) воздействие, близкое к Наркотик\|наркотическому<ref>Возможно, к такому состоянию приводит содержащийся в клетках валериана борнеол — вещество, относящееся к Терпеновые спирты\|терпеновым спиртам (Всё о лекарственных растениях на ваших грядках / Под ред. Раделова С. Ю. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2010. — С. 171. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0124-4)</ref>. Впрочем, не все кошки реагируют на их запах, и не на всех кошек они оказывают одинаковое воздействие. У некоторых кошек валериана может вызвать отравление. Файл:Котёнок у окна.jpg\|thumb\|left\|Котёнок, сфотографированный в дождь у окна Как и остальные плацентарные, кошка имеет выраженную склонность к приобретению Условные рефлексы\|условных рефлексов и хорошо поддаётся отдельным видам Дрессировка\|дрессуры, например, обучению умению пользоваться стандартным унитазом. Было доказано, что кошки обучаются методом проб и ошибок, посредством наблюдения и имитации<ref name="thorndike">[https://web.archive.org/web/20080620223218/http://www.messybeast.com/intelligence.htm Thorndike’s Puzzle Box experiments noted]ref-en</ref><ref>статья \| автор = Adler, H. M. \| заглавие = Some Factors Of Observation Learning In Cats \| ссылка = \| язык = \| издание = Journal of Genetic Psychology \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = 159—77 \| doi = </ref><ref>статья \| автор = Hart, Benjamin L. \| заглавие = Learning Ability in Cats \| ссылка = \| язык = \| издание = Feline Practices \| тип = \| год = 1975 \| том = \| номер = 10—12 \| страницы = \| doi = </ref><ref>статья \| автор = Caro, T M, and M D Hauser \| заглавие = Is There Teaching in Nonhuman Animals? \| ссылка = \| язык =en \| издание = Quarterly Review of Biology \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = 151—74 \| doi = \| издательство=University of Chicago Press </ref><ref>статья \| автор = John, E R, P Chesler, F Bartlett and I Victor \| заглавие = Observation Learning in Cats \| ссылка = \| язык =en \| издание = Science \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = 1589—1591 \| doi = </ref><ref>статья \| автор = Pallaud, B \| заглавие = Hypotheses On Mechanisms Underlying Observational Learning In Animals \| ссылка = \| язык = en \| издание = Behavioural Processes \| тип = \| год = 1984 \| том = \| номер = 9 \| страницы = \| doi = 10.1016/0376-6357(84)90024-X </ref><ref>статья \| автор = Doré, François Y \| заглавие = Search Behaviour of Cats (Felis catus) in an Invisible Displacement Test: Cognition and Experience \| ссылка = \| язык = en \| издание = Canadian Journal of Psychology \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = 359—370 \| doi = 10.1037/h0084262 </ref><ref>статья \| автор = Dumas, Claude \| заглавие = Object Permanence in Cats (Felis catus): An Ecological Approach to the Study of Invisible Displacements \| ссылка = \| язык = en \| издание = Journal of Comparative Psychology \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = 404—410 \| doi = 10.1037/0735-7036.106.4.404 </ref><ref>статья \| автор = Dumas, Claude и Doré, François Y \| заглавие = Cognitive Development in Kittens (Felis catus): An Observational Study of Object Permanence and Sensorimotor Intelligence \| ссылка = \| язык = en \| издание = Journal of Comparative Psychology \| тип = \| год = \| том = \| номер = \| страницы = 357—365 \| doi = 10.1037/0735-7036.105.4.357 </ref><ref>статья \| автор = Fiset, Sylvain, и Doré, François Y \| заглавие = Spatial Encoding in Domestic Cats (Felis catus) \| ссылка = \| язык = en \| издание = Journal of Experimental Psychology: Animal Behaviour Processes \| тип = \| год = 1996 \| том = 22 \| номер = \| страницы = 420—437 \| doi = 10.1037/0097-7403.22.4.420 </ref><ref>статья \| автор = Heishman, Miriam, Mindy Conant and Robert Pasnak \| заглавие = Human Analog Tests of the Sixth Stage of Object Permanence \| ссылка = \| язык = en \| издание = Perceptual and Motor Skills \| тип = \| год = \| том = 1059—68 \| номер = \| страницы = \| doi = </ref>. Кошки сохраняют информацию более длительное время, чем собаки<ref>cite web\| author =\| date =\| url =http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html\| title =Re-Directed Aggression Towards Other Cats\| work =\| publisher =\| access-date =2010-06-01\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mDoL8qM?url=http://www.catsinternational.org/articles/training/the_intelligent_cat.html\| archive-date =2012-05-19</ref>. В течение одного эксперимента было обнаружено, что кошки обладают зрительной памятью, сравнимой со зрительной памятью обезьян<ref>Cite web\|url=http://www.nencki.gov.pl/pdf/an/vol65a/14.pdf\|title=Wayback Machine\|website=web.archive.org\|date=2008-08-21\|access-date=2020-06-25\|archive-date=2008-08-21\|archive-url=https://web.archive.org/web/20080821155903/http://www.nencki.gov.pl/pdf/an/vol65a/14.pdf\|url-status=dead</ref>. В другом эксперименте по определению способностей краткосрочной рабочей памяти собаки показали количественно (но не качественно) лучшие способности к использованию запомненной информации, чем кошки<ref>cite web \|author = Fiset, Sylvain, and François Y Doré \|date = 2006-01-09 \|url = http://www.springerlink.com/content/p001385166064841/?p=74fadcb262174eb6bdf5400c4ddc3cff&pi=0 \|title = Duration of cats' (''Felis catus'') working memory for disappearing objects \|work = Animal Cognition Volume 9, Number 1, 62—70, DOI: 10.1007/s10071-005-0005-4 \|publisher = Springer Berlin \|access-date = 2010-07-07 \|url-status=dead</ref>. Кошки, перед которыми ставили поочерёдно простые и сложные задачи, быстрее решали сложные задачи, чем кошки, перед которыми ставили только сложные задания. Так, одна кошка, перед которой ставили для решения только сложные задачи, так и не научилась решать ни одну из них, несмотря на 600 попыток. Если кошкам давать для выполнения только сложные задания, с чем кошки не могут сталкиваться в природе, то они теряют мотивацию<ref>cite web\| author =Sarah Hartwell\| date =\| url =http://www.messybeast.com/intelligence.htm\| title =How Intelligent Are Cats?\| work =\| publisher =MESSYBEAST\| access-date =2010-05-31\| archive-url =https://web.archive.org/web/20080620223218/http://www.messybeast.com/intelligence.htm\| archive-date =2008-06-20<blockquote>Cats that are given a mix of simple and tough problems catch on faster to the tough problems than do cats who are given a straight course of nothing but the tough problems. … In certain types of test, intelligent cats are content to underachieve — a problem with the design of the test, not with the cats' intelligence!</blockquote></ref>Неавторитетный источник?. === Особенности сна === Кошки сохраняют энергию посредством сна в большей мере, чем большинство животных. Согласно исследованию 2000 года, домашние взрослые кошки без наружных паразитов спят или отдыхают 50 % своего времени<ref name="Коломбо" /><ref>публикация\|статья\|автор=Eckstein R.A., Hart B.L.\|заглавие=The organization and control of grooming in cats\|издание=Appl Anim Behav Sci.\|год=2000\|номер=68\|страницы=131—140</ref>. Некоторые кошки спят по 20 часов в сутки, но средняя продолжительность сна составляет 13—14 часов в сутки. В процессе сна у кошек периодически наступает фаза быстрого сна, сопровождающаяся быстрыми движениями глаз и сокращением мускулов, это свидетельствует о том, что кошки имеют способность видеть сны<ref>статья \|doi=10.1016/0166-2236(79)90110-3 \|issn=0166-2236 \|том=2 \|страницы=280—282 \|заглавие=What does a cat dream about? \|издание=Trends in Neurosciences \|access-date=2010-06-03 \|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/B6T0V-485RJ0M-4X/2/82ae75a3e2df00e9eb92989351aa4ebe \|язык=en \|автор=Jouvet, Michel \|год=1979 \|издательство=Cell Press \|url-status=dead</ref>. === Система знаков и самовыражение в поведении === Перенаправление\|Мяу Listen \| Имя_файла = Meow domestic cat.ogg \| Название = Запись кошачьего мяуканья \| Описание = Домашние кошки используют много разнообразных звуковых сигналов для общения, включая несколько различных видов мяуканья, мурлыканье, шипение, завывание, свист, ворчание и другие<ref name=Moelk>статья \|том=57 \|номер=2 \|страницы=184—205 \|заглавие=Vocalizing in the House-Cat; A Phonetic and Functional Study \|издание=The American Journal of Psychology \|jstor=1416947 \|doi=10.2307/1416947 \|издательство=The American Journal of Psychology, Vol. 57, No. 2 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Moelk, Mildred \|месяц=4 \|год=1944 \|archive-date=2021-08-13 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210813142600/https://www.jstor.org/stable/1416947 </ref>. В зависимости от значения интонация мяуканья изменяется. Кошки обычно мяукают для того, чтобы привлечь внимание человека (например, для того, чтобы её накормили или с ней поиграли)<ref>Cite web\|url=https://www.pravda.ru/world/807423-kak_koshki_manipulirujut_ljudmi/\|title=КАК КОШКИ МАНИПУЛИРУЮТ ЛЮДЬМИ?\|publisher=«Правда.Ру»\|date=2002-05-28\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20190807193527/https://www.pravda.ru/world/807423-kak_koshki_manipulirujut_ljudmi/\|archive-date=2019-08-07</ref>Неавторитетный источник?. В Англия\|Англии мяуканье кошки Ономатопея\|воспроизводят как ''«миау»'' (lang-en\|meow), в Япония\|Японии — как ''«ня»'' и т. д. Также мяуканье кошки может обозначать приветствие или болезненные ощущения. Некоторые кошки очень разговорчивы, другие же редко подают голос. Кошки способны придавать своему голосу около сотни различных интонаций (собаки, к примеру, только около десяти)<ref>cite web \|url = http://www.ourkitten.ru/poved/ \|title = Особенности поведения \|access-date = 2009-09-07 \|archive-date = 2012-04-18 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20120418115829/http://www.ourkitten.ru/poved/ \|url-status = dead </ref>. Некоторые из них являются очень резкими и неприятными для человеческого слуха: особенно во время боёв между котами за самку или во время спаривания. Вместе с тем для общения между собой кошки редко используют мяуканье, зато общаются через систему знаков, которая имеет обширный диапазон звуков, телодвижений, взглядов. Котята при рождении издают тонкий писк, причём известно, что обычно котята зовут мать ультразвуковыми сигналами<ref name="miau">cite web \|url = http://wavygold.ru/allarticles/onearticle/article/chto-znachit-mjau/ \|title = Что значит «мяу»? \|access-date = 2009-09-07 \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDqsO7w?url=http://wavygold.ru/allarticles/onearticle/article/chto-znachit-mjau/ \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Некоторые взрослые коты, особенно те, кто редко тренирует свой голос, могут тоже издавать писк вместо мяуканья<ref name="miau" />. Как и другие малые кошки, домашние кошки могут Мурлыканье\|мурлыкать (иначе говоря, «урчать» или «мурчать») — это обычно означает, что животное довольно. Кошки часто мурлычут среди сородичей: например, когда кошка встречает своих котят. До недавних пор выдвигались различные теории о том, как мурлычут кошки: биение крови об аорта\|аорту, колебания связок при вдохе и выдохе или колебания в самих лёгких. Сегодня считается, что мурлыканье — результат ритмичных колебаний в кошачьей гортань\|гортани<ref name="bbc">Cite web\|last=Даулинг\|first=Стивен.\|url=https://www.bbc.com/russian/vert-fut-44971072\|title=Почему нам важно знать всю правду о мурчании кошек\|publisher=«Би-би-си»\|date=2018-07-28\|access-date=2019-08-04\|archive-url=https://archive.today/20190804144644/https://www.bbc.com/russian/vert-fut-44971072\|archive-date=2019-08-04</ref>. Кошки могут мяукать и мурлыкать одновременно; впрочем, это характерно только для разговорчивых особей. В добавление к мурлыканью довольная кошка может наполовину прикрыть глаза. Известно, что кошки могут мурлыкать для самоуспокоения. Иногда мурлыканье может быть признаком болезни у кошки — например, при болезни сердца, когда кошка «рассказывает» хозяину о своей болезни. Файл:GAto.jpg\|thumb\|left\|250px\|Кошка угрожающе выгибает спину и шипит В состоянии испуга и агрессии кошки могут фыркать, шипеть или в редких случаях выть. При этом животное обычно выгибает спину и хвост, вздыбливает шерсть и прижимает уши к голове. Некоторые коты и кошки способны издавать угрожающее рычание, напоминающее собачье, которое служит признаком чрезвычайного гнева и раздражения. Кошки также могут издавать отрывистые «чирикающие» звуки при наблюдении за добычей либо для выражения заинтересованности к чему-то при общении с людьми. Иногда данный звук бывает обращён к недосягаемой добыче, и неизвестно, является ли он звуком угрозы, выражением досады или попыткой подражать птичьему пению. Однако такие звуки характерны скорее для вторично одичавших кошек, которые живут колониями. Такие звуки издают, например, курильские бобтейлы и анатолийские кошки, за что их прозвали «чирикающими»<ref>статья \|автор = Арушанян Заринэ Лоренцовна \|заглавие = Анатолийская кошка в свете доместикации \|оригинал = \|ссылка = \|издание = Кошки.info \|тип = \|место = Москва \|год = 2009 \|том = \|номер = 2 \|страницы = 20—22 \| access-date = 2010-06-05</ref>. В некоторых научно-популярных передачах утверждается, что эти звуки являются следствием преувеличенного челюстного рефлекса (то есть кошка заранее пытается совершать движения челюстью, которые она должна совершать, когда добыча уже у неё в пасти)<ref>Nat Geo Wild [https://www.youtube.com/watch?v=nodhpX0s_NY&t=10m13s Дикий нрав кошек] Wayback\|url=https://www.youtube.com/watch?v=nodhpX0s_NY&t=10m13s \|date=20211015040339 . 10:13-10:42</ref>. Хвост также является важным выразительным средством у кошек: спокойный завёрнутый вокруг тела или вытянутый прямо хвост означает миролюбивое настроение. Кошка высоко поднимает хвост («хвост трубой») и может подёргивать кончиком хвоста в случае возбуждения или заинтересованности. В состоянии злости хвост кошки начинает биться. Файл:Kittens.ogv\|200px\|right\|thumb\|«Молочный шаг» у котёнка, мурлыкающая кошка Когда ласкаемая кошка довольна, она может совершать поочерёдно поступательные движения передними лапами, выпуская и втягивая когти. Это движение называется «молочный шаг» — таким движением котята стимулируют выделение молока из сосков матери при кормлении. Иногда «молочный шаг» сопровождается отчётливым причмокиванием кошки. Некоторые кошки совершают «молочный шаг», когда их ласкают, другие могут делать это самостоятельно, уткнувшись мордой в какую-нибудь пушистую вещь, но в любом случае он означает, что кошка очень довольна. У некоторых кошек можно спровоцировать «молочный шаг» подражанием при помощи собственных пальцев кисти — если кошка в благоприятном расположении духа, она может ответить взаимным движением. «Молочный шаг», как правило, сопровождается мурлыканьем. Кроме этого, если кошка спит, вытянувшись и раскинув лапы, то при поглаживании многим кошкам свойственно вытягиваться ещё сильнее, выпуская при этом когти и подчас издавая звуки, похожие на мурлыканье. Однако мурлыканье само по себе не всегда означает, что кошка довольна<ref name="bbc" /><ref>cite web \|url = http://mau.ru/pub/talk/?p=mur03 \|title = Что у кошки на уме? \|author = H. Непомнящий \|access-date = 2010-06-01 \|archive-date = 2012-05-17 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20120517213025/http://mau.ru/pub/talk/?p=mur03 \|url-status = live </ref>. Известен ряд народных примет о способности кошек к предсказанию погоды: старательно вылизывает шерсть — ненастье; лижет хвост — непогода; лижет лапу — к дождю; прячет мордочку — мороз или ненастье; лежит клубком — мороз; скребёт когтями пол — метель; царапает когтями стену, встав на задние лапы — вьюга; крепко спит на полу — тепло<ref>''Мазур И. И., Рукин М. Д.'' Антология погоды. — М., Экономика, 2003. — c. 108</ref>. === Охота === Домашних кошек часто называют совершенными Хищничество\|хищниками. Являясь видом, который очень легко приспосабливается к изменяющейся окружающей среде и обладает хорошим зрением, домашние кошки — умелые охотники<ref>[http://www.environmentalgraffiti.com/animals/news-most-damaging-invasive-species-united-states Why Cats Are a Threat to Our Ecosystem] Wayback\|url=http://www.environmentalgraffiti.com/animals/news-most-damaging-invasive-species-united-states \|date=20100619200821 <blockquote>Cats are a very adaptable species that have excellent eyesight and are skilled hunters. Their numbers and their natural hunting skills make them extremely damaging to the ecosystem.</blockquote></ref>. Как показали исследования, которыми были охвачены как кошки, живущие в доме, так и бродячие, в среднем одна кошка в течение одного года ловит 57 мелких животных<ref>[http://www.abcbirds.org/abcprograms/policy/cats/materials/predation.pdf Domestic cat predation on birds and other wildlife] Wayback\|url=http://www.abcbirds.org/abcprograms/policy/cats/materials/predation.pdf \|date=20100619073845 (pdf)ref-en</ref><ref>cite web\|author=Robbie A. McDonald и др.\|date=2003-05-27\|url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118839928/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0\|title=Predation of wildlife by domestic cats Felis catus in Great Britain\|work=\|publisher=Mammal Review\|access-date=2010-06-26\|archive-url=https://www.webcitation.org/67mDtmvNg?url=http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1046/j.1365-2907.2003.00017.x/abstract\|archive-date=2012-05-19<blockquote>… Based on the proportion of cats bringing home at least one prey item and the back-transformed means, a British population of approximately 9 million cats was estimated to have brought home in the order of 92 (85-100) million prey items in the period of this survey, including 57 (52-63) million mammals, 27 (25-29) million birds and 5 (4-6) million reptiles and amphibians.</blockquote></ref>. До сих пор кошки считаются лучшим средством борьбы с грызунами, о чём свидетельствует история знаменитого британского кота Хамфри (кот)\|Хамфри, который официально состоял на службе при резиденции премьер-министра Великобритании. На крыса\|крыс кошки охотятся редко. Серые крысы, которые пришли в Европу из Азии, отличаются крупным размером, агрессивностью и ловкостью, поэтому большинство кошек их боится<ref>cite web\| author =Ксения Лисун\| author-link =\| coauthors =\| date =2008-01-08\| url =http://www.pressa.irk.ru/number1/2008/01/012001.html\| title =Хитра, вынослива, способна на многое\| format =\| work =\| publisher ="Номер один"\| access-date =2010-06-26\| lang =ru\| description =\| archive-date =2014-03-18\| archive-url =https://www.webcitation.org/6OAoib2vx?url=http://baikalpress.ru/number1/2008/01/012001.html\| url-status =dead</ref>. Тем не менее есть кошки — признанные крысоловы<ref name="tompson">книга \|автор = Сетон-Томпсон, Эрнест \|заглавие = Королевская Аналостанка \|ссылка = \|место = \|издательство = Амфора (издательство)\|Амфора \|год = 2010 \|страниц = 96 \|isbn = 978-5-367-01564-5 </ref>. В отличие от львов, которые живут и охотятся в прайдах, кошки охотятся в одиночку и никогда не охотятся группами, за исключением охотничьих игр котят и кошки-матери. В отличие от собак и волков, которым нужно поддерживать сильный запах своего тела, чтобы охотиться сообща, кошки постоянно вылизывают свою шерсть для того, чтобы не спугнуть своим запахом добычу. Каждая кошка контролирует свою территорию<ref>cite web \|url = http://petland.org.ua/mode-article/pge-379.html \|title = Кошачья иерархия \|access-date = 2010-06-27 \|lang = ru \|archive-url = https://web.archive.org/web/20160304194442/http://petland.org.ua/mode-article/pge-379.html \|archive-date = 2016-03-04 \|url-status = dead </ref>: активные самцы завоёвывают большую территорию. В сельской местности под контролем животного состоит весь хозяйский двор. Тем не менее всегда существует «нейтральная территория», на которой кошки могут встретиться без конфликта и агрессии. Тем не менее с контролируемой территории кот решительно прогоняет пришельцев, при этом свою территорию отстаивают не только самцы, но и самки. Будучи голодной, кошка сразу же бросается на убитую добычу и съедает её; иначе кошка играет с добычей, прежде чем съесть: подбрасывает её, ловит, сопровождая данный «ритуал» прыжками. Кошка обычно поедает добычу в укрытии: мелких животных поедает с кожей и шерстью, крупных птиц сначала ощипывает, выплёвывая в сторону перья, застревающие во рту<ref>cite web \|url = http://www.dsxsphinx.com/domashnyaya-koshka/ \|title = Домашняя кошка \|access-date = 2010-06-27 \|lang = ru \|deadlink = unknown-host Недоступная ссылка\|date=Сентябрь 2019 \|bot=InternetArchiveBot </ref>. Всего в число жертв кошек входит около тысячи различных видов, в то время как большие кошки (лев\|львы, тигры и т. д.) охотятся только на крупных млекопитающих. Исключение составляет леопард, который часто охотится на Зайцевые\|зайцев и даже мелких грызунов. Тактические приёмы во время охоты у кошек такие же, как у тигров и леопардов: кошка подстерегает жертву и атакует внезапным прыжком, стараясь поразить длинными клыками шею, нанося смертельный удар по шейные позвонки\|шейным позвонкам, или, повреждая дыхательное горло, вызывает асфиксия\|асфиксию. Кроме того, кошки умеют передними лапами ловить рыбу в проточной воде. В случае успеха кошки (и даже маленькие котята, видящие рыбу впервые в жизни) кусают рыбу за голову и поедают после того, как она перестаёт биться<ref>cite web \|url = http://pets.to-var.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=7&Itemid=14 \|title = Повадки кошек \|access-date = 2010-06-27 \|lang = ru \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mDwZJTx?url=http://pets.to-var.com/index.php?option=com_content \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. <gallery mode="packed" heights="180"> Файл:Chat-affut.JPG\|Кошка в засаде<ref>Описание фотографии, сделанное автором: chat à l'affût (фр.) - кошка в засаде</ref> Файл:Ocicat-woodpecker.jpg\|Кошка, поймавшая Дятлы\|дятла Файл:Cat and mouse.jpg\|Кошка, поймавшая Мыши\|мышь Файл:Kot po polowaniu (Aw58).JPG\|Кошка после охоты Файл:201210171834a Filou (Hartmann Linge).jpg\|Кошка в засаде на дереве </gallery> === Игра === Внешние медиафайлы \|topic = Игровое видео для кошек \|subtopic = кошка ловит рыбок на мониторе \|font-size = 110 \|width = 215px \|video1 = youtube\|gOm47zA0Bmk\|Кошка и монитор\|logo=1 main\|Кошачьи игры и игрушки В домашних условиях кошки любят играть с небольшими предметами: мячиками, палочками, скомканной бумагой, специальными игрушками для кошек. Нередко кошек привлекают болтающиеся и подвешенные предметы, так как они обладают способностью двигаться в воздухе, чем имитируется охота кошки на птиц. Особенно склонны к играм котята, у которых уже есть охотничьи инстинкты, но ещё нет навыков охоты и точной координации движений. Домашние кошки играют в любом возрасте, но котята бывают гораздо более игривыми, чем взрослые кошки, и могут играть с любым предметом: с колокольчиком, катящимся по полу шариком, бечёвкой, телефонным проводом, даже со своим хвостом и т. д. Любовь кошек к играм объясняется явлением неотения\|неотении (детскости), что обусловлено самим процессом одомашнивания кошки. На самых ранних стадиях одомашнивания человек отбирал животных с признаками неотении, когда ювенильные (инфантильные) характеристики превалируют над взрослыми, в частности в поведении, что способствует зависимости от человека<ref>Cite web \|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405 \|title=Арушанян З. Л., «''Большая покорность и неотения''», «И создал Бог кошку…» (часть 3) \|access-date=2010-05-03 \|archive-date=2012-03-04 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120304172416/http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99405 \|url-status=dead </ref>. === Взаимоотношения с другими животными === Файл:Black white cats.jpg\|thumb\|left\|200px\|Пример социального поведения Врезка \| Выравнивание = right \| Ширина = 300px \| Фон = #E0FFFF \| Содержание = Кошка одного любителя птиц принесла хозяину пропадавшую несколько дней канарейку, не причинив ей никакого вреда: она не только узнала её, но и поймала, с явной целью обрадовать своего хозяина. \| Подпись = Брем, Альфред\|Альфред Брем. ''Жизнь животных (Брем)\|Жизнь животных'' Кошки, живущие в доме, могут мирно сосуществовать как с другими кошками, так и с другими домашними животными и животными-компаньонами, которые в природе являются их жертвами. Так, если к котёнку в возрасте нескольких недель принести мышь, они могут на долгое время сохранять дружеские отношения, однако всегда существует опасность, что во время совместных игр может сработать охотничий инстинкт<ref>книга \|автор = Gary M. Landsberg, Wayne L. Hunthausen, Lowell J. Ackerman \|заглавие = Handbook of behavior problems of the dog and cat \|ответственный = \|ссылка = https://books.google.com/books?id=dXJRpmUG9aEC&pg=PA49&dq=Others+maintain+social+relationships+with+people+or+other+family+pets+throughout+life.+Approximately+15%+of+cats+seem+resistant+to+socialization+with+humans.+Most+cats+adapt+well+to+sharing+a+home+or+apartment+with+people,+other+cats,&hl=en&ei=UbMCTamnEo6cOoPgtKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=Others%20maintain%20social%20relationships%20with%20people%20or%20other%20family%20pets%20throughout%20life.%20Approximately%2015%%20of%20cats%20seem%20resistant%20to%20socialization%20with%20humans.%20Most%20cats%20adapt%20well%20to%20sharing%20a%20home%20or%20apartment%20with%20people,%20other%20cats,&f=false \|место = \|издательство = Elsevier Health Sciences \|год = 2003 \|том = 1 \|страниц = 554 \|страницы = 49 \|isbn = 0702027103, 9780702027109 \|access-date = 2024-02-16 \|archive-date = 2015-04-04 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20150404173933/http://books.google.com/books?id=dXJRpmUG9aEC&pg=PA49&dq=Others+maintain+social+relationships+with+people+or+other+family+pets+throughout+life.+Approximately+15%25+of+cats+seem+resistant+to+socialization+with+humans.+Most+cats+adapt+well+to+sharing+a+home+or+apartment+with+people,+other+cats,&hl=en&ei=UbMCTamnEo6cOoPgtKYB&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=Others%20maintain%20social%20relationships%20with%20people%20or%20other%20family%20pets%20throughout%20life.%20Approximately%2015%%20of%20cats%20seem%20resistant%20to%20socialization%20with%20humans.%20Most%20cats%20adapt%20well%20to%20sharing%20a%20home%20or%20apartment%20with%20people,%20other%20cats,&f=false \|url-status = live <blockquote>Some cats are independent, with little desire for contact with humans and other cats. Others maintain social relationships with people or other family pets throughout life. Approximately 15 % of cats seem resistant to socialization with humans. Most cats adapt well to sharing a home or apartment with people, other cats, and other pets.</blockquote></ref>. Крайне редко куры на деревенском дворе становятся их жертвами, если курятник и двор входят в территорию кошки, так как кошка охраняет эту территорию от других кошек и мелких хищников. Отношения кошек и собак\|Трудные взаимоотношения кошек и одомашненных собак обусловлены охотничьими инстинктами: каждый пёс видит в убегающей кошке объект преследования и гонит её до тех пор, пока не настигнет или та не убежит, чаще забравшись на недоступный для пса предмет. Сторожевые и бойцовские собаки часто убивают кошек; убивают кошек и бродячие собаки, но причина этого остаётся неизвестной — бродячие псы убивают кошек даже без нужды в пропитании<ref>cite web\|url=http://www.animalsprotectiontribune.ru/VetPat1.html\|title=Статья: «Собаки как доминирующие хищники в экосистемах городов», авторы: Е.А Ильинский, С.О. Ильинская\|language=ru\|publisher=Animalsprotectiontribune.ru\|date=\|access-date=2009-08-04\|archive-date=2012-01-02\|archive-url=https://web.archive.org/web/20120102171544/http://animalsprotectiontribune.ru/VetPat1.html\|url-status=live</ref>. Домашние кошки, как и любые Интродуцированный вид\|интродуцированные хищники, могут нанести серьёзный вред эндемик\|эндемичным экосистемам, особенно если кошки были интродуцированы (завезены) относительно недавно и другие виды ещё не приспособились к их присутствию. Согласно опровергнутой<ref>Galbreath, Ross & Brown, Derek (2004): The tale of the lighthouse-keeper’s cat: Discovery and extinction of the Stephens Island wren (Traversia lyalli). Notornis 51(4): 193—200</ref><ref>Medway, David G. (2004): The land bird fauna of Stephens Island, New Zealand in the early 1890s, and the cause of its demise. Notornis 51(4): 201—211.</ref> в настоящее время легенде, в 1894 году кот смотрителя маяка на Стивенс (остров, Новая Зеландия)\|острове Стивенс у берегов Новая Зеландия\|Новой Зеландии в одиночку уничтожил всю популяцию нелетающего Стефенский кустарниковый крапивник\|стефенского кустарникового крапивника<ref>cite web \|url = http://www.notornis.org.nz/abstract.php?volume_issue=n51_4&first_page=193 \|title = The tale of the lighthouse-keeper's cat: Discovery and extinction of the Stephens Island wren (Traversia lyalli) \|author = R. Galbreath, D. Brown \|date = 2004 \|work = \|publisher = Notornis \|access-date = 2010-12-10 \|lang = en \|url-status = dead \|archive-url = https://web.archive.org/web/20081016025607/http://www.notornis.org.nz/abstract.php?volume_issue=n51_4&first_page=193 \|archive-date = 2008-10-16 </ref>. Для уменьшения вреда от охотящихся домашних кошек используется Колокольчик для кошки\|колокольчик на ошейник. === Взаимоотношения с человеком === Врезка \| Выравнивание = left \| Ширина = 300px \| Фон = #E0FFFF \| Содержание = Файл:Konrad Lorenz.JPG\|50px\|right Духовный мир кошки утончён и дик, он не раскрывается перед людьми, навязывающими животным свою любовь. \| Подпись = Лоренц, Конрад\|Конрад Лоренц. ''Человек находит друга''<ref>cite web \| author = Конрад Лоренц \| date = \| url = lib.ru/PSIHO/LORENC/drug.txt \| title = Человек находит друга \| work = \| publisher = \| access-date = 2010-05-26 </ref> Файл:Jean-Baptiste Perronneau - Magdaleine Pinceloup de la Grange, née de Parseval.jpg\|thumb\|right\|180px\|''«Великая Принцесса Магдалена»'' (с кошкой породы Шартрез (кошка)\|шартрез)<ref>Картина Перронно, Жан-Батист\|Жана-Батиста Перронно (1715—1783).</ref> Врезка \| Выравнивание = left \| Ширина = 300px \| Фон = #E0FFFF \| Содержание = Файл:Rudyard Kipling.jpg\|50px\|right Я, Кошка, хожу, где вздумается, и гуляю сама по себе. \| Подпись = Киплинг, Редьярд. ''Кошка, которая гуляла сама по себе''<ref name = "kipling">cite web \| author = Редьярд Киплинг (в переводе Чуковский, Корней Иванович\|К. Чуковского) \| date = \| url = https://iknigi.net/avtor-redyard-kipling/97267-o-pushistyh-koshechkah-sbornik-redyard-kipling/read/page-1.html \| title = Кошка, которая гуляла сама по себе \| work = \| publisher = \| access-date = \| archive-date = 2025-02-24 \| archive-url = https://web.archive.org/web/20250224015646/https://iknigi.net/avtor-redyard-kipling/97267-o-pushistyh-koshechkah-sbornik-redyard-kipling/read/page-1.html \| url-status = live </ref> Являясь одним из самых популярных Животные-компаньоны\|животных-компаньонов, кошка находится в постоянном общении с человеком, в связи с чем её поведение подвержено его сильному воздействию. Но, несмотря на это, кошки любят делать всё по-своему, «бродить, где вздумается»<ref name = "kipling" /> и «улизнуть в сумерки и порыскать по задворкам»<ref name="tompson" />. Как и некоторые другие домашние животные, кошки и люди состоят в мутуализм\|мутуалистических отношениях друг с другом. Несмотря на то что кошки давно живут рядом с человеком, степень их одомашнивания является предметом спора. Первоначально дикому животному было предоставлено относительно безопасное существование в человеческом поселении в обмен на то, что кошка уничтожала крыс и мышей в зернохранилищах. В отличие от собак, которые также могут уничтожать грызунов, кошке не требовались овощи, фрукты и другая растительная пища. Часто люди держат кошек в качестве домашних питомцев и иногда заботятся о них, как о маленьких детях. Кошки могут привязываться к людям, а владельцы кошек иногда отличаются фанатичной привязанностью к своим питомцам. Если кошка очень привязана к своему хозяину, она может перенимать некоторые человеческие привычки, например — спать ночью, а не днём<ref>Карел Чапек, [https://www.e-reading.club/book.php?book=63119 С точки зрения кошки] Wayback\|url=https://www.e-reading.club/book.php?book=63119 \|date=20180527202247 </ref>. Известны многочисленные примеры случаев, в которых кошки ожидают возвращения хозяина домой<ref name="NKJ201802">статья \|автор=Юрий Фролов \|заглавие=Кошки, которые ждут \|издание=Наука и жизнь \|год=2018 \|номер=2 \|страницы=130—131 \|язык=ru \|ссылка=http://www.nkj.ru/archive/articles/33133/ \|archive-date=2018-02-07 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20180207122748/http://www.nkj.ru/archive/articles/33133/ </ref>. Кошки могут выражать чувства и эмоции посредством мимики и взгляда<ref name="andr">cite web \|author = Владимир Андреев \|date = 1989 \|url = http://murlika.by.ru/behavior/behavior.htm \|title = Занимательные, полезные и поучительные сведения по анатомии, физиологии и психологии \|work = \|publisher = Издательство «Пламя» Нижний Новгород \|access-date = 2010-06-22 \|url-status = dead \|archive-date = 2004-06-06 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20040606091945/http://murlika.by.ru/behavior/behavior.htm </ref>. Методик опознания подобных мимических значений в настоящий момент не существует. Как правило, кошки хуже, нежели собаки, поддаются дрессировке, однако многие любители кошек учат своих питомцев различным трюкам, например прыжкам по команде. Кошки часто выступают в цирке. Самым известным дрессировщиком кошек в России является Юрий Куклачёв. Из-за малых размеров в большинстве случаев кошки не представляют опасности для человека, за исключением аллергия\|аллергии или инфекции (иногда бешенство\|бешенства), попадающей через расцарапанную кожу или со слюной при укусах. Из заразных для человека инфекций следует отметить токсоплазмоз, которым кошка может заразиться от мышей и крыс Нет АИ 2\|либо от других кошек\|29\|09\|2024<!-- В приведённом источнике этого НЕТ.-->: это заболевание Нет АИ 2\|хотя и неопасно для здоровья человека\|29\|09\|2024<!-- Согласно источнику, оно МОЖЕТ БЫТЬ опасно для человека.-->, однако влияет на поведенческую психологию, Нет АИ 2\|вызывая положительные эмоции при взаимодействии с кошками\|29\|09\|2024<!-- Источник НЕ ПОЗВОЛЯЕТ делать такие утверждения.-->. Токсоплазмоз у животных, особенно у грызунов, снижает их инстинктивный страх перед кошками и тем самым облегчает кошкам охоту на таких животных. Нет АИ 2\|Около 35 % людей заражены им (в разных странах — от 6 до 90 процентов)\|29\|09\|2024<!-- В приведённом источнике эти цифры НЕ ОБНАРУЖЕНЫ.-->. Нет АИ 2\|В массовой культуре такое влияние токсоплазмоза на человека и животных описывается как механизм кошачьего «управления миром»\|29\|09\|2024<!-- В приведённом источнике этого НЕТ.--><ref>Cite web \|url=https://elementy.ru/novosti_nauki/430299/Toksoplazma_parazit_manipuliruyushchiy_chelovecheskoy_kulturoy \|title=Токсоплазма — паразит, манипулирующий человеческой культурой \|access-date=2022-11-14 \|archive-date=2022-11-14 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20221114063602/https://elementy.ru/novosti_nauki/430299/Toksoplazma_parazit_manipuliruyushchiy_chelovecheskoy_kulturoy \|url-status=live </ref>. Аллергия на ферменты, содержащиеся в кошачьей слюне, является наиболее распространённой причиной, по которой люди не могут содержать кошек. Для снижения эффекта от воздействия кошачьей слюны ветеринары рекомендуют ежедневно вычёсывать кошку и купать раз в шесть недель<ref>cite web\| url =http://www.catcaresociety.org/allergies.html\| title =Allergies to Cats\| author =\| date =2000-2010\| work =\| publisher =Cat Care Society\| access-date =2010-10-09\|lang=en\| archive-url =https://www.webcitation.org/60ulKwnBz?url=http://www.catcaresociety.org/allergies.html\| archive-date =2011-08-13<blockquote>The cat should be combed/brushed daily to control shedding. A coat conditioner should be added to its food to help prevent dry skin and reduce shedding. Coat conditioners can be purchased from pet supply stores or your veterinarian. Bathe your cat about every six weeks. Use a veterinarian-approved shampoo and rinse the cat very well. Towel off the excess water when the pet is in the tub or sink.</blockquote></ref>. Также помогают частая уборка в доме и установка воздухоочистителя<ref>cite web\| url =http://www.catcaresociety.org/allergies.html\| title =Allergies to Cats\| author =\| date =2000-2010\| work =\| publisher =Cat Care Society\| access-date =2010-10-09\|lang=en\| archive-url =https://www.webcitation.org/60ulKwnBz?url=http://www.catcaresociety.org/allergies.html\| archive-date =2011-08-13<blockquote>If possible, invest in '''a large commercial-size air purifier''' because room-size units are usually not adequate. An air purifier cleans the air of animal dander, dust, molds, fur, and other air-borne irritants. Clean up the dander that has accumulated all over the house by '''vacuuming''' thoroughly. Damp wipe all counters and furniture. Thoroughly wash all bedspreads, sheets, throw rugs and slip covers, etc. It may take several house cleanings to allergize the home. If this is not accomplished, your family and your pet will simply be picking up loose dander from the house even after the pet has been allergized. '''The more washable surfaces in the home, the better''', e.g. wood or linoleum floors, furniture with simple lines and Venetian blinds that wipe clean are better than carpets, upholstered and ornate furniture, and draperies that collect dust.</blockquote></ref>. При игре с человеком кошки обычно втягивают когти и дотрагиваются до человека только подушечками лап, однако иногда при игре кошка может неумышленно выпустить когти и нанести повреждение коже человека. Царапины от когтей могут легко воспалиться, особенно если кошки имеют доступ на улицу, и в отдельных случаях привести к так называемой Лихорадка от кошачьих царапин\|болезни кошачьих царапин (доброкачественный лимфоретикулёз)<ref>[http://www.medkurs.ru/sickness_catalog/infectious/scratch/3291.html Болезнь кошачьей царапины (доброкачественный лимфоретикулёз, фелиноз)] Wayback\|url=http://www.medkurs.ru/sickness_catalog/infectious/scratch/3291.html \|date=20120121085831 v\|19\|02\|2011</ref>. Поэтому нанесённые кошкой царапины нуждаются в немедленной обработке дезинфицирующим средством. == Генетика кошки == Домашняя кошка и её ближайший дикий предок являются диплоидными организмами и имеют 38 Хромосома\|хромосом<ref>статья \|заглавие=The genome phylogeny of domestic cat, red panda and five mustelid species revealed by comparative chromosome painting and G-banding \|издание=Chromosome Res. \|том=10 \|номер=3 \|страницы=209—222 \|pmid=12067210 \|doi=10.1023/A:1015292005631 \|issn=0967-3849 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Wenhui Nie, Jinhuan Wang. Patricia C.M. O'Brien, Beiyuan Fu, Tian Ying, Malcolm A. Ferguson-Smith, Fengtang Yang \|год=2002 </ref> и около 20 000 генов<ref>статья \|заглавие=Initial sequence and comparative analysis of the cat genome \|издание=Genome Res. \|том=17 \|номер=11 \|страницы=1675—1689 \|pmid=17975172 \|pmc=2045150 \|doi=10.1101/gr.6380007 \|issn=1088-9051 \|ссылка=http://www.genome.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=17975172 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Joan U. Pontius, James C. Mullikin, Douglas R. Smith, Agencourt Sequencing Team, Kerstin Lindblad-Toh, Sante Gnerre, Michele Clamp, Jean Chang, Robert Stephens, Beena Neelam, Natalia Volfovsky, Alejandro A. Schäffer, Richa Agarwala, Kristina Narfström, William J. Murphy, Urs Giger, Alfred L. Roca, Agostinho Antunes, Marilyn Menotti-Raymond, Naoya Yuhki, Jill Pecon-Slattery, Warren E. Johnson, Guillaume Bourque, Glenn Tesler, NISC Comparative Sequencing Program, and Stephen J. O’Brien \|месяц=11 \|год=2007 </ref>. У кошек было выявлено 250 наследуемых генетических расстройств, многие из которых схожи с человеческими<ref>статья \|заглавие=State of cat genomics \|ссылка=https://archive.org/details/sim_trends-in-genetics_2008-06_24_6/page/268 \|издание=Trends Genet. \|том=24 \|номер=6 \|страницы=268—279 \|pmid=18471926 \|doi=10.1016/j.tig.2008.03.004 \|issn=0168-9525 \|автор=O'Brien S.J., Johnson W., Driscoll C., Pontius J., Pecon-Slattery J., Menotti-Raymond M \|месяц=6 \|год=2008 </ref>. Высокий уровень сходства в метаболизме Млекопитающие\|млекопитающих позволяет диагностировать эти наследственные болезни кошек, используя генетические тесты, которые были первоначально получены для диагностирования наследственных болезней человека, а также использовать кошек в исследованиях человеческих болезней<ref>статья \|заглавие=Inherited metabolic disease in companion animals: searching for nature's mistakes \|ссылка=https://archive.org/details/sim_veterinary-journal_2007-09_174_2/page/252 \|издание=Vet. J. \|том=174 \|номер=2 \|страницы=252—259 \|pmid=17085062 \|doi=10.1016/j.tvjl.2006.08.017 \|issn=1090-0233 \|язык=en \|тип=journal \|автор=Sewell A.C., Haskins M.E., Giger U \|месяц=9 \|год=2007 </ref>. Наиболее изученными являются гены Окрасы кошек\|окраса шерсти кошек. Доминантность\|Кодоминантный ген, определяющий красную и чёрную окраску у кошек, находится в женской Половые хромосомы\|половой хромосоме X, поэтому кошки красного окраса (XX) встречаются реже, чем коты красного окраса (XY), а черепахового (красно-чёрного или кремово-голубого) окраса бывают только кошки, но не коты (до сих пор было описано несколько случаев трёхцветных котов, черепаховый окрас которых был обусловлен набором половых хромосом ХХҮ)<ref name=autogenerated1>[http://www.nekosamurai.jp/samurai/A_precious_cat_e.html Samurai — Scottish Fold] Wayback\|url=http://www.nekosamurai.jp/samurai/A_precious_cat_e.html \|date=20120213175554 ref-en</ref>. === Окрасы домашних кошек === Файл:TUV Verdian Cihangir Heikki Siltala 2(d63).jpg\|thumb\|230px\|right\|Разноглазая ванская кошка классического красно-белого ванского окраса Verdian Cihangir основная статья\|Окрасы кошек В русском языке понятие окраса шерсти кошки объединяет как сам цвет шерсти животного, так и «рисунок» из полос или пятен. У пегих кошек, на шёрстном покрове которых располагаются неокрашенные пятна белого цвета, различают и соотношение расположения белых и цветных пятен. Также понятие окраса описывает степень окрашенности каждого отдельного волоса шерсти кошки. Кроме того выделяются кошки с разными формами альбинизма, что отражается на окрашенности шёрстного покрова и также охватывается понятием окраса. Окрас кошки определяется набором генов, от которых зависит содержание и тип меланина в шерсти<ref name="genetika_cveta">cite web\|url=http://www.satpro.ru/homes/clorgen.html\|title=Генетика окрасов кошек\|author=Orca Starbuck и David Thomas.\|lang=ru\|access-date=2010-05-26\|archive-date=2012-05-19\|archive-url=https://web.archive.org/web/20120519011843/http://www.satpro.ru/homes/clorgen.html\|url-status=live</ref>. Сероватый цвет шерсти обычно называют «голубым» (например, порода «русская голубая»), а рыжий — «красным». По окрасу кошки подразделяются на:<ref name="okras_koshki">cite web\|url=http://www.satpro.ru/homes/colors.html\|title=Окрасы кошек\|lang=ru\|author=Orca Starbuck и David Thomas.\|access-date=2010-05-26\|archive-date=2014-04-07\|archive-url=https://web.archive.org/web/20140407035433/http://www.satpro.ru/homes/colors.html\|url-status=live</ref> '''Табби''' (''полосатый'' и/или ''пятнистый'') — напоминает окрас диких кошек. Встречается в виде узких полос, мелких пятен по всему корпусу или особому рисунку. Среди этой группы окрасов кошек выделяют: абиссинский табби, табби-макрель (он же тигровый), пятнистый табби и мраморный (классический) табби. * '''Одноцветный''', или ''сплошной'' окрас, когда цвет шерсти одинаков по всему телу кошки. * '''Дымчатый''' окрас, когда окрашены только кончики волос шерсти. Окрас кошки называется ''шиншилловым'', если у неё окрашена 1/8 волоса. * '''Колорпойнт'''<ref name="kolor-point">Cite web \|url=http://home-animal.org.ua/22-kolor-point.html \|title=Порода «Колорпойнт» \|access-date=2011-08-04 \|archive-date=2018-02-20 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220100835/http://home-animal.org.ua/22-kolor-point.html \|url-status=dead </ref> (от lang-en\|colour «цвет» и lang-en2\|point «пятно»), или ''акромеланические окрасы''. Для этой группы окрасов характерны слабо окрашенное, светлое (от белого до кремового) тело и более тёмные лапы, хвост, морда и уши. Для сиамского окраса характерны ярко-голубые, кобальтового цвета глаза, а у кошек бурманского окраса глаза жёлтого цвета. * '''Би-колорные''' — на шёрстном покрове по всему корпусу на белом фоне расположенные окрашенные пятна без определённого соотношения. * '''Черепаховый окрас''', а также ''голубокремовый'', ''ситец'' — кошка раскрашена сочетаниями чёрного (голубого) и рыжего (кремового) цветов. Такие кошки, как правило, всегда являются самками<ref name="chrephi">[http://www.messybeast.com/tricolours.htm Черепаховые и трёхцветные кошки.] Wayback\|url=http://www.messybeast.com/tricolours.htm \|date=20051223225426 ref-en</ref>, так как этот окрас является следствием Доминантность\|неполного доминирования Наследование, сцепленное с полом\|сцепленного с полом гена в генотипе самок. Наличие черепахового окраса у кота свидетельствует о генетических нарушениях. Также считается, что такие коты бесплодны. На сегодняшний день известен один черепаховый кот, от которого родился котёнок. Однако при медицинском обследовании у кота была обнаружена тератозооспермия, которая является причиной бесплодие\|бесплодия<ref name=autogenerated1 />. ==== Белый окрас у кошек и глухота ==== main\|Глухота белых кошек Файл:Manx Dante blue eyes.jpg\|left\|thumb\|200px\|Полностью белая голубоглазая кошка Среди кошек полностью белого окраса встречаются кошки с голубыми глазами или Гетерохромия\|разноглазые кошки. Причина этого заключается в присутствии в генотипе кошки доминантного эпистатического гена '''W'''. Такие кошки с вероятностью 40 % рождаются Нарушение слуха\|глухими. Это объясняется тем, что под воздействием гена доминантного эпистатического окраса '''W''' у полностью белых кошек происходит дегенерация Улитка (внутреннее ухо)\|улитки внутреннего уха<ref>cite web\| url =http://www.cfainc.org/breeds/profiles/articles/turkish-van.html\| title =Breed Article: Turkish Van\| author =Diane Marcus\| date =\| work =\| publisher =CFA\| access-date =2010-10-09\| lang =en\| archive-url =https://www.webcitation.org/60ulKU0Wp?url=http://www.cfa.org/404redirect.html\| archive-date =2011-08-13</ref>. Глухота может быть на оба уха (тогда кошка будет полностью глухой) или может быть односторонней (тогда кошка будет слышать). Около 5 % всех кошек имеют белый окрас, среди полностью белых неголубоглазых кошек 17—22 % рождаются глухими. Среди полностью белых кошек количество глухих кошек возрастает до 40 %, если у кошки один глаз голубой, и до 65—85 %, если у полностью белой кошки оба глаза голубые. Некоторые белые кошки глухи только на одно ухо, при том, что глухота у полностью белой кошки бывает со стороны голубого глаза<ref name="elizabeth">cite web\| author =Feline Health Center\| author-link =\| coauthors =\| date =\| url =http://www.vet.cornell.edu/fhc/\| title =Ask Elizabeth\| format =\| work =\| publisher =Cornell University Feline Health Center\| access-date =2010-05-26\| lang =\| description =\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mE0S6F2?url=http://www.vet.cornell.edu/fhc/\| archive-date =2012-05-19</ref>. Глухие кошки нормально живут в домашних условиях, и даже могут иметь нормальное потомство, однако в одичавшей популяции или на улице такие животные редко выживают. В любительской фелинологии глухота считается пороком, поэтому глухие кошки исключаются из программ разведения. Иногда белый окрас является определяющим признаком породы. Например, до 1978 года фелинологические организации не признавали полноценными представителями породы турецкая ангора кошек небелого окраса. == Разведение == В разведении домашних кошек используются основные принципы Наследственность\|наследственности с учётом Доминантный признак\|доминантных и Рецессивный признак\|рецессивных признаков. Именно в Англии разведение кошек впервые стало настолько серьёзным, что так называемые «Чистокровность\|чистокровные» кошки выставлялись на выставках кошек. В Англии также была начата система подтверждения Генетика\|генетического происхождения кошки путём выдачи свидетельства о Родословная\|родословной. Были созданы специальные ассоциации для регулирования родословных кошек и спонсирования выставок кошек<ref name=":0">Cite web\|url=https://www.encyclopedia.com/plants-and-animals/animals/vertebrate-zoology/felidae\|title=Felidae ! Encyclopedia.com\|website=www.encyclopedia.com\|access-date=2022-09-23\|archive-date=2022-09-23\|archive-url=https://web.archive.org/web/20220923131942/https://www.encyclopedia.com/plants-and-animals/animals/vertebrate-zoology/felidae\|url-status=live</ref>. == Породы кошек == основная статья\|Список пород кошек Файл:Коты. Марки Украины 2007.jpg\|thumb\|right\|250px\|''Породы кошек'' на почтовых марках («Укрпочта», Почтовый блок\|блок «Кошки»: Американская короткошёрстная кошка; Сфинкс (порода кошек)\|Канадский сфинкс; Шотландская вислоухая кошка; Сноу-шу; Русская голубая; Сомалийская кошка\|Сомали<ref name=UP_829-834>Cite web\|url=http://poshta.kiev.ua/nishop.php?act=6C5128B11F8FC247&gid=1&id=12530&f_present=1&f_type=2&f_val_1=&f_val_2=01.01.2007&f_val_3=31.12.2007&f_val_4=&sortparam=5&page=1\|title=Блок Коти 2007.\|website=КМД УДППЗ "Укрпошта"\|publisher=poshta.kiev.ua\|lang=uk\|access-date=2018-06-09\|archive-url=https://archive.today/20180330052550/http://poshta.kiev.ua/nishop.php?act=6C5128B11F8FC247&gid=1&id=12530&f_present=1&f_type=2&f_val_1=&f_val_2=01.01.2007&f_val_3=31.12.2007&f_val_4=&sortparam=5&page=1\|archive-date=2018-03-30</ref>, Знаки почтовой оплаты Украины (2007)\|2007 г.) Файл:Stamp 2008 Cats.jpg\|thumb\|right\|250px\|''Породы кошек'' на почтовых марках («Укрпочта», блок «Кошки»: Персидская кошка\|Персидская; Селкирк-рекс; Экзотическая кошка\|Экзотическая короткошёрстая; Бурма (порода кошек)\|Бурма; Сиамская кошка\|Сиамская; Курильский бобтейл<ref name=UP_925-930>Cite web\|url=http://poshta.kiev.ua/nishop.php?act=6C5128B11F8FC247&gid=1&id=12595&f_present=1&f_type=2&f_val_1=&f_val_2=01.01.2008&f_val_3=31.12.2008&f_val_4=&sortparam=5&page=2\|title=Блок Коти 2008.\|website=КМД УДППЗ "Укрпошта"\|publisher=poshta.kiev.ua\|lang=uk\|access-date=2018-06-09\|archive-url=https://archive.today/20180413095932/http://poshta.kiev.ua/nishop.php?act=6C5128B11F8FC247&gid=1&id=12595&f_present=1&f_type=2&f_val_1=&f_val_2=01.01.2008&f_val_3=31.12.2008&f_val_4=&sortparam=5&page=2\|archive-date=2017-04-13</ref>, Знаки почтовой оплаты Украины (2008)\|2008 г.) Породы кошек можно разделить на длинношёрстные и короткошёрстные. Внутри каждой группы форма и размер головы и ушей, строение тела, цвет и длина волос, цвет и форма глаз, а также особые отметины, такие как полосы и цветовые вариации на лапах, хвосте, морде и шее, отличают породы друг от друга<ref name=":0" />. === Длинношёрстные === Персидская кошка, высоко ценимая любителями кошек, имеет круглое тело, морду, глаза и голову с коротким носом и ногами. У обладателей данной породы шерсть длинная и пушистая, хвост пушистый. Персы варьируются от чёрного до белого, кремового, голубого, красного, голубо-кремового, черепахового, дымчатого, серебристого, полосатого, ситцевого, оловянного, шоколадного и сиреневого. Другими популярными Домашняя длинношёрстная кошка\|длинношёрстными кошками являются балийцы, рэгдоллы, Ангорская кошка\|турецкие ангорцы и мейн-куны. === Короткошёрстные === Среди короткошёрстных кошек популярны Мэнкс\|мэнская, Британская короткошёрстная кошка\|британская короткошёрстная, Американская короткошёрстная кошка\|американская короткошёрстная, Абиссинская кошка\|абиссинская, Бирманская кошка\|бирманская, Сиамская кошка\|сиамская. === Бесшёрстные === К данному виду относятся Сфинкс (порода кошек)\|сфинксы, получившие начало выведения от котенка-мутанта в 1966 году, как правило не имеют даже усов<ref name=":0" />. Породы так называемых «голых кошек», таких как канадский сфинкс, донской сфинкс, петерболд, также появились в результате генетических мутаций, закреплённых заводчиками в ходе многолетней племенной работы. По статистике, бесшёрстные котята рождаются один раз в несколько лет. К примеру, современная популяция канадских сфинксов основывается на котятах беспризорной кошки, появившихся в 1976 г. Донской сфинкс берёт начало от кошки Варвары, найденной на улице в Ростове-на-Дону<ref>[http://www.sphinxes.ru/ Донской сфинкс: история породы] Wayback\|url=http://www.sphinxes.ru/\|date=20100208231435 v\|26\|11\|2009</ref>. В отличие от канадского сфинкса, механизм наследования бесшёрстности у донского сфинкса доминантный. При создании бесшёрстного Украинский левкой\|украинского левкоя использовались кошки следующих пород: донской сфинкс, петерболд, ориентальная, скоттиш-фолд, персидская. Некоторые породы кошек, такие как Тайская (порода кошек)\|тайская или Турецкая ангора\|ангорская, считаются естественными или аборигенными породами домашней кошки, так как были выведены на основе кошек изолированных популяций из районов их происхождения. Во всем мире признано более 100 различных пород кошек, которые подразделяются на пять больших групп: * персидские длинношёрстные; * остальные длинношёрстные кошки; * британские короткошёрстные кошки; * американские короткошёрстные кошки; * ориентальные короткошёрстные кошки<ref name=":0" />. Список пород кошек\|Породистыми считаются кошки, обладающие определёнными чертами или свойствами, присущими одной из зарегистрированных порода (зоология)\|пород, которая признаётся одной из фелинологических организаций. Различные фелинологические организации признают разное количество пород кошек. Так, «Livre Officiel des Origines Félines» признаёт 74 породы кошек, «The Governing Council of the Cat Fancy» — 35, «Cat Fanciers’ Association» — 50, «The Cat Association» — 63, «World Cat Federation» — 62, а «Fédération Internationale Féline» — 42. Каждая фелинологическая организация имеет своё представление о признанной ею породе, что закреплено в специальном описании, которое называется Стандарт породы\|стандартом породы. Как правило, у породистой кошки имеется документ о происхождении (родословная), выданный фелинологическим клубом, который подтверждает принадлежность родителей данного животного к определённой породе и их соответствие стандарту этой породы. Среди общего числа кошек менее одного процента животных являются породистыми и могут участвовать в выставках кошек — показах-соревнованиях по выставочным классам, предусмотренным для породистых кошек. Беспородные кошки также могут участвовать в выставках, но по классу домашних любимцев. Запрещаются вязки кошек одной породы с кошками другой породы (ауткроссы), за исключением тех пород, процесс образования которых ещё не завершён. Разнообразие пород домашней кошки — результат многолетней селекции и, в меньшей степени, случайных генетических мутаций. К примеру, экзотическая кошка на начальных этапах формирования породы была создана в результате вязки длинношёрстной персидская кошка\|персидской и Британская короткошёрстная кошка\|британской короткошёрстной кошки, в то время как такие породы, как бесхвостый мэнкс или коротконогий Манчкин (порода кошек)\|манчкин, являются результатом генетических мутаций. Так, например, для пород девон рекс, корниш рекс и селкирк рекс характерным признаком является вьющаяся шерсть, для пород мэнкс, японский бобтейл, курильский бобтейл и карельский бобтейл — короткий хвост в форме помпона. Шотландская вислоухая кошка является породой, у которой уши загнуты вперёд и вниз. А американский кёрл отличается тем, что у него уши загнуты назад. Некоторые Гибридизация (биология)\|гибридные породы (например, Бенгальская кошка (домашняя)\|бенгальская кошка или хауси), являющиеся Гибрид (биология)\|гибридами домашней кошки и мелких диких кошек, произошли в результате вязки домашней кошки и особью одного из диких видов. Гибриды домашней кошки отличаются тем, что коты, являющиеся гибридами первых 3-5 поколений, не имеют потомства. Порода бенгальская кошка выведена путём скрещивания дикой Бенгальская кошка\|бенгальской кошки и домашней. Порода домашних кошек Саванна (кошка)\|саванна является результатом скрещивания сервала и домашней кошки. Стиль галереи <gallery mode="packed" heights="200px" class="ts-gallerystyle-gray"> Crystal Palace cat show.jpg\|Выставка кошек в Хрустальный дворец\|Хрустальном дворце, Лондон, 1903 г. Judging American Curl.jpg\|Судейство на выставке кошек (Американский кёрл) Katzenausstellung.jpg\|Выставка кошек, 2007 г. </gallery> <!-- === Список пород, признанных WCF === World Cat Federation признаёт следующие породы кошек: {\| cellspacing="5" cellpadding="7" class="" style="background-color:transparent; width:100%;" \|- style="vertical-align:top;" \| style="width:50%; text-align:left;" \| '''Длинношёрстная группа (LH)''' * PER — Персидская кошка (см. Персидская белая) '''Полудлинношёрстная группа (SLH)''' * АВТ — Американский бобтейл * BAL — Балийская кошка * CUR — Американский кёрл * CYM — Кимрик * JAV — Яванез * КАВ — Карельский бобтейл * KBL — Курильский бобтейл * МСО — Мейн-кун * NEV — Невская маскарадная кошка * NIB — Нибелунг * NFO — Норвежская лесная * RAG — Рэгдолл * SBI — Бирманская кошка\|Священная Бирма * SFL — Шотландская вислоухая кошка (SLH) * SIB — Сибирская кошка * SOM — Сомалийская кошка * SRX — Селкирк рекс * TIF — Тиффани * TUA — Турецкая ангора * TUV — Турецкий ван * URX — Уральский рекс (SLH) '''Короткошёрстная группа (КН)''' * ABY — Абиссинская кошка * ANT — Анатолийская кошка * ASH — Американская короткошёрстная кошка\|Американская короткошёрстная * AWH — Американская жесткошёрстная кошка\|Американская жесткошёрстная * BEN — Бенгальская кошка (домашняя) * ВОМ — Бомбейская кошка\|Бомбейские * BRI — Британская короткошёрстная кошка * BML — Бурмилла * BUR — Бурманская кошка \| style="width:50%; text-align:left;" \| * СНА — Шартрез (кошка)\|Шартрез (Картезианская) * CRX — Корниш рекс * CSP — Калифорнийская сияющая * DRX — Девон-рекс * DSX — Донской сфинкс * EUR — Европейская кошка\|Европейская короткошёрстная * ЕХО — Экзотическая кошка\|Экзотическая * GRX — Немецкий рекс\|Герман-рекс * HVB — Гавана браун * JBT — Японский бобтейл * KBS — Курильский бобтейл * KOR — Корат (кошка)\|Корат * MAN — Мэнкс * MAU — Египетская мау * МВТ — Меконгский бобтейл (бывший Тайский бобтейл) * MUN — Манчкин (порода кошек) * OCI — Оцикэт * PDC — Пуделькэт * RUI — Украинский левкой * RUS — Русская голубая кошка\|Русская голубая (белый и чёрный окрасы) * SIN — Сингапурские (кошки)\|Сингапурская * SFS — Шотландская вислоухая кошка (КН) * SFX — Канадский сфинкс * SNO — Сноу-шу * ТНА — Тайская (порода кошек) * ТОВ — Той-бобтейл * TON — Тонкинская * URX — Уральский рекс (КН) '''Сиамо—ориентальная группа (SOKH)''' * ORI — Ориентальная порода\|Ориентальная * SIA — Сиамская кошка\|Сиамская * PBD — Петерболд '''Прочие''' * NON — Незарегистрированная порода, окрас * PET — Домашняя кошка (домашний любимец) \|}--> === Фелинологические организации === Основными фелинологическими организациями, составляющими списки пород кошек, проводящими международные выставки и занимающимися выведением новых пород, являются: {\| cellspacing="5" cellpadding="7" style="background-color:transparent; width:100%;" \|- style="vertical-align:top;" \| style="width:50%; text-align:left;" \| * FIFe (''Международная федерация кошек''); * CFA (''Ассоциация любителей кошек''); * ICU (''International Cat Union''); * TICA (''Международная кошачья ассоциация''); \| style="width:50%; text-align:left;" \| * WCF (''Всемирная федерация кошек''); * МФА (''Международная фелинологическая ассоциация''); * WACC (''World Association of Cat Clubs''). \|} ''См. также:'' [https://web.archive.org/web/20080605061046/http://www.messybeast.com/breeds.htm Список кошачьих пород]ref-en == Среда обитания == Файл:India the Cat Listens to a Piano.jpg\|thumb\|200px\|left\|Кошка по кличке Индия (кошка)\|Индия слушает игру на рояле во внутренних покоях Белый дом\|Белого дома Средой обитания кошки как домашнего животного является жилище человека. В зависимости от условий содержания, избранных для кошки её хозяином, кошки делятся на тех, которые никогда не покидают жилище человека, и тех, которые имеют доступ за пределы дома. Известны многочисленные примеры случаев, когда кошки находят дорогу и возвращаются в родной дом, даже если их увезти за сотни и даже тысячи километров<ref>Cite web \|url=https://aif.ru/society/38046 \|title=Кошки, нашедшие дорогу домой. АиФ. \|access-date=2022-02-05 \|archive-date=2022-02-05 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20220205235331/https://aif.ru/society/38046 \|url-status=live </ref><ref>Cite web \|url=https://news.rambler.ru/other/43107227-kak-koshki-nahodyat-dorogu-domoy/ \|title=Как кошки находят дорогу домой. \|access-date=2022-02-05 \|archive-date=2022-02-05 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20220205235329/https://news.rambler.ru/other/43107227-kak-koshki-nahodyat-dorogu-domoy/ \|url-status=live </ref><ref>Cite web \|url=https://koshkamurka.ru/kak-koty-nahodyat-dorogu-domoj.html \|title=Как коты находят дорогу домой? \|access-date=2022-02-05 \|archive-date=2022-02-05 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20220205235331/https://koshkamurka.ru/kak-koty-nahodyat-dorogu-domoj.html \|url-status=live </ref>. В северных широтах домашние кошки любят спать, греясь под лучами солнца, причём начинают чувствовать дискомфорт, когда температура поверхности кожи достигает отметки в 52 °C. Вместе с тем домашние кошки плохо переносят постоянную жару<ref name="andr" />, а полностью белые кошки и кошки с белыми ушами подвержены онкологическим заболеваниям в большей степени, чем их более тёмные собратья, в связи с чем для них опасно долгое пребывание на солнце. Кошки хорошо чувствуют себя в умеренный климат\|умеренном климате, но не во всех условиях — плохо переносят туман, дождь и снег. Большинство кошек не любят купания в воде, за исключением кошек некоторых пород и популяций (например, Турецкий ван\|ванские кошки и Курильский бобтейл\|курильские бобтейлы, Бенгальская кошка\|бенгальские кошки). Однако мышечный аппарат кошки делает её хорошим пловцом, а умеет плавать любая кошка, даже впервые попавшая в воду, потому что положение и движения кошки при плавании те же, что и при ходьбе<ref name="tompson"/>. Многие котята любят играть со струйками воды, текущей из крана, но даже ванские кошки, любящие плавать, делают это на мелководье и в тёплой чистой воде, хотя известны случаи, когда ваны плавали в ванне или в небольшом бассейне. Кошки могут очень быстро взбежать на дерево<ref name="tompson"/>, обращённые назад когти выдерживают вес тела, а мышечный аппарат позволяет кошке бежать вверх. Однако в обратную сторону когти кошку не держат, и, сбегая с дерева, кошка рискует разбиться. Кошки это понимают и не решаются спуститься, «снять кошку с дерева» — обычная причина вызова спасатели\|спасателей<ref>Cite web \|url=https://www.youtube.com/watch?v=FC3WF_4x6Lw \|title=Кошка третий день не может спуститься с дерева. Спасатели отказываются её спасать \|access-date=2018-07-01 \|archive-date=2021-10-09 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20211009165026/https://www.youtube.com/watch?v=FC3WF_4x6Lw \|url-status=live </ref>. Однако умные кошки умеют спускаться с любого дерева самостоятельно. Для этого кошка разворачивается хвостом вниз, повисает на когтях и, по одной перецепляя лапы, медленно спускается хвостом вперёд<ref>Cite web \|url=https://www.youtube.com/watch?v=JFPqqdgyLtc \|title=Кот слезает с дерева \|access-date=2022-03-06 \|archive-date=2022-03-06 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306082602/https://www.youtube.com/watch?v=JFPqqdgyLtc&gl=US&hl=en \|url-status=live </ref>. == Вторично одичавшие кошки == Домашние кошки могут существовать в городской экосистеме без прямого участия человека. В условиях города бродячие кошки часто образуют целые колонии<ref>Cite web\|last=Аникина\|first=Оксана.\|url=https://www.pravda.ru/society/296896-koshka/\|title=Бродячие кошки спасли малыша от смерти\|publisher=«Правда.Ру»\|date=2008-12-22\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20190807180627/https://www.pravda.ru/society/296896-koshka/\|archive-date=2019-08-07</ref>, в которых потомство воспитывается сообща. Более популярным способом существования является жизнь в некоем укрытии, неподалёку от которого существует источник пропитания (например, место кормления людьми). В городах средней полосы России кошки часто обустраиваются в подвалах домов. Кошке трудно выживать в городских условиях, поскольку бродячие кошки сталкиваются с нехваткой пищи и белки\|белка; особую угрозу для них представляют Собака\|собаки. В условиях города кошка редко удаляется от основного места обитания далее чем на 200 метров. Тем не менее во многих городах существуют большие кошачьи колонии: в числе наиболее крупных — колония, расположенная в римском Колизей\|Колизее<ref>[http://www.zoomir.nn.ru/journal1/kosh/italia.php Кошки в Италии] Wayback\|url=http://www.zoomir.nn.ru/journal1/kosh/italia.php \|date=20100113100502 v\|4\|10\|2009</ref>. На японском острове Тасиро (остров)\|Тасиро, где до наших дней сохранилось не менее 10 святилищ, посвящённых кошкам, и 51 статуя кошек, численность одичавших кошек превышает численность местного населения<ref>cite web\| url =http://plaza.rakuten.co.jp/tashirohamaya/diary/201010310000/\| title =Tashiro\| author =\| date =\| work =\| publisher =\| access-date =2010-12-10\| lang =ja\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mE7TROf?url=http://plaza.rakuten.co.jp/tashirohamaya/diary/201010310000/\| archive-date =2012-05-19</ref>. Дикие кошки обычно не даются в руки человеку и убегают, если он приближается к ним на небольшое расстояние. В настоящее время в Европе, Австралии и США существуют программы по регулированию численности вторично одичавших кошек методом отлова, стерилизации, вакцинации и последующего возвращения в среду обитания. Так, в США существует множество организаций и добровольцев, которые отлавливают вторично одичавших кошек, Стерилизация (медицина)\|стерилизуют или кастрируют их, Прививка (медицина)\|прививают от панлейкопения\|панлейкопении и бешенства, обрабатывают средствами от паразитов<ref name="Alley Cat Rescue FAQs">cite web\| url =http://www.saveacat.org/faq.html#9\| title =Alley Cat Rescue FAQs\| author =\| date =\| work =\| publisher =Alley Cat Rescue\| access-date =2010-12-10\| lang =en\| archive-url =https://www.webcitation.org/67ukNLxNX?url=http://www.saveacat.org/faq.html#9\| archive-date =2012-05-25</ref>. Перед тем как вернуть животное обратно на улицу, ветеринары подрезают ему кончик уха или делают другую отметку, чтобы не ловить его вновь. Так определяется численность кошачьей колонии; живущих в ней кошек регулярно кормят<ref name="Alley Cat Rescue FAQs"/>. Особенно проблематично выживание на улицах городов породистых кошек, которые никогда не были на улице. Кошки, которые никогда не выходили за пределы человеческого жилья, не имеют навыков поведения в этих незнакомых для них условиях<ref>cite web\| url =http://www.kissescattery.co.za/facts-2.html\| title =Indoors or Outdoors?\| author =\| date =\| work =\| publisher =Kisses Cattery\| access-date =2010-12-12\| lang =en\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mE9ycVJ?url=http://www.kissescattery.co.za/facts-2.html\| archive-date =2012-05-19<blockquote>As with other breeds, and more especially the longhaired breeds, the Longhair Silver or Golden is an indoor cat. There are several reasons why they should not be allowed to roam freely outside:… — These cats are usually very friendly and soft-natured and get stolen easily. — They are easy prey for dogs. — They are the oldest man-made breed and have been cared for by humans since their inception, hence they are poor hunters that will not survive out on their own if they stray.</blockquote></ref>. После истребления бездомных кошек в городах наблюдается резкий рост популяций крыс и мышей<ref>Cite web\|url=https://kp.ua/incidents/246168-kyev-atakovaly-krysy-y-myshy\|title=Киев атаковали крысы и мыши\|publisher=«КП в Украине»\|date=2010-10-01\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20190807181049/https://kp.ua/incidents/246168-kyev-atakovaly-krysy-y-myshy\|archive-date=2019-08-07</ref>. В Киеве комиссия мэрии по вопросам ЖКХ поддержала петицию о признании бездомных кошек частью городской экосистемы и предоставлении им необходимой защиты<ref>Cite web \|url=https://mirkvartir.ua/news/show/4644 \|title=Бездомных котов признали в столице в законе \|access-date=2017-02-21 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222113930/https://mirkvartir.ua/news/show/4644 \|archive-date=2017-02-22 \|url-status=dead </ref>. == Кошки в истории, религии и мифологии == === Древний мир === ==== Плодородный полумесяц и Кипр ==== Расселение кошек из центра одомашнивания в районе Плодородный полумесяц\|Плодородного полумесяца связано с расселением древних Земледелие\|земледельческих племён, которые в поисках новых плодородных земель, переселяясь на новые места, брали с собой одомашненные виды растений и животных, включая кошку. В 1983 году на Кипр (остров)\|Кипре рядом с деревней Шиллоурокамбос было обнаружено захоронение останков человека и кошки, дикие виды которой никогда не жили на этом острове. Судя по расположению останков, восьмимесячное животное было умерщвлено, чтобы быть захороненным вместе с хозяином. В Анатолии были найдены терракотовые статуэтки, датированные VII тысячелетие до н. э.\|VII тыс. до н. э. и изображающие женщин, которые играли или держали на руках, судя по пятнистому окрасу, детёныша леопарда или кошку такого же окраса. ==== Древний Египет ==== Main\|Кошки в Древнем Египте Файл:John Reinhard Weguelin – The Obsequies of an Egyptian Cat (1886).jpg\|thumb\|200px\|Погребение священной кошки. Худ. Вегелин, Джон\|Джон Р. Вегелин (1886) Файл:Bastet-E 2533-IMG 0630-gradient.jpg\|thumb\|left\|200px\|Древнеегипетская статуэтка кошки. Лувр Файл:Sacred to Pasht.long6.jpg\|thumb\|right\|200px\|Священнодействие в честь Баст. Худ. Лонг, Эдвин\|Эдвин Лонг (1888) Первое письменное упоминание о домашних кошках относится ко II тысячелетие до н. э.\|II тысячелетию до н. э., когда в Древнем Египте для охраны зернохранилищ от грызунов стали широко применяться кошки. В Древнем Египте кошки считались воплощением богини плодородия Баст и почитались как священные животные; наказанием за убийство кошки служила смертная казнь. Существует много статуэток и изображений кошек этого периода. Часто кошки мумификация\|мумифицировались тем же способом, что и люди — в XIX веке около храма богини Баст в Бубастисе было обнаружено самое большое захоронение — около 19 тонн кошачьих мумия\|мумий. Кошки были настолько популярны в Древнем Египте, что в мумиях их формы хоронили и других животных. Кошки в древнеегипетской мифологии были стражами потустороннего мира (нижнего мира, мира мёртвых)<ref>[http://www.legendsandchronicles.com/ancient-civilizations/ancient-egypt/cats-in-ancient-egypt/ Cats in ancient Egypt] Wayback\|url=http://www.legendsandchronicles.com/ancient-civilizations/ancient-egypt/cats-in-ancient-egypt/ \|date=20210128161859 [https://prezi.com/rvq-vk-6upgn/egyptian-cats-guardians-of-the-underworld/ Egyptian Cats- Guardians of the Underworld] Wayback\|url=https://prezi.com/rvq-vk-6upgn/egyptian-cats-guardians-of-the-underworld/ \|date=20210128132804 [https://www.quora.com/Why-are-cats-guardians-of-the-underworld-according-to-Egyptian-mythology-Were-cats-worshiped-in-other-cultures-as-well?share=1 Why are cats guardians of the underworld according to Egyptian mythology?]</ref> и защитниками от его порождений. Рентгеновское излучение\|Рентгеновские исследования некоторых Мумия\|мумий показали, что у животных была сломана шея. Существуют теории о том, что кошки приносились в жертву богине Баст, однако данное предположение не является доказанным. Религиозный культ\|Культ Баст сохранялся в Древнем Египте вплоть до его запрещения в 390 году н. э. Есть предположение, что первоначально культ бога Бес (египетская мифология)\|Беса был связан с почитанием кота, который считался защитником дома от Мыши\|мышей. Окрасы кошек\|Красный кот почитался древними египтянами как персонификация верховного бога Ра. В 17-й главе свода сакральных текстов, «Древнеегипетская Книга мёртвых\|Книги мёртвых», бог солнца Ра выступает как «великий кот», который каждую ночь сражается со змеем Апопом, олицетворяющим силы зла, тьмы и хаоса, и на рассвете побеждает его. Однако не каждый красный кот или кошка считались священными. Для этой роли жрецы храмов специально отбирали кошек по ряду характерных признаков. Считалось, что душа бога вселялась в ассоциированное с ним животное, а после его смерти Реинкарнация\|переселялась в другое животное с соответствующими признаками. Именно этим кошкам оказывались особые почести, к ним были приставлены Жречество Древнего Египта\|жрецы, Жречество Древнего Египта\|жрицы и слуги. После смерти их погребали в больших каменных или деревянных саркофагах, в которые помещали украшения, амулеты и другие богатые подарки<ref>Cite web \|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344091 \|title=Арушанян Заринэ Лоренцовна, Как кошка в дом вошла. Начальные этапы формирования подвида кошка домашняя (Felis silvestris catus) (Часть 2) \|access-date=2010-06-11 \|archive-date=2012-03-03 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120303182928/http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344091 \|url-status=dead </ref>. Файл:Cat mosaic.JPG\|thumb\|right\|200px\|center\|Кошка. Мозаика из Помпеи Полиэн (писатель)\|Полиэн привёл анекдот о том, что персы овладели Пелузий\|Пелузием<ref> книга \|автор = Полиэн \|заглавие = Стратагемы \|ответственный = А. К. Нефёдкин \|ссылка = http://antiqlib.ru/ru/node/210 \|место = \|издательство = \|год = \|том = \|страниц = \|страницы = \|isbn = Недоступная ссылка\|date=Май 2019 \|bot=InternetArchiveBot </ref> — одним из египетских городов-крепостей — из-за преклонения древних египтян перед священными кошками, овцами, ибисами и собаками, когда в 525 год до н. э.\|525 году до н. э. Держава Ахеменидов\|персидский царь Камбис II Сражение при Пелузии\|атаковал войска фараона Псамметих III\|Псамметиха III. Персы поместили этих животных перед своим войском в виде живого щита<ref>книга \|автор = Тураев Б.А. \|заглавие = История древнего Востока \|ответственный = Струве В.В. и Снегирёва И.Л. \|ссылка = http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000039/st015.shtml \|место = Ленинград \|издательство = Социально-экономическое \|год = 1935 \|том = 2 (ОТДЕЛ ПЯТЫЙ ПЕРСИДСКАЯ ЭПОХА ПЕРСЫ. КИР. «ЦАРСТВО СТРАН» - КАМБИЗ. ПОКОРЕНИЕ ЕГИПТА) \|страниц = \|страницы = \|isbn = \|archive-date = 2011-11-17 \|archive-url = https://web.archive.org/web/20111117170445/http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000039/st015.shtml <blockquote>Приводится анекдот, будто Камбиз овладел городом, выставив впереди войска египетских священных животных, что повлекло будто бы сдачу со стороны гарнизона, опасавшегося ранить кошек, ибисов и собак.</blockquote></ref><ref> книга \|автор = Полиэн \|заглавие = Стратагемы \|ответственный = А. К. Нефёдкин \|ссылка = http://antiqlib.ru/ru/node/210 \|место = \|издательство = \|год = \|том = \|страниц = \|страницы = \|isbn = Недоступная ссылка\|date=Май 2019 \|bot=InternetArchiveBot <blockquote>… Камбиз всех животных, которым египтяне поклонялись: собак, овец, кошек, ибисов поставил впереди своего войска. Египтяне же перестали стрелять из-за страха поранить какое-либо из священных животных. Таким образом, Камбиз, взяв Пелузий, вошёл в Египет [44].</blockquote> </ref>, из-за чего египтяне, чтобы не причинить вред этим священным животным, не стали обстреливать из луков персидское войско. Сражение завершилось полным поражением египтян. Греческий историк Диодор Сицилийский, побывавший в Египте в 59 г. до н. э., наблюдал, как толпа местных жителей расправилась без суда с неким Древний Рим\|римлянином, случайно убившим кошку<ref>''Диодор Сицилийский.'' Историческая библиотека / Пер. О. П. Цыбенко. — T. I. — СПб.: Наука (издательство)\|Наука, 2022. — С. 76.</ref>. ==== Древний Рим ==== Считается, что римляне узнали о кошках от египтян, однако кошки оставались в Древнем Риме довольно редкими домашними животными и ценились прежде всего как ловцы мышей. Впоследствии римляне распространили кошек по всей Европе. Но возможно, что ещё до появления Римской Империи кошки уже были известны в Европе. Существуют некоторые свидетельства того, что на Британские острова\|Британских островах кошки существовали ещё в конце Железный век Британии\|железного века, возможно, они были доставлены туда на кораблях древних мореходов<ref name=OConnor>статья \|doi=10.1002/oa.913 \|том=17 \|номер=6 \|страницы=581—595 \|заглавие=Wild or domestic? Biometric variation in the cat ''Felis silvestris'' Schreber \|издание=International Journal of Osteoarchaeology \|access-date=2010-06-12 \|язык=en \|тип=journal \|автор=O'Connor, T. P. \|год=2007 </ref>. === Кошки в Библии === Кошки дважды упоминаются в Библия\|Библии: в Книга пророка Исаии\|Книге пророка Исаии (Библия\|Ис\|34:14\|без книги=1) и в Послание Иеремии\|послании Иеремии (Библия\|Иер\|1:21\|без книги=1). В Книге Исаии при описании запустения Идумея\|Идумеи масоретский текст содержит термин '''''אִי''''' ('''''ийим'''''), который в Синодальный перевод\|синодальном переводе, Перевод Библии архимандрита Макария\|переводе архимандрита Макария (Глухарёва), Перевод Библии (Российское библейское общество)\|современном русском переводе и iw\|Легко читаемая версия Библии\|современном переводе ERV\|en\|Easy-to-Read Version передан как «дикие кошки», а в других переводах использованы такие варианты как «шакалы», «дикие звери острова», «домовые» (ср. Коргоруши), «онокентавры». В Послании Иеремии при описании ничтожности языческих идолов упоминается о том, что по ним лазают кошки. Послание Иеремии не входит в общепринятый библейский канон, однако признаётся душеполезной книгой, часто издаётся в составе Библии, а также признавалось канонической книгой Библии в прошлом (60-м правилом Лаодикийский собор\|Лаодикийского собора, Киприан Карфагенский\|Киприаном Карфагенским, Иларий Пиктавийский\|Иларием Пиктавийским, Афанасий Великий\|Афанасием Великим, Кирилл Иерусалимский\|Кириллом Иерусалимским, Епифаний Кипрский\|Епифанием Кипрским<ref>«Православная энциклопедия», том XXI, с. 258—260.</ref>). === Средние века === Файл:Freyja and cats and angels by Blommer.jpg\|thumb\|left\|200px\|Богиня Фрейя на колеснице, запряжённой двумя котами У Викинги\|викингов кошка была священным животным и олицетворением богини любви и плодородия Фрейя\|Фрейи. В Младшая Эдда\|Младшей Эдде Снорри Стурлусона Фрейя путешествует на колеснице, запряжённой двумя котами<ref>книга \|автор = Snorri Sturluson \|заглавие = Edda \|ответственный = Faulkes, Anthony \|ссылка = \|место = \|издательство = Everyman \|год = 1995 \|том = \|страниц = \|страницы = (1995:24) \|isbn = 0-460-87616-3 </ref>. Главный герой скандинавской «Саги о Финнбоги Сильном» в детстве носил прозвище ''Урдаркотт'' (Древнеисландский язык\|древнеисл. ''Urðarköttur'') — «каменный кот»<ref>[http://norroen.info/src/isl/finnbogi/ru.html Сага о Финнбоги Сильном] Wayback\|url=http://norroen.info/src/isl/finnbogi/ru.html \|date=20181114060143 / Пер. Ф. Д. Батюшкова. — М.: ИПО, 2002. — С. 3-4.</ref>. Файл:Bacchiacca - Portrait of a young lady holding a cat.jpg\|thumb\|left\|200px\|Франческо Убертини. «Дама с кошкой». 1525 г. В средневековой Западная Европа\|Западной Европе отношение к кошкам было разным. Так, в католических странах кошка считалась спутницей ведьма\|ведьм и олицетворением нечистой силы. В Англии кошек традиционно считали спутницами королевы фей Маб. Из-за этого кошек, особенно чёрных, нередко заживо Сожжение\|сжигали на кострах или сбрасывали с колокольня\|колоколен. У скандинавов бытовали поверья о Йольский кот\|Йольском коте, у кельтов — о Кошка Палуга\|кошке Палуге. Ирландская мифология, в частности, содержит предания о «кошачьем царе» Ирусане, чёрном, величиной с быка, обладавшим магическими способностями<ref>[https://www.catgallery.ru/kototeka/2013-05-30/irusan-the-king-of-cats Ирусан, король котов, и другие ирландские кошки] // Кототека — самое интересное о мире кошек.</ref>. Впервые «воплощением сатаны» чёрную кошку официально объявил в 1234 году папа Григорий IX в булле ''Vox in Rama'', изданной по поводу организации Крестовый поход\|крестового похода против северогерманских общин Штединги\|штедингов<ref>''Donald W. Engels.'' Classical Cats: The Rise and Fall of the Sacred Cat. — Taylor & Francis Group, Psychology Press, 1999. — ISBN 978-0-415-21251-9. — P. 188.</ref>. Французский историк-медиевист Фоссье, Робер\|Робер Фоссье связывает средневековую неприязнь к кошке с тем, что тогдашнее общественное мнение, вслед за церковью, не только связывало это независимое животное с Колдовство\|ведовством и Магия\|магией, но и считало воплощением женского непостоянства, в противоположность его антагонисту, собаке, символизировавшей мужское начало<ref>''Фоссье, Робер\|Фоссье Робер.'' Люди Средневековья. — СПб.: Евразия, 2010. — С. 173, 176, 180.</ref>. Уничтожение кошек в Средние века стало одной из косвенных причин эпидемий чума\|чумы, так как истреблять крыс и других грызунов-переносчиков чумы стало почти некому. В противоположность этому, в православных странах Европа\|Европы, испытавших влияние Востока, отношение к кошкам было практически противоположным. Кошка — единственное животное, которое может посещать православный храм (кроме алтарной части)<ref>[https://pravoslavie.ru/98008.html Считается ли собака нечистым животным и можно ли собакам и кошкам жить в доме? pravoslavie.ru] Wayback\|url=https://pravoslavie.ru/98008.html \|date=20220111153006 <blockquote> Это отнюдь не каноническое требование, и связано с гигиеной и ловлей мышей. </blockquote></ref>. Несколько меняться отношение к кошкам стало лишь в эпоху Ренессанс\|Возрождения, в первую очередь в странах Южной Европы, вероятно, под влиянием мусульманской культуры, традиционно терпимой к этим животным. Так, итальянский хронист-Францисканцы\|францисканец Салимбене Пармский\|Салимбене под 1285 годом специально отмечает случившийся в его родном городе Парма\|Парме массовый кошачий Эпизоотия\|мор<ref>''Салимбене Пармский\|Салимбене де Адам''. [http://www.vostlit.info/Texts/rus17/Salimbene_de_Adam/frametext20.htm Хроника] Wayback\|url=http://www.vostlit.info/Texts/rus17/Salimbene_de_Adam/frametext20.htm \|date=20200226112932 . — М.: РОССПЭН, 2004. — С. 662.</ref>, а в сборнике назидательных новелл средневекового Кастилия\|кастильского писателя принца Хуан Мануэль\|Хуана Мануэля «Граф Луканор» (1335) кот упоминается уже в качестве любимого домашнего питомца<ref>''Хуан Мануэль.'' [http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/61e0264b-b92d-b3df-6a59-7107dcd72468/Khuan%20Manuel_Graf%20Lukanor.pdf Граф Луканор] Wayback\|url=http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/61e0264b-b92d-b3df-6a59-7107dcd72468/Khuan%20Manuel_Graf%20Lukanor.pdf \|date=20181025010928 / Пер. с испан. Д. К. Петрова. — М.: ГИХЛ, 1961. — С. 29.</ref>. В то же время в Королевство Англия\|Англии, к примеру, держать дома кошек в те времена было не принято, народная же сказка о жившем в конце XIV — начале XV века в Лондоне Уиттингтон, Ричард\|Дике Уиттинггтоне, который добился успеха с помощью своего кота, записана была лишь в начале XVII столетия и в 1606 году включена в сюжет пьесы Хейвуд, Томас\|Томаса Хейвуда «Если Вы не знаете меня, Вы никого не знаете», а в 1612 году издана писателем Джонсон, Ричард (писатель)\|Ричардом Джонсоном в сборнике «Гирлянда золотых роз»<ref>''Tait James.'' [https://en.wikisource.org/wiki/Dictionary_of_National_Biography,_1885-1900/Whittington,_Richard Whittington, Richard] Wayback\|url=https://en.wikisource.org/wiki/Dictionary_of_National_Biography,_1885-1900/Whittington,_Richard \|date=20231031162616 // Dictionary of National Biography. — Vol. 61. — London, 1900. — p. 157.</ref>. === Россия === Файл:Le vray portrait du chat из БНФ.jpg\|thumb\|230px\|Вацлав Холлар. Портрет кота\|Подлинный портрет любимого кота великого князя Московского из БНФ, 1663 г. В Славянская мифология\|славянской мифологии кошка — любимый персонаж народных сказок, пословиц и Суеверие\|суеверий<ref>cite web\| url =http://www.pagan.ru/slowar/k/koshka1.php\| title =Славянская мифология. Кошка\| author =А. В. Гура\| date =\| work =\| publisher =\| access-date =2011-01-09\| lang =ru\| archive-url =https://web.archive.org/web/20120422210342/http://pagan.ru/slowar/k/koshka1.php\| archive-date =2012-04-22\| url-status =dead</ref>. На Руси домашняя кошка стоила дорого и могла служить ценным подарком, поскольку гарантировала защиту урожая от грызунов. Она была также символом мира и благополучия в доме, защищающим дом от нечистой силы. Считалось также, что кошки могли проникать в Загробный мир\|потусторонний мир и общаться с духами<ref name="firs2">книга \|год=2006 \|заглавие=Кошки от А до Я \|издательство=Вече \|isbn=5-9533-1220-2 \|автор=Е. Фирсова </ref>. До принятия христианства на Руси славяне почитали языческих богов. Всемогущим богом подземного царства был Велес — покровитель скота, богатства и всех животных. Вещий кот, которого звали «Баюн» (иначе Бай или Баюнок), был спутником Велеса, всемогущего бога подземного царства — покровителя скота, богатства и всех животных, с которым было связано немало обычаев и обрядов<ref>Cite web \|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=371442 \|title=Златая цепь. Некоторые этапы распространения домашней кошки по территории России) (часть 1) \|access-date=2010-06-16 \|archive-date=2012-03-20 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320173716/http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=371442 \|url-status=live </ref>. В русском фольклоре обширный пласт составляют народные сказки, пословицы и поверья, связанные с кошками и котами<ref>[http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=3&article=5139 Берегите кошку, Сергей Корневский] Wayback\|url=http://www.cofe.ru/apple/article.asp?heading=3&article=5139\|date=20121114192633<includeonly>На Руси образ мохнатого кота — спутника Велеса — ассоциировался с домовым.</includeonly><blockquote>Кот являлся спутником бога Велеса, священным животным, и с ним было связано немало обычаев и обрядов. … древний дохристианский бог со временем уступил в сознании русичей место Святителю Власилию Великому и Святому Николе (Святителю Николаю Чудотворцу). Святой Власий был святым покровителем скота (как и дохристианский Велес). Вот в честь святого Власия в деревнях котов и стали называть Васьками — в память о Святом Василии (и, немного, в память о его «предшественнике» Велесе).</blockquote></ref>. Персонажем таких сказок был и вышеуказанный кот Баюн<ref>До принятия христианства на Руси славяне почитали языческих богов. Всемогущим богом подземного царства был Велес — покровитель скота, богатства и всех животных. Вещий кот, которого звали «Баюн» (иначе Бай или Баюнок), был спутником Велеса, всемогущего бога подземного царства — покровителя скота, богатства и всех животных, с которым было связано немало обычаев и обрядов [http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=371442 Златая цепь. Некоторые этапы распространения домашней кошки по территории России) (часть 1)] Wayback\|url=http://www.zooprice.ru/articles/detail.php?ID=371442 \|date=20120320173716</ref>. В популярном на Руси апокрифе «О потопе» (XI—XV вв.) рассказывается о том, как кот и кошка спасли человечество во время Всемирный потоп\|Всемирного потопа, когда семейство Ной\|Ноя укрылось в Ноев ковчег\|ковчеге: начало цитаты''«Тогда окаянный Дьявол, желая погубить весь род человеческий, превратился в мышь и начал грызть дно ковчега. Ной же помолился Богу, и пришел в ковчег лютый зверь и чихнул, и из ноздрей его выскочили кот и кошка и удавили мышь ту. Повелением Божиим не сбылись козни Дьявола, и с тех пор начали водиться коты»<ref>О потопе / Пер. М. Д. Каган-Тарковской // Библиотека литературы Древней Руси: В 20 томах / Под ред. Лихачёв, Дмитрий Сергеевич\|Д. С. Лихачева, Дмитриев, Лев Александрович\|Л. А. Дмитриева, Алексеев, Анатолий Алексеевич (филолог)\|А. А. Алексеева, Понырко, Наталья Владимировна\|Н. В. Понырко. — СПб.: Наука, 1999. — Т. 3. — С. 111.</ref>.конец цитаты В памятнике древнерусской литературы — житии преп. Никандр Псковский\|Никандра Псковского (XVI в.) рассказывается: начало цитаты''«Прииде нѣкий мужъ именемъ Иосиф ко святому пользы ради душевныя. Преподобный же рече к нему: „Чадо Иосифе, нѣсть у меня кота, но сотвори ми послушание, сыщи ми кота“. Иосиф же рече: „Да гдѣ такову аз вещь обрящу тебѣ угодну?“ Он же рече ему: „Есть у Спаского дьякона в Заклиньи“… И по наносу дияволю возвратися Иосиф в дом свой, и пребысть в дому три дни, и посланное посади в темне мѣсте, и не даде ему ясти и пити, и забы посланное… Святый же прозрѣвъ и глагола ему: „Иосифе, почто кота сего в темницы смиряеши 3 дни и дома пребыл еси?“ Он же видѣв его прозорлива, и паде на ногу его, и плакася…»''<ref>Пер.: «Пришел к святому некий муж по имени Иосиф ради помощи душевной. Преподобный же сказал ему: „Иосиф, чадо, нет у меня кота, но исполни ради меня послушание, отыщи мне кота“. Иосиф же сказал: „Да где же я найду это угодное тебе существо?“ — Он сказал Иосифу: „Есть у Спасского дьякона в Заклиньи“… И по внушению дьявольскому возвратился Иосиф в дом свой, и оставался дома три дня, и кота — то, за чем его послали, — посадил в тёмном месте, и не давал ему есть и пить, и забыл о нём… Святой же, все провидя, стал говорить ему: „Иосиф, почто кота этого в темнице томил три дня, а сам дома пребывал?“ Иосиф, увидев его прозорливость, пал к ногам его и покаялся…» См.: [http://lib.pushkinskijdom.ru/default.aspx?tabid=10593 Житие Никандра Псковского] Wayback\|url=http://lib.pushkinskijdom.ru/default.aspx?tabid=10593 \|date=20181114010712 / Пер. В. И. Охотниковой // Библиотека литературы Древней Руси. — Т. 13. — СПб.: Наука, 2005. — С. 628—631.</ref>конец цитаты Файл:Сцена из домашней жизни русских царей (игра в шахматы).jpg\|thumb\|left\|280px\|Шварц, Вячеслав Григорьевич\|Шварц В. Г. «Сцена из домашней жизни русских царей». 1865 г. Гиляровский, Владимир Алексеевич\|Владимир Гиляровский в книге «Москва и москвичи» (1926) рассказывает, что вплоть до начала XX века среди купцов сохранялся обычай состязаться, чей кот толще и откормленней<ref>В. А. Гиляровский. «Москва и москвичи»</ref>. Даль, Владимир Иванович\|В. И. Даль в 1853 году опубликовал двухтомник «Пословицы русского народа»<ref>книга\|автор=Владимир Иванович Даль\|Даль, В. И.\|заглавие=s:Пословицы русского народа (Даль)\|Пословицы русского народа\|ссылка=http://cats-portal.ru/read/word/russian.php\|год=1853\|archive-date=2010-11-17\|archive-url=https://web.archive.org/web/20101117052027/http://cats-portal.ru/read/word/russian.php</ref>, где в разных разделах встречается около 75 пословиц о кошках. Российские монархи также ценили кошек<ref>''Пономарёва Валентина.'' [http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-28477/ Как покоряли Россию… кошки?] Wayback\|url=http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-28477/ \|date=20091019022148 </ref>, в царском дворце всегда жили кошки. У отца Пётр I\|Петра I, Алексей Михайлович\|Алексея Михайловича, был любимый кот, портрет которого изображён на Гравюра\|гравюре «Подлинный портрет кота великого князя Московии» Вацлава Холлара<ref>Любимая кошка царевича Алексея Михайловича является героиней остросюжетной исторической фантазии Борис Акунин\|Бориса Акунина «Седмица Трёхглазого» (глава четвёртая «Великое государево дело»)</ref>. А уже Пётр I\|Пётр Великий издал указ, согласно которому в каждом хозяйстве следовало «иметь при амбарах котов, для охраны таковых и мышей и крыс устрашения». Самого Петра также часто сатирически изображали в виде кота, о чём свидетельствуют многочисленные сохранившиеся до наших дней Лубочная картинка\|лубочные картинки с надписями: «Кот Казанский\|Кот казанской, ум астраханской, разум сибирской». На кошек не распространялся запрет животным входить в храм<ref>«Православие.ru», 21.10.2016. [https://pravoslavie.ru/98008.html «Считается ли собака нечистым животным и можно ли кошкам и собакам жить в доме?»] Wayback\|url=https://pravoslavie.ru/98008.html \|date=20220111153006 .</ref>. === Восточная Азия === Файл:Kuniyoshi Utagawa, For cats in different poses.jpg\|thumb\|200px\|«Четыре кошки в разных позах». Гравюра Утагава Куниёси\|Куниёси Утагавы В традиционной китайской культуре образ кошки, изначально считавшейся, как и в Египте, животным священным, со временем претерпел трансформацию, сделавшись двойственным. С одной стороны, кошка как покровительница домашнего очага и истребительница грызунов-вредителей, пользовалась в Китае уважением, с другой, она считалась проводником в мир мёртвых и наделялась за свою ловкость и изворотливость инфернальными чертами, нередко подменяя собой в народной мифологии Хули-цзин\|лисицу-оборотня<ref>''Ван Ган.'' [http://www.publishing-vak.ru/file/archive-culture-2024-3/a12-zhang.pdf Мифические животные в «Шань хай цзине»] Wayback\|url=http://www.publishing-vak.ru/file/archive-culture-2024-3/a12-zhang.pdf \|date=20240908131439 // Культура и цивилизация. — Ногинск, 2024. — Т. 14. — № 3А. — C. 101.</ref>. В Япония\|Японию кошки были завезены в VI веке и служили высшей наградой, которую мог дать император своим приближённым. Существует несколько вариантов легенды о кошке, помогающей своей хозяйке или хозяину. Фарфоровая или фаянсовая статуэтка кошки черепахового окраса с поднятой к правому уху лапой — Манэки-нэко — до сих пор считается привлекающей денежную удачу. До сих пор в Японии сохранился древний культ, согласно которому души умерших предков переселяются в пегих кошек. В то же время, японский фольклор знает и котов-Оборотни\|оборотней, способных приносить вред, народные поверья о которых отразились в классической старинной литературе — например, «Записки от скуки\|Записках от скуки» монаха-поэта XIV века Ёсида Кэнко\|Ёсиды Кэнко<ref>''Ёсида Кэнко\|Кэнко-хоси''. [https://vostlit.info/Texts/Dokumenty/Japan/XIV/1320-1340/Kenko_hosi/frametext2.htm Записки от скуки] / Пер. Горегляд, Владислав Никанорович\|В. Н. Горегляда // Классическая японская проза XI—XIV веков. — М.: Худож. лит-ра, 1988. — С. 355.</ref>. В Сето (Айти)\|Сето существует Музей Манеки-нэко<ref>cite web \|url = http://www.luckycat.ne.jp/english/index_frameset.htm \|title = Maneki neko museum \|access-date = 2010-06-27 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mECawtC?url=http://www.luckycat.ne.jp/english/index_frameset.htm \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Особенно ценятся в Японии Японский бобтейл\|короткохвостые кошки, изображения которых можно увидеть на многочисленных средневековых гравюрах. В некоторых областях Китая, Кореи и Вьетнама Кошатина\|кошачье мясо употребляется в пищу для приготовления определённых блюд. Кошачий мех малопригоден для использования в качестве материала для одежды, однако иногда кошачьи шкуры используются для выделки дешёвых шуб и шапок. В Индия\|Индии существовала богиня материнства Сашти (иначе Састи), которая изображалась в виде женщины с ребёнком на руках и считалась хранительницей домашнего очага. Её Вахана\|ваханой являлась кошка. В Бенгалия\|Бенгалии и Западной Индии существует легенда о чёрной кошке, которая также ассоциируется с богиней Сашти<ref>книга \|автор = Rajaram Narayan Saletore \|заглавие = Encyclopaedia of Indian culture, Volume 4 \|ответственный = \|ссылка = \|место = \|издательство = Sterling Publishers \|год = 1984 \|том = \|страниц = \|страницы = 1316 \|isbn = <blockquote>From this legend the black cat, which has been linked with the Sasti deity’s name, has not been harmed. The Sasti worship is widespread in Bengal and also prevails in Western India.</blockquote></ref>. Персидский историк Ат-Табари записал легенду, согласно которой Творец, создавая Вселенную, создал крыс, но забыл создать кошек. Но ему пришлось исправить это, когда во время Всемирный потоп\|Всемирного потопа крысы начали прогрызать отверстие в днище Ноев ковчег\|Ноева ковчега. Ной погладил спину льва, лев чихнул, и пара кошек выскочила из его ноздрей<ref>книга \|автор = Tichenor, Henry Mulford \|заглавие = Life - of Jehovah \|ответственный = \|ссылка = https://archive.org/details/lifeandexploits00tichgoog Archive.org \|место = \|издательство = \|год = \|том = \|страниц = \|страницы = 68—69 \|isbn = <blockquote>«The Chronicle of Tabari further gives this interesting information … Then Noah passed his hand down the back of the lion, who sneezed, and a pair of cats leaped out of his nostrils. And the cats ate the rats.»</blockquote></ref>. Эта легенда была широко распространена в регионе. Существует персидская пословица, которая гласит: «Лев чихнул, и появилась кошка»<ref><code>статья \|заглавие=Кошка, которую благословил Творец \|издание=Koshki.Info \|номер=7—9 \|ссылка=http://www.koshki.info/ \|автор=Арушанян, Заринэ \|год=2008 </code></ref>. Похожая легенда объясняет также происхождение Турецкий ван\|ванской кошки и Турецкий ван#Легенда о происхождении\|ванского окраса у кошек. === Ислам === Файл:Felin iran.JPG\|thumb\|left\|200px\|Статуэтка кошки, инкрустированная золотом и серебром. Иран, XIX век В исламе существует множество преданий, которые связаны с кошками. Часть из них вошла в сборники хадисов. Согласно одному из них, кошки высоко почитаются в исламе, так как главного ислам\|мусульманского пророка Мухаммеда кошка его сподвижника Абу Хурайра\|Абу Хурайры (его имя дословно переводится как «Отец кошек») спасла от укуса змеи. В исламе достойным похвалы считается поить кошек молоком. Как рассказывает одно из преданий, у пророка Мухаммеда была разноглазая белая кошка. Другое предание повествует о том, что однажды пророк Мухаммед после окончания молитвы обнаружил, что его любимая кошка Муизза\|Мусса (Муэца) уснула на рукаве сложенного рядом халата. Мухаммед предпочёл отрезать кусок от рукава, чтобы не тревожить сон Муссы. В иных случаях, если кошка спала на одежде, Мухаммед выбирал что-либо другое из своего гардероба<ref name="isl">cite web\| author =\| author-link =\| datepublished =\| url =http://kismyau.ru/?p=22\| title =Отношение к кошке в исламе\| format =\| work =\| publisher =\| access-date =2009-09-05\| lang =ru\| description =\| archive-url =https://www.webcitation.org/6OAtNHxKc?url=http://kismyau.ru/?p=22\| archive-date =2014-03-18</ref>. Кошки являются единственными животными, которым разрешено входить в мечеть<ref>cite web\|url=http://mega.km.ru/bes_2004/Encyclop.asp?Topic=topic_new2000_76884\|title=KM.RU Универсальная энциклопедия. Кошки домашние\|lang=ru\|access-date=2010-05-26\|archive-url=https://web.archive.org/web/20130613061551/http://mega.km.ru/bes_2004/Encyclop.asp?Topic=topic_new2000_76884\|archive-date=2013-06-13\|url-status=dead</ref>. === Индуизм и буддизм === Существует легенда, что кошка была единственным животным, отсутствовавшим в тот момент, когда Будда был на пути к освобождению от своего человеческого тела. Все животные, кроме кошки и змеи, собрались вокруг его тела. Кошка же в это время была занята ловлей мышей. Такое небрежное отношение к Будде и стало причиной негативного отношения к кошкам. У этой легенды есть, однако, и другая трактовка. Согласно ей, находившаяся рядом с Буддой крыса принялась лизать масло из лампы, кошка же поймала её и съела. Это деяние было благом, так как кошка спасла благовонное масло. С тех пор кошка считается приносящей как добро, так и зло. Ничто, даже дурное поведение, не мешает кошке, равно как и любому другому живому существу, достичь Нирвана\|нирваны. На церемонии коронации нового короля Таиланда кошка обязательно должна присутствовать в качестве почётного гостя. У буддистов Китая кошки пользуются большим уважением. Монахи занимались разведением священных кошек. Их часто называли ''«маленькими тиграми»'' и ''«грозой зла»'' и специально обучали охранять сокровища храмов. Буддисты приписывают кошке склонность к Медитация\|медитации, способность видеть в темноте и способность отгонять злых духов. Поэтому в буддийских храмах держали кошек<ref>Cite web \|url=http://cat-antique.com/2012/08/cat-and-religion/ \|title=Образ кошки в мировых религиях \|access-date=2016-02-03 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20160204044420/http://cat-antique.com/2012/08/cat-and-religion/ \|archive-date=2016-02-04 \|url-status=dead </ref>не АИ\|24\|08\|2016. == В искусстве и современной культуре == Файл:Lombard School c1700 Cats being instructed In the art of mouse-catching by an owl.jpg\|thumb\|right\|250px\|Кошачий концерт под управлением Совиные\|совы-дирижёра. Неизвестный художник Ломбардской школы, 1700 г. Файл:Carl Kahler - My Wife's Lovers.jpg\|thumb\|left\|250px\|Калер, Карл\|Карл Калер. «Любовники моей жены\|Возлюбленные моей жены» (1893) Родственные проекты\|Category:Cats in art\|Кошки в искусстве also\|Список вымышленных кошек Согласно сохранившимся до наших дней Суеверие\|суевериям, кошки считаются хранительницами домашнего очага и уюта. На новоселье принято первой впускать в дом кошку<ref>cite web \| author = \| author-link = \| datepublished = \| url = http://www.izba-project.ru/traditsii-koshka-petukh-i-venik \| title = Традиции. Кошка, петух и веник \| format = \| work = \| publisher = \| access-date = 2009-09-05 \| lang = ru \| description = \|url-status=dead</ref>. Из-за способности кошек Приземление на лапы\|приземляться на лапы при падении<ref name="Allan Parachini"/> считается, что они обладают особым «шестым чувством» и что у них девять жизней. В России существует суеверие о том, что Чёрный кот\|чёрные кошки являются предвестниками неудачи, особенно если кому-то такая кошка перебежит дорогу. Чехи же считают, что кошка, перебежавшая дорогу справа налево, наоборот, является предвестницей удачи. Файл:Sobrio-coat of arms.svg\|150px\|thumb\|right\|Геральдическая кошка Кошки часто изображались в виде статуэток и рисунков со времён Древнего Египта. Наиболее известными художниками, в чьём творчестве часто встречаются изображения кошек, являются Марк, Франц\|Франц Марк, Роннер-Книп, Генриетта\|Генриетта Роннер-Книп и Уэйн, Луис Уильям\|Луис Уэйн; последний известен своими рисунками антропоморфизм\|человекоподобных кошек. Стилизованные изображения разноцветных кошек создаёт художница Вахтмайстер, Розина\|Розина Вахтмайстер. В геральдика\|геральдике кошка — символ независимости и представляется в профиль и анфас. Она называется напуганной (lang-fr\|effarouché), если ползёт, и съёжившейся (lang-fr\|herissoné), когда спина и хвост подняты выше головы. Эмотиконы (блок Юникода)\|Символы кошки в Юникоде — 🐱 (U+1F431) и 🐈 (U+1F408). Также присутствует набор из 9 эмоций с кошачьей мордочкой вместо классического «смайлика» — 😸😹😺😻😼😽😾😿🙀 (U+1F638 — U+1F640). === Памятники === Памятники котам и кошкам стоят в нескольких городах: Москва (скульптура Кот Бегемот\|кота Бегемота из романа Булгаков, Михаил Афанасьевич\|Булгакова «Мастер и Маргарита»), Тюмень (Сквер сибирских кошек), Воронеж (композиция «Котёнок с улицы Лизюкова (памятник)\|Котёнок с улицы Лизюкова»), Йошкар-Ола (Йошкин кот на лавочке), Обнинск (Кот учёный (скульптура, Обнинск)\|Кот учёный), Санкт-Петербург (Убийство кота Кузи\|памятник коту Кузе и всем жертвам живодёров), Казань (памятник Коту Казанскому), Нижний Новгород, Барселона (7-метровый бронзовый кот весом около 2 тонн, высотой в 2,5 метра и длиной 7 метров), Киев (памятник коту Пантелеймону), Брест, Клайпеда, Харьков, Стамбул и другие<ref name="kulturologia10">[https://kulturologia.ru/blogs/010718/39530/ 10 неожиданных памятников самым обычным мурлыкам, которые стали туристическими брендами] Wayback\|url=https://kulturologia.ru/blogs/010718/39530/ \|date=20180712031647 . 1.07.2018 kulturologia.ru</ref>. <gallery class="center"> Kotenok s ulitsy Lizyukova Voronezh 2005.jpg\|Котёнок с улицы Лизюкова (памятник)\|Котёнок с улицы Лизюкова Памятник Коту Казанскому.jpg\|Памятник Коту Казанскому Сквер сибирских кошек.jpg\|Сквер сибирских кошек Кот учёный Обнинск.jpg\|Кот учёный (скульптура, Обнинск)\|Кот учёный, Обнинск </gallery> === Литература и кинематограф === В культуре\|дата=2020-03-29 Кошки часто становились персонажами литературных произведений и кинофильмов: * Стихотворение «Пангур Бан», посвящённое коту ирландского монаха, проживавшего в Райхенау (монастырь)\|аббатстве Райхенау, датируется IX веком * Сатирический роман-памфлет нп3\|Болдуин, Уильям (поэт)\|Уильяма Болдуина\|en\|William Baldwin (author) «Остерегайся кота» (1553) * Сказка «Кот в сапогах» Перро, Шарль\|Шарля Перро (1697) * Крылов, Иван Андреевич\|И. А. Крылов, басни «Кот и повар» (1812), «Щука и кот» (1813), «Кошка и соловей» (1823), «Волк и кот» (1830). * Сатирический роман Гофман, Эрнст Теодор Амадей\|Эрнста Гофмана «Житейские воззрения кота Мурра» (1819−1821) * Рассказ По, Эдгар Аллан\|Эдгара По «Чёрный кот (рассказ)\|Чёрный кот» (1843) * Чеширский Кот является одним из персонажей сказки Льюис Кэрролл\|Льюиса Кэрролла «Алиса в Стране чудес» (1865) * Рассказ Джером, Джером Клапка\|Джером К. Джерома «Падение Томаса-Генри» (1893) * Сказка Киплинг, Редьярд\|Редьярда Киплинга «Кошка, которая гуляла сама по себе (сказка)\|Кошка, которая гуляла сама по себе» (1902) * Повесть Сетон-Томпсон, Эрнест\|Эрнеста Сетона-Томпсона «Королевская Аналостанка» (1915) * Рассказ Лавкрафт, Говард Филипс\|Говарда Лавкрафта «Кошки Ултара» (1920) * Кот Бегемот, персонаж романа Булгаков, Михаил Афанасьевич\|Михаила Булгакова «Мастер и Маргарита» (1929−1940) * Знаменитый мюзикл «Кошки (мюзикл)\|Кошки» был создан Ллойд Уэббер, Эндрю\|Эндрю Ллойдом Уэббером по мотивам цикла стихов Элиот, Томас Стернз\|Томаса Элиота «Популярная наука о кошках, написанная Старым Опоссумом» (1939) * Цикл фантастических новелл Нортон, Андре\|Андре Нортон и Дороти Мэдли<ref>lang-en\|Madlee, Dorothy, род. 3 марта 1977</ref> «Звёздный Коот» (1976−1981) * Роман Кинг, Стивен\|Стивена Кинга «Кладбище домашних животных (роман)\|Кладбище домашних животных» (1983) * Серия романов «Коты-Воители» Эрин Хантер (2003) * Кинофраншиза Список фильмов о Джеймсе Бонде\|007. Было принято не показывать лицо антагониста Блофельда; вместо этого фильмы демонстрировали лишь крупные планы его рук, гладящих белого голубоглазого Персидская кошка\|персидского кота. * Серия из 8 романов Пиринчи, Акиф\|Акифа Пиринчи о коте-детективе Фрэнсисе («Felidae», 1989—2012) и снятый по её мотивам мультфильм «Приключения знаменитого кота-сыщика» (Германия, 1994). === Мультипликация === В мультипликация\|мультипликации кошки и коты часто становились главными или основными героями, например, в следующих мультфильмах: * «Приключения кота Леопольда» * «Котёнок по имени Гав» * «Том и Джерри» * «Кот Феликс» Одним из наиболее популярных мультипликационных котов является Гарфилд, про которого сняты мультсериалы, а также полнометражные анимационные и художественные фильмы. В 2008 году в Интернете был выпущен мультсериал «Кот Саймона», созданный английским аниматором Тофилд, Саймон\|Саймоном Тофилдом, а также книги на его основе. Персонажи аниме часто изображаются в виде Девушка-кошка\|полукошек-полулюдей. Их называют «нэко» (lang-ja2\|猫, букв. «кошка») или «нэкомими» (в переводе «кошачьи уши»). == В науке == * В физика\|физике Кот Шрёдингера — объект Мысленный эксперимент\|мысленного эксперимента, предложенного Шрёдингер, Эрвин\|Эрвином Шрёдингером, которым он хотел показать неполноту Квантовая механика\|квантовой механики при переходе от субатомных систем к макроскопическим. * Во Франция\|Франции кошки использовались как животные в космосе\|объекты медико-биологических экспериментов при полётах в космонавтика\|ракетно-космической отрасли<ref>cite web\| author =\| author-link =\| datepublished =\| url =http://astroera.net/content/view/176/9/1/1/\| title =Полёты животных в космос. Французская программа\| format =\| work =\| publisher =\| access-date =2010-07-15\| lang =ru\| description =\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mEHy0QC?url=http://astroera.net/content/view/176/9/1/1/\| archive-date =2012-05-19</ref>. В 1963 году были сделаны один успешный суборбитальный полёт (кот Феликс, или, по другим данным, кошка Фелисетт) и один неудачный орбитальный (неназываемый погибший кот). == Знаменитые кошки == Файл:Alehin i Chess.jpg\|thumb\|120px\|Алехин, Александр Александрович\|Александр Алехин и кот Чесс Всемирную историческую известность получила любимая белоснежная кошка кардинала Ришельё, Арман Жан дю Плесси\|Ришельё — Мириам. Благодаря СМИ, литература\|литературе и кинематографу, широкую известность в XX и XXI веках приобрели кошки и коты президентов Соединённые Штаты Америки\|США Клинтон, Билл\|Билла Клинтона — Сокс (кот)\|Сокс и Буш, Джордж Уокер\|Джорджа Буша-младшего — Индия (кошка)\|Индия, премьер-министров Великобритания\|Великобритании — Хамфри (кот)\|Хамфри, Папство\|Папы Римского Бенедикт XVI\|Бенедикта XVI — Чико (кот)\|Чико и экс-президента Россия\|России Медведев, Дмитрий Анатольевич\|Дмитрия Медведева — нп5\|Дорофей (кот)\|Дорофей\|en\|Dorofei. Прославились неизменный спутник чемпиона мира по шахматам Алехин, Александр Александрович\|Александра Алехина — сиамский кот Чесс; снявшийся в нескольких американских фильмах и награждённый кинопремиями «актёр» Оранджи, кот Дьюи Читатель Книг\|Дьюи Ридмор Букс из библиотеки американского города Спенсер и другие. Стали известными награждённый медалью Королевский военно-морской флот Великобритании\|Королевского флота Великобритании «матрос» Саймон (кот)\|Саймон<ref>cite web\| author =\| author-link =\| datepublished =\| url =http://www.purr-n-fur.org.uk/famous/simon.html\| title =Simon, of HMS Amethyst, awarded the Dickin Medal\| format =\| work =\| publisher =\| access-date =2010-07-15\| lang =en\| description =\| archive-url =https://www.webcitation.org/67mEIVUAD?url=http://www.purr-n-fur.org.uk/famous/simon.html\| archive-date =2012-05-19</ref> и «ветеран» Британского флота чёрно-белый «Непотопляемый Сэм», переживший гибель трёх военных кораблей<ref name="100 cats"> citation \| first = Sam \| last = Stall \| title = 100 Cats Who Changed Civilization: History's Most Influential Felines \| pages = 57–58 \| publisher = Quirk Books \| year = 2007 \| isbn = 1594741638 </ref>. Широкую известность приобрела бруклинская кошка Окрасы кошек\|черепахового с белым окраса по кличке Скарлетт (кошка)\|Скарлетт, в 1996 г. прославившаяся самоотверженностью при спасении своих котят из горящего гаража<ref>[http://www.nydailynews.com/ny_local/2008/10/24/2008-10-24_scarlett_the_cat_that_saved_kittens_from.html Scarlett dies] Wayback\|url=http://www.nydailynews.com/ny_local/2008/10/24/2008-10-24_scarlett_the_cat_that_saved_kittens_from.html \|date=20101108144734 , ''New York Daily News'', October 24, 2008ref-en</ref>, в честь которой присуждается Премия за героизм животных имени Скарлетт (lang-en\|Scarlett Award for Animal Heroism), которой награждаются животные, совершившие героические поступки на благо людей или других животных<ref>[http://www.animalleague.org/events-news/press-center/scarlett-passes-away.html Scarlett, the World-Famous Brave Mother Cat Who Survived a Fire and Saved Her Kittens, Passes Away] Wayback\|url=http://www.animalleague.org/events-news/press-center/scarlett-passes-away.html \|date=20150320220111 lang-en\| v\|19\|02\|2011</ref>. == В Интернете == основная\|Коты в Интернете Из-за забавных поступков, привлекательной либо необычной внешности кошки зачастую становятся героями видеороликов на YouTube и интернет-мемов. Примеры подобных кошек: Grumpy Cat, Мару (кот)\|кот Мару. == Клички кошек == В большинстве культур кошкам принято давать Зооним\|имена или прозвища. В разных странах существуют разные культуры именования. Например, в англоязычных странах, согласно одному опросу, наиболее популярной кличкой для кошки являются Тиггер, Тайгер и Макс<ref>cite web \|url = http://www.bowwow.com.au/find-a-name-for-your-pet/top-20-names/search-results.aspx?country=1&animal_type=1&animal_sex=Both&num_results=20&B3.x=51&B3.y=16 \|title = Below are the most popular names for the search criteria you entered. \|access-date = 2010-06-16 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mEK01JY?url=http://www.bowwow.com.au/find-a-name-for-your-pet/top-20-names/search-results.aspx?country=1 \|archive-date = 2012-05-19 <blockquote>Tigger — 1, Tiger — 2, Max — 3…</blockquote></ref>. Согласно другому опросу, наиболее популярными кличками для котов являются Макс, Бадди, Джейк и Роки, а для кошек — Молли, Могги, Дейзи, Льюси, Кити<ref>cite web \|url = http://www.petplace.com/cats/top-names-for-cats/page1.aspx \|title = Top Names for Cats \|access-date = 2010-06-16 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mEKsnH4?url=http://www.petplace.com/cats/top-names-for-cats/page1.aspx \|archive-date = 2012-05-19 <blockquote>1. MAX, 2. BUDDY, 3. JAKE, 4. ROCKY, 5. BAILEY, 6. BUSTER, 7. CODY, 8. CHARLIE, 9. BEAR, 10. JACK. 1. MOLLY, 2. MAGGIE, 3. DAISY, 4. LUCY, 5. SADIE, 6. GINGER, 7. CHLOE, 8. BAILEY, 9. SOPHIE, 10.ZOE</blockquote></ref>. По-русски кошек часто называют уменьшительно-ласкательными формами имён: Мурка (Муся), Пушок (Пуша), Мурзик, Василий\|Васька, Барсик, Рыжик и пр. Обычно владельцы кошек выбирают клички своим питомцам, руководствуясь наблюдением за поведением котят, а также доминирующим цветом в окрасе. Рекомендуется давать кошкам короткие клички, которые состоят из одного-двух слогов, так как они лучше воспринимаются кошкой. При этом желательно, чтобы в последнем, втором слоге был гласный звук «и»<ref>cite web \|url = http://www.petplace.com/cats/naming-your-cat-a-difficult-matter/page1.aspx \|title = Naming Your Cat \|access-date = 2010-06-16 \|lang = en \|archive-url = https://www.webcitation.org/67mELqoTr?url=http://www.petplace.com/cats/naming-your-cat-a-difficult-matter/page1.aspx \|archive-date = 2012-05-19 </ref>. Общепринято, чтобы в питомниках кошек имена всех котят одного помёта начинались на одну и ту же букву<ref>[http://www.nodemetra.lv/Our_Litters.html Our Litters] Wayback\|url=http://www.nodemetra.lv/Our_Litters.html \|date=20110822191029 ref-en v\|19\|02\|2011</ref>. Придумыванию имени кошки в сборнике детских стихов Элиот, Томас Стернз\|Т. С. Элиота «Практическое котоведение» (lang-en\|Old Possum’s Book of Practical Cats) посвящено отчасти философское стихотворение «Как назвать кошку» (lang-en\|The Naming Of Cats). На эту же тему — стихотворение Маршак, Самуил Яковлевич\|С. Я. Маршака «Отчего кошку назвали кошкой?», основанное на монгольской народной сказке, по которому был снят одноимённый философский Отчего кошку назвали кошкой (мультфильм)\|мультфильм. Исследователи из Японии в статье, опубликованной в 2019 году, показали, что кошки способны отличать звучание своей клички от звучания других слов<ref>статья \|автор=Saito A., Shinozuka K., Ito Y., Hasegawa T. \|заглавие=Domestic cats (Felis catus) discriminate their names from other words \|ссылка=https://www.nature.com/articles/s41598-019-40616-4 \|издание=Scientific Reports \|год=2019 \|номер= \|страницы= \|doi=10.1038/s41598-019-40616-4 \|язык=en \|ref= \|archive-date=2019-04-05 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20190405004709/https://www.nature.com/articles/s41598-019-40616-4 </ref>. == См. также == * День кошки * Две девочки, одевающие котёнка при свете свечи * Портрет кота\|Подлинный портрет кота Великого князя Московского * Любовники моей жены\|Возлюбленные моей жены * Котокафе\|Кошачье кафе * Убийство кота Кузи * Портал:Кошки/Фотогалерея пород домашних кошек\|Фотогалерея пород домашних кошек * Домашняя длинношёрстная кошка * Домашняя короткошёрстная кошка - == Примечания == Примечания\|refs= <ref name="Чаадаева">статья\|автор=Чаадаева Е. В., Соколова Н. Н.\|заглавие=Сравнительный анализ развития вокальных сигналов у котят степной, Felis libyca, и домашней, F. catus, кошек (Carnivora, Felidae)\|оригинал=\|ссылка=http://elibrary.ru/item.asp?id=9174275\|язык=\|ответственный=\|автор издания=\|издание=Зоологический журнал\|тип=\|место=\|издательство=\|год=2005\|выпуск=\|том=84\|номер=11\|страницы=1402—1415\|isbn=\|issn= V\|26\|7\|2010</ref> <ref name="Брем-2004-примечания">''Брем А.'' Жизнь животных. 2004 (см. раздел Литература). — Примечания к страницам 99, 104.</ref> <ref name="krugosvet">Cite web\|url=https://www.krugosvet.ru/enc/biologiya/koshka-domashnyaya\|title=КОШКА ДОМАШНЯЯ\|publisher=«Кругосвет»\|access-date=2019-08-07\|archive-url=https://archive.today/20190807172842/https://www.krugosvet.ru/enc/biologiya/koshka-domashnyaya\|archive-date=2019-08-07</ref> <ref name="Брем-2004">''Брем А.'' Жизнь животных. 2004 (см. раздел Литература). — С. 99.</ref> == Литература == '''Научные издания''' * публикация\|заглавие=Генетика кошки\|ответственный= С. О’Брайен, Р. Робинсон, А. С. Графодатский и др.; отв. ред. д-ра биол. наук П. М. Бородин, А. О. Рувинский\|ответственный2=Сибирское отделение Российской академии наук\|Сибирское отделение РАН. Институт цитологии и генетики СО РАН\|Институт цитологии и генетики\|место=Новосибирск\|издательство=ВО «Наука». Сибирская издательская фирма\|год=1993\|страниц=216\|isbn=5-02-030567-7 '''Популярные издания''' * публикация\|автор=Арушанян З. Л.\|часть=Как кошка в дом вошла. Начальные этапы формирования подвида кошка домашняя (Felis silvestris catus)\|часть ссылка=http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=344134\|заглавие=Зоопрайс\|год=2009\|номер=1—2 (ч. 1—2) * публикация\|автор=Арушанян З. Л.\|часть=И создал Бог кошку… Доместикация подвида Felis silvestris catus\|часть ссылка=http://zooprice.ru/articles/detail.php?ID=99403\|заглавие=Зоопрайс\|год=2008\|номер=6—11 * публикация\|автор=Берг, Раиса Львовна\|Берг Р. Л.\|часть=Чем кошка отличается от собаки?\|часть ссылка=http://www.belani.narod.ru/3/catberg.htm\|заглавие=Знание — сила\|год=1968\|номер=1\|страницы=46—47 * публикация\|автор=Брем, Альфред\|Брем А.\|заглавие=Жизнь животных\|ссылка=https://books.google.ru/books?id=nex2re8XZQcC\|ответственный=предисл. и комм. М. С. Галиной и М. Б. Корниловой\|место=М.\|издательство=ОЛМА-ПРЕСС, ОАО «Красный пролетарий»\|год=2004\|страниц=1192\|isbn=5-224-04422-7 * публикация\|автор=Дазидова Д., Рублёв С.\|заглавие=Всё о кошке: породы, содержание, питание\|место=Ростов-н/Д\|издательство=ИД Владис\|год=2007\|isbn=5-9567-0142-0 * публикация\|заглавие=Иллюстрированная энциклопедия кошек\|место=М\|издательство=Олма-Пресс\|год=2001\|isbn=5-224-02331-9 * публикация\|автор=Лакиер, Александр Борисович\|Лакиер А. Б.\|часть=Гл. 3, § 20. …Четвероногие животные…\|часть ссылка=https://web.archive.org/web/20081205091334/http://www.heraldrybooks.ru/text.php?id=82\|заглавие=Русская геральдика\|место=М.\|год=1990 * книга \|автор=Джонатан Лосос \|заглавие = От саванны до дивана. Эволюционная история кошек \|оригинал= Jonathan B. Losos. The Cat’s Meow: How Cats Evolved from the Savanna to Your Sofa\| место= М.\|издательство= Альпина нон-фикшн \|год= 2024\|страницы= 424\|isbn=978-5-00139-947-6\|ref = Лосос * публикация\|автор=Махов, Александр Евгеньевич\|Махов А. Е.\|часть=Кошка в средневековой культуре\|часть ссылка=http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat.html\|заглавие=HOSTIS ANTIQUUS\|подзаголовок=Категории и образы средневековой христианской демонологии. Опыт словаря\|место=М.\|издательство=Intrada\|год=2006\|страницы=228—230 * публикация\|автор=Мей Дж.\|заглавие=Всё о породах кошек\|издательство=ИД Кристалл\|год=2005\|isbn=5-9603-0015-X * публикация\|автор=Мельников И. В.\|заглавие=Энциклопедия кошек и их хозяев\|подзаголовок=Советы на каждый день\|место=М.\|издательство=Феникс\|год=2005\|isbn=5-222-05694-5 * публикация\|автор=Спадафори Д., Пайон П.\|заглавие=Кошки для «чайников»\|оригинал=Cats for Dummies\|издание=2-е изд.\|место=М.\|издательство=Диалектика\|год=2006\|страниц=336\|isbn=0-7645-5275-9 * публикация\|автор=Топоров, Владимир Николаевич\|Топоров В. Н.\|часть=Кот\|часть ссылка=http://ec-dejavu.ru/c-2/Cat-2.html\|заглавие=К — Я\|место=М.\|издательство=Советская Энциклопедия\|год=1988\|страницы=11\|серия=Мифы народов мира : Энциклопедия : в 2 т.\|серия ответственный=2-е изд.\|серия том=2 * публикация\|автор=Фогель А., Шнайдер Х.-Э.\|заглавие=Советы любителям кошек\|ответственный=пер. с нем.\|место=М.\|издательство=Лесная промышленность\|год=1987 == Ссылки == Навигация \|Портал=Кошки \|Викицитатник=Кошка \|Викитека=Кошка \|Викисловарь=кошка * [https://web.archive.org/web/20111105232645/http://varieta.ru/wacc/ Сайт WACC в России] * [http://wcf-online.de Официальный сайт Всемирной федерации кошек, World Cat Federation, WCF] * [http://www.fifeweb.org/ Официальный сайт FIFe] (Fédération International Féline)ref-en * [http://icun.ru Официальный сайт International Cat Union, ICU] * [http://www.pictures-of-cats.org/pictures-of-cat-breeds.html Фотографии пород кошек от A до Z]ref-en Внешние ссылки\|Животные Кошка Категория:Кошки\| Категория:Кошки (род) Категория:Животные-космополиты Категория:Животные-компаньоны Категория:Животные, описанные в 1758 году Категория:Инвазивные виды животных спам-ссылки\|1= * http://lib.ru/PSIHO/LORENC/drug.txt
rue	https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0	Rusyn	русиньскый	Мачка	https://rue.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0&action=raw	Файл:Collage of Six Cats-01.jpg\|thumb\|right\|Мачка домашня '''Мачка домашня''' (''Felis silvestris'' f. ''catus'') є удомашнїня\|доместікована форма мачка дика\|мачкы дикой, котра уж є по тісячі років спроводником чоловіка. Тыж як єй дика родина належыть до підродины мала мачка\|малой мачкы, і є тіпічнов представительков ґрупы. Мать свалнате тїло, доконало приспособлене лову, остры пазуры і зубы і вынятковый зрак, слух і нюх. Мачка домашня все служыла чоловікови передовшыткым як ловець Пацкунів\|грызунів, днесь є то тыж ай сполочник чоловіка. В дакотрых областях Кітай\|Кітаю є конзумоване мачаче мнясо. ==См. тыж== * Мняв Стыржень Катеґорія:Біолоґія

Subsets and Splits

Train Text Word Count by Language

Lists the shortest texts in terms of word count, which provides basic insight into the dataset's text length distribution.